مۇستاپا كامال ئاتاتۈرك

isilbala

توۋا!..بۇ ئالەم سەۋەپنىڭ ئالىمى ،ياراتقان ئىگىسى سىياسۇنلارنىڭمۇ ئىكۇلۇگىيىسىنى تەڭشەپ تۇرغۇچى ،مۇستاپا كامالنىڭ چىقىشى بۇ بىر نۇرمال ئىش.. ئۇ بۇلمىغان بۇلسىمۇ يەنە بىر مۇستاپا چۇقۇم چىقاتتى .بۇنى ۋاقىت ،شارائىت ،پۇرسەت بەلگىلەيدىغان ئىشلار ،مەلۇم تارىخى شارائىت پىشىپ يىتىلگەندە ئادەتتىكى بىر پۇقچىمۇ ئۇلۇغ داھىغا ئايلىنىپ كىتىشى مۇمكىن ،بەزىدە قىلىنغان ياخشىلىق ۋارىسلىرى ئۇچۇن ئاپەت بۇلشى مۇمكىن ،بەزىدە قىلىنغان يامانلىق كەلگۇسى ئۇچۇن زۇر شان- شەرەپلەر ئەكىلىشىمۇ مۇمكىن .مەسلەن ؛نۇزۇگۇمنىڭ ۋاختىدىكى قەشقەردىن سۇرگۇن قىلىنغان ئۇيغۇرلار ،بۇگۇنكى ۋاخلاردا ئىلىنىڭ نۇپۇسى، تەرەقىياتى،تېرۇتىيەسى ئۇچۇن نۇرغۇن ئەۋزەللىكلەرنى يارتىپ بەردى .شۇڭىمۇ بىز مەسىلىلەرگە باھا بەرگەندە ئۇزىمىزنىڭ شەخسى خاھىشىمىز بۇيچە ئەمەس بەلكىم ئۇمۇملۇقنى چىقىش قىلغان ئاساستا باھا بىرەيلى .مۇستاپا كامال ئەمدى بۇلغاندا نىمىگە شۇنداق زۇرۇر بولۇپ قالدى .تارىخ پەقەت ئەۋلاتلارغا ئىبرەتتۇر !...بۇگۇنكىدەك  پۇتكۇل دۇنيا تىنىچلىقنى قۇغداپ تەراقىياتنى قۇللاۋاتقان يىڭى دەۋىردە ئوتمۇشنى سۇرەپ چىقىش پەقەت يۇرەككە ئىكەك سىلىشتىن باشقا ئىش ئەمەس ،ئەمدى تالاشمايلى .تۇركى دۇنياسى 80يىل تالاشقان بۇ مەسىلىنىڭ پوقىغا بىز قالمايلى !....

urkesh

..................................

urkesh

.....................................................

urkesh

.........................................

urkesh

سەن نىكاسىز تۇغۇلغانمۇ ياكى ئاتاڭ ئاپاڭنى نىكاھ ئۇقۇتۇپ ئاپتىكەنمۇ ؟  جاۋاپ بىرە قېنى !
سەن ھاقارەتلىگەن موللىلار مىڭ يىلدىن بىرى مىللىتمىزنىڭ مەدىنيىتىنى بېيىتىشتا زور رول ئوينىغان .سىنىڭ مۇستاپا كامالىڭ تۇغۇلماستا فارابى ، مەھمۇد قەشقەرى ،يۈسۈپ خاس ھاجىپ ،تەجەللى ھەزىرتىم قاتارلىق موللىلىرىمىز بىزگە ئىلىم مەرىپەتنىڭ مۇھىملىقىنى ئۆگۈتۈپ بولغان .مۇستاپا كامالنى ھازىر مەغلۇپ بولغان سىياسىون دەپ قارايدۇ . ئەگەر بىلمەكچى بولساڭ مەدىنيەتلەر تۇقۇنۇشى دىگەن كتاپنى تەپسىلى ئۇقۇ ! مىللەتنى مەدىنيەت ئاساسدىن ئايرىشقا ئۇرۇنغان ھەرقانداق سىياسئون مەغلۇپ بولغان بۇلدۇ .تۈرك مەدىنيىتنىڭ ئاساسى بولغان ئىسلام دىنىنى قارغۇلارچە چەكلەپ قايسى كۈننى كۆردى . ھازىر تۈركىيەگە باش بولغانلار بۇ نوقتىدىن ساۋاق ئېلىپ قايتىدىن ئەسلىگە قايتىۋاتىدۇ . كاللاڭنى سىلكىپ ئوبدانراق ئويلانغىن باشقۇش .
---------------------
مەدىنىيىتىمىزنى ئىسلامدىن كېيىن باشلانغان دېمەيدىغانسىز ھە،، مىڭ يىلدىن بېرى بېيىپ كېلىۋاتىدۇ دەپ قارامسىز يا.. كىم ئۈگەتسە خاتا ئۈگىتىپتۇ بىلىۋىلىڭ، خەلقىڭىزنىڭ ئىسلامدىن بۇرۇنمۇ قۇدرەتلىك خانلىقلىرى، گۈللەنگەن مەدەنىيىتى بار ئېدى،خانتىڭتون ئەپەندىم شۇنى دېمىدىمۇ سىزگە..،ئىسلامنى ئۇيغۇرلار يېڭى ئىلغار ئېدىيە قاتارىدا قوبۇل قىلغان ھەم بۇنىڭ ئۈچۈن نۇرغۇن نەرسىدىن ۋاز كەچكەن. ئەلۋەتتە تۈرىكلەرنىڭ ھەيۋىسىنى غەرىبلىكلەر ئۇنتۇپ قالغىنى يوق ، ئوبدان بىلىدۇ. تۈرك ئەۋلاتلىرىغا  ئەجدادلىرىنىڭ قانداق ئۇلۇغلىغىنى ئەمەس قانداق بىر مەغلۇبىيەتچىلىگىنى ھېكايە قىپ بېرىشى سەۋەبسىز ئەمەس. قەھرىماننى خەلىق يارىتىدۇ، قەھرىمانى يوق مىللەت ھەقىقى بىچارە مىللەت.  بىرسىنى ئوغرى، بىرسىنى باندىت ، يەنە بىرىنى خائىن دەپ يۈرۈپ ئەمدىلىكتە بالىلىرىمىزغا  ئۇلۇغلاردىن بىر قانچىنى سانىتىپ باقايلىچۇ ،كىملەرنى سانايدىكىن......  

dellyar571

ئوسمانىيلار ئىمپىرىيىسى ھەرگىزمۇ خەلىپىلىك ئەمەس. گەرچە، كېيىنكى ھۆكۈمرانلىرى ئۆزىنى خەلىپە، دەپ ئاتىغان بولسىمۇ. ئۇ قانداقلىكى بولمىسۇن ئىسلام شۇئارىنى يۇقىرى كۆتۈرگەن ھەيۋەتلىك ئىمپىرىيە.

مۇستاپا كامال قانداقتۇر تۈرك مىللىتىنى قۇتقۇزغان نىجاتكار ئەمەس، بەلكى غەربنىڭ  ئوسمانىيلار ئىمپىرىيىسىنى يوقىتىشتىكى ئىچكى تەرەپتىن خەنجەر ئۇرغان خائىن.
----------------------
ئەمىر قۇتلۇق ئەپەندى .ئۇيغۇرغا شۇنچە كىتاپ نەشىر قىلدۇرۇپ سۇندىڭىز بۇ خىزمەتلىرىڭىزگە ئاپىرىن .لىكىن مەدىنىيەت دۇنياسىدا ئىش قىلىش ساپ تىجارەت قىلىش بىلەن ئوخشاش ئىش ئەمەس سىزنىڭ كەڭ سايغا ئىلان قىلىنغان "ئۆيگە كىرىپ دۇئا قىلىش بىدئەت" ،"بوۋاققا ئەزان ئىيتىپ ئىسىم قويىش بىدئەت" دىگەندەك ئىسلام دىنىدىن قىلچە خەۋەرسىزلىكىڭىزنى ئاشكارلاپ تۇرۋاتقان  تور ماقالىرىڭىز ۋە يوقىرقى دىنى ھىسىيات ۋە رىياللىق ئوماشتەك چىلىپ تاشلانغان گادىرماش ھالەتتە يىزىلىپ سىزنىڭ جەمىيەت ،تارىخ ۋە سىياسەت ،ھەربى ئىلىمدىن قىلچە خەۋەرسىز  ئىكەنلىكىڭىزنى دەلىلەيدىغان ئىنكاسلىرىڭىزدىن سىزدىن قاتتىق ئەپسوسلىنىپ كەتتىم .مەن دىيارىمىزدا خەلىققە كىتاپ سۇنىۋاتقان كىشىلەر پەرىشتە بولىشى كىرەك دىمەيمەن لىكىن ھىچ بولمىغاندا تولۇقسىز  ئوتتۇرا مەدىنىيەت ساپاسىغا ئىگە بولىشى(مەكتەپ يۇزى كۆرمىگەن تەقدىردىمۇ  ) ۋە كىمنىڭ قايسى ساھادە  قانچىلىك نەرسە بىلىدىغانلىقىنى ئاڭقىرالىشى كىرەك  ئىدى .ئەكسى تەغدىردە سۇنغان كىتاپلىرىدىن ئىجابى پايدىلىنىش ئاز چىقىپ بۇ كىتاپلاردىن كۆپىرەك  ئالقاپ ئادەملەر يىتىشىپ چىقىدۇ ياكى ئالقاپلار پايدىلىنىپ كىتىدۇ .مىنىڭ كىتاپ جازامدىمۇ  سىز نەشىرگە سۇنغان بىر قانچە كىتاپ بار ھازىر ئۇلاردىن ئىغىر گۇمان تۇيىدىغان بولۇپ قالدىم
تور دۇنياسىدىكى كۈزىتىشىمگە قارغاندا قاراشى تەرەپ پاكىت ئوتتۇرغا قويسا ئاغىزىڭىزنى بۇزۇپ تىللاپ قىچىپ كىتىدىكەنسىز ،ئۇنداق ئەمەس دىسىڭىز  بۇنىڭغىمۇ يول بار يەنى يوقىرىقى باشلانغۇچ مەكتەپ ساپاسىدا يىزىلغان شۇئار خارەكتىرلىك  ئىنكاسڭىزغا دەلىل كەلتۇرۇپ بىر مۇنازىرە باشلاپ بىقىڭ .

heman11

ئاتا تۈرك  توغرىلىق يېزىلغان بۇ تېمىغا چۈشكەن ھەر بىر ئىنكاسنى تولۇق ئوقۇپ چىقتىم،ھەممەيلەننىڭ قاراشلىرىنىڭ ئۆزىگە نىسبەتە ئېيتقاندا بەلگىلىك ئاساسلىرى باركەن ئەلۋەتتە.ئەمما رىئاللىق ھامان غايىدىن ، ئوي-خىيالدىن،ئۆزىمىزنىڭ مەيدانىدىن ئۈستۈن تۇرىدۇ.ئاتا تۈرك مېنىڭچە ئالدى بىلەن بىر داھىي ھەربىي گىنرال.ھاكىمىيەت مۇشۇنداق مىلتىقتىن،قان - تۆكۈشلەردىن ، نۇرغۇنلىغان باغرى تاشلىق تاللاشلاردىن پەيدا بۇلىدۇ.بىر تارىخى شەخسنى تۆھپىسى ھەققىدە باھا بەرگەندە دېنى نوقتىغا تايىنىپلا باھا بىرىدىغان بولساق بۇ دۇنيادا مۇسۇلمان ئەمەس ئەمما نۇرغۇن تۆھپىلەرنى ياراتقانلارنى تىللامدۇق؟ توغرا ئۇلارنىڭ خاتالىقى بولىشى مۇقەررەر.بىز مۇسۇلمان بولغاچقا مۇسۇلمان ئەمەسلەرنىڭ تۆھپىسىنى يوققا چىقىرالمايمىز.مەنچە ئاتا تۈرك يەنىلا بىر غەلبە قازانغۇچى(بۇ غەلبە ئۇنىڭ ھاكىمىيەت ۋە ئۆزىنىڭ مىللىتىنىڭ تەقدىرىگە قارىتىلغان،دىنى نوقتىنى بۇ يەرگە سۆرەپ كىرمەڭلار،مەنمۇ ئەلەھەمدۇلىللا مۇسۇلماندۇرمەن)ئاڭلىسام ئاتا تۈرك تۈرك تىلىدىكى ئەرەب ۋە پارىس تىلىنى چىقىرىپ تاشلاش ئۈچۈن نۇرغۇنلىغان ساپ تۈرك تىللىرىنى ئورنى ئەرەب ۋە پارىس تىللىرىدىن ئېلىنغان سۆزلەرنىڭ ئورنىغا دەسستىپتىكەنمىش،ئىشقىلىپ مۇستاپا كامال توغرىسىدا نۇرغۇن دەتالاشلار بار. بىرسى ئىسلام خەلىپىلىكىنى يوق قىلدى دېسە، يەنە بىرسى تۈركلەرنى مۇستەقىل ئۆزىگە-ئۆزى خوجا بولغان تۈركىيە جۇمھۇرىيىتىگە ئىگە قىلدى دەپ ئىككى تەرەپ ئۆز نوقتىئىي نەزىرىدە چىڭ تۇرىدۇ.ئەمما رىئاللىق بىزنى ئوبدان ئويلىنىشقا ئۈندىشى كېرەك؟ مەسىلىنى بىر تەرەپتىنلا ئويلىغاندا ئاسانلا باشقىچە ئوقۇشماسلىقلار،بىر تەرەپكە ئېغىپ كىتىش ساقلىنىش تەس ئەمەس ئەلۋەتتە.

تۈركلەر ھازىر ئىلگىرىكى ئوسمانلى ئىمپىرىيىسى دەۋىرىدىكى پۈتۈن مۇسۇلمان دۇنياسىغا ھۆكمىرانلىق قىلىپ سەركەردىلىك رولىنى يوقاتقان بولسىمۇ،ھازىر ھاكىمىيەت  يۈرگۈزىۋاتقان پارتىيە ئاستا-ئاستا مۇسۇلمان دۇنياسىغا يېقىنلىشىۋاتىدۇ. ئوتتورا ئاسىيادىكى قېرىنداش مىللەتلەر مۇستەقىل بولغاندىن كېيىن تۈركىيە ئۆزىنىڭ ئىستىراتىگىيىلىك پىلانىنى تۈزۈپ ئوتتورا ئاسىيادا تەسىر كۈچى بار دۆلەتكە ئايلانماقتا. ئوتتورا ئاسىياغا ئىكىسپورت قىلىنىۋاتقان نۇرغۇنلىغان ماللار تۈركىيدە ئىشلىنىگەن ماللار بولۇپ ھېسابلىنىدۇ. تۈركىيە ھۆكىمىتىنىڭ ھازىر تۇتىۋاتقان يولىغا بەزەن غەرب ئەللىرى گۇمانلىق نەزىرى بىلەن <<ئەجىبا تۈركىيە ياۋروپادىن يىراقلىشىۋاتامدۇ؟>> دەپ سوئال قويىۋاتىدۇ. بۇنىڭغا تۈركىيە باش مېنىسىتىرى ئەردۇغان پەلەستىنگە ياردەمگە كېتىۋاتقان پاراخوتقا ھۇقۇم قىلىپ 9 تۈركىيە پۇقراسىنىڭ ئۆلگەنلىكىگە قاتتىق نارازىلىق بىلدۈرۈپ تۈركىيىنىڭ ئۇزاق ۋاقىتتىن بېرى ياۋرۇپا ئىتىپاقىغا كىرىش تەكلىپىنىڭ ئەمەلىيلەشمەسلىكى تۈركىيىنى ئۈمۈدسىزلەندۈردى ۋە تۈركىيىنىڭ ياۋروپا ئىتىپاقىسىزمۇ دۇنيادا ئۆزىنىڭ تەسىر كۈچىنى كۆرسىتەلەيدىغانلىقىنى ئېيىتتى.

دىمەك تۈركىيە ھازىر پۈتۈن ئوتتۇرا شەرىق ۋە ئوتتۇرا ئاسىيادا تەسىر كۈچىنى كېڭەيتىش ئۈچۈن ئۈزلۈكسىز تىرىشماقتا. خەلقارالىق يىغىنلاردا <<20 دۆلەت گوروھى>> دا پۈتۈن تۈرك دۇنياسىغا ۋەكىل بولۇپ قاتنىشقان بىردىن-بىر تۈرك دۆلىتى ھېسابلىنىدۇ. ئەجىبا بۇ روھلارنى ئۆز ۋاقتىدىكى ئاتا تۈرك بەرگەن بىر قىسىم ئىدىيەلەردىن ئايرىپ قاراشقا بۇلامدۇ؟ شۇڭا مەن مەسىلىگە دىننىي نوقتىنىلا تۇتقا قىلىۋالماي كۆپ تەرەپلىمە تەھلىل قىلىشىمىزنى سورايمەن.

ezizan

ئەسەت سولايماننىڭ "ئۆزلۈك ۋە كىملىك" دىگەن كىتاۋىدا مۇنداق دەيدۇ:
لىكسىيە سۆزلەش يىغىنىدىن كىيىن تۈركىيەنىڭ باش ئەلچىسى بىر مەخسۇس فىلىمنى قۇيۇپ بەردى.بۇ "مۇستاپا كامال" ناملىق كىنو بولۇپ .تولىمۇ تەسىرلىك ئىكەن.كىنودىكى بىر كۈرۈنۈش مەڭگۈ ئىسىمدىن چىقمايدۇ.
1912-يىلى گىرىتسىيە-ئەنگىلىيە بىرلەشمە ئارمىيەسى ئىستانبول ۋە باشقا شەھەرلەرنى بېسىۋالىدۇ.ئاندىن داۋاملىق ھۇجۇم قىلىپ پۈتۈن تۈركىيەنى مۇنقەرىز قىلىش خەۋپىگە دوچار قىلىدۇ. مۇشۇنداق شارائىتتا مۇستاپا كامال ئارمىيەنى قايتىدىن تەشكىللەپ تاجاۋۇزچىلار بىلەن قاتتىق كۈرەش قىلىدۇ. فىلىمدە مۇنداق بىر ۋەقەلىك تەسۋىرلەنگەن؛

بىر يامغۇرلۇق كۈنى مۇستاپا كامال مۇھاپىزەتچى قىسىملىرىنى ئەگەشتۈرۈپ،ئالدىنقى سەپنى كۆزدىن كەچۈرۈشكە كىتىپ بارغاندا،يولدا بىر كالا ھارۋىسىنى يىتىلەپ كىتىپ بارغان بىر ئايالغا ئۇچراپ قالىدۇ. ئايالنىڭ قۇچىقىدىكى كىچىك بالا شىددەتلىك يامغۇرنىڭ دەستىدىن قاتتىق يىغلاۋاتاتتى،لېكىن ھېلىقى ئايال يىغلاۋاتقان بالىسى بىلەن ئانچىكى كارى بولماي،ھارۋىنى ئەدىيال بىلەن يۆگەپ ،قولىدىكى قامچىسى بىلەن كالىنى تىزرەك مېڭىشقا ئۈندەۋاتاتتى.بۇنى كۈرۈپ مۇستاپا كامال ھېلىقى ئايالدىن سورايدۇ:
- ھەي ئايال،ھارۋىدىكى نىمە؟
- قورال-ياراغ.
- نەگە ئېلىپ ماڭدىڭ؟
- ئالدىنقى سەپكە.
- ھارۋىنى نىمىشقا ئېرىڭ ھەيدىمىدى؟
- ئېرىم ئۇرۇشتا ئۈلۈپ كەتتى.
- بالا ھۆل بولۇپ كىتىپتۇ،ئەدىيال بىلەن بالىنى يۆگىۋېلىشىڭ كېرەك ئىدى!
- شۇنداق،بالامنى يۆگىۋالسام ياخشى بۇلاتتى، - دەيدۇ ھېلىقى ئايال مۇستاپا كامالغا مەردانىلىق بىلەن قاراپ تۇرۇپ،- لېكىن ھارۋىدىكى  قۇرال-ياراغلار ھۆل بولۇپ كەتسە ۋەتەن مۇنقەرىز بولىدۇ.بالام ئۆلۈپ كەتسە يەنىلا بالا توغالايمەن،لېكىن ۋەتەننى قايتا توغالمايمەن!
بۇ گەپنى ئاڭلىغان مۇستاپا كامال ئاتتىن سەكرەپ چۈشىدۇ- دە ئۈستىدىكى يامغۇرلۇقنى سېلىپ ئايالنىڭ قۇچىغىدىكى بالىنى يۆگەپ قويىدۇ.ئاندىن ھېلىقى ئايالغا قاراپ:
- ساڭا ئوخشاش ئۇلۇغ ئانىلار بولىدىكەن ، تۈرك ۋەتىنى ھەرگىزمۇ مۇنقەرىز بولمايدۇ،-دەيدۇ.
-

sufiye

يۇقىرىدىكى تورداشhuman، مەن سىزنىڭ پىكرىڭىزنى ھۆرمەتلەيمەن. دېگەنلىرىڭىزنىڭ ئۇرۇنلۇق تەرەپلىرىمۇ بار.
مېنىڭ ھېس قىلىشىمچە، سىز تۈركىيەنىڭ ھازىر مۇسۇلمان دۇنياسىدىكى بىر قەدەر كۈچلۈك دۆلەت بولۇپ ھېساپلىنىشى ئاتاتۈركنىڭ تۆھپىسى دەپ قارايدىغاندەك قىلىسىز. (خاتا چۈشەنگەن بولسام، ئەپۇ قىلىڭ)
مەن بۇنىڭ ئەكسىچە قاراشتا. سەۋەبى:
1) ئۆچ تۆت ئەسىر ئىلگىرىكى ئوسمانلى دۆلىتى بىلەن سېلىشتۇرغاندا ھازىرقى تۈركىيە ئىنتايىن ئاجىز ئۇرۇندا تۇرىدۇ. ئىككى يۈز يىل ئىلگىرىكى گېرمانىيە ئىقتىسادى جەھەتتە ھازىرقى تۈركىيەدىن نەچچە ھەسسە ئاجىز ئۇرۇندا تۇراتتى. ئەمما ھازىر ئۇنداق ئەمەس.
2) 1930-يىلى تۈركىيە ئايرۇپىلان ياساپ دانىيە قاتارلىق ياۋرۇپا دۆلەتلىرىگە ساتاتتى. ئەمما ھازىر ئۇنداق ئەمەس.
3) 1928-يىلى مەجبۇرى يېزىق ئۆزگەرتىشكە 96% كىشى قەتئىي قارشى چىققان بولسىمۇ، ئاتاتۈرك ھۆكۈمىتى قاتتىق مەجبۇرى بېسىم بىلەن نۇرغۇن كىشىنى قۇربان قىلىش بەدىلىگە يېزىقنى لاتىن يېزىقىغا ئالماشتۇرۇپ، يېڭى ئەۋلاتلارنى ئاتا بوۋىسىنىڭ مەدەنىيىتى، ئەسەرلىرىنى ئوقۇيالماس (ساۋاتسىز)، لاتىن يېزىقىنىلا تونۇيدىغان كىشىلەردىن قىلىپ چىقتى. (مەدەنىيەتكە مۆلچەرلىگۈسىز زىيان سالدى)
4) ئوسمانلى دۆلىتىنىڭ يەر كۈلىمى 24 مىليون كوۋادىرات كىلومېتىر بولغان بولسا، ھازىرقى تۈركىيەنىڭ ئاران 782 مىڭ كوۋادىرات كىلومېتىر ئەتراپىدا. ھەتتا 1936-يىلدىكى بىر خەلقئارا يىغىندا ئىلگىرى ئوسمانلىغا تەۋە ئىستانبۇل بۇغۇزىنىمۇ ئاتاتۈرك ئىمزا قويۇپ خەلقئاراغا تەۋە قىلىپ يېزىپ قويۇپتىكەن. ئىستانبۇل بۇغۇزىدىن ئۆتىدىغان چەتئەل كېمىلىرى بۇ يەردە پۇل تۆلىمەي ئۆتىدۇ. ئەگەر تۈركىيەگە تەۋە دەپ يازغان بولسا، تۈركىيە مۇشۇ يەردىن ئۆتىدىغان چەتئەل كېمىلىرىدىن ئازىراق بولسىمۇ ھەق ئالالىغان بولسا، ئۆز خەلقىگە پايدا بولماسمىدى؟!
5) بېيجىڭدا ماگىستىرلىقتا ئوقۇپ قايتقان گۆكخان ئىسىملىك بىر تۈرك يىگىتنىڭ ماگىستىرلىق ماقالىسىنى كۆرگەنتىم. ئۇنىڭدا دېيىلىشىچە، 1905-يىلى جوڭگۇدا يېڭىلىققا كۆچۈش، زامانىۋىلىققا يۈزلىنىش ھەرىكىتى بولدى. ئوسمانلى دۆلىتىدىمۇ بۇ ھەرىكەت بولدى. ئىككى دۆلەتتىكى ھەرىكەتنىڭ باشلىنىش يىلى ئاساسەن ئوخشاش. ئوسمانلى دۆلىتىدە بۇ ھەرىكەت دەسلەپتە ئىنتايىن تىز بولدى. جوڭگۇدا دەسلەپتە بەك ئوڭۇشلۇق بولمىدى. لېكىن كېيىن تىز بولدى. ئەمما تۈركىيدە كېيىن تەرەققىيات جوڭگۇدىكىدەك تىز بولمىدى. پەن-تېخنىكىدا جوڭگۇنىڭ دېڭىز بويى رايونلىرىدىكىدەك تەرەققىي قىلالمىدى. بۇنىڭ سەۋەبلىرى نېمە؟ ...
6) تۈركىيەدە مەن تونۇيدىغان ئالىي مەكتەپ پروفېسسورلىرى بار، كۆپىنچىسى ئوسمانلى دۆلىتى ۋاقتىدىكى شانلىق سەلتەنەتنى ھەسرەت بىلەن ئەسلەيدۇ. ھازىرقى تۈركىيەدىكى غەربپەرەستلىك، ئاتاتۈركنىڭ "نە مۇتلۇ تۈركۈم دىيەنە" دېگەندەك ئىرقچى نەزىرىيەلىرىنىڭ تۈرك، كورت، ئەرەپ قاتارلىق مۇسۇلمانلارنى بىر بىرىگە دۈشمەن قىلغانلىقىغا ئېچىنىدۇ.
.......................
قىسقىسى، مېنىڭ قارىشىم: تۈركىيە ھازىر 57 مۇسۇلمان دۆلەت ئىچىدە سانائەتلىشىش، زامانىۋىلىشىش جەھەتتە بىر قەدەر ئالدىنقى ئۇرۇندا تۇرغاندەك كۆرۈنگەن بىلەن، 16-17-ئەسىردىكى ئەھۋالىغا سېلىشتۇرغاندا كۈچلەندى دېگىلى قەتئى بولمايدۇ. ئوسمانلى دۆلىتىنى بوك-باراقسان شاخلاپ ئېگىز ئۆسكەن بىر دەرەخكە ئوخشاتسىڭىز، بىر قانچە كىشى بۇ دەرەخنى ھەرىدەپ كېسىۋەتسە، بىر قانچە كۈن، ھەتتا بىر قانچە ئاي بۇ يەردە دەرەخ بارلىقى كۆزىڭىزگە كۆرۈنمەسلىكى مۇمكىن. ئەمما بۇ دەرەخنىڭ يىلتىزى يەر ئاستىدا چوڭقۇر يەرلەردە بولغانلىقى ئۈچۈن، مەلۇم مۇددەتتىن كېيىن مۇقەررەر ھالدا كۆكلەپ ياشىرىپ چىقىدۇ. ھازىرقى تۈركىيە دەل شۇ يىلتىزدىن ياشىرىپ چىققان. (تۈركىيەنىڭ قۇرغۇچىسى ئاتاتۈرك دېگەن نەزىرىيەگە قارشى تۇرىمەن). يەنە بىر گەپ، جوڭگۇدىكى ئەپيۇن ئۇرۇشىدىن كېيىنكى يېرىم فېئوداللىق يېرىم مۇستەملىكىلىك ھالەت بىلەن ئوسمانلى دۆلىتىنىڭ كېيىنكى ۋاقىتلىرىنى قەتئى سېلىشتۇرغىلى بولمايدۇ. سىزگە تەۋسىيەم: ئوسمانلى دۆلىتىنىڭ 600 يىللىق تارىخىغا مۇناسىۋەتلىك كىتابلارنى كۆپرەك ئوقۇسىڭىز. 1800-1900-يىلىدىكى ئەسەرلەرمۇ بەك مۇھىم.  
...........................................
يەنە بىر ئىلاۋە:
ئوسمانلى دۆلىتى 16-ئەسىردە دۇنيادىكى ئەڭ كۈچلۈك دۆلەت ئىدى. ئەمما 18-ئەسىردىن كېيىن چېكىنىشكە باشلىدى. بۇنىڭ سەۋەبى نېمە دەپ سورىغۇچىلارغا تۈركىيەدىكى بەزى ئالىملارنىڭ جاۋابى مۇنداق: ياۋرۇپادا نەشرىياتچىلىقتا ئىشلىتىلىدىغان ئىلغار ماشىنىلار ئىشلەپچىقىرىلغان. ئوسمانلى دۆلىتىدە مائارىپتا دىنىي كىتابلارنى بېسىپ تارقىتىشتا مۇشۇ ماشىنىلارنى ئىشلىتىش ياكى ئىشلەتمەسلىك مەسىلىسىدە بىدئەت ئىختىلاپى چىققان. بىر تۈركۈم كىشىلەر "قۇرئان-كەرىمنى بۇ ماشىنىدا بېسىش بىدئەت" دەپ چىڭ تۇرۇۋالغان. يۈز يىلدىن كۆپرەك ۋاقىت داۋاملاشقان بۇ ئىختىلاپ نەتىجىسىدە مائارىپ ياۋرۇپادىن كېيىن قالغان...ياۋرۇپا تەبىئى پەن مائارىپى جەھەتتە ئالغا ئىلگىرلەپ كەتكەن... ۋاھاكازالار.
بىز بۇلاردىن ئىبرەت ئېلىشىمىز كېرەك.

ekbal998

ئالمەتەچۈپكە ئۇيغۇر سالامى.
سىز نىمىگە ئىتىقاد قىلىڭ ئۆزىڭىزنىڭ تاللىشى ۋە خاھىشى .ئەمما باشقىلارنىڭ ، يەنى ئاتا-بوۋىڭىز ئىتىقاد قىلغان بىر دىننى ئەيبلىشىڭىز ئەخلاققا ئۇيغۇن ئەمەس.  باشقىلارنىڭ ماددى -مەدەنىيتىگە ئىلاھقا چوقۇنغاندەك چوقۇنۇپ قەلبىڭىز قانچىلىك ئىزىتىراپ ، ئىچى سىقىلىشتا ئۆتىۋاتقىنى ئۆزىڭىزگە ئايان. تالىبانلار غا،ۋەتەندىكى موللىلار غا قاراپ دىنغا باھا بەرمەڭ. بۇلار دىننىڭ مەلۇم تەرپىگە ئىسىلغۇچىلار .دىننى تارىختىن ، سىز چوقۇنۇۋاتقان گىرمان ،فىرانسىيە ،يەھۇدىلارنىڭ ئادىل پىكىر ئىقىمىنى ياقلغان ھەقىقەتكە كۆز يۇممايدىغان ئەدىبلىرى ۋە مۇتەپەككۇرلىردىن ئىزدەڭ.
ئىسلام دىنى ئوتتۇرا ئەسىردە ياۋرۇپالىقلارنىڭ بۈگۈنكى ھازارىتىنىڭ ۋۇجۇتقا چىقىشىغا تۈرۈتكىلىك رول ئوينىغان. غەرناتە ، قۇرتەبە ،ئىشبىلىيا ،فىرانسىيە قاتارلىق غەرىبنىڭ مەركىزى شەھەرلىردە ئىسلامنىڭ ئىنسانىيلىققا ئىگە ئىزلىرى قالغان.ئوتتۇرا ئەسىردە تۇرۇپ  ئوپراتسىيگە ئوخشىغان نازۇك تىخنىكلارنى قۇرۇپ بۈگۈنكى غەرىب تەرەققىياتىغا ئۇل سالغان.
گىرمان مۇتەپەككۇرى زىگىرىد ھونك خانىم " غەرىبتە چاقنىغان ئىسلام نۇرى" ناملىق مەشھۇر ئەسىردە ،ئەگەر مۇسۇلمانلارنىڭ غەرىبكە ئىلىپ كەلگەن زور ئۆزگىرىشلىرى بولمىسا ، ئىنسانلارنىڭ بۈگۈنكى كۈنى 500 يىل ئارقىغا چىكىنگەن بولاتتى دەيدۇ. بۇ كىتاب 17 تىلغا تەرجىمە قىلىنغان بولۇپ ئىسلام دىننىڭ ياۋرۇپا غا قالدۇرغان ئۈنۈملۈك نەتىجىلىرنى تارىخى بايانلار بىلەن تەسۋىرلەپ بەرگەن.ئەگەر ئىسلامنى چۈشنمەكچى بولسىڭىز شۇ كىتابقا مۇراجىئەت قىلىڭ. بۇ سىز چوقۇنۇۋاتقان غەرىبلىكلەرنىڭ ئىسلامغا بەرگەن باھاسى.بۇنىڭدىن سىرىت فىرانسىيلىك مورىس بوكاي ،ۋىليام جىمىس قاتارلىق ياۋرۇپا پىكىر ئىقىمنىڭ مەپكۇر مەنبەسى سانىلدىغان بۈيۈكلەرگىمۇ نەزەر سىلىپ بىقىڭ .
ۋەتىنىمىزدىكى موللىلارنىڭ ھەقىقەتەن ساپاسىزلىقى ۋە دىننى توغرا چۈشىنىپ ، ئىسلامنىڭ ھاياتنى مۇئەييەن ئۇسلۇب بىلەن ئۆزگەرتىپ ھەممە جەھەتتە ئۈستۈنلىكنى نىشان قىلغان دىن ئىكەنلىكىگە سەل قاراپ كەلگەنلىكى كۆز يۇمغىلى بولمايدىغان ھەقىقەت. لىكىن بۇلاردىمۇ نە چارە!!!!!!!!!!!!!!!
مۇستافا كامالنىڭ ئۆزىنىڭ تاللىغان يولىدىكى قەھرىمان ئىكەنلىكى ھەممىزگە ئايدىڭ مەسىلە. ئوسمانىلارنىڭ ھەربى باشلىقى بولۇپ تۈركىيەنى خەلىپىلىك دۆلەتنى ۋەيران قىلماقچى بولغان غەرىب تاجاۋۇزچىلىردىن  ساقلاپ قىلىپ ھاكىميەتنى تارتىۋالغان پالۋان.ماختاشقا تىگىشلىك تەرەپلىرى بار دۇ ئەلۋەتتە. ئەمما شەخىسنىڭ نام-ئابرۇيىنى قوغدايمەن دەپ بىر پۈتۈن مۇسۇلمان خەلىققە ھۇجۇم قىلىپ ئۇلارنىڭ دىنىغا تىل تەككۈزسىڭىز  سىزنىڭچە ياخشىمىدۇ؟؟؟؟
سىز ماختاپ شۆلگەي ئىقىتىۋاتقان  غەرىب ئەخلاق نۇقتىسىدىن قانچىلىك ئىغىر دەرجىدە چىكىنگەنلىكىنى بىلەمسىز؟ سىزگە ماددى كۆرنىشلا بولسا كۇپايىمۇ؟
چىركاۋلاردا پوپلارنىڭ ئەرنى ئەرگە.ئايالنى ئايالغا چىتىپ توي مۇراسىمى ئۆتكۈزۈۋاتقىنى تەرەققىياتمۇ؟ بەچچىۋازلىقنى قانۇنى ھوقۇق  ،بۇ شەخىسنىڭ ئەركىنلىكى  دەپ قوللاۋاتقان غەرىب ھاكىملىرى ،زىيالىلىرىنىڭ قىلمىشلىرى مەدەنيەتمۇ؟ لىكىن ئۈگنۈشكە تىگىشلىك تەرەپلىرنىڭ بارلىقىغا كۆز يۇممايمەن . دىنىمزىنى قۇربان قىلماي ئۈگەنسەكمۇ ئەرزىيدىغۇ دەيمەن .ئىنساننىڭ تەبئىتى كۆتۈرمەيدىغان ئەخلاقسىز ئىشلارنى قانۇن ئارقىلىق قوغداۋاتقان غەرىب سىز ۋە بىزنىڭ دورىشىمىزغا ئەرزىمدۇ؟ 
 ئاخىردا ئۇستاز ئەبدۇقادىر جالالدىننىڭ مۇنۇ سۆزىنى قالدۇۇرۇپ ئۆتەي" بەزىلەر ئىسلام دىنى يىزىقىدىكى ھەرىپلەر ئۇيغۇرلارنىڭ تەرەققىياتىغا چىكىنىش ئىلىپ كەلدى ، بىزمۇ غەرىبنى دوراپ شۇلارغا ئەگىشىپ يىزىقىمزىنى ئۆزگەرتىش بىلەن بىللە شۇلارنى مەدەنيەت ئۈلگىمىز قىلساق تەرەققى قىلاتتۇق دەپتۇ، مەن بۇلارغا باشقا گەپ قىلىشنى لايىق تاپمىدىم. تىل ئۆزگەرتىش بىلەن بىللە ئۇلارنى نۇقۇل ھالدا دورىغاندىن ئاناڭنىڭ ئەيمىنى ئۆزگەرتسەڭ ئاسانلا تىز تەرەققى قىلىسەن دىدىم"