ئوتتۇرا ئاسىيا تەتقىقاتى

«ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﻣﻪﻧﯩﺴﻰ ﯞﻩ ﻣﻪﻧﺒﻪﺳﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ

ﻗﯩﺴﻘﯩﭽﻪ ﻣﻪﺯﻣﯘﻧﻰ: ﺑﯘ ﻣﺎﻗﺎﻟﯩﺪﻩ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ 东岸 ﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﻠﯩﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﻓﻮﻧﯧﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﻠﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺷﻪﺭﮬﯩﻠﯩﻨﯩﺶ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ، «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ»ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺋﯘﻗﯘﻣﺪﯨﻦ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﻧﺎﻣﯩﻐﺎ ﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﺋﯚﺯﮔﻪﺭﮔﻪﻧﻠﯩﻜﻰ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭ ﯞﻩ ﺗﯩﻞ ﺋﻪﻣﻪﻟﯩﻴﯩﺘﻰ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﻣﯘﮬﺎﻛﯩﻤﻪ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ.
«ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺳﯚﺯﻯ ﺩﯨﻴﺎﺭﯨﻤﯩﺰﺩﯨﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻼﺭﺩﺍ ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﯩﺘﯩﻤﯩﺰ ﺋﯩﭽﻰ ﯞﻩ ﺳﯩﺮﺗﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺧﻪﻧﺰﯗ ﺗﯩﻠﻠﯩﻖ ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻧﻼﺭﻧﻰ ﻛﯚﺭﺳﯩﺘﯩﺪﯗ. ﮬﺎﺯﯨﺮ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﯨﻜﻰ ﻗﺎﺯﺍﻗﯩﺴﺘﺎﻥ، ﻗﯩﺮﻏﯩﺰﺳﺘﺎﻥ ﺋﯚﺯﺑﯧﻜﺴﺘﺎﻥ ﺟﯘﻣﮭﯘﺭﯨﻴﻪﺗﻠﯩﺮﯨﺪە «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺑﯩﺮ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﻧﺎﻣﻰ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﻠﺴﯩﻤﯘ، ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﯩﺘﯩﻤﯩﺰﺩﻩ ﺋﯘﻻﺭ «ﺧﯘﻳﺰﯗ»(ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻥ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ) ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺋﺎﻻﻗﯩﻨﯩﯔ ﻛﯜﭼىﻳﯩﺸﯩﮕﻪ ﺋﻪﮔﯩﺸﯩﭗ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﯨﻜﻰ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ»ﻣﯩﻠﻠﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺯﺍﺩﻯ ﺋﺎﻳﺮﯨﻢ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﻪﻣﻪﺳﻠﯩﻜﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﻣﯘﻧﺎﺯﯨﺮﻩ ﻗﯩﺰﺯﯨﭗ ﻛﻪﺗﺘﻰ. ﺗﻪﺑﯩﺌﯩﻴﻜﻰ، «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ»ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻧﺎﻣﻨﯩﯔ ﺋﯧﺘﯩﻤﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﺴﻰ ﺑﯘ ﻣﯘﻧﺎﺯﯨﺮﯨﻨﯩﯔ ﻣﻪﺭﻛﯩﺰﻯ ﻧﯘﻗﺘﯩﺴﻰ ﺋﯩﺪﻯ.
ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﻼﺭﺩﺍ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ»ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﻣﻪﻧﺒﻪﺳﻰ ﺗﯚﯞﻩﻧﺪﯨﻜﯩﭽﻪ 6ﺧﯩﻞ ﺋﯩﺰﺍﮬﻼﻧﻐﺎﻥ:

ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﻰ، «ﮔﻪﻧﺴﯘﻧﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﻰ ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﺪﯨﻜﻰ 东甘 ﺩﯨﻦ» ﻳﺎﻛﻰ «ﺩﯗﻧﺨﯘﺍﯓ(敦皇 )ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻳﻪﺭ ﻧﺎﻣﯩﺪﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ»ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﺵ؛

ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ،«ﺷﻪﻧﺸﻰ(陕西) ﺩﯨﻜﻰ (潼关)ﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ»ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﺵ؛

ﺋﯜﭼﯜﻧﭽﻰ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﭼﯩﺪﯨﻜﻰ «‹ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ›، ‹ﺗﯘﺭﯗﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ›، ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺳﯚﺯﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ» ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﺵ؛
ﺗﯚﺗﯩﻨﭽﻰ، «屯垦(ﺑﻮﺯ ﺋﺎﭼﻤﺎﻕ)ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺳﯚﺯﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ» ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﺵ؛

ﺑﻪﺷﯩﻨﭽﻰ، «ﺗﯜﺭﻛﯩﻴﻪ ﺗﯜﺭﯛﻛﭽﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ «(ﻳﺎﻧﻐﺎﻥ، ﻗﺎﻳﺘﻘﺎﻥ)ﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ»ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﺵ؛
ﺋﺎﻟﺘﯩﻨﭽﻰ، ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺗﻪﺷﻪﺑﺒﯘﺱ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ «ﻳﻪﺭﻟﯩﻚ(ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻟﯩﻖ)ﺗﯘﯕﮕﺎﻧﻼﺭ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎﻥ 东岸 ، 东岸子ﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ» ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﺷﻼﺭﺩﯨﻦ ﺋﯩﺒﺎﺭﻩﺕ.

ﻣﯧﻨﯩﯖﭽﻪ، ﺑﯘ ﻗﺎﺭﺍﺷﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯚﺯﯨﮕﻪ ﺧﺎﺱ ﺩﺍﯞﻟﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، ﻟﯧﻜﯩﻦ، ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﯩﺪﻩ ﺑﯘ ﺳﯚﺯﻧﯩﯔ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﻠﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﺳﻪﻝ ﻗﺎﺭﺍﻟﻐﺎﻥ. ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﻼﺭﻏﺎ ﯞﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻣﺎﺗﯩﺮﻳﺎﻟﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﻧﻪﺯﻩﺭ ﺳﺎﻟﺴﺎﻕ، «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ»ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﻪﯓ ﺑﯘﺭﯗﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﯩﺮﯨﺪﻩ ﻛﯚﺭﯛﻟﮕﻪﻧﻠﯩﻜﻰ ﯞﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺭﯗﺳﭽﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﮔﻪﻧﻠﯩﻜﻰ ﻧﺎﻣﺎﻳﺎﻥ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ. ﺷﯘﯕﺎ، ﺑﯘ ﺳﯚﺯﻧﯩﯔ ﻣﻪﻧﺒﻪﺳﯩﻨﻰ ﯞﻩ ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﺍ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﻗﺎﺋﯩﺪﻩ-ﻗﺎﻧﯘﻧﻴﻪﺗﻠﻪﺭﯨﮕﻪ ﺗﺎﻳﯩﻨﯩﺶ ﻻﺯﯨﻢ. ﺗﯚﯞﻩﻧﺪﻩ ﻣﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﻓﻮﻧﯩﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﺴﻰ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﻳﯘﻗﯘﺭﻗﻰ ﺋﺎﻟﺘﻪ ﺧﯩﻞ ﻗﺎﺭﺍﺷﻘﺎ ﺑﺎﮬﺎ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﺋﯚﺗﯩﻤﻪﻥ.
ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﻰ ﻗﺎﺭﺍﺷﻘﺎ ﻗﺎﺭﯨﺴﺎﻕ، 东甘ﺳﯚﺯﻯ ﮬﺎﺯﯨﺮﻏﯩﭽﻪ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﻠﮕﻪﻥ ﻳﻪﺭ ﻧﺎﻣﻰ ﺋﻪﻣﻪﺱ، ﻳﻪﻧﻰ ﮔﻪﻧﺴﯘﻧﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﮬﯩﭽﻘﺎﭼﺎﻥ 东甘ﺩﯨﻴﯩﻠﻤﻪﻳﺪﯗ. «ﺩﯗﻧﺨﯘﺍﯓ» ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯖﻤﯘ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ»ﻏﺎ ﺋﯚﺯﮔﯜﺭﯨﺸﻰ ﻣۇﻣﻜﯩﻦ ﺋﻪﻣﻪﺱ. ﭼﯜﻧﻜﻰ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ«ﺥ» ﺗﺎﯞﯗﺷﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ «ﮒ»ﺗﺎﯞﯗﺷﻰ ﺑﯩﺮ-ﺑﯩﺮﯨﮕﻪ ﻧﯚﯞﻩﺗﻠﻪﺷﻤﻪﻳﺪﯗ.
ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﺧﯩﻞ ﻗﺎﺭﺍﺷﺘﯩﻜﻰ 潼关ﺷﻪﻧﺸﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮ ﻳﻪﺭ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ، 1862-ﻳﯩﻠﻰ ﺑﯩﺮ ﺑﯚﻟﯜﻙ ﺧﯘﻳﺰﯗﻻﺭ ﺑﯘ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﻗﻮﺯﻏﯩﻼﯓ ﻛﯚﺗﯜﺭﮔﻪﻥ. ﺑﯩﺮﺍﻕ ﺑﯩﺰ ﺋﯩﺰﺩﯨﻨﯩﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ﺗﯘﯕﮕﺎﻧﻼﺭ ﻳﺎﻟﻐﯘﺯ ﺑﯘ ﻳﻪﺭﺩﯨﻨﻼ ﺋﻪﻣﻪﺱ، ﺑﻪﻟﻜﻰ ﺷﻪﻧﺸﯩﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺟﺎﻳﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﯞﻩ ﺳﯩﭽﯘﻩﻥ، ﮔﻪﻧﺴﯘ، ﭼﯩﯖﺨﻪﻱ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻳﻪﺭﻟﻪﺭﺩﯨﻨﻤﯘ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ. ﺷﯘﯕﺎ 潼关ﺋﻪﻳﻨﻰ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﺎ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺗﯘﯕﮕﺎﻧﻼﺭﻏﺎ ﺋﻮﺭﺗﺎﻕ ﻧﺎﻡ ﺑﻮﻻﻟﻤﺎﻳﺪﯗ. ﺗﯩﻞ ﻧﯘﻗﺘﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﭼﯜﺷﻪﻧﺪﯛﺭﺳﻪﻙ، 潼关ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺳﯚﺯﺩﯨﻜﻰ ﮔﯘﻩﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﮔﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻓﻮﻧﯩﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﺋﯚﺯﮔﯜﺭﯨﺶ ﻳﺎﺳﺎﭖ ﮔﯘﯞﯦﻦ ﻳﺎﻛﻰ ﮔﺎ: ﻥ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ. ﭼﯜﻧﻜﻰ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﺑﯩﺮ ﺑﻮﻏﯘﻣﺪﺍ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺳﻮﺯﯗﻕ ﺗﺎﯞﯗﺵ ﻛﯧﻠﻪﻟﻤﻪﻳﺪﯗ.

ﺋﯜﭼﯜﻧﭽﻰ ﻗﺎﺭﺍﺷﺘﯩﻜﻰ «ﺗﯘﺭﯗﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ، ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ» ﺳﯚﺯﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ«ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺳﯚﺯﯨﮕﻪ ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﺎﻟﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺧﻪﯞﯨﺮﻯ ﺑﺎﺭﻟﯩﻜﻰ ﻛﯩﺸﯩﮕﻪ ﺋﺎﻳﺪﯨﯔ. ﺷﯘﯕﺎ، ﺑﯘ ﮬﻪﻗﺘﻪ ﺗﻮﺧﺘﺎﻟﻤﺎﻳﻤﻪﻥ.
ﺗﯚﺗﯩﻨﭽﻰ ﻗﺎﺭﺍﺷﺘﯩﻜﻰ 屯垦(ﺑﻮﺯ ﻳﻪﺭ ﺋﯚﺯﻟﻪﺷﺘﯜﺭﯛﺵ) ﺳﯚﺯﻯ«ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺩﯨﻦ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯﺩﺍ ﻛﯚﭖ ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﯩﻨﯩﺪﯗ. ﺋﻪﮔﻪﺭ 屯垦ﺳﯚﺯﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﮔﻪﻥ ﺗﻪﻗﺪﯨﺮﺩﯨﻤﯘ ﺗﯜﻧﻜﯩﯔ ﻳﺎﻛﻰ ﺗﯜﯕﻜﯩﯔ ﺑﻮﻟﯘﺩﯨﻜﻰ ﮬﻪﺭﮔﯩﺰﻣﯘ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻤﺎﻳﺪﯗ. ﭼﯜﻧﻜﻰ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ «ﺋﯜ»ﺑﯩﻠﻪﻥ «ﺋﯘ»، «ﺋﯥ»ﺑﯩﻠﻪﻥ «ﺋﺎ» ﺗﯩﻞ ﺋﻮﺭﻧﻰ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﻛﯚﭖ ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﯩﻖ. ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ:
ﺧﻪﻧﺰﯗ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻜﻰ «真 »ﺳﯚﺯﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﺟﯩﯔ ﺩﻩﭖ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ ﯞﻩ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺷﯘ ﺳﻪﯞﻩﭘﺘﯩﻦ «ﺗﯘﻧﻜﯧﻦ» ﺩﯨﻜﻰ«ﻛﯧﻦ» ﺳﯚﺯﻯ «ﻛﯩﯔ» ﻏﺎ ﺋﯚﺯﮔﯜﺭﯨﺪﯗﻛﻰ، ﮬﻪﺭﮔﯩﺰﻣﯘ «ﻛﺎﯓ»ﻳﺎﻛﻰ «ﮔﺎﻥ» ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﯚﺯﮔﻪﺭﻣﻪﻳﺪﯗ.
ﺑﻪﺷﯩﻨﭽﻰ ﻗﺎﺭﺍﺷﺘﯩﻜﻰ «ﺩﻭﻧﮕﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ» ﺩﯦﮕﯜﭼﯩﻠﻪﺭ ﺋﺎﺳﺎﺳﻠﯩﻘﻰ ﺗﯜﺭﻛﯩﻴﻪ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩﻠﯩﺮﻯ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺋﯘﻻﺭ ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺭﯗﺳﭽﯩﺪﺍ (ﺩﯗﻧﮕﺎﻥ)ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﻗﺎﺭﺍﭘﻼ، ﺗﯜﺭﻛﯩﻴﻪ ﺗﯜﺭﯛﻛﭽﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ «ﺩﻭﻧﮕﯧﻦ(ﻗﺎﻳﺘﻘﺎﻧﻼﺭ، ﻳﺎﻧﻐﺎﻧﻼﺭ)»ﻏﺎ ﺋﻮﺧﺸﯩﺘﯩﯟﺍﻟﻐﺎﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﯜﺳﺘﯩﮕﻪ ﺋﯘﻻﺭ ﺧﯘﻳﺰﯗﻻﺭﻧﻰ «ﺋﯩﺴﻼﻡ ﺩﯨﻨﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﮔﻪﻥ ﺧﻪﻧﺰﯗﻻﺭ»ﺩﻩﭖ ﻗﺎﺭﺍﭖ «ﺋﯘﻻﺭ ﺋﯩﺴﻼﻣﻐﺎ ﻗﺎﻳﺘﻘﺎﻥ»ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺗﻮﻧﯘﺵ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﺋﯚﺯ ﺧﯘﻻﺳﯩﺴﯩﻨﻰ ﺩﻩﻟﯩﻠﻠﯩﮕﻪﻥ. ﺷﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﺩﯨﻘﻘﻪﺕ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻛﯧﺮﻩﻛﻜﻰ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﭼﯩﺪﯨﻜﻰ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ »ﺳﯚﺯﻯ ﺭﯗﺳﭽﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﮔﻪﻧﺪﻩ، ﺭﯗﺳﭽﯩﺪﺍ «ﯓ»ﺗﺎﯞﯗﺷﻰ ﺑﻮﻟﻤﯩﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ «ﻥ»ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﭼﯩﺪﯨﻜﻰ «ﺕ» ﮬﻪﺭﯨﭙﻰ ﺭﯗﺳﭽﯩﺪﺍ «ﺩ» ﮬﻪﺭﯨﭙﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﭙﺎﺩﯨﻠﻪﻧﮕﻪﻥ. ﺷﯘﯕﺎ ﺭﯗﺳﭽﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯﻧﻰ ﺋﺎﺳﺎﺱ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺗﯜﺭﯛﻛﭽﻪ ﺗﻪﯕﺪﯨﺸﯩﻨﻰ ﺗﯧﭙﯩﭗ ﭼﯩﻘﯩﺶ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﺋﻪﻣﻪﺱ.
ﺋﺎﻟﺘﯩﻨﭽﻰ ﻗﺎﺭﺍﺷﺘﯩﻜﻰ »‹ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ› ﺳﯚﺯﻯ 东 岸ﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ» ﺩﯦﮕﯜﭼﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺩﻩﻟﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺧﯧﻠﻰ ﻛﯜﭼﻠﯩﻜﺘﻪﻙ ﻛﯚﺭﯛﻧﺴﯩﻤﯘ، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺋﯘﻻﺭ «ﺋﯚﺯ ﻧﺎﻣﯩﻤﯩﺰ» ﺩﻩﭖ ﻗﺎﺭﺍﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺩﻭﯕﺌﻪﻥ ﺑﯩﻠﻪﻥ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺗﻨﻰ ﺋﯧﻨﯩﻖ ﭼﯜﺷﻪﻧﺪﯛﺭﯛﭖ ﺑﯧﺮﻩﻟﻤﻪﻳﺪﯗ ﮬﻪﻣﺪﻩ ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺋﯘﻗﯘﻡ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺩﻭﯕﺌﻪﻥ(ﺷﻪﺭﻕ ﺗﻪﺭﻩﭖ) ﻧﯩﯔ ﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﻧﺎﻣﯩﻐﺎ ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﻤﯘ ﺋﯧﻨﯩﻘﻠﯩﻴﺎﻟﻤﺎﻳﺪﯗ.
ﻣﯧﻨﯩﯖﭽﻪ، «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺳﯚﺯﻯ ﺋﺎﻟﺘﯩﻨﭽﻰ ﻗﺎﺭﺍﺷﺘﺎ ﺩﯦﻴﯩﻠﮕﻪﻧﺪﻩﻙ ﺩﻭﯕﺌﻪﻥ ﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ. ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﻓﻮﻧﯧﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﺴﻰ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﺩﻭﯕﺌﻪﻥ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﻓﻮﻧﯧﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﺋﯚﺯﮔﯜﺭﯨﺶ ﺗﯚﯞﻩﻧﺪﯨﻜﯩﭽﻪ ﺑﻮﻟﯘﺷﻰ ﻣﯜﻣﻜﯩﻦ:
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﻛﯚﭖ ﺑﻮﻏﯘﻣﻠﯩﻖ ﺳﯚﺯﻟﻪﺭﺩﻩ ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﻰ ﺑﻮﻏﯘﻡ ﺳﻮﺯﯗﻕ ﺗﺎﯞﯗﺵ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﺎﺷﻼﻧﺴﯘﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﯜﺯﯛﻙ ﺗﺎﯞﯗﺵ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﺎﺷﻼﻧﺴﯘﻥ، ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﺑﻮﻏﯘﻡ ﭼﻮﻗﯘﻡ ﺋﯜﺯﯛﻙ ﺗﺎﯞﯗﺵ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﺎﺷﻠﯩﻨﯩﺪﯗ. ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﭼﻪﺕ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﻛﯩﺮﮔﻪﻥ ﺳﯚﺯﻟﻪﺭﻧﯩﯔ ﺑﯘ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﮕﻪ ﺋﯘﻳﻐﯘﻥ ﺑﻮﻟﻤﯩﻐﺎﻧﻠﯩﺮﻯ ﻓﻮﻧﯧﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﺋﯚﺯﮔﯩﺮﯨﺶ ﻳﺎﺳﺎﻳﺪﯗ. ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ، «ﺳﻮﺋﺎﻝ، ﺗﻪﺑﯩﺌﻪﺕ،، ﭘﺎﺋﺎﻟﯩﻴﻪﺕ، ﺑﯩﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪ» ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺳﯚﺯﻟﻪﺭ ﻛﯩﺮﻣﻪ ﺳﯚﺯﻟﻪﺭ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﺑﻮﻏﯘﻣﻰ ﺳﻮﺯﯗﻕ ﺗﺎﯞﯗﺷﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﺎﻥ. ﺑﯘ ﺳﯚﺯﻟﻪﺭ ﺑﯩﺰ ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ ﻳﯘﻗﯘﺭﻗﻰ ﻓﻮﻧﯧﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﮕﻪ ﺋﯘﻳﻐﯘﻥ ﺑﻮﻟﻤﯩﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ، ﺟﺎﻧﻠﯩﻖ ﺗﯩﻞ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯﯨﻤﯩﺰﺩﺍ ﺑﯩﺮ ﺗﺎﯞﯗﺵ ﭼﯜﺷﯜﭖ ﻗﯧﻠﯩﺶ ﻳﺎﻛﻰ ﺑﯩﺮ ﺗﺎﯞﯗﺵ ﻗﻮﺷﯘﻟﯘﭖ ﻗﯧﻠﯩﺶ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﻮﻏﯘﻡ ﺗﯜﺯﯛﻟﯩﺸﻰ ﺋﯚﺯﮔﯩﺮﯨﺶ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻓﻮﻧﯧﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﮬﺎﺩﯨﺴﯩﻠﻪﺭ ﻛﯚﺭﯛﻟﯩﺪﯗ. ﻣﻪﺳﯩﻠﻪ، ﺳﻮﯞﺍﻝ(ﻗﻮﺷﯘﻟﯘﭖ ﻗﯧﻠﯩﺶ)، ﭘﺎ: ﻟﯩﻴﻪﺕ(ﭼﯜﺷﯜﭖ ﻗﯧﻠﯩﺶ) «ﻗﯘﺭﺍﻥ» ﺑﻮﻏﯘﻡ ﺗﯜﺯﯛﻟﯩﺸﻰ ﺋﯚﺯﮔﯩﺮﯨﺶ). 东岸 ﺳﯚﺯﯨﻤﯘ ﺗﯘﯕﮕﺎﻧﻼﺭ ﯞﺍﺳﺘﯩﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﮔﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺟﺎﻧﻠﯩﻖ ﺗﯩﻠﺪﺍ ﻳﯘﻗﯘﺭﻗﻰ ﻓﻮﻧﯧﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﮕﻪ ﺑﻮﻳﺴﯘﻧﯘﭖ، ﺑﻮﻏﯘﻡ ﺗﯜﺯﯛﻟﯩﺸﯩﺪﻩ ﺋﯚﺯﮔﯜﺭﯨﺶ ﻳﯜﺯ ﺑﯧﺮﯨﭗ، (ﺩﻭﯓ ﺋﻪﻥ) ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺑﻮﻏﯘﻡ ﮬﺎﻟﯩﺘﯩﺪﯨﻦ «ﺩﻭﯓ ﺋﻪﻥ» ﺷﻪﻛﯩﻠﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﭼﻪ ﺑﻮﻏﯘﻣﻐﺎ ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﯩﺪﯗ. ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﺑﻮﻏﯘﻡ ﺑﯧﺸﯩﺪﯨﻜﻰ «ﯓ» ﺗﺎﯞﯗﺷﻰ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯﺩﺍ ﺑﯩﻘﻮﻻﻱ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﺳﯚﺯﻟﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﺭﯨﺴﯩﻐﺎ ﺑﯩﺮ «ﮒ» ﺗﺎﯞﯗﺷﻰ ﻗﻮﺷﯘﭖ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﺎﺩﯨﺘﻰ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ، «ﯓ» ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﻰ ﺑﻮﻏﯘﻣﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ ﺗﺎﯞﯗﺷﯩﻐﺎ، «ﮒ» ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﺑﻮﻏﯘﻣﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﻰ ﺗﺎﯞﯗﺷﯩﻐﺎ ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﯩﺪﯗ. ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ، ﻣﺎﯕﺎ-ﻣﺎﯕﻐﺎ، ﻣﯜﯕﮕﯜﺯ- ﻣﯜﯕﮕﯜﺯ، ﺳﺎﯕﺎ-ﺳﺎﯕﻐﺎ، ﺗﻮﯕﯘﺯ-ﺗﻮﯕﮕﯘﺯ. ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﮬﺎﺩﯨﺴﻪ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻼ ﻣﻪﯞﺟﯘﺕ ﺑﻮﻟﻤﺎﺳﺘﯩﻦ، ﺑﻪﻟﻜﻰ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻤﯘ ﻛﯚﺭﯛﻟﯩﺪﯗ. ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ:
ﻛﯩﺸﻰ ﻣﻪﯕﯜ ﺑﻮﻟﻤﺎﺯ ﺑﯘ ﻣﻪﯕﯜ ﺋﺎﺗﻰ.
ﺋﺎﻧﯩﻦ ﻣﻪﯕﯜ ﻗﺎﻟﺪﻯ ﺑﯘ ﺋﻪﺩﮔﯜ ﺋﺎﺗﻰ.
(ﻳﯜﺳﯜﭖ ﺧﺎﺱ ﮬﺎﺟﯩﭗ)
ﺑﯘ ﺑﯩﻴﯩﺘﺘﯩﻜﻰ «ﻣﻪﯕﯜ» ﺳﯚﺯﻯ ﺑﻪﺯﻯ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﺩﺍ «ﻣﻪﯕﯜ»، ﻳﻪﻧﻪ ﺑﻪﺯﻯ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﺩﺍ «ﻣﻪﯕﮕﯜ» ﺩﻩﭖ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺪﯗ.
ﺋﻪﻣﺪﻯ «ﺩﻭﯓ ﺋﻪﻥ»ﻧﯩﯔ «ﺗﻮﯕﮕﻪﻥ»ﺑﻮﻟﻤﺎﻱ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻐﯩﻨﯩﻐﺎ ﻛﻪﻟﺴﻪﻙ، ﺷﻪﻧﺸﻰ ﯞﻩ ﮔﻪﻧﺴﯘﻻﺭﺩﯨﻦ ﺗﯘﯕﮕﺎﻧﻼﺭ «ﮔﺎﻥ،ﺋﻪﻥ» ﺑﻮﻏﯘﻣﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ «ﺋﺎ»ﻧﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻜﻰ «ﺋﺎ» ﻏﺎ ﺋﺎﺯﺭﺍﻕ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺷﯘ ﺳﻪﯞﻩﭘﺘﯩﻦ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻐﺎ ﺗﯘﯕﮕﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﯞﺍﺳﺘﯩﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﯩﺮﮔﻪﻥ 干饭(ﮔﺎﯕﭙﻪﻥ) ﺳﯚﺯﯨﺪﯨﻜﻰ «ﮔﻪﻥ» ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﭼﯩﻐﺎ «ﮔﺎﯓ» ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﯚﺯﻟﻪﺷﻜﻪﻥ. ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﻳﻪﻧﻪ «ﺩ» ﺑﯩﻠﻪﻥ «ﺕ»ﻧﯩﯔ
«ﺋﻮ» ﺑﯩﻠﻪﻥ «ﺋﯘ»ﻧﯩﯔ ﻧﯚﯞﻩﺗﻠﯩﺸﯩﺸﻰ ﻣﻪﯞﺟﯘﺕ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ، «ﺩﻭﯓ ﺋﻪﻥ» ﺳﯚﺯﻯ «ﺩﻭﯕﮕﺎﻥ»ﻏﺎ، «ﺩﻭﯕﮕﺎﻥ» ﺑﻮﻟﺴﺎ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ»ﻏﺎ ﺋﯚﺯﮔﻪﺭﮔﻪﻥ.
«ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ»ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﮕﻪ ﻛﻪﻟﺴﻪﻙ، ﺑﻪﺯﻯ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩﻼﺭﻧﯩﯔ 东岸 ﻧﻰ «ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺋﯘﻗﯘﻡ» ﺩﻩﭖ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺩﯨﻘﻘﯩﺘﯩﻤﯩﺰﻧﻰ ﺗﺎﺭﺗﯩﺪﯗ. ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﭼﯜﺷﻪﻧﺪﯛﺭﺷﯩﭽﻪ، 岸ﺷﻪﻧﺸﻰ ﺷﯧﯟﯨﺴﯩﺪﻩ «ﺗﻪﺭﻩﭖ» ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﺪﻩ ﻛﯧﻠﯩﺪﯨﻜﻪﻥ. ﻣﯘﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﺪﺍ،东岸 «ﺷﻪﺭﻕ ﺗﻪﺭﻩﭖ، ﺷﻪﺭﻕ» ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﯧﺮﯨﺪﯨﻜﻪﻥ.
ﻟﯧﻜﯩﻦ، ﻣﻪﺯﻛﯘﺭ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩﻼﺭ ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺋﯘﻗﯘﻡ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ 东岸 ﻧﯩﯔ ﻗﺎﻧﺪﺍﻗﺴﯩﮕﻪ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﭼﯜﺷﻪﻧﺪﯛﺭﻣﯩﮕﻪﻥ.
ﺗﻪﻛﺸﯜﺭﺷﯩﻤﯩﺰﭼﻪ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﯩﺮﯨﺪﻩ ﻛﯚﺭﯛﻟﯩﺸﻰ 19-ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﻳﯧﺮﯨﻤﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﺎﻥ. ﻣﻮﻟﻼ ﺑﯩﻼﻝ ﺑﯩﻦ ﻣﻮﻟﻼ ﻳﯜﺳﯜﭖ (1822-1900) ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ «ﻏﺎﺯﺍﺕ ﺩﻩﺭ ﻣﯜﻟﻜﻰ ﭼﯩﻦ» ﺩﻩ:
ﺋﻪﻣﯩﺮ ﺋﻪﻳﺪﻯ «ﺋﻪﻱ ﺋﻪﮬﻠﻰ ﺗﯘﻧﮕﺎﻧﯩﻼﺭ
ﮔﯩﺮﯨﻔﺘﺎﺭ ﻣﯧﮭﻨﻪﺕ ﺩﯨﻞ ﺋﻪﻓﻜﺎﺭﯨﻼﺭ»
ﺩﻩﭖ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﯩﻨﯩﺪﻩﻙ، ﺑﯘ ﺳﯚﺯ ﺑﺎﺷﺘﯩﻦ-ﺋﺎﺧﯩﺮ «ﺗﯘﻧﮕﺎﻧﻰ» ﺷﻪﻛﻠﯩﺪﻩ ﻛﯚﺯﮔﻪ ﭼﯧﻠﯩﻘﯩﺪﯗ. ﺑﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ، ﺷﯘ ﺩﻩﯞﯨﺮﺩﻩ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ«ﺷﻪﺭﮬﻰ ﺷﯩﻜﻪﺳﺘﻪ»،«ﺯﻩﻓﻪﺭﻧﺎﻣﻪ» ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭﺩﻩ ﯞﻩ ﺋﯘﻟﯘﻍ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﻰ، ﺋﺎﻟﯩﻢ ﻣﻮﻟﻼ ﻣﯘﺳﺎ ﺳﺎﻳﺮﺍﻣﯩﻨﯩﯔ «ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﮬﻪﻣﯩﺪﻯ» ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺷﺎﮬﺎﻧﻪ ﺋﻪﺳﯩﺮﯨﺪﯨﻤﯘ ﻳﯘﻗﯘﺭﻗﯩﺪﻩﻙ «ﺗﯘﻧﮕﺎﻥ» ﺩﻩﭖ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ. ﺑﯘ ﻳﻪﺭﺩﻩ «ﺗﯘﻧﮕﺎﻧﻰ»ﺑﯩﻠﻪﻥ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ»ﺋﻮﺧﺸﺎﺵ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﭼﯩﻨﯩﯔ ﻓﻮﻧﯧﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﺴﻰ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ «ﻥ» ﺗﺎﯞﯗﺷﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ «ﯓ» ﺗﺎﯞﯗﺷﻰ ﻧﯚﯞﻩﺗﻠﻪﺷﻜﻪﻥ.
«ﺗﯘﻧﮕﺎﻧﻰ»ﺩﻩﭖ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺸﯩﻐﺎ ﻛﻪﻟﺴﻪﻙ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ «ﺋﻰ»ﻗﻮﺷﯘﻣﭽﯩﺴﻰ ﻳﻪﺭ ﻧﺎﻣﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻛﻪﻳﻨﯩﮕﻪ ﻗﻮﺷﯘﻟﯘﭖ ﻛﯧﻠﯩﭗ «ﻟﯩﻖ، ﻟﯩﻚ» ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ. ﺑﯘ ﻗﻮﺷﯘﻣﭽﻪ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻲ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭﺩﻩ ﻛﯚﭘﺮﻩﻙ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﻠﺴﯩﻤﯘ ﺋﺎﯞﺍﻡ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﻛﯚﭖ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﻠﻤﺎﻳﺪﯗ . ﻣﻪﺳﯩﻠﻪن، «ﻣﻪﮬﻤﯘﺩ كاشغەرى، ﻣﻮﻟﻼ ﻳﯘﻧﯘﺱ ﻳﺎﺭﻛﻪﻧﺪﻯ، ﻣﻮﻟﻼ ﺋﻪﻟﻪﻡ ﺷﺎﮬﻴﺎﺭﻯ»، ﺑﯘﻻﺭ «ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻟﯩﻚ ﻣﻪﮬﻤﯘﺩ، ﻳﺎﺭﻛﻪﻧﺘﻠﯩﻚ ﻳﯘﻧﯘﺱ، ﺷﺎﮬﻴﺎﺭﻟﯩﻖ ﻣﻮﻟﻼ ﺋﻪﻟﻪﻡ» ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭىدۇ. ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﺎﯞﺍﻡ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﻛﯩﺸﻰ ﺋﯩﺴﻤﯩﻨﯩﯔ ﻛﻪﻳﻨﯩﮕﻪ ﻳﯘﺭﺗﯩﻨﻰ ﻗﻮﺷﯘﭖ ﺋﺎﺗﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺋﺎﺩﻩﺕ ﺑﺎﺭ. ﻟﯧﻜﯩﻦ «ﻟﯩﻖ،ﻟﯩﻚ» ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ «ﺋﻰ» ﻗﯘﺷﯘﻟﻤﯩﻐﺎﭼﻘﺎ «ﻛﯧﺮﻩﻡ ﺋﺎﺗﯘﺵ، ﺋﺎﺑﻠﯩﺰ ﺧﻮﺗﻪﻥ، ﺗﯘﺭﺳﯘﻥ ﺷﺎﯕﺨﻪﻱ، ﻏﻪﻳﺮﻩﺕ ﺋﻮﭘﺎﻝ، ﺋﺎﻟﯩﻢ ﺗﯘﺭﭘﺎﻥ» ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺋﯩﺴﯩﻤﻼﺭﻧﻰ ﺋﺎﯕﻼﭖ ﺗﯘﺭﯨﻤﯩﺰ.
ﻣﯘﺷﯘ ﻗﺎﺋﯩﺪﻩ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ 东岸 ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺋﯘﻗﯘﻡ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﯚﺯﮔﻪﺭﮔﻪﻥ ﺷﻪﻛﻠﻰ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ»ﻧﯩﯔ ﻛﻪﻳﻨﯩﮕﻪ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻲ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭﺩﻩ «ﺋﻰ»ﻗﻮﺷﯘﻟﯘﭖ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ. ﺧﻪﻟﻖ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﺑﻮﻟﺴﺎ «ﺋﻰ» ﻗﻮﺷﯘﻟﻤﺎﻱ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﺩﯦﻴﯩﻠﮕﻪﻥ. ﻣﻪﻧﯩﺴﻰ ﺋﻮﺧﺸﺎﺷﻼ «ﺷﻪﺭﯨﻖ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﻠﻪﺭ، ﺷﻪﺭﯨﻘﻠﯩﻘﻠﻪﺭ» ﺩﯦﮕﻪﻧﻠﯩﻚ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ. ﺗﯘﯕﮕﺎﻧﻼﺭ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺋﻮﺭﯗﻧﻤﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺭﺍﻳﻮﻧﯩﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﻩ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺑﯘ ﭘﯩﻜﯩﺮﻧﻰ ﻗﯘﯞﻩﺗﻠﻪﻳﺪﯗ. ﺧﯘﻻﺳﯩﻠﯩﮕﻪﻧﺪﻩ، 东岸 ﺳﯚﺯﻯ ﺗﯘﯕﮕﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﯘﺭﯨﺘﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪﻩ ﺋﯚﺯﯨﻨﻰ ﺗﻮﻧﯘﺷﺘﯘﺭﯗﺵ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﻗﻮﻟﻼﻧﻐﺎﻥ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﻣﻪ ﺳﯚﺯ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﻓﻮﻧﯧﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﺴﯩﮕﻪ ﺑﻮﻱ ﺳﯘﻧﯘﭖ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ» ﮬﺎﻟﯩﺘﯩﮕﻪ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ. ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﯩﺮﯨﺪﻩ «ﺗﯘﯕﮕﺎﻧﻰ» ﺩﻩﭖ ﺧﺎﺗﯩﺮﻟﯩﻨﯩﭗ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﻪﺳﻠﻰ ﻳﻪﺭ-ﺗﻪﺭﻩﭖ ﻧﺎﻣﻰ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﺑﯩﺸﺎﺭﻩﺕ ﺑﯧﺮﯨﻠﮕﻪﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻣﻪﻧﯩﺴﻰ«ﺷﻪﺭﯨﻘﺘﯩﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﻠﻪﺭ ﻳﺎﻛﻰ ﺷﻪﺭﯨﻘﻠﯩﻘﻠﻪﺭ» ﺩﯦﮕﻨﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﺩﯗ.

ﭘﺎﻳﺪﯨﻼﻧﻤﯩﻼﺭ:

[1] ﯞﺍﯓ ﮔﻮﺟﻴﻰ: «ﺗﯘﯕﮕﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﯩﻨﯩﺶ ﯞﻩ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺕ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ». ﺷﻪﻧﺸﻰ؛ ﺷﻪﻧﺸﻰ ﺧﻪﻟﻖ ﻧﻪﺷﯩﺮﻳﺎﺗﻰ،1997.
[2] ﺧﻪﻱ ﻓﯩﯔ:«ﺗﯘﯕﮕﺎﻥ ”屯垦“ ﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ». «ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ-ﺷﯩﻤﺎﻝ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﻰ» 2005-1.
[3] «ﻏﺎﺯﺍﺕ ﺩﻩﺭﻣﯜﻟﻜﻰ ﭼﯩﻦ»، «ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﭽﯩﻠﯩﻜﻰ» ﮊﻭﺭﻧﯩﻠﻰ، 1995.2-3-4-ﺳﺎﻧﻼﺭ.
[4] «ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻛﯩﻼﺳﺴﯩﻚ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﯩﺪﯨﻦ ﻧﻪﻣﯘﻧﯩﻠﻪﺭ». ﺋﯜﺭﯛﻣﭽﻰ؛ ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺧﻪﻟﻖ ﻧﻪﺷﺮىياتى،1981.

ﺋﺎﭘﺘﻮﺭ: ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺷﯩﻤﺎﻝ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭ ﺋﯘﻧﯩﯟﯦﺮﺳﯩﺘﯧﺘﻰ ﺗﯩﻞ-ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ ﺋﯩﻨﺴﺘﯩﺘﯘﺗﯩﺪﯨﻦ: ﺋﺎﺑﺪﯗﯞﻩﻟﻰ ﺋﺎﻳﯘﭖ

ﻣﻪﻧﺒﻪ:«ﺗﯩﻞ ﯞﻩ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﻪ» ﮊﻭﺭﻧﯩﻠﻰ 2007-ﻳﯩﻞ 2-سانى.

تۈرى: ئۇنىۋېرسال | ئاپتور: ئوتتۇرا ئاسىيا تەتقىقاتى