ئىراننىڭ يادرو مەسىلىسىدە كېلىشىم ھاسىل قىلىش ئېھتىماللىقى ئىسرائىلىيەنى ئەندىشىگە سالدى، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئىسرائىلىيە زۇڭلىسى نىتانىياھۇ ئامېرىكا پارلامېنتىدا نۇتۇق سۆزلەپ كېلىشىم ھاسىل قىلىشنىڭ بىر خىل تەھدىت پەيدا قىلىدىغانلىقىنى، ئامېرىكىغا ۋە ئىسرائىلىيەگە پايدىسىز ئىكەنلىكىنى، ئەڭ ياخشى ئۇسۇل ئىراننىڭ يادرو ئەسلىھەلىرىگە زەربە بېرىش ئىكەنلىكىنى تەكىتلىدى.

ئىسرائىلىيە زۇڭلىسى نىتانياھونىڭ 3-مارت ئامېرىكا پارلامېنتىدا سۆزلىگەن نۇتقى زادى قانداق ئۈنۈمگە ئېرىشتى؟. نىتانىياھۇ ئىراننىڭ يادرو مەسىلىسىدە كېلىشىم ھاسىل قىلىشنىڭ قاملاشمىغان كېلىشىم ئىكەنلىكىنى، ئۇنىڭ ئىراننىڭ يادرو قۇراللىرىنى تەرەققىي قىلدۇرۇشىغا توسقۇنلۇق قىلالمايلا قالماستىن، ئىراننىڭ يادرو قۇراللىرىنى ياسىشىغا يول ئىچىپ بېرىدىغانلىقىنى قايتا قايتا تەكىتلىدى. ئىران تاراتقۇلىرى ۋە سىياسىيونلىرى 4- مارت نىتانياھونىڭ ئىراندىن قورقۇش نۇتقى يېتىپ كېلىش ئالدىدا تۇرغان ئىسرائىلىيە پارلامېنتى سايلىمى ئۈچۈن داغدۇغا پەيدا قىلىش ، مەملىكەت ئىچىدىكى بىر قىسىم كىشىلەرگە كۆرسىتىش ئۈچۈن قىلىنغان ئالداش تىپىدىكى ئويۇن دەپ ھېسابلىدى. بىر قىسىم تەھلىلچىلەر مۇنداق دەپ ھېسابلىدى: ئىراننىڭ يادرو سۆھبىتى نىتانىياھۇ تەرىپىدىن پاراكەندە قىلىنغانلىقتىن، پارس قولتىقى رايونىنىڭ ئىراننىڭ يادرو مەسىلىسىدە كېلىشىم ھاسىل قىلىنىشقا بولغان ئەندىشىسىنى پەسەيتىش ئۈچۈن، ئامېرىكىنىڭ دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى كېررى 4-مارت توختىماستىن سەئۇدى ئەرەبىستانىدا زىيارەتتە بولدى.

ئىران نىتانياھونىڭ نۇتۇقىغا تېزدىن ھۇجۇم قىلدى. ئىراندا چىقىدىغان تېھران ۋاقتى گېزىتىدە نىتانياھۇ قۇرۇق گەپنى تەكرارلىدى دېدى، ئىران دىپلوماتىيە مىنىستىرلىقىنىڭ باياناتچىسى نىتانياھونىڭ ئىراندىن قورقۇش نۇتقى پەقەت يېقىندا ئۆتكۈزۈلىدىغان ئىسرائىلىيە پارلامېنتى سايلىمىغا داغدۇغا يىرتىپ ، مەملىكەت ئىچىدىكى بىر قىسىم كىشىلەرنى ئالداش خاراكتېرىدىكى نۇتۇق دېدى. ئىران پارلامېنتىنىڭ باشلىقى لالىجانى 4- مارت، ئىران ئالتە دۆلەت بىلەن كېلىشىم ھاسىل قىلىپ قالسا، نىتانىياھۇ ئىسرائىلىيە ئىراننىڭ ئوتتۇرا شەرق رايونىدىكى تەسىر كۈچىدىن قورقىدىغانلىقىنى ۋە ئىسرائىلىيەنىڭ كەلگۈسىدىن ئەندىشە قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. ئىران زۇڭتۇڭى روخانى 4-مارت كابىنېت يىغىنىدا، گەرچە پۈتكۈل دۇنيا يادرو سۆھبىتىنىڭ نەتىجىلەرگە ئېرىشىشى پايدىلىق دەپ ھېسابلاۋاتقان، خەلقئارا قانۇنغا ھۆرمەت قىلمايدىغان ھاكىمىيەت ئىراننىڭ يادرو سۆھبىتىگە قارشى سادانى كۆتۈرۈپ چىقتى، بۇنىڭ ئۇدۇمى يوق دېدى.

بىراق ئامېرىكا مەملىكەتلىك رادىيو شېركىتى مۇنداق دېدى: ئىرانلىق كۆپلىگەن كىشىلەر ئامېرىكىنىڭ ئىسرائىلىيەنىڭ ئىرادىسىگە بوي سۇنۇشىدىن ئەندىشە قىلماقتا. ئىرانلىقلار ئامېرىكىغا ئىشەنمەيدۇ، ئامېرىكا ئاۋام پالاتاسىنىڭ باشلىقى بۇنانىڭ نىتانىياھۇنى تەكلىپ قىلىشى بۇ خىل ئىشەنمەسلىك ھېسسىياتىنى تېخىمۇ كۈچەيتىۋەتتى. ئىرانلىقلار، ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ ئالمىشىشىغا ئەگىشىپ يادرو مەسىلىسىدە ھاسىل قىلىنغان كېلىشىمنىڭ بىر قۇراق قەغەزگە ئايلىنىپ قېلىشىدىن ئەندىشە قىلماقتا. بۇندىن ئىلگىرى، گەيروپ ئەل رايىنى تەكشۈرۈش ئورگىنىنىڭ ئەل رايىنى تەكشۈرۈش نەتىجىسىدىن ئايان بولۇشىچە، %70 ئىرانلىق يادرو مەسىلىسىدە كېلىشىم ھاسىل قىلىنىپ، جازانى ئەمەلدىن قالدۇرۇشىنى ئۈمىد قىلغان.

نىتانياھونىڭ نۇتۇقىمۇ ئىسرائىلىيەدە ئەيىبلەشلەرگە ئۇچرىغان. 17-مارت ئىسرائىلىيەدە چوڭ سايلام ئۆتكۈزۈلىدۇ. ئەل رايىنى تەكشۈرۈشىدىن ئايان بولۇشىچە، ئىسرائىلىيەلىك كۆپلىگەن كىشىلەر نىتانياھونىڭ ئامېرىكا پارلامېنتىدا سۆزلىگەن نۇتۇقىنىڭ ئۇدۇمى چەكلىك بولۇپ، ئامېرىكىنىڭ ئىرانغا قاراتقان سىياسىتىگە تەسىر كۆرسىتەلمەيدۇ دەپ ھېسابلىغان، ھەمدە نىتانىياھۇ ئاۋازغا ئېرىشىش ئۈچۈن خەتەرلىك سىياسىي ھەرىكەت قىلماقتا دەپ گۇمانلانغان. ئىسرائىلىيە دۆلەت بىخەتەرلىك تەتقىقات ئورنىنىڭ تەتقىقاتچىسى، ئىسرائىلىيەنىڭ ياۋروپا ئەللىرى ئىتتىپاقىدا تۇرۇشلۇق سابىق باش ئەلچىسى ئىرلان، نىتانىياھۇ ئىسرائىلىيە بىلەن ئامېرىكىنىڭ مۇناسىۋىتىگە زىيان يەتكۈزىدىغان تەدبىرلەرنى قوللانماستىن ، بەلكى بىر خىل ياخشى ئۇسۇل بىلەن ئۆزىنىڭ تەلىپىنى بايان قىلىپ، ئامېرىكا پارلامېنتىدىكى ئىككى پالاتا بىلەن تولۇق كېڭىشىشى كېرەك ئىدى دېدى.

 نىتانياھونىڭ نۇتۇقىنى ياخشى بولدى دېگۈچىلەرمۇ ئاز ئەمەس. ئامېرىكىدا چىقىدىغان ھول كوچىسى گېزىتىنىڭ مەخسۇس سىتۇن يازغۇچىسى، ئاۋام پالاتاسىنىڭ ئەزاسى سىتۇرىت ماقالىسىدا، نىتانىياھۇنى قوللايدىغانلىقىنى بىلدۈردى، ھەمدە ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنى، ئۆزىنىڭ تەجرىبىسىدىن قارىغاندا، ئىراننىڭ ئىشەنچلىك سۆھبەت ئوبېيكتى ئەمەسلىكىنى ئاگاھلاندۇردى. ئۇ، ئىران غەربكە قارىتا يوشۇرۇن ئۇرۇش ئېلان قىلغىنىغا كۆپ يىل بولدى، ئۇ بىزنىڭ دۈشمىنىمىز، ئىران بىلەن يادرو مەسىلىسى ئۈستىدە كېلىشىم ھاسىل قىلىش ئۈستىدە ئىزدىنىش ئىسرائىلىيە بىلەن ئامېرىكىنىڭ دۆلەت بىخەتەرلىكىگە تەھدىت يەتكۈزىدۇ دېدى. ئامېرىكىدا چىقىدىغان ئاتلانتىك ئوكيان ژۇرنىلىنىڭ مەخسۇس سىتون يازغۇچىسى مۇنداق دېدى: نىتانياھونىڭ ئىراننىڭ ھەرىكىتىدىن ھوشيار تۇرۇش توغرىسىدىكى سۆزلىرىنىڭ ئاساسى بار، ھېچكىممۇ ئىراننىڭ يادرو قوراللىرىغا ئىگە بولۇشىنى ئۈمىد قىلمايدۇ، بىراق ئۇ ئىرانغا ھاۋا ھۇجۇم قىلىشنىڭ ئەمەلىيەتكە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىقىنى،ياكى ھاۋا ھۇجۇمىنىڭ ئىراننىڭ يادرو قوراللىرىغا ئىگە بولۇشى ۋاقتىنى بەر قانچە يىل كېچىكتۈرسىمۇ، بىراق بۇنداق قىلىشنىڭ ئىراننىڭ يادرو قوراللىرىغا ئىگە بولۇشىنى ئۆزىنى قوغداش ۋاسىتىسى قىلىشىغا تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقىنى، ھەمدە كۈچكە ئىگە بولۇۋاتقان جازانىڭ قىلچىمۇ رولى بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى. بۇ يازغۇچى مۇنداق دەپ ھېسابلىدى: بۇ ئامېرىكىنى قاتتىق ئازابلايدۇ. ئەنگلىيەدە چىقىدىغان پۇل مۇئامىلە ۋاقتى گېزىتىنىڭ ئوبزوردا مۇنداق دېيىلدى: نىتانياھونىڭ نۇتۇقىنىڭ مەزمۇنى ئىراننىڭ يادرو قۇراللىرىنى تەرەققىي قىلدۇرۇشقا توسقۇنلۇق قىلىش ئۈچۈن ئۇرۇش قوزغاشتىن ئىبارەت.

4-مارت، ئامېرىكىنىڭ دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى كېررى ئىراننىڭ دىپلوماتىيە مىنىستىرى زەرىف بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزگەندىن كىيىن،سەئۇدى ئەرەبىستانىدا زىيارەتتە بولدى، 5-مارت رىيادتىكى ھاۋا ئارمىيە بازىسىدا پارس قولتۇقى ئەرەب ئەللىرى ھەمكارلىق كومىتېتىغا ئەزا ئالتە دۆلەتنىڭ دىپلوماتىيە مىنىستىرى بىلەن ئۇچراشتى، قاتار يېرىم ئارال تېلېۋىزىيە ئىستانسىسى تور بېكىتىنىڭ ئوبزوردا، بۇ قېتىمقى ئۇچرىشىشنىڭ ئاساسلىق مەقسىتى پارس قولتۇقىدىكى دۆلەتلەرگە تەسەللى بېرىشتىن ئىبارەت دېدى. سۈنئىي مەزھىپىدىكىلەرنى ئاساس قىلغان پارس قولتۇقىدىكى ئالتە دۆلەت شىئە مەزھىپىدىكىلەرنىڭ چوڭ لاگېرى بولغان ئىراندىن ھوشيار تۇرۇپ، ئامېرىكا بىلەن ئىراننىڭ يادرو مەسىلىسىدە مۇرەسسەلىشىشنى كۆرۈشنى خالىمايدۇ.

ئامېرىكا ھۆكۈمىتى ئەمەلدارىنىڭ ئاشكارىلىشىچە، ئوباما 3-ئاينىڭ ئاخىرلىرى ئىران بىلەن يادرو مەسىلىسىدە سۆھبەت ئىلىپ بېرىشنىڭ ئەرزىيدىغان ياكى ئەرزىمەيدىغانلىقىغا باھا بېرىدىكەن. ئاق ساراي باياناتچىسى ئامېرىكا بىلەن ئىسرائىلىيە مۇناسىۋىتىنىڭ مۇھىملىقىنى ئارقا ئارقىدىن تەكىتلەپ، بىر تەرەپتىن ئەگەر ئىران يادرو كېلىشىمىگە ئەمەل قىلمايدىغان بولسا، ئامېرىكىنىڭ قوراللىق ۋاسىتىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ھەر قانداق ۋاسىتىلارنى قوللىنىدىغانلىقىنى تەكىتلىسە، يەنە بىر تەرەپتىن، يادرو مەسىلىسىدە كېلىشىم ھاسىل قىلىش نىسبىتىنىڭ %50 ئىكەنلىكىنى، بۇنىڭدىن سەۋەب ئىراننىڭ سىياسىي ئىستىقبالىنى مۆلچەرلەش قېيىن ئىكەنلىكىنى تەكىتلىدى.