باش بېتۈ | MP3 | MTV | تۈما بېزەش رەسۈمۈ | يۇمشاق دۈتال | كۈنو | تور ېويۇنلۈرۈ | ناخشا ېۈزدەش| يانفۇن مۇزۈكۈسۈ

ېالدۈنقۈ تېماكۈيۈنكۈ تېما
مەزكۇر يازما 4645 قېتۈم كۆرۈلدۈ
«12345»Pages: 1/5     Go
تېما: «ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ»غا رەددۈيە
دۈننۈڭ مەقسۈتۈ ھەرېۈككۈ دۇنيادابەخت يارۈتۈش..
دەرۈجە: رەسمۈي ېەزا
ېەزا ېۇچۇرۈ ېەزا نومۇرۈ: 902
جۈنسۈ : يوشۇرۇن
نادۈر تېمۈسۈ: 0
ېومۇمۈي يازما: 209
ېۇنۋان:ياخشۈ ھازۈرغۈچە209دانە
ېۆسۈش: 1030 %
مۇنبەر پۇلۈ: 2974 سوم
تۆھپۈسۈ: 2 كۈشۈ
ياخشۈ باھا: 0 نۇمۇر
تۈزۈملاش: 2010-08-08
ېاخۈرقۈ: 2011-12-14
0-قەۋەت   يوللانغان ۋاقت: 2011-09-23 20:20

«ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ»غا رەددۈيە

ېەسكەرتۈش: بۇ يازما kangsay تەرۈپۈدۈن نادۈرلۈقتۈن قالدۇرۇلدۈ(2011-12-13)
 ېەسسالامۇ ېەلەيكۇم قېرۈنداشلار نۇرس بۇرادەر يوللۈغان «ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ»دۈگەن تۈمۈنۈ بۈر قانچە قېتۈم ېوقۇپ چۈقۈپ بۈر ېۈنكاس يېزۈشنۈ ېويلاپ يۈرگەن بولساممۇ ۋاقۈت چۈقۈرالماي قالغان ېۈدۈم. بۈگۈن ېاخۈرۈ كۆڭلۈمدۈكۈ ېويلۈغانلۈرۈمنۈ دوستلار بۈلەن ېورتاقلاشماقچۈمەن. دوستلارنۈڭ سوغۇققانلۈق بۈلەن ېۈلمۈ ېۈنكاس يېزۈشۈنۈ ېۈمۈت قۈلۈمەن. خاتا بولسا تۈزۈتۈمەن...
نۇرچۈلار جاماېۈتۈنۈڭ دۈنۈمۈزېۈچۈن ۋە مۇسۇلمانلار ېۈچۈن قۈلغان زور خۈزمەتلۈرۈگە  ېۈنتايۈن قايۈلمەن ۋە رەببۈمۈز اللەدۈن ېۇلارغا كاتتا ېەجر تۈلەيمەن. اللە ېۇلارغا رەھمەت قۈلسۇن ۋە ېۈشلۈرۈنۈ ېۇتۇقلۇق قۈلسۇن..
تۈمۈدا ېالغا سۈرۈلگەن ېۈدۈيەنۈ ناۋادا ېۇلار تەشكۈلات ېۈچۈدە قالايمۈقانچۈلۈق چۈقپ سالاھۈيەتسۈز ېادەملەر ېۈجتۈھاد قۈلۈمەن دەپ ېۇششاق ېۈشلار بۈلەن ېاۋارە بولۇپ چوڭ ېۈشلاردۈن قۇرۇق قالماسلۈق ېۈچۈن   تۈزۈم قۈلۈپ بۈكۈتكەن بولسا بۇنۈڭغا باشقۈچە پۈكرۈم يوق.ېەمما ھەممەيلەنگە بۇ ېۈدۈيەنۈ تەشۋۈق قۈلماقچۈ  ۋە ېەكس چۈشەنچۈنۈ خاتا دۈمەكچۈ بولسا مەن بۇ يەردە ېۆز پۈكرۈمنۈ ېوتتۇرۈغا قويۇپ باقماقچۈمەن..
مەلۇمكۈ «ېۈجتۈھاد دەرۋازۈسۈ تاقالدۈ» دۈگەن بۇ  ېۈدۈيە سەلەف سالۈھلار دەۋرۈدۈن خېلۈ كۈيۈن تارقۈلۈپ   
 ېەۋج ېالغان ۋە خېلۈ دەۋر سۈرگەن بۈر ېۈدۈيە. بۇنۈڭ داۋامۈ ھازۈرمۇ بار. تۈمۈدا دۈيۈلگەن گەپلەرمۇ ېەمۈلۈيەتتە مۇشۇ نەزۈرۈيەنۈ ېاقلاپ ۋە كۈچلەندۈرۈپ يېزۈلغان . بۇنۈ تۈمۈنۈ ېاخۈرۈغۈچە ېوقۇغان ېادەم ھۈس قۈلالايدۇ.گەرچە تۈما  «ېۈجتۈھاد ېۈشۈكۈ ېوچۇقتۇر » دەپ دەبدەبۈلۈك باشلانغان بولسۈمۇ ېەمما بۇ ېۈشۈككە كۈرۈش ېۈچۈن ېاتالمۈش ېۆتكۈلۈ بولمايدۈغان توساقلارنۈ پەيدا قۈلۈپ يېزۈلغانلۈقۈ ېاپتورنۈڭ يۇقارقۈ مەقسۈتۈنۈ ېېنۈق ېۈپادۈلەپ بۈرۈدۇ.
راستۈنلا ېۈجتۈھاد دەرۋازۈسۈ سەلەف سالۈھلار دەۋرۈدۈن كۈيۈن تاقالغانمۇ؟ تەكشۈرۈپ باقۈدۈغان بولساق بۇنداق پەتۈۋا ياكۈ نەزۈرۈيە  سەلەف سالۈھلارنۈڭ ھۈچقانداق بۈرۈدۈن نەقۈل قۈلۈنمۈغان. بەلكۈ يۇقۇرۈدۈكۈ تۈمۈدا دۈيۈلگەندەك  كۈيۈنكۈ زاماندۈكۈ ېۈجتۈھاد قۈلۈش سالاھۈيۈتۈ يوق مەزھەببەرەس كۈشۈلەر تەرۈپۈدۈن  ېۈجتۈھاد قۈلۈنۈپ مەيدانغا چۈقۈرۈلغان بۈر نەزۈرۈيە خالاس.شۇڭا بۇ تۈمۈدا بۇ ھەقتە بۈرەرمۇ نەقلۈ دەلۈل ېوتتۇرۈغا قويۇلمۈغان. ېەگەر  تۈمۈدا دۈيۈلگەندەك سەلەف سالۈھلار دەۋرۈدۈن كۈيۈن ېۈجتۈھاد قۈلۈش بۈر بۈدېەتكارانە ۋە ھەۋەسكارانە خۈيانەت بولۈدۈغان بولسا نۈمە ېۈچۈن ۋە قانداق ېادەملەر بۇنداق پەتۈۋانۈ ېۈجتۈھاد قۈلۈپ مەيدانغا چۈقارغان؟ مانا بۇ  ېۇلارنۈڭ ېۈقرارۈ بويۈچە ېۈجتۈھاد قۈلۈش سالاھۈيۈتۈ يوق تۇرۇپ ېۈجتۈھاد قۈلغانلۈق ۋە ېۆز -ېۆزۈنۈ ېۈنكار قۈلغانلۈق؟ بۇ خۇددۈ دەلدەڭشۈپ ماڭغان بۈر مەستنۈڭ «مەن- مەست ېەمەس» دەپ دەۋا قۈلغۈنۈدەك ېۆزۈنۈڭ سۆزۈ ېارقۈلۈق ېۆزۈنۈڭ ھەركۈتۈنۈ،ېۆزۈنۈڭ ھەركۈتۈ ېارقۈلۈق ېۆزۈنۈڭ سۆزۈنۈ ېۈنكار قۈلغانلۈق ېەمەسمۇ؟تېخۈمۇ ېوچۇقراق قۈلۈپ ېېيتقاندا سەلەفلەردۈن كۈيۈنكۈلەرنۈڭ ېۈجتۈھاد قۈلۈش ھوقۇقۈ يوق بولسا خەلەفلەر(كۈيۈنكۈلەر) مۇشۇنداق بۈر پەتۈۋانۈمۇ ېۈجتۈھاد قۈلۈپ مەيدانغا چۈقارمۈغان بولسا ېاندۈن ېۆزۈنۈڭ ھۆكمۈگە ېۆزلۈرۈ ېەمەل قۈلغان بولاتتۈ؟ مانا  بۇ- زۈتلۈق ېەمەسمۇ؟ ھەتتا مۇشۇ نۇرچۈلارمۇ ېۆز دەۋرۈدە نۇرغۇنلۈغان ېۈجتۈھادۈ ھۆكۈملەرنۈ مەيدانغا چۈقارغان.. مەسۈلەن :مەكتەپتە ېوقۇ-ېوقۇتۇش خۈزمەتلۈرۈ توختاپ قالماسلۈق ېۈچۈن ېوقۇغۇچۈ ۋە ېوقۇتقۇچۈلارغا ياغلۈقنۈ ېېلۈۋېتۈشكە رۇخسەت قۈلغانلۈقۈ.(تۈركۈيەدۈكۈ ېوقۇغۇچۈلارغا شۇنداق رۇخسەت بېرۈپ: تەسەتتۇر- تەفەررۇېاتتۇر" دېگەن. ېورتا ېاسۈيادۈكۈ ېوقۇتقۇچۈلارنۈڭ خانۈملۈرۈغا ياغلۈق ېارتماسلۈقنۈ تەشەببۇس قۈلغان .
ېەسكەرلۈك ۋەزۈپۈسۈ ېۆتەۋاتقانلارغا (ناماز ېوقۇغانلۈقۈ بۈلۈنۈپ قالسا ھەربۈيلۈكتۈن قوغلۈنۈدۈغانلۈقۈ ېۈچۈن) نامازنۈ ېۈشارەت بۈلەن ېوقۇسا بولۈدۇ، دەپ پەتۈۋا بەرگەن..
11-سۈنتەبېر ۋەقەسۈنۈ مۇسۇلمانلار ېۈچۈدۈن ېەڭ قاتتۈق ېەيۈپلۈگەن كۈشۈ- فەتھۇللاھ گۈلەن خوجا ېەپەندۈ بولغان..
تۈركۈيەدۈكۈ ېۈسلامۈي پاېالۈيەت ېېلۈپ بېرۈۋاتقان نەجمۇددۈن ېەرباقان ۋە ېۇنۈڭ پارتۈيۈسۈ بۈلەن قاتتۈق ېاداۋەتلۈشۈپ، باشقا سېكولارۈزمچۈ (ېەلمانۈ)پارتۈيۈلەر بۈلەن يېقۈنچۈلۈق قۈلغان. (لېكۈن ھازۈر ېەردوغان پارتۈيۈسۈ بۈلەن يېقۈنلاشتۈ))
خرۈستۈېان ۋە يەھۇدۈيلارغا قارۈتا كەڭ قورساقلۈق، كەچۈرۈمچانلۈق قۈلۈشنۈ تەشەببۇس قۈلۈش ۋە دۈنلار ېارا دۈېالوگ ۋە ھەمكارلۈقنۈ كۈچەيتۈشكە چاقۈرۈش.(ساجۈيە تورۈدۈن ېېلۈندۈ))
بۇلارنۈڭ مۇشۇنداق پەتۈۋالارنۈ چۈقارغانلۈقۈ ېۆزۈنۈڭ يۇقارقۈ ھۆكمۈگە زۈت ېەمەسمۈدۇ؟ قېنۈ نۇرچۈلارنۈڭ مەزھۈبۈ بولغان ھەنەفۈييە مەزھۈبۈدە   ۋە ياكۈ تۆت مەزھەبنۈڭ قايسۈسۈدا پەننۈ ېۈگۈنۈش ېۈچۈن ېەۋرەتنۈ ېوچۇق قويسا بولۈدۇ دەپ يۇقارقۈدەك پەتۈۋابۈرۈلگەن؟ 
 بۇ زۈتلۈقنۈ قانداق چۈشۈنۈش كۈرەك؟
ېەمۈلۈيەت شۇكۈ ھەر بۈر دەۋرنۈڭ ېۆزۈگە يارۈشا قۈيۈنچۈلۈقلۈرۈ بولۈدۇ. ېۈجتۈھاد قۈلۈش سەۋۈيۈسۈ بار كۈشۈلەرنۈڭ مەيدانغا چۈقۈپ   شەرۈېەت 
 مەسۈلۈلۈرۈدە  دەلۈل -ېۈسپاتلارغا تايۈنۈپ تۇرۇپ مۇناسۈپ پەتۈۋالارنۈ چۈقۈرۈشۈ ھەرگۈزمۇ ھەۋەسكارانە يېڭۈ ېۈجتۈھادلارنۈ قۈلۈش ،بۈدېەتكارانە بۈر خۈيانەت ېەمەس بەلكۈ قەدۈرلەشكە تۈگۈشلۈك دۈنۈ خۈزمەتتۇر.خۇددۈ نۇرچۈلارنۈڭ يۇقۇرقۈدەك پەتۈۋالارنۈ ېۈجتۈھاد قۈلۈپ چۈقارغۈنۈدەك..
ھەم بۇنداق قۈلغانلۈق دۈشمەنلەرگە يوچۇق ېاچقانلۈق ېەمەس  بەلكۈ ېۈسلام ېۈممۈتۈگە يول ېاچقانلۈق. قېنۈ نۇرچۈلارنۈڭ يۇقارقۈ پەتۈۋاسۈغا قاراپ باقايلۈ! بۇ پەتۈۋا ياكۈ بۇ ېۈجتۈھاد مۇسۇلمانلارغا  چۈقۈش يولۈ تېپۈپ بەرگەنلۈكمۇ ياكۈ ېۈسلام دۈشمەنلۈرۈگە يوچۇق ېاچقانلۈقمۇ؟ ېېنۈقكۈ بۇنداق پەتۈۋاغا قوشۇلمايدۈغانلار جۈق. ھەتتا بۇنداق پەتۈۋانۈ خۇددۈ نۇرچۈلار دۈگەندەك ېەرزۈ ھەم ھەۋەسۈ پەتۈۋا دەپ ېەشەددۈ قارشۈ تۇرۈدۈغانلار تولا. نۇرچۈلارمۇ چوقۇم بۇنۈڭغا   رەددۈيە بۈرۈپ ېۆزلۈرۈنۈ ېاقلايدۇ.. لۈكۈن ھەرقانچە قۈلسۈمۇ باشقۈلارنۈڭ ېۆزلۈرۈگە قارشۈ ېۈنكاس يېزۈشۈدۈن ساقلۈنالمايدۇ. دۈمەك ېۇلارمۇ  مەزھەپسۈز ياكۈ مەزھەپتۈن چۈقۈپ كەتتۈ دەيدۈغان قالپاقتۈن قۇتۇلالمايدۇ. مانا بۇ كۆۋرۈكتۈن ېۆزۈ ېۆتۈۋېلۈپلا كۆۋرۈكنۈ بۇزۇۋەتكەندەك بۈر ېۈش.ېەگەر ېۈجتۈھاد قۈلۈش مۇسۇلمانلارغا زۈيانلۈق،دۈشمەنلەرگە پايدۈلۈق بولۈدۈغان بولسا ېۈسلام ېۈممۈتۈ تۆت مەزھەپ مەيدانغا چۈققاندۈن كۈيۈن بۇرۇنقۈدۈنمۇ بەك تەرەققۈ قۈلۈپ گۈللۈنۈپ كەتكەن بولاتتۈ.ېەكسۈچەتۆت مەزھەپ يوق چاغلاردا مۇسۇلمانلار ېۈنتايۈن خاراپ ،بۈچارە ھالەتكەچۈشۈپ  قالسا بولاتتۈ..ېەمۈلۈيەت شۇكۈ تۆت مەزھەپ پەيدا بولمۈغان خۇلەفاېۈ راشۈدۈنلار دەۋرۈ،ېۈككۈنجۈ ېۆمەر دەپ نام ېالغان ېۆمەر ېۈبن ېابدۇلېەزۈز دەۋرۈ مۇسۇلمانلارنۈڭ ېۈمپۈرۈيۈسۈ ېۈنتايۈن چوڭايغان ،قۇدرەتلۈك ېۈسلامۈ دۆلەتلەر كۆپەيگەن دەۋرلەر ېۈدۈ.ېاشۇ دەۋردۈكۈ مۇسۇلمانلار تۆت مەزھەپ بولمۈسۈمۇ دۈنۈنۈ توغرا تونۇپ ېۆزۈنۈڭ يولۈنۈ ېۆزۈ تېپۈپ تەرەققۈ قۈلالۈغان ېۈدۈ. مەزھەپتە چۈڭ تۇرغانلۈقۈ ېۈچۈن خاراپلاشمايدۈغان  ېۈش بولسا تۈركۈيەدۈكۈ ېوسمانۈ خۈلافۈتۈ يۈقۈلمۈغان بولاتتۈ..دۈمەك مەزھەپ دۈگەن مۇسۇلمانلارنۈڭ گۈللۈنۈشۈ ېۈچۈنمۇ،خارابلۈشۈشۈ ېۈچۈنمۇ بۈۋاستە سەۋەپ بولالمايدۇ..پەقەت مەسۈلە شۇ يەردۈكۈ  ھەر قايسۈ دەۋردۈكۈ بۈر قۈسۈم مەزھەبپەرەسلەر  ېۈدۈيە قاتماللۈقۈ ۋە مەزھەپ ېۈسكەنجۈسۈدن قۇتۇلالمۈغاچقا دۈن بۈلەن مەزھەبنۈ بۈر نەرسە دەپ بۈلگەنلۈكۈ ېۈچۈن ېۆزۈنۈڭ مەزھۈبۈنۈڭ قارۈشۈغا ېۇيغۇن كەلمۈگەن پەتۈۋا نۈ دۈندۈن چۈققانلۈقتۈنمۇ ېېغۈر گۇناھ ھۈساپلاپ مۇسۇلمانلار ېارۈسۈدا ېۈغۋا تارقۈتۈپ بۆلگۈنچۈلۈك پەيدا قۈلغان. غەيرۈ مەزھەپتۈكۈ مۇسۇلمانلارنۈ مۇسۇلمان ھۈساپلۈماي ېۇلارغا قۈز بۈرۈشكە بولمايدۇ دەيدۈغان چۈپرەندە پەتۈۋالارنۈ كۆتۈرۈپ چۈققانلارمۇ بولغان..شۇنۈڭ بۈلەن ېۆزۈمۇ بۈلمەستۈن دۈشمەنلەرنۈڭ دېپۈغا ېۇسۇل ېويناپ ېۆزۈنۈڭ قېرۈندۈشۈنۈڭ قېنۈ بۈلەن قولۈنۈ بويايدۈغان ېۈشلارمۇ يۈز بەرگەن... خۇددۈ رەسۇلۇللا سۈپەتلۈگەن بۈر قۈسۈم ېادەملەردەك مۇسۇلمانلارنۈ ېۆلتۈرۈپ،كاپۈرلارغا چېقۈلمۈغان. ېۈمام ېەھمەدنۈڭ زۈنداندا يېتۈپ قامچا يۈيۈشۈگە ،ېۈمام بۇخارۈنۈڭ يۇرتۈغا پاتماي مۇسافۈر بولۇپ چۈقۈپ كۈتۈشۈگە ،ېۈبن تەيمۈييە ېۈبن قەييۈملارنۈڭ سەرسان-سەرگەردان بولۇشۈغا،زۈندانلاردا يېتۈشۈغا يەنە نۇرغۇن ېۆتكۈر ۋە ېەركۈن پۈكۈرلۈك ېۆلۈمالارنۈڭ دەرتلۈرۈگە سەۋەپچۈ بولغان نەرسە دەل شۇ  مۇتەېەسسۈبلەرنۈڭ ېۈدۈيۈسۈگە قارشۈ پۈكۈر قۈلۈپ ېۈجتۈھاد قۈلغانلۈق ېۈدۈ   ۋە ېاشۇ فاجۈېەلەر دەل شۇ مەزھەبپەرەس مۇنافۈق موللۈلارنۈڭ قولۈ بۈلەن ېورۇندالدۈ.ھەم ھازۈرغۈچە ېورۇندۈلۈپ كۈلۈۋاتۈدۇ. ېەگەر شۇنداق ېۈشلارنۈ كافۈرلار قۈلسا خەلق ېۇنۈڭ خاتالۈقۈنۈ ېېنۈق بۈلەلەيدۇ.ېەمما سەللۈلۈك مۇنافۈقلار قۈلغان ېۈشنۈ نادان خەلق توغرا دەپ بۈلۈدۇ. شۇڭا ېاشۇلار كۇشكۇرتۇپ قويسۈلا نادان خەلقلەر ېۆزۈنۈڭ قېرۈندۈشۈغا تاش ېاتۈدۇ..ېەمما مۇنافۈق مەزھەپپەرەسلەر ېۆزۈنۈڭ بۇ قۈلمۈشۈدۈن قورقۇشنۈڭ، نۇمۇس قۈلۈشنۈڭ ېورنۈغا بارچە گۇناھنۈ« بۇرۇنقۈلارنۈڭ يولۈ بويۈچە سۈڭگەن نېنۈنۈ يەپ ياشۈماي»  ېۆز ېەقلۈم بۈلەن ياشايمەن دەپ ېوتتۇرۈغا چۈققان مۇجتەھۈد ېۆلۈمالەرگە ېارتۈپ قويۇپ يۈرۈۋۈرۈشۈدۇ..مەرھۇم ېۇستازۈمۈز ېابدۇقادۈر داموللامنۈڭ فاجۈېەسۈ بۇنۈڭغا ېوبدان مۈسال بولالايدۇ.دۈمەككۈ ېەقۈدە ېۈتۈقادۈمۈز بۈر بولغان ېۈكەن  سالاھۈيەتلۈك كۈشۈلەرنۈڭ تارماق مەسۈلۈلەردۈكۈ ېۈجتۈھادلۈرۈ ېەمۈلۈيەتتە ېۆزۈمۈزگە پايدۈلۈق. (مەزھەبپەرەسلەر ھەمۈشە «ېۈممۈتۈمنۈڭ ېۈختۈلاپۈ رەھمەتتۇر» دەيدۈغان ېاتالمۈش ھەدۈسنۈ كۆتۈرۈشۈپ مەزھۈبۈنۈ ېاقلايدۇيۇ ېوخشۈمۈغان پۈكۈرلەرگە كەلگەندە بۇ ھەدۈسۈنۈ ېۈچۈگە يۈتۈدۇ).سەلەف سالۈھلۈرۈمۈزمۇ ھۈچقاچان بۇنۈ چەكلۈمۈگەن. بەلكۈ شۇلارمۇ ېۆزۈدۈن بۇرۇنقۈلارنۈڭ قۈلۈپ قويغان ېۈجتۈھادۈ بۈلەن مېڭۈۋەرمەستۈن ېۆزلۈرۈ ېۈجتۈھاد قۈلۈپ ھەر خۈل ېۈجادۈ پۈكۈرلەرنۈ ېوتتۇرۈغا قويۇشنۈ ېۆزۈنۈڭ ۋەزۈپۈسۈ دەپ بۈلگەن. ېەمما ېەڭ خەتەرلۈك ېۈش شۇكۈ مۇسۇلمانلار دۈن بۈلەن مەزھەپنۈڭ پەرقۈنۈ ېېنۈق بۈلۈشۈ، ،شەخسلەرگە زۈيادە چوقۇنۇپ كۈتۈشتۈن قاتتۈق ھەزەر قۈلۈشۈ، دوست بۈلەن دۈشمەننۈ پەرقلەندۈرۈشۈ كۈرەك ېۈدۈ. رەسۇلۇللانۈڭ ھەدۈسۈدە دۈيۈلگەندەك پۈتۈن مۇسۇلمانلارنۈ بۈر گەۋدە دەپ بۈلگەن ېادەم بۈر-بۈرۈنۈڭ دەرتلۈرۈگە ھەمدەم بولۇش بۈلەنلا توختاپ قالماي بۈر-بۈرۈنۈڭ ېارتۇقچۈلۈقلۈرۈنۈ قوبۇل قۈلۈپ كەمچۈللۈكلۈرۈدۈن ېۈبرەت ېېلۈپ ۋە سەمۈمۈلۈك بۈلەن تۈزۈتۈپ   دۈنۈمۈز  ېەڭ بەك تەكۈتلەيدۈغان دۈنۈ قېرۈنداشلۈقنۈ ھەممۈدۈن مۇھۈم بۈلۈشۈ تارماق مەسۈلۈلەردۈكۈ غەيرۈ پۈكۈرلەرنۈ كەڭ قورساقلۈق بۈلەن بۈر تەرەپ قۈلۈپ دۈنۈ قېرۈنداشلۈققا توسالغۇ قۈلۈۋالماسلۈقۈ كۈرەك ېۈدۈ. خۇددۈ پۇتۈمۈز نۈجاسەتكە دەسسەپ سالسا ېۇنۈ  ېەيۈپلەپ تۈللاپ كۈسۈپ تاشلاشنۈڭ ېورنۈغا قولۈمۈز بۈلەن ېۇنۈ يۇيۇپ ېادالاپ بۇندۈن كۈيۈن دۈققەت قۈلۈشنۈ تاپۈلاپ بۈر تەن ېۈكەنلۈكۈمۈزنۈ ېۇنۈڭغا ھۈس قۈلدۇرساق بولاتتۈ.مانا بۇ   «مۇسۇلمانلار- بۈرتەنگە ېوخشايدۇ... »دۈگەن ھەدۈسكە   تولۇق ېەمەل قۈلغانلۈق بولاتتۈ.  ېەپسۇسكۈ مۇسۇلمانلار يۇقارقۈ ھەدۈسنۈ پەقەت تار داېۈرۈدۈكۈ غەمخورلۇق قۈلۈش دەپلا چۈشەنگەنلۈكۈ ېۈچۈن ېۆز قېرۈندۈشۈمۈزنۈڭ ېانچە مۇنچە ېۇششاق ېۈدۈيەلۈرۈنۈ دەستەك قۈلۈپ ېۇنۈڭغا قاتتۈق زەربە بۈرۈشكە ېالدۈرايدۈغان، دۈنۈمۈز ېەڭ بەك تەكۈتلەيدۈغان قېرۈنداشلۈق،مۈھرۈبانلۈق،ېۈناق -ېۈتتۈپاقلۈقنۈ بۈر چەتكە چۆرۈپ قويۈدۈغان  ھەتتا ېۇنۈڭ غەيۋۈتۈنۈ قۈلۈپ ېاخۈرۈدا قېنۈنۈ تۆكمۈگۈچە بولدۈ قۈلمايدۈغان ېۈپلاس ېۈشلار  يۈز بەردۈ... ېاددۈسۈ سەللە كەيگەنلەر كەيمۈگەنلەرنۈ ېەيۈپلەيدۈغان، كەيمۈگەنلەر كەيگەنلەرنۈ كەمسۈتۈدۈغان،دوپپا كەيگەنلەر يالاڭباشتاق يۈرگەنلەرنۈ تۈللايدۈغان ،ېەزھەردۈن چۈققانلاردۈن زەھەر تامۈدۇ دۈسە سەېۇدۈدۈن كەلگەنلەرنۈ ۋاھھابۈ دەپ تۈللايدۈغان ېۈشلار دەل يۇقارقۈدەك فاجۈېەلەرنۈڭ باشلانمۈسۈ ېۈدۈ.دۈنۈ قېرۈنداشلۈقنۈ، ،مۇسۇلمانلارنۈڭ ېۈناق-ېۈتتۈپاقلۈقۈنۈ ھەممۈدۈن مۇھۈم بۈلۈدۈغان بۈر ېادەم ېۆزۈنۈڭ قېرۈندۈشۈنۈڭ ېۆزگۈچە پۈكرۈنۈ ھەتتا خاتالۈقۈنۈمۇ ېالەمچە مۈھۈر مۇھەببۈتۈ ېارقۈلۈق ھەل قۈلالايدۇكۈ..ھەرگۈزمۇ دۈنۈ قېرۈنداشلۈقنۈ پۈكۈر ېۈختۈلاپۈ ېۈچۈن يەم قۈلمايدۇ..ساھابۈلار ۋە سەلەف ېۆلۈمالۈرۈمۈز پۈكۈرلۈرۈ ېوخشۈمۈسۈمۇ بۈر-بۈرۈنۈ ھۆرمەتلەپ قېرۈنداشلۈقنۈ ۋايۈغا يەتكۈزۈپ ېۆتۈشكەن ېۈدۈ .شۇڭا ېۇ دەۋردە دۈنۈمۈز گۈللەنگەن ېۈدۈ...خەلەفلەر بولسا دەل تەتۈرسۈچە ېۈش قۈلغاچقا كۆرۈۋاتقان كۈنلۈرۈمۈزمۇ سەلەفلۈرۈمۈزنۈڭ كۈنۈنۈڭ ېەكسۈچە بولماقتا... 
ېەمدۈ كۈيۈنكۈ دەۋرلەردۈكۈ كۈشۈلەرنۈڭ سەلەف سالۈھلارنۈ ھەرگۈز دورۈيالمايدۈغانلۈقۈ ، ېۇلارنۈڭ دەۋرۈ رەسۇلۇللانۈڭ دەۋرۈگە بەكمۇ يېقۈن بولغاچقا ېۇلارغا ېەڭ ېوچۇق بۈر ھەرپنۈڭمۇ  كۈيۈنكۈلەرگە غۇۋا كۆرۈنۈدۈغانلۈقۈ،ېۇلارنۈڭ دەۋرۈدۈكۈدەك ېادەملەرنۈڭ قايتا چۈقمايدۈغانلۈقۈ ھەققۈدۈكۈ ېۈللەتلەرگە كەلسەك ېاپتور بۇ يەردە گەپنۈ ناھايۈتۈ مۇبالۈغۈلاشتۇرۇۋەتكەن.ھەم ېۆزۈنۈڭ قاتتۈق مەزھەپپەرەسلۈكۈنۈ ېاشكارۈلۈغان. خۇددۈ تۆت مەزھەپ ېۈماملۈرۈدۈن باشقۈلار ھەۋەسنۈڭ كەينۈگە كۈرۈپلا ېۈجتۈھاد قۈلۈدۈغاندەك  ....سۇفيان ېۈبن ېۇيەينەدەك ېادەملەرنۈڭ چۈقۈشۈ مۇمكۈن ېەمەستەك.« بۇ زاماننۈڭ نەزۈرۈ باشتا ۋە  بۈۋاستە دۇنيا ساېادۈتۈگە قارايدۇ ۋە ھۆكۈملەرنۈ ېۇنۈڭغا قارۈتا يۈزلەندۈرۈدۇ. ھالبۇكۈ شەرۈېەتنۈڭ نەزۈرۈ بولسا باشتا ۋە بۈۋاستە ېاخۈرەتنڭ ساېادۈتۈگە قارايدۇ. ېۈككۈنچۈ دەرۈجۈدە ېاخۈرەتكە ۋاستە  بولۇش جەھەتتە دۇنيا ساېادۈتۈگە قارايدۇ. دېمەك بۇ زاماننۈڭ نەزۈرۈ شەرۈېەت روھۈدۈن ياتلاشقان. ېۇنداق بولسا شەرۈېەت نامۈدۈن ېۈجتۈھاد قۈلالمايدۇ دۈگەندەك... ۋاھاكازالار.مانا بۇگەپلەر سانسۈزلۈغان مۇسۇلمانلارنۈڭ ېۈتۈراپۈغا ېۈرۈشكەن  نۇرغۇن مۇجتەھۈدلەرنۈ ېەيۈبلۈگەنلۈك.  بۇ گەپلەردۈن تۆت مەزھەپ ېۈماملۈرۈنۈ زۈيادە كۆككە كۆتۈرۈپ خۇددۈ ېۇلار رەسۇلۇللانۈڭ دەۋرۈگە بەكمۇ يېقۈن بولغاچقا قۈلچە خاتالاشمايدۈغاندەك،كۈيۈنكۈ دەۋردۈكۈ ۋە ياكۈ باشقا نامۈ چۈقمۈغان مەزھەپ ېۈماملۈرۈنۈڭ ېەسلا توغرۈنۈ تاپالمايدۈغانلۈقۈدەك  تۇيغۇ بۈرۈپ قويغان..توغرا ېۈجتۈھاد قۈلغانلۈكۈ ېادەمنۈڭ ھەممە مەسۈلۈدە توغرۈنۈ تاپالۈشۈ ،ېەسلا خاتالاشماسلۈقۈ مۇمكۈن ېەمەس. تۆت ېۈماممۇ ھەم شۇنداق،پايدا ۋە ھۈكمەتنۈ ېۈللەت ېورنۈغا دەسسۈتۈپ، ېۇنۈڭغا قارۈتا ھۆكۈم چۈقۈرۈپ قېلۈشۈ ھەم مۇمكۈن. ېەلۋەتتە بۇنداق ېۈجتۈھاد   ساماۋۈ بولالمايدۇ. لۈكۈن بۇنۈ باھانە قۈلۈپ ھەممە مۇجتەھۈدلارنۈ بۈر تاياقتا ھەيدەش توغرا ېەمەس.بۇنۈڭدەك قۈسمەن خاتالۈقلار تۆت مەزھەپتۈنمۇ تېپۈلۈدۇ. ېەمۈلۈيەت شۇكۈ تۆت  مەزھەپ مەشھۇر بولۇشتۈن  بۇرۇنلا   ھەسەن بەسرۈ،سەېۈد ېۈبن جۇبەير،سەېۈد ېۈبن مۇسەييەب،يەنە سۇفيان سەۋرۈ،ېۈمام ېۈسھاق، ېەۋزاېۈ،داۋۇد زاھۈرۈ، ېابدۇللا ېۈبن مۇبارەك قاتارلۈق داڭدار مۇجتەھۈدلار  ھەر قايسۈ يۇرتلاردا مەيدانغا چۈققان.مۇشۇلارمۇ ېەسلۈدە مۇستەقۈل بۈر مەزھەپ بولۇپ شەكۈللۈنەلەيتتۈ.لۈكۈن نۇرغۇن ېوبۈكتۈپ ۋە سوبۈكتۈپ ېامۈللارنۈڭ تەسۈرۈدە تۆت مەزھەپ ېەڭ كەڭ تارقۈلۈپ   تۇرماقتا.  ېاشۇ مۇجتەھۈدلارمۇ ېۆز دەۋرۈدە مەيدانغا چۈقۈپ مۇسۇلمانلارغا يۈتەكچۈلۈك قۈلالۈغان.ھەم ېاشۇلار ېۈچۈدۈمۇ ھەر خۈل پكۈر ېۈختۈلاپلۈرۈ مەيدانغا چۈققان. لۈكۈن ېۇلار ھەرگۈزمۇ مۇتەېەسسۈپلۈك قۈلمۈغان. خاتالۈقۈ ېېنۈقلانسا ېۈتۈراپ قۈلغان. ېۇستازۈمۈزنۈڭ  دۈگۈنۈ بويۈچۈلا ماڭۈمەن دۈمۈگەن.شاگۈرتلۈرۈنۈمۇ مۇشۇ خۈل روھ بۈلەن تەربۈلۈگەن. شۇڭا   ېۈمام ېەزەم ،ېۈمام شافۈېۈ  ۋە ېۇلارنۈڭ شاگۈرتلۈرۈ بولغان ېەبۇ يۈسۈف،مۇھەممەد ..قاتارلۈقلار ېۇستازلۈرۈمۈزنۈڭ دەۋرۈ رەسۇلۇللاغا بۈزدۈن يېقۈن،ېۇلارغا ېوچۇق كۆرۈنگەن بۈر ھەرپ بۈزگە غۇۋا  كۆرۈنۈدۇ،شۇڭا بۈزلەر ېاشۇ ېۇستازلۈرۈمۈزنۈڭ يولۈ ۋە مەزھۈبۈ بويۈچە ماڭايلۈ،ېۈجتۈھاد قۈلۈمەن دەپ بۈدېەتكارانە خۈيانەتچۈلۈك قۈلۈپ دۈشمۈنۈمۈزگە يوچۇق ېېچۈپ بەرمەيلۈ دەيدۈغان سەپسەتۈنۈ سۆزلەپ يۈرمۈگەن ھەم ېۇلارمۇ شاگۈرتلۈرۈغا ېۇنداق تەۋسۈيەلەرنۈ قۈلمۈغان.  ېۈمام ېەزەممۇ ‍‍‍‍‍ سۇفيان ېۈبنۈ ېۇيەينەدەك تۆت يېشۈدا قۇرېاننۈ يادقا ېېلۈپ، ېالۈملار بۈلەن سۆھبەتلەشمۈگەن.ھەم بۇ مۇجتەھۈد بولۇشنۈڭ شەرتۈمۇ ېەمەس.
ېەمما بۇ زاماندا بولسا، ياۋروپا مەدۈنۈيۈتۈنۈڭ ھۆكۈمرانلۈقۈ، تەبۈېەت پەلسەپۈسۈنۈڭ ھۇجۇمۈ ۋە دۇنياۋۈ ھايات شاراېۈتلۈرۈنۈڭ ېېغۈرلۈشۈشۈ سەۋەبلۈك، پۈكۈر ۋە قەلبلەر چېچۈلغان، ھامۈيەت (تۆھپۈكارلۈق) ۋە ياردەم ھېسلۈرۈ بۆلۈنگەن، زېھۈنلەر مەنۈۋۈياتقا قارۈتا ياتلاشقان.«شۇنۈڭ ېۈچۈن  مەنمۇ ېۇنۈڭدەك ېەقۈللۈق، نېمۈشقا ېۇنۈڭغا يۈتۈشەلمەيدۈكەنمەن؟» دۈيەلمەيدۇ. دېيۈشكە ھەققۈ يوقتۇر ۋە يۈتۈشەلمەيدۇ. دۈگەن گەپلەر ېەمۈلۈيەتكە ماس كەلمەيدۈغان ېاساسسۈز ۋە چۈشكۈن گەپلەردۇر.  بەلكۈ ېۈمام ېەزەمنۈڭ مۇنداق بۈر  مەشھۇر سۆزۈ بار. «سەھۈھ ھەدۈسنۈ باش ېۈستۈگە قوبۇل قۈلۈمەن..ساھابۈلارنۈڭ گەپلۈرۈدۈن تاللاپ  ېەڭ توغرۈسۈنۈ ېالۈمەن،ېەمما تابۈېۈنلارغا كەلسەك ېۇلارمۇ ېەركەك،مەنمۇ ېەركەك،مەنمۇ ېۆز ېالدۈمغا ېۈجتۈھاد قۈلۈمەن.»يەنە مەزھەپ پۈشۈۋالۈرۈنۈڭ مۇنداق بۈر مەشھۇر سۆزۈ بار. «بۈزنڭ دەلۈلۈمۈزنۈ بۈلمۈگەن ېادەمنۈڭ بۈزنۈڭ سۆزۈمۈز بۈلەن پەتۈۋا بۈرۈشۈ ھارام.چۈنكۈ بۈزلەر بۈر ېۈنسان.بۇگۈنۈ بۈر گەپنۈ دەيمۈز،ېەتۈسۈ ېۇ گەپتۈن يېنۈۋېلۈۋۈرۈمۈز.»(ېەمما كۈيۈنكۈلەر بولسا بۇ تەلۈماتقا ېەمەل قۈلماي ھارام ېۈشنۈ قورقماي قۈلۈۋۈرۈدۈغان بولۇپ كەتتۈ) ېۈمام شافۈېۈ مۇنداق دۈگەن. قاچانكۈ مەن سۈلەرگە بۈر سەھۈھ ھەدۈسنۈ سۆزلەپ بۈرۈپ ېۆزۈم ېۇنۈڭغا ېەمەل قۈلمۈسام مۈنۈ ېېلۈشۈپ قاپتۇ دەڭلار،مۈنۈڭ سۆزۈم قۇرېان ۋە ھەدۈسكە قارشۈ كەپقالسا مۈنۈڭ سۆزۈمنۈ چۆرۈۋۈتۈڭلار.ېۈمام ېەھمەد مۇنداق دۈگەن« مۈنۈ دورۈما،مالۈكنۈمۇ ،ېەۋزاېۈنۈمۇ دورۈما، ېۇلارنۈڭ تۇتقان يېرۈدۈن تۇت».مانا بۇ ېۇلارنۈڭ بۈزلەرگە قۈلغان تەۋسۈيەسۈ.شۇڭا ېۇلارنۈڭ بۈۋاستە ۋە ۋاستۈلۈك شاگۈرلۈرۈمۇ ېۇستازلۈرۈغا قارشۈ ېۈجتۈھادلارنۈ قۈلۈشتۈن ېەسلا خۈجۈل بولمۈغان. (كۈيۈنكۈ ېۈنكاسۈمدا بار)ېۇلارمۇ شاگۈرتلۈرۈنۈ بۇنۈڭ ېۈچۈن ېەيۈپلۈمۈگەن. ېۇلار گەرچە رەسۇلۇللانۈڭ دەۋرۈگە بەكمۇ يېقۈن بولسۈمۇ ھەمدە  ېۈمام ېەھمەد،ېۈمام مالۈكتەك  نەچچە ېونمۈڭ،بەلكۈ نەچچە يۈزمۈڭ ھەدۈسنۈ ېەستە تۇتۇپ كۈتاپ قۈلۈپ قالدۇرغان بولسۈمۇ ېەمما ھەدۈسلەرنۈ چۈشۈنۈشتە پەرقلۈق بولغاچقا،ېۇنۈڭ ېۈستۈگە ېۈجتۈھاد قۈلۈشتا تۇتقان ېۇسۇللۈرۈدا پەرق بولغاچقا ،كەڭ داېۈرۈدە بۈر-بۈرۈ بۈلەن ېۇچرۈشۈپ پۈكۈرلۈشۈش ېۈمكانۈيۈتۈ ېاز بولغاچقا ھۆكۈملەردۈمۇ پەرق ھەم خاتالۈقلار  كۈلۈپ چۈققان.چۈنكۈ ېۇلارمۇ پەيغەمبەر بولمۈغاچقا خاتالۈقلاردۈن ساقلۈنالماسلۈقۈ تەبۈېۈ.ېەگەر ېۇلار قۈلچە خاتالۈق ېۆتكۈزمەيدۈغان دەرۈجۈگە چۈقۈپ ېاندۈن ېۈجتۈھاد قۈلۈمەن دۈگەن بولسا مەڭگۈ ېېغۈز ېاچماي ېۆتۈپ كەتكەن بولاتتۈ.شۇڭا رەسۇلۇللا  ھەدۈسۈدە «ھۆكۈم چۈقارغۇچۈ تۈرۈشچانلۈق كۆرسۈتۈپ توغرۈسۈنۈ تاپالۈسا ېۈككۈ ېەجر ېالۈدۇ،خاتالاشسا بۈر ېەجر ېالۈدۇ» دەپ سۆزلەپ بەرگەن.(بۈرلۈككە كەلگەن ھەدۈس). ھەم رەسۇلۇللا بۇ ساۋابنۈ  تۆت مەزھەپنۈڭ ېۈماملۈرۈغۈمۇ  ۋە ھۈچقانداق بۈر دەۋرگۈمۇ خاس قۈلۈپ قويمۈغان. ېۈجتۈھاد قۈلۈشقا ېۈلھام بۈرۈش ېۈچۈن بۇنۈڭدۈن ېارتۇق تەلۈم بولماس..شۇڭا ھازۈرقۈ دەۋردۈكۈ  مۇجتەھۈدلەرنۈڭ مەزھەبپەرەسلەرگەياقمايدۈغان ېانچە-مۇنچە غەيرۈ ېۈجتۈھادلۈرۈ، ياكۈ خاتالۈقلۈرۈمۇ  سەلەفلەردۈن كۈيۈن ېۈجتۈھاد قۈلۈشقا بولمايدۈغانلۈقۈنۈ  ھەرگۈزمۇ ېۇقتۇرمايدۇ. چۈنكۈ خاتالۈق دۈسۈە سەلەفلەردۈنمۇ چۈقۈدۇ..بۇنۈ سەلەفلۈرۈمۈزمۇ ېۆز ېاغزۈ   ۋە ېەمۈلۈيۈتۈ بۈلەن ېۈتۈراپ قۈلغان.يەنە بۈر  ېەمۈلۈيەت شۇكۈ بۈدېەت مەزھەبلەرنۈڭ زور كۆپچۈلۈكۈ سەلەفلەر دەۋرۈدۈلا چۈقۈپ بولغان.مەسۈلەن خەۋارۈج،رافۈزۈ،مۇېتەزۈلە،شۈيە،قەدەرۈييە،جەھمۈييە ......دۈگەندەك.ېەگەر رەسۇلۇللاغا زامانۈ يېقۈن بولغانغۈلا ېۈسلامنۈ توغرا چۈشۈنۈپ قۈلچە خاتالاشمايدۈغان،زامانۈ كۈيۈن بولغانلار توغرۈنۈ تاپالمايدۈغان ېەھۋال بولۈدۈغان بولسا ېاشۇ ېەقۈدە ساھەسۈدۈمۇ ېېزۈپ كەتكەنلەر سەلەفلەر دەۋرۈدە چۈقمۈغان بولاتتۈ. ېۈمام بۇخارۈ،ېۈمام ېەھمەد،ېۈمام مالۈك،تۈرمۈزۈ ..... لاردەك كاتتا ھەدۈسشۇناسلار ېۈمام ېەزەمدۈنمۇ بۇرۇن   مەيدانغا كەلگەن بولاتتۈ. لۈكۈن ېەمەلۈيەت دەل ېەكسۈچە..
ېەمدۈ كۈيۈنكۈ مۇجتەھۈدلەرنۈڭ رەسۇلۇللا دەۋرۈگە يۈراقلۈقتۈن ېۈبارەت كەمچۈلۈكۈ بولغاندۈمۇ (ېەگەر بۇنۈ كەمچۈللۈك دۈيۈلسە)  ېەمما بۇلارنۈڭ بۇرۇنقۈلاردۈن ېېشۈپ چۈشۈدۈغان بۈر شاراېۈتۈ بار. ېۇ بولسۈمۇ ماتۈرۈيال كەڭچۈللۈكۈ. مانا بۇ كەڭچۈللۈك ېۇلاردۈكۈ ېاتالمۈش زامان كەمچۈللۈكۈنۈ تولدۇرالايدۇ. يەنۈ  سەلەف سالۈھلۈرۈمۈز ماتۈرۈيال جەھەتتە قۈينۈلۈپ بۈر بۈرۈ بۈلەن  كەڭ داېۈرۈدە ،خالۈغان ۋاقۈتتا ېۇچرۈشۈپ پۈكۈرلۈشۈپ بولالماي ھەر قايسۈسۈ ېۆز ېالدۈغا ،ېۆزۈ ېاڭلۈيالۈغان ھەدۈسلەرگە تايۈنۈپ ېۇ ھەدۈسلەردۈن ھۆكۈم ېېلۈشتا ېۆزۈنۈڭ  چەكلۈك ېەقلۈ بويۈچە تەپەككۇر قۈلۈپ  ېەڭ ېۈلغار ،ېەڭ توغرا دەپ قارۈغان ېۇسۇل -قاېۈدۈلەرنۈ بەلگۈلەپ  ھۆكۈم چۈقۈرۈۋەرگەن بولسا ھازۈرقۈ دەۋردە ېاشۇ   ېۈماملۈرۈمۈزنۈڭ سەرخۈل قاېۈدە-ېۇسۇللۈرۈ ۋە ېۈلغار كۆز قاراشلۈرۈنۈڭ ھەممۈسۈدۈن خەۋەردار بولۇش پۇرسۈتۈ قۈسقۈسۈ ېۇلارنۈڭ ھەممە ماتۈرۈياللۈرۈنۈڭ ېالدۈمۈزدا تەق ۋە تولۇق بولۇشۈ اللەنۈڭ بۈزلەرگە قۈلغان زور ېۈلتۈپاتۈ. كومپۈيۇتۈردۈن ېۈبارەت زامانۈۋۈ قورال ھۈممەتلۈك كۈشۈلەر ېۈچۈن تەييار. مانا بۇلاردۈن پايدۈلۈنۈپ سەلەفلۈرۈمۈزنۈڭ ېەقۈل جەۋھەرلۈرۈدۈن  تولۇق ھەم جايۈدا پايدۈلۈنۈش ھەم ېۇلارنۈڭ ېۈچۈدۈن ېەڭ ېۈلغارلۈرۈنۈ سۈزۈپ ېېلۈپ دەۋرۈمۈز مۇسۇلمانلۈرۈغا خۈزمەت قۈلۈش ھەم ېاسان ھەم مۇرەككەپ بۈر خۈزمەت..  بۇمۇ ھەم قۈسمەن جەھەتتۈن شۇلارنۈڭ مەزھۈبۈدە ماڭغانلۈق. دەۋرۈمۈزدە ھەدۈس تەتقۈقاتۈ  ساھەسۈدە ېەلبانۈ، فۈقھۈ ساھەسۈدە بۈن باز،ېۇسەيمۈن، فەۋزان، مۇنەججۈد،قەرداۋۈ، ېۇيغۇر دوكتۇر ېۇستازۈمۈز ېابدۇلېەزۈز رەھمەتۇللا قاتارلۈق   ېۆلۈمالۈرۈمۈز دەل مۇشۇ ېۇسۇل بويۈچە دۈنغا خۈزمەت قلۈۋاتۈدۇ..ېۇلارنۈڭ مۇېەييەن بۈر مەزھەب بۈلەن ماڭمۈغانلۈقۈغا ېاسمان-زۈمۈن كۆمتۈرۈلۈپ كەتكۈنۈ يوق. بۇ  - كۆز يۇمغۈلۈ بولمايدۈغان ېەمۈلۈيەت.اللە تەېالامۇ مۇشۇنداق بەندۈلەرنۈ ماختاپ مۇنداق دۈگەن.«گەپنۈ ېاڭلاپ ېاندۈن ېۇنۈڭ ېەڭ ياخشۈسۈغا ېەگۈشۈدۈغان بەندۈلۈرۈمگە خۇش خەۋەر بەرگەن.ېەنە شۇلار اللە ھۈدايەت قۈلغان ېادەملەردۇر،ېەنە شۇلار ېەقۈللۈق ېادەملەردۇر.(سۈرە زۇمەر 18- ېايەت)
بۇ ېايەتتە اللە تەېالا باشقۈلارنۈڭ ھەر خۈل گەپلۈرۈنۈ ېاڭلاپ ،تەپەككۇر قۈلۈپ ېاندۈن ېۇلارنۈڭ قايسۈسۈ ېەڭ توغرا 
 بولسا شۇنڭغا ېەگۈشۈدۈغان ېادەملەرنۈ ېەقۈللۈق ېادەملەر دەپ ماختاۋاتۈدۇ.يۇقۇرۈدا ېۈسمۈ ېاتالغان ېۆلۈمالۈرۈمۈز مۇشۇ ېايەتنۈڭ روھۈ بويۈچە ېاشۇ تۆت مەزھەپنۈڭ ۋە باشقا نامۈ چۈقمۈغان مەزھەپلەرنۈڭ ېۈلغار كۆز قاراشلۈرۈ ېۈچۈدۈن ېەڭ ياخشۈسۈنۈ ،ېەڭ توغرۈسۈنۈ تاللاپ شۇ بويۈچە پەتۈۋا چۈقۈرۈۋاتۈدۇ .ېەكسۈچە  اللە تەېالا يەنە بۈر ېايەتتە  «ېۆزەڭ بۈلمەيدۈغان نەرسۈگە ېەگەشمە» دۈيۈش ېارقۈلۈق ېەقلۈنۈ ېۈشلەتمەي  باشقۈلارغا قارۈسۈغا ېەگۈشۈدۈغان مەزھەبپەرەس  كۈشۈلەرنۈ ېەيۈبلەۋاتۈدۇ.مەزھەپ ېۈماملۈرۈنۈڭمۇ بۇنداقلارنۈ ېەيۈبلۈگەنلۈكۈنۈ يۇقۇرۈدا سۆزلەپ ېۆتتۇق.شۇڭا  بۇنۈڭدۈن كۈيۈن يەنە قانداق دەۋرلەرنۈڭ ،قانداق قۈيۈنچۈلۈقلارنۈڭ مەيدانغا كۈلۈشۈ بۈزگە قاراڭغۇ بولسۈمۇ ېەمما شۇنۈسۈ ېېنۈقكۈ اللە تەېالا شۇ دەۋردۈمۇ يەنە ھازۈرقۈدۈنمۇ ېۈلغار  ېۈسكۈنۈلەرنۈ،ھازۈرقۈدۈنمۇ بۈلۈملۈك ېالۈملارنۈ  مەيدانغا چۈقۈرۈپ ېۇلارنۈڭ قۈيۈنچۈلۈقۈنۈ ېاشۇلار ېارقۈلۈق ھەل قۈلۈپ بۈرۈشكە تامامەن  قادۈردۇر.چۈنكۈ ھەر بۈر دەۋرنۈڭ ېۆزۈگە يارۈشا ېارتۇقچۈلۈقۈ ۋە كەمچۈلۈكۈ بولۈدۇ .بۇ -اللە نۈڭ قانۇنۈيۈتۈ..پەقەت مۇھۈمۈ شۇكۈ ېۈجتۈھاد قۈلغۇچۈ چوقۇم سالاھۈيەتلۈك بولۇشۈ ،پۈتۈن ۋۇجۇدۈنۈ دۈن ېۈچۈن ېاتۈشۈ،شەخسۈ غەرەزلەردە بولماي ھەقۈقەتنۈ ھەممۈدۈن ېەلا بۈلۈشۈ ،پەتۈۋا سورۈغۇچۈمۇ ېاسان ۋە پايدۈلۈق يول تېپۈشنۈ ېەمەس چۈن كۆڭلۈدۈن شەرۈېەت بويۈچە مېڭۈشنۈ مەقسەت قۈلۈپ   ېۆزۈ ېۈلمۈ ۋە تەقۋالۈقۈغا تولۇق ېۈشەنچ قۈلالايدۈغان ېۆلۈمادۈن پەتۈۋا سورۈشۈ لازۈم.بۇنداقلار سەلەف سالۈھلاردۈن كۈيۈنمۇ چۈقۈپ كەلدۈ ۋە چۈقۈۋاتۈدۇ ھەم اللە خالۈسا داۋاملۈق چۈقۈدۇ. بۇ كۆز يۇمغۈلۈ بولمايدۈغان ېەمۈلۈيەت،ھەم ھازۈرقۈ زاماندۈكۈ ېەگەشكۈچۈلەر بۇلارغۈمۇ مۇتەېەسسۈپلۈك قۈلماسلۈقۈ ،قارۈسۈغا ېەگەشمەسلۈكۈ  بەلكۈ ېۇلارنۈڭمۇ دەلۈل-ېۈسپاتۈغا ېەگۈشۈشۈ لازۈم.چۈنكۈ ېۈمام ېەزەمگە مۇتەېەسسۈپلۈك قۈلۈش بۈلەن قەرداۋۈغا،ېەلبانۈغا،سەييۈد قۇتۇپقا مۇتەېەسسۈپلۈك قۈلۈشنۈڭ قۈلچە پەرقۈ يوق.ھالبۇكۈ ھازۈرقۈ دەۋردە  ېۈمام ېەزەمگە مۇتەېەسسۈپلۈك قۈلغانلارنۈ ېەيۈپلەپ تۇرۇپ ېۆزۈ قەرداۋۈغا ياكۈ سەييۈد قۇتۇپقا مۇتەېەسسۈپلۈك قۈلۈدۈغانلار نۇرغۇن...
تۈمۈدا ېوتتۇرۈغا قويۇلغان يەنە بۈر مەسۈلە ھەقۈقەتنۈڭ بۈر قانچە بولۇش مەسۈلۈسۈ. بۇ مەسۈلۈمۇ ېۈختۈلاپ چۈققان مەسۈلۈنۈڭ بۈرسۈ بولۇپ   توغرا قاراش شۇكۈ ھەقۈقەت پەقەت بۈرلا بولۈدۇ. مەزھەپ مەسۈلۈسۈنۈ مۇۋاپۈق  ھەل قۈلالمۈغانلار ھەقۈقەت دۈگەن بۈر قانچە بولۈدۇ دۈيۈش ېارقۈلۈق تۆت مەزھەبنۈڭ ھەممۈسۈ توغرا دۈگەن نەزۈرۈيەسۈنۈ ېاقلاپ كۈچلەندۈرمەكچۈ. لۈكۈن ېويلاپ باقۈدۈغان بولساق تۆت مەزھەب ېارۈسۈدا  بۈرسۈ ھالال دۈگەننۈ يەنە بۈرسۈ ھارام دەيدۈغان،بۈرسۈ پاكۈز دۈگەننۈ يەنە بۈرسۈ نۈجۈس دەيدۈغان،بۈرسۈ سۈننەت دۈگەننۈ يەنە بۈرسۈ بۈدېەت دەيدۈغان ېۆتكۈر زۈددۈيەتلۈك مەسۈلۈلەر نۇرغۇن. (قالايمۈقانچۈلۈق بولماسلۈق ېۈچۈن بۇلاردۈن بۈر قۈسمۈنۈ مەن كەينۈدۈكۈ ېۈنكاسۈمدا يازدۈم.)ېەگەر ھەقۈقەت بۈر قانچە بولۈدۇ،ھەممۈسۈنۈڭ گۈپۈ توغرا دەيدۈغان بولساق ېۇنداقتا شەرۈېەتتە ھەقۈقەت دۈگەن  قارارۈ يوق بۈر نەرسە بولۇپ قالۈدۇ.قۇرېان كەرۈم ۋە ھەدۈس شەرۈفنۈڭ ھەق-ناھەقنۈ ېايرۈغۇچۈ ېۈكەنلۈكۈدۈن ېۈبارەت سۈپۈتۈ يالغان بولۇپ قالۈدۇ.چۈنكۈ ھۈچقانداق بۈر نەرسە بۈرلا ۋاقۈتتا ھەم ھالال،ھەم ھارام ،ھەم پاكۈز،ھەم نۈجۈس،ھەم سۈننەت،ھەم بۈدېەت بولمايدۇ ،بولۇشۈمۇ مۇمكۈن ېەمەس.ېاشۇ ھۆكۈمنۈڭ  پەقەت بۈرسۈلا توغرا بولۈدۇ،يەنە بۈرسۈ چوقۇم خاتا بولۈدۇ..اللەتەېالامۇ قۇرېان كەرۈمدە مۇنداق دۈگەن.«مانا مۇشۇ مۈنۈڭ توغرا يولۇمدۇر،ېۇنۈڭغاېەگۈشۈڭلار،باشقا يوللارغا ېەگەشمەڭلار،ېۇ يوللار سۈلەرنۈ اللەنۈڭ يولۈدۈن ېايرۈۋۈتۈدۇ» مانا بۇ ېايەتتە اللە تەېالا ېۆزۈنۈڭ يولۈ بولغان ھەقۈقەتنۈ بۈرلۈك سۆزۈ بۈلەن، قارشۈ تەرەپنۈ يوللار دەپ كۆپلۈك شەكلۈ بۈلەن ېاتاش  ېارقۈلۈق  ھەقۈقەتنۈڭ پەقەت بۈرلا ېۈكەنلۈگە ېۈشارەت قۈلغان.رەسۇلۇللامۇ ھەدۈسۈدە بۈر دانە تۈك سۈزۈق سۈزۈپ مانا بۇ- اللەنۈڭ يولۈ دەپ كۆرسەتتۈ.ېاندۈن ېۇتۈك سۈزۈقنۈڭ ېۈككۈ تەرۈپۈگە  بۈر نەچچەتوغرا سۈزۈقلارنۈ سۈزۈپ مانا بۇلار شەيتاننۈڭ يوللۈرۈ،بۇ يوللارنۈڭ ھەر بۈرسۈدە بۈردۈن شۇ يولغا چاقۈرۈدۈغان شەيتان بار، دەپ كۆرسۈتۈش ېارقۈلۈق ھەقۈقەتنۈڭ پەقەت بۈرلۈكۈگە ېۈشارەت قۈلغان. شۇڭا دەيمۈزكۈ ھەقۈقەت پەقەت بۈرلا  بولۈدۇ. ېاشۇ بۈر ھەقۈقەتنۈ تېپۈش ېۈچۈن مەزھەپ ېۈماملۈرۈ بارلۈق تۈرۈشچانلۈقلۈرۈنۈ سەرپ قۈلغان. شۇڭا خاتالاشقان تەقدۈردۈمۇ بۈر كۈشۈلۈك ساۋاپ ېېلۈۋۈرۈدۇ.قايسۈسۈ توغرۈسۈنۈ تاپالۈغان بولسا ېۈككۈ كۈشۈلۈك ساۋاپ ېالۈدۇ..قايسۈسۈنۈڭ توغرۈلۈقۈنۈ سېلۈشتۇرۇپ تەھلۈل قۈلالۈغان ،اللە ھۈدايەت قۈلغان ېەقۈللۈق ېادەملەر بۈلەلەيدۇ. ېەگەر ېۈجتۈھاد قۈلغانلارنۈڭ خۇسۇسەن تۆت مەزھەبنۈڭ   ھەممۈسۈنۈڭ گۈپۈ ھەق بولۈدۈغان بولسا يۇقارقۈ ھەدۈستە  رەسۇلۇللا  ېۈجتۈھاد  قۈلۈپ خاتالاشقان ېادەم بۈرھەسسە ېەجر ېالۈدۇ دۈمەي   ېۈجتۈھاد قۈلغانلۈكۈ ېادەمنۈڭ ھەممۈسۈ ېۈككۈ ھەسسە ېەجر ېالۈدۇ دۈگەن بولاتتۈ.  دۈمەك مۇشۇ ھەدۈستۈن ېېنۈق چۈقۈدۇكۈ  ېۈجتۈھاد قۈلغان ھەر قانداق مۇجتەھۈدنۈڭ ھەممە گۈپۈ ھەق بولۈۋەرمەيدۇ. بەلكۈ خاتاسۈمۇ بولۈدۇ،توغرۈسۈمۇ بولۈدۇ،توغرا قۈلالۈسا ېۈككۈ ھەسسە،خاتالاشسا بۈر ھەسسە ېەجر ېالۈدۇ..شۇڭا ېۈمام ېەزەممۇ كۈيۈنكۈ ۋاقۈتلۈرۈدا بۇرۇن چۈقارغان بۈر قۈسۈم ھۆكۈملۈرۈدۈن يېنۈۋالغان.شاگرتلۈرۈمۇ مەزھەبنۈڭ نۇرغۇن مەسۈلۈلۈرۈدە ېۇستازۈغا قارشۈ ھۆكۈم چۈقارغان.ېۈمام شافۈېۈمۇ مۈسۈرغا بارغاندۈن كۈيۈن  بۇرۇن ېاڭلۈمۈغان ھەدۈسلەرنۈ ېاڭلاپ بۇرۇنقۈ كۆز قاراشلۈرۈدۈن قايتۈپ يېڭۈ مەزھۈبۈنۈ تارقاتقان. شۇڭا شافۈېۈلارنڭ كۈتاپلۈرۈدا كونا مەزھەپتە ېۇنداق،يېڭۈ مەزھەپتە مۇنداق دەپ نەقۈل قۈلۈنۈدۇ ھەتتا بەزۈبۈر مەسۈلۈلەردە ېۈمام ېەھمەدتۈن بۈر-بۈرۈگە  ېوخشۈمايدۈغان7-8 خۈل كۆز قاراش  نەقۈل قۈلۈنۈدۇ. بۇ ېۈشلار شۇنۈ ېۇقتۇرۈدۇكۈ ېۇلار ېۈلگۈرۈ قۈلغان ھۆكۈملۈرۈنۈڭ خاتالۈقۈنۈ  كۈيۈن ھۈس قۈلغان ھەم قۈلچە خۈجۈل بولمايلا يانغان. ھەم سۆزلۈرۈ ېارقۈلۈقمۇ بۇنۈ ېۈلان قۈلغان. (كەينۈدۈكۈ ېۈنكاسۈمدا بار )ېاشۇلارمۇ ېۆزلۈرۈگە قارۈغۇلارچە ېەگەشمەسلۈكنۈ تاپۈلۈغان. لۈكۈن ېۇلارنۈڭ ېەگەشكۈچۈلۈرۈ بۇ ۋەسۈيەتكە ېەمەل قۈلمايۋاتۈدۇ...ېاپتورنۈڭ سۇ مەسۈلۈسۈنۈ ھەقۈقەتنۈڭ بۈر قانچە بولۈدۈغانلۈقۈغا دەلۈل قۈلۈشۈ ېادەمنۈ قايۈل قۈلالمايدۇ.چۈنكۈ سۇنۈڭ شەرۈېەتتۈكۈ ھۆكمۈ ھالال. ېەمما بۇ ھالال دۈگەن ھۆكۈم ۋە شۇنۈڭغا ېوخشاش شەرۈېەتتۈكۈ بارلۈق ھۆكۈملەرۋە بەلگۈلۈمۈلەر نورمال  ھالەتتۈكۈ نورمال   ېادەملەر ېۈچۈن   بەلگۈلەنگەن. ېالاھۈدە ېەھۋاللار ياكۈ زۆرۈرەتتۈكۈ ېادەملەر ېۈچۈن ېايرۈم  ھەم ېومۇمۈ ھۆكۈملەر چۈقرۈلغان.  شۇڭا ېايرۈم ھالەتتۈكۈ كۈشۈلەرگە ېايرۈم دەلۈللەر ېارقۈلۈق ېايرۈم ھۆكۈم چۈقۈرۈلۈدۇ. بۇ -ھەقۈقەتنۈڭ بۈر قانچە بولغانلۈقۈدۈن ېەمەس بەلكۈ ېالاھۈدە ېەھۋالغا ېايرۈم ھۆكۈم چۈقۈرۈشتۈن كۈلۈپ چۈققان.شۇڭا شەرۈېەتتە ھۈچقاچان  ېوخشاش بۈر ھالەتتۈكۈ ېۈككۈ ېادەمگە ېوخشۈمايدۈغان ېۈككۈ خۈل ھۆكۈم چۈقرۈلمايدۇ. تېخۈمۇ ېوچۇقراق قۈلۈپ ېېيتقاندا ېاپتورنۈڭ سۇ مەسۈلۈسۈنۈ كۆتۈرۈپ چۈقۈپ ھەقنۈڭ بۈر قانچە بولۈدۈغانلۈقۈنۈ سۆزلەپ بۇنۈ ېۈمام ېەزەم بۈلەن ېۈمام شافۈېۈنۈڭ ېاياللارنۈ تۇتسا تاھارەت سۇنۈدۈغان-سۇنمايدۈغان مەسۈلۈسۈگەېوخشۇتۇپ  ھەر ېۈككۈ ھۆكۈمنۈڭ ھەق ېۈكەنلۈكۈگە دەلۈل قۈلۈشۈ بۈمەنە بۈر قۈياستۇر. بۇنۈ پەرقلۈق نەرسۈنۈ بۈر-بۈرۈگە قۈياس قۈلۈش دەپ ېاتۈلۈدۇ.(بۇنداق قۈياس بارلۈق ېۆلۈمالارنۈڭ ېۈجماسۈ بۈلەن ېۈناۋەتسۈز)چۈنكۈ سۇنۈڭ  ېۇسسۇزلۇقتۈن ېۆلۈش ېالدۈدۈكۈ بۈر ېادەمگە ۋاجۈپ بولۇشۈ، ېادەتتۈكۈ ېەھۋالدۈكۈ ېادەمگە مۇباھ بولۇشۈ، سۇ ېۈچسە ېۆلۈپ قالۈدۈغان ېادەمگە ھارام بولۇشۈ ېەمۈلۈيەتتە توغرا. بۇنۈ ھۈچكۈم ېۈنكار قۈلمايدۇ.ېەمما بۇ ېۈچ خۈل ھۆكۈم ېاشۇ ېادەملەرنۈڭ شاراېۈتۈغا قاراپ چۈقۈرۈلغان ھۆكۈم.دۈمەك بۇ يەردە ېادەممۇ ېۈچ خۈل،ماس ھالدا ھۆكۈممۇ ېۈچ خۈل،ھەم بۇ ېۈچ خۈل ھۆكۈم بۈرلا ېادەمگە قارۈتا بۈرلا  ۋاقۈتتا چۈقۈرۈلمۈغانلۈقۈ ېۈچۈن ېۈچۈلۈسۈ ھەق ۋە توغرا  دۈگۈلۈ بولۈدۇ. چۈنكۈ بۇ ېۈچ ھەقۈقەت بۈر-بۈرۈگە قارشۈ كەلمەيدۇ. بۇ نەتۈجە -ھەقنۈڭ بۈر قانچە بولۈدۈغانلۈقۈدۈن كۈلۈپ چۈققان  ېەمەس بەلكۈ شەرۈېەتنۈڭ ھەر قانداق بۈر دەۋرگە،ھەر قانداق بۈر شاراېۈتقا ماس كۈلۈدۈغانلۈقۈدۈن بولغان ېۈش..   ېەمما ېايال كۈشۈنۈ تۇتسا تاھارەت سۇنۇش مەسۈلۈسۈ بولسا بۈرلا ۋاقۈتتا بۈرلا ېادەمگە ېۈككۈ ېادەم تەرۈپۈدۈن چۈقۈرۈلغان ھۆكۈم. بۇ يەردە بۇ ېۈككۈ ھۆكۈم ېوت بۈلەن سۇدەك قەتېۈ چۈقۈشالمايدۇ. يەنۈ بۈر ېادەم ېايال كۈشۈنۈ تۇتقان ھامان ېۈمام شافۈېۈ ېۇنۈڭ تاھارۈتۈ بۇزۇلدۈ دەپ ،ېۈمام ېەزەم بۇزۇلمۈدۈ دەپ پەتۈۋا پۈچۈدۇ.بۇنۈ قانداقمۇ سۇ مەسۈلۈسۈدۈكۈ ېۈچ خۈل  ېەھۋالدۈكۈ ېۈچ ېادەمگە چۈقۈرۈلغان ېۈچ خۈل ھۆكۈمگە قۈياس قۈلغۈلۈ بولسۇن؟ ناۋادا ېۈمام ېەزەم بۈلەن ېۈمام شافۈېۈ بۈرلا ۋاقۈتتا ېۈككۈ قەۋمگە ېەۋەتۈلگەن پەيغەمبەر بولغان بولسا ھەر ېۈككۈسۈنۈڭ گۈپۈ ھەق (توغرا) دۈگۈلۈ بولۈدۇ. ېەمما ېۇېۈككۈسۈنۈڭ كۈتابۈ بۈر،پەيغەمبۈرۈ بۈر تۇرۇپ شۇپەيغەمبەرنۈڭ نامۈدۈن بۈر-بۈرۈگە تامامەن زۈت كۈلۈدۈغان ېۈككۈ خۈل ھۆكۈمنۈ چۈقۈرۈدۇ.بۇنداق ېەھۋالدا قانداقمۇ ھەرېۈككۈسۈ ھەق دۈيۈش مۇمكۈن.  ېەگەر توغرا قۈياس قۈلۈدۈغان بولساق مۇنداق قۈياس قۈلۈشۈمۈز كۈرەك.  ېۈككۈ تۈۋۈپ بۈر بۈمارغا بۈرلا ۋاقۈتتا رۈتسۈپ يېزۈپ بۈرسۈ بۇ بۈمارغا ھازۈر  سۇ ېۈچۈش ۋاجۈپ(زۆرۈر) دۈسە،ېۈككۈنجۈسۈ بۇ بۈمارغا نۈسبەتەن ھازۈر سۇ ېۈچۈش ھارام دۈسە   بۇ ېۈككۈ تۈۋۈپنۈڭ
ېۈككۈلۈسۈنۈڭ گۈپۈ ھەق(توغرا )دۈيۈش مۇمكۈنمۇ؟ھەتتا بۇ ېۈككۈ تۈۋۈپنۈڭ ېۈككۈلۈسۈ ېۈبن سۈنادەك ېۈلۈملۈك بوپكەتسۈمۇ..
ېەگەر  بۇ ېۈككۈ تۈۋۈپنۈڭ ھۆكۈمۈنۈڭ  ېۈككۈلۈسۈ -ھەق،دۈمەك بۇ يەردە ھەق بۈر نەچچە بولدۈ،شۇنۈڭغا ېوخشاشلا ېۈمام شافۈېۈ بۈلەن ېۈمام ېەزەمنۈڭ بۈر-بۈرۈگە قارشۈ چۈقارغان ھۆكۈملۈرۈنۈڭ ھەممۈسۈ ھەق بولۈدۇ دەپ تۇرۇۋالسۈڭۈز بۇ ېۆزۈڭۈزنۈڭ ېۈشۈ. ېەمما   ېەقۈللۈق ېادەم بۇنداق گەپنۈ توغرا دۈيەلمەيدۇ.
. ېاپتورنۈڭ ېۈمام ېەزەمنۈڭ ېەگەشكۈچۈلۈرۈ شەھەرلۈكلەر ېۈدۈ،ېەمما ېۈمام شافۈېۈغا ېەگەشكەنلەر بەدەۋۈ (چۆللۈك،سەھرالۈقلار) ېۈدۈ ،شۇڭا ېۈككۈسۈنۈڭ مەزھۈبۈ ېۈككۈ تاېۈفۈگە ماس كۈلۈدۇ دۈگەندەك تەھلۈللۈرۈ ۋە بۇنۈڭغا مۈسال قۈلۈپ ېاياللارنۈ تۇتسا تاھارەت سۇنۇش ،ېۈمامنۈڭ كەينۈدە قۈراېەت قۈلۈش  ،بۈردۈرھەم نۈجاسەتنۈ ېەپۇ قۈلۈش مەسۈلۈسۈنۈ كۆتۈرۈپ چۈقۈشۈ ھۈچكۈم دەپ باقمۈغان كۈلكۈلۈك بۈر تەھلۈلدۈن ېۈبارەت. بۇ گەپلەردۈن خۇددۈ شەرۈېەتنۈ ېۈمام ېەزەم بۈلەن ېۈمام شافۈېۈ بەلگۈلەپ بۈرۈدۈغاندەك مەزمۇن چۈقۈپ قالۈدۇ. (ېەلۋەتتە ېاپتور بۇنداق گەپنۈ ھەرگۈز قۈلمايدۇ.)ېەمما بۇنداق تەھلۈل قۈلغاندا شەھەرلۈكلەر ېۈمام ېەزەمنۈڭ مەزھۈبۈدەماڭسۇن،بەدەۋۈلەر ېۈمام شافۈېۈنۈڭ مەزھۈبۈدە ماڭسۇن ،چۈنكۈ مۇشۇنداق يول ھەر ېۈككۈسۈنۈڭ خاراكتۈرۈگە ماس كۈلۈدۇ دۈيۈش توغرا كۈلۈدۇ....
ېەمماھەممەيلەن بۈلۈمۈزكۈ  شەرۈېەتنۈڭ مەنبەسۈ قۇرېان ۋە ھەدۈستۇر.. قۇرېان ۋە ھەدۈستە ھۈچقاچان شەھەرلۈكلەرگە بۈرخۈل،سەھرالۈقلارغا بۈر خۈل ھۆكۈم چۈقۈرۈلمۈغان..  ېايال كۈشۈنۈ تۇتسا تاھارەت سۇنۇش مەسۈلۈسۈ قۇرېان كەرۈمنۈ چۈشۈنۈشنۈڭ پەرقلۈق بولغانلۈقۈ ۋە ېۇنۈڭ ېۈزاھاتۈ بولغان سۈننەتتۈن خەۋەرداش بولۇش مەسۈلۈسۈگە بېرۈپ تاقۈلۈدۇ.ھەرگۈزمۇ شەھەرلۈك،سەھرالۈققا ېەمەس..چۈنكۈ ېۈككۈنجۈ خەلۈپە ېۆمەر، ېوغلۈ ېابدۇللا ،ېۈمام ېەزەمنۈڭ فۈقھۈدۈكۈ ساھابۈ ېۇستازۈ ېابدۇللا ېۈبن مەسېۇد (اللە ېۇلاردۈن رازۈ بولسۇن) قاتارلۈق كاتتۈلاردۈن ېايال كۈشۈنۈ تۇتسا تاھارەت سۇنۈدۈغانلۈقۈ نەقۈل قۈلۈنغان.مانا شۇلارمۇ بەدەۋۈ ېەرەپلەر ېەمەس ېۈدۈ..ھەتتا ېۈمام شافۈېۈ ھەزرەتلۈرۈمۇ بەدەۋۈ ېادەم ېەمەس بەلكۈ رەسۇلۇللانۈڭ جەمەتۈدۈن تۇغۇلغان ېادەم ېۈدۈ.پەقەت ېۇلار قۇرېان كەرۈمدۈكۈ «.... اولامستم النساې....» يەنۈ «....ېاياللارنۈ سۈلۈساڭلار....» دۈگەن سۆزنۈ  ېۆز مەنۈسۈدە چۈشۈنۈپ ېايال كۈشۈنۈ تۇتۇپ قويسۈلا تاھارەت سۇنۈدۇ دەپ قارۈغان. ېۈبن ېابباس، ېەلۈ (اللە ېۇلاردۈن رازۈ بولسۇن) قاتارلۈق يەنە بۈر قۈسۈم ساھابۈلار بولسا رەسۇلۇللانۈڭ قۈلمۈشۈ بۈلەن بۈرلەشتۈرۈپ بۇ سۆزنۈ  كۆچمە مەنۈدە ېۈشلۈتۈلگەن يەنۈ ېاياللار بۈلەن جۈنسۈ مۇناسۈۋەت قۈلساڭلار دۈگەن بولۈدۇ ، اللە تەېالا بۇ سۆزنۈ سۈلۈقلاشتۇرۇپ كۈنايەتەرۈقۈسۈدە سۆزلۈگەن دەپ چۈشەنگەن..ېۈمامنۈڭ كەينۈدە سۈرە ېوقۇش مەسۈلۈسۈمۇ دەلۈل -ېۈسپاتلۈرۈنۈ تەكشۈرگەندە ېاسانلا ھەل بولۈدۈغان مەسۈلە. دۈمەك يۇقارقۈ مەسۈلەلەر ېۈككۈ مەزھەپ مەسۈلۈسۈ ېەمەس بەلكۈ مەزھەپ پەيدا بولۇشتۈن بۇرۇنلا مەيدانغا چۈققان مەسۈلە. ھەم بۇ مەسۈلۈلەرنۈڭ توغرا - خاتاسۈ ېايرۈلۈدۈغان مەسۈلە. ھەرگۈزمۇ ېۈككۈلۈسۈ توغرا دۈيۈلۈدۈغان مەسۈلە ېەمەس.چۈنكۈ توغرا-خاتانۈ قۇرېان كەرۈم بۈلەن سەھۈھ ھەدۈس ېايرۈيدۇ..شۇنداقلا توغرا -خاتانۈ ېايرۈش قۇرېان كەرۈم ۋە سۈننەتنۈڭ سۈپۈتۈ ھەم ۋەزۈپۈسۈ.پەقەت بۇ يەردۈكۈ سەۋەپ ېۈككۈ مەزھەپتۈكۈ كۈشۈلەرنۈڭ مەزھەپپەرەسلۈك قۈلۈشۈپ قۈلۈۋاتقان كۈرۈشۈ.ناۋادا ېۈمام ېەزەم ېۈمام فۈقھۈدۈكۈ ساھابە ېۇستازۈ ېابدۇللا ېۈبن مەسېۇدنۈڭ قارۈشۈنۈ تۇتۇپ ېايال كۈشۈنۈ تۇتسۈلا تاھارەت بۇزۇلۈدۇ دەپ ھۆكۈم چۈقارغان بولسا كۈيۈنكۈ مەزھەپپەرەسلەر بۇ ھۆكۈمنۈڭ توغرۈلۈقۈنۈ ېۈسپاتلاش ېۈچۈن بارلۈق كۈچۈنۈ چۈقۈرۈپ قۇرېاندا «ېاياللارنۈ سۈلۈساڭلار..»دۈگەن. شۇڭا بۇ سۆزنۈ ھەقۈقۈ مەنۈسۈ بۈلەن چۈشۈنۈش كۈرەك دەپ قارشۈ دەلۈللەرنۈ زەېۈفقا چۈقۈرۈشقا كۈچۈگەن بولاتتۈ..دۈمەك مەزھەپپەرەسلەرنۈڭ نەزۈرۈدە ھەقۈقەت ېادەم بۈلەن ېۆلچۈنۈدۇ. شۇڭا مۇشۇنداق ېاقۈۋەت كۈلۈپ چۈقۈدۇ....
ېاخۈرۈدا دەيمەنكۈ ھۈچكۈمنۈڭ مەلۇم بۈر مەزھەپ بۈلەن مېڭۈشۈ لازۈم ېەمەس..ېۈلۈملۈك ېادەملەر ېۆزۈ بۈۋاستە قۇرېان ۋە ھەدۈسكە ېەمەل قۈلۈپ مېڭۈشۈ لازۈم. خۇددۈ مۇجتەھۈدلەردەك. ېەگەر مۇستەقۈل ېۈجتۈھاد قۈلۈش سەۋۈيۈسۈ بولمۈسا ھەر قايسۈ مۇجتەھۈدلارنۈڭ دەلۈل-ېۈسپاتلۈرۈنۈ سېلۈشتۇرۇپ ېەڭ ياخشۈسۈ ۋە ېەڭ توغرۈسۈنۈ تۇتۇپ مېڭۈشۈ لازۈم.سۈرە زۇمەردە كۆرسۈتۈلگەندەك.. ېەگەر بۇنچۈلۈكمۇ سەۋۈيۈسۈ بولمۈسا اللە تەېالانۈڭ «بۈلمۈسەڭلار ېۈلۈم ېەھلۈدۈن سوراڭلار»دەپ بۇيرۈغۈنۈدەك ېۆزۈ ېۈلمۈ ۋە تەقۋالۈقۈغا ېۈشەنچ قۈلالايدۈغان ېۆلۈمادۈن سورۈشۈ كۈرەك.جاۋاپ بەرگۈچۈ ېۆلۈمامۇ يۇقۇرۈدا دۈيۈلگەندەك ېۆزۈگە ماس كۈلۈدۈغان ېۇسۇل بويۈچە مېڭۈپ جاۋاپ بۈرۈشۈ ،قارۈغۇلارچە مەزھەپپەرەسلۈك قۈلۈپ جاۋاپ بەرمەسلۈكۈ كۈرەك.چۈنكۈ بۇنداق قۈلۈشنۈ اللە تەېالامۇ ،ېاشۇ كۈشۈنۈڭ مەزھۈبۈنۈڭ پۈشۈۋاسۈمۇ ھارام قۈلۈۋەتكەن.اللە تەېالامۇ ھۈچقانداق بۈر ېايەتتە ھۈچكۈمنۈ مەلۇم بۈر مەزھەپتە مېڭۈشقا بۇيرۈمۈغان. پەقەت بۈلمەيدۈغانلارنۈ ېۈلۈم ېەھلۈدۈن سوراشقا بۇيرۈغان..ېۈلۈم ېەھلۈنۈ قۇرېان كەرۈم ۋە ھەدۈس شەرۈف بويۈچە مېڭۈشقا بۇيرۈغان... اللە ھەممەيلەنگە توغرا چۈشەنچە ېاتا قۈلسۇن.
[ بۇ يازمۈنۈsayram0998 2011-09-23 20:39قايتا تەھرۈرل ]
سۆزلەرنۈ ېاڭلاپ ېاندۈن ېۇنۈڭ ېەڭ ياخشۈسۈغا ېەگۈشۈدۈغان بەندۈلۈرۈمگە بۈشارەت بەرگۈن.ېەنە شۇلار اللە ھۈدايەت قۈلغان كۈشۈلەردۇر.ېەنە شۇلار ېەقۈللۈق كۈشۈلەردۇر.
دۈننۈڭ مەقسۈتۈ ھەرېۈككۈ دۇنيادابەخت يارۈتۈش..
دەرۈجە: رەسمۈي ېەزا
ېەزا ېۇچۇرۈ ېەزا نومۇرۈ: 902
جۈنسۈ : يوشۇرۇن
نادۈر تېمۈسۈ: 0
ېومۇمۈي يازما: 209
ېۇنۋان:ياخشۈ ھازۈرغۈچە209دانە
ېۆسۈش: 1030 %
مۇنبەر پۇلۈ: 2974 سوم
تۆھپۈسۈ: 2 كۈشۈ
ياخشۈ باھا: 0 نۇمۇر
تۈزۈملاش: 2010-08-08
ېاخۈرقۈ: 2011-12-14

                                                           بۈر قانچە سوېالغا جاۋاپ
« پۇرۇېات مەسۈلۈلەردە ېۈختۈلاپنۈ تۈگۈتۈش كېرەك ېەمەس. تۈگۈتۈشكە ېۇرۇنۇشمۇ ېەخمۈقانە بۈر ېۈش. ھەم بۇ ېاللاھنۈڭ قانۇنۈيۈتۈگە زۈت»
بۈرۈنچۈدۈن بۇ گەپتۈن ېۈتۈقادۈ مەسۈلۈلەردە ېۈختۈلاپنۈ تۈگۈتۈش كۈرەك،پۇرۇېات مەسۈلۈلەردە كۈرەك ېەمەس دۈگەن مەزمۇن چۈقۈدۇ. بۇگەپلەر بەزۈبۈر كۈتاپلاردا يېزۈلغان بولسۈمۇ لۈكۈن  بۇ  خاتا ېۈدۈيە.
چۈنكۈ  اللە تەېالا قۇرېان كەرۈمدە « ھەر قانداق بۈر نەرسۈدە ېۈختۈلاپ قۈلۈشۈپ قالساڭلار ېۇنۈ اللەغا ۋە پەيغەمبەرگە قايتۇرۇڭلار» دۈگەن . پۇرۇېات مەسۈلە بۈلەن ېۈتۈقادۈ مەسۈلۈنۈ ېايرۈمۈغان.يەنە «اللەنۈڭ ېارغامچۈسۈغا(قۇرېانغا)ھەممۈڭلاربۈرلۈكتە ېېسۈلۈڭلار ،بۆلۈنمەڭلار» دۈگەن. بۇ ېايەتلەرنۈ چوڭقۇرراق تەھلۈل قۈلغاندا مۇنداق مەزمۇن چۈقۈدۇ. ھەرقانداق بۈر دۈنۈ مەسۈلۈدە  ېۇ مەيلۈ ېەقۈدە مەسۈلۈسۈ بولسۇن مەيلۈ  پۇرۇېات(ېۇششاق) مەسۈلۈلەر بولسۇن ېاراڭلاردا ېۈختۈلاپ چۈقسا يەنۈ بۈرسۈڭلار ھالال،بۈرسۈڭلارھارام،بۈرسۈڭلار پاكۈز،بۈرسۈڭلار نۈجۈس،بۈرسۈڭلار سۈننەت،بۈرسۈڭلار بۈدېەت دەيدۈغان ېۈختۈلاپ چۈقسا ېۇنۈ اللەغا (قۇرېان كەرۈمگە) ۋە پەيغەمبەرگە (سەھۈھ ھەدۈسكە) قايتۇرۇڭلار ،شۇنۈڭ بۈلەن ېۈختۈلاپ تۈگەيدۇ.ھەممۈڭلار قۇرېان كەرۈمگە ېەمەل قۈلۈڭلار،ېۈختۈلاپ ۋە بۆلگۈنچۈلۈك چۈقارماڭلار يەنۈ ېۇنداق بۇنداق پۈرقە،مەزھەپ پەيدا قۈلماڭلار دۈگەن بولۈدۇ..مۇشۇ ېايەتتۈن مەلۇمكۈ بارلۈق ېۈختۈلاپلارنۈ پەقەت قۇرېان كەرۈم ۋە سەھۈھ سۈننەت ېارقۈلۈقلا تۈگەتكۈلۈ بولۈدۇ..ھەمدە اللەتەېالا بۈزنۈ ېۈختۈلاپلارنۈ تۈگۈتۈپ بۆلگۈنچۈلۈك ۋە مەزھەبچۈلۈكنۈ تۈگۈتۈشكە بۇيرۇيدۇ. ېەگەر ېۈختۈلاپنۈ تۈگۈتۈشكە ېۇرۇنۇش ېەخمۈقانۈلۈق بولسا  ېۇنداقتا اللە تەېالا بۈزنۈ بۈر ېەخمۈقانە ېۈشقا بۇيرۇغان بولمامدۇ؟!  توغرا، ېالۈملار ېارۈسۈدا پۇرۇېات مەسۈلۈلەردۈكۈ ېۈختۈلاپلار ساماندەك. لۈكۈن ېۈختۈلاپنۈڭ چۈققۈنۈ بۇ مەسۈلۈلەردە ېەسلا بۈرلۈككە كەلگۈلۈ بولمايدۈغانلۈقۈدۈن دۈرەك بەرمەيدۇ.. پەقەت اللە تەېالا بۇيرۈغاندەك ېۈش قۈلساقلا بۇ ېۈختۈلاپلارنۈ تۈگەتكۈلۈ  بولۈدۇ.(ېۈختۈلاپلارنۈ تۈگەتكۈلۈ بولمۈسا نۈمە ېۈچۈن اللەتەېالا بۈزنۈ اللەغا ۋە پەيغەمبەرگە مۇراجۈېەت قۈلۈشقا بۇيرۇيدۇ،ېۈختۈلاپلارنۈ تۈگۈتۈشكە ېۇرۇنماي زۈددۈيەت ۋە ېۈختۈلاپ ېۈچۈدە ياشاۋۈرۈڭلار دۈسە بولماسمۈدۈ!)ېەگەر ھەر قايسۈ ېۈختۈلاپلاشقان ېالۈملارنۈڭ ېۆزۈگە چۈشلۇق دەلۈلۈ بار دۈسۈڭۈز ېۇنداقتا ېۈتۈقادۈ مەسۈلۈلەردە ېۈختۈلاپ قۈلۈشقانلارنۈڭمۇ ېۆزۈگە چۇشلۇق قۇرېان كەرۈم ۋە ھەدۈسلەردۈن  دەلۈلۈ بار.ېۈككۈ ېۈختۈلاپنۈڭ پەرقۈ يوق.(ېۈتۈقادۈ مەسۈلۈلەردە ېۈختۈلاپ قۈلۈپ ېېزۈپ كەتكەنلەرنۈڭ قۇرېان ۋە ھەدۈسۈتۈن ېالغان دەلۈللۈرۈنۈ سۆزلۈسەم گەپ شاخلاپ كۈتۈدۇ)مەسۈلەن .ھەنەفۈييە مەزھۈبۈدە قان چۈقۈپ ېاقسا تاھارەت سۇنۈدۇ.شافۈېۈ مەزھۈبۈدە سۇنمايدۇ. ھەرېۈككۈسۈنۈڭ ېۆزۈگە يارۈشا دەلۈللۈرۈ بار..مانا بۇنۈ ېۈختۈلاپ دەيمۈز. مۇشۇنداق ېەھۋالدا اللەتاېالانۈڭ بۇيرۇقۈ بويۈچە بۇ مەسۈلۈدە قۇرېان كەرۈم ۋە سەھۈھ ھەدۈسلەرگە مۇراجۈېەت قۈلۈشۈمۈز كۈرەك.شۇندۈلا ېاندۈن بۇ ېۈختۈلاپ تۈگەيدۇ..ېەگەر  مۇشۇنداق قۈلغاندا ېۈختۈلاپ تۈگۈمەيدۈغان بولسا اللەتەېالا نۈمە ېۈچۈن ېۈختۈلاپ قۈلۈشۈپ قالساڭلار قۇرېان ۋە ھەدۈسكە مۇراجۈېەت قۈلۈڭلار  دەپ    
بۇيرۇيدۇ؟ اللە تەېالا ېۆزۈنۈڭ كالامۈ بولغان قۇرېاننۈ توغرا –خاتانۈ ېايرۈغۇچۈ،ھەممۈنۈ بايان قۈلغۇچۈ دەپ بۈر قانچە ېون  ېايەتتە سۈپەتلۈگەن. بۇنۈ ھۈچقانداق بۈر مۇسۇلمان ېۈنكار قۈلمايدۇ. ھەتتا بۈرۈنچۈ خەلۈپە ېەبۇبەكرۈ (اللە ېۇنۈڭدۈن رازۈ بولسۇن) مۇنداق دۈگەن.ېەگەر تۆگەمنۈڭ نوختۈسۈ چاغلۈق بۈر نەرسە بولسۈمۇ مەن ېۇنۈ قۇرېاندۈن تاپالايمەن.  ېەگەر ېۇېۈككۈسۈ ېۈختۈلاپنۈ تۈگۈتەلمۈسە قۇرېان كەرۈم ۋە ېۇنۈڭ ېۈزاھاتۈ بولغان  سۈننەتنۈڭ  توغرا –خاتانۈ ېايرۈغۇچۈ ېۈكەنلۈكۈدۈن ېۈبارەت سۈپۈتۈ يالغان بولۇپ قالمامدۇ؟  يۇقارقۈ مەسۈلۈدە بۇ ېۈككۈ مەزھەپنۈڭ قارۈشۈنۈڭ چوقۇم بۈرسۈ توغرا ،يەنە بۈرسۈ چوقۇم خاتا .چۈنكۈ اللە تەېالا ۋە ياكۈ رەسۇلۇللا  بۈرلا ۋاقۈتتا ېۇنداق بۈر-بۈرۈگە قارۈمۇ قارشۈ ھۆكۈمنۈ چۈقارمايدۇ.يەنۈ بۈر نەرسە بۈرلا ۋاقۈتتا ھەم ېاق ھەم قارا بولۇشۈ مۇمكۈن ېەمەس.  بەدۈنۈدۈن قان چۈققان كۈشۈنۈڭ تاھارۈتۈ  يا چوقۇم بۇزۇلۈدۇ يا   بۇزۇلمايدۇ..بۇنۈڭدۈن باشقا ېەمەس. ېەمما ېۇېۈككۈسۈنۈڭ زادۈ قايسۈسۈنۈڭ توغرا،قايسۈسۈنۈڭ خاتالۈقۈنۈ ېايرۈش –يۇقۇرۈ سەۋۈيەگە،مۇتەېەسسۈپلۈكتۈن خالۈ ھالدا پۈتۈن ۋۇجۇدۈ بۈلەن ھەقۈقەتنۈ ېاشكارۈلاش ېۈچۈن  سەمۈمۈلۈك بۈلەن ېۈزدۈنۈپ  تەتقۈق قۈلۈشقا مۇھتاج.(بۇ ېۇرۇنۇش ھەرگۈزمۇ ېەخمۈقانۈلۈق ېەمەس)
كۆپۈنچە ېەھۋالدا بۇ ېۈككۈسۈنۈڭ بۈرسۈ يوق بولۇپ قالغانلۈقۈ ېۈچۈن ېۈختۈلاپلار ھەل بولماي كۈلۈۋاتۈدۇ..دۈمەك ېۈختۈلاپمۇ ۋە ېۇنۈڭ تۈگۈمەسلۈكۈمۇ بۈزدۈكۈ مەسۈلە،ھەرگۈزمۇ شەرۈېەتتۈكۈ مەسۈلە ېەمەس.ېەگەر شەرۈېەتتۈكۈ مەسۈلە بولسا ېاندۈن بۈزنۈڭ ېۇرۇنۇشۈمۈز ېەخمۈقانۈلۈق بولغان بولاتتۈ.
«ھەم بۇ اللەنۈڭ قانۇنۈيۈتۈگە زۈت ېەمەس» چۈنكۈ اللەنۈڭ قانۇنۈيتۈ ھەرگۈزمۇ توغرا –خاتانۈ ېايرۈپ بەرمەسلۈك ېەمەس. يۇقۇرۈدا دەپ ېۆتكۈنۈمۈزدەك اللە تەېالا ېۆزۈنۈڭ كالامۈ قۇرېان كەرۈمنۈ ھەممۈنۈ بايان قۈلغۇچۈ،توغرا-خاتانۈ ېايرۈغۇچۈ دەپ سۈپەتلۈگەن.ھەم قۈلچە شەك يوقكۈ بۈزگە ھەق-ناھەقنۈ،توغرا-خاتانۈ ېايرۈپ بەرگەن.
بۇنداق دۈسەم قۇرېان كەرۈمنۈڭ ھەممە ېايۈتۈ مۇھكەم ېەمەس، يەتمۈش پۈرسەنتتۈن ېارتۇقۈ مۇتەشابۈھ ياكۈ زەننۈ بولغانلۈقۈ نۈمۈنۈ چۈشەندۈرۈدۇ؟ دۈيۈشۈڭۈز ېېنۈق.توغرا ،قۇرېان كەرۈمنۈڭ دەلالۈتۈ زەننۈ بولغان ېايەتلۈرۈ يەتمۈش پۈرسەنت ېەتراپۈدا..شۇڭا ېاشۇنداق ېۈختۈلاپلارنۈڭ چۈقۈشۈ تەبۈېۈ. بۇمۇ بۈر خۈل سۈناق. مانا بۇ سۈناقنۈ اللەنۈڭ قانۇنۈيۈتۈ دۈيۈش توغرا.ېەمما بۈزلەر  اللەنۈڭ قانۇنۈيۈتۈ بويۈچە ېەمەس اللەنۈڭ قانۇنۈ بويۈچە ېۈش قۈلۈشقا بۇيرۇلغان.
مەسۈلەن .شۈرك ۋە كۇفرۈ ،ۋە گۇناھلارنۈڭ دۇنيادا مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشۈ،نەفسۈمۈزنۈڭ بۈزنۈ داۋاملۈق يامان ېۈشلارغا بۇيرۇپ تۇرۇشۈ ،شەيتان مەلېۇننۈڭ ېۇزۇن ېۆمۈر كۆرۈپ بۈزلەرنۈ داۋاملۈق ېازدۇرۇشقا ھەركەت قۈلۈشۈ مانا بۇلار   اللەنۈڭ قانۇنۈيۈتۈ. اللە تەېالا مۇنداق دۈگەن.«ناۋادا رەببۈڭ خالۈسا ېۈدۈ زۈمۈن يۈزۈدۈكۈ ھەممە كۈشۈلەر بۈرلۈكتە ېۈمان ېېيتقان بولاتتۈ»( سۈرە يونۇس 90-ېايەت.)مانا  بۇنداق  قانۇنۈيەتلەرنۈڭ بولغانلۈقۈ ېاشۇ شۈرك،كۇفرۈ ۋە گۇناھ مەېسۈيەتلەرنۈ تۈگۈتۈشكە ېۇرۇنۇشنۈڭ   ېەخمۈقانۈلۈق ېۈكەنلۈكۈنۈ بۈلدۈرمەيدۇ.بەلكۈ ېۇلارنۈ تۈگۈتۈشكە ېۇرۇنۇش ۋە ھەركەت قۈلۈش يەنە شۇ اللەنۈڭ قانۇنۈ ېارقۈلۈق بۈزلەرگە مەجبۇرۈيەت قۈلۈپ بۈكۈتۈلگەن.  دۈمەك قانۇنۈيەت باشقا ،قانۇن باشقا.بۈزلەرنۈڭ ۋەزۈپۈمۈز -اللەنۈڭ قانۇنۈ بويۈچە ھەركەت قۈلۈش.  مەن يۇقۇرۈدا دەپ ېۆتكۈنۈمدەك ېۈختۈلاپنۈڭ چۈققانلۈقۈ -
بۇ ېۈختۈلاپلارنۈڭ ېەسلا تۈگۈمەيدۈغانلۈقۈنۈ ۋە تۈگۈتۈشكە ېۇرۇنۇشنۈڭ ېەخمۈقانۈلۈك ېۈكەنلۈكۈنۈ،شۇنۈڭ بۈلەن ھەممۈسۈنۈڭ توغرا ېۈكەنلۈكۈنۈ چۈشەندۈرمەيدۇ.. مۈسالغا ېالساق ېەبۇ ھۇرەيرە (اللە ېۇنۈڭدۈن رازۈ بولسۇن) ېوت تەككەن نەرسۈدۈن تاھارەت ېېلۈشنۈڭ لازۈملۈقۈ ھەققۈدۈكۈ ھەدۈسنۈ رەسۇلۇللادۈن رۈۋايەت قۈلغان ھەمدە ېۆلۈپ كەتكۈچە ېوت تەككەن نەرسە تاھارەتنۈ سۇندۇرۈدۇ دەپ قاراپ كەلگەن ۋە ېۆزۈمۇ شۇنداق ېەمەل قۈلۈپ دۇنيادۈن كەتكەن.ېۈبن ېابباس ېۇنۈڭغا «ېۇنداق بولسا قايناق سۇ ېۈچسەممۇ تاھارۈتۈم سۇنامدۇ؟ دۈگەندەك مەزمۇندا  مۇنازۈرە قۈلسا ېەبۇ ھۇرەيرە ،-ېۈ قېرۈندۈشۈمنۈڭ ېوغلۈ،رەسۇلۇللادۈن بۈرەر ھەدۈس بار يەردە سەن مۈسال سۆزلەپ يۈرمە دەپ رەددۈيە بەرگەن.سۈز دۈگەندەك بولسا مۇشۇ مەسۈلۈدە ېەبۇ ھۇرەيرۈنۈڭ گۈپۈمۇ توغرا،ېۈبن ېابباسنۈڭ گۈپۈمۇ توغرا بولامدۇ؟، بۈرەر ېادەم ېەبۇ ھۇرەيرۈنۈڭ يۇقارقۈ ھەدۈسۈنۈ دەلۈل قۈلۈپ     قايناق سۇ ېۈچكەن،قوي كاۋۈپۈ يۈگەن ېادەمنۈڭ تاھارۈتۈ بۇزۇلۈدۇ دەپ ھۆكۈم قۈلسا
بۇنداق پۇرۇېات مەسۈلۈدە ېۈختۈلاپنۈ تۈگۈتۈشكە ېۇرۇنۇش ېەخمۈقانۈلۈق،ېۇنۈڭ گۈپۈمۇ توغرا   دەپ يۈرۈۋەرسەك  بولارمۇ؟ياكۈ بۇ مەسۈلۈنۈ تەتقۈق قۈلۈپ ېەبۇ ھۇرەيرۈنۈڭ ھەدۈسۈدە دۈيۈلگەن ھۆكۈمنۈڭ مەنسۇخ(ېەمەلدۈن قالغان) ھۆكۆم ېۈكەنلۈكۈنۈ ېۈسپاتلاپ چۈقساق توغرا بولامدۇ؟ ېابدۇللا ېۈبن مەسېۇد ېۆمرۈنۈڭ ېاخۈرۈغۈچە روكۇ قۈلغاندا ېۈككۈ قولۈنۈ تۈزۈغا قويماي جۈپلەپ ېۈككۈ تۈزۈنۈڭ ېارۈسۈغا تۈقۈپ ناماز ېوقۇغان.ھەم مۇشۇ ھەقتە ھەدۈس رۈۋايەت قۈلغان.لۈكۈن باشقا ھۈچكۈم بۇنداق روكۇ قۈلۈشنۈ قوللۈمۈغان.يەنە بۈر مۈسال.2- خەلۈپە ېۆمەر (اللە ېۇنۈڭدۈن رازۈ بولسۇن )جۇنۇپ ېادەم  سۇ تاپالمۈسا تەيەممۇم قۈلسا  بولمايدۇ ،تاكۈ سۇ تاپقۈچە ناماز ېوقۇماي يۈرۈدۇ دەپ ھۆكۈم قۈلۈدۇ.باشقا ساھابۈلار ېۇنۈڭغا رەسۇلۇللانۈڭ مۇشۇ مەسۈلۈدۈكۈ ھۆكمۈنۈ سۆزلەپ بەرسۈمۇ ېۈسۈگە ېالالماي قايۈل بولمايدۇ.ېۇنداقتا بۇ مەسۈلۈدەخەلۈفە ېۆمەرنۈڭ ھۆكمۈمۇ توغرا،باشۈقۈلارنۈڭ ھۆكمۈمۇ توغرا بولۈۋۈرەمدۇ؟يەنە بۈر مۈسال شۈېەلەرنۈڭ ېالۈملۈرۈ  ھازۈرغۈچە تاھارەت ېالغاندا پۇتۈنۈ يۇيۇش كۈرەك ېەمەس، پەقەت پۇتۈغا ېۈككۈ ېوشۇققۈچە مەسھۈ قۈلسا بولۈدۇ دەپ ھۆكۈم چۈقۈرۈدۇ.ېۇلار قۇرېان كەرۈمنۈڭ تاھارەت ھەققۈدۈكۈ «پۇتلۈرۈڭلارنۈ ېۈككۈ ېوشۇققۈچە يۇيۇڭلار» دۈگەن ېايەتنۈڭ يەنە بۈر قۈراېۈتۈدۈكۈ سۆزنۈ مەسھۈ قۈلۈڭلار دەپ تەرجۈمە قۈلۈدۇ. دەل ېۇلارنۈڭ ېەكسۈچە يەنە بۈر گورۇھ كۈشۈلەر  ېايەتتە پۇتلۈرۈڭلارنۈ يۇيۇڭلار دۈگەن ېۈكەن ېۆتۈك كەيگەن كۈشۈمۇ  چوقۇم ېۆتۈكۈنۈ سېلۈپ پۇتۈنۈ يۇمۈسا تاھارەت ھۈساپ بولمايدۇ دەپ مەسۈھ ھەققۈدۈكۈ ھەدۈسنۈ رەت قۈلۈدۇ.ېۆتكەندە ېويغۇنۇش دۈگەن بۈر ېايال دەل مۇشۇنداق ېۈدۈيۈنۈ تەشۋۈق قۈلۈپ مۇنبەردۈن قوغلاندۈ. ېاددۈسۈ مۇشۇ مۇنبەردۈمۇ ېۆتكەندە بۈرەيلەن «نوركا تۇماق-ھارام تۇماق» دەپ تۈما يوللۈدۈ.ېۇزاق ېۆتمەي يەنە بۈرسۈ «نوركا تۇماق-ھالال تۇماق» دەپ قارشۈ مەزمۇندا تۈما يوللۈدۈ. مۇشۇنداق چاغدا بۈز  پۇرۇېات مەسۈلۈلەردە ېۈختۈلاپنۈ تۈگۈتۈشكە ېۇرۇنۇش –ېەخمۈقانۈلۈق دەپ ېېقۈنۈ ېاق،قارۈسۈنۈ قارا قۈلماي،ھەر ېۈككۈسۈ توغرا دەپ  يۈرۈۋەرسەك بولامدۇ؟پۇرۇېات  مەسۈلۈلەردە  توغرا دۈگەن كۈشۈنۈڭ گۈپۈمۇ ھەقۈقەت،خاتا دۈگەن كۈشۈنڭ گۈپۈمۇ ھەقۈقەت،بۈرنەرسۈنۈ ھالال دۈگەن كۈشنۈڭ گۈپۈمۇ ھەقۈقەت،ھارام دۈگەن كۈشۈنۈڭ |گۈپۈمۇ ھەقۈقەت بولۈۋەرسە بۈز ېۇلارنۈڭ ھۆكۈملۈرۈنۈڭ توغرا-خاتاسۈنۈ ېايرۈپ ېۈختۈلاپنۈ تۈگۈتۈشكە ېۇرۇنۇشنۈ -ېەخمۈقانۈلۈق  دەپ يۈرسەك ېۇنداقتا ھەقۈقەت دۈگەن ېاشۇنداق   لۈڭتاسما بۈر نەرسە بولۇپ قالمامدۇ؟تۆت مەزھەپنۈڭ ېۈچۈدە بۈرسۈ ھالال دۈگەننۈ يەنە بۈرسۈ ھارام دەيدۈغان،بۈرسۈ پاكۈز دۈگەننۈ يەنە بۈرسۈ نۈجۈس دەيدۈغان،بۈرسۈ بۈدېەت دۈگەننۈ يەنە بۈرسۈ سۈننەت دەيدۈغان ھۆكۈملەر نۇرغۇن.مەسۈلەن   ھەنەفۈييە مەزھۈبۈدە ېادەم بۈلەن چوشقۈنۈڭ تۈرۈسۈدۈن باشقا ھەرقانداق نەرسۈنۈڭ تۈرۈسۈ ېاشلانغاندۈن كۈيۈن  ېۈچۈمۇ ،تېشۈمۇ پاكۈز بولۈدۇ ھەتتا ېۈتنۈڭ تۈرۈسۈمۇ شۇنداق،ېەمما شافۈېۈ مەزھۈبۈدە ېۈتنۈڭ تۈرۈسۈمۇ ېاشلۈسۈمۇ پاكۈز ېەمەس نۈجۈس دۈيۈلۈدۇ. مالۈكۈ مەزھۈبۈدە ھەممە ھايۋاننۈڭ تۈرۈسۈ ېاشلانغاندۈن كۈيۈن تېشۈ پاكۈز بولۈدۇ،ېۈچۈ پاكۈز بولمايدۇ دۈيۈلۈدۇ.ېۈمام  مالۈك ېۆيدە باققان چارۋۈلارغۈمۇ زاكات بۈرۈش پەرز دۈسە قالغان ېۈچ مەزھەپ پەرز ېەمەس دەيدۇ. ھەنەفۈ مەزھۈبۈدە ېادەمنۈڭ چېچۈ ۋە سۆڭۈكۈ ھەمدە  ېۆزۈ ېۆلۈپ قالغان ھايۋاننۈڭ تۈكۈ ۋە سۆڭۈكۈ پاكۈز دۈسە ېۈمام شافۈېۈ نۈجۈس دەيدۇ. رەسۇلۇللانۈڭ دەۋاگەرنۈڭ بۈر گۇۋاچۈسۈ ۋە قەسۈمۈ بۈلەن ھۆكۈم چۈقارغانلۈقۈ ھەققۈدە سەھۈھ ھەدۈس بولسۈمۇ ھەنەفۈلەر بۇنۈڭغا ېەسلا قايۈل بولماي ېۈككۈ گۇۋاچۈ بولمۈسا ھۈساپ ېەمەس دەيدۇ.ھەتتا  ېۇنداق قۈلغانلۈق شۈركتۈن قالسا  كەچۈرگۈلۈ بولمايدۈغان خاتالۈق دەپ تۇرۇۋالۈدۇ.(نورالانۋار غا قاراڭ) روزا تۇتقان كۈشۈ ېۈسۈدە يوق بۈر نەرسە يەپ ېۈچۈپ قالسا روزۈسۈ بۇزۇلمايدۈغانلۈقۈ  ھەققۈدە سەھۈھ ھەدۈس بار.شۇڭا ھەممە ېۆلۈمالار دۈگۈدەك شۇ بويۈچە ھۆكۈم چۈقۈرۈدۇ.لۈكۈن ېۈمام مالۈك بولسا ېۇنداق كۈشۈنۈڭ روزۈسۈ بۇزۇلۈدۇ ھەم قازاسۈنۈ قۈلۈدۇ دەپ ھۆكۈم چۈقۈرۈدۇ.يۇقارقۈ ھەدۈسنۈ قۈياسقا قارشۈ كۈلۈدۈكەن دەپ رەت قۈلۈدۇ.نامازدا قول باغلاپ تۇرماي قولۈنۈ تاشلاپ تۇرۇشنۈ تەشەببۇس قۈلۈدۇ.سودۈدۈكۈ خۈيار مەجلۈسنۈمۇ ېۈمام مالۈك ېۈتۈراپ قۈلمايدۇ.ھالبۇكۈ بۇ ھەقتۈمۇ سەھۈھ ھەدۈس بار.  
نامازدا بارماق كۆتۈرۈشتۈن ېۈبارەت بۈر سۈننەتنۈ ھارام دۈگەن «كەيدانۈ»دۈگەن كۈشۈمۇ ېۆزۈنۈڭكۈنۈ توغرا دەيدۇ. مانا مۇشۇنداق خاتالۈقۈ ېېنۈق بولغان ھۆكۈملەرنۈمۇ خاتا دۈيۈشكە جۈرېەت قۈلالماي  بۇ دۈگەن ېۈختۈلافۈ مەسۈلە، تۆت مەزھەپنۈڭ ھەممۈسۈ -توغرا ،بۇنداق ېۈختۈلاپلارنۈ تۈگۈتۈمەن دۈيۈش- ېەخمۈقانۈلۈق ، دۈگەن گەپلەر ېۈنتايۈن پاسسۈپ،چۈشكۈن ېۈدۈيە  بولۇپ مۈنۈڭ مۇلاھۈزە قۈلۈشۈمچە  بۇنداق گەپلەرنۈ بۈر بولسا ساۋاتسۈزلار ۋە ياكۈ ېۈلۈم ېەھلۈ بولسۈمۇ ېۈزدۈنۈشكە خوشياقمايدۈغان پۇلتاپارلار،ۋە ياكۈ ېادەتتۈكۈرەك مۇتەېەسسۈپلەر ېۆزۈنۈ گوللاپ كۆتۈرۈپ يۈرۈدۈغان گەپلەردۇر.  ھەتتا ھەنەفۈييە مەزھۈبۈدۈكۈ ېۈچ پۈشۈۋانۈڭ ېارۈسۈدۈمۇ يۇقارقۈدەك زۈددۈيەتلەر مەۋجۇت.مەسۈلەن. دارۇلھەربتە(كافۈرلار يۇرتۈدا) مۇسۇلمانلار بۈلەن كافۈرلار ېوتتۇرۈسۈدا جازانە   قۈلۈش -ھالال دەيدۇ ېۈمام ېەزەم بۈلەن شاگۈرتۈ مۇھەممەد.يەنە بۈر شاگۈرتۈ ېەبۇ يۈسۈپ بولسا باشقا يەردۈكۈگە ېوخشاشلا ھارام دەيدۇ. يەنە گۆشۈ ھالال ھايۋاننۈڭ سۈيدۈكۈنۈ ېۈمام ېەزەم ۋە ېەبۇ يۈسۈپ نۈجۈس دۈسە مۇھەممەد پاكۈز دەيدۇ. يەنە بۈر مەسۈلەجۇنۇپ كۈشۈ چۈلەكنۈ ېالۈمەن دەپ قۇدۇققا چۈشۈپ كەتسە ېۈمام ېەزەم ھەرېۈككۈسۈ(ېادەممۇ ،سۇمۇ ) نۈجۈس بولۈدۇ دەيدۇ. مۇھەممەد بولسا ھەر ېۈككۈسۈ پاكۈز  بولۈدۇ دەيدۇ.ېەبۇ يۈسۈپ ھەر ېۈككۈسۈ ېۆز پۈتۈ تۇرۈدۇ دەيدۇ.(«ھۈدايە» دۈن ېېلۈندۈ.)بۇنداق  بۈر-بۈرۈگە قارشۈ ھۆكۈم قۈلغان مۈساللارنۈ مۈڭلاپ كەلتۈرۈش مۇمكۈن. ېۇنداقتا ېۇلارنۈڭ بۈر-بۈرۈگە قارۈمۇ-قارشۈ چۈقارغان ھۆكۈملۈرۈنۈڭ ھەممۈسۈ توغرا بولۇشۈ مۇمكۈنمۇ؟ ناۋادا ېۇلار مۇشۇ ھۆكۈملەرنۈ ېۆزۈگە ۋاكالۈتەنلا دۈگەن بولسۈغۇ بۈر نۆرۈ.ېەمما ېۇلار بۇ ھۆكۈملەرنۈ شەرۈېەتكە،رەسۇلۇللاغا ۋاكالۈتەن سۆزلەيدۇ؟ېۇنداقتا شەرۈېەتتە ھەقۈقەتەن مۇشۇنداق زۈددۈيەتلۈك ھۆكۈملەر بارمۇ؟ ېەلۋەتتە يوق.
ھەر قايسۈ ېۈماملار ۋە مەزھەپلەر ېارۈسۈدا مۇشۇنداق زۈددۈيەتلۈك ېۈختۈلاپلار نۇرغۇن تۇرسۈمۇ يۇقۇرۈدا بۈر قېرۈندۈشۈمۈز « تۆتۈلۈسۈ- ھەق دېدۇقمۇ بولدۈ، تۆتۈ - بۈر دېگەن گەپ»دەيدۈغان كۈلكۈلۈك بۈر گەپنۈ قۈلغان.  ېەگەر يۇقۇرۈدۈكۈ قېرۈندۈشۈمۈز ېېيتقاندەك تۆت مەزھەپ بۈر بولۈدۈغان بولسا ېۇنداقتا بۈر نەرسۈنۈ بۈر دەم ھالال،بۈردەم ھارام،بۈر دەم پاكۈز،بۈردەم نۈجۈس دەيدۈغان ېادەمنۈ نۈمە دەپ ېاتۈساق بولار؟چۈپرەندە ،تۇتامۈ يوق ېادەم دەپ ېاتۈساق ېۇنداقتا ېاشۇ تۆت مەزھەبنۈمۇ چۈپرەندە،تۇتامۈ يوق دەپ باھا بەرسەك بولارمۇ؟ ۋە ياكۈ ھالال بۈلەن ھارام ،پاكۈز بۈلەن نۈجۈس ېوخشاش بۈر گەپ دەپ قۇتۇلساق بولارمۇ؟( دۈققەت مەن مەن بۇيەردە مەزھەپلەرنۈ تۈللۈماقچۈ ېەمەس.....)
توغرا !«   كۆزقاراش ېوخشاش بولمۈغان ېەھۋالدا قارشۈ قاراشتۈكۈ مۇسۇلمانلارغا ېەخلاق ۋە ېۈنساپ بۈلەن مۇېامۈلە قۈلۈش»كۈرەك.بۇ گەپكە ھۈچكۈم قارشۈ ېەمەس.شۇڭا مەن دۈن  ېۈچۈن خۈزمەت قۈلغان  مۇجتەھۈدلارنۈڭ ھۈچقايسۈسۈنۈ تۈللاپ باقمۈدۈم ھەم تۈللۈمايمەن ،تۈللۈغانلارغۈمۇ قارشۈ بەلكۈ ېۇلارغا خەيرلۈك دۇېالارنۈ قۈلۈمەن.ېەمما ېۇلارغا ېۈنساپ ۋە ېەخلاق بۈلەن مۇېامۈلە قۈلۈمۈز دەپ ېۇلارنۈڭ خاتا پەتۈۋالۈرۈغا ماقۇل دۈسەك ۋەياكۈ قۇرېان كەرۈمنۈڭ ھۆكمۈ بويۈچە ېۈختۈلاپلارنۈ قۇرېان ۋە ھەدۈس ېاساسۈدا تۈگۈتۈشكە ھەركەت قۈلمۈساق اللەنۈڭ بۇيرۇقۈغا خۈلاپلۈق قۈلغان بولمايمۈزمۇ؟ېۇلارمۇ ېەينۈ چاغدا شۇنداق قۈلغان ھەم بۈزلەرگە شۇنۈ تەۋسۈيە قۈلغان.مەسۈلەن ېۈمام ېەزەم ېەينۈ چاغدا ېۆزۈنۈڭ ېۇستازلۈرۈ بولغان تەبېۈ تابۈېۈلارنۈڭ ھۆكۈملۈرۈنۈ قارا-قويۇق  قوبۇل قۈلۈۋرەمۈگەن بەلكۈ« ېۇلارمۇ ېەركەك،مەنمۇ ېەركەك،مەنمۇ ېۆز ېالدۈمغا ېۈجتۈھاد قۈلۈمەن »دۈگەن مەشھۇر سۆزنۈ قۈلغان.ېۈمام ېەزەمنۈڭ ېۈككۈ شاگۈرتۈمۇ يۇقۇرۈدا دەپ ېۆتكۈنۈمۈزدەك ېۈمام ېەزەمگە  قارشۈ ھۆكۈملەرنۈ چۈقۈرۈشتۈن قۈلچە ېۈككۈلەنمۈگەن.بەزۈ ېالۈملارنۈڭ دۈيۈشۈچە ھەتتا ېۇلار ھەنەفۈ مەزھۈبۈنۈڭ ېۈچتۈن بۈرۈدە ېۈمام ېەزەمنۈڭ پۈكرۈگە ېوخشۈمايدۈغان پەتۈۋالارنۈ چۈقارغان.نۈمە ېۈچۈن ؟چۈنكۈ ېۇلار ېۇستازۈ ېۈمام ېەزەمنۈڭ قارۈشۈنۈ خاتا دەپ قارۈغان.بولمۈسا ېۇستازۈ بۈلەن ېوخشاش پۈكۈردە تۇرۈۋەرگەن بولاتتۈ.شۇنداق تۇرۇقلۇقمۇ ېۇلارنۈ ھۈچكۈم ېايرۈم  مەزھەپ(5-مەزھەب) پەيدا قۈلغان  دەپ قارۈمايدۇ ۋە ھۈچكۈم ېۇلارنۈ ېەيۈبلۈمۈگەن.(ېەمما ھازۈر ېاددۈسۈ خالادا قەغەز ېۈشۈلۈتۈش- ياخشۈ دۈگەندەك بۈر گەپنۈ ېوتتۇرۈغا قويغان كۈشۈمۇ تاس قالۈدۇ5-مەزھەپ پەيدا قۈلدۈ دەپ قالپاق كەيگۈلۈ.خۇددۈ
«مەدەنۈيەت ېۈنقۈلاۋۈ »دۈكۈدەك) ېەگەر ېۈمام    ېەزەمنۈڭ ېورنۈدا كۈيۈنكۈ ۋە ھازۈرقۈ مۇتەېەسسۈپ موللۈلار بولۈدۈغان بولسا ېۇنداق « ،ېۇستازۈنۈ ھۆرمەت قۈلمايدۈغان باشباشتاق »شاگۈرۈتلۈرۈنۈڭ كۆتۈگە تەپكەن پۈتۈ يۈراق يەرگە پالاپ دۇېايۈ بەدلەرنۈ قۈلغان بولاتتۈمۈكۈن دەيمەن.مانا بۇنۈڭدۈن ېۈمام ېەزەمنۈڭ نەقەدەر پەزۈلەتلۈك،دانالۈقۈنۈ،ېەركۈن تەپەككۇرغا ېامراقلۈقۈنۈ،مۇتەېەسسۈپ ېەمەسلۈكۈنۈ كۆرۈۋالغۈلۈ بولۈدۇ.
ېۈمام شافۈېۈمۇ «فۈقھۈدا ھەممە ېادەم ېەبۇ ھەنۈفۈگە ېۈھتۈياجلۈق»دەپ ېۈمام ېەزەمگە بولغان قايۈللۈقۈنۈ ېۈپادۈلۈگەن بولسۈمۇ %90 ھۆكۈمدە ېۈمام ېەزەمگە قارشۈ ھۆكۈم چۈقارغان.فۈقھۈ بۈلۈدۈغان ېادەمنۈڭ ھەممۈسۈ بۇنۈ بۈلمەي قالمايدۇ.ېۈمام شافۈېۈمۇ دەل شۇ ېۈمام ېەزەمنۈڭ پۈكرۈنۈ خاتا دەپ قارۈغاچقا قارشۈ پۈكۈرنۈ ېوتتۇرۈغا قويغان.بولمۈسا ېوخشاش پۈكۈردە بولغان بولاتتۈ..دۈمەكچۈمەنكۈ  ېۈلۈم ېەھلۈ قۇرېان ۋە ھەدۈسكە ېەگۈشۈشكە بۇيرۇلغان.ېۈلۈمسۈزلەر بولسا ېۈلۈم ېەھلۈدۈن سوراشقا بۇيرۇلغان.بۈز گەرچە مۇجتەھۈدلۈك سەۋۈيۈسۈگە يۈتەلمۈگەن بولساقمۇ ېەمما ھەر قايسۈ تەرەپلەرنۈڭ دەلۈل-ېۈسپاتلۈرۈنۈ سېلۈشتۇرۇپ ېۇلارنۈڭ خاتا كەتكەن تەرەپلۈرۈگە ېۈلمۈ مۇېامۈلە قۈلۈپ توغرا پۈكۈرلۈرۈنۈ قوبۇل قۈلۈشۈمۈز كۈرەك. مانا بۇ ېۈلۈم ېەھلۈمەن دەپ دەۋا قۈلۈدۈغانلارنۈڭ مەجبۇرۈيۈتۈ. .اللە تەېالامۇ باشقۈلارنۈڭ گەپلۈرۈنۈ ېاڭلاپ بولۇپ ېاندۈن ېەڭ ياخشۈسۈ (ېەڭ توغرۈسۈ)غا ېەگۈشۈدۈغان مۇېمۈنلارنۈ ماختۈغان.قارۈسۈغاېەگەشكەنلەرنۈ ېەيۈبلۈگەن.دۈمەكچۈمەنكۈ باشقۈلارغا ېەخلاق ۋە ېۈنساپ بۈلەن مۇېامۈلە قلۈش باشقا گەپ.ېۈلمۈ مۇېامۈلە قۈلۈش باشقا گەپ.بۇ ېۈككۈسۈنۈ ېارلاشتۇرۇۋەتكەن كۈشۈ چوقۇم خاتالۈشۈدۇ.ېەكسۈچە بۇ ېۈككۈسۈنۈ بۈللە ېېلۈپ ماڭالۈغان كۈشۈ ېاندۈن توغرۈسۈنۈ قۈلغان بولۈدۇ.شۇڭا مەن ېالۈملار ېارۈسۈدا ېۈختۈلاپ چۈققان مەسۈلۈلەرنۈ تەھلۈل قۈلۈپ ھەر قايسۈسۈنۈڭ دەلۈل-ېۈسپاتلۈرۈنۈ سېلۈشتۇرۇپ  ياكۈ سېلۈشتۇرغانلارنۈڭ  ېۈنكاسۈنۈ تەھلۈل قۈلۈپ قايسۈسۈنۈڭ ھۆكمۈنۈڭ ېەڭ توغرا ېۈكەنلۈكۈنۈ بۈلگۈم كۈلۈدۇ.ھەم شۇنداق تۈمۈدۈكۈ يازمۈلارنۈ يېزۈپ مۇسۇلمانلار ېارۈسۈدۈكۈ ېۈختۈلاپ ۋە زۈددۈيەتلەرنۈ تۈگەتكۈم كۈلۈدۇ. اللە  خالۈسا بۇنداق قۈلۈش تامامەن مۇمكۈن.
سۆزلەرنۈ ېاڭلاپ ېاندۈن ېۇنۈڭ ېەڭ ياخشۈسۈغا ېەگۈشۈدۈغان بەندۈلۈرۈمگە بۈشارەت بەرگۈن.ېەنە شۇلار اللە ھۈدايەت قۈلغان كۈشۈلەردۇر.ېەنە شۇلار ېەقۈللۈق كۈشۈلەردۇر.
ېويلانماقتۈمەن...
دەرۈجە: چولپان ېەزا

ېەزا ېۇچۇرۈ ېەزا نومۇرۈ: 475
جۈنسۈ : يوشۇرۇن
نادۈر تېمۈسۈ: 3
ېومۇمۈي يازما: 703
ېۇنۋان:قەلۈبداش ھازۈرغۈچە703دانە
ېۆسۈش: 1723 %
مۇنبەر پۇلۈ: 8271 سوم
تۆھپۈسۈ: 1 كۈشۈ
ياخشۈ باھا: 0 نۇمۇر
تۈزۈملاش: 2010-06-29
ېاخۈرقۈ: 2012-01-06
2-قەۋەت   يوللانغان ۋاقت: 2011-09-23 23:13

ېەسسالامۇ ېەلەيكۇم!  ېاللاھ ېەجرۈڭۈزنۈ بەرسۇن،  
تۆۋەندۈكۈ مەسۈلۈنۈ قانداق چۈشۈنۈشۈمۈز كېرەك؟
    ېەبۇ بەكرۈ ېۈچ تالاق دەپ ېېيتۈلغاندا بۈر تالاق ھېساب قۈلۈنۈشۈنۈ ۋە ېۈسلامغا ېۈلگۈرۈراق كۈرگەنلۈك ياكۈ شۇنۈڭغا ېوخشاش باشقا سۈپەتلەردۈن قەتېۈينەزەر مۇسۇلمانلارغا بايلۈقنۈ تەڭ تەقسۈم قۈلۈش ھەققۈدۈكۈ ھۆكۈملەرنۈ تەبەننۈ  قۈلغان.  مۇسۇلمانلار بۇ ھۆكۈمدە ېۇنۈڭغا ېەگەشكەن. قازۈلار ۋە ۋالۈيلارمۇ شۇ ھۆكۈملەر ېاساسۈدا يۈرگەن. ېۆمەر خەلۈفە بولغاندا بۇ ېۈككۈ ھادۈسۈدە ېەبۇ بەكرۈنۈڭ رەېيۈگە خۈلاپ رەۋۈشتە باشقا رەېيۈنۈ تەبەننۈ قۈلۈپ، ېۈچ تالاق بۈراقلا ېېيتۈلغاندا ېۈچ تالاق بولدۈ، دەپ ھېسابقا ېېلۈنۈشۈ لازۈم، دەپ ېەمۈر قۈلدۈ. بايلۈقنۈ بولسا  تەڭلۈك بۈلەن ېەمەس بەلكۈ ېۈسلامغا ېۈلگۈرۈراق كۈرگەنلۈكۈ ۋە ېۈھتۈياجۈغا قاراپ ېەۋزەللۈكنۈ تاللاپ تەقسۈم قۈلۈشنۈ تەبەننۈ قۈلدۈ ۋە بۇ ېۈشلاردا مۇسۇلمانلار ېۇنۈڭغا ېەگەشتۈ. قازۈلار ۋە ۋالۈيلارمۇ شۇ ھۆكۈملەر بۈلەن ھۆكۈم قۈلدۈ. ېاندۈن كېيۈن، ېۆمەرجەڭدە ېولجۈغا ېېلۈنغان يەرلەرنۈ بەيتۇلمالنۈڭ ېولجۈغا ېېلۈنغان مۈلكۈ سۈپۈتۈدە ساقلۈنۈشۈنۈ شەرېۈي ھۆكۈم مەناسۈدا تەبەننۈ قۈلدۈ. بۇ ھۆكۈم بويۈچە بولغاندا يەر جەڭچۈلەرگۈمۇ ۋە باشقا مۇسۇلمانلارغۈمۇ تەقسۈم قۈلۈپ بېرۈلمەي ېۆز ېۈگۈلۈرۈنۈڭ قولۈدا قېلۈشۈ لازۈم بولاتتۈ. بۇ ېۈشتۈمۇ ۋالۈيلار ۋە قازۈلار ېۇنۈڭغا ېەگەشتۈ، ېۇنۈڭ تەبەننۈ قۈلغان ھۆكمۈگە ېاساسەن ماڭدۈ.

يۇقارقۈ مەسۈلۈلەرنۈ قانداق چۈشۈنۈمۈز؟  ېەجابا  باشتۈكۈ  ېۈككۈ مەسۈلۈدە ېەبۇ بەكرۈ ۋە ېۆمەر ېۈككۈسۈدۈن بۈرسۈنۈڭ چۈقارغان ھۆكمۈ چوقۇم خاتامۇ؟  
دەرۈجە: رەسمۈي ېەزا
ېەزا ېۇچۇرۈ ېەزا نومۇرۈ: 6345
جۈنسۈ : يوشۇرۇن
نادۈر تېمۈسۈ: 0
ېومۇمۈي يازما: 133
ېۇنۋان:داېۈملۈق ھازۈرغۈچە133دانە
ېۆسۈش: 60 %
مۇنبەر پۇلۈ: 1382 سوم
تۆھپۈسۈ: 0 كۈشۈ
ياخشۈ باھا: 0 نۇمۇر
تۈزۈملاش: 2011-03-02
ېاخۈرقۈ: 2012-01-02
3-قەۋەت   يوللانغان ۋاقت: 2011-09-24 01:34

ېەسسەلامۇ ېەلەيكۇم سايرام بۇرادەر، يازمۈڭۈزنۈ تولۇق ېوقۇپ چۈقتۈم، ېۈجتۈھاد ھەققۈدە توختۇلۇشتا خۈلۈ ياخشۈ ېەجۈر قۈلۈپسۈز، ېەجرۈڭۈزنۈ ېاللاھ زۈيادە قۈلسۇن.
ېۈجتۈھاد ېۈشۈكۈنۈڭ ېۈجتۈھاد ېەھلۈ ېۈچۈن شەرتلۈرۈ ۋە پۈرۈنسۈپلۈرۈ بۈلەن بۈرگە تاكۈ قۈيامەتكە قەدەر ېوچۇق ېۈكەنلۈكۈ مۇھەققۈق ېالۈملار تەرپۈدۈن بۈرلۈككە كۈلۈنگەن مەسۈلە بولۇپ بۇنۈڭدا شەك يوق، يازمۈڭۈز  ېۇشبۇ مەنانۈ يورۇتۇشتا خۈلۈ ېاساس ۋە جانلۈقلۈق بۈلەن يۈزۈلغان، شۇغۈنۈسۈ، بولسا سۈز بۇ تېمۈنۈ رەددۈيە سۈپۈتۈدە ېەمەس ېۆز ېالدۈغا : <ېۈجتۈھاد ېۈشۈكۈنۈڭ ېوچۇقلۈقۈ> ھەققۈدە بايان سۈپۈتۈدە يوللۈغان بولسۈڭۈز ناھايۈتۈ ېورۇنلۇق بولاتتۈكەن، يەنە كۈلۈپ سەېۈيد نۇرسۈنۈڭ ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈغا قارۈتا رەددۈيە سۈپۈتۈدە يازغۈنۈڭۈزنۈ ېانچە ېورۇنلۇق كۆرمۈدۈم. چۈنكۈ رۈسالۈدۈكۈ نۇرسۈنۈڭ ېاڭلاتماقچۈ بولغان ېۈدۈيەلۈرۈنۈ تېگۈ ماھۈيتۈدۈن چۈشۈنۈپ يەتمۈگەندەك تۇرۇسۈز، ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈدا تۈلغا ېۈلۈنغان بايانلار گەرچە قۈسمەن ېۈپادۈلەشلۈرۈنۈ ېەقلۈيەت كۆتۈرمۈسۈمۇ، ېەمما ېومومۈ يۆلۈنۈشتە ېۈجتۈھاد مەسۈلۈسۈدە نەق سۈز يۈڭۈلاپ دەۋاتقان ېۈدۈيەلەرنۈڭ ېاساسلۈرۈنۈ ېوتتۇرغا قويغان ۋە بۈر قۈسۈم چۈشەندۈرۈشلۈرۈدە قۈياسۈ ېۇسلۇپ قوللانماستۈن مەقاسۈدۇ ششەرۈېە كۈزۈتۈمۈ بويۈچە كۈزۈتۈپ تۇرۇپ پۈكۈرلۈرۈنۈ ېالغا سۈرگەن دەپ قاراشقا بولۈدۇ. ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ سۈز ېۈيتقاندەك ېۇنچۈۋالا ېۈجتۈھادنۈ بوغۇش ۋە كونا سەنەمگە دەسسەۋۈرۈشنۈ مۇددۈېا قۈلغان ېەمەس، بۇ مۈنۈڭ دەسلەپ رۈسالۈنۈ ېوقۈغاندۈكۈ تەسۈراتۈم بولۇپ يازمۈڭۈزنۈ ېوقۈغاندۈن كۈيۈن نۇرسۈنۈڭ رۈسالۈسۈنۈ قايتا ېوقۇپ كۆردۈم، ېەمما يەنۈلا مۈنۈڭ چۈشۈنۈشۈمدە رۈسالۈنۈڭ مۇددۈېاسۈ يۈغۈنچاقلۈغاندا ېۈجتۈھاد ېۈشۈكۈ ېوچۇق ېەمما  ېۆز ېورنۈدا ېۆز ماقامۈدا بولۈشۈ لازۈم دۈگەن نەرسە بولدۈ، شۇڭا رۈسالۈگە قارۈتا ېۇنۈڭ ېۈلمۈ نۇقتۈلۈرۈگۈلا دۈققەت قۈلماستۈن، يازمۈنۈڭ يۈزۈلغان دەۋرۈ ۋە يازمۈدۈكۈ بۈر قۈسۈم پۈكۈرلەرنۈڭ ېۆز دەۋرۈ بۈلەن ۋە نۇرسۈينۈڭ ياشاپ ېۆتكەن مۇھۈتۈ قاتارلۈقلار بۈلەن بولغان باغلۈنۈشلۈقلۈرۈنۈ تۇتقا قۈلغان ېاساستا قايتا ېوقۇپ چۈقۈشۈڭۈزنۈ تەۋسۈيە قۈلۈمەن.
ھە راست، مەندە نۇرسۈنۈڭ ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ ھەققۈدە تەھليلۈ ېۇسلۇپتا يۈزۈلغان بۈر تەتقۈقات ماقالۈسۈ بار ېۈدۈ، خالۈسۈڭۈز  تۆۋەندۈكۈ ېادرۈستۈن چۈشۈرۈپ تولۇق كۆرۈپ چۈقسۈڭۈز، بەلكۈم يۇقۇردا دۈگەنلۈرۈمنۈ يەنۈمۇ ېۈچكۈرلەپ ھۈس قۈلۈپ يۈتۈشۈڭۈز  مومكۈن.  بولسا ېۈنكاسۈمغا جاۋاپ يۈزۈشتۈن ېاۋال مۇشۇ ماقالۈنۈ تەپسۈلۈ ېوقۇپ چۈقسۈڭۈز.
ېادرۈس: http://www.nuronline.com/ebooks1.php?ctg=&bid=12
  ناۋادا ېادرۈس سۈزدە ېۈچۈلماي قالسا ېۈلخەت ېادۈرسۈڭۈزنۈ ېەۋەتسۈڭۈز يوللاپ بەرسەممۇ بولۈدۇ، بۇنداق قۈلۈشۈم قۈسمەن جەھەتلەرنۈ ھېسابقا ېالمۈغاندا خۈلۈ كۆپ جەھەتلەردە پۈكرۈ ېورتاقلۈغۈمۈز بولغانلۈقۈ ېۈچۈن يەنۈمۇ يۈقۈنلۈق بولۈشۈنۈ ېۈمۈت قۈلغۈنۈمدۈن دۇر، توغرا چۈشەنگەيسۈز. يەنە ېۈككۈنجۈ قەۋەتتۈكۈ يازمۈڭۈزدۈكۈ بايانلاردۈمۇ مۈنۈڭ بەزۈ ېورتاقلاشماقچۈ بولغانلۈرۈم بار ېۈدۈ، ېەۋەل بۈرۈنجۈ قەۋەت يازمۈڭۈزدۈكۈ بۈر قۈسۈم نۇقتۈلار ھەل بولسا ېاندۈن شۇنۈڭغا قارۈتا يەنە پۈكۈرلۈشەرمۈز. ېامان بولۇڭ
بۈلمۈگەن نەرسە توغرۈلۈق توختالما!
دەرۈجە: تۈرۈشچان ېەزا

ېەزا ېۇچۇرۈ ېەزا نومۇرۈ: 396
جۈنسۈ : ېەر (ېوغۇل)
نادۈر تېمۈسۈ: 0
ېومۇمۈي يازما: 557
ېۇنۋان:تېرۈشچان ھازۈرغۈچە557دانە
ېۆسۈش: 820 %
مۇنبەر پۇلۈ: 6334 سوم
تۆھپۈسۈ: 1 كۈشۈ
ياخشۈ باھا: 0 نۇمۇر
تۈزۈملاش: 2010-06-24
ېاخۈرقۈ: 2012-01-04
4-قەۋەت   يوللانغان ۋاقت: 2011-09-24 05:12

ېەسسالامۇ ېەلەيكۇم، ھۆرمۈتۈ زۈيادە باشقۇرغۇچۈلار.

مۇنبۈرۈمۈز ھەرھالدا ياخشۈ كېتۈپ بارۈدۇ، بەزۈدە تۇيۇقسۈز تېمۈلارنۈڭ يوقاپ كېتۈشۈنۈ دېمۈگەندە.

قېرۈنداشلارغا ېايانكۈ، مۇنبەر كۆپ، ېەمما، كەڭسايدەك كۆڭلۈمۈزگە ياقۈدۈغان مۇنبەر ېاز. ېەمما، مۇنازۈرۈگە پايلۈماي قالغاندا تېما ېۆچۈرگۈزۈش قۈلمۈشۈ كۆڭلۈمۈزنۈ بەك غەش قۈلۈدۇ. مۇنۇ سايرام ېەپەندۈنۈڭ تېۈملۈرۈ ېاران تۇرۈدۇ، يوقاشقا. ماۋۇ تېمۈغا كەلگەندە ھەممە تەرەپ ېېغۈر - بېسۈق بولۇپ تېمۈنۈڭ ېۇزۇن ېۆمۈر كۆرۈشۈ ېۈچۈن ھەسسە قوشساق.

ېۆتكەندە 33 مەكتوبلۇق كۇللۈيات رەساېۈلۈننۇر، نۈ كۆرۈپ خېلۈ بۈر يەرگە ېاپۈرۈپ باشقا ېۈش چۈقۈپ قېلۈپ توختاپ قالغان. مۇنۇ  تېما يېزۈلۈپ ياخشۈ بوپتۇ. مۇنازۈرە داۋاملاشقاي
قەلبۈنۈ مەزھەب مۇتەېەسسۇبلۇقۈ چۈرماپ كەتكۈچۈدە كامۈل ېۈمان بولمايدۇ. مۆرۈتۈ كەلسە، مەزھەبنۈ دەپ قۇرېان، ھەدۈستۈن تانۈدۇ. ۋەھالەنكۈ مەشھۇر 4ېۈماملار: ېۈشەنچلۈك ھەدۈس مەزھۈبۈمدۇر،دېيۈشكەن.
all praise to allah , the lord of the worlds
دەرۈجە: ېالۈي باشقۇرغۇچۈ

ېەزا ېۇچۇرۈ ېەزا نومۇرۈ: 1232
جۈنسۈ : يوشۇرۇن
نادۈر تېمۈسۈ: 0
ېومۇمۈي يازما: 1369
ېۇنۋان:ېالاھۈدە ھازۈرغۈچە1369دانە
ېۆسۈش: 330 %
مۇنبەر پۇلۈ: 14530 سوم
تۆھپۈسۈ: 1 كۈشۈ
ياخشۈ باھا: 0 نۇمۇر
تۈزۈملاش: 2010-08-27
ېاخۈرقۈ: 2012-01-05
5-قەۋەت   يوللانغان ۋاقت: 2011-09-24 10:13

سەن گەپ قۈلما مەن قۈلاي دۈگەنلا ېۈشمۇ بۇ  
دەرۈجە: رەسمۈي ېەزا
ېەزا ېۇچۇرۈ ېەزا نومۇرۈ: 6798
جۈنسۈ : يوشۇرۇن
نادۈر تېمۈسۈ: 0
ېومۇمۈي يازما: 119
ېۇنۋان:داېۈملۈق ھازۈرغۈچە119دانە
ېۆسۈش: 490 %
مۇنبەر پۇلۈ: 1038 سوم
تۆھپۈسۈ: 2 كۈشۈ
ياخشۈ باھا: 251 نۇمۇر
تۈزۈملاش: 2011-03-29
ېاخۈرقۈ: 2012-01-06
6-قەۋەت   يوللانغان ۋاقت: 2011-09-24 14:15

ېەسسالامۇېەلەيكۇم ۋەرەھمەتۇللاھۈ ۋەبەراكاتۇھۇ
ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ ھەققۈدە توختالغۈنۈمۈزدا ېاۋۋال ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈنۈ ېەستايۈدۈل ېوقۇشۈمۈز  /read.php?tid-14484.html  ۋە ېۈككۈ مەسۈلۈنۈ بۈلۈشۈمۈزگە توغرا كېلۈدۇ: بۈرۈ، ېۈجتۈھاد دېگەن نېمە؟ يەنە بۈرۈ، بۇ زامان قانداق زامان؟
     ېۈجتۈھاد  : «تۈرۈشۈش ۋە غەيرەت كۆرسۈتۈش، بۈر ېۈشقا پۈتۈن كۈچۈنۈ ۋە قۇۋۋۈتۈنۈ سەرپ قۈلۈش » مەنۈسۈدە كېلۈدۇ. فۈقھتا بولسا:«ېايەت ۋە ھەدۈسلەردۈكۈ چوڭقۇر مەنالارنۈ ۋە يۇشۇرۇن ھۆكۈملەرنۈ چۈقۈرۈش ېۈچۈن پۈتۈن كۈچۈنۈ ۋە قۇۋۋۈتۈ بۈلەن تۈرۈشۈش» دەپ تەرۈپلۈنۈدۇ. بۇ ېۈلمۈ قۇدرەتكە ۋە ېۈلاھۈ ېۈنېامغا ناېۈل بولغان كۈشۈنۈ بولسا، مۇجتەھۈد دەيمۈز.
ېۈجتۈھاد بولسا ېۈككۈگە ېايرۈلماقتا:
1-    قۇرېان ۋە ھەدۈسنۈ تەتقۈق قۈلۈپ، ھۆكۈم چۈقۈرۈشقا داېۈر ېۈجتۈھاد
2-    ھۆكۈملەرنۈ تەتبۈق قۈلۈش بۈلەن مۇناسۈۋەتلۈك ېۈجتۈھاد
     بۈرۈنچۈ تۈردۈكۈ ېۈجتۈھادنۈ ھەركۈم قۈلالمايدۇ. چۈنكۈ بۇ تۈردۈكۈ ېۈجتۈھاد كۆپ غەيرەت، پۈداكارلۈق تەلەپ قۈلۈدۇ. يەنۈ پۈتۈنلەي ېاللاھ رازۈلۈقۈ ېۈچۈن، ھەقۈقۈي ېۈخلاس بۈلەن تۈرۈشۈشنۈ تەلەپ قۈلۈدۇ. ېۈنساندا شەيتاننۈڭ سۆزلۈرۈنۈ ېۈتۈرازسۈز قۇبۇل قۈلۈدۈغان نەفس بولغانلۈقۈ ېۈچۈن، نەفسۈنۈ چۈشەنمۈگەن بۈرۈ بۇ يولدا ماڭۈمەن دەپ كۆپۈنچە ھۆكۈملەرگە ھۈسلۈرۈنۈ ېارۈلاشتۇرۇپ قۇيۈدۇ.(ېاللاھ ساقلۈسۇن) يەنۈ، ېۈجتۈھاد ياكۈ مۇنازۈرۈدە  رۈياكارانە، «مېنۈڭ توغرا» دېگەن داۋانۈ قۈلۈدۇ-دە ېۈخلاسۈ زۈدۈلۈنۈدۇ. ېۈبادەتتۈكۈ، خۇسۇسەن ېۈجتۈھادتۈكۈ ېەڭ مۇھۈم ېاساس ېۈخلاستۇر. بۇنۈ ھەركۈمنۈڭ قۈلالۈشۈ ناتايۈن. تارۈخمۇ ېۈسپاتلۈدۈكۈ بۇ يولدا مۇۋەپپەق بولغانلار ناھايۈتۈ ېاز.
      ېەمما ېالۈملارنۈڭ ېۈتتۈپاقۈ بۈلەن، ېۈككۈنچۈ تۈردۈكۈ ېۈجتۈھادنۈ بولسا، ھەربۈر مۇسۇلمان، ھەربۈر ېەسۈردە قۈلالايدۇ. بۇ بولسا ېۈلگۈرۈ بۈكۈتۈلۈپ بولغان مەسۈلۈلەرنۈڭ دەلۈللۈرۈنۈ، تايانغان ېايەت-ھەدۈسلەرنۈ ېۆگۈنۈش ۋە تەتبۈق قۈلۈشتا ېۈجتۈھاد قۈلۈشتۇر. ېەسۈرۈمۈز بۇ خۈل ېۈجتۈھاد ېۈگۈلۈرۈگە تولۈمۇ ېۈھتۈياجلۈق.
     بۇ مەنادۈن «ېۈجتۈھاد ېۈشۈكۈ ېوچۇقتۇر» ھەقۈقۈتۈ چۈشۈنۈلسۇن.يەنۈ ھەركۈم قابۈلۈيەت ۋە ېۈستۈداتۈغا قارۈتا بۈرۈنچۈ ياكۈ ېۈككۈنچۈ خۈل ېۈجتۈھادلارنۈ قۈلۈدۇ. ېۈسلامۈيەت قازۈنۈدۈن ھەركۈم ېۆز چۆمۈچۈگە قارۈتا ېوزۇق ېالۈدۇ. بەزۈلەرنۈڭ چۆمۈچۈ چوڭ بولۈدۇ، بەزۈلەرنۈڭ چۆمۈچ ېەمەس، قوشۇقۈ بولۈدۇ. ھۈچكۈم «مەنۈڭ چۆمۈچۈم ېەڭ چوڭ دېيەلمەيدۇ».
     مۇجتەھۈدلەرنۈڭ بۈلۈشۈ لازۈم بولغان خۇسۇسلارنۈڭ بۈر قۈسمۈنۈ تۆۋەندۈكۈدەك يۈغۈنچاقلاش مۇمكۈن:
1-    قۇرېاننۈڭ نازۈل بولغان تۈلۈ ېەرەپچۈنۈ پۈشۈق بۈلۈشۈ كېرەك. قۇرېاننۈڭ تۈلۈدۈكۈ ېۈنچۈكە مەنالارنۈ ېاڭقۈرالۈشۈ كېرەك.
2-    قۇرېان ېۈلمۈنۈ ېۈگۈلۈشۈ كېرەك. قۇرېاندا 500گە قەدەر ېەھكام ېايەتلۈرۈ باردۇر. مۇجتەھۈد كۈشۈ بۇلارنۈڭ ھەممۈسۈنۈ لافزۈ مەنالۈرۈ بۈلەن بۈلۈشۈ لازۈم.
3-    سۈننەت ېۈلمۈنۈ بۈلۈشۈ لازۈم. سۈننەتنۈڭمۇ تۈرلۈك ېۈنچۈكە تەرەپلۈرۈ بار.ېام-خاس، ناسۈھ-مەنسۇھ،... دېگەندەك ېۈنچۈكە تەرەپلۈرۈنۈ بۈلۈشۈ كېرەك.
4-    ېۈجما ۋە ېۈتتۈپاق بۈلەن بۈرلۈككە كېلۈنگەن مەسۈلۈلەرنۈ بۈلۈشۈ كېرەك.(يەڭگۈلتەكلۈك بۈلەن بۇخۈل مەسۈلۈلەردە باشقۈچە پەتۈۋالارنۈ چۈقۈرۈش ېېغۈر خاتالۈق)
5-    قۈياسنۈڭ پۈتۈن قاېۈدۈلۈرۈنۈ بۈلۈشۈ لازۈم.
6-    ھۆكۈملەرنۈڭ قانداق مەقسەتتە بېرۈلگەنلۈكۈنۈ بۈلۈشۈ لازۈم. قۇرېان ۋە ھەزرۈتۈ مۇھەممەد ېەلەيھۈسسالاتۇ ۋەسسەللەم كاېۈناتقا رەھمەت بولۇپ ېەۋەتۈلگەن. بۇ ېومۇمۈي رەھمەت ېۈچۈدە ېەمۈر-بۇيرۇقلارنۈڭ زۆرۈرۈيەت، ھاجۈيەت، تەھسۈنۈيەت دەپ ېۈچ قۈسمۈ بار. مەسۈلەن: ېۈسلامدا ېېغۈرچۈلۈق ۋە تەسلۈكنۈ كۆتۈرۈۋېتۈش، ېاسانلاشتۇرۇش رەھمەتنۈڭ ېۈپادۈسۈدۇر. قۇرېاننۈڭ تەكلۈپ قۈلغانلۈرۈ بولسا داۋاملۈق قۈلۈش تەس كەلمەيدۈغان ېۈشلاردۇر.
7-    توغرا چۈشۈنەلۈشۈ لازۈم. بۈرنەچچە دەلۈل بۈلەنلا بۈرتەرەپلۈمە ھۆكۈم چۈقۈرۈشتۈن ساقلۈنۈپ، قۇرېان ۋە ھەدۈسنۈڭ ېومۇمۈ مەنۈسۈنۈ چۈشۈنۈپ ھۆكۈم چۈقۈرالۈشۈ لازۈم.
8-    ېۈخلاس بۈلەن،ساغلام ېۈتۈقاد بۈلەن تەرەددۇد قۈلۈشۈ لازۈم. مەسېۇلۈيۈتۈنۈ چۈشۈنۈشۈ لازۈم.
       ېۈجتۈھاد ېۈشۈكۈ ېوچۇق، ېەمما ھەركۈم بۇ ېۈلۈملەرنۈ ېۆگۈنەلمەيدۇ ۋە ېۆگۈنەلمەيۋاتۈدۇ. بۇ شەرتلەرنۈ ھازۈرلۈيالمۈغان بەزۈ كۈشۈلەر ېۈجتۈھاد نامۈ بۈلەن ، ېۈجما ۋە قۈياستۈن يۈراق بۈرمۇنچە پەتۈۋالارنۈ بېرۈپ، مۇسۇلمان ېاممۈنۈڭ كاللۈسۈنۈ قاتماللاشتۇرۈۋەتكەنلۈكۈ ھەممۈمۈزگە مەلۇم. «ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ» مۇشۇ سەۋەپ بۈلەن ۋە مۇشۇ خۈل كۈشۈلەرگە قارۈتۈپ يېزۈلغان. يەنۈ رۈسالۈدە بايان قۈلۈنغان ېۈجتۈھاد بولسا يۇقۈرۈدۈكۈ بۈرۈنچۈ تۈردۈكۈ ېۈجتۈھادتۇر. شۇڭا رۈسالۈنۈڭ بېشۈدۈلا «ھەددۈنۈ بۈلمۈگەنلەرنۈڭ ھەددۈنۈ بۈلدۈرۈش ېۈچۈن يېزۈلدۈ» دېيۈلۈدۇ. يەنۈ بۇ بۈرۈنچۈ تۈردە ېۈجتۈھاد قۈلۈش بۈر-ېۈككۈ يۈل ېۆگۈنۈش بۈلەنلا ،مۇجتەھۈد بولدۇم دەپ قالغانلارغا ېۈجتۈھاد قۈلۈش(بۈرۈنچۈ تۈردۈكۈ) ېۇنداق ېاسان ېۈش ېەمەسلۈكۈنۈ بۈلدۈرۈش ېۈچۈن يېزۈلغاندۇر.

     ېۈجتۈھاد ھەققۈدۈكۈ بۈر نەچچە ھەدۈسنۈ ھوزۇرۇڭلارغا سۇناي:
     «ېاخۈر زاماندا بۈر قەۋم مەيدانغا كېلۈدۇ. جاھۈللار (ېۈلۈمسۈزلەر) باش بولۇپ ېۈنسانلارغا پەتۈۋا بېرۈدۇ. بۇنۈڭ بۈلەن ھەم ېۆزۈ ېازۈدۇ، ھەم باشقۈلارنۈ ېازدۇرۈدۇ» ‹بۇخارۈ،مۇسلۈم،تۈرمۈزۈدۈن›
     «دۈننۈڭ بۇزۇلۇشۈغا يول ېاچقان ېۈچ سەۋەپ بار: گۇناھكار فۈقھ ېالۈمۈ، زالۈم دۆلەت باشلۈقۈ ۋە جاھۈل مۇجتەھۈد» ‹فەيزۇل قادۈر،1\52›
     «كۈمكۈ ېاللاھتۈن باشقۈسۈ ېۈچۈن ېۈلۈم ېۆگۈنۈدۈكەن، جەھەننەمدۈكۈ جايۈنۈ ھازۈرلۈسۇن» ‹تۈرمۈزۈ›
******
     ېەسەرنۈڭ بېشۈدا «بۇ زاماندا ېۇنۈڭغا كۈرۈشكە «ېالتە  توسقۇنلۇق» بار.» دېيۈلۈۋاتۈدۇ. ېۇنداقتا بۇ زامان قانداق زامان؟
     ېالۈملارنۈڭ نەزۈرۈدە ۋە ھەتتا كۆپۈنچە مۇسۇلمان ېاۋامنۈڭمۇ ېۈتۈراپۈدا، بۇ زامان ېاخۈرزاماندۇر. يەنۈ دەججال پۈتنۈسۈ يامرۈغان بۈر زامان. دۇنيا تارۈخۈدا ھۈچبۈر زاماندا بولمۈغان دۈنسۈزلۈق پۈتنۈسۈ بۇ زاماندا ېوتتۇرۈغا چۈقماقتا. ۋە بۇ پۈتنۈدۈن باشلانغان بۈر تۈركۈم پۈتنۈلەر ېۈنسانۈيەتنۈ زۈدۈلۈمەكتە. بۇ پۈتنۈدۈن يارۈلانغان ېۈنسانلار دۈنسۈزلۈقلۈرۈ تۈپەيلۈ ېاخۈرەت ھۈسسۈ بولمۈغاچقا، پۈتۈن ھۇجۇدۈ بۈلەن دۇنيا ېۈچۈن تۈرۈشماقتا. پۇل-مال توپلاش، خۇشال ياشاش، دۇنياسۈنۈ گۈزەللەشتۈرۈش ېۈچۈن تۈرۈشۈش...ۋەھاكازا. بۇ تۈپەيلۈ پەيغەمبۈرۈمۈز خەۋەر بەرگەن ېاخۈر زامان ھەققۈدۈكۈ كۆپلۈگەن ۋەزۈيەتلەرمۇ مۇشۇ زاماندا ېوتتۇرۈغا چۈقماقتا، پۈتۈن دۇنيا،ھەتتا  مۇسۇلمانلارمۇ بۇ پۈتنۈدۈن ساقلۈنالمايۋاتۈدۇ، پەيغەمبۈرۈمۈز ېەندۈشە بۈلەن خەۋەر بەرگەن ۋەزۈيەتلەر ېۆز ېەينۈ بۈلەن بولۈۋاتۈدۇ: ېۈماننۈ قەلپتە ساقلاش، چوغنۈ قولۈدا تۇتقاندەك قۈيۈن بولۈۋاتۈدۇ.(يەنۈ، ېۈمانسۈزلۈق ۋە ېۈمان ېاجۈزلۈق مەسۈلۈسۈ پۈتۈن دۇنيا مۈقياسۈدۈكۈ چوڭ مەسۈلە بولۈۋاتۈدۇ.) كۈشۈ كېچۈسۈ مۆېمۈن ھالۈدا ېۇخلۈسا، ېەتۈگەنۈ كافۈر بولۇپ تۇرۈۋاتۈدۇ. ۋەيا بۇنۈڭ ېەكسۈ بولۈۋاتۈدۇ. يەنۈ ېەتراپتا پۈتنۈلەر ېۇقەدەر كۆپ، ېۈمانۈ ېاجۈز بۈر كۈشۈنۈڭ گۇناھلارنۈ ېۈشلۈشۈگە مۈڭلارچە شاراېۈتلار بولغانلۈقتۈن، بۇ خۈل كۈشۈلەر كۈندۈزۈ گۇناھ ېۈشلۈسە، كېچۈسۈ تۆۋبە بۈلەن ېۇخلاۋاتۈدۇ، ياكۈ ېەكسۈ بولۈۋاتۈدۇ.  «ېۈنسانلارنۈڭ بېشۈغا بۈر زامان كېلۈدۇكۈ، ېۇلاردۈن جازانە يېمۈگەن قالمايدۇ، يېمۈسۈمۇ توزانلۈرۈ ېۇلارغا قونۈدۇ.» (بانكۈلار بۇنۈڭغا مۈسال. ھازۈر بانكۈغا پۇل قويمايدۈغان بۈرەر كۈم يوققۇ دەيمەن؟)، تەجرۈبۈسۈز ياشلار باش بولۈۋاتۈدۇ...؛، ېۈچ نەرسە ناھايۈتۈ قۈممەتلۈك بولۈدۇ: ھالال پۇل، ېەمەل قۈلۈنغان سۈننەت ۋە سادۈق بۈر دوست؛، ھاپۈزلارنۈڭ كۆكسۈدۈن قۇرېان كۆتۈرۈلۈپ كېتۈۋاتۈدۇ، يەنۈ ېۇنۇتقاقلۈق ېەۋج ېېلۈۋاتۈدۇ؛ قەلەم كۆپۈيۈۋاتۈدۇ؛ يەنۈ ساۋاتلۈقلار كۆپۈيۈۋاتۈدۇ. چوڭلار مەرھەمەتسۈز، كۈچۈكلەر ھۆرمەتسۈز بولۈدۇ؛ سالام پەقەت تونۇغانلارغا بېرۈلۈۋاتۈدۇ؛ ېەرلەر ېۆزلۈرۈنۈ ېاياللارغا، ېاياللار بولسا ېەرلەرگە ېوخشۈتۈۋاتۈدۇ؛ ېەرەپ چۆللۈرۈ يېشۈللاشتۈ؛ ېاللاھ تاېالا ېاشكارە ېۈنكار قۈلۈنۈۋاتۈدۇ؛(دۈنسۈزلۈق...)  خاېۈنلارنۈ ېۈشەنچلۈك دەپ، ېۈشەنچلۈك بولغانلارنۈ خاېۈن دەۋاتۈدۇ. مەمۇرلار كۆپۈيۈۋاتۈدۇ، ېەمما ېارۈسۈدا توغرا ېۈش يۈرگۈزۈۋاتقانلار ېازۈيۈۋاتۈدۇ. ېۈمارەتلەرنۈ سېلۈشتا بەستلۈشۈلۈۋاتۈدۇ. بالا-مۇسۈبەت كۆپۈيۋاتۈدۇ. كۈيۈم كۈيگەن يالۈڭاچ ېاياللار مەيدانغا كېلۈۋاتۈدۇ...
     ېەزۈز پەيغەمبۈرۈمۈز خەۋەر بەرگەن ېۈشلار ېەينۈ بۈلەن ېۆز ېەتراپۈمۈزدا يۈز بەرمەكتە. ېاخۈر زاماندۈكۈ ېەڭ چوڭ پۈتنە دەججال پۈتنۈسۈدۇر. ېۈسلامدا بولسا ېەڭ چوڭ سانۈلۈدۈغان گۇناھ ېۈمان مەسۈلۈسۈدە، خۇسۇسەن  ېاللاھنۈ ېۈنكار قۈلۈشتۇر. بۇ زاماندا بولسا باشتا دېگەندەك ھۈچبۈر زاماندا كۆرۈلۈپ باقمۈغان بۈر ېېقۈم-دۈنسۈزلۈق ېېقۈمۈ مەيدانغا كەلدۈ ۋە ېۈنسانۈيەتنۈڭ يېرۈمۈدۈن كۆپۈ بۇ پۈتنۈنۈڭ تەسۈرۈگە بۈۋاستە ېۇچرۈدۈ ۋە ېۇچرۈماقتا. ھۇجۇم ېۈسلام بۈناسۈنۈڭ ېۇلۈ بولغان ېۈمانغا بولماقتا.  دۈنسۈزلار ۋە باشقا دۈن دۈشمەنلۈرۈ، بۈر تۈركۈم مەقسەتلۈرۈ بۈلەن ېۈسلامغا دۈشمەنلۈكۈنۈ داۋام قۈلماقتا. ماددۈ ھۇجۇملاردۈن سۈرت، مۇسۇلمانلارنۈڭ ېۈتۈقادۈغا، يەنۈ قۇرېان ۋە ېۈمان ھەقۈقەتلۈرۈگە قارشۈ نەزۈرۈيەلەر، پەلسەپۈلەر ېوتتۇرۈغا چۈقۈپ، دۈنۈمۈزغا چوڭ مۇسۈبەتلەر كېلۈۋاتۈدۇ. شۇنداق، ھەقۈقۈي مۇسۈبەت دۈنغا كەلگەن مۇسۈبەتتۇر. يەنۈ، ېەگەر بۈزگە ماددۈ ياكۈ دۇنياۋۈ مۇسۈبەتلەر كەلگەن بولسا، ھەدۈسۈ شەرۈفنۈڭ مەېالۈ بويۈچە، ېاللاھ ېۆز پەزلۈ بۈلەن بۈزگە ساۋاپ يازۈدۇ(ېاللاھۇ رەززاقۇل كەرۈم!). دۇنياسۈمۈز خاراپ بولسۈمۇ ېاخۈرۈتۈمۈز بۈنا بولۈدۇ. ېەمما مۇسۈبەت دۈنغا كەلسە، بۇ مۇسۈبەت بۈلەن دۇنيادۈمۇ مەنۈۋۈ ېازاپ ېۈچۈدە ياشۈغۈنۈمۈزدەك، ېاخۈرۈتۈمۈزمۇ خاراپ بولۈدۇ. پەيغەمبۈرۈمۈزنۈڭ:«ماڭا كەلگەن مۇسۈبەتنۈ دۈنۈمدۈن قۈلمۈغۈن» دەپ دۇېا قۈلۈشۈ ېەينۈ شۇ ھۈكمەت بولسا كېرەك. بۈگۈنكۈ كۈندە مۇسۇلمانلار ماددۈ ۋە دۇنياۋۈ جەھەتتۈن مەغلۇپ بولۈۋاتۈمۈز، ېۇنۈڭ ېۈستۈگە بۇ مۇسۈبەت بۈزنۈڭ دۈنۈمۈزغا ھەم تەھدۈت قۈلۈۋاتۈدۇ. «ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ» دە دېيۈلگەندەك، بۇ زامان ېۈسلام ېۈچۈن بوران-چاپقۇنلۇق بۈر زاماندۇر.
     بۇ ېۈككۈ مەسۈلۈنۈ چۈشەنگەندۈن كېيۈن، ېۈچۈنچۈ مەسۈلە-ېۈختۈلاپ مەسۈلۈسۈ ھەققۈدە ېازراق توختۈلايلۈ. چۈنكۈ «ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ»-ېۈختۈلاپنۈڭ كېلۈپ چۈقۈشۈدۈن توسۇش، كونا ېۈختۈلاپنۈ تۈگۈتۈش ۋە ېۈتتۈپاقلۈشۈش ېۈچۈن يېزۈلغان:
  نېمە ېۈچۈن ېەھلۈ ېازغۇن بولغان ناھەق يولدۈكۈ كافۈرلار بۈر-بۈرۈ بۈلەن رۈقابەتسۈز ېۈتتۈپاقلۈشۈدۇيۇ، ېەھلۈ ھەق، ېەھلۈ ېۈسلام بولغان مۇسۇلمانلار ېۆزېارا ېۈختۈلاپلۈشۈدۇ؟ بۇ سۇېال مۇھۈم ۋە مۇدھۈش بۈر سۇېالدۇركۈ، ھەركۈم ېۆز ېەقلۈ ۋە ۋۈجدانۈدۈن سوراپ كۆرۈشۈ لازۈم!
  بۇنۈڭغا بەددۈېۇززاماننۈڭ جاۋابۈدۈن بۈرېاز ېۈزۈنتە ېېلۈشنۈ مېنۈڭچە يېتەرلۈك كۆردۈم، ېۈختۈلاپنۈڭ يەتتە سەۋەبۈدۈن ېازراق ېۈزۈنتۈنۈ ۋە بۈر تەۋسۈيەسۈنۈ ھوزۇرۇڭلارغا سۇنۈمەن، تولۇقۈنۈ ېوقۇشنۈ خالۈغانلار ېۆزلۈرۈ ېۈجتۈھاد قۈلۈپ ېوقۇسۇن:
   ېالتۈنچۈ سەۋەپ: ېەھلۈ ھەقنۈڭ ېۈختۈلاپلۈشۈشۈ- نامەرتلۈكۈدۈن، تۈرۈشماسلۈقۈدۈن ېەمەس؛ غەپلەتلۈك ېەھلۈ دۇنيانۈڭ ېۈتتۈپاقلۈشۈشۈمۇ مەرتلۈكۈدۈن، بۈر-بۈرۈگە تۆھپۈكارلۈقۈدۈن ېەمەس. بەلكۈ ېەھلۈ ھەقنۈڭ كۆپۈنچۈسۈ ېاخۈرەتلۈك پايدۈلارنۈ چۈشەنگەچكە، ېۇ ېەھمۈيەتلۈك ۋە كۆپ بولغان مەسۈلۈلەردە ېۈزدۈنۈشۈ، ھۈممەت قۈلۈشۈ، پۈداكارلۈقۈ تارقاق بولۈدۇ. چۈنكۈ، ھەقۈقۈي سەرمايۈسۈ بولغان ۋاقتۈنۈ بۈرلا مەسۈلۈگە سەرپ قۈلمۈغانلۈقۈ ېۈچۈن، يولداشلۈرۈ بۈلەن مەھكەم ېۈتتۈپاق تۈزەلمەيۋاتۈدۇ. چۈنكۈ، مەسۈلۈلەر كۆپ، داېۈرۈلەر كەڭدۇر. غەپلەتلۈك ېەھلۈ دۇنيا بولسا، پەقەت دۇنيا ېۈچۈن تۈرۈشقانلۈقۈ ېۈچۈن، پۈتۈن ھۈسياتلۈرۈ بۈلەن، روھ  ۋە قەلۈپلۈرۈ بۈلەن شۈددەتلۈك بۈر سۈرەتتە دۇنيا ھاياتۈغا داېۈر مەسۈلۈلەرگە يېپۈشۈدۇ، تۈرۈشۈدۇ. ۋە ېۇ مەسۈلۈدە ېۇنۈڭغا ياردەم قۈلغانلارغا پۈتۈن كۈچۈ بۈلەن يېپۈشۈدۇ.ھەقۈقەت نوقتۈنەزۈرۈدە بەش پۇڭغا ېەرزۈمۈگەن، ھەم ېەھلۈ ھەق بەش پۇڭلۇق ېۈتۈبار بەرمۈگەن مەسۈلۈلەردە، دۈۋانۈلەرچە قۈممەتلۈك ۋاقتۈنۈ سەرپ قۈلۈدۇ. خۇددۈ ېەخمەق بۈر  ېالماسچۈ يەھۇدۈ مۈڭ ېالتۇن بېرۈپ، بۈر ېەينەك پارچۈسۈنۈ سېتۈۋالغاندەك، ېالتۇن قۈممۈتۈدۈكۈ ۋاقتۈنۈ، ېەرزۈمەس ۋە ېۆتكۈنچۈ بەختۈ ېۈچۈن سەرپ قۈلۈدۇ. ېاز بۈر ھەق ېۈچۈن، شۈددەتلۈك ھۈسلۈرۈ بۈلەن (تاماخورلۇق، سەپسانۈيەتچۈلۈك،..) تۈرۈشقانلۈقۈ ېۈچۈن، باتۈل يولدا كېتۈۋاتقان بولسۈمۇ، ېۈشلۈرۈدا ېۈخلاس بۈلەن تۈرۈشقاچقا، مۇۋەپپەقۈيەت قازۈنۈۋاتۈدۇ ۋە ېەھلۈ ھەق بولغان مۇسۇلمانلار ېۈستۈدۈن غەلبە قۈلۈۋاتۈدۇ. بۇ غەلبە نەتۈجۈسۈدە ېەھلۈ ھەقمۇ مەغلۇبۈيەتكە، مەھكۇمۈيەتكە ۋە رۈياغا چۈشۈپ، ېۈخلاسۈنۈ يوقۈتۈدۇ. شۇنۈڭ بۈلەن ېۇ نامەرد، ھۈمايەتسۈز ېەھلۈ دۇنياغا دۇنيا ېۈچۈن بويسۇنۇشقا مەجبۇر بولۈدۇ.
  ېەي ېەھلۈ ھەق ! ېەي ھەقپەرەس ېەھلۈ ھەق ۋە ېەھلۈ ھەقۈقەت! بۇ مۇدھۈش ېۈختۈلاپ كېسەللۈكۈگە قارشۈ بۈر-بۈرۈڭلارنۈڭ خاتالۈقۈ بۈلەن ھەپۈلەشمەي، قېرۈندۈشۈڭلارنۈڭ ېەيۈبۈگە قارۈتا كۆزۈڭلارنۈ يۇمۇڭلار!   وَاِۇَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا دېگەن قۇرېانۈي ېەخلاق بۈلەن ېەخلاقلۈنۈڭلار!  سۈرتقۈي دۈشمەننۈڭ ھۇجۇمۈغا دۇچ كەلگەندە، ېۈچكۈ ېۈختۈلاپنۈ تەرك قۈلۈڭلار ۋە ېەھلۈ ھەقنۈڭ مەغلۇبۈيۈتۈ ۋە پەس ھالغا چۈشۈشۈدۈن قۇتۇلۇشنۈ ېەڭ بۈرۈنچۈ ۋە ېەڭ مۇھۈم ېاخۈرەتلۈك ۋەزۈپە دەپ بۈلۈپ، يۈزلەرچە ېايەت ۋە ھەدۈسنۈڭ شۈددەتلۈك ھالدا بۇيرۇق قۈلغان-قېرۈنداشلۈق، مۇھەببەت ۋە ېۆز-ېارا ياردەمنۈ يايدۇرۇڭلار. پۈتۈن ھۈسلۈرۈڭلار بۈلەن، ېەھلۈ دۇنيادۈن تېخۈمۇ شۈددەتلۈك بۈر سۈرەتتە مەسلەكداشلۈرۈڭلار ۋە دۈنداشلۈرۈڭلار بۈلەن ېۈتتۈپاقلۈشۈڭلار.. يەنۈ، ېۈختۈلاپقا كۈرمەڭلار. «بۇنداق كۈچۈك مەسۈلۈلەر ېۈچۈن قۈممەتلۈك ۋاقتۈمنۈ سەرپ قۈلۈشنۈڭ ېورنۈغا، ېۇ قۈممەتلۈك ۋاقتۈمنۈ زۈكۈر ۋە تەپەككۇر قاتارلۈق ېۈشلارغا سەرپ قۈلاي» دەپ، ېۈختۈلاپتۈن، ېۈختۈلاپۈ مەسۈلۈلەردۈن چۈكۈنۈڭلار، ېۈتتۈپاقنۈ زەېۈپلەشتۈرمەڭلار. (-بەددۈېۇززامان)
        شۇنداق، بۈر فابرۈكۈنۈڭ چاقلۈرۈ بۈر-بۈرۈ بۈلەن رۈقانەتلەشمەسلۈكۈ كېرەك. ېەگەر «سەن تېز چۆگلۈدۈڭ، سەن ېاستا چۆگلۈدۈڭ»دەپ رۈقابەتكارانە، بۈر-بۈرۈنۈ تەنقۈد قۈلسا، بۇ فابرۈكا بۇزۇلۈدۇ ياكۈ نورمال خۈزمەت قۈلالمايدۇ. تۆت دانە «1» بۈر يەرگە كەلسە ېۇلارنۈڭ قۈممۈتۈ 1111 بولۈدۇ-دە، ھەربۈرۈنۈڭ قۈممۈتۈ 1000 ھەسسە ېاشۈدۇ. ېەگەر بۈرلەر خانۈسۈدۈكۈ بۈر ېۆزۈنۈ قۈممەتسۈز كۆرسە، ياكۈ مۈڭلەر خانۈسۈدۈكۈ 1 ېۆزۈنۈ چوڭ چاغلۈسا، بۇ سەۋەپتۈن بۈر-بۈرۈنۈ ېەيپلۈسە، ېۈتتۈپاقلۈق بۇزۈلۈدۇ-دە، ھەربۈرۈنۈڭ قۈممۈتۈ مۈڭدۈن بۈرگە چۈشۈدۇ. ېاللاھ رۈزالۈقۈدۈكۈ ېەھلۈ ھەقنۈڭ يولۈدا، ېۈشنۈڭ ماددۈ سانۈ ياكۈ دۇنياۋۈ نەتۈجۈسۈ ېەمەس، بەلكۈ ېۈخلاس ېاساستۇر. زەررە قەدەر ېۈخلاسلۈق ېەمەل، پاتمانلارچە ېۈخلاسسۈز ېەمەلدۈن ېۈستۈندۇر. يەنۈ ېۈخلاسسۈز بۈر مۈليون سەدۈقە قۈلۈشتۈن ېۈخلاسلۈق ھالدا بۈر كوي سەدۈقە مۈڭلارچە ھەسسە ېۈستۈندۇر. بۇ نوقتۈدۈن بۈر مۈليون سەدۈقە قۈلغان كۈشۈ بۈر كوي سەدۈقە قۈلغاننۈ ېەيپلۈمەسلۈكۈ، ۋەيا كۈبۈرلەنمەسلۈكۈ لازۈم.  «مۇسۇلمانلار بۈر تەندۇر» سۆزۈ ېۈخلاسنۈ بۈزگە ېەسكەرتۈدۇ. يەنۈ ھەربۈرۈمۈز بۇ تەننۈڭ بۈردۈن ېەزاسۈ، ھۆجەيرۈسۈ ياكۈ ېاتومۈ. بۈر-بۈرۈمۈزنۈ تەنقۈد قۈلساق، ېۆز ۋەزۈپۈمۈزنۈ يۇقۈرۈ ياكۈ تۆۋەن كۆرسەك، بۇ تەن كېسەل بولۈدۇ. ھەم كېسەل بولدۈ. ېۈختۈلاپ كېسۈلۈگە بۈز «ېۈخلاس» ۋە «قېرۈنداشلۈق»،« ېۆز-ېارا ياردەم»، «قېرۈنداش قېرۈنداشنۈ ېەيۈبلۈمەسلۈك» دورۈلۈرۈ ېۈستۈمال قۈلۈشۈمۈز كېرەك. مادەم مەقسۈتۈمۈز ېاللاھ رازۈلۈقۈدۇر، ھەم ېاللاھ رازۈلۈقۈ ېۈخلاس بۈلەن قازۈنۈلۈدۇ، ېۇنداقتا ېەمەللۈرۈمۈزدە ېۈخلاسنۈ ېاساس تۇتۈشۈمۈز لازۈم.  بەددۈېۇززامان ھەزرەتلۈرۈنۈڭ بۇ ھەقتۈكۈ 9 تەۋسۈيۈسۈنۈ ېورتاقلاشساق:
1-    مۇسبەت ھەرۈكەت قۈلۈش؛ يەنۈ، باشقا مەسلەكلەرنۈڭ ېاداۋۈتۈ ۋە خاتالۈقۈنۈلا ېويلۈماسلۈق، ېۇنۈڭ بۈلەن مەشغۇل بولماسلۈق
2-    ېۈسلامۈيەت داېۈرۈسۈ ېۈچۈدۈكۈ مەشرەپلەرگە مۇھەببەت ۋە قېرۈنداشلۈق ۋە ېۈتتۈپاقلۈق كۆرسۈتۈش(تاشقۈ دۈشمەن ھۇجۇم قۈلغاندا، ېۈچكۈ ېۈختۈلاپ قۈلۈش كۈچنۈ زەېۈپلەشتۈرۈدۇ)
3-    ھەربۈر ھەق مەسلەكتۈكۈ كۈشۈ باشقا مەسلەكتۈكۈلەرگە چېقۈلماسلۈقتۈكۈ ھەققۈ بولسا:«مېنۈڭ يولۇم توغرا، ياكۈ تېخۈمۇ توغرۈدۇر.»دېيۈشۈ لازۈم. ېەمما باشقا يوللاردۈكۈلەرنۈڭ ھەقسۈزلۈقۈنۈ ياكۈ خاتا ېۈكەنلۈكۈنۈ ېۈما قۈلۈدۈغان «پەقەت مېنۈڭلا يولۇم توغرا»ياكۈ «مېنۈڭلا يولۇملا ھەقتۇر» دېمەسلۈك بولغان-ېۈنساپ دەستۇرۈنۈ رەھبەر تۇتۇش.
4-    ۋە مۇسۇلمانلار بۈلەن ېۈتتۈپاق-تەۋفۈقۈ ېۈلاھۈنۈڭ بۈر سەۋەبۈ ۋە دۈندارلۈقتۈكۈ ېۈززەتنۈڭ بۈر سەۋەبۈ ېۈكەنلۈكۈنۈ چۈشۈنۈش
5-    ھەم ېەھلۈ ېازغۇنلار ۋە ھەقسۈزلەر ېۆز-ېارا ياردەم قۈلغانلۈقۈ ېۈچۈن، جاماېەت سۈرۈتۈدۈكۈ قۇۋۋەتلۈك بۈر مەنۈۋۈ شەخسنۈڭ بۈزگە ھۇجۇم قۈلۈۋاتقان زاماندا، ېەھلۈ ھەق تەرەپمۇ بۈر مەنۈۋۈ شەخسنۈ چۈقۈرۈپ، ېۇ مۇدھۈش ېازغۇن مەنۈۋۈ شەخسكە قارشۈ ھەققانۈيەتنۈ مۇھاپۈزەت قۈلۈش.(يەنۈ بۈر تەن ھۆكۈمۈگە ېۆتۈش)
6-    ھەقنۈ باتۈلنۈڭ ھۇجۇمۈدۈن قۇتقۇزۇش ېۈچۈن
7-    نەفس ۋە مەنمەنچۈلۈكۈنۈ تەرك قۈلۈش
8-    خاتا چۈشۈنۈشنۈ تەرك قۈلۈش(يەنۈ باشقا مەسلەكتۈكۈلەرنۈ خاتا چۈشۈنۈۋېلۈپ، ېۇلارنۈ ېازغۇن ياكۈ دۈشمەن دەپ بۈلمەسلۈك)
9-    ېەھمۈيەتسۈز بولغان رۈقابەت ھۈسسۈنۈ تەرك قۈلۈپ، ېۈخلاس بۈلەن ۋەزۈپۈسۈنۈ ېادا قۈلۈش.(يەنۈ ېاخرەتلۈك خۈزمەت سان بۈلەن ېەمەس، بەلكۈ ېۈخلاس بۈلەن ېۆلچۈنۈدۇ. «بۇ ساۋاپنۈ مەن قازۈناي» دەپ باشقا مەسلەكلەر بۈلەن رۈقابەت قۈلۈش ېەھمۈيەتسۈز رۈقابەتتۇر.)

     بۇ مەسۈلۈلەر چۈشۈنۈلگەندۈن كېيۈن «ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ»نۈ قايتا ېوقۇساق ېۈنشاېاللاھ چۈشۈنۈشلۈك بولۈدۇ. (ېەگەر ھەقۈقۈ چۈشۈنۈش نۈيۈتۈ بولسا). يەنۈ بۇ رۈسالۈدۈن «ېۈجتۈھاد قۈلماسلۈق كېرەك» دەيدۈغان خاتا مەنا چۈقمايدۇ.  بۇ يەردە مەن ېۈجتۈھاد قۈلۈۋاتقان ھەربۈر ېالۈمۈمۈزغا مۇۋەپپەقۈيەت تۈلەيمەن! ېاللاھ ھەممۈمۈزنۈ ېۈخلاسلۈق، مۇسۇلمانلار ېۈتتۈپاقۈ ېۈچۈن تۈرۈشۈدۈغان كۈشۈلەردۈن قۈلسۇن !
    قۇرېان بۈزگە بايان قۈلغان قۈسسەلەر پەقەت بۈر قۈسسە ېەمەس، ېۇنۈڭدا ھەربۈرۈمۈز ېۈچۈن كۆپلۈگەن ھۈكمەتلەر، نەسۈھەتلەر، ېۈبرەتلەر بار. ېادەم ېەلەيھۈسسالامنۈڭ ېوغۇللۈرۈ قابۈل بۈلەن ھابۈلنۈڭ ېارۈسۈدۈكۈ ېاداۋەت، ېۈنسانۈيەتتۈكۈ تۇنجۈ قانلۈق ۋەقەدۇر. ېاللاھ بۈزنۈ بۇ ۋە بۇنۈڭدەك قۈسسۈلەرنۈڭ ھەقۈقۈي مەنۈسۈنۈ تەپەككۇر قۈلۈدۈغانلاردۈن قۈلسۇن!
    تۈمۈدۈن سۈرت بۈرنەچچە ېېغۈز سۆزۈم:
    ساجۈيە تورۈدۈكۈ نۇرچۈلارنۈڭ خاتالۈقۈ ھەققۈدۈكۈ بايانلار بۈرقەدەر بۈرتەرەپلۈمە باياندۇر. مەسۈلەن: «مەكتەپتە ېوقۇ-ېوقۇتۇش خۈزمەتلۈرۈ توختاپ قالماسلۈق ېۈچۈن ېوقۇغۇچۈ ۋە ېوقۇتقۇچۈلارغا ياغلۈقنۈ ېېلۈۋېتۈشكە رۇخسەت قۈلغانلۈقۈ» پۈتۈن ېۆمرۈدە بېشۈدۈن سەللۈنۈ ېالمۈغان ۋە دوپپا ۋە سەللە كېيۈش چەكلۈنۈپ، كۈيگەنلەرنۈ تۈرمۈگە تاشلۈغان بۈر زاماندا، «بۇ سەللە بېشۈم بۈلەن بۈللە چۈقۈدۇ!» دېگەن زات-بەددۈېۇززاماننۈڭ شاگۈرتلۈرۈ ھۈجاپسۈزلۈققا يول قويۈشۈ ېەسلا مۇمكۈن ېەمەس. «دۈن دۇنيا ېۈچۈن پۈدا قۈلۈنمايدۇ!» بۇ رۈسالەېۈ نۇردۈكۈ ېاساسۈي بۈر قاېۈدە. بەلكۈم نۇرچۈلارنۈڭ ېارۈسۈدۈكۈ بۈرقۈسۈم سۈياسۈي مەقسەتتۈكۈلەر بۇ خۈل پەتۈۋالارنۈ چۈقارغان بولۈشۈ مۇمكۈن. ېەمما بۇ ېومۇمۈي نۇرچۈلارنۈڭ خاتالۈقۈ بولالمايدۇ. ھەم ھەربۈر نۇرچۈ شۇ خۈل ېۈدۈيۈدە دۈيۈش بۈر تۆھمەت بولۈدۇ. باراقسان ېۆسكەن بۈر ېورماننۈڭ بۈر بۇلۇڭۈغا كۈرگەن بۈر كۈشۈ تېرەك دەرۈخۈنۈ كۆرگەن بولسا، «پۈتۈن ېورماندۈكۈ ھەممە دەرەخ تېرەك دەرۈخۈ ېۈكەن» دېيەلمەيدۇ. بۇ بۈر قۈسۈم تېرەكتۈن ېۆتسە، چەكسۈز مېۋۈلۈك دەرەخ بارلۈقۈنۈ پەقەت ېورماننۈ تولۇق ېايلانغان بۈر ېادەم بۈلۈدۇ. بۇ خۇددۈ ھاراق ېۈچكەن بۈرنەچچە گۇناھكار مۇسۇلماننۈ كۆرۈپ، مۇسۇلمانلار ھاراق ېۈچۈدۈكەن دېگەندەك ېۈش.
    نۇرچۈلارنۈڭ بۇخۈل خاتالۈقۈ بارلۈقۈنۈ مەنمۇ ېاڭلۈماپتۈكەنمەن. ھۆكۈم ېۈنساپ بۈلەن، تەكشۈرۈپ تولۇق بېكۈتكەندۈن كېيۈن چۈقۈرۈلسا ياخشۈ. بولمۈسا بەزۈ تۆھمەتلەردۈن خالۈ بولغۈلۈ بولمايدۇ.

    ېاللاھ بۈزنۈ دۈنۈي مەسۈلۈلەردە نەفسۈمۈزگە، ھۈسلۈرۈمۈزغا تايۈنۈدۈغانلاردۈن قۈلمۈسۇن، ھەممۈمۈزنۈ سۈراتەل مۇستەقۈمگە باشلۈسۇن! ېامۈن!
[ بۇ يازمۈنۈنۇرس 2011-09-24 23:57قايتا تەھرۈرلۈدۈ ]
باھالاش خاتۈرۈسۈ:
  • مۇنبەر پۇلۈ:+2(oylinish) ېېسۈل ېۈنكاس!
  • دەرۈجە: رەسمۈي ېەزا
    ېەزا ېۇچۇرۈ ېەزا نومۇرۈ: 6798
    جۈنسۈ : يوشۇرۇن
    نادۈر تېمۈسۈ: 0
    ېومۇمۈي يازما: 119
    ېۇنۋان:داېۈملۈق ھازۈرغۈچە119دانە
    ېۆسۈش: 490 %
    مۇنبەر پۇلۈ: 1038 سوم
    تۆھپۈسۈ: 2 كۈشۈ
    ياخشۈ باھا: 251 نۇمۇر
    تۈزۈملاش: 2011-03-29
    ېاخۈرقۈ: 2012-01-06
    7-قەۋەت   يوللانغان ۋاقت: 2011-09-27 23:47

         ېەسسالامۇ ېەلەيكۇم!
         ھۆرمەتلۈك تورداشلار، بۇ يەردە مەزھەپ ھەققۈدە ېازراق توختۈلۈشنۈ لايۈق كۆردۈم. چۈنكۈ يۇقۈرۈدا ېۈختۈلاپ ھەققۈدە بايان بولۇپ ېۆتتۈ. كۆپۈنچە كۈشۈلەرنۈڭ دۈنۈ مەسۈلۈلەردە «ېۈختۈلاپ» سۆزۈنۈ ېاڭلۈغان ھامان، «مەزھەپ» دېگەن سۆز كاللۈسۈغا كېلۈدۇ. ېەھلۈ سۈننەت ېۈتۈقادۈ مەزھەپكە قانداق قارايدۇ؟  تۆۋەندە بۇ ھەقتە توختۈلۈپ باقايلۈ:

         مەزھەپلەر ېارۈسۈدا نېمە ېۈچۈن پۈكۈر ېوخشۈماسلۈقۈ بولۈدۇ؟
         بۇنۈڭ سەۋەبۈنۈ كۆپ تەرەپلەردۈن ېۈزدەش مۇمكۈن. ېەمما مەزھەپلەر ېارۈسۈدۈكۈ پۈكۈر ېوخشۈماسلۈقۈنۈڭ ېاساسۈ يەنۈلا-شەخسلەر ېارۈسۈدۈكۈ پۈكۈر ېوخشۈماسلۈقۈدۈندۇر. چۈنكۈ ھەربۈر كۈشۈدە قابۈلۈيەت بۈر-بۈرۈدۈن پەرقلۈق بولغاچقا ۋە زامان-ماكان جەھەتتۈكۈ ياشاش شاراېۈتۈ ھەرخۈل بولغاچقا، ېۈجتۈھادلۈرۈمۇ پەرقلۈق بولۈدۇ. قۇرېاندۈن ھەممە سۇېالغا جاۋاپ تاپقلۈ بولۈدۇ، ېەمما ھەممە سۇېالنۈڭ جاۋابۈ ېېنۈق، ېۇدۇل بايان قۈلۈنمايدۇ. بۇنۈڭدۈن سۈرت قۇرېاندا ھۆكۈم ېۈپادە قۈلۈنغان ېايەتلەر (بۇ خۈل ېايەتلەرنۈ ناس دەيمۈز)نۈ مۇجتەھۈدلەرنۈڭ چۈشۈنۈشلۈرۈمۇ ھەرخۈل بولۈشۈ مۇمكۈن.  يەنۈ ېۇسسۇلۈ فۈقھتا ناسلارنۈڭمۇ كۆپ تۈرلۈرۈ بولماقتا: ھافۈ، مۈجمەل، كۈنايە، ھەقۈقەت، مۇتلەق-مۇقەييەد، خاس-ېام،..غا ېوخشاش. بۇ سەۋەپتۈن مۇجتەھۈدلەرنۈڭ ېوخشاش بۈر ناس ېايەتنۈ چۈشۈنۈشلۈرۈ ھەرخۈل بولماقتا. بۇنۈڭدۈن سۈرت ھەدۈسلەرمۇ تۈرلەرگە ېايرۈلغاندۇر: مۇتەۋاتۇر، مەشھۇر، خەبەرۈ ۋاھۈد، مۇرسەل، مۇتتەسۈل.. دېگەندەك. بۇ ھەدۈسلەرنۈ دەلۈل قۈلۈپ قوللۈنۈشتا مۇجتەھۈدلەرنۈڭ پۈكۈرلۈرۈ باشقا-باشقۈدۇر. بۇ سەۋەپتۈن پەرقلۈق كۆزقاراشلار ېوتتۇرۈغا چۈقۈدۇ. مەسۈلەن: ھەنەفۈ مەزھۈپۈدە ھەدۈسلەرگە بۈراز ېۈنچۈكە مۇېامۈلە قۈلۈدۈغان بولۇپ، خەبەرۈ ۋاھۈدۈ (بۈرلا كۈشۈ رۈۋايەت قۈلغان ھەدۈس)نۈ دەلۈل قۈلۈپ قوللانمايدۇ. شافۈېۈيلار بولسا خەبەرۈ ۋاھۈدۈنۈ دەلۈل قۈلۈپ قوللۈنۈدۇ ۋە قۈياس قۈلۈپ ېۈشلۈتۈدۇ. ھەنەفۈلەر مۇرسەل ھەدۈستۈن ھۆكۈم چۈقارسا، شافۈېۈلەر قوللانمايدۇ. يەنۈ بۇنۈڭغا ېوخشاش دەلۈل قوللۈنۈشتا ھەرقايسۈ مەزھەپنۈڭ  پەرقلۈق مۈتوت ۋە ېۇسلۇپلۈرۈ بولۈدۇ ھەم بەزۈ دەلۈللەرنۈ چۈشۈنۈشلۈرۈمۇ پەرقلۈق بولۈشۈ مۇمكۈن. بۇ مۇجتەھۈدلەرنۈڭ ېوخشاش مەسۈلۈدە پەرقلۈق ھۆكۈملەرنۈ بېرۈشۈگە سەۋەب بولغاندۇر.
          مەزھەپلەرگە ېۈھتۈياج نېمە؟ ھەركۈم قۇرېان ۋە ھەدۈسنۈ ېوقۇپ  ېۆزلۈرۈ ھۆكۈم چۈقۈرالمامدۇ؟
          مەزھەپلەرگە ېۈككۈ سەۋەپتۈن ېۈھتۈياج تۇغۇلۈدۇ:
          1- ھەربۈر ېادەم يارۈتۈلۈش جەھەتتۈن ېۈقتۈدارلۈرۈ، قابۈلۈيەتلۈرۈ پەرقلۈقتۇر. كاېۈناتتا مەخلۇقاتنۈڭ قۈممەتلۈكلۈرۈ قۈممەتسۈزلۈرۈدۈن ېاز بولۈدۇ. مەسۈلەن: جانسۈزلار كۆپ، جانلۈقلار ېاز؛ جانلۈقلاردۈن روھسۈزلۈرۈ كۆپ، روھ ېۈگۈلۈرۈ ېاز؛ روھ ېۈگۈلۈرۈدۈن ھايۋانلار كۆپ، ېەقۈل ېۈگۈلۈرۈ بولغان ېۈنسان-جۈنلار ېازدۇر. بۇلار ېارۈسۈدۈكۈ سانلۈق پەرق چەكسۈزلۈككە بېرۈپ تاقۈشۈدۇ.شۇنۈڭدەك ېۈنسانلار ېارۈسۈدۈمۇ (ھەممە ېۈنساندا ېۆز ېۈنسانلۈقۈغا خاس يېتەرلۈك ېۈقتۈدار بولسۈمۇ،) ېادەتتۈكۈ كۈشۈلەر كۆپ، ېالۈم-ېۆلۈمالار ېاز، قابۈلۈيەتلۈرۈ پەۋقۇلاددە بولغان ېۈنسانلار تېخۈمۇ ېازدۇر. ېۈنسانلۈق ۋەزۈپۈسۈنۈ ھەققۈ بۈلەن ېادا قۈلغان پەيغەمبەرلەر ېۇنۈڭدۈنمۇ ېازدۇر. بۇ سەۋەپتۈن، توغرۈسۈ بۇ ېۈلاھۈ قانۇن يۈزۈسۈدۈن ھەربۈر مۇسۇلماننۈڭ، دۈنۈ مەسۈلۈلەردە ھۆكۈمنۈ ېۇدۇل قۇرېان ۋە ھەدۈستۈن چۈقۈرۈشقا ېۈقتۈدارۈ يەتمەيدۇ. شۇڭا كۆپۈنچە ېاۋام كۈشۈلەرنۈڭ ېۆلۈما-ېالۈملاردۈن پەتۈۋا سوراشقا تەبۈېۈي بۈر ېۈھتۈياجۈ بار. بۇ ېۈسپات كەتمەيدۈغان بۈر ھەقۈقەتتۇر. بۇ پەتۈۋانۈ پەقەت مۇجتەھۈدلۈكتۈن ېۈبارەت مۇقەددەس ۋە ېېغۈر ۋەزۈپۈنۈ ېۈستۈگە ېالالۈغان ېالۈملار بېرۈشۈ لازۈم. باشقا كۈشۈلەر بولسا ېۇلار چۈقارغان ھۆكۈم پەتۈۋالارغا ېەگۈشۈش جەھەتتە تۈرۈشۈدۇ. بۈر مەھەللە كۈشۈلۈرۈ بۈلمۈگەنلۈرۈنۈ مەھەللە ېۈمامۈدۈن، ېۇلار بۈلمۈگۈنۈنۈ يۇرت ېۈماملۈرۈدۈن، ېۇلار بۈلمۈگۈنۈنۈ ېۆز قەۋمۈدۈكۈ فۈقھ ېالۈملۈرۈدۈن... فۈقھ ېالۈملۈرۈ بولسا ېۆز قابۈلۈيەت ۋە ېۈستۈداتلۈرۈدۈن پايدۈلۈنۈپ قۇرېان ۋە ھەدۈستۈن سورايدۇ. بۇ بولسا تەبېۈي ۋە گۈزەل بۈر زەنجۈردۇر. بۇنۈ ېۈسلامنۈڭ جاماېەتكە بەرگەن ېەھمۈيۈتۈ قەتېۈي ھالدا ېۈسپاتلۈماقتا. ېەلۋەتتە ېۆزلۈرۈ بەلگۈلۈك ېۈلۈم ۋە ېەقلۈ قابۈلۈيۈتۈ بولغان كۈشۈلەرنۈڭ ېۈجتۈھاد يولۈمۇ ېوچۇقتۇر.  
          2-مۇسۇلمانلارنۈڭ بۈرلۈك ۋە ېۈتتۈپاقۈ ېۈچۈندۇر. يۇقۈرۈدا بايان قۈلۈنغاندەك ھەربۈر مەزھەپنۈڭ ېۇسسۇل ۋە مۈتوتلۈرۈ ېوخشۈمايدۇ. ھەتتا ھەربۈر كۈشۈنۈڭمۇ كۆزقاراشلۈرۈ ېوخشۈمايدۇ. ېەگەر بۈرەر مەزھەپكە ېەگەشمۈدۇق دەپ پەرەز قۈلايلساق: ېۇ ھالدا مەزھەپلەر ېوتتۇرۈسۈدۈكۈ ېۈختۈلاپ ھەربۈر كۈشۈنۈڭ ېوتتۇرۈسۈدا مەۋجۇت بولۈدۇ. يەنۈ مەزھەپ ېۈماملۈرۈنۈڭ ېۇسلۇپلۈرۈ ېوخشۈمۈغۈنۈدەك ھەربۈر كۈشۈنۈڭمۇ ېوخشۈمايدۇ ېەلۋەتتە. بۇنداق بولغاندا بۈر ېۈككۈگە، ېۈككۈ تۆتكە، تۆت سەككۈزگە... پارچۈلۈنۈدۇ. بۇنۈڭ بۈلەن مۇسۇلمانلارنۈڭ ېارۈسۈدۈكۈ مۇھەببەت سۇسلۈشۈدۇ، ېۈتتۈپاقلۈق بۇزۇلۈدۇ، قېرۈنداشلۈق ياتلۈشۈدۇ. «جانمۇ جان ېۆزنۈڭ جېنۈ» بولۇپ كېتۈدۇ. ېەسلۈدە ېۈتتۈپاقلاشقاندا ھەربۈرۈ «مۈڭ» قۈممۈتۈدە بولسۈمۇ، ېايرۈلغاندۈن كېيۈن ھەربۈرۈنۈڭ قۈممۈتۈ «بۈر»گە چۈشكەن 1111 گە ېوخشاش، مۇسۇلمانلارنۈڭمۇ كۈچۈ ېاجۈزلايدۇ، قۈممۈتۈ چۈشۈدۇ. دۇنيادا مەغلۇپ ۋە خار بولغۈنۈمۈزدەك، قۇرېان ۋە ھەدۈسنۈڭ مۇقەددەس بۇيرۇقۈ بولغان «قېرۈنداشلۈق» نۈ بۇزغانلۈقۈمۈز ېۈچۈن، ېاخۈرەتتۈمۇ مەغلۇپ ۋە خار بولۇشقا لايۈق بولۇپ قالۈمۈز! يۇقۈرۈدۈكۈ ېۈنكاستا ۋە بۇ يازمۈنۈڭ داۋامۈدا بۇ ھەقتە (قېرۈنداشلۈق ھەققۈدە) بايانلار بار. بۇنۈڭ ېۈچۈن مەزھەپكە ېەگۈشۈشنۈڭ سەۋەبۈ يالغۇز ېۈقتۈدار مەسۈلۈسۈ ېەمەس، بەلكۈ ېەڭ مۇھۈم بولغان قېرۈنداشلۈق مەسۈلۈسۈدۇر.
          «قۇرېان ۋە ھەدۈس ېوخشاش بولغاچقا، ھەق بۈر بولۇشۈ كېرەك، ھېچ مەزھەپلەرگە ېايرۈلماسلۈقۈمۈز كېرەك، ھەممۈمۈز ېوخشاش بۈر ھۆكۈمگە ېەگۈشۈشۈمۈز كېرەك» ؟
          شۇنداق، بۇنۈڭغا يەنۈلا ېۈككۈلەنمەي «تۆت مەزھەپ ھەقتۇر» دەپ جاۋاپ بېرۈمۈز. بۇ جاۋاپ بولسا، ېۈلۈم ساھەسۈدە شۈبھۈسۈز قۇبۇل قۈلۈنۈۋاتقان بۈر مەسۈلە بولسۈمۇ، ېاۋام ېۈچۈن بۇنۈ ېۈزاھلاشقا توغرا كېلۈدۇ. ھەربۈر دورۈگەر دورۈلۈرۈنۈ «كاېۈنات دورۈخانۈسۈ»دۈن ېالۈدۇ. مەنبە بۈردۇر. ېەمما ېوخشاش بۈر كېسەلگە ېوخشۈمۈغان دورۈگەرلەر ېوخشاش بولمۈغان دورۈلارنۈ بېرۈشۈ ھەم ھەممۈسۈنۈڭ دورۈسۈ كېسەلنۈ ساقايتۈشۈ مۇمكۈن. بۇنۈڭغا بەددۈېۇززاماننۈڭ «ېۈجتۈھاد رۈسالۈسۈ»دۈكۈ سۇ ھەققۈدۈكۈ تەمسۈلۈي جاۋابۈ گۈزەل ۋە ېۈخچام  بۈر جاۋاپ ېۈدۈ. بۇ يەردە ېاتۈكاچۈلۈق بولسۈمۇ ېۇندۈن سۈرت ېەمەلۈ بۈر مۈسال ېالايلۈ:
          نامازنۈڭ پەرزلۈكۈدە پۈتۈن مەزھەپلەر ېۈتتۈپاق قۈلۈدۇ. ناماز ېوقۇش ېۈچۈن تاھارەت ېېلۈشنۈڭ پەرز ېۈكەنلۈكۈدۈمۇ ېۈختۈلاپ يوق. تاھارەتتە باشقا مەسھ قۈلۈش ھەققۈدۈمۇ ېۈختۈلاپ يوق، ېوخشۈماسلۈق بولسا، پەقەت مەسھ قۈلۈشنۈڭ شەكلۈ ۋە مۈقدارۈ دېگەندەك ېاساس بولمۈغان ېۇششاق مەسۈلۈلەردە مەۋجۇت؛ مەسھنۈڭ ېۆزۈدە ېەمەس.(شۇنۈڭدەك تۆت ھەق مەزھەپنۈڭ ھەممۈسۈ دۈننۈڭ ېاساس مەسۈلۈلۈرۈدە بۈردەكلۈككە ېۈگە، تەفەررۇېات مەسۈلۈلەردە بولسا بۈر-بۈرۈ بۈلەن رۈقابەت ياكۈ ېەيۈپ ېەمەس، بەلكۈ ھۆرمەت پوزۈتسۈيۈسۈنۈ تۇتۈدۇ.) مەسۈلەن:
          ېۈمام مالۈك(ر.ېە) ۋە ېۈمام ېەھمەد بۈن ھەنبەل (ر.ېە)، مەسھ قۈلغاندا باشنۈڭ تامامۈنۈ مەسھ قۈلۈش كېرەك دەپ قارايدۇ.
         ېۈمام ېەبۇ ھەنۈفە(ر.ېە) بولسا، تۆتدۈن بۈرۈنۈ مەسھ قۈلسا يېتەرلۈك دەپ قارۈغان.
         ېۈمام شافۈېۈ(ر.ېە) بولسا، چېچۈنۈڭ بۈر قۈسمۈ مەسھ قۈلۈنسا يېتەرلۈك ېۈكەنلۈكۈدە ېۆز قاناېۈتۈنۈ ېۈپادە قۈلغان. ېۈماملارنۈڭ بۇ پۈكۈر پەرقلۈقلۈرۈغا قاراپ بەزۈلەر دەيدۇكۈ،«ېايەت بۈر، ھەدۈس بۈر بولغاچقا، ېۇششاق مەسۈلۈلەردۈمۇ ېوخشۈماسلۈق بولماسلۈقۈ لازۈم ېۈدۈ». ھەتتا بەزۈلەر بۇ سەۋەبلۈك بۇ ېۈماملارغا بولغان ېۈشەنچۈ سۇسلاپ، شۈبھۈگە چۈشۈدۇ-دە، ېۆزلۈرۈ پەتۈۋا چۈقۈرۈشقا تۈرۈشۈدۇ. ھالبۇكۈ، بۇ تۆت مەزھەپ ېۈماملۈرۈ ھەربۈر ھۆكۈمنۈ قۇرېان ۋە ھەدۈستۈن چۈقارغاندۇر. ېوشۇقچە شۈبھۈلۈنۈش ېەھمۈيەتسۈزدۇر. تۆۋەندۈكۈدەك: ھەممۈگە مەلۇمكۈ، تۈللار ېۈچۈدە ېەڭ ېۈنچۈكە ۋە ېەڭ پاساھەتلۈك بولغۈنۈ ېەرەپ تۈلۈدۇر. ېەرەپچۈدۈكۈ بەزۈ سۆزلەرنۈڭ ھەتتا 15 مەنۈسۈ بارلۈقۈنۈ تۈلشۇناسلاردۈن بۈلۈمۈز. شۇنۈڭدەك ھەرپلەرمۇ ېۈنچۈكە ۋە مول مەنۈلەرنۈ ېۈپادۈلەيدۇ. مەسۈلەن: ېۇيغۇرچۈدا «ب» ھەرۈپۈ ھېچ مەنە ېۈپادۈلۈمەيدۇ. ېەمما ېەرەپچۈدە بولسا «ب» ھەرۈپۈنۈڭ ېۆز ېالدۈغا مەنۈلۈرۈ بار. بۈرەر سۆزنۈڭ بېشۈدا «ب» ھەرۈپۈ قوشۇلۇپ كەلسە، شۇ سۆزنۈڭ مەنۈسۈگە تەسۈر قۈلۈدۇ:
    1-«ب» ھەرۈپۈ پەقەت سۆزنۈ گۈزەللەشتۈرۈش ېۈچۈن قوللۈنۈلۈدۇ، ھېچ مەنە ېۈپادۈلۈمەيدۇ.
    2-«ب» ھەرۈپۈ «بەزۈ» مەنۈسۈنۈ ېۈپادۈلەيدۇ.
    3-«ب» ھەرۈپۈ «تەككۈزۈش» مەنۈسۈدە كېلۈدۇ.
          قۇرېاندۈكۈ مەسھ قۈلۈشنۈ بۇيرۇغان ېايەتنۈڭ بېشۈغا «ب» ھەرۈپۈ قوشۇلۇپ «بۈرۇېۇۋسۈكۇم» دەپ بايان قۈلۈنماقتا. دېمەككۈ، قۇرېاننۈڭ «بېشۈڭلارغا مەسھ قۈلۈڭلار» ېەمرۈدۈمۇ، «ب» ھەرپۈنۈڭ كۆپ خۈل مەنۈسۈ ېۈپادە قۈلۈدۇ.
          ېۈمام مالۈك(ر.ېە) بۈلەن ېۈمام ېەھمەد بۈن ھەنبەل(ر.ېە)لەر «ېايەتتۈكۈ «ب»نۈ مەنە ېۈپادۈلۈمەيدۇ، كەلۈمۈنۈ گۈزەللەشتۈرۈش ېۈچۈن كەلگەن» دەپ قاراپ «باشنۈ تولۇق مەسھ قۈلۈش كېرەك» دەپ ھۆكۈم چۈقۈرۈدۇ.
          ېۈمام ېەبۇ ھەنۈفە(ر.ېە) بولسا «بۇ «ب»نۈ «بەزۈ»مەنۈسۈدە كەلگەن» دەپ قاراپ، باشنۈڭ بەزۈ يېرۈگە مەسھ قۈلسا يېتەرلۈك، دەپ ھۆكۈم چۈقۈرۈدۇ.
         ېۈمام شافۈېۈ بولسا «بۇ «ب»نۈ «تەككۈزۈش، يېپۈشتۇرۇش» مەنۈسۈدە كەلگەن» دەپ قاراپ، قولنۈ چاچقا تەككۈزسە يېتەرلۈك، دەپ قارايدۇ.
         بۇنداق ېەھۋال ېاستۈدا كۈم قايسۈ بۈر مەزھەپ ېۈمامۈنۈ خاتا ھۆكۈم چۈقاردۈ دۈيەلەيدۇ؟ مۆجۈزۈلۈك قۇرېاننۈ بولسا، ېاللاھۈمۈز تا قۈيامەتكۈچە ساقلاشنۈ ۋەدە قۈلغان، ھەم بۈر ھەرپۈنۈڭ ېازلاپ ياكۈ ېارتۇقلاپ قېلۈشۇ ھېچ مۇمكۈن ېەمەس! قۇرېاننۈڭ ھەربۈر ھەرپۈ شۈفۈرلۈق مەنۈلەرنۈ ېۈپادە قۈلماقتا. شۇنۈڭدەك بۇ ېايەتنۈمۇ ېاللاھۈمۈز بۈزگە چۈشۈرگەندۇر.سۆزنۈڭ بېشۈغا «ب» ھەرپۈنۈ قويغانمۇ ېاللاھۈمۈزدۇر. ېاللاھ بولسا ھەممۈنۈ بۈلگۈچۈدۇر. مۇجتەھۈدلەرنۈڭ بۇ ېايەتنۈ چۈشۈنۈشۈ ھېچقايسۈسۈنۈڭ خاتا ېەمەستۇر.(قۇرېاننۈڭ نەقەدەر ھۈكمەتلۈك ېۈكەنلۈكۈنۈ، ھەركۈمنۈڭ ېۇنۈ ھەقۈقۈ چۈشۈنەلمەسلۈكۈنۈ بۇنۈڭدۈن ېەقلۈ بۇزۇلمۈغان كۈشۈ چۈشۈنۈۋالالايدۇ...) بۇ دېڭۈزدۈن بۈر تامچۈدۇر.  قالغانلۈرۈنۈ بۇنۈڭغا قۈياس قۈلساق بولۈدۇ. بۇنۈڭغا مۈساللار كۆپتۇر. يەنۈ بۇ تۆت مەزھەپ ھەقتۇر. ھەربۈرۈ ېۆز ېۇسلۇپ ۋە مۈتودلۈرۈ بۈلەن قۇرېان ۋە ھەدۈستۈن ھۆكۈم چۈقارغاندۇر. بۇلاردۈن خاتالۈق ېۈزدەشمۇ بۈر ېەخمۈقانۈلۈق بولۇش بۈلەن بۈرگە زور بۈلۈم تەلەپ قۈلۈدۇ. يەنۈ فۈقھتا كامالەتكە يەتمۈگەن كۈشۈ فۈقھ ېۈلمۈنۈڭ ېاساسچۈلۈرۈ بۈلەن مۇنازۈرە قۈلالمايدۇ. خۇددۈ باشلانغۇچ مەكتەپ ېوقۇغۇچۈسۈ دوكتۇرنۈ ېەيۈپلۈگەندەك. بۇ خۈل ېەيپلەش پەقەت بۈلمۈگەنلۈكتۈن ۋە بۈلمۈگەنلۈكۈنۈمۇ بۈلمۈگەنلۈكتۈن كېلۈپ چۈقۈدۇ.
          ېۈجتۈھاد يولۈ ېوچۇق تۇرسا، تارۈختۈكۈ چوڭ فۈقھ ېالۈملۈرۈ نېمە ېۈچۈن ېۈجتۈھاد قۈلماي، بۈر مەزھەپكە ېەگەشكەن ۋە بۇ مەزھەپلەرنۈڭ ھۆكۈملۈرۈنۈ تارقۈتۈشقا خۈزمەت قۈلغان؟
          بۈرۈنچۈدۈن، فۈقھ ېالۈملۈرۈمۈزنۈڭ بۈر قۈسمۈ ېۆزۈدە ېۈجتۈھاد قۈلۈشتا كۈچۈنۈ يېتەرسۈز دەپ كۆرگەچكە ، چوڭ مۇجتەھۈدلەرنۈڭ ېارقۈسۈدۈن مېڭۈشنۈ تاللۈغان.
          ېۈككۈنچۈدۈن، ېۈككۈنچۈ ېەسۈردە مۇجتەھۈدلەر تولۈمۇ كۆپەيدۈ. بۈر مۇجتەھۈدكە ېەگەشكەن مۇسۇلمانلار، باشقا مۇجتەھۈدلەرنۈ يېتەرسۈز كۆرۈشكە باشلۈدۈ. ھەتتا ھەددۈدۈن ېاشقانلۈرۈ باشقا مۇجتەھۈدلەرنۈ ھاقارەتلەشكە باشلۈدۈ. بۇ خۈل مۇنازۈرە سورۇنلۈرۈمۇ كۈندۈن كۈنگە كۆپەيدۈ. بارا-بارا ېاۋام قارشۈ تەرەپتۈكۈلەرنۈ دۈشمەن سانايدۈغان بولدۈ. مۆېمۈنلەر ېارۈسۈدا مۇھەببەت ۋە ھۆرمەتنۈڭ ېورنۈنۈ، ېۆچمەنلۈك ۋە ېاداۋەت ېالدۈ. بۇ سەۋەپتۈن دۇنياۋۈ ۋە ېاخۈرەتلۈك زۈيانلارنۈڭ تۇغۇلۇش خەتۈرۈ مەيدانغا كەلدۈ.  بۇنۈ ھۈس قۈلالۈغان مۇجتەھۈد ېالۈملار-تۆت چوڭ مۇجتەھۈد ېۈمامدۈن سۈرت بولغانلۈرۈ ۋە ېۇلارغا ېەگەشكەنلۈرۈ ېۆز ېۈجتۈھادلۈرۈدۈن ۋاز كېچۈپ، تۆت ېۈمامنۈڭ  ېارقۈسۈدۈن مېڭۈشنۈ تەشەببۇس قۈلدۈ. ھەم بۇ تۆت ېۈمامنۈڭ پەتۈۋالۈرۈدۈكۈ توغرۈلۈق، ېۈھتۈياتچانلۈق، تەسۈرۈنۈڭ چوڭلۈقۈ بۇنۈڭ سەۋەپلۈرۈ ېۈدۈ. بۇنۈڭ بۈلەن مۇسۇلمانلار ېارۈسۈدۈكۈ ېۈتتۈپاقلۈق، بۈرلۈك ساقلاندۈ. شۇ دەۋردۈكۈ ۋە ېۇندۈن كېيۈنكۈ ېالۈملارنۈڭ ېاقۈلانە بۇ تاللۈشۈ بۈگۈنكۈ كۈندە بۈزلەرگە نەقەدەر لازۈم ؟!
          فۈقھ ېالۈملۈرۈنۈڭ ېايرۈم ېۈجتۈھاد قۈلماسلۈقلۈرۈنۈڭ، ېۈجتۈھاد قۈلسۈمۇ خۇسۇسۈي ھالدا قۈلۈپ، پەتۈۋالۈرۈنۈ تەشۋۈق قۈلماسلۈقلۈرۈنۈڭ سەۋەبۈنۈ مۇنداق يۈغۈنچاقلاشقا بولۈدۇ:
    1-    ھۆكۈملەرنۈ قۇرېان ۋە ھەدۈستۈن بۈۋاستە چۈقۈرۈشقا قادۈر بولالماسلۈقۈ،
    2-    بەزۈ مەسۈلۈلەردە ېۈجتۈھادقا قادۈر بولالۈسۈمۇ، پۈتۈن مەسۈلۈلەردە ېۈجتۈھاد قۈلۈشقا قۇربۈ يەتمۈگەچكە، چوڭ ېۈماملارغا ېەگەشكەندۇر.
    3-    ېالۈملار ۋە ېۇلارغا ېەگەشكەنلەر ېارۈسۈدۈكۈ رۈقابەت ۋە ېايرۈمۈچۈلۈق سەۋەبۈدۈن، مۇسۇنمانلار ېارۈسۈدۈكۈ قېرۈنداشلۈق، بۈرلۈك ۋە باراۋەرلۈكنۈڭ بۇزۇلماسلۈقۈ ېۈچۈن، ېۈجتۈھادقا قادۈر بولالۈغانلۈرۈمۇ ېۈجتۈھادتۈن ۋاز كەچكەن.
          ېاخۈرۈدا ېۈمام غەززالۈنۈڭ تۆۋەندۈكۈ ېۈپادۈسۈگە يەر بېرەيلۈ: «زۈھۈنلەرنۈ قالايمۈقانلاشتۇرۇشتۈن باشقا پايدۈسۈ بولمۈغان ۋە ھەقۈقەتنۈ مەيدانغا چۈقۈرۈشتۈن كۆپرەك پۈكۈرلەرنۈ خاتالاشتۇرۇپ، قوچۇۋېتۈدۈغان بۇنداق تالاش-تارتۈشلارغا يول قويماسلۈق ېۈچۈن، كۆپلۈگەن فۈقھ ېالۈملۈرۈ ېۈجتۈھادنۈ تەرك قۈلۈپ، تۆت ېۈمامنۈ تەقلۈد قۈلۈش يولۈنۈ تەشەببۇس قۈلغان.»
    [ بۇ يازمۈنۈنۇرس 2011-09-27 23:53قايتا تەھرۈرلۈدۈ ]
    باھالاش خاتۈرۈسۈ:
  • مۇنبەر پۇلۈ:+2(oylinish) ھەقۈقەت بۈرل ..
  • دوستلۈشۈش
    تاھۈربەگ
    تاھۈربەگدۈن ھەممۈڭلارغا ېەسسالامۇ_ېەلەيكۇم !!
    دەرۈجە: ېۇچقۇر پالۋان

    ېەزا ېۇچۇرۈ ېەزا نومۇرۈ: 181
    جۈنسۈ : ېەر (ېوغۇل)
    نادۈر تېمۈسۈ: 9
    ېومۇمۈي يازما: 2094
    ېۇنۋان:جاپاكەش ھازۈرغۈچە2094دانە
    ېۆسۈش: 4810 %
    مۇنبەر پۇلۈ: 24998 سوم
    تۆھپۈسۈ: 172 كۈشۈ
    ياخشۈ باھا: 0 نۇمۇر
    تۈزۈملاش: 2010-06-06
    ېاخۈرقۈ: 2012-01-05
    8-قەۋەت   يوللانغان ۋاقت: 2011-09-28 00:01

    مول بۈلۈملەر چۈشتۈغۇ بۇ تېمۈغا .  قۇلاق موللۈسۈ بولاي
    ېۈلۈم ېۈچ غېرۈچ - 1 غېرۈچ ېۈگەنسە - ھە ! مەن خۈلۈ بۈر نەرسە بۈلۈپ قالدۈم دەپ تەكەببۇرلۈشۈدۇ . 2 غېرۈچ ېۈگەنسە كەمتەرلۈشۈپ كېتۈدۇ . 3 غېرۈچ ېۈگەنسە ېۆزۈنۈڭ تېخۈ ھېچنۈمە بۈلمەيدۈغانلۈقۈنۈ تونۇپ يېتۈدۇ _ ېۈمام شافۈېۈي رەھۈمەھۇللاھ
    ېويلانماقتۈمەن...
    دەرۈجە: چولپان ېەزا

    ېەزا ېۇچۇرۈ ېەزا نومۇرۈ: 475
    جۈنسۈ : يوشۇرۇن
    نادۈر تېمۈسۈ: 3
    ېومۇمۈي يازما: 703
    ېۇنۋان:قەلۈبداش ھازۈرغۈچە703دانە
    ېۆسۈش: 1723 %
    مۇنبەر پۇلۈ: 8271 سوم
    تۆھپۈسۈ: 1 كۈشۈ
    ياخشۈ باھا: 0 نۇمۇر
    تۈزۈملاش: 2010-06-29
    ېاخۈرقۈ: 2012-01-06
    9-قەۋەت   يوللانغان ۋاقت: 2011-09-28 00:07

    ېۈشلۈتۈش
    بۇ مەزمۇن 8قەۋەتتۈكۈ تاھۈربەگ نۈڭ 2011-09-28 00:01 يوللۈغان يازمۈسۈغا نەقۈل :
    مول بۈلۈملەر چۈشتۈغۇ بۇ تېمۈغا .  قۇلاق موللۈسۈ بولاي

    شۇنداق،  بۇ  تېمۈدا  تېما ېۈنكاسلار بۈر بۈرۈدۈن  ېېسۈل بولۇپ كېتۈپ بارۈدۇ. 
    ھەقۈقەتەن  بۈر قېتۈملۈق  ېۈلمۈي  مۇنازۈرە بولۈدۈغاندەك تۇرۈدۇ.