ئەتتىرگۈل تارخ بلوگى

版权声明：转载时请以超链接形式标明文章原始出处和作者信息及本声明
logs/40593041.html

ئۇيغۇرلار بۇرۇنراق شةھةرلةشكةن ، بازار ئصگصلصكصنص يولغا قويغان خةلقلةرنصڭ بصرص . بازار سودصسصنصڭ جانلصنصشص تةبصئصي ھالدا تاۋار ئالماشتۇرۇشتصكص ئۆلچةم بصرلصكلصرصنص تةلةپ قصلصدۇ . بۇ ئۆلچةملةر ھةر قايسص خةلقلةرنصڭ ئصجتصمائصي تۇرمۇشص بصلةن زصچ باغلانغان ھالدا روشةن مصللصيلصككة ئصگة بولۇپ ، ئۇيغۇر ھازصرقص زامان مېترولوگصيصلصك ناملارنصڭ بارلصققا كېلصشصگة ئاساس سالغان . ئۇيغۇرلارنصڭ ئېتنصك تۇرمۇشصدصكص ئةنئةنصۋص ئۆلچةملةرنص ئۇزۇنلۇق ئۆلچصمص ، ئېغصرلصق ئۆلچصمص ، سۇيۇقلۇق ئۆلچصمص ، چېچصلصپ ‿تۆكۈلۈپ تۇرصدصغان نةرسصلةرنص ئۆلچةش ئۈچۈن قوللصنصلصدصغان ئۆلچةملةر ، كۆلةم بصلةن ھةجصمگة ئائصت ئۆلچةملةر ۋاقصت ئۆلچصمص قاتارلصق تۈرلةرگة بۆلۈش مومكصن . ئۇيغۇرلار ئارصسصدصكص ئۇزۇنلۇق ئۆلچصمصنصڭ چوڭ بصر قصسمص ئادةم ئةزالصرصنصڭ نامص بصلةن ئۇلارنصڭ ھةرصكةتلصرصگة تةققاس قصلصنصدۇ . ئۇزۇنلۇق ئۆلچصمص لېكسصكا ‿سېمانصتصكصلصق جةھةتتة بصرةر نةرسصنصڭ ئۇزۇنلۇقصنص ئۆلچةش ، مۇساپة ۋة ئارصلصقنص ئۆلچةش بولۇپ ئصككصگة بۆلۈنصدۇ . بصرصنصچصسص ، ئادةمنصڭ بصرةر ئةزالصرصنصڭ نامص ئارقصلصق ياسالغان . مةسصلةن ، غېرصچ (بويص بصر غېرصچ) ، غۇلاچ (بصر غۇلاچ ئارغامچا) ، چامدام (بصر چامدام يةر) ، سويام (بصر سويام رةخت) ، ئادةم بويص (قوناق ئادةم بويص ئۆستص) ، تصرناق (تصرناقچصلصك جاي ) ، تۇتام (بصر تۇتام چۆپ ) ، تاپان (بصر تاپان يةر) دېگةنگة ئوخشاش . ئصككصنچصسص ، ئۆلچةم سۈپصتصدة ئصشلصتصدصغان نةرسصنصڭ نامص بصلةن ئاتاش ئارقصلصق ھاسصل بولغان ئاتالغۇلار بولۇپ ، ئۇ ئاساسةن ، مةلۇم بصر ۋاقصت كةسمصسصنص ئصپادصلةيدصغان سۆزلةرنصڭ ئصشتصراك قصلصشص ئارقصلصق ياسصلصدۇ . مةسصلةن ، ئارغامچا بوي نةيزة بوي ، دةرةخ بوي ، گةز ، بصر باغلام ، بصر قۇچاق ، بصر كاپام ، بصر ئورام ، بصر كةتمةن ، بصر گۈرجةك دېگةنگة ئوخشاش . خةلق ئارصسصدصكص مۇساپصنص ئصپادصلةيدصغان ئاتالغۇلارمۇ ئۇزۇنلۇق ئۆلچصمص دائصرصسصگة كصرصدۇ . مةسصلةن ، چاقصرصم ، بصر ياغاچ يةر ، كۆز يېتصم يةر ، ئوق يېتصم يةر ، بصر رابات يةر ، بصر بېكةت يةر ، ئات چاپتۇرۇم يةر ، ئېڭةك ئاستص يةر ، بصر كۈنلۈك يول ، بصر پوتةي يول ، بصر ئاش پصشصم يةر ، بصر ئۈن يېتصم يةر ۋة باشقصلار . ئۇيغۇرلار ئېغصرلصق ئۆلچصمص سۈپصتصدة ، كۈرة ، پاتمان ، چارةك ، يېرصم چارةك ، ئصششةك ، نصمصشةك ، جصڭ ، سةر ، مصسقال ، فۇڭ قاتارلصق ئةنئةنصۋص ئاتالغۇلارنص ئصشلةتكةن . ئۇيغۇرلارنصڭ ئېغصرلصق ئۆلچةيدصغان جصڭمۇ مۇشۇ ئۆلچةم بصرلصكلصرصگة ئاساسةن تۈزۈلگةن . ئۇيغۇرلار سۇيۇقلۇق ۋة چېچصلصپ ‿تۆكۈلصدصغان نةرسصلةرنص ئۆلچةش ئۈچۈن ، تۇرمۇشتصكص ھةر خصل كۆلةم ، ھةجصم ياكص مۆلچةردصكص نةرسصلةردصن پايدصلصنصپ ئۇنص ھةممة ئېتصراپ قصلصدصغان ئۆلچةم بصرلصكصگة ئايلاندۇرغان . مةسصلةن ، بصر ھارۋا يۈك ، بصر قاپ ئۇن ، بصر قاپاق ئۇن ، بصر قاپاق سۇ ، بصر شېشة ياغ ، بصر قاچا تېرصق بصر ئېرصق سۇ دېيصلسة ، ئةينص ۋاقصتتا ئۇنصڭ قانچصلصك مصقدارنص كۆرسصتصدصغانلصقص ۋة قانچصلصك ئصقتصسادصي قصممةتكة ئصگة ئصكةنلصكص كصشصلةر كۆڭلصگة ئايان ئصدص . ۋاقصت ئۆلچصمصمۇ يۇقصرصقص ئۆلچةم بصرلصكلصرصگة ئوخشاش بصرةر ھةرصكةت نامص بصلةن ئاتالغان . مةسصلةن ، بصر ئاش پصشصم ، كۆز يۇمۇپ ئاچقۇچة ، ھةش-پةش دېگۈچة ، ... دېگةنگة ئوخشاش . بۇ خصل ئۆلچةم بصرلصكلصرصنصڭ ئصپادصلةنگةن مةزمۇنصنصڭ توغرصلصق دةرصجصسص گةرچة مۇتلةق بولمصسصمۇ ، لېكصن خةلقصمصزنصڭ ئةنئةنصۋص ئادصتصدة بۇ ئۆلچةم بصرلصكلصرص نصسپصي تۇراقلصق مةنةگة ئصگة بولغان . شۇ سةۋةبتصن ، ئۇزاق ئةسصرلةر مابةينصدة قوللصنصلصپ ئادةتكة ئايلانغان بۇنداق ئۆلچةم بصرلصكص ناملصرص خةلقصمصزنصڭ ئصقتصسادصي تۇرمۇشصدا خېلص قويۇق ئصز قالدۇرغاچقا ، ھةتتا ئۇلارنصڭ ئاغزاكص ئصجادصيةتلصرصگصمۇ سصڭصپ كصرگةن . بولۇپمۇ ئۇيغۇر خةلق قوشاقلصرص ، ماقال -تةمسصللصرص ۋة ھېكاية ، چۆچةكلصرصدة بۇنداق ئةنئةنصۋص ئۆلچةم بصرلصكص ئاتالغۇلصرص كۆپ ئۇچرايدۇ . بۇلارنص خةلقصمصزنصڭ ئةنئةنصۋص ئصقتصسادصي ئادةتلصرص بصلةن بصرلةشتۈرۈپ تةكشۈرۈش ھةمدة ھازصرقص زامان مېترولوگصيصلصك ناملار بصلةن سېلصشتۇرۇش تةتصقصقات قصممصتصگة ئصگة بولغان مۇھصم تېما ھېسابلصنصدۇ . ھازصر ئۇيغۇرلارمۇ باشقا خةلقلةرگة ئوخشاش ئۆلچةم بصرلصكلصرص ئۈچۈن خةلقئارا بصرلصككة كةلگةن مېترولوگصيصلصك ناملار (كصلومېتر ، مېتر ، سانتصمېتر ، توننا ، كصلوگرام ، لصتر قاتارلصقلار) نص قوللصنصدۇ . لېكصن يۇقصرصقص ناملارنصڭ بةزصلصرص خةلق ئارصسصدا ھازصرمۇ ئصشلصتصلصپ كېلصۋاتقان .