ئۇنۋېرىستىت ئوقۇتقۇچىلىرىدىكى ئىنسانىي پەزىلەت

aybike

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم،
ئالىي مەكتەپكە كىلىپ ئىرىشكەن ئەڭ چوڭ ئۇتۇقۇم،ئۇزۇن يىللار بۇرۇن يوقۇتۇپ قويغان ئىمانىم،ئىتقادىم بىلەن مەسىلىلەرگە قانداق قاراشنى ئۇگەنگىنىم بولدى،مەن شۇنىڭدىن رازىمەن.ئەلھەمدۇلىللا،بەزى كىشىلەر بىر ئۆمۇر سەرىپ قىلىپمۇ ئىرىشلەلمەيدىغان نەرسىلەرگە ئىرىشتىم.
ئوقۇتقۇچىللىرىم ھەممىسى دىگۇدەك چەتئەللەردە دوكتۇرلۇق ئۇنۋانى ئالغانلار دىسەم ئىشەنمەيسىلەر 2 ئوقۇتقۇچۇمدىن باشقىلار دەرىس ئۆتسە ئۆزىنىڭ چەتتە كۆرگەن بىلگەنلىرىنى سۆزلەيدۇ،بەزى كىتابلرىمىز پۇتۇنلەي ئىنگىلىسچە ئوقۇتقىچىمىز تەرجىمە كىتابقا قاراپ دەرىس ئۆتىدۇ.
بەك ئەستايىدىل بىر ئوقۇتقۇچۇم بارتى،بىزنىڭ ئنىستىتۇتنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى شۇ  خىلى بىر ياخشى ئۆتكەن دەرىسنى.مىنىڭ يىتەكچى ئوقۇتقۇچۇم شۇ بولدى.4 يىل ئۇگەنگەن بىلىمگە لايىق ماقالە يىزڭلار دەيدۇ،يازالىغىنىمچە يىزىپ تاپشۇرۇپ قويدۇم،
ئىشقىلىپ ئالىي مەكتەپتە ئوقۇتقۇچىلاردىن بەك ئۇمىد كۇتۇپ كەتمىگەن ياخشىكەن.تەييارلىقتىكى ئوقۇتقۇچىللىرىم خىلى بىر نەپ بەرگەن.

muellip

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم مۇتەپەككۇر:
    ئۇنىۋېرستېت ئوقۇتقۇچىلىرىدا ساقلىنىۋاتقان رېئال مەسىلىلەر ھەققىدە پىكىر يۈرگۈزۈپ قەلەم تەۋرەتكىنىڭىزگە تەشەككۈر!
    تولىمۇ ئەپسۇس، بۇ تېمىنى يېزىشتىكى مەقسىتىڭىزنى چۈشەنگەن ئادەمدىن چۈشەنمىگەنلەر كۆپتەكلا ھېس قىلدىم.شۇنداقتىمۇ يازغىنىڭىزغا ئۆكۈنمەيدىغانلىقىڭىزغا ئىشىنىمەن.چۈنكى، ئات ئېغىنىغان جايدا قىلى قالغىنىدەك، بىر نەرسىنى ئوقۇغان ئادەمدە جەزمەن ئۇنىڭ تەسىرى قالىدۇ.
بىر ئادەمنىڭ تەربىيەلىنىشكە مۇھتاجلىقىنى ئۇنىڭ مەلۇم بىر دۆلەتنىڭ گراجدانى بولغىنى ياكى بىر ئائىلىگە باش بولغىنى بىلەنلا قانائەت تاپىدۇ دېسەك بۇ تولىمۇ ئەخمەقلىق.ھەر قانداق ئادەم ئۆمۈر بويى تەربىيەلىنىشكە مۇھتاج.ئۇنىڭ بەزىلىرى ئاڭلىق ھالدا ئىزدىنىشتىن كەلسە، بىر قىسىمى ئەتراپىدىكى مۇھىتنىڭ ئىستخيلىك تەسىرىدىن بولىدۇ. ئەگەر قۇرامىغا يەتكەنلەرنى بۇ خىل تەسىردىن مۇستەسنا، ئېنىق دۇنيا قارىشى شەكىللەنگەندىن كېيىن يامان ئىشلارنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىمايدۇ دېسەك، شۇنداق ياخشى ئادەملەرنىڭمۇ يامان كىشىلەر ۋە ئىشلارغا ۋاستىلىك ۋە بىۋاستە ئۇچراۋېرىشىدىن شەكىللەنگەن يامان ئاقىۋەتلەر كېلىپ چىقمىسا بولاتتى.بۇنداق دېسەم بەلكىم ھەممە گەپ شۇ ئادەمنىڭ ئۆزىدە دېيىشىڭلار مۇمكىن، ئەگەر ئۇنداق دېسەڭلار بۇ دەل دۇنيا قارىشى شەكىللىنىپ بولغان ئادەم ئۆزىنى تەربىيەلەشنى بىلىدۇ دېگەن پىكىردىكىلەرنىڭ گېپىگە زىت كېلىدۇ. دېمەككى، ئۇنىۋېرستېت ئوقۇتقۇچىلىرىدا بالىلارنى ئۇنداق قىلساڭ ياخشى بولىدۇ، بۇنداق قىلساڭ يامان بولىدۇ دەيدىغان تەربىيە بېرىش مەجبۇرىيىتى يوق دېيىلگەندىمۇ ئەتراپىدىكى مۇھىتنىڭ گۈزەللىكىنى ساقلاش مەسئۇلىيىتى بار. ھالبۇكى، بۇ مەلۇم مەنىدىن ئېيتقاندا ئەڭ يۈكسەك دەرىجىدىكى تەربىيەلەش مەسئۇلىيىتى، يەنى ئۆزىنىڭ ھەرىكىتى ئارقىلىق ئۈلگە بولۇش. ئوقۇغۇچى تەربىيەگە مۇھتاج بولمىسا مەكتەپكە كەلمىگەن بولاتتى، بىلىم ئۆگىنىشنىڭ ۋاستىسىمۇ كۆپقۇ؟! ئوقۇغۇچى ھەم ماشىنا ئەمەس،ئۇ كۆرىدىغان كۆز،ئاڭلايدىغان قۇلاق ۋە ھېس قىلىدىغان يۈرەككە ئىگە ئادەم، شۇڭا ئۇ ئەتراپتىكى مۇھىتنىڭ تەسىرىدىن مۇستەسنا بولالمايدۇ.  بۇ خىل تەربىيە يۈكسەك مەسئۇلىيەت تۇيغۇسى تەلەپ قىلىدۇ.ھېچ بولمىدى دېگەندە ئىنساننىڭ كىشىلەر بار سورۇندا ھايا قىلىشتىن ئىبارەت بەندىلىك بۇرچى بار.ھايا ئىماننىڭ جۈملىسىدىندۇر.

pengiyar

[align=justify]كىچىكىمىزدە ئۆز-ئارا ئويناشلىرىمىزدا مۇنداق بىر تېپىشماق بۇلىدىغان : «تېشى پار-پار ، ئىچى غار-غار نىمە ؟» تېپىشماقنى تۇنجى قېتىم ئاڭلىغاندا بەلكىم جاۋابىنى تاپالمىغان بۇلىشىم مۇمكىن، بىراق كىيىن قايتا ئاڭلىغىنىمدا مەن ھېچ ئىككىلەنمەستىنلا «ئەينەك» دەپ جاۋاب بىرەتتىم . كۈنلەر بىرىنىڭ كەينىدىن بىرى قوغلىشىپ ئون نەچچە يىل ئۈتۈپ كىتىپتۇ . بۈگۈنگە كەلگەندە ئەگەر بىرسى مەندىن بۇ تېپىشماقنى قايتا سورىغىدەك بولسا مەن قىلچە ئىككىلەنمەستىنلا «مۇئەللىم» دەپ جاۋاب بىرىدىغان بۇلۇپ كەتتىم. نىمىشقا دەمسىز؟ بۇنىڭ سەۋەبى نۇرغۇن، مەن يەنىلا سەل ئۇزۇنراق توختالسام بۇلىدىغان ئوخشايدۇ.

مەن گەپنى يەنىلا مىنىڭ باشلانغۇچنىڭ ئاخىرقى يىللىرى ۋە تۇلۇقسىزدا ئوقۇۋاتقان ۋاقىتلىرىمدىن باشلاي. مەن بىر قەدەر مۇستەققىل ئويلىنىش، پىكىر قىلىش ئېڭىغا ئىگە بولغان ۋاختىم دەل مىنىڭ باشلانغۇچنىڭ ئاخىرقى يىللىرى ۋە تۇلۇقسىزدا ئوقۇۋاتقان ۋاقىتلىرىم. مەن شۇ ۋاقىتلاردا ئەتراپىمغا نەزەر سالسام بىزنىڭ مۇئەللىملىرىمىز مەيلى كىيىم-كىچەك ياكى گىرىم بۇيۇملىرى بىلەن ياسىنىش جەھەتتە بولسۇن ھەقىقەتەن ياخشى. (بۇ يەردە سۆزلەنگىنى ئاساسەن ئايال مۇئەللىملەرنى كۆرسىتىدۇ .) بىزنىڭ مۇئەللىملىرىمىز بىر ھەپتە ئىچىدە ئالماشتۇرىدىغان كىيىم-كىچىكى ھېچ بولمىغاندا 4-5 قۇر، يەنى يوق دېگەندىمۇ كۈنىگە بىر خىل ئالىي دەرىجىلىك كىيىم-كىچەك كىيىپ دەرسخانىدا بىزگە دەرس سۆزلەيدۇ. يەنە ئۇلارنىڭ ئاشۇرۇپ قىلىۋالغان ياراشمىغان گىرىملىرىچۇ تېخى! ئېغىزى خۇددى مايمۇننىڭ قۇڭىدەك قىزىل، يۈزلىرى ئۆلگەن جەسەتنىڭ يۈزىدىنمۇ قورقۇنچلۇق ئاق، قاش-قاپاقلىرى ھەددىندىن زىيادە كۆك ( مۇۋاپىق ئوخشىتىش تاپالمىدىم، بولمىسا تازا بىر ئوخشىتىش ئىشلەتكۈم بار ئىدى .) بارماقلىرىدا ھەرسەر ئالتۇن ئۈزۈك، قۇلاقلىرىدا ساپاق-ساپاق ئالتۇن مونجاق، ئىشقىلىپ ئۆزىنىڭ مۇئەللىملىك سالاھىتىگە قىلچىمۇ ياراشمىغان. ( بۇ يەردە مىنىڭ مەكتەپتە ئوقۇتۇپ ئانا تىلىمدىن ساۋادىمنى چىقىرىپ قويغان مۇئەللىملەرنى سۆككۈم يوق، بىراق بىر قىسىم مۇئەللىملەر ھەقىقەتەنمۇ ماڭا ئاشۇنداق چۈشەنچە بەرگەن ھېلىھەم شۇنداق چۈشەنچە بىرىۋاتىدۇ .)

مۇئەللىملەرنىڭ بۇ ھالىتىنى ئۆزىنىڭ بىر ئايلىق مائاشى بىلەن نىشبەتلەشتۈرگەندە، مۇئەللىملەرنىڭ مائاشى بۇلارغا ھەرگىزمۇ يەتمەيدۇ ، شۇڭىمۇ مۇئەللىملەر ھەمىشە مائاشىم تۆۋەن دەپ قاقشاۋاتقان. مۇئەللىملەر بۇنداق كىيىنىپ، ياسىنىپ يۈرسىغۇ ئۆزىنىڭ پۇلىغا يۈرىدۇ، بىز بىلەن بىۋاستە پايدا-مەنپەئەت تۇقۇنۇشى يوق، بىراق ئاشۇ مۇئەللىملەر زادى ئويلىنىپ باقمامدىغاندۇ دەيمەن؟ ئەگەر مۇئەللىملەر بۇنداق خۇددى «پادىشاھنىڭ مەلىكە-كېنىزەكلىرى»دەك ياسىنىپ دەرسخانىغا كىرىپ دەرس سۆزلىسە، تۆۋەندە ئولتۇرغان ئاشۇ سەبىي ئوقۇغۇچىلارغا قانداق تەسىر بىرەر؟ شۇڭىمۇ كىچىكىمىزدە بىرەرسى بىزدىن «چوڭ بولغاندا نىمە بولىسەن؟» دەپ سورىسا بىز قىلچە ئىككىلەنمەستىنلا «مۇئەللىم بۇلىمەن.» دەپ جاۋەب بىرەتتۇق. ئەگەر باشقىلار تېخىمۇ ئىچكىرىلەپ «نىمە ئۈچۈن مۇئەللىم بولىسەن؟» دەپ سورىسا بىز ھېچ ئىككىلەنمەستىن «چۈنكى مۇئەللىم بولغاندا چىرايلىق كىيىملەرنى كەيگىلى، كۆپ پۇل تاپقىلى بولىدۇ.» دەپ جاۋاب بىرەتتۇق. (لېكىن مەن ئىچكىرىگە ئوقۇشقا كەلگەندىن تارتىپ، ئاشۇ شۇنچە تەرەققىي قىلغان، ئوقۇتقۇچىلارنىڭ مائاشى بىزنىڭ يۇرتتىكىدىن نەچچە ھەسسە يۇقىرى بولغان ئىچكىرىدە مەن بىرەر مۇئەللىمنىڭ پادىشاھنىڭ مەلىكە-كېنىزەكلىرىدەك ياسىنىپ يۈرگىنىنى ئەسلا كۆرمىدىم ئەكسىچە ئۇلار ئوقۇغۇچىلار ئالدىدا شۇنچىلىك ئاددى-ساددا ئىكەنكى سىز ئۇلارنى بىزنىڭ مەھەللىدىكى ئاشۇ سەھرا قىزلىرىدىنمۇ نامراتمىكىن دەپ قالىسىز.) يۇقىرىدا مۇئەللىمنىڭ يۇرۈش-تۇرۇشىنى سۆزلەپ ئۆتتۇق. ئەمدى مۇئەللىمنىڭ كەسپىي بۇرچى بولغان ئوقۇ-ئوقۇتۇش ئىشلىرى ھەققىدە توختىلىپ ئۆتەيلى .

بىزنىڭ ئاشۇ كىيىنىشتە ھېچكىم ئۇلارغا تەڭ كېلەلمەيدىغان ئوقۇتقۇچىلىمىزنىڭ دەرس ئۆتۈش سەۋىيىسى ناھايىتى تۆۋەن، ئۆتكەن دەرسلىرىنى ئوقۇغۇچىلار قىلچىمۇ ئۆزلەشتۇرەلمەيدۇ، دەرسنى مېغىزلىق قىلىپ چۈشەندۇرەلمەيدۇ.

بىزدە «ئاياللار جەمئىيەتنىڭ ئەينىكى» دەيدىغان بىر جۈملە سۆز بار( ئەگەر بۇ سۆزنى مەن خاتا ئىسىمدە تۇتىۋالغان بولسام كۆپچىلىك تۈزىتىش بەرگەي). بىز يەنىمۇ چوڭقۇرلاپ ئويلانساق، ئاشۇ «ئاياللار»نىڭ ئىچىدە مۇئەللىملەر ئەڭ مۇھىم بىر قىسمى، لېكىن بىزنىڭ مۇئەللىملىرىمىز ئاشۇنداق ئۆز ئوبرازىغا ماس كەلمىگەن ھالدا ياسىنىپ دەرسخانىغا كىرىپ دەرس سۆزلەپ، ئاشۇ سەبىي، گۈدەك ئوقۇغۇچىلارغا يامان تەسىر بېرىپ، ئۇلارنى چوڭ بولغاندا ياسانچاق، بەدخەج قىلىپ تەربىيىلەپ چىقىپ ئېغىزىدا سۆزلىگەن دەرىسى بىلەن ئۆزىنىڭ ئەمىلىي ئىش-ھەرىكىتى تامامەن قارىمۇ-قارىشى بولغان قىلمىشلارنى سادىر قىلىپ، تەربىيىلەنگۈچىلەرنى خاتا تەربىيىلەپ، جەمئىيەتنىڭ يۈكىنى ئېغىرلىتىپ، جەمئىيەتنىڭ تەرەققىياتىغا ئېغىر توسقۇن ئامىللارنى كەلتۈرىۋاتىدۇ.
بىز ئاشۇ مۇئەللىملەرنىڭ ئەمىلى سەۋىيىسىنى سىنايدىغان بولساق، ئۇلارنىڭ سەۋىيسى ئىچكىرى-ئۆلكىلەردىكى تۇلۇقسىزنى پۈتتۈرگەن ئوقۇغۇچىلارنىڭ سەۋىيىسىگىمۇ يەتمەيدۇ. شۇڭىمۇ ھازىر شىنجاڭدا ئوقۇتقۇچىلاردىن تارتىپ ھەر ساھە ھەر كەسىپ ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ كەسپىي سەۋىيىسى ھەددىدىن زىيادە تۆۋەن بولغاچقا ھۆكىمەت ئامالسىز ھەرخىل ئىمتىھانلارنى ئورۇنلاشتۇرۇپ، ھە دېسىلا ئىشچى-خىزمەتچىلەردىن ئىمتىھان ئېلىپ، ئۇلارنىڭ ئەسلىدىنلا ئېغىر بولغان يۈكىنى تېخىمۇ ئېغىرلاشتۇرىۋاتىدۇ. بۇ ئاقىۋەتنى پۈتۈنلەي بىزنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلىرىمىز ئۆزلىرى كەلتۈرۈپ چىقارغان، بىزنىڭ ئاشۇ ياسىنىشتا ئالاھىدە «سەۋىيەلىك» ئوقۇتقۇچىلىرىمىز تەربىيىلەپ چىققان «ئىز باسارلار»نىڭمۇ سەۋىيىسى ناھايىتى تۆۋەن.

نىمە؟ سىز ھازىر مەكتەپلەردە بۇنداق ئوقۇتقۇچىلار يوق دەۋاتامسىز؟ خاتالاشتىڭىز، مەن بۈگۈن تېخى بىر نەچچە ئوقۇتقۇچىنىڭ ئەينى ۋاقىتتىكى قىياپىتىنى ئازراقمۇ ئۆزگەرتمىگەنلىكىنى كۆردۇم، شۇ ۋەجىدىن مۇنۇ ئوي-پىكىرلەر خىيالىمدىن كەچتى. ھازىر يېزىلاردىكى مەكتەپلەردە بۇنداق ئوقۇتقۇچىلار خېلىلا كۆپ سالماقچى ئىگىلىگەن بولغاچقا، دۆلىتىمىزنىڭ نۇرغۇن ياخشى سىياسەتلىرى ئۆز قىممىتىنى يۇقىتىۋاتىدۇ.

مەسىلەن، ھازىر ھۆكىمەت رايۇنىمىزدا نۇرغۇن ياخشى سىياسەتلەرنى يۈرگۈزۈپ، ھەر قايسى دېھقان پەرزەنتلىرى ئۈچۈن ھەقسىز ئىچكىرىدە ئوقۇش پۇرسىتىنى يارىتىپ بېرىۋاتقان بولسىمۇ، لېكىن، بىزنىڭ مۇئەللىملىرىمىزنىڭ سەۋىيەسى چەكلىك بولغاچقا، ساپا مائارىپتىن ئىبارەت بۇ يېڭىچە دەرس قۇرۇلمىسىنىڭ تەلىپىگە ماسلىشالمىغانلىقى، دەرسلىكنىڭ ھەقىقىي مەقسەت-نىشانىنى تۇلۇق ئايدىڭلاشتۇرالمىغانلىقى سەۋەبىدىن، ئوقۇغۇچىلارنىڭ نەتىجىسى دېگەندەك يۇقىرى بولماي، ئاشۇ ھەقسىز ئوقۇش پۇرسىتىنىڭ تەلىپىگە ماس كەلمىگەنلىكى ئۈچۈن ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىچكىرىدىكى مەكتەپلەرگە ئۆتۈش نىسبىتى ناھايىتى تۆۋەن بولۇپ، دۆلەتنىڭ ياخشى سىياسەتلىرىدىن تۇلۇق پايدىلىنالمايۋاتىدۇ.

مانا بۇيىل ناھىيىمىزدە ناھىيە بۇيىچە ئىچكىرىدىكى شىنجاڭ تۇلۇق ئوتتۇرا سىنىپىغا ئۆتكەن ئوقۇغۇچى ئاڭلاشلارغا قارىغاندا ئارانلا بىر ئىكەن، بۇ ئەينى ۋاقىت 2002-يىلىدىكى 28 دىن بۇيىل بىراقلا بىرگە چۈشۈپ قېلىشنىڭ سەۋەبى زادى نىمە؟ بۇ دەل مەكتەپلەردە «مەلىكىلەر»نىڭ يەنىمۇ مەۋجۇت ئىكەنلىكىدىن دېرەك بېرىدۇ.

ئەينى ۋاقىتلاردىغۇ مەن بۇنچىلىك ئويلانمىغان ھەم بۇنداق ئويلىنىش سەۋىيەسىگىمۇ ئىگە ئەمەس ئىدىم. لېكىن ھازىر بۇ ھەقتە خېلى كۆپ پىكىر قىلىدىغان بۇلۇپ قالدىم. بىلمىدىم مېنىڭ بۇنداق قىلشىم توغرىمۇ ياكى خاتا، ئەمما بىر مەسىلە ئايدىڭ بولىشى كېرەك، كېسەلنى بايقاشقا دوختۇر كېرەك، دوختۇر كېسەلنى بايقاپ ۋاختىدا داۋالىمىسا بەلكىم بۇ كېسەل ھاياتقا زامىن بولىشى مۇمكىن، شۇڭا بىز كۆپرەك ۋاقىت ئاجرىتىپ ئۆز ئەتراپىمىزنى كۆپرەك كۈزىتىشىمىز كېرەك.

ئەينى ۋاقىتلاردا ئىشچى-خىزمەتچىلەر ئارىسدىكى رىقابەت ھازىرقىدە كۈچلۈك ئەمەس، شۇ مەزگىللەردە مەيلى ئوتتۇرا تېخنىكوم ياكى تۇلۇق كۇرۇسنى پۈتتۈرۈپ كەلگەنلا ئوقۇغۇچى بولسا دۆلەت بىردەك ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇپ، ئۇلارنىڭ ئەمىلىي سەۋىيىسىبىلەن قىلچىلىك ئويلاشمىغان، ھالا بۈگۈنگە كەلگەندە، بىز ئاللىبۇرۇن 21-ئەسىر ـــ ئۇچۇر دەۋرىگە قەدەم قويغان، ھەر ساھە، ھەر كەسىپ ئۇچۇرلىشىش پۇرسىتىنىڭ تۈرتكىسىدە ئۇچقاندەك تەرەققىي قىلىۋاتقان، ھەممە بىردەك تورلىشىپ كەتكەن، ئىشىچى-خىزمەتچىلەر ئوتتۇرىسىدىكى رىقابەت ناھايىتى كەسكىن بولىۋاتقان شارائىتتا بىزنىڭ ناھىيىدىكى، يېزىدىكى، كەنىتلەردىكىدەك مەكتەپلەرگە قارايدىغان بولساق بىزنىڭ مەكتەپلىرىمىزدە ئىشلەۋاتقان ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئارىسىدا ھازىرقى تور دۇنياسىدىن ئۆزىگە كېرەكلىك بولغان ئۇچۇرلارنى تېپىپ پايدىلىنالايدىغانلار ناھايىتى ئاز. ھازىر گەرچە ھۆكىمەت نۇرغۇن مەبلەغ ئاجرىتىپ يېزىلاردىكى نۇرغۇن مەكتەپلەرگە كومپىيوتىر سەپلەپ بېرىلگەن بولسىمۇ، لېكىن ئاشۇ كومپىيوتىردىن پايدىلىنىپ ئۆزىنىڭ ھاجىتىدىن چىقالايدىغانلار ناھايىتى ئاز ياكى يوق دىيەرلىك، ئاۋۇ كومپىيوتىرلار پەقەت جازا ياكى شەكىل ئۈچۈنلا تىزىپ قۇيۇلغان خالاس.

مەن ھازىرغىچە ئىچكىرىدە 6 يىل ئوقۇش داۋامىدا شۇنى ھېس قىلىدىمكى، مەن بۇ ئالتە يىلدا يۇلۇققان ئوقۇتقۇچىلار تۇرمۇشتا شۇنچىلىك ئاددى-ساددا ئىكەنكى، ھاتتا بىزنىڭ سەھرادىكى ئاشۇ سەھرا قىزلىرىدىنمۇ بەكرەك ئاددى-ساددا، ئەمما ئۇلارنىڭ بىلىم سەۋىيىسى، كەسىپكە بولغان قىزغىنلىقى شۇنچىلىك يۇقىرىكى، سىز بىر ئۆمۈر تىرىشىپمۇ ئۇلارنىڭ سەۋىيسىنى ئىگىلەپ بۇلالمايسىز، چۈنكى ئۇلارمۇ توختىماستىن ئۆگىنىپ ئۆزىنىڭ كەسىپىي سەۋىيىسىنى ئۆزلۈكسىز ئۆستۇرۇپ تۇرىدۇ.

شۇڭا ئەسلى تىمىمىزغا قايساق، «تېشى پار-پار، ئىچى غار-غار نىمە؟» دېسە، ئەسلىدىكىدەك «ئەينەك» دېمەستىن بەلكى «مۇئەللىم» دەپلا جاۋاپ بېرىدىغان بۇلۇپ قالدىم.

كۆپچىلىك يەنە دىققەت قىلىپ باقايلى، بىزنىڭ بالىلىقتىكى تېپىشماقلىرىمىزدىن يەنە قايسىلىرىنىڭ جاۋابى ئۆزگەردىكىن؟


                              2008-يىلى 20-ئاۋغۇست              شىنجاڭ ــــ نىيەدە يېزىلغان

مەنبە ئىلقۇت بلوگى: http://blog.ilqut.com/index.php/archives/55.html

pengiyar

قىززىق جاھان، قىززىق ئادەملەر   [s:2]

adilkanun

«ئەھمىيەتلىك» ئىنكاس!
مۇتلەقلەشكەن«ياخشى» باھا!
«ئەتىراپلىق» سېلىشتۇرۇش!
جايىدا ئېلىپ بېرىلغان تەشۋىقات!
تىما يوللىغۇچى «ئالغا» سۇرمەكچى بولغان ئىدىيە!


جەمىيەتنىڭ ھەرقانداق بىر قاراڭغۇ تەرپى ئەكىس ئەتتۇرۇلگەن تىمىلارنى كورگەندە شۇ كەمچىلىكلەر بىزدە مەۋجۇت بولسا تۇزەتسەك، بولمىسا ئىبرەت ئالساق!

albax

مەيلى قايسى مەكتەپنىڭ ئۇقۇتقۇچىسى بولسۇن ،ئوقۇغۇچىنىڭ ئالدىدا چۇقۇم ئۈلگىلىك رولىنى جارى قىلدۇرۇشى كىرەك ! ھەقىقەتەن ئۇقۇتقۇچىنىڭ ئىرىشىدىغىنىدىن مەجبۇرىيىتى كۆپرەك ! لېكىن بۇ كەسىپنىڭ ئۇلۇغلىقىنى چۈشۈنۈپ يەتكەنلەر چۇقۇم پەخىرلىنىدۇ .
  ئەلۋەتتە مۇتەپپەككۇر ئەستايىدىل پىكىر قىلغاندا مەن ئۇنىڭ پىكرىنى قوللىىشىم كىرەك دەپ ئويلىدىم .

niyazdixan

پەنگىيار !
ئىچكىرى تولۇق ئوتتۇرا سىنىپىدا ئوقۇيدىغان ئوقۇغۇچىلارنىڭ  ئومۇمى سانى بولىدۇ . دەرس نەتىجىسى بەك توۋەن بولۇپ كەتسىمۇ ياكى ئاسمان پەلەك بولۇپ كەتسىمۇ شۇ سان بويىچە قوبۇل قىلىدۇ. ئۇنىڭغا غەم قىلىپ كېتىشنىڭ ھاجىتى يوق. ھازىرچە مۇشۇنچىلىك ساندىكى بالىنى ئىچكىرىدە ئوقۇتقانغا  شۈكرى قىلىپ ئولتۇرساق بولا.

adilkanun

ئەسسەلامۇ ئەلەيكۇم !
مۇتەپەككۇر ئەپەندى، ياخشى تىلەكلەرنى باشقىلار چۇشەنمىگەندە ياكى ياخشى تىلەكلەر قوزغىغان مۇنازىرە ياخشى بولمىغان نەتىجىنىڭ كىلىپ چىقىشىغا سەۋەپ بولغاندا ئادەم قانداق ئويدا بۇلۇپ قالار؟
مىنى ئاتىكاچىلىق قىپسەن دىسىڭىزمۇ تەكلىپ بەرگىم كەلدى:
1)  مۇنبەرگە ئانچە يېڭىمۇ ئەمەسكەنسىز، ئەتىراپىڭىزدىكى ھادىسىلەرنى كۇزتۇش بىلەن بىرگە
مۇنبەرنىڭ ئۇمۇمى ھالىتىنىمۇ ئويلۇشۇپ قۇيۇڭ! بەزىدە سىدامراق   پىكىر قىلىشمۇ ياخشى. مەسلەن مۇشۇتىمىدىكى پىكىرڭىزنى ئىلگىرى سۇرۇش ئۇچۇن ئەمىلى ھالدا ھازارقى ئالى مەكتەپ ئۇقۇتقۇچۇللىرى قانداق بولسا ياخشى بۇلاتتى دەپ يازغان بولسىڭىز ئۇنىمى تېخىمۇ ياخشى بۇلارمىتىكىن دەيمەن.
2) ئىنكاسلارنى قايتا كۇرۇپ چىقىپ (بۇنىڭ ئىچىدە ئۇزىڭىزنىڭمۇ  قەتئى توغرا ئەمما ئانچە ئەمىلى بولمىغان ئىنكاسلىرىڭىزمۇ بار )لايىق تاپسىڭىز ئۇزىڭىز تەلەپ قىلىپ بۇ تىمىڭىزنى ئۇچۇرگىزىۋەتكەن بولسىڭىز!

مۇنداق بىر ھىكمەت يادىمدا تۇرىدۇ: بىر كىشى كۆپ كىشىگە سوز قىلماقچى بولسا سۇزى راس بولسىمۇ باشقىلارنىڭ خاتا چۇشۇنىش ياكى ئىختىلاپ پەيدا قىلىش مۇمكىنچىلىكى بولسا شۇ سوزنى دىيىشنىڭ پەيتى كەلمىگۇچە دىمىگەن ياخشى!
مۇنبەرلەردە كۇرۇشۇپ تۇرارمىز! خەيىر!
(بۇ ئىنكاسىمغا قانداقلا ئىنكاس قايتۇسىڭىز قۇبۇل قىلىمەن!)

mutepekkur

ۋە ئەلەيكۇم ئەسسالام، ئۈستىدىكى ئادىل قانۇن ئىسىملىك تورداش.
تەكلىپ - پىكىر بەرگىنىڭىزگە چىن دىلىمدىن رەھمەت ئېيتىمەن.
مېنىڭ بىلىمىم ئىنتايىن ئاز، گەرچە ئوقۇتقۇچىلاردىكى بىر قىسىم خاتالىقنى كۆرۈپ يېتەلىگەن بولساممۇ،  ئەمما، ئوقۇتقۇچىلار قانداق بولۇشى كېرەك، دېگەن مەسىلىگە جاۋاب بېرەلىگۈدەك ئىقتىدارىم يوق.  مەن بۇ جەھەتتىن ئوقۇتقۇچىلارغا قېلىپ بىكىتىپ بېرەلىگۈدەك ئىلىمگە ئىگە ئەمەسمەن. ئەمما، " ئوقۇتقۇچىلار مۇنداق بولۇشى كېرەك" دەپ بىر قېلىپ تۈزۈپ چىقىلىدىغان بولسا، ھازىرقى كۆپ ساندىكى ئوقۇتقۇچىلارنىڭ بۇ قېلىپقا چۈشمەيدىغانلىقىغا تۇلۇق ئىشىنىمەن.

   گەرچە  بۇ تېمامغا نۇرغۇن  كىشلەر قارشى ئىدىيىدىكى ئىنكاس يېزىشقان بولسىمۇ،  ئەمما مەن بۇنى يازغىنىمغا ھەرگىز پۇشايمان قىلمىدىم.
ئالىي مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىرىنى ئاقلاپ، مېنى ئەيىبلىگەنلەرنىڭ  مۇتلەق كۆپ قىسمى  ئۆزىدە  مەن ئوتتۇرىغا قويغان  ئەيىبلەر  بار بولغان كىشلەردۇر.  شۇڭا ئۇلار ئۆزىنىڭ ئەيىبلەنگەنلىكىنى كۆرۈپ، ئۆزىنى ۋە ئۆزىدەكلەرنى ئاقلىماقچى بولدى.  گەرچە ئۇلار  بۇ تېمىنى قوبۇل قىلالمىغان بولسىمۇ، ھىچ بولمىغاندا، ئۆزلىرىگە  يۇقىرى تەلەپ قويىدىغان، خاتالىقلىرىنى بايقاپ تۇرىدىغان، ئۆزلىرىنىڭ ناچار قىلمىشلىرىغا نارازىلىقىنى بىلدۈرەلەيدىغان  ئوقۇغۇچىلارنىڭ مەۋجۇت ئىكەنلىكىنى ھېس قىلىپ قالدى.
مېنىڭچە بۇنى  ئوقۇغان ھەربىر ئوقۇتقۇچى (گەرچە ماڭا ئاچچىقى كەلگەن بولسىمۇ،)  ئۆز قىلمىشلىرىنى، دەرسخانىدىكى ئوقۇغۇچىلىرىغا ئېيتقان سۆزلىرىنى ئەسلىدى.  ئېغىزلىرىدا، ئىنكاسلىرىدا  ئۆزلىرىنى بۇنداق ئاقلىغان بىلەن، ئۆزى ئۈستىدە ئازراق بولسىمۇ ئويلاندى، دەپ قارايمەن. شۇڭا بۇ تېمىنى يوللىغانلىقىمدىن ئەپسۇسلانمايمەن(ئەيىبلەش ئىنكاسلىرى ئۈستۈمگە ياغسىمۇ).
   باشقۇرغۇچىلاردىن  بۇ تېمىنى ئۆچۈرۈشنى ئۆزۈم تەلەپ قىلمايمەن، ئەمما ئۆچۈرىۋەتسە قىلچە پىكرىم يوق.  نەچچە مىڭ ئادەم كۆرۈپ بولدى، تورداشلارنىڭ  بۇنىڭغا بولغان پىكىر- ئىنكاسلىرىنى ئاساسىي جەھەتتىن بىلىپ بولدۇم.  بۇ تېما ئارقىلىق ئۆزۈم خىيال قىلغاندىنمۇ ئارتۇقراق نەتىجىگە ئېرىشتىم.
............................................................
تىلتۇمار ئىسىملىك تورداشقا:
سىز غەيۋەتنىڭ قانداق بولىدىغانلىقىنى ئايرىشتا ئۆزىڭىز بىلىدىغان جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇنىغا ئاساسلانسىڭىز توغرا يەكۈنگە ئېرىشەلمەيسىز.
سىزنىڭ سوتىڭىز ئەخلاق مەسىلىلىرىگە ھۆكۈم چىقىرالمايدۇ.
ئۇنداق ھەممە مۇنبەرگە كىرىۋېلىپ بىزنىڭ ئىتىقادىمىزغا يات بولغان سەپسەتىلىرىڭىزنى جار سالمىغايسىز.
................................................................
تورداشلارغا ئەفىفىينىڭ ئۇستازىمغا خەت ناملىق تېمىسىنى كۆرۈپ بېقىشىنى تەۋسىيە قىلىمەن.

ئاندىن ئەلكۈيى تور ئەدەبىياتى  سەھىپىسىدىكى تۆۋەندىكى يازمىنىمۇ ئوقۇپ باققايسىلەر:

ھەربىر ئادەمنىڭ ھاياتىدا ئۇنىڭغا چوڭقۇر تەسېر قىلغان،ئۇ مەڭگۈ ئۇنتىيالمايدىغان ھەم ئۇنتۇشنىمۇ خالىمايدىغان ئىزگۈلۈك ئەسلىمىسى بولىدۇ،مەنمۇ ھەم شۇنداق.مەندە ئەڭ چوڭقۇر تەسىر قالدۇرغىنى بەلكىم ئالىي مەكتەپ ھاياتىم بولسا كېرەك.ئالىي مەكتەپ دىمەكلىك،جەمىيەتتىن ئىبارەت بۇ كەسكىن جەڭ مەيدانىغا قەدەم بېسىش ئالدىدا تۇرغان زەبەردەسىت جەڭچىلەرنىمۇنتىزىم تەربىيلەيدىغان ئاخىرقى بارگاھ.لېكىن ھەرقانداق نەرسىنىڭ ئىككى تەرىپى بولىدۇ.شۇنداقلا،بەزى نەرسىلەرنىڭ باشقىلارغا بەرگەن ئىجابي تەسىرىدىن سەلبى تەسىرى كۈچلۈكرەك بولىدۇ.تۆۋەندىكىلەر مەلۇم بىر ئالىي مەكتەپنىڭ مەندە قالدۇرغان سەلبي تەسىرلىرى..........
1.ئالىي مەكتەپ بەك ئېسىلكەن،مەن ئەسلىدە يالغان سۆزلەشتىن بەك قورقاتتىم،لىكىن،بۇ يەردە تۇنجى بولۇپ ئېگەللىگىنىم جان بېقىش ئۈچۈن باشقىلارنى ئالداش بولدى.
2.مەن ئېلگىرى ناھايتى تىرىشچان ئېدىم،ئەمما،بۇ يەردە تېزدىنلا تىرىشىشنىڭ ئورنىغا كۆچۈرمىىچىلىك قىلىشتىن ئىبارەت ئېسىل كەسىپنى ئىگەللىۋالدىم.
3.باشقىلارنى بوزەك قىلىش ناچار ئەخلاق،لىكىن،باشقىلارتەرىپىدىن بوزەك بولۇش بۇ قارىشىڭىزنى ئۆزگەرتىۋىتىدۇ.1-يىلى بەكمۇ بىچارىلەشتىم،بوزەك بولۇشنىڭ دەردىنى يەتكۈچە تارتتىم.لىكىن،2-يىلى"يېڭى ئوقۇغۇچىلارنى تەربىيلەش(新生教育)"ئەترىتىنىڭ غوللۇق ئەزاسىغا ئايلاندىم.
4.ئىلگرى ھاراق، تاماكىنىڭ نىمىلىكىنى بىلمەيتتىم.يېرىم يىلدىن كىيىنلا بۇ ھۈنەرلەرنى ئەتراپلىق ئىگەللەپ،ناھايتى كۆپ دوسىت تېپىۋالدىم.
5
.بۇ يەردە سىزنىڭ "ئىلغار " بولۇپ سايلىنىشىڭىز تىرىشچانلىقىڭىزدىن كۆرە،مەسئۇل ئوقۇتقۇچىغا كۆرسەتكەن شاپائىتىڭىزگە باغلىقتەك تۇرىدۇ.
6.ئوقۇتقۇچى دېسە كۆز ئالدىمدا ئۇلۇغ بىر زاتنىڭ سىماسى پەيدا بولاتتى،لىكىن، ھازىر ئالدىمدا تۇرغىنى باشقىلارغا ھەقىقى مېھىر-مۇھەببەت نۇقتىسىدىن ئەمەس، بەلكى، مەلۇم مەسئۇلىيەت تۈپەيلى ئىلاجىسىز كۈيىۋاتقان نۇرسىز چىراقلار،خالاس......
7. 59 نومۇر بىلەن لاياقەتسىز بولۇش مەسئۇل ئوقۇتقۇچىنىڭ سىزگە قىلغان ئىشارىتى،ئەقلىڭىزنى ئىشلىتىپ ئۇنىڭ تەلىۋىنى دەرھال ئورۇنداڭ.....
8.مۇھەببەت ھەققىدە سۆز بولسا تاھىر-زۆھرە، فەرھاد-شېرىنلەر كۆز ئالدىمغا كىلەتتى،ۋاي خۇدايىم! ئالىي مەكتەپ مۇھەببەتنىڭ قايناق بازىرىكەنغۇ؟!...
9.بۇ يەردىكى ساندۇق-ساندۇقلارغا سېلىنغان كىتاپلار ھاراق ،تاماكىڭىزنىڭ پۇلىنى تەمىنلەيدىغان ئېكىسپورت خام ئەشياسى ،خالاس.
10.ياتاققا قەدەم باسسىڭىز، ئەخلاق كاتىگورىيىسىدىن ھالقىغان بىر توپ ئىنسانلار ياشاۋاتقان جەمئيەتنى كۆرەلەيسىز.
11.بۇ يەردە ئوقۇتقۇچىڭىزنى، ئاتا-ئانىڭىزنى ھەربىر قېتىم ئالدىغاندا ئۆزىڭىزنڭ شۇ قەدەر "ئىقتىدارلىق" ئىكەنلىكىڭىزدىن پەخىرلىنىش تۇيغۇسىدا بولىسىز.
12.بۇ يەردىكى تاماق يىيىش قانداقتۇر بىر خىل ئىھتىياج ئۈچۈن ئەمەس،بەلكى،بىر توپ چىلبۆرىنىڭ ئۇچرىغانلىكى نەرسىگە ياۋۇزلارچە ھۇجۇم قوزغىشى...
13.بىزنىڭ كۆرۈشۈش ئادىتىمىزدىكى"ئەسسالام " نىڭ ئورنىنى بۇ يەردە "ئاناڭنى" دىگەن سۆز غەلبىلىك ئىگەللىگەن...
14.كىيىم-كېچىكىڭىزنى ھەرگىز سىرتقا يايماڭ،كىيىم سومكىڭىزنى ھەرگىز يېنىڭىزدىن ئايرىماڭ،بولمىسا تەبىئىيلا يالىڭاچلىنىپ قالىسىز.
15.ئوغۇللار ھاجەتخانىسىنى دېزىنفىكسىيە قىلىش ھاجەتسىز،چۈنكى ئۇنىڭغا ھەر كۈنلۈكى نەچچە يۈزلىگەن "شەپقەتچى"لەر تەمىنلىگەن تاماكا ئىسى يىتەرلىك.
قەدىرلىك دوسلىرىم،مەن يۇقارقىلار ئارقىلىق ئالىي مەكتەپلىرىمىزنى ناچار دىمەكچى ئەمەسمەن،بەلكى،مەلۇم ئالىي مەكتەپتىكى ئۆزۈم ھېس قىلغان، باشقۇرۇشتىكى ئاجىزلىق تۈپەيلى پەيدا بولغان ھەم بولىۋاتقان بىر قىسىم ناچار ئەخلاق،ناچار ئادەتلەرنى كەڭ دوسلار بىلەن ئورتاقلاشماقچى، خالاس.ئەزىز دوسلارنىڭ داۋاملىق تولۇقلىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.

2010-يىلى9-ئاينىڭ 3-كۈنى (جۈمە)

يوللىغۇچى: توققۇزتارا ناھىيە قوي فېرما باشلانغۇچ مەكتەپتە
مەنبە : ئالىي مەكتەپتىكى كۈندىلىك خاتىرەمدىن
http://www.alkuyi.com/asar/show.php?mid=5767

musa558

你正好写了我的遇到。。！！！