«چوڭ ئەيسا» نىڭ مەخپىي ئارخىپى

muhterbay

گۈزەلنۇر ئۆمەرنىڭ يىغىسى

ماۋزۇمىزغا قاراپ گۈزەلنۇر ئۆمەرنى كۆزىدىن ياش قۇرىمايدىغان تازىمۇ بىر تاۋى نازۇك ئاياللارنىڭ تىپىدىن ئوخشايدۇ دەپ چۈشۈنۈپ قالسىڭىز خاتالاشقان بولىسىز . كونىلارنىڭ گېپى بويىچە ئېيتقاندا ئۇ بىر ھەقىقىي جىگىرى بار ، تىرىك ئايال . بېلىنىڭ تۆۋىنىگە ئاش بارمىغان مىڭلىغان خېنىم مىجەز ئەرلەرگە تېتىغۇچىلىگى بار . تەغدىرگە تەن بېرىشنى خالىمايدىغان ، ياشاش ئۈچۈن كۈرەش قىلىشنى بىلىدىغان ، ھاياتقا ئۈمىد ۋە ئىشەنىچ بىلەن بېقىپ ، مەغرۇر يۈرۈيدىغان قەيسەر ئايال . كۆزىدىن كۈلكە ، چېھرىدىن تەبەسسۈم ئۆچمەيدىغان چىقىشقاق ، مۇڭداشقاق ، خۇشچاقچاق ، سۆيۈملۈك ئايال . ئۆمرىنى ئۇيغۇر سەنئىتى ئۈچۈن بېغىشلىغان ، ئىلى خەلق ئاھاڭلىرى ئاساسىدىكى ناخشىلارنى ئورۇنلاشتا ئۆزىگە خاس پورما شەكىللەندۈرگەن چولپان ئايال . گۈزەلنۇر قانداقتۇر كەسپىي مەكتەپ تەربىيەسى ، ئالىي مەكتەپ بوسۇغۇسى دىگەندەك يەرلەرنى كۆرۈپ باقمىغان . ئۇنىڭ تۇنجى ئۇستازى ئۆزىنىڭ ئانىسى ، ئۇنى تاۋلاپ يېتىشتۈرگەن ئورۇن ئىلىنىڭ ئەلنەغمە سورۇنلىرى . شۇنداق بولغاچقا ئۇنىڭ ئاۋازى تولىمۇ يېقىملىق ، ئېيتقان ناخشىلىرى سىڭىشلىق ھەم تېتىملىق . ھەرقايسى ئۈن - سىن نەشرىياتلىرى تەرىپىدىن نەشىر قىلىپ تارقىتىلغان ، خەلق سۆيۈپ ئاڭلاپ كېلىۋاتقان '' سۆيگانۇچكا '' ، '' ئېزىتقۇ '' قاتارلىق سەككىز پارچە قاپلىق ئۈنئالغۇ لېنتىسى بىلەن بىر پارچە VCD  پىلاستىنكىسى بۇنىڭ بىردىن بىر دەلىلى . ئۇ ئىلگىرى ئاخىرى بولۇپ جاغىستاي يېزىلىق سەنئەت كۇرژۇكى ، غۇلجا ناھىيەلىك سەنئەت ئۆمەكلىرىدە ئىشلىگەن . ئىشلار بازار ئېگىلىگىگە يۈزلەنگەندىن كېيىن سەنئەت ئۆمىگىدىن چىقىۋېلىپ ، ئۆزىنى كەسكىن رىقابەت ئىچىدىكى بازار قاينىمىدا سىناپ كۆرمەكتە .
خوش ، نەزىرىمىزدىكى مەردانە ئايال قانداق بولۇپ يىغلاپ قالدى . ئۇ ياشلار نەلىرىدىن ، كىم ئۈچۈن چىقتى ؟ بۇ ئىش ئەلۋەتتە بىزنىڭ دىققەت نەزىرىمىزدە بولىدۇ . شۇنداق ئۇ يىغلىدى . ئۆمرىدە پەقەت ئۈچ قېتىملا يىغلىدى . بىرىنچى قېتىم ئىنىسى خالمىرات ئۆمەر شىنجاڭ سەنئەت ئىنىستىتوتىنىڭ تىياتېر فاكولتىتىدىن كەلگەن چاقىرىق قەغىزىنى قولىغان ئالغان چاغدا خوشاللىقىغا ئورتاق بولۇپ يىغلىدى. ئىككىنچى قېتىم 1994 -يىلى چېچەك پەسلىدە شىنجاڭ تېلىۋېزىيە ئىستانسىسىنىڭ ''گۈلدەستە '' نامىدىكى سەنئەت كېچىلىگىنىڭ 3 - قىسمى كۆرسىتىلگەندە '' مېھمان '' ناملىق ئېپىزوتتا '' چوڭ ئەيسا '' نىڭ رولىنى ئېلىپ چىققان ئىنىسىنى كۆرۈپ يەنە خوشاللىقتىن كۆزىگە ياش ئالدى . ئون ئىككى يىل ئاۋۋالقى شۇ ئىش ھازىرقىدەك يادىدا تۇرۇپتۇ . ئۇ چاغدا ئۇ ئىشتىن چۈشۈپ جېلىليۈزى بازىرىدىكى قايسى بىر ئاشخانىدا تاماق يەپ ئولتۇراتتى . ئاشخانىدا تېلىۋېزور بار ئىدى . تېلىۋېزوردا سەنئەت كېچىلىگى كۆرسىتىلىۋاتاتتى . بىر چاغدا ئېكراندا ئىنىسى پەيدا بولدى . كۆزلىرىگە ئىشەنمىدى . ... تەلەپپۇزى ، تەققى - تۇرقى ، ھەرىكىتى ، جاغىستايلىقلارغا خاس يۇمۇرلۇق خاراكتىرى ...توۋۋا ئېكراندىكى ''چوڭ ئەيسا '' دىگىنى نەق ئۇنىڭ ئىنىسى ئىدى . ئۇ ئۆزىنى ئۇنتۇغان ھالدا توۋلىۋەتتى :
- خالايىق كۆردۈڭلارمۇ ، ئاشۇ مېنىڭ ئۇكام ، ''كىچىك ئەيسا '' نى بوزەك قىلىۋاتقىنى مېنىڭ ئۇكام خالمىرات ئۆمەر شۇ . ھا...ھا...ھا... مېنىڭ ئۇكام ....- كۈلكىنىڭ ئاخىرى خوشاللىق يىغىسىغا ، بەخت يىغىسىغا ئايلىنىپ كەتتى .
ئۈچىنچى قېتىم ئىنىسى مەكتەپ پۈتتۈرۈپ مەركىزىي شەھەردە قېلىش - قالالماسلىق مەسىلىسىگە دۇچ كەلگەن ، .ئىككى تەرەپ تالىشىپ قالغان ھالقىلىق مىنۇتلاردا ئۈرۈمچى بىلەن غۇلجا ئارىلىقىدا موكىدەك قاتناپ يۈرۈپ يۇم - يۇم يىغلىدى . گۈزەلنۇرنىڭ رايىچە بولغان ئىنىسى ئۈرۈمچىدە قالمىسا بولمايتتى . خالمىراتنىڭ ئارزۇسىمۇ شۇ ئىدى . ناۋادا ئۇ غۇلجىغا يېنىپ كەلسە ''كۆمۈلۈپ '' قېلىشتىن ئەنسىرەيتتى . شىنجاڭ ئوپىرا ئۆمىگى ئۇنى ئېلىپ قېلىشقا قوشۇلغان ، سابىق ئىلى ۋىلايەتلىك دىرامما ئۆمىگى بولسا '' بازار چاققاننىڭ '' قىلىپ ئۇنىڭ ئارخىبىنى ئاللىقاچان ئېلىپ كەتكەن ئىدى . يېڭى يىل قىستاپ قېلىۋاتاتتى. يەنە بىر ھەپتىگە قالماي شۇ يىللىق '' قاققان قوزۇق ، تۈككەن تۈگۈش '' لەرنىڭ ھەممىسى تۈگۈلەتتى . شۇنىڭدىن قالسىلا خالمىراتنىڭ ئۈرۈمچىدە قېلىش ئارزۇسى يوققا چىقاتتى . دىمەك ئاخىرقى بىرھەپتە زىمىننى ئاق قار ، كۆك مۇز قاپلىغان بىر ھەپتە ، تەلكە تاغلىرىدا ھېلىدىن - ھېلى قاتناش توختاپ قېلىۋاتقان ئاشۇ بىر ھەپتە بەكلا مۇھىم ئىدى . خالمىرات ئۈرۈمچىدىكى ئىشلىرىنى بىر تەرەپ قىلىشقا قالدى . گۈزەلنۇر قامچىسىغا تۈكۈرۈپ غۇلجىغا چاپتى .
گۈزەلنۇر ئىزداۋاتقان ئارخىپ سابىق ئىلى ۋىلايەتلىك مەدەنىيەت باشقارمىسىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى ، قوشۇمچە ۋىلايەتلىك دىرامما ئۆمىگىنىڭ باشلىقلىق ۋەزىپىسىنى ئۆتەۋاتقان يازغۇچى ، دىرامماتورىگ جاپپار قاسىمنىڭ قولىدىن چىقاتتى . ئۇنىڭ جاۋابى گۈزەلنۇر نى بەكلا نائۈمىد قويدى :
- خالمىراتنى ئۆزىمىز ئوقۇتقان ، ئۆزىمىزگە لازىم . ئارخىپنى بېرەلمەيمەن .

داۋامى بار

yalghuz

"چوڭ ئەيسا" شۇنداق قىلىپ ئىلىغا كىتىش ئالدىدا قالدى دەيلى،ھە مۇختەر باي داۋاملىق مۇشۇنداق "ئەيسا"نىڭ يۇمۇرلىرىدەك قىزىقارلىق ھەم جېنى بار تېمىنىڭ داۋامىنى يوللاۋىرىڭە،توردىكى مۇشۇنداق يازمىلارنى دېمىسەم ئەزا بولمايتتىم مەن، قالايمىقان ئىنكاس يېزىشماي جىم ئولتۇرىشىپ ئاڭلايلى.مەندەك يالغۇزلار جىمجىت كۈلۈشكە ئامراق.

manas

چوڭ ئەيسانىڭ تەمبۇر چىلىش ماھارىتىگە ھەقىقەتەن قايىلمەن

manas

[s:2]  [s:2] چوڭ ئەيسانىڭ بەك يامان ئكەن جۇمۇ

muhterbay

گۈزەلنۇر ئاسماندىن چۈشكەندەك چۈشتى. روھى چىقىپ كەتكەندەك بىلىندى . يالۋۇرۇشلىرى يىغلاپ تۆكۈلۈپ تۇرۇپ قىلغان ئۆتۈنۈشلىرى كار قىلمىدى . بۇ يەردە جاپپار قاسىمنىمۇ توغرا چۈشەنمەي بولمايتتى . مەيلى قايسى ئورۇن بولمىسۇن تالانىت ئېگىلىرىنى قولدىن چىقىرىپ قويۇشنى خالىمايتتى . گۈزەلنۇر شۇ قىسقىغىنە بىر ھەپتە ئىچىدە غۇلجىغا ئۈچ قېتىم كېلىپ كەتتى . مۇنداقچە ئېيتقاندا ئۇ كېچىسى يول يۈرۈپ كۈندۈزى بۇ ئىشقا يۈگۈرۈپ 4200 كېلومېتىرغا يېقىن يولنى بېسىپ بولغانىدى .
ئۇنىڭ شۇنچىۋالا يولنى بېسىشى ، باشقىلارنىڭ ئالدىدا چىرايلىرىنى سارغايتىپ يۈرۈشلىرى قېرىندىشى ئۈچۈنغۇ ئاخىر . ئۇ ئاشۇ قېرىندىشى ئۈچۈن ئاز بەدەل تۆلىدىمۇ ؟ ئۈرۈمچى دىگەن پۇلپەز شەھەر ، پۇل بولمىسا ياشىغىلى بولمايدۇ . غۇلجا ناھىيىلىك سەنئەت ئۆمىكىنىڭ تۆت تەڭگە مۇئاشىغا قاراشلىق قالغان كۈنلەردە قورسىقىدىن ، كىيىم - كېچىگىدىن قىسىنىپ يۈرۈپ ئۇكىسىنىڭ تۇرمۇش خىراجىتى ، قورسىقى ۋە باشقا پارچە - پۇرات خىراجەتلىرىنى كەم قىلمىدى . باشقىلارنىڭ ئالدىدا چېنىپ قالمىسۇن ، بوينى قىسىلىپ قالمىسۇن دەپ ۋاقتى - ۋاقتىدا ئاياق ، كىيىم - كېچەك ، سوپۇن - لۆڭگە ، چېكىدىغان تاماكىلىرىغىچە ئەۋەتىپ تۇردى . بايرام ، ھېيىت - ئايەملەرنى ئۇنىڭ بىلەن ئۈرۈمچىدە ئۆتكۈزدى . ئاياقنىڭ ، چاپاننىڭ ، كۆڭلەكنىڭ ، شىمنىڭ قىسقىسى پايپاقنىڭ نەچچىنچى نومۇرلىقىنى كىيىدۇ ؟ ئۇنىڭغا ياد بولۇپ كەتتى . بۇ سېلىقلارنى جاپانى كۆپ تارتقان ، ياشىنىپ قالغان ئانىسىغا ، ھال - كۈنىنى ئاران ئېلىپ كېتىۋاتقان ئاكىلىرىغا سېلىشقا بولمايتتى . ھازىرغىچە ئىككىسى بىللە ئولتۇرۇپ تاماق يىسە چىنىسىدىكى گۆشلەرنى تېرىپ ئېلىپ ، خالمىراتنىڭ ئاغزىغا سېلىپ قويىدىغان ئادەت شۇ چاغلاردىلا قالغانىدى .
مانا شۇنداق جاپا بىلەن ئوقىغان ، ئاتا يۈزى كۆرمىگەن قېرىندىشىغا چاپان ياپماي ، بەدەل تۆلىمەي بولامدۇ . شۇ چاغدا گۈزەلنۇرغا ''شىنجاڭ ئوپىرا ئۆمىگى'' دىكى بىرەيلەن : '' جاپپار قاسىملارنىڭ خالمىراتنى پۇل تۆلىتىپ ئوقىتىمىز دىگىنى راست ، لېكىن ھازىرغىچە بىر پۇڭ ھەق تۆلەپ باقمىدى . بۇ گەپنى ئىچىڭىزدە بىلىڭ ، ئالدىغا بېرىپ يەنە يالۋۇرۇپ باقسىڭىز ئېھتىمال ئارخىپىنى بېرىپ قېلىشى مۈمكىن '' دىگەن مۇھىم بىر يىپ ئۇچىنى يەتكۈزۈپ قويدى . گۈزەلنۇرنىڭ پۇت - قولىغا قايتىدىن جان كىردى . ئۇ يېڭى يىلغا ئىككى كۈن قالغاندا غۇلجىغا قاراپ يەنە چاپتى . ئۆمەك باشلىغىنىڭ ئالدىغا كىرىپ قار - يامغۇر بولۇپ تۆكۈلدى . ئۆمەك باشلىقى '' خالمىراتنى بىز ئوقۇتقان '' دىگەن گەپتە ئوخشاشلا چىڭ تۇرىۋالدى . تالاش - تارتىش ئۇزۇنغا سوزۇلمىدى . بىر ئاجىزەنىڭ ئالدىدا ئىلاجىسىز قالغان ئۆمەك باشلىقى خالمىراتنى ئېلىپ قېلىشنىڭ ئەڭ ئاخىرقى چارىسىنى ئىشقا سېلىشقا مەجبۇر بولدى .
- ئارخىپىنى بەرسەم بېرەي ، شەرت : '' ئوقۇتقان ھەققىمىز '' ئۈچۈن تۆت مىڭ يۇەن ئېلىپ كېلىڭ .شۇ كۈنلەردە گەپنىڭ پوسكاللىسىنى قىلغاندا گۈزەلنۇرنىڭ يانچۇقى قەسەم پۇراپ تۇراتتى . تۆت مىڭ يۇەن ئاز پۇلمۇ ، يىراق - يېقىنغا دوقۇرۇپ باقتى ، پۇل پۈتمىدى . ئاخىرى ئۇ ئۈن - سىن سودىسى بىلەن شۇغۇللىنىۋاتقان بازاردىكى بالىلارنىڭ بىرىنىڭ ئالدىغا بېرىپ تۆت مىڭ يۈەنگە بىر قاپلىق ئۈنئالغۇ لېنتىسى توشقىدەك ناخشا ئېيتىپ بېرىش شەرتى بىلەن پۇلنى ھەل قىلدى . ئۇ چاغلاردا قاپلىق ئۈنئالغۇ لېنتىسىنىڭ بازىرى چىقىۋاتقان ، ناخشا چولپانلىرى ۋاچىلداپ پۇل تېپىۋاتقان چاغلار بولۇپ ، گۈزەلنۇرنىڭ شۇ قېتىم ئالغان تاپاۋەت ھەققى بازار باھاسىنىڭ يېرىمىغىمۇ توغرا كەلمەيتتى . قالداقلا بولمىسۇن پۇلنىڭ پۈتكىنىگە خوش ئىدى . تۆت مىڭ يۇەننى ئېلىپ كېلىپ ئۆمەك باشلىقىنىڭ ئالدىغا قويدى . ئەمدىلىكتە ئۇنىڭغا سەۋەپ كۆرسىتىشكە ئورۇن قالمىغانىدى . ئۇ ئالدىدىكى پۇلنى گۈزەلنۇرنىڭ ئالدىغا سۈرۈپ قويۇپ دىدى :
- قايىلمەن . قېرىنداشلىقنى يەتكۈزەر ، سىزدەك يەتكۈزگەن ئادەمنى كۆرمىگەنمەن . ئىنىڭىزنى بىزنىڭمۇ ئىشلەتكۈمىز بار ئىدى . توغرا چۈشىنەرسىز . پۇلىڭىزنىمۇ ئېلىڭ ، ئارخىپنىمۇ ئېلىپ كېتىڭ . باشقا پىكرىم يوق .
ئارخىپنى قولتۇقىغا قىسقان گۈزەلنۇر يەنە كېچىلەپ يول يۈرۈپ ، يېڭى يىلنىڭ ھارپا كۈنى چۈشتىن كېيىن سائەت تۆتلەر بىلەن ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق كادىرلار نازارىتىنىڭ بوسۇغىسىدا ئۈندى . شۇنداق قىلىپ بىزنىڭ جاغىستايلىق ''چوڭ ئەيسا '' ئۆزىنى ''سەن '' ئەمەس ''مەن '' دەپ يۈرگەن خېلىلىگى بار سەنئەتچىلەرگە نېسىپ بولمايدىغان ، مەركىزىي تىياتىر ئېنىستىتوتىنىڭ مەخسۇس كەسپىي سىنىپىنى پۈتتۈرگەنلەرلا  كىرەلەيدىغان شىنجاڭ ئوپىرا ئۆمىگىنىڭ بوسۇغۇسى ئېگىز دەرۋازىسىدىن بىمالال كىرىپ كېتىش شەرىپىگە مۇيەسسەر بولالىدى .

داۋامى بار .

uygurogli

      

aslima

ۋاھ ... بۇ يەردە يۇرتلۇقۇمنىڭ مەخپى ئارخىپى يىزىلۋىتىپتىغۇيييي.بەك قالتىس ئىشتىن بىرىنى قىپسىز جۇمۇ.
.
ئەسلى داۋامىنى ئىنكاس شەكىلدە يىزىپتىكەنسىزدە.داۋامىنى كۈتۈپ قالدۇق ،ھارمىغايسىز.

sezgu

ئۇنىڭ ئىتوتلىرى بەك قىزقارلىق ،كىنۆلىرىمۇ بار تىخى .............................داۋامىغا تەشنامىز...

tutem

ئۇف،مەخپى ئارخىپنى ئۇقۇپ ئەجەپ ھېرىپ كەتتىم.ئەمما"ئايرۇپىلان"مۇللاق ئاتىدىغان يەرگە كەلگەندە تۈگەپ كەتكىنى قىزىق بولدى.خۇددى كىچىك ۋاقىتلېرىمدا 2-چارس كىنونىڭ كولمىناتىسىيە نۇقتىسىغا كەلگەندە توك كەتكەندەكلا ئىش بولدى-دە؟
داۋامىنى ساقلىغاچ،"ئانا يۇرت"رۇمانىدىكى پىرسۇناژ مۇختەرباينىڭ تۈڭلۈك ماراپ تۇتۇلۇپ قالغاندا،...قايناقسۇ قۇيۇش ئالدىدىكى ھالىتى ۋە زىياۋدۇننىڭ بىر توپ كىشىنى باشلاپ كىلىپ قۇتقۇزۇپ قالغان جۈملىللېرى ئىسىمگە گۇپپىدىلا كىلىپ قالدى.

ھارماڭ،مۇختەرباي!

kaxkaryigti

كىنو سىنارىيەسى قىلغىدەك ياخشى چىقۋاتدو