نوبىل مۇكاپاتى ۋە ئۇيغۇرلار ﻛﯩﺮﯨﺶ ﺳﯜﺯ ﻧﻮﺑﯧﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺩﯗﻧﻴﺎﺩﯨﻜﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﺘﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺰﺯﯨﻖ ﺗﯩﻤﺎ. ﺩﯗﻧﻴﺎﻧﻰ ﯞﺍقﺘﯩﻨﭽﻪ ﻗﻮﻳﯘﭖ ﺗﯘﺭﯗﭖ ﺋﯜﺯﯨﻤﯩﺰﮔﻪ ﻧﻪﺯﻩﺭ ﺳﺎﻟﺴﺎﻗﻤﯘ ﺑﯘ ﺋﻮﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯖﻤﯘ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺰﺯﯨﻖ ﺗﯩﻤﯩﺴﻰ. ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﮔﻪﭘﻠﻪﺭﮔﻪ ﻣﻪﻧﻤﯘ ﺑﯩﺮ ﻗﻪﺩﻩﺭ ﻗﯩﺰﺯﯨﻘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﺳﯜﺭﯛﺷﺘﯜﺭﯛﭖ ﻳﯜﺭﯛﭖ ﺋﺎﯕﻼﭖ ﮬﺎﻳﺎﺟﺎﻧﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﯩﺘﻪﺗﺘﯩﻢ. ﺑﯘﺭﯗﻥ ﻛﯩﭽﯩﻚ ﯞﺍﻗﯩﺘﻼﺭﺩﺍ ﺋﯘﭼﯘﺭ ﻣﻪﻧﺒﻪﻳﯩﻤﯩﺰ ﻛﻪﻣﭽﯩﻞ، ﺋﯘﭼﯘﺭﯨﻤﯩﺰ ﭘﻪﻗﻪﺗﻼ ئۇيغۇر رايۇنىدا ﭼﯩﻘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﮔﯩﺰﯨﺖ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﭼﻪﻛﻠﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ”ﯞﺍﻱ ﭘﺎﻻﻧﭽﻰ ﺋﺎﺧﯘﻥ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻨﻰ ﻳﯩﻘﯩﻨﺪﺍ ﺋﺎﻟﻐﯘﺩﻩﻙ؛ ﻳﺎﭘﯘﻧﺪﺍ ﺑﯩﺮﺳﻰ ﻣﻮﺧﺘﻪﺭ ﭼﻮﯓ ﺗﻪﻟﯩﻤﺎﺗﻰ ﺩﻩﭖ ﺗﻪﻟﯩﻤﺎﺕ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﻏﺎ ﻗﻮﻳﯘﭘﺘﯘ، ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﺋﯜﻣﯩﺖ ﺑﻪﻙ ﭼﻮﯓ. ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﯩﺪﺍ ﺋﻪﺭﻛﯩﻦ ﺳﯩﺪﯨﻖ ﺩﻩﭖ ﺑﯩﺮﺳﻰ ﺑﺎﺭﻣﯩﺶ، ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺗﯘﻡ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﻣﻪﺭﻛﯩﺰﯨﺪﻩ ﺋﯩﺸﻠﻪﻳﺪﯨﻜﻪﻥ، ﺋﺎﺗﯘﻡ ﻓﯩﺰﯨﻜﯩﺴﻰ ﺳﺎﮬﻪﺳﯩﺪﻩ ﺑﻪﻙ ﻧﯘﭘﯘﺯﻟﯘﻗﻜﻪﻥ، ﻧﯜﭘﯘﺯﻟﯘﻕ ﺋﺎﻟﯩﻤﻼﺭ ﺋﻪﺭﻛﯩﻨﻨﯩﯔ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺋﯧﻠﯩﺸﻰ ﭘﻪﻗﻪﺕ ﯞﺍﻗﯩﺖ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﺴﻰ ﺩﻩﭘﺘﯘﻣﯩﺶ“ ﺩﯨﮕﻪﻧﺪﻩﻙ ﮔﻪﭘﻠﻪﺭﻧﻰ ﺋﺎﯕﻠﯩﺴﺎﻕ ﮬﺎﻳﺎﺟﺎﻧﻠﯩﻨﯩﭗ ”ﺑﯩﺰﻧﯩﯖﻤﯘ ﺋﺎﻟﯩﻤﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺋﺎﻟﻐﯩﻠﻰﻗﻮﭘﯘﭘﺘﯘ“ ﺩﻩﭖ ﮬﻪﻣﻤﻪ ﺋﺎﺩﻩﻣﮕﻪ ﺳﯜﺯﻟﻪﭖ ﻳﯜﺭﻩﺗﺘﯘﻕ. ﺷﻪﺧﺴﻪﻥ ﻣﻪﻥ ﺋﯜﺯﻩﻣﻨﻰ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﺪﺍ ﻓﯩﺰﯨﻜﯩﺪﯨﻦﺗﯧﺨﻰ ﺗﯜﺯﯛﻙ ﺳﺎﯞﺍﺗﻠﯩﻖ ﺋﺎﺩﻩﻡ ﺩﻩﭖ ﻗﺎﺭﯨﻤﯩﺴﺎﻣﻤﯘ ، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺧﻪﻗﻨﯩﯔ ﭼﻮﯓ ﺑﯩﻠﯩﺸﻰ ﯞﻩ ﻳﺎﻛﻰﺑﺎﺷﻘﺎ ﺑﯩﺮ ﺳﻪﯞﻩﭘﻠﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻗﯧﺘﯩﻢ ”ﻣﻪﻥ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺋﺎﻟﯩﻤﻪﻥ“ ﺩﯨﮕﻪﻧﻠﻪﺭﺑﯩﻠﻪﻥ ”ﮬﻪﻣﺴﯜﮬﺒﻪﺕ“ﺗﻪ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﺪﯨﻢ.“ﺋﯧﻐﯩﺰ ﺗﺎﺗﯩﻼﻳﺪﯨﻐﺎﻥ“ ﻣﯘﺧﺒﯩﺮﻻﺭﻣﯘ ﭘﺎﺕ -ﭘﺎﺕﺯﯨﺮﯨﻜﯩﭗ ﻗﺎﻟﺴﺎ ﺩﺍﯕﻠﯩﻖ ﺋﻪﺩﯨﭙﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﻰ ﮔﻪﭘﻜﻪ ﺳﯧﻠﯩﭗ ”ﺋﻮﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻗﺎﭼﺎﻥ ﺋﻪﺩﯨﺒﻴﺎﺗﺘﯩﻦﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺋﺎﻟﯩﺪﯗ؟“ ﺩﻩﭖ ﺳﯘﺋﺎﻟﻼﺭﻧﻰ ﺳﻮﺭﺍﭖ ﺋﯘﻻﺭﻧﻰ ﮔﻪﭖ ﻗﯩﻠﻐﯘﺯﯨﺪﯗ. ﺑﻪﺯﻯﺋﻪﺩﯨﭙﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻣﯘ ﮬﺎﻳﺎﺟﺎﻧﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﯩﺘﯩﭗ ﺋﻪﺧﻤﻪﻗﻠﻪﺭﭼﻪ ﮔﻪﭘﻠﻪﺭﻧﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻗﺎﻟﺪﻯ. ﺋﯩﺸﻘﯩﻠﯩﭗ ﺑﯘﺋﯩﺸﻼﺭﻧﻰ ﺩﻩﭖ ﻛﻪﻟﺴﻪﻡ ﺑﻪﻙ ﻗﯩﺰﺯﯨﻖ. ﺋﻪﯓ ﻣﯘﮬﯩﻤﻰ ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﺋﻪﺧﻤﯩﻘﺎﻧﯩﻠﯩﻘﻼﺭ ﺗﯧﺨﻰ ﮬﺎﺯﯨﺮﻏﯩﭽﻪﺗﯜﮔﯩﻤﻪﯞﺍﺗﯩﺪﯗ. ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﺋﺎﺩﻩﻡ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﺴﻤﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺴﯩﻤﯘ ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎﺋﯩﻨﭽﯩﻜﻪ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻨﻰ، ﺋﺎﺭﻗﺎ ﻛﯜﺭﯛﻧﯜﺷﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯩﻠﻤﯩﮕﻪﭼﻜﻪ ﻗﺎﺭﯨﻐﯘﻻﺭﭼﻪ ﭘﯩﻜﯩﺮ ﻗﯩﻠﯩﯟﺍﺗﯩﺪﯗ. ﺑﯘ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﺋﻮﻳﻐﯘﺭﻻﺭﺩﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮﻩﺭ ﻧﯘﭘﯘﺯﻟﯘﻕ ﺋﻪﺭﭘﺎﺑﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰ ﺗﻪﭘﺴﯩﻠﯩﺮﺍﻕ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﺭﺳﻪ ﻳﯧﺰﯨﭗﻣﻪﺗﺒﯘﺋﺎﺗﻼﺭﺩﺍ ﺋﯩﻼﻥ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﺑﯘﻟﺴﺎ ﺩﻩﭖ ﺧﯧﻠﻰ ﺋﯜﻣﯩﺖ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﺑﯘﻟﺴﺎﻣﻤﯘ ﻟﯧﻜﯩﻦ ﮬﺎﺯﯨﺮﻏﯩﭽﻪﮬﯧﭽﻜﯩﻢ ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﻧﻪﺭﺳﻪ ﻳﯧﺰﯨﭗ ﺑﺎﻗﻤﯩﺪﻯ. ﺷﯘﯕﺎ ﭘﯧﻘﯩﺮ ﻣﯘﺷﯘ ﺋﯩﺸﻼﺭﻧﻰ ﻧﻪﺯﻩﺭﺩﻩ ﺗﯘﺗﯘﭖ ﺋﺎﺩﺩﻯﺑﯘﻟﺴﯩﻤﯘ ﺋﯜﺗﻜﻪﻥ ﮬﻪﭘﺘﻪ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻛﯜﻧﻠﯜﻙ ﺋﺎﺧﺸﺎﻣﻠﯩﻖ ﯞﺍﺧﺘﯩﻤﻨﻰ ﺳﻪﺭﯨﭗ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﯜﺯﻩﻣﻨﯩﯔﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﺮﯨﻢ ﯞﻩ ﺗﻮﺭﺩﯨﻦ ﺗﻮﭘﻠﯩﻐﺎﻥ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻼﺭﻧﻰ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﺘﯜﺭﯛﭖ ﺑﯘ ﻳﺎﺯﻣﯩﻨﻰ ﻳﯧﺰﯨﭗﭼﯩﻘﺘﯩﻢ. ﺑﯘ ﺗﯩﻤﺎ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺗﻮﺭﺩﺍﺷﻼﺭ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﻛﯜﺯ ﻗﺎﺭﺍﺵ ﺗﯩﻜﻠﯩﯟﺍﻟﺴﺎ، ﺑﯘﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﮔﻪﭘﻠﻪﺭﮔﻪ ﺩﯛﭺ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪﻩ ﺳﻮﻏﯘﻗﻘﺎﻧﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﯘﺋﺎﻣﯩﻠﻪ ﻗﯩﻠﺴﺎﺩﯨﮕﻪﻥ ﺋﯜﻣﯩﺘﺘﯩﻤﻪﻥ. ﺑﯘﻳﺎﺯﻣﯩﺪﺍ ﺋﺎﻟﺪﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﯩﺴﻘﯩﭽﻪ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺗﯘﻧﯘﺷﺘﯘﺭﻟﯩﺪﯗ، ﺋﯘﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﻣﻪﻟﯘﻡﺗﻪﮬﻠﯩﻠﻠﻪﺭ ﻗﯩﻠﻨﯩﺪﯗ، ﺋﺎﺧﺮﯨﺪﺍ ﻣﻪﻥ ﺋﺎﯕﻠﯩﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺑﯩﺰ ﺋﻮﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻗﯩﺰﺯﯨﻘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪﻧﻮﻗﺘﺎ ﻣﻪﺭﻛﻪﺯﻟﯩﻚ ﻣﯘﺯﺍﻛﯩﺮﻩ ﻗﯩﻠﻨﯩﺪﯗ. ﺗﻪﮬﻠﯩﻠﻠﻪﺭﮔﻪ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﻠﮕﻪﻥ ﺳﺎﻧﻠﯩﻖ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺗﻼﺭﮬﻪﻣﻤﯩﺴﻰ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﻛﯜﻣﯩﺘﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺗﻮﺭ ﺑﯧﺘﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﯩﻨﺪﻯ. ﺋﯘ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﻳﻮﻗﻠﯩﺮﯨﻤﯘﻧﯘﭘﯘﺯﻟﯘﻕ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﺋﻮﺭﯗﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﺩﻭﻛﻼﺗﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﯩﻨﺪﻯ. .1ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺗﯜﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ ﭼﯜﺷﻪﻧﭽﻪ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻠﯩﻚ ﻣﻪﺷﮭﯘﺭﺋﺎﻟﯩﻢ ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪ ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔ 1895-ﻳﯩﻠﻰ 11-ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 27-ﻛﯜﻧﻰ ﭘﺎﺭﯨﮋﺩﺍ ﺭﻩﺳﻤﻰ ﺋﯩﻤﺰﺍ ﻗﻮﻳﯘﭖﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ ﯞﻩﺳﻴﯩﺘﯩﮕﻪ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ 1901-ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ﺭﻩﺳﻤﻰ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﺎﺷﻠﯩﻐﺎﻥ. ﺋﯘﻓﯩﺰﯨﻜﺎ، ﺧﯩﻤﯩﻴﻪ ﺳﺎﮬﻪﺳﯩﺪﻩ ﺟﯩﻖ ﺋﯩﺰﺩﯨﻨﯩﺸﻼﺭﻧﻰ ﺋﯩﻠﯩﭗ ﺑﺎﺭﻏﺎﻥ. ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﭘﺎﺭﺗﻼﺗﻘﯘﭺ ﺩﻭﺭﺍﻳﺎﺳﺎﺵ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﺯﻭﺭ ﺯﯨﮭﻨﯩﻨﻰ ﺳﯩﯖﺪﯗﺭﮔﻪﻥ ﯞﻩ ﺷﯘ ﺩﻩﯞﯨﺮﺩﯨﻜﻰ ﺋﻪﯓ ﺋﯩﻠﻐﺎﺭ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ﺗﯩﺨﻨﯩﻜﯩﻐﺎﺋﯩﮕﻪ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ. ﺋﯘ ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﻠﯩﺮﻧﻰ ﺑﯩﯟﺍﺳﺘﻪ ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﯩﻐﺎ ﺋﺎﻳﻼﻧﺪﯗﺭﯗﭖﺑﺎﺯﺍﺭﻏﺎ ﺳﯧﻠﯩﭗ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻠﯩﺮﻯ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﺗﯩﺰ ﺳﯜﺭﺋﻪﺗﺘﻪ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺷﯘ ﺩﻩﯞﯨﺮﺩﯨﻜﻰﻳﺎﯞﺭﯗﭘﺎﺩﯨﻜﻰ ﭼﻮﯓ، ﺩﺍﯕﻠﯩﻖ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﯩﭽﯩﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮﺳﯩﮕﻪ ﺋﺎﻳﻼﻧﻐﺎﻥ. ﺋﯜﻣﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﯨﺪﺍ ﯞﻩﺳﻴﻪﺕﻗﺎﻟﺪﯗﺭﯗﭖ ﺋﯜﻣﺮﯨﺪﻩ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ ﭘﯘﻟﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﺗﻠﻪﻕ ﻛﯜﭖ ﻗﯩﺴﻤﯩﻨﻰ ﺑﺎﻧﻜﯩﻐﺎ ﻗﻮﻳﯘﭖ ﺋﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ﯴﺳﯜﻣﻨﻰ ”ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺗﯩﻨﯩﭽﻠﯩﻘﻰ، ﺋﯩﻠﯩﻢ-ﭘﻪﻧﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺗﯜﮬﭙﻪﻗﻮﺷﻘﺎﻥ ﺷﻪﺧﯩﺴﻨﻰ ﺗﺎﺭﺗﯘﻗﻼﺵ“ ﻗﺎ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺸﻨﻰ ﺗﻪﯞﺳﯩﻴﻪ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔ ﺑﯘ ﻗﺎﺭﺍﺭﻯ ﺋﯜﺯﯞﺍﺧﺘﯩﺪﺍ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﺪﻩ ﭼﻮﯓ ﻏﯘﻟﻐﯘﻻ ﻗﻮﺯﻏﯩﻐﺎﻥ. ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﺋﺎﺩﻩﻡ ﺋﯩﺸﻪﻧﻤﻪﻱﻗﺎﻟﻐﺎﻥ. ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻜﯩﻠﻪﺭ، ﺋﻮﺭﯗﻕ ﺗﻮﻗﻘﺎﻧﻠﯩﺮﻯ ﺋﻮﭼﯘﻕ ﺋﺎﺷﻜﺎﺭﺍ ﻗﺎﺭﺷﻰﭼﯩﻘﻘﺎﻥ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺋﯘ ﻳﻪﻧﯩﻼ ﻛﻪﺳﻜﯩﻨﻠﯩﻚ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯘ ﻗﺎﺭﺍﺭﯨﺪﯨﻦ ﯞﺍﺯ ﻛﻪﭼﻤﯩﮕﻪﻥ. ﻧﻮﺑﯩﻞﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﺑﺎﺭﻟﯩﻘﻘﺎ ﻛﯩﻠﯩﭗ 1901-ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ﮬﻪﺭ ﻳﯩﻠﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﺭﻩﺳﻤﻰﺗﺎﺭﻗﯩﺘﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﺎﺷﻠﯩﻐﺎﻥ. 2) ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔ ﮬﺎﻳﺎﺗﻰ ﯞﻩ ﺋﯩﺶ ﺋﯩﺰﻟﯩﺮﻯ ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔ ﮬﺎﻳﺎﺗﯩﻐﺎ ﻗﯩﺰﺯﯨﻘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺗﻮﺭﺩﺍﺷﻼﺭ باشقا ماتىرىياللارنى ئاختۇرۇپ كۆرگەي. ﺋﯘﻻﺭﺩﺍ ﺑﯩﺰ ﺋﯜﮔﯩﻨﯩﺸﻜﻪ ﺗﯩﮕﯩﺸﻠﯩﻚ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﻧﻪﺭﺳﯩﻠﻪﺭ ﺑﺎﺭ. ﻣﻪﻥ ﺑﻪﺯﻯ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﯨﺮﺍﻕﺋﯩﺸﻼﺭﻧﻰ ﻗﺴﯩﺘﯘﺭﯗﭖ ﺋﯜتىمەن. ئﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﺋﯩﻤﻤﺎﻧﯘﻝ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺋﯜﺯ ﯞﺍﺧﺘﯩﺪﺍ ﺳﯩﺘﻮﻛﮭﻮﻟﯩﻤﺪﯨﻜﻰ ﺩﺍﯕﻠﯩﻖ ﻗﯘﺭﻟﯘﺵﺋﯩﻨﮋﯨﻨﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﻛﻪﺷﭙﯩﻴﺎﺗﭽﻰ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﺳﯩﺘﻮﻛﮭﯘﻟﯩﻤﺪﺍ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﻛﯜﯞﺭﯛﻙ ، ﻳﻮﻝ، ﻗﯘﺭﻟﯘﺵ ﺳﺎﻟﻐﺎﻥﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﻛﻪﺳﯩﭗ ﺋﯩﮭﺘﯩﻴﺎﺟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﺸﺘﯩﻦ ﺳﯩﺮﺕ ﺗﺎﻏﻼﺭﻧﻰ، ﭼﻮﯓ ﻗﯘﺭﺍﻡ ﺗﺎﺷﻼﺭﻧﻰ ﭘﺎﺭﺗﻠﯩﺘﯩﺶﺋﯜﭼﯜﻥ ﭘﺎﺭﺗﻼﺗﻘﯘﭺ ﺩﻭﺭﯨﻼﺭﻧﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺩﺍﺋﯩﻢ ﺗﻪﺟﺮﯨﺒﻪ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﺎﺭﺍﺗﺘﻰ. ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪﻧﻮﺑﯩﻞ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﺶ ﺋﻮﺭﻧﯩﺪﺍ ﭼﻮﯓ ﮬﺎﺩﯨﺴﻪ ﻳﯜﺯ ﺑﯩﺮﯨﭗ، ﻗﻮﺭﻟﯘﺵﺋﯚﺭﯛﻟﯜﭖ ﭼﯘﺷﯘﭖ ﺑﯘﻧﯩﯔ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﭘﯜﺗﯜﻧﻠﻪﻱ ﯞﻩﻳﺮﺍﻥ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺗﻮﺭﻣﯘﺵﮬﻪﻟﻪﻛﭽﯩﻠﯩﻜﯩﺪﻩ ﺭﯗﺳﯩﻴﻪﻧﯩﯔ ﺳﺎﻥ ﭘﯧﺘﯩﺮﺑﻮﺭﮔﻘﺎ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﺑﯩﺮ ﻣﯩﺨﺎﻧﯩﻜﺎ ﺳﯩﺨﻰ ﻗﯘﺭﯗﭖ ﺗﯩﺰﻻ ﭼﺎﺭﭘﺎﺩﯨﺸﺎ ﯞﻩ ﺋﯜﻧﯩﯔ ﮔﯩﻨﺮﺍﻟﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻛﯜﺯﻯ ﭼﯜﺷﻜﻪﻥ ﯞﻩ ﺋﯘ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﻛﯩﻤﯩﺴﺎﺯﻟﯩﻖ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﺎﺋﯜﺳﻜﯜﻧﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺳﺎﭖ ﺭﻭﺳﯩﻴﻪ ﺋﺎﺭﻣﯩﺴﻴﯩﮕﻪ ﺳﯧﺘﯩﭗ ﺋﯩﻘﺘﺴﺎﺩﻯ ﻳﻪﻧﻪ ﺟﺎﻧﻼﻧﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪﻧﻮﺑﯩﻠﻨﻰ ﺳﺎﻥ ﭘﯧﺘﯧﺮﺑﻮﺭﮔﻘﺎ ﺋﻪﻛﯩﻠﯩﭗ ﺷﯘ ﻳﻪﺭﺩﯨﻜﻰ ﺋﻪﯓ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﻼﺭﻧﻰ ﺋﺎﺋﯩﻠﻪﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﻠﯩﻘﻘﺎ ﺗﻪﻛﻠﯩﭗ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻣﻪﺧﺴﯘﺱ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻠﯩﮕﻪﻥ. 17 ﻳﺎﺷﻘﺎ ﻛﯩﺮﮔﻪﻧﺪﻩ ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪﻣﺎﺗﯩﻤﺎﺗﯩﻜﺎ، ﻓﯩﺰﯨﻜﺎ، ﺧﯧﯩﻤﯩﻴﻪ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﭘﻪﻧﻠﻪﺭﺩﻩ ﻛﯜﭼﻠﯘﻙ ﺋﺎﺳﺎﺱ ﺳﯧﻠﯩﭗ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ. ﻟﯧﻜﯩﻦﺋﯘ ﺑﯘ ﻧﻪﺭﺳﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﻗﯩﺰﺯﯨﻘﻤﺎﻱ ﺷﯩﺌﯩﺮ، ﺩﯨﺮﺍﻣﺎ ﻳﯧﺰﯨﺸﻘﺎ ﺑﻪﻛﺮﺍﻕ ﻗﯩﺰﺯﯨﻘﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯔﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﺑﺎﻟﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯜﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﯩﺰﯨﻨﻰ ﺑﯧﺴﯩﭗ ﭼﯩﻘﯩﺸﯩﻨﻰ ﺋﯜﻣﯩﺖ ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﺋﯘﻧﻰﻳﻪﻧﻪ ﺋﯜﮔﯩﻨﯩﭗ ﻛﯩﻠﯩﺶ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﭼﻪﺗﺌﻪﻟﮕﻪ ﺋﻪﯞﻩﺗﻜﻪﻥ. ﺋﯘ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻳﯩﻞ ﻓﯩﺮﺍﻧﺴﯩﻴﻪ، ﮔﯧﺮﻣﺎﻧﯩﻴﻪ، ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﻴﻴﻪ ﯞﻩ ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﯩﻐﺎ ﻛﯩﻠﯩﭗ ﺧﯧﻤﯩﻴﻪ ﺋﯩﻨﮋﯨﻨﯩﺮﻟﯩﻘﻰ ﺋﯜﮔﻪﻧﮕﻪﻥ. ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺋﯘﭘﺎﺭﯨﮋﺩﺍ ﭘﺮﻭﻓﯩﺴﺴﻮﺭ ﭘﯩﻠﯘﺯ (T. J. Pelouze) ﻧﯩﯔ ﺷﻪﺧﺴﻰ ﺗﻪﺟﺮﯨﺒﯩﺨﺎﻧﯩﺴﯩﺪﺍ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥﯞﻩ ﺷﯘ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﺋﯩﺘﺎﻟﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﺳﻮﺑﺮﯦﺮﻭ (Ascanio Sobrero) ﺑﯩﻠﻪﻥﺗﯘﻧﯘﺷﻘﺎﻥ. ﺳﻮﺑﺮﯦﺮﻭ ﺑﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﺋﯜﭺ ﻳﯩﻞ ﺑﯘﺭﯗﻥ ﻧﯧﺘﺮﻭﮔﯩﻠﯩﺘﺴﯩﺮﯨﻦ ( Nitroglycerine) ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﺧﯩﻞ ﻳﯘﻗﯩﺮﻯ ﭘﺎﺭﺗﻼﺗﻘﯘﭺ ﺳﻮﻳﯘﻗﻠﯘﻗﻨﻰﻛﻪﺷﯩﭗ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻨﯩﯔ ﭘﺎﺭﺗﻠﯩﺘﯩﺶ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﺴﻰ ﺷﯘ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﺎ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﭗﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﭘﻮﺭﯗﺧﻘﺎ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﺪﺍ ﺑﻪﻙ ﺯﻭﺭ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ ،ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺳﻪﺯﮔﯜﺭﻟﯜﻛﻰ ﺑﻪﻙ ﻳﯘﻗﯩﺮﻯ، ﻗﺎﻧﺪﺍﻕﭘﺎﺭﺗﻠﯩﺸﯩﻨﻰ ﻛﻮﻧﺘﯧﺮﻭﻝ ﻗﯩﻠﻐﯩﻠﻰ ﺑﯘﻟﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ، ﺋﺎﺯﺭﺍﻕ ﺑﯧﺴﯩﻢ ﯞﻩ ﺋﯩﺴﺴﯩﻘﻠﯩﻘﻘﺎ ﺋﯘﭼﺮﯨﺴﯩﻼ ”ﺳﻮﺭﯗﻥ ﺗﺎﻟﻠﯩﻤﺎﻱ“ ﭘﺎﺭﺗﻼﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﺘﯩﻦ ﺋﻪﻣﻪﻟﻰ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺸﻜﻪ ﻣﯘﯞﺍﭘﯩﻖ ﻛﻪﻟﻤﯩﮕﻪﻥ. ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻐﺎ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﻩ ﻗﯩﺰﺯﯨﻘﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ. 1852-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯘﺩﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﮭﺘﯩﻴﺎﺟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺭﻭﺳﯩﻴﻪﮔﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﯩﻠﯩﭗ ﺩﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻐﺎﻳﺎﺭﺩﻩﻣﻠﻪﺷﻜﻪﻥ.ﺩﻩﻝ ﺷﯘ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﺎ ﺭﻭﺳﯩﻴﻪ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻪﻧﮕﯩﻠﯩﻴﻪ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﯨﺴﯩﺪﺍ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﺋﻮﺭﯗﺵﭘﺎﺭﺗﻼﭖ (Crimean war 1853-1856).ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﻳﺎﺳﯩﻐﺎﻥ ﻛﯩﻤﻪ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻻﺯﯨﻤﻠﯩﻚﺋﯜﺳﻜﯜﻧﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﺭﻭﺳﯩﻴﻪ ﺋﺎﺭﻣﯩﻴﺴﻰ ﺋﯩﮭﯩﺘﯩﻴﺎﺟﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﻯﻳﻪﻧﻪ ﺷﯩﺪﺩﻩﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﯜﺗﯜﺭﻟﯜﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﺋﻮﺭﯗﺵ ﺗﯜﮔﯩﮕﻪﻧﺪﻩ ﻳﻪﻧﻪ ﮬﻪﺭﺧﯩﻞ ﺳﻪﯞﻩﭘﻠﻪﺭﺗﯜﭘﻪﻳﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﻳﻪﻧﻪ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﻯ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﯞﻩﻳﺮﺍﻥ ﺑﯘﻟﯘﺵ ﮔﯩﺮﺩﺍﯞﯨﻐﺎ ﺑﯧﺮﯨﭗﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﮬﻪﻡ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﺩ ﯞﻩ ﯸﻤﯩﻠﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪﮔﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ. ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺭﻭﺳﯩﻴﻪﺩﻩ ﻗﺎﻟﯩﻤﯩﺰ ﺩﻩﭖ ﺗﯘﺭﯞﯨﻠﯩﭗ ﺷﯘ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﺗﯩﺮﻣﯩﺸﯩﭗ ﻳﯘﺭﯛﭖ ﻧﯩﻔﯩﺖﻗﯩﺰﯨﭗ ﻳﻪﻧﻪ ﺗﯩﺰﻻ ﯞﻩﻳﺮﺍﻥ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﻜﻨﻰ ﺗﯩﻜﻠﻪﭖ ﺷﯘﭼﺎﻏﺪﯨﻜﻰ ﺭﻭﺳﯩﻴﻪﺩﯨﻜﻰ ﺋﻪﯓ ﭼﻮﯓﺑﺎﻳﻼﺭﺩﯨﻦ ﺑﻮﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ. 1863-ﻳﯩﻠﻰﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪﮔﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﺯﯨﮭﻨﯩﻨﻰ ﻧﯩﺘﺮﻭﮔﯩﻠﯩﺘﺴﯩﺮﯨﻨﻨﻰﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺑﯩﺨﻪﺗﻪﺭ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺸﻨﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺳﻪﺭﯨﭗ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯔ 1864-ﻳﯩﻠﻰﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ ﺑﯩﺮ ﺗﻪﺟﺮﯨﺒﯩﺴﺪﻩ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﭘﺎﺭﺗﻼﺵ ﮬﺎﺩﯨﺴﻰ ﻳﯘﺯ ﺑﯩﺮﯨﭗ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻗﯧﺮﯨﻨﺪﯨﺸﻰ ﺋﯧﻤﯩﻞ ﯞﻩﻳﻪﻧﻪ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺑﯩﺮ ﻣﯘﻧﭽﻪ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭ ﺋﯜﻟﯜﭖ ﻛﯧﺘﯩﭗ ﺯﯨﻠﺰﯨﻠﻪ ﺑﻮﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ. ﺷﯘ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﯩﻼ ﭘﯜﺗﯜﻥﺩﯗﻧﻴﺎ ﻧﯩﺘﺮﻭﮔﯩﻠﯩﺘﺴﯩﺮﯨﻨﻨﯩﯔ ﻏﺎﻳﻪﺕ ﺯﻭﺭ ﭘﺎﺭﺗﻼﺗﻘﯘﭺ ﻛﯜﭼﯩﮕﻪ ﻗﺎﻳﯩﻞ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ. ﺑﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦﭼﯜﭼﯜﮔﻪﻥ ﺳﯩﺘﻮﻛﮭﯘﻟﯩﻢ ﮬﯜﻛﯜﻣﯩﺘﻰ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﺗﻪﺟﺮﯨﺒﻪ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﺸﯩﻨﻰ ﺗﻮﺧﺘﯩﺘﯩﺸﯩﻨﻰ ﯞﻩﻳﺎﻛﻰ ﺋﺎﺩﻩﻡ ﻳﻮﻕ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﯩﺮﯨﺸﻨﻰ ﺗﻪﻟﻪﭖ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪ ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺩﯨﯖﯩﺰﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮ ﺋﺎﺩﻩﻡ ﻳﻮﻕ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﺗﻪﺟﺮﯨﺒﯩﺨﺎﻧﺎ ﻗﯘﺭﯗﭖ ﺩﺍﯞﺍﻣﻠﯩﻖ ﻧﯩﺘﺮﺭﻭﮔﯩﻠﯩﺘﺴﯩﺮﯨﻨﻨﻰﺑﯩﺨﻪﺗﻪﺭ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺶ ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﯩﺴﻰ ﺗﻮﻏﺮﯨﻠﯩﻖ ﺋﯩﺰﺩﻩﻧﮕﻪﻥ. 1867-ﻳﯩﻠﯩﻐﺎ ﺑﺎﺭﻏﺎﻧﺪﺍ ﺋﯘ ﺋﺎﺧﯩﺮﻯﺑﯘ ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﯩﻨﻰ ﺗﯧﭙﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ﯞﻩ ﺋﯘﻧﻰ ﭘﺎﺗﯩﻨﯩﺘﻘﺎ ﺋﺎﻟﺪﯗﺭﯗﭖ ﺗﯩﺰﯨﻤﻠﯩﺘﯩﭗ ”ﺩﯨﻨﺎﻣﯩﺖ“ (dynamite) ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺕ ﻗﻮﻳﯘﭖ ﻛﯜﭘﻠﻪﭖ ﺋﯩﺸﻠﻪﭘﭽﯩﻘﯩﺮﯨﺸﻘﺎ ﺑﺎﺷﻠﯩﻐﺎﻥ. ﺋﯘ ﺋﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦﺑﺎﺷﻘﯩﻤﯘ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﭘﺎﺭﺗﻼﺗﻘﯘﭺ ﺩﻭﺭﯨﻼﺭﻧﻰ، ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﯩﻼﺭﻧﻰ ﻛﻪﺷﯩﭗ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﯜﻣﺮﯨﺪﻩ ﺗﯩﺰﯨﻤﻐﺎ ﺋﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ ﭘﺎﺗﯩﻨﯩﺘﻰ 355 ﻛﻪ ﻳﻪﺗﻜﻪﻥ. ﺋﯘ ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﯩﻼﺭﻧﻰ ﺗﯧﭙﯩﭗﭼﯩﻘﻘﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﺎ ﻗﯘﺭﯗﭖ ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻨﻰ ﻛﯜﭘﻠﻪﭖ ﺋﯩﺸﻠﻪﭖ ﭼﯩﻘﺎﺭﻏﺎﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯔﺋﯩﺸﻠﻪﭘﭽﯩﻘﺎﺭﻏﺎﻥ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻰ ﯞﻩ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺶ ﺗﯧﺨﻨﻜﯩﺴﻰ ﺷﯘ ﺩﻩﯞﯨﺮﮔﻪ ﻧﯩﺴﺒﻪﺗﻪﻥ ﺋﯜﻧﯜﻣﻰ ﺋﻪﯓﻳﯘﻗﯩﺮﻯ، ﺑﺎﮬﺎﺳﻰ ﺑﯘﺭﯗﻥ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﭘﯘﺭﯗﺥ ﺩﯨﮕﻪﻧﺪﻩﻙ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻼﺭﺩﯨﻦ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﮬﻪﺳﺴﻪﺋﻪﺭﺯﺍﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻣﻪﮬﺴﯘﻻﺗﻠﯩﺮﻯ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﻳﺎﯞﺭﯗﭘﺎ، ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ، ﺋﺎﯞﺳﺘﯩﺮﺍﻟﯩﻴﻪ،ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﯩﻼﺭﻏﯩﭽﻪ ﺳﯧﺘﯩﻠﻐﺎﻥ. ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻝ ﻗﻮﺭﺍﻡ ﺗﺎﺷﻼﺭﻧﻰ ﭘﺎﺭﺗﻠﯩﺘﯩﺶ، ﺗﻮﻧﯩﻞ، ﻗﺎﻧﺎﻝ ﻳﺎﺳﺎﺵ، ﻗﯘﺩﯗﻕ ﻗﯩﺰﯨﺶ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺳﺎﻧﺎﺋﻪﺗﻠﻪﺭﺩﻩ ﻛﻪﻡ ﺑﯘﻟﺴﺎ ﺑﯘﻟﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻐﺎ ﺋﺎﻳﻼﻧﻐﺎﻥ.ﺩﯗﻧﻴﺎﺩﯨﻜﻰ ﺋﻪﯓ ﺗﻪﺱ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﻗﯘﺭﻟﯘﺷﻼﺭ ﻛﯜﭖﺋﺎﺳﺎﻧﻼﺷﻘﺎﻥ. ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪﻣﯘ ﺑﯘ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﺎ ﺋﯜﺯﯨﻨﯩﯔ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﺎ ﺑﺎﺷﻘﯘﺭﯗﺷﺘﯩﻜﻰ ﺗﺎﻻﻧﺘﻨﯩﻨﻰﻧﺎﻣﺎﻳﻪﻥ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﻯ ﻛﯜﭼﯩﻨﻰ ﺷﯩﺪﺩﻩﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﯩﯖﻪﻳﺘﻜﻪﻥ. ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪﻳﯩﻞ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ 20 ﺩﯨﻦ ﺋﺎﺭﺗﯘﻕ ﺩﯛﻟﻪﺗﺘﻪ 90 ﺩﯨﻦ ﺋﺎﺭﺗﯘﻕ ﺯﺍﯞﻭﺕ ﯞﻩ ﺗﻪﺟﺮﯨﺒﺨﺎﻧﺎ ﻗﯘﺭﻏﺎﻥ. ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺋﯘ ﭘﺎﺭﯨﮋﺩﺍ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺍﻗﻼﺷﻘﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ ﻟﯧﻜﯩﻦ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﻛﯜﻧﻠﯩﺮﻯ ﮬﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰﺗﻪﺟﺮﯨﺒﺨﺎﻧﯩﻼﺭ، ﺯﺍﯞﻭﺗﻼﺭﺩﺍ ﺋﯜﺗﻜﻪﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﯨﺸﻰ ﯞﯨﻜﺘﻮﺭ ﮬﯩﻴﻮﮔﯘ ﺋﯘﻧﻰ ”ﺑﯘﺳﻪﺭﮔﻪﻧﺪﺍﺭ ﻳﺎﯞﺭﯗﭘﺎﺩﯨﻜﻰ ﺋﻪﯓ ﺑﺎﻱ ﺋﺎﺩﻩﻡ “ ﺩﻩﭖ ﺗﻪﺭﯨﭙﻠﯩﮕﻪﻥ.ﻟﯧﻜﯩﻦ ﻳﯩﻠﻼﺭ ﺋﯜﺗﻜﻪﻧﺴﯩﺮﻯﻧﻮﺑﯩﻞ ﻛﻪﺷﯩﭗ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﻼﺭ ﺋﯩﺸﻠﻪﭘﭽﯩﻘﯩﺮﯨﺸﺘﯩﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻳﻪﻧﻪ ﭘﺎﺭﺗﻼﺗﻘﯘﭺ ﻗﻮﺭﺍﻝ ﻳﺎﺳﺎﭖﺋﺎﺩﻩﻡ ﻗﯩﺮﯨﺸﺘﺎ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﻠﮕﻪﻥ . ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺑﯘﻻﺭﻧﻰ ﻛﯜﺭﯛﭖ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﻏﻪﺯﻩﭘﻠﯩﻨﯩﭗ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻗﯧﺘﯩﻢﺋﯘﻧﺪﺍﻕ ﻗﯩﻠﻤﺎﺳﻠﯩﯩﻘﻘﺎ ﭼﺎﻗﯩﺮﯨﻖ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﮬﯩﭽﻜﯩﻢ ﺋﺎﯕﻠﯩﻤﯩﻐﺎﻥ. 1895-ﻳﯩﻠﻰ ﯞﻩﺳﻴﻪﺕﻗﺎﻟﺪﯗﺭﯗﭖ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﻣﺎﻝ-ﻣﯘﻟﻜﯩﻨﻰ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﮕﻪ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻣﺎﻱ ”ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻓﻮﻧﺪﻯ“ﻧﻰ ﻗﯘﺭﯗﺷﻨﻰ ﻗﺎﺭﺍﺭﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﺍﺷﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﯨﭙﻠﯩﺸﯩﭽﻪ ﺋﯘ ﮬﻪﺩﺩﯨﺪﯨﻦ ﺋﺎﺷﻘﺎﻥ ﺯﯨﻴﺎﺩﻩ ﺧﯩﺰﻣﻪﺕ ﯞﻩﺳﯩﺮﺗﺘﺎ ﻳﯜﺭﯛﺵ ﺑﯩﻠﻪﻥ 43 ﻳﯧﺸﯩﺪﯨﻼ ﺋﯜﺯﯨﻨﻰ ﻗﯧﺮﻯ ﮬﯩﺲ ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ. ﮬﻪﻡ ﻻﻳﯩﻘﻤﯘﺗﺎﭘﻤﯩﻐﺎﻥ. ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺩﻭﺳﺘﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﻮﺭﯗﻕ ﺗﯘﻗﻘﺎﻧﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺩﻩﯞﯨﺘﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﮔﯩﺰﯨﺘﺘﻪ“ ﭘﯩﺸﯩﭗﻳﯩﺘﯩﻠﮕﻪﻥ، ﺗﯩﻠﻰ ﺗﺎﺗﻠﯩﻖ، ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺪﻩ ﮬﻪﻣﺮﺍ ﺑﯘﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ، ﺧﯩﺰﻣﻪﺗﺘﻪ ﻛﺎﺗﯩﭗ ﺑﯘﻻﻻﻳﺪﯨﻐﺎﻥﺋﺎﻳﺎﻝ ﻛﯩﺮﻩﻙ“ ﺩﻩﭖ ﺋﯩﻼﻥ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ ﮬﻪﻡ ﺷﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﺭﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﯞﯨﺴﺘﯩﺮﻳﯩﻠﯩﻚ ﺑﻪﺭﻓﺎﻛﯩﺮﯨﻨﯩﺴﻜﻰ (Countess Bertha Kinsky) ﻧﻰ ﺑﻪﻛﻤﯘ ﻳﺎﻗﺘﯘﺭﯗﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﻛﯩﺮﯨﻨﯩﺴﻜﻰ ﻗﯩﺴﻘﺎﻣﻪﺯﮔﯩﻞ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻗﯧﺸﯩﺪﺍ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺋﯘﻧﻰ ﻳﺎﻗﺘﯘﺭﻣﺎﻱ ﺋﺎﯞﯨﺴﺘﯩﺮﯨﻴﮕﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﺳﺎﺗﻨﯧﺮ ( Count Arthur von Suttner) ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻮﻱ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﺘﯩﻤﯘ ﺑﻪﺭﻓﺎﻛﯩﻠﯩﻨﯩﺴﻜﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﺩ ﻧﻮﺑﯩﻞ ئوﺳﺘﻠﯘﻕ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﯨﺘﯩﻨﻰ ﺳﺎﻗﻼﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺧﻪﺕ ﻳﯧﺰﯨﺸﯩﭗﺗﯘﺭﻏﺎﻥ. ﻳﯩﻠﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯜﺗﯜﺷﯩﮕﻪ ﺋﻪﮔﯩﺸﯩﭗ ﺑﻪﺭﻓﺎ ﻛﯩﺮﯨﻨﯩﺴﻜﻰ ﻗﯘﺭﺍﻝ، ﺋﺎﺭﻣﯩﻴﻪ ﺩﯨﮕﻪﻥ گەپلەرگە ﺑﻪﻙ ﺋﯜﭺ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ ﮬﻪﻡ “ ﻗﻮﻟﯩﯖﯩﺰﺩﯨﻜﻰ ﻗﯘﺭﺍﻟﻨﻰ ﺗﺎﺷﻼﯓ “ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﻛﯩﺘﺎﭘﻨﻰﻳﯧﺰﯨﭗ ﮬﻪﻡ ﮔﯩﺰﯨﺖ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﻼﺭﺩﺍ ﺗﻪﺷﯟﯨﻖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ، ﻧﯘﺗﯘﻕ ﺳﯜﺯﻟﻪﭖ ﺷﯘ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﺗﯩﻨﭽﻠﯩﻘﻨﻰﺗﻪﺭﻏﯩﭗ ﻗﯩﻠﻐﯘﭼﯩﻐﺎ ﺋﺎﻳﻼﻧﻐﺎﻥ. ﻣﯘﺗﻠﻪﻕ ﻛﯜﭖ ﺳﺎﻧﻠﯩﻖ ﺗﻪﮬﻠﯩﻠﭽﯩﻼﺭﻧﯩﯔ ﻗﺎﺭﯨﺸﯩﭽﻪ ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔﺑﺎﺭﻟﯩﻖ ﺑﺎﻳﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺕ ﺗﻨﯩﭽﻠﯩﻘﻰ ﯞﻩ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺸﻜﻪ ﺳﻪﺭﯨﭗﻗﯩﻠﯩﺶ ﻗﺎﺭﺍﺭﯨﻐﺎ ﻛﯩﻠﯩﺸﻜﻪ ﺑﻪﺭﻓﺎ ﻛﯩﻠﯩﻨﯩﺴﻜﯩﻨﯩﯔ ﻛﯜﺯ ﻗﺎﺭﺍﺷﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺧﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﮬﻪﻝﻗﯩﻠﻐﯘﭺ ﺭﻭﻝ ﺋﻮﻳﻨﯩﻐﺎﻥ. ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ 1905-ﻳﯩﻠﻰ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺗﯩﻨﯩﭽﻠﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺑﻪﺭﻓﺎﻛﯩﻠﯩﻨﯩﺴﻜﯩﻐﺎ ﺑﯩﺮﯨﻠﮕﻪﻥ. ﻳﻪﻧﻪﺑﯩﺮ ﺭﯨﯟﺍﻳﻪﺗﻠﻪﺭﺩﻩ ﺩﯨﻴﯩﻠﯩﺸﯩﭽﻪ ﺑﯩﺮ ﻳﯩﻠﻰ ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪﻧﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﺋﯩﻤﻤﺎﻧﻮﻝ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺋﯜﻟﯜﭖﻛﻪﺗﻜﻪﻥ. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﺑﯘ ﺧﻪﯞﻩﺭﻧﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﭼﻮﯓ ﮔﯩﺰﯨﺖ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﻼﺭ ”ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺋﯜﻟﯜﭖﻗﺎﭘﺘﯘ“ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﯕﻠﯩﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺋﻪﺗﯩﺴﻰ ﮔﯩﺰﯨﺘﻨﯩﯔ ﺑﺎﺵ ﺑﯧﺘﯩﮕﻪ ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﺩﻧﻰ ﺋﯜﻟﯜﭖ ﻛﻪﺗﺘﻰ ﺩﻩﭖﺧﻪﯞﻩﺭ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪﻧﯩﯔ ﮬﺎﻳﺎﺗﯩﻨﻰ ﺋﻪﺳﻠﻪﭖ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ﯞﻩ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﮬﺎﻳﺎﺗﯩﻐﺎ ﺑﺎﮬﺎ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﺋﯘﻻﺭ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ ﺑﺎﮬﺎﻻﺭﺩﺍ ﺋﺎﻟﻔﯩﺮﯨﺪ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﺋﯩﺸﻼﺭ ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﻨﻤﺎﻱ ﯞﻩﻳﺎﻛﻰ ﺋﺎﺯ ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﻨﯩﭗ ﺳﻪﮬﯩﭙﯩﻨﯩﯔ ﻛﯜﭖ ﻗﯩﺴﻤﺪﻩ ﺋﯘﻧﻰ ﺩﯨﻨﺎﻣﯩﺘﻨﯩﯔ ﺋﯩﺠﺎﺩﭼﯩﺴﻰ ﺩﻩﭖﺗﻪﺭﯨﭙﻠﯩﮕﻪﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻧﯩﺘﺮﻭﮔﯩﻠﯩﺘﺴﯩﺮﯨﻨﻐﺎ ﯞﻩ ﭘﺎﺭﺗﻼﺗﻘﯘﭺ ﺩﻭﺭﯨﻐﺎ ﻗﻮﺷﻘﺎﻥ ﺗﯜﮬﭙﯩﺴﻰ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﻩﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﻨﻐﺎﻥ، ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﺑﯘ ﺩﻭﺭﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﺋﺎﺳﺎﻧﻠﯩﻖ ﻳﺎﺭﯨﺘﯩﺶ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪﻳﻪﻧﻪ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﺑﯩﮕﻮﻧﺎ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﯜﻟﯜﭖ ﻛﯩﺘﯩﺸﯩﮕﻪ ﺳﻪﯞﻩﭘﭽﻰ ﺑﯘﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻐﯩﻤﯘﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ. ﺋﯘ ﺋﯜﺯﻯ ﺋﻪﺗﯩﺴﻰ ﻣﯘﺷﯘ ﮔﻪﭘﻠﻪﺭﻧﻰ ﺋﯜﺯ ﻛﯜﺯﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﯜﺭﮔﻪﻥ، ﯴﺯﯨﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻘﯩﻼﺭﻧﻪﺯﻩﺭﯨﺪﻩ ﭘﻪﻗﻪﺕ ﺩﯨﻨﺎﻣﯩﺪﻧﯩﯔ ﺋﯩﺠﺎﺩﭼﯩﺴﻰ ﺩﻩﭖ ﻗﺎﺭﯨﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻐﯩﻨﻰ، ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥﺗﯜﮬﭙﯩﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﻨﻤﯩﻐﺎﻧﻠﯩﻐﯩﻨﻰ ﺑﺎﻳﻘﯩﻐﺎﻥ. ﺋﯜﺯﻯ ﺋﯩﺠﺎﺩ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﻧﻪﺭﺳﯩﻨﯩﯔﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻼﺭﻧﻰ ﻗﯩﺮﯨﺸﻘﺎ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﻠﮕﻪﻧﻠﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﻏﻪﺯﻩﭘﻠﻪﻧﮕﻪﻥ ﯞﻩ ﺑﯘﻻﺭ ﺋﺎﺧﯩﺮﻯ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﺋﯘﻧﯩﯔﺑﺎﺭﻟﯩﻖ ﻣﺎﻝ ﺩﯗﻧﻴﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ”ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻓﯘﻧﺪﻯ“ ﻧﻰ ﻗﯘﺭﯗﺷﻘﺎ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺸﻜﻪ ﻗﺎﺭﺍﺭ ﻗﯩﻠﯩﺸﻐﺎ ﺗﯘﺭﺗﻜﯩﻠﯩﻚﺭﻭﻝ ﺋﻮﻳﻨﯩﻐﺎﻥ. 3) ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﯩﺶ ﺩﺍﺋﯩﺮﯨﺴﻰ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﻗﺎﺗﻘﯘﭼﯩﻼﺭ، ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺳﻮﻣﻤﯩﺴﻰ ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔ ﯞﻩﺳﻴﯩﺘﻰ ﺑﯘﻳﯩﭽﻪ “ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻓﻮﻧﯩﺪﻯ“ ﻗﯘﺭﯗﻟﯘﭖ 1901 -ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﻓﯩﺰﯨﻜﺎ، ﺧﯧﻤﯩﻴﻪ، ﻣﯩﺪﯨﺘﺴﯩﻨﺎ(ﻳﺎﻛﻰ ﺑﯩﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪ ) ، ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﯞﻩ ﺗﻨﯩﭽﻠﯩﻖ ﺗﯩﻦ ﺋﯩﺒﺎﺭﻩﭖ 5 ﺗﯜﺭﺑﻮﻳﯩﭽﻪ “ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﻰ ﯞﻩ ﺗﻨﯩﭽﻠﯩﻐﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺯﻭﺭ ﺗﯜﮬﭙﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﻗﻮﺷﻘﺎﻥ، ﺋﯩﻠﯩﻢ ﭘﻪﻧﺪﻩ ﺯﻭﺭ ﺑﺎﻳﻘﺎﺷﻼﺭﻧﻰ ﻗﻮﻟﻐﺎ ﻛﻪﻟﺘﯜﺭﮔﻪﻥ“ ﻟﻪﺭﻧﯩﯔ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺴﻨﻰ ﻣﯘﺋﻪﻳﻴﻪﻧﻠﻪﺷﺘﯘﺭﯗﺵ، ﺋﯘﻻﺭﻏﺎ ﺋﯩﻠﮭﺎﻡ ﺑﯩﺮﯨﺶ ، ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﯩﻐﺎ ﻳﺎﺭﺩﻩﻣﺪﻩ ﺑﻮﻟﯘﺵ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﻠﯩﺸﻐﺎﺑﺎﺷﻠﯩﻐﺎﻥ. ”ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻓﻮﻧﺪﻯ“ ﻗﯘﺭﯗﻟﯘﭖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﺎﺷﻠﯩﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ﺗﺎﮬﺎﺯﯨﺮﻏﯩﭽﻪ ﺋﯘ ﺋﯜﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺩﯨﻠﻠﯩﻘﻰ، ﻧﯘﭘﯘﺯﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺩﯗﻧﻴﺎﺩﯨﻜﻰ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻼﺭﺋﺎﺭﯨﺴﯩﺪﺍ ﻳﯜﻛﺴﻪﻙ ﺋﯘﺭﯗﻧﺪﺍ ﺗﯘﺭﯗﭖ ﻛﯩﻠﯩﯟﺍﺗﯩﺪﯗ. ﮬﺎﺯﯨﺮ ﺋﯘ ﺑﯩﺮ ﺩﯛﻟﻪﺗﻨﯩﯔ ﭘﻪﻥ-ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﺎﺳﻪﯞﯨﻴﺴﯩﻨﻰ ﺋﯜﻟﭽﻪﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﻣﯘﮬﯩﻢ ﺋﯜﻟﭽﻪﻣﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮﺳﯩﮕﻪ ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﺪﻯ. ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩﻓﯩﺰﯨﻜﺎ ﯞﻩ ﺧﯧﻤﯩﻴﻪ ﺗﯜﺭﻯ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪ ﺧﺎﻥ ﺟﻪﻣﻪﺗﻰ ﭘﻪﻧﻠﻪﺭ ﺋﺎﻛﺎﺩﯨﻤﯩﻴﺴﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦﺑﺎﮬﺎﻟﯩﻨﯩﭗ ﭼﯩﻘﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪ ﺋﺎﻛﺎﺩﯦﯧﻤﯩﻴﺴﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﮬﺎﻟﯩﻨﯩﺪﯗ. ﺑﯘﺋﺎﻛﺎﺩﯨﻤﯩﻴﻪ 1786-ﻳﯩﻠﻰ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪ ﭘﺎﺩﯨﺸﺎﮬﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﻪﺳﻠﻰ ﻣﻪﻗﺴﯩﺘﻰ ”ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪ ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﺳﺎﭘﻠﯩﻐﻰ، ﮔﯜﺯﻩﻟﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﻰ ﻗﯩﻠﯩﺶ“ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ. ﻣﯩﺪﯨﺘﺴﯩﻨﺎ مۇكاپاتى ﻛﺎﺭﻭﻟﯩﻨﺴﯩﻜﻰ ﺋﯩﻨﺴﺘﯩﺘﻮﺗﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﮬﺎﻟﯩﻨﯩﺪﯗ. ﺑﯘ ﺋﯩﻨﯩﺴﺘﯩﺘﻮﺕ 1810-ﻳﯩﻠﻰﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻥ ﻣﯩﺪﯨﺘﺴﯩﻨﺎ ﺋﯘﻧﯟﯨﺮﺳﯩﺘﯩﺘﻰ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪﺩﯨﻜﻰ ﺋﻪﯓ ﺩﺍﯕﻠﯩﻖ ﯞﻩ ﭼﻮﯓ ﻣﯩﺪﯨﺘﺴﯩﻨﺎﺋﯘﻧﯟﯦﯧﺮﺳﯩﺘﻰ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻨﯩﺪﯗ. ﺋﯘﻧﯟﯦﯧﺮﺳﯩﯩﺘﯩﺖ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻦ ﺑﺎﮬﺎﻻﺵ ﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺘﻰ ﺋﻮﺭﯗﻧﻼﺷﺘﯘﺭﻟﯩﺪﯗ. ﺗﻨﯩﭽﻠﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﻧﻮﺭﯞﯨﮕﯩﻴﻪﺩﯨﻜﻰ ”ﻧﻮﺭﯞﯨﮕﯩﻴﻪ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺘﻰ“ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﮬﺎﻟﯩﻨﯩﺪﯗ، ﺑﯘ ﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺘﻨﯩﯔ ﺑﻪﺵ ﺋﻪﺯﺍﺳﯩﻨﻰ ﻧﯘﺭﯞﯨﮕﯩﻴﻪ ﭘﺎﺭﻻﻣﯩﻨﯩﺘﺘﻰ ﺗﻪﻣﯩﻨﻠﻪﻳﺪﯗ. ﻳﻪﻧﻰ ﻧﻮﺑﯩﻞﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺗﯩﻨﭽﻠﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﻴﻪ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻦ ﺋﻪﻣﻪﺱ ﺑﻪﻟﻜﻰ ﻧﻮﺭﯞﯨﮕﯩﻴﻪﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻦ ﺑﺎﮬﺎﻟﯩﻨﯩﺪﯗ. 1968-ﻳﯩﻠﯩﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪﻩ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪ ﺑﺎﻧﻜﯩﺴﻰ ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﻰ ﺧﺎﺗﯩﺮﻟﻪﺵﻳﯜﺯﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩ ﺳﺎﮬﻪﺳﯩﺪﯨﻤﯘ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﻰ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﺸﻨﻰ ﻗﺎﺭﺍﺭ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺑﯘ ﭘﯘﻟﻨﻰﺋﯜﺯﻟﯩﺮﻯ ﻛﯜﺗﯜﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ. ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻤﯘ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﻴﻪ ﺧﺎﻥ ﺟﻪﻣﻪﺗﻰ ﭘﻪﻧﻠﻪﺭ ﺋﺎﻛﺎﺩﯨﻤﯩﻴﺴﻰﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﮬﺎﻟﯩﻨﯩﺪﯗ. ﮬﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺑﺎﮬﺎﻻﺵﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺘﻠﯩﺮﻯ ﮬﻪﺭ ﻳﯩﻠﻰ 10-ﺋﺎﻳﺪﺍ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﯜﭼﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﺑﺎﮬﺎﻻﻳﺪﯗ. 12-ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 10-ﻛﯜﻧﻰ ﻳﻪﻧﻪ ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔ ﯞﺍﭘﺎﺕ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻛﯜﻧﯩﺪﻩ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﺪﻩ ﺩﺍﻏﺪﯗﻏﯩﻠﯩﻖ ﻣﯘﺭﺍﺳﯩﻢﺋﻮﺭﯗﻧﻼﺷﺘﯘﺭﯗﻟﯘﭖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﯩﺪﯗ. ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪ ﭘﺎﺩﯨﺸﺎﮬﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦﺑﯩﺮﯨﻠﯩﺪﯗ. ﮬﻪﺭ ﺑﯩﺮ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺑﯩﺮ ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ ﻣﯩﺪﺍﻝ، ﻛﯩﻨﯩﺸﻜﺎ ﯞﻩ ﭘﯘﻟﺪﯨﻦ ﺗﻪﺭﻛﯩﭗ ﺗﺎﭘﯩﺪﯗ. ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕﺳﻮﻣﻤﯩﺴﻰ ﺷﯘ ﻳﯩﻠﻠﯩﻖ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻓﯘﻧﺪﯨﻨﯩﯔ ﺋﯜﺳﯜﻣﯩﮕﻪ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﺭ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ.ﻧﻮﺑﯩﻞﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺗﻮﺭ ﺑﯧﺘﯩﺪﻩ ﺩﯨﻴﯩﻠﯩﺸﭽﻪ، 1865-ﻳﯩﻠﻰ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﯞﻩﺳﻴﻪﺕ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻧﺪﺍ ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ ﺑﺎﻳﻠﯩﻘﻰ 31ﻣﯩﻠﯩﻴﯘﻥ ﻛﯩﺮﻭﻥ (ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪ ﭘﯘﻝ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﻰ) ﺋﯩﻜﻪﻥ، ﺑﯘ ﭘﯘﻟﻨﯩﯔﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﻗﯩﻤﻤﻰ 1500 ﻣﯩﻠﻴﯘﻥ، ﻳﻪﻧﻰ ﺑﯩﺮ ﻣﯩﻠﻴﺎﺭﺩ 500ﻣﯩﻠﻴﯘﻥ ﻛﯩﺮﻭﻥ ﺋﯩﻜﻪﻥ، ﺑﯘ ﭘﯘﻟﻨﯩﯔﻳﯩﻠﻠﯩﻖ ﺋﯜﺳﯜﻣﯩﺪﯨﻦ ﮬﻪﺭ ﺑﯩﺮ ﺗﯜﺭﮔﻪ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻛﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﭘﯘﻝ 2005-ﻳﯩﻠﻰ ﺗﻪﺧﻤﯩﯩﻨﻪﻥ 10 ﻣﯩﻠﻴﯘﻥ ﻛﯩﺮﻭﻥ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ، ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺳﻮﻣﻤﯩﺴﻰ ﺗﻪﺧﻤﯩﻨﻪﻥ 1.3 ﻣﯩﻠﻴﯘﻥ ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﺎ ﺩﻭﻟﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ، ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺧﻪﻟﯩﻖ ﭘﯘﻟﻰ ﻗﯩﻤﻤﯩﺘﯩﺪﻩ 10 ﻣﯩﻠﻴﯘﻧﺪﯨﻦ ﺟﯩﻘﺮﺍﻕ ﻳﯘﻩﻧﮕﻪ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻛﯩﻠﯩﺪﯗ. ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺗﯩﻨﯩﭽﻠﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ1904-ﻳﯩﻠﻰ ﻧﻮﺭﯞﯨﮕﯩﻴﻪ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺘﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﯘﭼﻪ ﻧﻮﺭﯞﯨﮕﯩﻴﻪﭘﺎﺭﻻﻣﻨﯩﺘﻨﯩﯔ ﺭﻩﺋﯩﺴﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮﯨﻠﮕﻪﻥ. ﻛﯩﻴﯩﻦ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺘﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮﯨﻠﮕﻪﻥ. ﺑﯘ ﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺖ ﭘﺎﺭﻻﻣﯩﻨﯩﺖ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺑﯩﻜﯩﺘﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﯜﺯﯛﺵﺋﻮﺭﯗﻧﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺟﺎﯞﺍﭘﻜﺎﺭﻟﯩﻖ ﻣﻪﺳﺌﯘﻟﯩﻴﺘﻰ ﺑﯘﻟﻤﺎﻳﺪﯗ. ﻧﻮﺭﯞﯨﮕﯩﻴﻪ ﮬﯜﻛﯜﻣﻪﺕ ﺋﻪﺯﺍﻟﯩﺮﻯ ﺑﯘﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﻧﺎﻣﺰﺍﺗﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﻛﯜﺭﺳﯩﺘﯩﻠﻤﻪﻳﺪﯗ. 4) ﺑﺎﮬﺎﻻﺵﺗﻪﺭﺗﯩﯟﻯ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﻠﯩﺮﻯ ﺩﯗﻧﻴﺎﺩﯨﻜﻰﺑﺎﺷﻘﺎ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻼﺭﻏﺎ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﺪﺍ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﺰﺍﺕ ﻛﯜﺭﺳﯩﺘﯩﺶ ﯞﻩ ﺑﺎﮬﺎﻻﺵ ﺗﯜﺯﯛﻣﻰﻣﯘﻛﻪﻣﻤﻪﻝ ﮬﻪﻡ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ. ﺋﯘﻻﺭ ﮬﻪﺭ ﻗﯧﺘﯩﻤﺪﺍ 3 ﻣﯩﯖﺪﯨﻦ ﺋﺎﺭﺗﯘﻕ ﺗﻪﻛﻠﯩﭙﻨﺎﻣﻪ ﺋﻪﯞﻩﺗﯩﭗ ﺋﯜﺯﺳﺎﮬﻪﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﻧﯘﭘﯘﺯﻟﯘﻕ ﺋﻪﺭﺑﺎﭘﻼﺭﻧﻰ ﻧﺎﻣﺰﺍﺕ ﻛﯜﺭﺳﯩﺘﯩﺸﻜﻪ ﺗﻪﻛﻠﯩﭗ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﻧﺎﻣﺰﺍﺕﻛﯜﺭﺳﯩﺘﯩﺸﻨﯩﯔ ﺋﻪﯓ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ ﭼﯧﻜﻰ ﮬﻪﺭ ﻳﯩﻠﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﻰ ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 31-ﻛﯜﻧﻰ. ﻧﺎﻣﺰﺍﺕﻛﯜﺭﺳﯩﺘﯩﻠﮕﻪﻧﻠﻪﺭ ﺷﯘ ﯞﺍﺧﺘﯩﺪﺍ ﭼﻮﻗﯘﻡ ﮬﺎﻳﺎﺕ ﺑﻮﻟﯘﺷﻰ ﻛﯩﺮﻩﻙ. ﺑﯘﻻﺭ ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﻰ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖﻣﻪﺧﭙﯩﻴﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻖ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﯸﻠﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﻠﯩﺪﯗ. ﺑﯘ ﻣﻪﺧﯩﭙﯩﻴﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻚ 50 ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﻧﻮﺑﯩﻞﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺘﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﺷﻜﺎﺭﺍ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﺋﻪﯓ ﭼﻮﯓ ﺷﻪﺭﺗﻰ ﻧﺎﻣﺰﺍﺗﻠﯩﻘﻘﺎﻛﯜﺭﺳﯩﺘﯩﻠﮕﻪﻧﻠﻪﺭ ﭼﻮﻗﯘﻡ ﺋﯜﺯﯨﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﺰﺍﺗﻠﯩﻘﻘﺎ ﻛﯜﺭﺳﯩﺘﯩﻠﮕﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﻤﻪﺳﻠﯩﻜﻰ ﻛﯩﺮﻩﻙ. ﻧﺎﻣﺰﺍﺗﻼﺭ ﻳﯩﻐﯩﻠﯩﭗ ﺑﯘﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺖ ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪﯨﻦ 200 ﮔﻪ ﻳﯩﻘﯩﻦ ﻛﯩﺸﯩﻨﻰﺋﺎﻳﺮﯨﭗ ﭼﯩﻘﯩﭗ ﻳﻪﻧﻪ ﺋﯘﻻﺭﻧﻰ ﺋﯜﺯ ﺳﺎﮬﻪﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﻣﯘﺗﻪﺧﻪﺳﺴﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﺋﻪﯞﻩﺗﯩﭗ ﺑﺎﮬﺎﻟﯩﺘﯩﺶﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺑﯘ ﻧﺎﻣﺰﺍﺕ 15 ﺋﺎﺗﺮﺍﭘﯩﻐﺎ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻟﯩﺪﯗ. ﺷﯘ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﺎ ﻛﻮﻣﯩﺘﯩﺖ ﺋﯜﺯﯨﻨﯩﯔ ﻗﺎﻳﺴﯩﻨﻰﺗﻪﯞﺳﯩﻴﺴﯩﻨﻰ ﻗﻮﺷﯘﭖ ﺑﯘ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻼﺭﻧﻰ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺗﻠﯩﻖ ﺋﺎﻛﺎﺩﯨﻤﯩﻴﮕﻪ ﺗﺎﭘﺸﯘﺭﯨﺪﯗ. ﺋﺎﺧﺮﯨﺪﺍﺋﺎﻛﺎﺩﯨﻤﯩﻴﻨﯩﯔ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺗﻠﯩﻚ ﺋﻪﺯﺍﻟﯩﺮﻯ ﺑﯩﺮ ﻳﻪﺭﮔﻪ ﻛﯩﻠﯩﭗ ﺑﯩﻠﻪﺕ ﺗﺎﺷﻼﺵ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺋﻪﯓﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﯜﭼﯩﻨﻰ ﺑﯩﻜﯩﺘﯩﺪﯗ. ﺋﺎﺩﻩﺗﺘﻪ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺋﻪﯓ ﻛﯜﭖﺑﯘﻟﻐﺎﻧﺪﺍ ﺋﯜﭺ ﻛﯩﺸﯩﮕﻪ ﺑﯩﺮﯨﻠﯩﺪﯗ. ﺋﻪﮔﻪﺭ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻛﯩﺸﻰ ﺋﺎﻟﺴﺎ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺗﻪﯓ ﺋﯩﻜﻜﯩﮕﻪﺑﯜﻟﯜﻧﯩﺪﯗ. ﺋﻪﮔﻪﺭ 3 ﻛﯩﺸﻰ ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮﺳﻰ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﯔ ﻳﯧﺮﯨﻤﯩﻨﻰ ﺋﺎﻟﯩﺪﯗ، ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﻳﯧﺮﯨﻤﻰﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻛﯩﺸﯩﮕﻪ ﺗﻪﯓ ﺑﯜﻟﯜﭖ ﺑﯩﺮﯨﻠﯩﺪﯗ. ﻛﯩﻤﻨﯩﯔ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺋﯜﻟﯜﺷﻨﻰ ﺋﯧﻠﯧﺸﯩﻨﻰﺋﺎﻛﺎﺩﯨﻤﯩﻴﻪ ﺗﯩﺰﯨﻤﻠﯩﻜﻨﻰ ﺋﯩﻼﻥ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﺍ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺋﯩﻼﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ. ﺑﯘ ﺟﻪﺭﻳﺎﻧﻼﺭ ﮬﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰﺗﯜﺭﻟﻪﺭﺩﻩ ﺋﺎﻧﭽﻪ ﻣﯘﻧﭽﻪ ﭘﻪﺭﯨﻖ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﭼﻮﯓ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﺋﻮﺧﺸﺎﺵ. ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮﺳﻰ ﺋﻮﻣﯘﻣﻰﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﺪﺍ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﺑﯩﺮ ﺋﺎﺩﻩﻣﮕﻪ ﺑﯩﺮﯨﻠﯩﭗ ﻛﯩﻠﯩﯟﺍﺗﯩﺪﯗ. ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻼﺭ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﺋﺎﺩﻩﻣﮕﻪ ﺗﻪﯓ ﺑﯩﺮﯨﻠﯩﯟﺍﺗﯩﺪﯗ. ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔﯞﻩﺳﯩﻴﯩﺘﻰ ﺑﯘﻳﯩﭽﻪ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﻧﺎﻣﺰﺍﺗﻰ ﭼﻮﻗﯘﻡ ﺷﯘ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﺎ ﮬﺎﻳﺎﺕ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ﺋﺎﺩﻩﻣﮕﻪﺑﯩﺮﯨﻠﯩﺸﻰ ﻛﯩﺮﻩﻙ. ﺋﯜﻟﯜﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻧﻠﻪﺭ ﺑﯘﻟﺴﺎ ﺗﯜﮬﭙﯩﺴﻰ ﻗﺎﻧﭽﻪ ﭼﻮﯓ ﺑﯘﻟﺴﯩﻤﯘ ﻧﺎﻣﺰﺍﺗﻠﯩﻘﻘﺎﻛﯩﺮﮔﯜﺯﯗﻟﻤﻪﻳﺪﯗ. ﺑﯘ ﺗﯜﺯﯛﻣﻰ ﺗﺎ ﮬﺎﺯﯨﺮﻏﯩﭽﻪ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﺗﻪﮬﻠﯩﻠﭽﯩﻠﻪﺭ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺗﻪﻧﻘﯩﺪﻗﯩﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﯩﻠﯩﯟﺍﺗﯩﺪﯗ.ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﻗﺎﺭﯨﺸﯩﭽﻪ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﺋﻮﻟﯘﻍ ﺑﺎﻳﻘﺎﺷﻼﺭﻧﻰ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﺎﺭﻏﺎﻥﺋﺎﻟﯩﻤﻼﺭ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﻧﺎﻣﺰﺍﺗﻠﯩﻘﻘﺎ ﻛﯜﺭﺳﯩﺘﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﺑﯘﺭﯗﻥ، ﻳﺎﻛﻰ ﻧﻪﺯﯨﺮﯨﻴﺴﻰﺋﯩﺴﭙﺎﺗﻠﯩﻨﯩﺸﺘﯩﻦ ﺑﯘﺭﯗﻥ ﺋﯜﻟﯜﭖ ﻛﯩﺘﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ. ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﯜﮬﭙﯩﺴﯩﻨﻰ ﺧﺎﺗﯩﺮﻟﻪﺵ ﻛﯩﺮﻩﻙﺋﯩﻜﻪﻥ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺷﯩﯟﯨﺘﺴﯩﻴﻪ ﺗﻪﺭﻩﭖ ﻧﻮﺑﯩﻠﻨﯩﯔ ﯞﻩﺳﻴﯩﺘﯩﮕﻪ ﭼﻮﻗﯘﻡ ﺋﻪﻣﻪﻝ ﻗﯩﻠﯩﺸﻤﯩﺰ ﻛﯩﺮﻩﻙ ﺩﻩﭖﻗﺎﺭﺍﭖ ﺗﻪﻧﻘﯩﺪﻟﻪﺭﮔﻪ ﭘﻪﺭﯞﺍ ﻗﯩﻠﻤﯩﻐﺎﻥ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﻧﯘﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺋﯜﻟﯜﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥﺗﯜﮬﭙﯩﻜﺎﺭﻻﺭﻏﺎ ﺑﯩﺮﯨﻠﮕﻪﻥ. ﺑﯘﻻﺭﻧﺎﻣﺰﺍﺗﻠﯩﻘﻘﺎ ﻛﯜﺭﺳﯩﺘﯩﻠﮕﻪﻧﺪﻩ ﮬﺎﻳﺎﺕ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻟﯧﻜﯩﻦ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕﺑﺎﮬﺎﻟﯩﻨﯩﭗ ﭼﯩﻘﯩﺸﺘﯩﻦ ﺑﯘﺭﯗﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﻣﯘﺭﺍﺳﯩﻢ ﺋﯜﺗﻜﯜﺯﯛﻟﯘﺷﺘﯩﻦ ﺑﯘﺭﯗﻥ ﺋﯜﻟﯜﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ. ﺑﯘﻻﺭﺑﯘﺭﯗﻧﻘﻰ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﻜﻪﻥ ﺩﯛﻟﻪﺗﻠﻪﺭ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﯩﻨﯩﯔ ﺑﺎﺵ ﻛﺎﺗﯩﯟﻯ ﺩﻩﮒ ﺧﺎﻣﺎﺭﯨﺴﻜﺠﻮﻟﺪ( Dag Hammarskjöld ، ﺋﯘ 1961-ﻳﯩﻠﻰ ﺗﯩﭽﻠﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ) ﯞﻩ ﺋﻪﻛﺴﯩﻞ ﻛﺎﺭﯨﻠﻔﯩﻠﺪﯨﺖ ( Axel Karlfeldt ﺋﯘ 1931-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ). 1971-ﻳﯩﻠﯩﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪﻩ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﻰ ﺋﯜﻟﯜﭖﻛﻪﺗﻜﻪﻥ ﺑﯘﻟﺴﺎ ﺑﯩﺮﯨﺸﻜﻪ ﺑﯘﻟﻤﺎﻳﺪﯗ ﺩﻩﭖ ﻳﯩﯖﻰ ﺗﯜﺯﯛﻡ ﭼﯩﻘﯩﺮﯨﻠﻐﺎﻥ. 1996-ﻳﯩﻠﻰ 10-ﺋﺎﻳﺪﺍﯞﯨﻠﻴﺎﻡ ﯞﯨﻜﺮﻯ (William Vickrey ) ﻧﯩﯔ ﺑﯘ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﯩﮕﻰ ﺋﯩﻼﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ. ﻟﯧﻜﯩﻦ 12-ﺋﺎﻳﺪﺍ ﻣﯘﺭﺍﺳﯩﻢ ﺋﯜﺗﻜﯜﺯﯗﻟﮕﯩﭽﻪ ﺑﯘ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﺋﯜﻟﯜﭖﻛﻪﺗﻜﻪﻥ. ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺋﻪﻣﻪﻟﺪﯨﻦ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﯗﻟﻐﺎﻥ. ﺋﻪﮔﻪﺭ ﺑﺎﮬﺎﻟﯩﻐﯘﭼﯩﻼﺭﻗﺎﻧﺎﺋﻪﺕ ﮬﯩﺲ ﻗﯩﻠﻤﯩﺴﺎ ﺷﯘ ﻳﯩﻠﻠﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﻤﯩﺴﺎ ﺑﯘﻟﯩﺪﯗ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﻛﺎﻡ ﺩﯨﮕﻪﻧﺪﻩ 5 ﻳﯩﻠﺪﺍ ﺑﯩﺮ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﭼﻮﻗﯘﻡ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﯩﺸﻰ ﻛﯩﺮﻩﻙ. ﯞﻩﺳﯩﻴﻪﺕ ﺑﯘﻳﯩﭽﻪ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕﺋﻮﺭﯗﻧﻐﺎ ﻳﺎﻛﻰ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻘﺎ ﺑﯩﺮﯨﻠﻤﻪﻳﺪﯗ، ﺷﻪﺧﯩﺴﻜﻪ ﺑﯩﺮﯨﻠﯩﺪﯗ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺗﯩﭽﻠﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰﻣﻪﻟﯘﻡ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻘﺎ ﺑﯩﺮﯨﻠﺴﯩﻤﯘ ﺑﯘﻟﯩﺪﯗ، ﺋﻪﻣﻤﺎ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻘﺎ ﺑﯩﺮﯨﻠﮕﻪﻧﺪﻩ ﭼﻮﻗﯘﻡ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮﺷﻪﺧﯩﺴﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﻰ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺸﻰ ﻛﯩﺮﻩﻙ. ﮬﯜﻛﯜﻣﻪﺗﻜﻪ ﺑﯩﺮﯨﻠﻤﻪﻳﺪﯗ. 2، ﺳﯩﺘﺎﺗﯩﺴﻜﯩﻠﯩﻖ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺗﻼﺭ نوبىل مۇكاپاتى تور بېتى ئىلان قىلغان سىتاتىسكىلىق مەلۇماتلارغا قارىغاندا [1]ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﻗﻠﯩﭗ ﺗﺎﻛﻰ 2010-ﻳﯩﻠﻐﯩﭽﻪﺟﻪﻣﺌﻰ 817 ﺋﺎﺩﻩﻣﮕﻪ 23 ﺋﻮﺭﮔﺎﻧﻐﺎ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﺪﻯ. ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﻣﯘﺗﻠﻪﻙﻛﯜﭘﭽﯩﻠﯩﻜﻰ ﺑﯩﺮﺩﻩك ﮬﻪﻣﻤﻪ ﻣﯘﺗﻪﺧﻪﺳﺴﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﺘﺮﺍﭖ ﻗﯩﻠﯩﺸﯩﻐﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﺘﻰ. ﺋﺎﺯ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢﺗﺎﻻﺵ ﺗﺎﺭﺗﯩﺶ ﻻﺭﻣﯘ ﻳﻮﻕ ﺋﻪﻣﻪﺱ. ﺑﯘ ﺗﺎﻻﺵ ﺗﺎﺭﺗﯩﺸﻼﺭﻧﯩﯔ ﺗﻮﻟﯩﺮﺍﻗﻰ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥﺗﯩﻨﯩﭽﻠﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﺪﯨﻦ ﭼﯩﻘﯩﯟﺍﺗﯩﺪﯗ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺷﯘ ﻣﻪﺋﻪﻳﻴﻪﻧﻠﻪﺷﺘﯜﺭﯛﻟﺪﯨﻜﻰ، ﮔﻪﺭﭼﻪ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎﺋﯩﺮﯨﺸﯩﺸﻜﻪ ﺗﯩﮕﯩﺸﻠﯩﻖ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭ ﭼﯜﺷﯜﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺑﯘﻟﺴﯩﻤﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥﻣﯘﺗﻠﻪﻕ ﻛﯜﭖ ﺳﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﻛﺸﯩﻠﻪﺭ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﮬﻪﻗﯩﻘﻪﺗﻪﻥ ﻻﻳﯩﻖ. ﺑﻪﺯﯨﺪﻩ ﺗﯩﻨﯩﭽﻠﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰﺳﻪﻝ ﻗﯧﻴﯩﭗ ﻛﯩﺘﯩﭗ ﻗﺎﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻧﺪﻩﻙ ﺗﻮﻳﯘﻟﯩﺪﯗ (ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ 2005-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯩﺮﺍﻕ، ﺋﺎﻓﻔﺎﻧﯩﺴﺘﺎﻧﻐﺎﺋﻮﺭﯗﺵ ﻗﻮﺯﻏﯩﻐﺎﻥ ﺑﻮﺷﻨﯩﻤﯘ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻤﻼﺭ ﻧﺎﻣﺰﺍﺗﻠﯩﻘﻘﺎ ﻛﯜﺭﺳﻪﺗﻜﻪﻥ ، ﺑﯘﻻﺭ ﺗﻮﻏﺮﯨﻠﯩﻖ ﺑﯩﺮﺩﻩﻡ ﺗﯘﺭﯗﭖ ﺗﻪﭘﺴﯩﻠﯩﺮﺍﻕ ﺗﻮﺧﺘﯩﻠﯩﻤﻪﻥ ) ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺋﻮﻣﯘﻣﻰ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﺋﺎﻟﻐﺎﻧﺪﻩ ﻳﻪﻧﯩﻼ ﺋﺎﺩﯨﻠﻠﯩﻖﺑﯘﻟﻐﺎﻥ. ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ، ﺋﻪﺭ ﺧﻮﺗﻮﻥ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ، ﺋﺎﺗﺎ-ﺑﺎﻻ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ. 1) ﺋﺎﺩﻩﻣﻨﯩﯔﺋﯩﭽﯩﺪﻩ 41سى ﺋﺎﻳﺎﻝ، 776سى 2) ﺋﻪﯓ ﻳﺎﺵﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﯩﻨﻰ ﯞﯨﻠﻴﺎﻡ ﻟﻮﺭﯨﻨﯩﺲ ﺑﯩﺮﺍﮒ (William Lawrence Bragg) ، ﺋﯘ 1915-ﻳﯩﻠﻰ 25 ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﺘﻪ ﻓﯩﺰﯨﻜﺎﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻗﺎﻟﺴﺎ ﻳﻪﻧﻪ 31 ﻳﺎﺷﺘﺎ 4 ﺋﺎﺩﻩﻡ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ، ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔﺋﯩﭽﯩﺪﻩ 1957-ﻳﯩﻠﻰ ﻧﯘﺑﯩﻞ ڧﯩﺰﯨﻜﺎ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﺎ ﺗﻪﯞﻩﻟﯩﻜﯩﺪﯨﻜﻰ ﺟﯘﯕﮕﯘﻟﯘﻕ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﻟﻰ ﺟﯩﯖﺪﺍﯞ ﻣﯘ ﺑﺎﺭ. ﺋﯘ 31 ﻳﯧﺸﯩﺪﺍﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ﮬﻪﻡ ﮬﺎﺯﯨﺮﻣﯘ ﮬﺎﻳﺎﺕ ﺗﯘﺭﯞﺍﺗﯩﺪﯗ. ﺋﯩﺴﯩﻤﺪﻩ ﻗﯧﻠﯩﺸﯩﭽﻪ ﺑﯘ ﮬﯜﺭﻣﻪﺗﻠﯩﻚ ئالىم 2005-2004 يىللىرى ئەتراپىدا ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺩﺍﺷﯘﮔﻪ ﻛﯩﻠﯩﭗ ﺑﯩﺮ ﺳﺎﺋﻪﺕ ﺋﻪﺗﺮﺍﭘﯩﺪﺍ ﺑﯩﺮ ﺩﻭﻛﻼﺕﺑﻪﺭﮔﻪﻥ. ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻤﯘ ﺩﻭﻛﻼﺕ ﺗﻮﻏﺮﯨﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﯟﯨﻘﺎﺕ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﻛﯩﺮﯨﭗ ﺑﯘ ﺩﻭﻛﻼﺗﻨﻰﺋﺎﯕﻠﯩﻐﺎﻥ ﺋﺎﯕﻠﯩﻐﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺳﺎﻧﺎﻗﻠﯩﻘﻼ. 3) ﺋﯩﻜﻜﻰﺋﺎﺩﻩﻡ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﺸﻨﻰ ﺭﻩﺕ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﺑﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮﻯ ﺳﺎﺗﺮﻯ (Jean-Paul Sartre). ﺋﯘ 1964-ﻳﯩﻠﻰ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺋﯘ ﺋﻪﺯﻩﻟﺪﯨﻦ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ، ﺷﻪﺭﻩﭘﻠﻪﺭﻧﻰ ﻗﯘﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﺸﻨﻰ ﺭﻩﺕ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺑﯘﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﻤﯘ ﺭﻩﺕ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮﻯ ﯞﯨﻴﺘﻨﺎﻣﻠﯩﻖ Le Duc Tho . ﺋﯘ ﯞﯨﻴﺘﻨﺎﻣﻨﯩﯔ ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﺎ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻮﺭﯗﺵ ﺑﯘﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻜﻰﺩﯨﭙﻠﯘﻣﺎﺗﯩﻴﻪ ﺋﻪﻣﻪﻟﺪﺍﺭﻯ ﯞﻩ ﮔﯩﻨﺮﺍﻝ. 1973-ﻳﯩﻠﻰ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺗﯩﻨﯩﭽﻠﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﺎﺩﯛﻟﻪﺕ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﻯ ﻛﺎﺗﯩﯟﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﺑﯩﺮﯨﻠﮕﻪﻥ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺑﯘ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﺎ ﺋﯘﺭﯗﺵﺗﻮﺧﺘﯩﻤﯩﻐﺎﻧﻠﯩﻐﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺋﯘ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﺸﻨﻰ ﺭﻩﺕ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﺩﯨﻤﯩﺴﯩﻤﯘ ﺑﯘ ﺋﯘﺭﯗﺵﺋﻪﻣﯩﻠﯩﻴﻪﺗﺘﻪ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕ ﺑﺎﮬﺎﻟﯩﻨﯩﭗ 2ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﺋﺎﺧﯩﺮﻻﺷﻘﺎﻥ. ﺑﯘ ﺋﯩﺸﻼﺭﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﻣﻼﺷﻤﺎﻱ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺋﯩﺶ ﺩﻩﭘﻤﯘ ﻗﺎﺭﯨﻠﯩﭗ ﻛﻪﻟﻤﻪﻛﺘﻪ. 4) بەەش ﺋﺎﺩﻩﻡ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ، ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﻛﯩﻴﻮﺭﻯ ﺧﺎﻧﯩﻢ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﻩ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺗﯘﺗﯩﺪﯗ، ﺧﻪﻟﻘﺎﺭﺍ ﻗﯩﺰﯨﻞ ﻛﯩﺮﯨﺴﺖ ﺟﻪﻣﻴﯩﺘﻰ ﺋﯜﭺﻗﯧﺘﯩﻢ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ. 5) ﺋﺎﺋﯩﻠﻪ ﺗﻪﯞﻩﻟﯩﻜﯩﺪﻩ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ. ﺋﻪﺭ ﺧﻮﺗﯘﻥ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﻯ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ: ﺟﻪﻣﺌﻰ 4 ﺟﯘﭖ. Marie Curie Frédéric Joliot Irène Joliot-Curie Carl Cori Gerty Cori Alva Myrdal Gunnar Myrdal ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﻛﯩﻴﻮﺭﻯ ﺧﺎﻧﯩﻢ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﺮﻯ ﭘﯧﺌﯧﺮ ﻛﯩﻴﻮﺭﻯ ﺑﺎﺭ. ﺋﺎﻧﺎ ﺑﺎﻻ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ: Marie Curie . ﻳﻪﻧﯩﻼﻛﯩﻴﻮﺭﻯ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﻰ. ﺩﺍﺩﺍ-ﻗﯩﺰ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ: ، Pierre Curie ، ﻗﯩﺰﻯ Irène Joliot-Curie ﺩﯨﻤﻪﻙ ﺑﯩﺮ ﺋﯜﻳﺪﯨﻦ 3 ﺋﺎﺩﻩﻡ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ. ﺩﺍﺩﺍ-ﺋﯘﻏﻠﻰ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ: 5 ﺟﯘﭖ William Bragg ، Lawrence Bragg Niels Bohr ، Aage N. Bohr Hans von Euler-Chelpin ،Ulf von Euler Manne Siegbahn ،Kai M. Siegbahn J. J. Thomson ، George Paget Thomson Arthur Kornberg، Roger D. Kornberg ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺋﺎﺗﻮﻡ ﻓﯩﺰﯨﻜﯩﺴﻰ ﺋﺎﻟﯩﻤﻰ ﺑﻮﺭ، ﺗﻮﻣﺴﯘﻥ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﺑﺎﺭ. ﺑﯘﻻﺭﻧﻪﺗﯩﺠﯩﻠﯩﺮﻯ ﺗﻮﻏﺮﯨﻠﯩﻖ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﻣﻪﻛﺘﻪﭖ ﭘﯩﺰﯨﻜﯩﺴﺪﯨﻼ ﺳﯜﺯﻟﯩﻨﯩﺪﯗ. ﺋﺎﻛﺎ-ﺋﯘﻛﺎ ﻗﯧﺮﯨﻨﺪﺍﺷﻼﺭ : Jan Tinbergen Nikolaas Tinbergen 6) ئەڭ ﻛﯜﭖ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ﺩﯛﻟﻪﺗﻠەرنىڭ ئالدىنقى قاتارىدا ئامرىكا تۇرىدىغان بولۇپ ھازىرغىچە 326 ئادەم ئىرىشكەن، ئۇندىن قالسا ئەنگىلىيە، گىرمانىيە، ڧىرانسىيە قاتارلىق دۈلەتلەر تۇرىدۇ. ﺩﯨﻘﻘﻪﺕ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻛﯩﺮﻩﻛﻜﻰ ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﯩﺪﯨﻦ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺋﺎﻟﻐﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔﻛﯜﭘﭽﯩﻠﯩﮕﻰ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ 2-ﺩﯗﻧﻴﺎ ﺋﻮﺭﯗﺷﯩﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺋﺎﻟﻐﺎﻧﻼﺭ. ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ 60-ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦﺋﺎﻣﺮﯨﻜﺎ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﻐﺎﻥ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﯔ 3ﺗﯩﻦ ﺋﯩﻜﻜﯩﺴﯩﻨﻰ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ. ﻣﻪﻥ ﻳﻪﻧﻪ ﺷﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﺩﯨﻘﻘﻪﺕﻗﯩﻠﺪﯨﻤﻜﻰ ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﺭﯨﺴﯩﺪﺍ ﺗﯧﺨﻰ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻳﯩﻞ ﻣﯘﺳﺘﻪﻗﯩﻞ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ﺷﻪﺭﻗﻰ ﺗﯩﻤﻮﺭﻟﯘﻕ (ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﻰ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ) ﻟﯩﻘﻼﺭﻣﯘ ﺑﺎﺭﻛﻪﻥ. 7) ﻳﻪﮬﯘﺩﯨﻼﺭ: ﺑﯘﻻﺭﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﻩ ﭼﺎﻗﻨﺎﭖ ﺗﯘﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻧﻼﺭﺩﯗﺭ. ﺳﯩﺘﺎﺗﯩﺴﻜىغا ئاساسلغاندا[2] ﻛﻪﻡ ﺩﯨﮕﻪﻧﺪﻩ 181 ﻳﻪﮬﯘﺩﻯ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ 1901-ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ 2010- ﻳﯩﻠﯩﻐﯩﭽﻪ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ﺋﯘﻣﯘﻣﻰ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﻐﺎﻥ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﯔ 22 ﭘﯩﺮﺳﻪﻧﺘﯩﻨﻰ ﺗﻪﺷﻜﯩﻞﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﯩﻐﺎ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﻐﺎﻥ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﯔ 36%ﻧﻰ ﺗﻪﺷﻜﯩﻞ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﻳﻪﮬﯘﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﻧﯘﭘﯘﺳﻰ ﺩﻭﻧﻴﺎ ﻧﯘﭘﯘﺳﯩﻨﯩﯔ 0.25 ﭘﯧﺮﺳﻪﻧﺘﯩﻨﻰ، ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﺎ ﻧﯘﭘﯘﺳﯩﻨﯩﯔ 2%ﺗﯩﻨﻰ ﺗﻪﺷﻜﯩﻞﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺋﻪﯓ ﻛﯜﭖ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ ﺗﯜﺭﻯ مېدىتسنا بولۇپ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﺟﻪﻣﺌﻰ 53 ﺋﺎﺩﻩﻡ مۇكاپاتقا ئىرىشكەن، ﻣﯘﺷﯘ ﺗﯜﺭﺩﯨﻜﻰ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﯔ 27%ﺗﯩﻨﻰ، ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﯩﻐﺎﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﻐﺎﻥ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﯔ 40 %ﺗﯩﻨﻰ ﺋﯩﮕﻪﻟﻠﻪﻳﺪﯗ. 1968-ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﻐﺎﻥﺋﯩﻘﯩﺘﯩﺴﺎﺩ ﺗﯜﺭﯨﺪﻩ 42 ﻳﯩﻠﺪﺍ 28 ﺋﺎﺩﻩﻡ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﺋﯘﻣﯘﻣﻰﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﻐﺎﻥ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﯔ 42%ﺗﯩﻨﻰ، ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﯩﻐﺎ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﻐﺎﻥ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﯔ 55%ﺗﯩﻨﻰﺋﯩﮕﻪﻟﻠﻪﻳﺪﯗ. ﻣﻪﻥ ﺑﯘﻻﺭﻧﻰ ﺗﻪﭘﺴﯩﻠﻰ ﺳﯧﻠﺸﺘﯘﺭﯗﭖ ﻛﯜﺭﺩﯗﻡ، ﻗﺎﺭﯨﺴﺎﻡ ﺑﯘﻻﺭﺩﯨﻦ ﮬﻪﺭ ﻳﯩﻠﻰﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﻛﻪﻡ ﺩﯨﮕﻪﻧﺪﻩ ﺑﯩﺮﺩﯨﻦ ﺋﺎﺩﻩﻡ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﭗ ﻛﻪﭘﺘﯘ. ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻐﺎﻧﺪﺍﻳﯩﻞ ﺑﯧﺸﯩﻐﺎ 1.6 ﺋﺎﺩﻩﻡ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻛﻪﭘﺘﯘ. 3، نوبىل مۇكاپاتىغا ئىرىشكەن ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻧﻼﺭ: ﺑﯘﻻﺭ ﺑﻪﻟﻜﯩﻢ ﺑﯩﺰ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﻩ ﻗﯩﺰﺯﯨﻘﯩﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻼﺭ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻛﯩﺮﻩﻙ. ﺷﯘﯕﺎ ﻣﻪﻧﻤﯘ ﺳﻪﻝ ﺗﻪﭘﺴﯩﻠﯩﺮﺍﻕﺗﻮﻧﯘﺷﺘﯘﺭﯛﭖ ﺋﯜﺗﻪﻱ. ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻧﻼﺭﺩﯨﻦ ﺟﻪﻣﺌﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻧﻠﻪﺭ ﻳﻪﺗﺘﻪ. ﺋﯘﻻﺭ ﺗﯜﯞﻩﻧﺪﯨﻜﯩﭽﻪ: 1) ﺋﻪﺧﻤﻪﺩ ﮬﻪﺳﻪﻥ ﺯﯨﯟﯨﻞ (Ahmed Hassan Zewail )،ﻣﯩﺴﯩﺮﻟﯩﻖ.1999-ﻳﯩﻠﻰ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺧﯧﻤﯩﻴﻪ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ. ﺋﯘ 1946-ﻳﯩﻠﻰ 2-ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 26-ﻛﯜﻧﻰ ﺗﻮﻏﯘﻟﻐﺎﻥ، ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﯘﭺ، ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﻣﻪﻛﺘﻪﭖ، ﺋﺎﻟﻰ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﻪﺭﻧﻰﻣﯩﺴﯩﺮﺩﺍ ﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻥ. ﻣﯩﺴﯩﺮ ﺋﯩﺴﻜﻪﻧﺪﯨﺮﯨﻴﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﺋﯩﺴﻜﻪﻧﺪﯨﺮﯨﻴﻪ ﺋﯘﻧﯟﯦﯩﺮﺳﯩﺘﯩﺪﺍ (Alexandria University)ﺑﺎﻛﻼﯞﯗﺭ ﯞﻩ ﻣﺎﮔﯩﺴﺘﯧﺮﻟﯩﻘﻨﻰ ﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻥ. ﺋﯘﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦﺋﺎﻣﺮﯨﻜﯩﻐﺎ ﻛﯩﻠﯩﭗ ﭘﯩﻨﺴﯩﻠﯟﺍﻧﯩﻴﻪ ﺋﯘﻧﯟﯦﺮﺳﯩﺘﯩﺪﺍ ﺩﻭﻛﺘﯘﺭﻟﯘﻕ ﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻥ، ﻛﯩﻴﯩﻦ ﻛﺎﻟﯩﻔﻮﺭﻧﯩﻴﻪﭘﻪﻥ-ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﺎ ﺋﯩﻨﺴﺘﻮﺗﻰ ( ﻗﯩﺴﻘﺎﺭﺗﯩﻠﯩﭗ caltech ﺩﯨﻴﯩﻠﯩﺪﯗ)غا ﻛﯩﻠﯩﭗ ﺑﯩﺮ ﻣﻪﺯﮔﯩﻞ ﺩﻭﻛﺘﯘﺭﺋﺎﺷﺘﯩﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ 1976-ﻳﯩﻠﻰ ﺭﻩﺳﻤﻰ ﺷﯘ ﺋﯘﻧﯟﯦﺮﺳﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﻠﯩﻘﯩﻐﺎﺗﻪﻛﻠﯩﭗ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ. 1982-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﺎﻣﺮﯨﻜﯩﻨﯩﯔ ”ﺗﻪﺑﯩﺌﻰ ﭘﯘﻗﺮﺍﺳﻰ“ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ، 1999-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯘﺋﯜﺯﯨﻨﯩﯔ ﻓﯩﺰﯨﻜﺎ_ﺧﯧﻤﯩﻴﻪﺳﻰ ﺳﺎﮬﻪﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﺎﺷﻼﻣﭽﯩﻠﯩﻖ ﺭﻭﻟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺧﯧﻤﯩﻴﻪﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ. ﺋﻪﮬﻤﻪﺩ ﺯﯨﯟﯨﻞ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﻯﺗﯘﻧﺠﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻓﯧﻤﺘﻮﺳﯩﻜﻮﻧﯩﺪﻟﯩﻖ ﻻﺯﯨﺮ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺧﯧﻤﯩﻴﻠﯩﻚ ﺭﯨﺌﺎﻛﺴﯩﻴﻪﻟﻪﺭﻧﻰ ﻛﯜﺯﻩﺗﻜﻪﻥ ﯞﻩﺧﯧﻤﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺭﯨﺌﺎﻛﺴﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻣﺎﮬﯩﻴﺘﯩﻨﻰ ﻗﺎﻳﺘﯩﻦ ﭼﯜﺷﻪﻧﺪﯛﺭﮔﻪﻥ. ﺷﯘ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﺎ ﺋﯘ ”ﻣﻮﻟﯩﻜﯘﻟﯩﻼﺭﻧﯩﯔ ﮬﻪﺭ ﺩﻩﻗﯩﻘﯩﺪﻩ ﻗﺎﻳﺎﻗﻘﺎ ﻣﯧﯖﯩﺸﻨﻰ ﺑﯩﻠﻪﻟﻪﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺋﯩﻨﺴﺎﻥ “ ﺩﻩﭖﺗﻪﺭﯨﭙﻠﻪﻧﮕﻪﻥ. ﻣﯩﻨﯩﯔ بىر نەچچە يىل بۇرۇن قىلغان ﺗﻪﺟﺮﯨﺒﻪﻣﻨﯩﯔ ﻧﻪﺯﯨﺮﯨﻴﯟﻯ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻤﯘﺷﯘﻧﯩﯔ ﻧﻪﺯﻩﺭﯨﻴﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺳﺘﯩﺪﺍ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻥ. ﺋﯘ ﺗﯘﻧﺠﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻓﯧﻤﺘﻮﺧﯧﻤﯩﻴﻪﺳﻰ ﺩﯨﮕﻪﻥﻳﯜﻧﯜﻟﯜﺷﻨﻰ ﺑﻪﺭﭘﺎ ﻗﯩﻠﺪﻯ ﯞﻩ ﺷﯘ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺑﯘ ﺳﺎﮬﻪﺩﯨﻜﻰ ﻳﻮﻟﺒﺎﺷﭽﻰ، ﻳﻮﻝﺋﺎﭼﻘﯘﭼﻰ ﺩﻩﭖ ﻗﺎﺭﯨﻠﯩﭗ ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﺘﻰ. مىنىڭ ئۇ ۋاقىتتا قىلغان تەجرىبەمدە ﻓﯧﻤﺘﻮﺳﯩﻜﻮﻧﺘﻠﯩﻖ ﻻﺯﯨﺮ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻼﺭﻧﻰ ”ﺳﻮﻗﯘﭖ“ ﻧﯩﻤﻪ ﮬﺎﺩﯨﺴﻪ ﺑﯘﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﻐﯩﻨﻰﻛﯜﺯﯨﺘﯩﺶ بولۇپ، ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔﻧﻪﺯﻩﺭﯨﻴﯟﻯ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻨﻰ ﺯﯨﯟﯨﻞ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﻯ ﺋﺎﻟﻠﯩﻘﺎﭼﺎﻥ ﻗﯘﺭﯗﭖ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ. 2) ﻧﻪﺟﯩﭗﻣﻪﮬﭙﯘﺯ (Naguib Mahfouz )ﻣﯩﺴﯩﺮﻟﯩﻖ، ،ﺋﯘ 1988-ﻳﯩﻠﻰ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻐﺎﺋﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ. ﺑﯘ ﻳﺎﺯﻏﯜﭼﻰ ﺗﯘﻏﺮﯨﻠﯩﻖ ﺋﻮﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺑﯩﺮ ﻗﻪﺩﻩﺭ ﺗﻪﭘﺴﯩﻠﻰ ﺗﻮﻧﯘﺷﻘﺎ ﺋﯩﮕﻪ. ﺋﯘﻧﯩﯔﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ”ﺋﯜﭺ ﻛﻮﭼﺎ ﺗﯧﺮﯨﻠﻮﮔﯩﻴﺴﻰ“ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﻛﯩﺘﺎﭘﺨﯘﻣﺎﺭ ﺩﻭﺳﺘﻼﺭﻏﺎ ﺗﻮﻧﯘﺵ. ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺋﯜﺯﯞﺍﺧﺘﯩﺪﺍ ﻣﻪﻥ ﺑﻪﻙ ﻛﯩﭽﯩﻚ ﺑﯘﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﺑﯘ ﻛﯩﺘﺎﭘﻼﺭﻧﻰ ﺧﯧﻠﻰ ﺋﻮﻗﯘﭘﻤﯘ ﭼﯜﺷﯩﻨﻪﻟﻤﻪﻱ ﺋﻮﻗﯘﻣﺎﻱﺗﺎﺷﻼﭖ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ. ﭼﻮﯓ ﺑﯘﻟﻐﺎﻧﺪﺍ ﺋﻮﻗﯘﻏﯘﺩﻩﻙ ﭘﯜﺭﺳﻪﺕ ﭼﯩﻘﯩﺮﯨﭗ ﺑﯘﻻﻟﻤﯩﺪﯨﻢ. ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺑﯩﻠﺴﻪﻡ ﺑﯘﻛﯩﺘﺎﭘﻨﯩﯔ ﺋﻪﺳﻠﻰ ﺋﯩﺴﻤﻰ ”ﻗﺎﮬﯩﺮﻩ ﺗﯧﺮﻭﻟﯩﮕﯩﻴﺴﻰ“ (Cairo Trilogy ) ﺋﯩﻜﻪﻥ. ﺋﯘ ﺋﯜﻣﺮﯨﺪﻩ 30 ﺩﯨﻦ ﺋﺎﺭﺗﯘﻕ ﺭﻭﻣﺎﻥ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ﺋﯩﻜﻪﻥ. ﺩﺍﯕﻠﯩﻖ ﺭﻭﻣﺎﻧﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ “ ﻛﻮﭼﯩﻨﯩﯔﺑﺎﻟﻠﯩﺮﻯ“ (Children of the Alley)، ﺋﻪﺭﻩﭘﭽﻰ ﺋﯩﺴﻤﻰ Awlad Haratina) )، ﻳﻪﻧﻪ ”ﻣﯩﺪﺍﻕ ﻛﻮﭼﯩﺴﻰ“ (Midaq Alley) ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﺋﯩﻜﻪﻥ. ﺑﯘﻻﺭﺩﯨﻦ ﻣﯩﺪﺍﻕﻛﻮﭼﯩﺴﻰ ﺩﯨﮕﯩﻨﻰ ﺧﻮﻟﻠﯩﯟﻭﺩﺗﺎ ﺭﻭﻣﺎﻧﻐﺎ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﺳﯩﻨﺎﺭﯨﻴﻪ ﺋﯜﺯﻟﻪﺷﺘﯜﺭﯗﭖ 1994 ﻳﯩﻠﻰ ﻛﯩﻨﻮﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﯩﺸﻠﯩﻨﯩﭗ ﭼﯩﻘﭙﺘﯘ. ﺭﻭﻣﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﯞﻩﻗﻪﻟﯩﻚ 1940ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﻗﺎﮬﯩﺮﻩ ﺩﻩﭖ ﺗﻪﺳﯟﯨﺮﻟﻪﻧﮕﻪﻥﺑﯘﻟﺴﺎ ﺋﯘ ﻓﯩﻠﯩﻤﺪﻩ 1990-ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﻣﯩﻜﯩﺴﻜﺎ ﺩﻩﭖ ﺋﯜﺯﮔﻪﺭﺗﯩﻠﯩﭙﺘﯘ. ﺗﯘﻧﯘﺷﺘﯘﺭﯗﻟﯘﺷﻘﺎﺋﺎﺳﺎﺳﻼﻧﻐﺎ ﺑﯘ ﻛﯩﻨﯘ ﺑﯧﺮﻟﯩﻦ،ﮬﺎﯞﺍﻧﺎ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﻳﻪﺭﻟﻪﺭﺩﻩ ﺧﯩﻠﻰ ﺟﯩﻖ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺮﯨﺸﯩﭙﺘﯘ. ﺋﺎﻳﺎﻝ ﺑﺎﺵ ﺭﻭﻟﻐﺎ ﺧﻮﻟﻠﯩﯟﻭﺩﺗﯩﻜﻰ ﺩﺍﯕﻠﯩﻖ ﻣﯩﻜﺴﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﺋﺎﻳﺎﻝ ﺋﺎﺭﺗﯩﺲ ﺳﺎﻟﻤﺎﻥ ﮬﺎﻳﯩﻚ (Salma Hayek) ﺭﻭﻝ ﺋﺎﭘﺘﯘ. ﻗﯩﺰﺯﯨﻘﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻼﺭ ﺋﯩﺰﺩﻩﭖ ﻛﯜﺭﯛﭖ ﺑﺎﻗﻘﺎﻱ. ﻛﯩﻨﻮﻧﯩﯔ ﺋﯩﺴﻤﻰ ”Midaq Alley“ ﺑﻮﻟﯘﭖ 94-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯩﺸﻠﻪﻧﮕﻪﻥ. ﻧﻪﺟﯩﭗ ﻣﻪﮬﭙﯘﺯﻧﯩﯔ ﻳﻪﻧﻪ ”ﻛﻮﭼﯩﻨﯩﯔ ﺑﺎﻟﯩﻠﯩﺮﻯ ”ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻛﯩﺘﺎﯞﻯ ﺑﯩﺮ ﻗﻪﺩﻩﺭ ﻏﯘﻟﻐﯘﻻ ﻗﻮﺯﻏﯩﻐﺎﻥ. ﺑﯘ ﻛﯩﺘﺎﯞﻯ 19