سالام، ئۆزلىرىدىن تېببى مەسلەھەت ئالاي دېگەن ئىدىم. ۋاقىتلىرى يەتسە پاراڭلاشقان بولساق. چېچىمغا بەك كۆپ ئاق كېرىپ كەتكىلى تۇردى. ئەينەككە قارىساملا ئىچىم پۇشۇپ بىئارام بولۇپ كېتىمەن. قېرىلىق شۇنچە تېز يېتىپ كىلەرمۇ دەپ ئەنسىرەيمەن. گۈزەللىككە ئىنتىلمەيدىغان ئايال كىشى بولمىسا كېرەك، شۇڭا مەنمۇ بىر ئۆمۈر قېرىمىسام، گۈزەللىكىم جۇلالىنىپ تۇرسىكەن دەيمەن. شۇنچە ئەنسىرىگەنچە تېزلا قېرىلىق يېتىۋاتقاندەك قۇرقۇنۇچ ئىچىدە قالدىم. ئاسان چارچايمەن، ئۇيقۇم كىلىپلا تۇردۇ. ئەزەلدىن ئۆزۈمگە قاتتىق تەلەپ قويىدىغان بولغاچقا ئائىلىدە، خىزمەت ئورنۇمدا بوشاڭلىق قىلمايتتىم.مەكتەپتىمۇ ياخشى ئوقىغان بولغاچقا ھەممىلا ئىشلارنى ۋايىغا يەتكۈزۈپ قىلىشنى ئويلاپ مۇكەممەللىك قوغلىشاتتىم. ئۆي ئازىراقلا رەتسىز بولسا، ئىش ئۈستىلىمدىكى ماتېرياللار يېغىلىپ قالسىلا نېرۋام ئۆرلەپ قالىدۇ. ئاسان چېچىلىپ قالىمەن.  ھەممە ئىشلارنى ئالدىمغا سىلىۋالسامكەنمەن، ھەر قانداق ئېشىمدىن مەسىلە چىقمىسىكەن دەپ بار كۈچۈم بىلەن تىرىشاتتىم. قىز بالا ۋاقتىمدا ئۇيقۇغا ئامراق بولغاچقا دەم ئىلىش كۈنلىرى ھورۇن ئۇيقۇسىنى كۆپ ئۇخلايتتىم. ئائىلە قۇرغاندىن كىيىن ئۇيقۇم كىلىپ تۇرسىمۇ ئۆزۈمگە قاتتىق تەلەپ قويۇپ كۈندۈزلىرى ئۇخلاپ باقمىدىم. يېقىنقى بىر قانچە يىللاردىن بىرى دادامنىڭ كېسەللىك سەۋەبىدىن دوختۇرخانا، چوڭ ئۆي، ئۆزۈمنىڭ ئۆيى، ئىدارە  ئارلىقىدا چېپىپ يۈرۈپ، يولدۇشۇم، باللىرىمغا كۈندە 3 ۋاق تاماق ئېتىپ، كىر-قاتلىرىنى يۇيۇپ دېگەندەك ئالدىراشلا ئۆتىمەن. قېرىق ياشقا كىرمەي تۇرۇپلا قېرىپ كېتەرمەنمۇ دەپ ئەندىشە قىلىپلا يۈرۈيمەن. چاچ بالدۇر ئاقىرىپ كەتسە ئادەم ھارغىن، كېسەلچان، قېرى چىراي كۆرۈنۈپ قالىدىكەن. چاچنى بويىتاي دېسەم تېرىگە بەك زىيانلىقمىش، راك كېسەللىكلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ دەپ ئاڭلاپ يالتىيىپ قالدىم. داڭلىق ماركىلىق گېرىم بويۇملىرى، قىممەت باھالىق  ياشلىق باھارىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئورۇقلۇق، قۇۋۋەت دورىلىرىنى ئىچىپ تۇرىمەن. سىلىدىن ھەسەل، گۈلقەنت ئەكەلدۈرۈپ ئىچكەندىن كىيىن سەل پەرقى بولغاندەك تۇرىدۇ. شۇنچە قىلىپ تۇرمىغان بولسام نېمە بولۇپ قالاتتىمكىن دەيمەن.

سالام، چاچ ئاقىرىشقا باشلىغان بولسا چوڭ مەسىلە يوق، كەيپىياتلىرىنى تەڭشەپ كۆز ئالدىمىزدىكى، بىز قوينىدا ياشاۋاتقان دەل ھازىرقى ھاياتتىن ھوزۇرلىنىشنى، زوقلىنىشنى ئۈگۈنىۋالسىلا، بۇ ھاياتتا تۇغۇلۇش، قىرانغا يېتىش، ئاجىزلىشىش، قېرىلىق، ئۆلۈم دېگەندەك مەڭگۈ ئۆزگەرتكىلى بولمايدىغان  رىئاللىقلارنى قوبۇل قىلىشنى ئۈگۈنىۋالغۇلۇق. جىددىيلىك، يوقىلاڭ ئىشلارغا چېچىلىش، بۇرۇقتۇرما بولۇش، زىيادە مۇكەممەللىك قوغلىشىش قاننى كۆيدۈرۈپ سەپرانى كۈچەيتىۋېتىدۇ. بۇ ئاياللىق نازاكەت، گۈزەللىكنى خازان قىلىدىغان ئىشلاردىندۇر. ئەڭ موھىمى پانىي ئالەمدە ئادەمنىڭ ھامان قېرىيدىغانلىقى، گۈزەللىكنىڭ ھامان سولىشىدىغانلىقىدىن ئىبارەت رىئاللىقنى خۇشاللىق بىلەن قوبۇل قىلىشتۇر. بىزنىڭ ئىرادىمىزگە بىقىنمايدىغان، كۈچىمىز يەتمەيدىغان – مەڭگۈلۈك گۈزەل بولۇشنىڭ غېمىنى قانچە كۆپ قىلىپ، ھەر بىر ئەينەككە قارىغاندا ئىچىمىز پۇشۇپ، ئاھ ئۇرۇپ يۈرسەك تېخىمۇ تېز قېرىپ كېتىشىمىزدە گەپ يوق.

بۇ ھەقتىكى گەپلەر كىتابلاردا كۆپ سۆزلىنىدىكەن. زامانىۋى جەمئىيەتتە ئاياللارغا ئائىلە ،خىزمەت، جەمىيەت دەپ كۆپ ئەندىشىلەر بولىدىكەن. كەيپىياتنى تەڭشەيمەن دەپمۇ تەڭشەپ بولغىلى بولمايدىكەن. بەزى ئىشلارنى ئويلىماي دېسىمۇ كاللىغا كىرىۋىلىپ ئاراملىق بەرمەيدىكەن. شۇڭا ماڭا ئەمەلىي ئەسقاتىدىغان، نەق گەپ بىلەن مەسلەھەت بەرسىلە، تېبابەت دورىسى ياكى ئوزۇقلۇق-يېمەكلەردىن نېمىلەرنى يەپ بەرسەم بولىدۇ؟

قېرىلىقتىن قورققان ئادەم ئىمكان بار دورىغا تايىنىۋېلىشتىن يېراق يۈرۈشى كېرەك ئىدى. ساغلاملىق ئۈچۈن روھىي ئامىل، تۇرمۇش ئادىتى، مىزاجغا قاراپ ئوزۇقلىنىش دېگەنلەر ئىنتايىن موھىمدۇر. مۇشۇ ئۈچىدىن مەسىلە چىققاندا ئاندىن بەدەن تەڭپۇڭلىقى بۇزۇلۇپ بەزى كېسەللىكلەر پەيدا بولۇشقا باشلايدۇ. نېرىپ-توقۇلمىلاردا قىرىش ئالامەتلىرى كۆرىلىدۇ.

چاچلىرىنىڭ ئاقىرىشىغا چوقۇم دورا ياكى يېمەكلىكتىن بىرەر نەرسە دەپ بەرسىلە دەپ تۇرۇۋالسىلىرى تۆۋەندىكىلەر چاچ بالدۇر ئاقىرىشقا پايدا قىلىدىغان يېمەكلىكلەردۇر:

 يۈزىگە تولدۇرۇپ سىيادان سېپىپ نان ياقتۇرۇپ ئەتتىگىنى ناشتىدا يەپ بېرىش، چاچنى سىيادان مېيىدا مايلاپ بىرىش كېرەك. ھېلىلە مۇرابباسى يەپ بىرىش كېرەك. تاماقلارغا زەيتۇن مېيى ئىشلىتىپ بەرگەننىڭمۇ پايدىسى كۆپ.

بۇلار بالدۇر چاچ ئاقىرىشقا قارشى نىسبەتەن ياردەمچىلىك رولنى ئۆتەيدۇ. قېرىلىقتىن، ئىرسىيەتتىن بولغان چاچ ئاقىرىشقا مەنپەئەت قىلمايدۇ.

تېبابەت دورىسى ئىشلىتىش ئۈچۈن ئاۋۋال مىزاجنى ئايرىپ خىلىتلارنى تەڭشەپ سېستىمىلىق داۋالاش ئىلىپ بېرىلسا بولىدۇ. بۇمۇ ئوخشاشلا قېرىلىقتىن، ئېرسىيەتتىن بولغان چاچ ئاقىرىشقا نىسبەتەن يەنىلا ئۈنۈمسىزدۇر.

ئىشقا كىلىپ ماغدۇرسىزلانغاندەك بولۇپ ئىككى ئىستاكان قەھۋە ئىچىۋەتسەم سەل جانلىنىپ قالىمەن. شۇنىڭ كۈچى بىلەن خىلى ئىشلەيمەن. لىكىن بالدۇرلا ئىشتىن قاچىدىغان بولىۋالدىم. ئەسلى سىلى شۇنداق ئوبدان نەرسىلەرنى ئەۋەتىپ بىرىۋاتقاندىكىن ياخشى بولۇپ كەتسەم، گۈزەللىك ئىستىكىمگە ئورتاقلىشىپ چىرايىم نۇرلىنىپ ساغلام بولۇپ كەتسەم، بىر ئۆمۈر قېرىمىسام دەپ ئويلايتتىم. ھەييي، قېرىپ، سەتلىشىپ كېتىشنى ئويلىساملا بەك قورقۇنۇچ ھېس قىلىمەن. بىر ئۆمۈر گۈزەل، نازۇك، تېتىك ياشىسام بولىتتى.

ئەمىسە سىلى جەننەتكە كېرسىلە بولغۇدەك، پەقەت جەننەتتىلا مەڭگۈ قېرىش، گۈزەللىكىنى يوقۇتۇپ قويۇش يوق. خىزمەت بېسىمى، تۈگىمەس ئەندىشە، غەم-قايغۇلار يوق. كۆڭۈللىرى نېمىنى خالىسىلا شۇ تەييار. لىكىن بۇ پانى ئالەمدە ئۇنداق ئىش يوق. ئايال پادىشاھلارمۇ قېرىپ يۈزلىرى دۇنيا خەرىتىسىدەك بولۇپ كەتكىننى كۆرۈپ تۇرىمىز، قېرىمايدىغان، ئاجىزلىمايدىغان، گۈزەللىكىدىن قالمايدىغان ئىش بولسا شۇلار بىر ئۆمۈر قېرىمىسا بولاتتى. لىكىن رىئاللىق رەھىمسىزدۇر. تۇغۇلماق، قىرانلىق، ئاجىزلىشىش، ئۆلۈم يارالمىش قانۇنىيەتلەردىندۇر. ئاللاھ ئىنساننى بويسۇنسۇن دەپ ياراتقان ئىكەن. شۇڭا بىزنىڭ بۇ قانۇنىيەتلەرگە بويسۇنماسلىق ئىلاجىمىز يوق. بىزنىڭ پەقەت تېز-تېز ئۆتۈپ كېتىۋاتقان پۇرسەتلەرنى چىڭ تۇتۇپ قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلىرىمىزنى خۇشاللىق بىلەن قىلىۋىلىش، ئۆلۈمگە دادىل يۈزلىنىشتىن باشقا تاللىشىمىز يوق. لىكىن ئىنسانلارنىڭ تولىسى قولىدىكى پۇرسەتنى چىڭ تۇتماي ھاياتىنىڭ ئاخىرىنى پۇشايمان بىلەن ئۆتكۈزىدۇ. ئۆلۈمگە نىسبەتەن ھېچقانداق تەييارلىقى بولمايدۇ. گۈزەللىك ھەققىدە كاللامغا تېزلا بىر پىكىر كىلىپ قالدى-بۇ ئالەمدىكى گۈزەللىك قەلىبتە، ئاخىرەتتىكى گۈزەللىك جەننەتتە. ئاخىرەتتىكى مەڭگۈلۈك گۈزەللىككە ئىرىشىش ئۈچۈن بۇ ئالەمدە قەلب پاكىز، گۈزەل بولىشى كېرەك ئىكەن. دېمەك مەڭگۈلۈك گۈزەللىكنىڭ تەييارلىقى بۇ ئالەمدە ئىكەن.

جەننەتكە كىرىش بەك تەس، تۇرغان-پۈتكىنىزمىنىڭ ھەممىسى گۇناھتەك بىلىنىدۇ. ئويلىسىلا ئادەم قورقىدۇ.

ئۇنداق ئەمەستەكقۇ، تۇرغان-پۈتكىنىمىزدە شۇنچە كەڭرى پۇرسەتلەر تۇرۇپتۇ. باشتا دەپ ئۆتكەندەك قولىمىزدا يوقىغا تولا ئاھ ئۇرۇپ، ۋايىم يېمەي نەق ئالدىمىزدىكى ھايات پۇرسىتىدىن، كەڭرى نىئمەتلەردىن ھوزۇرلىنىش، زوقلىنىش ھاياتىمىزنى تېخىمۇ بېيىتىدۇ. قانائەتجان بولۇش، شۈكۈر قىلىش، ئاجىزلارنىڭ ھالىغا يېتىش، مەزلۇملارنىڭ بېشىنى سىلاش بىزنى ئاخىرەت قورقۇنچىسىدىن ئازات قىلىدۇ. 

 ئەسكەرتىش: بۇ مۇنداقلا بىر چ چ پارىڭىنى رەتلەپ ، تەييارلاپ قويغان ئاددىيغىنە تېما بولۇپ ئانچە-مۇنچە دەبدەبىلىك گەپلەر بولۇپ قالغان بىلەن تورداشلارغا ئاز-تولا مەنىۋى زوق ئاتا قىلالىشى مومكىن. باشقىلارمۇ ئۆز پىكىرلىرىنى دادىل بايان قىلغاي!