*

بېز ئانى ئونىتمىيبىز

رائىدە يوسىف

جۇڭگولۇق تاتار قىزنىڭ قازان مەتبۇئاتىدا ئېلان قىلىنغان ئەسىرى

مىرقاسىيم ئوسمانوۋ- ئۇل دا بېزنېڭ جوڭگودا تۇىلىپ ئۈسكەن تاتارلاربىزنىڭ بېرسې بۇلىپ سانالا. ئۇل غۇلجا شەھەرېندە تۇىلا، ھەم غۇلجادا تاتار مەكتەبېندە ئۇقىغان، 21 ياشتە ئۇل قازاقىستانغا كېتە! ئاننارى قازان ئانى ئۈزېنە تارتا.بىرېدە ئۇل بېر  چېمودان كىتاب بىلەن گېنە كىلگەن، ئانى بېر كېمدە قارشىلامىي،شۇڭا كۈرە  مىرقاسىيم ئابىي ۋوگزالدادا يۇكلاغانى تورى كىلە
بېز جوڭگودا ياشەۈچې تاتارلارىنىڭ قازاڭا كىلېپ ئۇقىبىزغا كۈپ كېشېلەر ياردەم ئىتتې ، شۇلەر ئاراسىندا مىرقاسىيم ئابىي دا بار. ئۇل تاتارىستان بىلەن جوڭگو تاتارلار ئاراسىنداغى مۆنەسەبەتنېياقشىرتۇچى ئىدې. مىرقاسىيم ئابىي بېزنېڭ ئۆچېن بىك كۈپ بۇرچىلدى، ھەم بېز كىلگەچتە ئۇل كۈپ تاپقىر بېزنېڭ بىلەن ئۇچىراشىپ، خەللەربېزنې سۇراشا ئىدې . ئىشېتۈېم بۇىنچا، 2005 بېرېنچې تۈركېم كىلگەندە ، مىرقاسىيم ئابىينىڭ خەلەل جىفېت بىلەن بالالارنىڭ بۈلمەلەرېن قارارغا كىلگەننەر ،ناچارلىرىن كۆرگەچ بىك بۇرچىلىپ كىتكەننەر ھەم ئانى ئوڭاي ياققا خەل ئىتكەننەر . مىرقاسىم ئابىيغا جىېلېشلاردا ھەر ۋاقىت «ئەيبەت ئۇقىغىز بالالار، تىرىشىغىز» دىپ سۆيلى ئىدې.
مىرقاسىي ئابىينى كۈپتەن ئىشېتە ئىدېم، بېرېنچې تاپقىر ئابىينى كۈرۈېم ،2009 بېزنېڭ تۈركېم قازاڭا كىلېپ بېر ئىكې كۆننەن سوڭ غىنا، كافېدېراسىنا ئاپام بىلەن ئىكەۈلەشېپ، مالىك چانىشېۋنېڭ رەخمەتېن جىكەرۈ ئۆچېن بارغان ئىدېك . موندا ئاڭلاتاسى كىلە مىرقاسىيم ئابىي مالىك چانىشېۋن ئۇيغۇر تېلېندە يازغان «جوڭگو تاتار مەغارىفې تارىخى» ئىسېملې كىتاپنى تاتارچاغا تەرجىمە ئىتتې ھەم باستىردى.
تاتار تېلېن تىز ھەم ئەيبەت ئۆيرەنۈ ئۆچېن ، مىرقاسىيم ئابىي بېزگە غ.كامال تېاتېرېنا يۆرېرگە كۇشتى. بېرېنچې كۆرگەن سپېكتاكلېبېز «زەڭگەر شەل» ئىدې. مىرقاسىيم ئابىي تۇقسانىنچى ئېللاردا دا بېرېنچې تاپقىر جوڭگوغا قايتقان بۇلغان ئىكەن. ئۇل ئاندا بېر كۆن گېنە تورغان. سىينىفتاشى بىلەن بېرگە ئۇقىغان مەكتەپلەرېنە قايتقاننار.
16 نويابېردە بېز مىرقاسىيم ئابىينى «جىئېن» فونددېدا قوربان بەيرەمېن ئۇزدىردىك. ھەم شۇندا كۇرەن ئۇقىدىلار. ئاندا مىرقاسىيم ئابىينىڭ تۇغان تۇماچالارى، دوستلارىدان كىلدې ھەم بېزنېڭ جوڭگودىن كىلگەن ئۇقىتۇچىلار بۈتېنېسې دىيارلېك كىلدې.
مىرقاسىيم ئابىينىڭ خەلەل جىفېتېدە بار ئىدې. ئۇل «ئەگەر مىرقاسىيم ئابىئىغىز ئۈزېنېڭ سەلەمەتلېگېنە كۈبېوەك ئىگتىبار ئىتكەن بولسا ، ئۇل بولاي ئىرتە كەتمەس ئىدې»-دىپ سۆيلەدې.
21 نايابېر كۆننې ، مىرقاسىيم ئابىينىڭ دۆنيادان كىتۈېنە 40 كۆن بۇلغاندا. جوڭگونىڭ شىنجاڭ ئاۋتونومىيالې رايونىنداغى غۇلجا شەھەرېندە،تاتار جەمغىياتېنېڭ ياردەمېندە مىرقاسىيم ئابىينىڭ 40غىن ئۇزدىردىلار. ئاندا 80لەپ تاتار قاتناشتى.
مىرقاسىيم ئابىينىڭ دۆنيادان كىتكەن بولسا دا، ئۇل بېزنېڭ خەتېردز ياشى ، بېز ئانى ئونىتمىيبىز. مىرقاسىيم ئابىينىڭ ياغىملى ئۆيزې ساغىندىرا.

Без аны онытмыйбыз

 

Раидә Йосыф

 

 Миркасыйм Госманов- ул да безнең Кытайда туылып үскән татарларбызның берсе булып санала. Ул Гульджа шәһәрендә туыла, һәм Гульджада татар мәктәбендә укыган, 21 яштә ул Казастанга китә! Аннары Казан аны үзенә тарта.биредә ул бер  чемодан китап белән генә килгән, аны бер кемдә каршыламый,шуңа күрә  Миркасыйм абый вокзалдада юклаганы торы килә

Без Кытайда яшәүче татарларының казанга килеп укыбызга күп кешеләр ярдәм итте , шуләр арасында Миркасыйм абый да бар. Ул татарстан белән Кытай татарлар арасындагы мөнәсәбәтнеякшыртучы иде. Миркасый абый безнең өчен бик күп бурчылды, һәм без килгәчтә ул күп тапкыр безнең белән учырашып, хәлләрбезне сураша иде . Ишетүем буынча, 2005 беренче түркем килгәндә , Миркасыйм абыйның хәләл җифет белән балаларның бүлмәләрен карарга килгәннәр ,начарлырын күргәч бик бурчылып киткәннәр һәм аны уңай якка хәл иткәннәр . Миркасым абыйга җиелешларда һәр вакыт «әйбәт укыгыз балалар, тырышыгыз» дип сөйли иде.

Миркасый абыйны күптән ишетә идем, беренче тапкыр абыйны күрүем ,2009 безнең түркем казанга килеп бер ике көннән соң гына, кафедерасына апам белән икәүләшеп, Малик Чанышевнең рәхмәтен җикәрү өчен барган идек . Монда аңлатасы килә Миркасыйм абый Малик чанышевн уйгур телендә язган «Кытайда татар мәгарифе тарихы» исемле китапны татарчага тәрҗимә итте һәм бастырды.

Татар телен тиз һәм әйбәт өйрәнү өчен , Миркасыйм абый безгә Г.Камал театерена йөрергә кушты. Беренче күргән спектаклебез «зәңгәр шәл» иде. Миркасыйм абый туксанынчы елларда да беренче тапкыр Кытайга кайткан булган икән. Ул анда бер көн генә торган. Сыйныфташы белән бергә укыган мәктәпләренә кайтканнар.

16 ноябердә без Миркасыйм абыйны «Җыен» фонддеда Корбан бәйрәмен уздырдык. Һәм шунда курән укыдылар. Анда Миркасыйм абыйның туган тумачалары, дусларыдан килде һәм безнең кытайдан килгән укытучылар бүтенесе диярлек килде.

Миркасыйм абыйның хәләл җифетедә бар иде. Ул «Әгәр Миркасыйм абыыгыз үзенең сәләмәтлегенә күбеоәк игьтибар иткән булса , ул болай иртә китмәс иде»-дип сөйләде.

21 наябер көнне , Мирасыйм абыйның Дөньядан китүенә 40 көн булганда. Кытайның Синьцян автономияле районындагы Гульджа шәһәрендә, Торсынтай абыебызның һәм татар җәмгыятенең ярдәмендә Миркасыйм абыйның 40гын уздырдылар. Анда 80ләп татар катнашты.

Миркасыйм абыйның Дөньядан киткән булса да, ул безнең хәтердз яши , без аны онытмыйбыз. Миркасыйм абыйның ягымлы өйзе сагындыра.

بۇ قىزلار نىمە كويدا؟

  

  ئائىلىدىن ئىبارەت بۇ بۈيۈك قانۇنىيەت ھەر بىر ئىنسان قېچىپ قۇتۇلالمايدىغان بىر ھەقىقەت. پەرزەنت تۇغۇلۇپ، ئايىقى تىلى چىقىپ، مەكتەپكە بېرىپ، ئوقۇش پۈتتۈرۈپ تۇرمۇشقا چىققۇچە ئاتا-ئانا بولغۇچى بۇ بۈيۈك ۋەزىپىنى مۇقەددەس بۇرچ دەپ ئۆز زىممىسىگە ئالغان. ئاتا-ئانىلارنىڭ ئۆز ئائىلىسى، ئۆز پەرزەنتى ئۈچۈن شۇنچىلىك جاپا-مۇشەققەتتە بۇ مۇرەككەپ داۋانلاردىن ئاشقىنىنى چۈشىنىدىغان پەرزەنتلەر قانچىلىك دەيسىز؟. ئاتا-ئانا ئۆز پەرزەنتىنى شۇنچىلىك جاپادا كېچە-كۈندۈز تۈزۈكرەك ئاراممۇ ئالماي، ئۆز پەرزەنتىنىڭ بەختى ئۈچۈن نۇرغۇنلىغان خوشاللىقىنى قۇربان قىلغان ئەمەسمىدى. ئەمدى ئەتراپىمىزغا قاراپ باقىدىغان بولساق، ئاشۇ جاپاكەش ئاتا- ئانىلىرىمىزنىڭ ئارزۇلۇق كەلگۈسى ئۈمىدلىرى نىم ئىشلار بىلەن ئالدىراش يۈرىيدىغاندۇ؟! بەلكىم سىزمۇ كۆرگەنسىز، ياكى خىجىللىق ئىلكىدە كۆرمەسكە سېلىپ ئۆتۈپ كەتكەنسىز، ۋە ياكى كۆزىڭىزنى ئالاچەكمەن قىلىدىغان تۇرقىغا قاراپ شەھۋەتپەرەس كۆزلىرىڭىز بىلەن قاراپ تۇرۇپ كەتكەنسىز. ئەيتاۋۇر ماڭا ئۇ كۆرۈنۈشلەر ئازراقمۇ چىرايلىق تۇيۇلمىدى. ئەنە...... كۆز ئالدىمدىلا يەنە بىر كورىيەنىڭ كىنو-فىلىملىرىدىكى ئاتالمىش مودا ئارتىسلىرىدەك ئەيتاۋۇر، تۇرقىدىن ئادەم ياكى جىن شاياتۇندىن پەرقلەندۈرگىلى بولمايدىغان بىر قىز ئۆتۈپ كەتتى. ئۇنىڭ تېنىدىن چىققان ئاچچىق كۈچلۈك ئەتتىرى بۇرنۇمنى ئېچىشتۈرىۋەتتى. چاچلىرى بىرەر ئاي تارالمىغاندەك. قۇلاقلىرىغا بىر ھالقا ئاز كېلىپ قالغاندەك ئۆتمۈتۆشۈك قىلىپ ئېسىۋالغان، ئۆزىچە نومۇس بىلىنمەي فىگور چىقىرىپ مېڭىشلىرىغا قاراپ توۋا دەپ قالدىم. ھەي...... نىمە دېسەم بولار بۇلارغا، بۇ ئاتا-ئانىلىرىنىڭ يۈرەك پارىلىرىغا، كەلگۈسى ئەۋلادلىرىمىزغا......!. مەن ھازىرقى بۇ جەمىيەتتىكى مەنزىرىلەرنى كۆرىۋېرىپ، ئۆزەمنىڭ كېلەچىكىمدىن ئازراق ئەنسىرەپ قالدىم. نېمىشقا بۇنداق دەيسىز دەپ سورىشىڭىز مۇمكىن، ھېكايەمنى ئاڭلاپ بېقىڭ، ئاندىن چۈشىنىسىز. 
 
  مېنىڭ بىر تونۇشۇم بولىدىغان، ئۇ بىر كۈنى ماڭا تېلېفۇن قىلىپ، ئۆزىنىڭ بىر قىز بىلەن يېقىندا تونۇشۇپ قالغىنى دېدى. ھەمدە مېنىمۇ يەنە بىر قانچە دوسلىرىنىمۇ رېستۇراندا مېھمان قىلغاچ، بىردەم-يېرىمدەم ئولتۇرۇپ بېرىشىمنى ئېيتتى. شۇنىڭ بىلەن بارىدىغان بولدۇم. بىز بىر قانچەيلەن پاراشلاشقاچ رېستۇراندا ئۇ قىزنى كۆرۈپ بېقىش ئىستىكىدە ئولتۇردۇق. بىردەمگىچە كۆز ئالدىمىزدا ئاجايىپ بىر قانچە قىز پەيدا بولدى(دوستلىرى ھەمرا بولۇپ بىللە كېلىپتىكەن). قىز دېيىشكىمۇ تىلىم كۈيىدۈ. چاچلىرى قۇشقاچ چاڭگىسىدەك، لەۋلىرى قان ئىچىۋالغاندەك،كىيىملىرىنى دېمەيلا قوياي، ئىشقىلىپ مېنىڭ كۆزۈمگە پەقەتلا سىغمىدى. بارغىنىمغا مىڭ پۇشايمان قىلىپ، بىر باھانە كۆرسۈتۈپ قويۇپلا ئۇ سورۇندىن ئايرىلدىم. گەرچە بۇ بىر ئۆزەم كۆرگەن كىچىككىنە مىسال بولسىمۇ، ھازىر جەمئىيىتىمىزدە ئاغزىدىن ئوغۇز سۈتى كەتمىگەن بىر قىسىم سىڭىللىرىمىزنىڭ قايسى ھالەتتە ياشاۋاتقىنىنى كۆرمەك تەس ئەمەس. مۇشۇنداق بىر ئەبجەشلىشىپ كەتكەن جەمئىيەتتە ئۆزەمنىڭ كەلگۈسۈمدىن ئازراق ئەنسىرەپ قالدىم. مېنىمۇ كۈنلەرنىڭ بىرىدە، قايسى بىر قىز، "سىز نېمانداق زاماننىڭ كەينىدە قالغان؟ نېمانداق خۇراپىي، ھازىر دېگەن قايسى دەۋر" دەپ پاك ساقلاپ كېلىۋاتقان ئەرلىك غورۇرۇمغا ئازار بېرىشىدىن ئەنسىرىدىم......
 

ھېكايەم تۈگىمىدى، لېكىن داۋامىنى يېزىشقا رايىم پەقەت بارمىدى. داۋامىنى يەنىلا پاك كۆڭۈللۈك، باتۇر، نۇزۇگۇمدەك، ئىپارخاندەك قىزلىرىمىزغا قالدۇراي!......

 
( ئۆزىنىڭ پاكلىقىنى ساقلاپ كېلىۋاتقان، شۇنداقلا بىر ئائىلىنىڭ ھۆددىسىدىن چىقىۋاتقان كۆيۈمچان، ئىشچان قىزلىرىمىزغا ئاپىرىن! مېنىڭ يوقىرىدا دېگەنلىرىم پەقەت ۋە پەقەتلا جەمئىيىتىمىزدىكى ئاشۇنداق بىر قىسىم قىزلارغىلا قارىتىلغان. مەزكۇر ماقالە قىزلارنى ئاساس قىلغانلىقىم ئۈچۈن، ئاتا-ئانىلىرىنىڭ ئۈمىدىنى يەردە قويغان بىر قىسىم يىگىتلىرىمىز تىلغا ئېلىنمىدى. كەڭ ئوقۇرمەن قىزلارنىڭ توغرا پوزىتسىيىدە بولىشىنى ئۈمىد قىلىمەن).

 

مەنبە: قەلەم
تاتار ئوغلى يازمىلىرى

ئەسكەرتىش: تېمىلىرىمنى يۆتكىسىڭىز ئەسلى مەنبە ياكى قەلەم ئىگىسىنى ئەسكەرتىڭ!

توۋا دەيمەن

 

  بىر قانچە قىز يىگىتلىرىمىزنىڭ رەڭلىك سورۇندا ئولتۇرۇپ، ئېسىل شاراپ ۋە ھەرخىل ھالالمۇ ھاراممۇ بىلگىلى بولمايدىغان يېمەكلىكلەرنى يەپ-ئىچىپ، "ئاللا" بەرگەن نازۇ-نىمەتلىرىڭگە كۆپ رەھمەت دەپ دۇئا قىلىۋاتقىنىغا توۋا دەيمەن.
 
  چاچلىرىنى، تىرناقلىرىنى ئۇزۇن ئۆستۈرىۋېلىپ، قۇلاقلىرىغا ھالقا ئېسىۋالغان يىگىتلىرىمىزگە توۋا دەيمەن.

  باشقىلارنىڭ بەختلىك ئائىلىسىنى بۇزىۋاتقان، بالىلارنى يىتىم قىلىۋاتقان، ئىچىدىن زەھەر تامىدىغان ھەسەتخور كىشىلەرگە توۋا دەيمەن.
 
  ئاتا-ئانىسى تەرىپىدىن شۇنچىلىك ياخشى تەربىيە ئالغان، غورۇرلۇق دەپ ئويلىغان شۇ قىزنىڭ، بىر ھاراقكەش، تىلى شېكەر، دىلى زەھەر، قىزلارنى ئويۇنچۇق ئورنىدا كۆرىدىغان يىگىتنىڭ كەينىدىن مېڭىپ، ئۆزىنىڭ ئاللىبۇرۇن غورۇرىنى يوقۇتۇپ بولغانلىقىنى ئۆزىمۇ بىلمەي يۈرىۋاتقانلىقىغا توۋا دەيمەن.
 
  ئەكسىچە، ھاراق ئىچمەيدىغان، تاماكا چەكمەيدىغان، ئاقكۆڭۈل، ئېغىر بېسىق يىگىتلەرگە بىرەر قىزنىڭمۇ كۆڭلى چۈشمەيۋاتقانلىقىغا توۋا دەيمەن.
 
  مودا دەپ ھەرخىل ياسىنىپ، ئەمەلىيەتتە جەمئىيەتكە ئۆزىنىڭ "سودا" بولىۋاتقانلىقىنى بىلمەيۋاتقان قىزلىرىمىزغا توۋا دەيمەن.

  مېنى مۇشۇ "توۋا دەيمەن" ناملىق ماقالىنى يېزىشقا مەجبۇر قىلغان، شۇنداقلا مەن ئىلگىرى بۇنداق مەزمۇندىكى ماقالىنى يېزىپ قالارمەن دەپ ئويلاپمۇ باقمىغان بىر ماقالىنى يېزىشقا سەۋەپ قىلغان، ھازىرقى جەمئىيىتىمىزگە توۋا دەيمەن.

مەنبە: تاتار ئوغلى

تاتار ئوغلى يازمىلىرى

ئەسكەرتىش: تېمىلىرىمنى يۆتكىسىڭىز ئەسلى مەنبە ياكى قەلەم ئىگىسىنى ئەسكەرتىڭ!

 

 

 

 

بۇ سوراۇگا تۆرلې كېشې تۆرلېچە جاۋاب بېرە. بالالارې ئۈسېپ جىتكەن كېشېلەردەن ئېش كېنا: «خەزېر ياش لەر بالانې بىگرەك كۈپ تابالار ئىندې. نىشلەپ تاپماسېېننار، خۆكۈمەت ئاكچاسېن بىرېپ تورا بىت»، – دېگەن كېبېگرەك سۈزلەرنې ئېش ئىشېتېرگە تۇرې كىلە. بۇ ئوچراكتا، ئەيې شۇل، رەھمەت جىتەكچېلەرېبېزگە، خەلېبېزگە كېرېپ، ياشەۈ ئۆچېن شارتلار تۇدېرالار، دىياسې كىلسە دە، تۇكتاپ كالام.

 

 

ئۆچ كۆنلېك كىلېن

 
بۇ خاكتا بېركايچان دا، بېركېمگە دە سۆيلەمەم دىپ بېركېتكەن ئانتېم بار ئىدې. چۆنكى خەزېر بەيان ئىتېلەچەك تۇينېڭ ئاخېرې خەېرلې تۈگېل، خەتتا فاجىگالې دىپ ئەيتسەڭ دە يارېيدېر. ئانې ئەلې دە بىك كۈپلەر كارگېش-لەگنەت بىلەن ئىسكە ئالا. ئانتېمنې سىنېڭ خاككا گېنا بوزام، خۆرمەتلې ئۇكۇچېم، چۆنكى ئۆلې يۆرەكلې بۇلۇېڭا ئۆمېتلەنەم، گايبەت ئىتېپ تۈگېل، گېيبرەت ئىتېپ سۆيلەۋېمنې ئاڭلارسېڭ دىپ ېشانام.

خەل چاللې تىرەسېندەگې ئاۋېللارنېڭ بېرسېندە بۇلدې. بۇ تۇرېدا ئىشېتكەن-بېلگەننەرگە سۈزنېڭ كېم خاكېندا ئىكەنلېگېن ئاڭلاۇ ئۆچېن شۇل دا جىتەر. ئۇل ئاۋېلنېڭ خالكېن كېچكېنەدەن بېلەم. ئېل ساېن جەيگې كانىكۇل جىتۈگە شۇنداگې ئېراك تۇگاننارگا كۇناككا ئىلتېپ كۇيالار ئىدې. ئۈسە تۆشكەچ، ئۈزېم بارېپ يۆرى باشلادېم. بېزنېڭ ئىشې سارمان ياگې – كېر ياگې مالاېنا ئانداگې كېبېك ئۇرمانلې جىردە بۇلۇ بەخېت ئىندې ئۇل. ئەنە شۇل ئۇرماندا ئاۋېلنېڭ بالا-چاگاسې بىلەن چېر-چۇ كىلېپ جىلەك، گۆمبە، چىكلەۋېك جېئېپ يۆرگەن چاكلار ئەلې دە ساگېندېرا. بورىس ئاتلې كېرەشېن مالاې بىلەن بېز شۇل ۋاكېتلاردا دۇسلاشېپ كىتتېك. بېر-ئىكې تاپكېر دۆمبەسلەشېپ ئالگاننان سوڭ، ئەلۋەتتە. (بېز سۆيلىسې تۇيدا كىياۈ بۇلاسې كېشې مېنە شۇل ئىندې). ئاۋېلدا، نىگېزدە، مۆسېلمان تاتارلار ياشەسە دە، سۇگېشتان سوڭگې ئېللاردا بىرېگە بېرنىچە كېرەشېن گاىلەسې دە كۈچېنېپ كىلگەن.

 

بورىس مەكتەپتە ئەللەنى تېرېشېپ ئۇكېمادې. دۆرېسرەگې، بۆتېن كۆچېن بىرېپ بېلېم ئالېرگا مۆمكىنلېگې يۈك ئىدې ئانېڭ. ئەتىسې بىك ياش لى ۋافات بۇلگاچ، بۆتېن يورت-جىر، ئىكې ئېنېسې، سېڭلېسې ئانېڭ ئۆستېندە كالدې. مەكتەپتە جېئېشتېرۇچې بۇلېپ ئېشلەۈچې ئۆنىسېنېڭ خېزمەت خاكې ئەللې-مەللې گېنە. شۇڭا كۈرە ئاڭا ياشۈسمېر چاكتا ئۇك جەي بۇې كولخوزدا ئېشلەرگە، كۆزلەرېن ئۈزې سىمېرتكەن ماللارېن چاللې بازارېندا ساتېپ ئاكچا يۇنەتېرگە تۇرې كىلدې.

 

سىگېزېنچېنې تەماملاگاچ تا، بورىس يۇگارې ئۇكۇ يورتلارېنا، تېخنىكۇمنارگا ئاشكېنمادې، رايون ئۈزەگېندەگې سپتۇدا مېخانىزاتور ھۆنەرې ئالېپ، كولخوزگا كايتتې. گاىلەدە بېردەنبېر تۇېندېرۇچې-كىېندېرۈچې بۇلگاڭا، ئانې ئارمىياگە ئالمادېلار. شۇل گومېردەن بىرلې ئەنىسېن تەربىيالەۈ، ئېنې-سېڭېللەرېن كېشې ئىتۈ ئۆچېن باش كۈتەرمىچە ئېشلەدې دە ئېشلەدې ئېگېت.

 

كولخوز رەىسې گېيمادى ئاگا خېزمەت كېشېسېنېڭ كادېرېن بىلە تورگان جىتەكچېلەردەن ئىدې. (ئۇرېنې جەننەتتە بۇلسېن مەرخۈمنېڭ). ئاۋېل كېشېسېنېڭ تورمېشېن جىڭېلەيتۈ ئۆچېن بىك كۈپ تېرېشلېك كۇيدې ئۇل. تىرە-ياك ئاۋېللارېندا ئەلې ئۇرام كولونكالارې دا بۇلماگان زامانناردا ھەر يورتكا سۇ كېرتتېردې، زامانچا جىھازلاڭان مەكتەپ، مەدەنىيات يورتې سالدېردې.

 

مېنە شۇل گېيمادى ئاگا كۆننەردەن بېر كۆننې بورىسنې ئۈزېنە چاكېرتېپ ئالا دا ئېيتە:

 

– ئېنېم، سىن ئۈزېڭە نىچە تۇلگانېن بېلەسېڭمې، يۇكمې؟

 

– ئېگېرمې جىدې بۇلدې، گېيمادى ئابېي.

 

– شۇل شۇل مېنە! كولخوزداگې ئېشېڭە تېل-تېش تىدېرېرلېك تۈگېل، مالادىس! يازگې چەچۈدە دە، ئۇرېپ-جېيۇدا دا ئېل ساېن گېل ئالدېڭې بۇلدېڭ، تېخنىكاڭ دا ھەرچاك تۆزېك، ئاراكې ئېچېپ، ئازېپ-تۇزېپ يۆرېپ ئېشنې ئۆزگەنېڭنې دە خەتېرلەمىم. مونېسېنا رەخمەتتەن باشكا سۈزېم يۈك. شۇلاي دا، كۈزېڭە كاراپ ئەيتەم، بېر دە كىلېشمى تورگان ئېشېڭ بار، ئېنېم.

 

رەىستەن بېركايچان دا شېلتە ئىشېتمەگەن ئېگېتنېڭ ئوياتېننان كولاك يافراكلارېنا كادەر كېزارېپ چېگا.

 

– نىگە ئالاي دىسېڭ، ئابېي؟..

 

– ئېگېرمې جىدېگە جىتېپ تە، ئۆيلەنمىچە يۆرىسېڭ، ئويات تۈگېلمې، دىم. ئېنېڭ مىخاىل ئارمىيادەن ئۇراپ كايتتې، تۆپ يورتېگېزگا خوجا بۇلېر كېشې بار، ئىندې ئۈزېڭ تۇرېندا ئۇيلارگا ۋاكېت، بورىس ئېنېم.

 

– نى بىت، گېيمادى ئابېي...

 

– نىلەپ تە تورمېيبېز، مىلەپ تە. سىڭا پارتىينېي زادانىې شۇل: بېر ئاي ئېچېندە كېز تابېپ ئۆيلەنېرگە! ئۈزېڭ كېبېك تېرېش بۇلسېن، كولخوزگا كىرەكلې كېشې بۇلسېن! ئەنە، ياڭا تۆزېلېپ بېتكەن يورت بار، شۇننان ئۆچ بۈلمەلې فاتىر بىرەم ئۈزېگېزگە.

 

گېيمادى ئابېيسې كۇشكاچ، تېڭلامېي بۇلمېي، كايتېپ ئەنىسېنە سۆيلى بورىس. ئۇل ئىسە كۆنې-سەگاتې بىلەن ئازاۇ يارگان ياۇچې سەكىنەگە جىتكېرە، ئانېسې شۇل مىنۇتتان جىڭ سېزگانېپ ئېشكە كېرېشە.

 

شەھەر تۇلاي توراكلارېندا سازاپ ياتۇچې كېزلار كۈپ خەزېر، ئاۋېل تورمېشېننان كۇرېكماگاننارېن گېنا تابۇ جىڭېل تۈگېل. بارېپ كاراگاننارنېڭ بارېسې دا بورىسنېڭ شەھەرگە كۈچېپ كىلۈېن شارت ئىتېپ كۇيالار. جىرگە كېندېگېننەن بېرېككەن ئېگېت كايا كۇزگالسېن؟! يازېن باش ئۆچېندا سايراگان تۇرگايلارنې، جەيگې رەشەلەرنې، ئارېش سېركەلەڭەندەگې ئاجاگاننارنې ساگېنېپ، سارگاېپ ئۈلەچەك بىت ئۇل كالادا.

 

ئەيې، خەزېر ئاۋېلگا، جىر-تىرېس ئاراسېنا ئاشكېنېپ تورۇچې كېزلار ئاز. شۇلاي دا بېرەۈ تابېلا. رايون خاستاخانەسېندە سانىتاركا بۇلېپ ئېشلەۈچې ليۇسىيا رىزالېگېن بېرە. كاراپ تورۇگا كىلېش-كىلبەتې ئارۇ گېنا ئۈزېنېڭ، كېز بورىسنېڭ كۈڭېلېنە خۇش كىلە. سوراپ بارالار، ۋەگدەلەشەلەر، تۇيگا ئەزېرلېك باشلانا.

 

ئاۋېل جىرېندە ئانېڭ كېبېك باي تۇينې كۆرگەن يۈك ئىدې ئەلې. تابېننې كولخوز بەرگەن ياڭا فاتىرنېڭ ئىركېن زالېندا ئەزېرلەدېلەر. ئۆستەللەر سېي-ئىگ مەتتەن سېگېلېپ توردې. بەلېش، چەكچەك، كاكلاگان كاز، كوش تېلې، گۆبەدىيا ئىشې ئۈزېبېزنېڭ رىزېكلار تۇرېندا ئەيتكەن دە يۈك، چاللې رېستورانېننان كېزېل بالېك، زاتلې ئۇېلدېك كېبېك تانسېك ئاشلار كايتارتكاننار ئىدې. يورت پودئېزدې تۆبېندە دەۈ سېرا مىچكەسې ئۇتېردې. مونېسې – تۇي كۇناكلارې ئۆچېن تۈگېل، ئۇتكەن-سۈتكەن ئاۋېلداشلار سېيلانسېڭا. تۇي باي، ئەيتېرسېڭ بېربېر تۈرە بالاسې ئۆيلەنە. لېكىن بورىسنېڭ ئارتتان ئېتېپ، ئالدان تارتېپ يۆرۈچېسې يۈك، بولارنېڭ بارېسې دا – خەلەل خېزمەت جىمېشې.

 

گومېر بۇې تاپكانېن ئەرەم-شەرەم ئىتېپ – يۆرمەدې، ئاكچاسې جېئېلگان دا جېئېلگان ئىندې. گومېرگە بېر كىلە تورگان بەيرەمنې شۇلاي زۇرلاپ ئۈتكەرېرگە تۇلې خاكې بار ئىدې. تۇي، كېرەشېن گادەتېنچە، ئۆچ كۆن دەۋام ئىتتې. ئېچكەن كېشې كېرېك ئىسېرېپ، كېرېك ئاينېرگا ئۆلگېردې. تىك ئەلې سېي-خۆرمەتنېڭ ئىتې دە، چىگې دە كۈرېنمەدې. مېنە شۇلاي ئاشاپ-ئېچېپ، ئۇيناپ-كۆلېپ بەيرەم ئېتە تورگاچ، ئۆچېنچې كۆن جىتتې. ئۇل ۋاكېتتا ئەلې بېز ئانېڭ بورىس ئۆچېن دە، بۆتېن نەسېل-نەسەبې ئۆچېن دە ئىڭ كارا كۆن بۇلاچاگېن باشېبېزگا دا كىتېرمى ئىدېك.

 

كېرەشېننەر بەيرەم ئېتە بېلەلەر: تۆش تىرەسېندە جېئېلېشېپ، ئۈتكەن تۆننەن كالگان ماخمېرنې بېراز يومشارتېپ جىبەرۈگە، تاگېن جېرلاشۇ-گۆرلەشۈ باشلاندې. كىياۈ بىلەن كەلەش ئەلې كىلېپ جىتمەگەن، ئالار مۇنچا كېرېپ، يال ئىتېپ ئالېرگا تۆپ يورتكا كىتكەننەر.

 

مەجلېس كېزېپ كېنا كىلگەندە ئۆيگە جان-فەرمان كىلېپ بورىسنېڭ ئەنىسېنېڭ ئاپاسې ئانفىسا تۈتى كىلېپ كېرە. ئۆس-باشې يولكېڭان، تۆسې كاچكان. سۇلۇې كابۇدان باشتا سۈزېن ئېيتە ئالمېي ئازاپلانا. ئاننارې ئۇل سۈز بۇانې كىنەتتەن بەرېپ چېكتې:

 

– تۇي بېتتې، كۇناكلار، تارالېشېگېز!

 

 ئاپتېراشكان خالېك ئانې تېنېچلاندېرېرگا، خەلنې ئاڭلارگا تېرېشېپ كارادې. ئەمما ئىستېرىك خالەتتەگې ئانفىسا تۈتىدەن بارې بېر گېنە سۈز ئالېپ بۇلا: «تۇي بېتتې، بالانېڭ باشېنا جىتەلەر». نى خەل ئەتمەك كېرەك، خالېك تارالېشاھ.

 

خەلگە شۇل كۆننېڭ كىچېندە گېنە ئاچېكلېك كېرە. بورىس بىلەن ليۇسىيا تۆپ يورتتا مۇنچا كېرېپ چېككاننار دا يال ئىتېپ ئالېرگا چولاڭا ياتكاننار. كىياۈ كېشې يوكېگا كىتۈگە، كىلېن ئىشېگالدېنا چېككان. يورت ئېشلەرې بىلەن شۆگېل لەنۈچې مىخاىل تىرەسېندە بۆتېرېلېپ، بۇلېشكان-كۈتەرېشكۆن بۇلېپ يۆرى باشلاگان. جاې تۇرې كىلگەندە شايارتكان بۇلېپ ياش  ئېگېتنېڭ تۆرلې جىرلەرېن دە كاپشاپ ئالا ئىكەن. ئە ئىندې تېمام كېزېپ جىتكەچ، ئۆيدە، ئابېئېڭ يوكلاگاندا فايدالانېپ كالېيك، دىپ، ئانې مۇنچاگا ئۇك ئۆستېرى باشلاگان. مىخاىل – چىستا ئېگېت، توتكان دا، ئانېڭ كېلانمېشېن ئابېيسېنا كېرېپ سۆيلەگەن. كىتكەن تاۋыش-گاۇگا، چېككان ئەيتېش-كېچكېرېش.

 

ئانداگې خەللەرنېڭ بارېسېن دا سۆيلەپ تورمېيم، يام سېز سۈز بىلەن ئاۋېز پېچراتاسې كىلمى. شۇنېسېن گېنا ئەيتەم: كېزنېڭ تۇگاننارې ئېلگېر بۇلېپ چېككاننار، تىز گېنە جېئېڭاننار، تۆياڭەننەر دە تايۇ ياگېن كاراگاننار. ئارالارېندا ئاېك كېشې بۇلماسا دا، تۇيگا سالېڭان ئاكچانې، كېيممەتلې بۈلەكلەرنې ئېلەكتېرېپ كىتەرگە باشلارې جىتكەن تاگېن.

 

سوڭېننان شۇنېسېن دا ئىشېتتېك: ليۇسىيا رايون ئۈزەگېندە ئازگېنلېگې بىلەن دانې چېككان، شاكتېي ئىر-ئات كۈلېننان ئۈتكەن كېز بۇلگان ئىكەن. پاسپورتېنا كىياۈدە بۇلۇې تۇرېندا پېچەت سۇكتېرۇ ئۆچېن گېنە بورىسكا چېگارگا رىزالاشكان دىپ تە سۆيلەدېلەر. بەلكېم شۇلايدېر. شۇشې خەلدەن سوڭ بورىس بۆتېنلەي باشكا كېشېگە ئۆيلەندې: ئۈز ئېچېنە بىكلەندې، كېشېگە ېشانماس بۇلدې. ليۇسىيانېڭ يازمېشې دا فاجىگالې. ئاڭا بورىسنېڭ كارگېشې تۆشكەن، دىپ سۆيلىلەر. ئەيې، ئۇل بۇ دۆن يادا جەزاسېن ئالدې. ئاخىرەتتە ئانې نىندى خۆكېم كۆتە؟ بىلگېسېز.

نېسىم ئاكمال
پار ئالما

 

مەنبە: تاتارلار تورى

خوداينېڭ ئەمېرې شۇلدېر

 

 

تۇگان ياگېم – سارمان تۆبەگېندە بۇلگان خەل بۇ. شۇڭا كۈرە، كايتكاچ تۆتېپ تۇكماماسېننار ئۆچېن، ئىسېمنەرنې ئۈزگەرتېپ يازام. خەېر، بېزنېڭ ئاۋېلدا سۈزنېڭ كېم خاكېندا بارگانېن بارېبېر بېلەچەكلەر، چۆنكى ئىندې ئىكې دىستە ئېلدان ئارتېك گومېر ئۇزسا دا، ئۇل مەجلېسنې خالېك ئەلې دە گاجەپسېنېپ، تاڭگا كالېپ ئىسكە ئالا.

…مەخەببەت دېگەن ئىزگې خىس خەمىت ئابېي بىلەن سەرىيا ئاپانېڭ ياش يۆرەگېن مەكتەپ ئېللارېندا ئۇك زېنجېرلېي. خات ئالېشۇدان، تەنەفېس ۋاكېتېندا بېر-بېرېڭنېڭ ئۇچېنا «زەپىسكە» سالېپ كىتۈدەن باشلانا ئۇل «مەكتەپ گېيشكې». مەكتەپنې تەماملاگاچ، ياش تەشلەرې ئەلې كلۇب باكچاسېندا سىرېن ېشېگېندا كېزلارنېڭ چەنتى بارماكلارېن گېنا تۆتېپ سۆيلەشكەندە، بولار ئىسە ئۇرام بۇيلاپ كۇلتېكلاشېپ ۋېچېرگا چېگالار. كۈرشې ناجىيا ئاپا بىلەن خايات تۈتىنېڭ: «ھاي، بىگرەكلەر دە پار كىلگەننەر. سۆبخاناللا! ئىكېسې دە يۇن لې كېشې بالاسې، ئۆلېنې – ئۆلې، كېچېنې كېچې ئېتە بېلەلەر، كۈز گېنە تىمەسېن. دۆرېس گاىلە چېگار بولاردان!» – دىپ، كاپكا تۆبېندە سۆيلەشكەن سۈزلەرې ئەلې دە ئىستە.

 

خەمىت ئەتىسېز ئۈستې. ئەنكەسې ئېشتە چاكتا يورت-جىر ئانېڭ ئۆستېندە. موندېي جاۋاپلېلېكنېڭ نى ئىكەنېن ئاۋېل كېشېسې گېنە بىلە. ئۇڭگان-بۇلگانلېككا كىلگەندە، سەرىياگە دە تىڭنەر سىيرەك: چىبەر ھەم سېلۇلېگې ئۆستېنە – ئۇكۇ ئوتلىچنىگې، چاڭگې يارېشېندا رايون چېمپىونې، فېرمادا ئەنىسېنە بۇلېشېرگا دا ۋاكېت تابا. مال جانلېلېك ئاڭا، مۆگاېن، ئەنە شۇندا يوككاندېر. بېرزامان خەمىتنېڭ ئارمىياگە ئالېنېر چاگې جىتە. سەرىيا چىت-ياتكا كۈز سالماسكا ۋەگدە بىرېپ، ئوزاتېپ كالا. ئىسەن-ساۇ ئەيلەنېپ كايتكاچ، گومېرگە بېرگە بۇلېرگا سۈز كۇېشالار. كېز ۋەگدەسېن بوزمېي، ھەر كۆنېن، ھەر تۆنېن ساناپ، زارىنتىزار بۇلېپ كۆتە. تىك بۇ ئىكې ياش  يۆرەككە تىز گېنە يانەشە لېپېردەرگە يازماگان ئىكەن ئەلې. يازگې بۆر كۆندە خەمىتتەن ئەنىسېنە خات كىلېپ تۆشە: «ئەنكەي، سلۇژاك مالايلار بىلەن سۈز بېركېتېشتېك، دېمبېل گە چېگۇگا ئۇك ئۇفا زاۋودېنا ئېشكە كىتەبېز…» ئارمىيادە ئالگان ھۆنەرې ياراپ كۇيا، زاۋودكا ئېلېكترلىك بۇلېپ ئېشكە ئۇرناشا ئېگېت. خېزمەت خاكې شەپ، يال ئىتەرگە دە مۆمكىنلېك بار! تىك بېر گېنە كۈڭېلگە ئوشاماگان ياگې بار: تۇلاي توراكتاگې بۈلمەدەشلەرې ئېچكېچېلەر، ئە ئىسېرېك لېگېرداۇنې جېنې سۆيمى خەمىتنېڭ. لېكىن، كېم ئارباسېنا ئۇتېرساڭ، شۇنېڭ جېرېن جېرلارسېڭ دىگەندەي، ئاكرېنلاپ شېشە بىلەن دۇسلاشېپ كىتۈېن ئىسكەرمى دە كالا. كۈرشې بۈلمەدە ياشەۈچې فىرايا ئىسېملې كېز بۇ خەلنې كۈرېپ-كۈزەتېپ، ئېچتەن گېنە ئېگېتنې كېزگانېپ يۆرگەن ئىكەن. ئۇل ئانې بەلادەن يولېپ كالېرگا، ئاراكې كوللېگېننان كوتكارېرگا نىياتلى. كۈڭېلېندە بۇ ئېگېتكە كاراتا جېلې خىسلەر ئۇيانماسا، ياشېرېن ئۆمېتې بۇلماسا، كېز بالا موندېي كاتلاۇلې ئېشكە ئالېنېر ئىدېمې؟ ئۇل خەمىتنې، جاې چېككان ساېن، ئۈزېنە كىچ ئۇتېرېرگا چاكېرگالېي باشلېي. سابېي چاگېننان ئۇك ئەتى-ئەنىسېز كالېپ، ياتىمنەر يورتېندا ئۈسكەڭەمې، فىرايا، ياش  كېنە بولسا دا، ھەر نەرسەنې تۆپتەن ئويلاپ، ئاقېل بىلەن ئېشلەرگە كۈنېككەن، ئانېڭ يانېندا تېنېچ، رەخەت. تۇگان ئوياسېننان، ئەنكەسېننەن ئاېرېلېپ، چىت-يات جىردە كالگان ئاۋېل بالاسېنا تېرەك، كىڭەشچېگە ئەۋېرېلە كېز. شۆكېر، ئاراكې ئونېتېلا. ئۇفا ياكېن جىر تۈگېل، ئاۋېلگا ئەللە نىگە بېر گېنە كايتېلا. ئە يانەشەدەگې كوياشنېڭ جېلېسې كېچەيگەننەن-كۆچەيا بارا. تانېشۇلارېنا بېر ئېل دېگەندە، ئۆيلەنېشېرگە بۇلا بولار. خەمىت يال ئالېپ، ئەنكەسېن كۆيلەرگە، تۇي مەشەكات لەرېن جايلېي تورېرگا ئاۋېلگا يۇل توتا، بېرنىچە ئاتنادان فىراياسې دا كايتېپ جىتەرگە تىېش بۇلا. سەرىياگە بارېسېن ئاچېكتان-ئاچېك سۆيلەپ بىرېرگە كېرەك. ئۇل ئەلې ياش ، تورمېشتا تىڭېن تابار، باش بەلاسې تۈگېل.

 

ئاڭا ئەيتمەسەم، كاچېپ-پوسېپ ئۆيلەڭەن كېبېك كىلېپ چېگار. ئەنە شۇلارنې ئاڭلاتماكچې بۇلېپ ئوچراشا خەمىت سەرىيا بىلەن. لېكىن ئەيتېر سۈزې تېل ئۆچېندا تۆېر بۇلېپ كالا. بېرنىچە كۆن ئوچراشېپ-ئاڭلاشېپ يۆرى تورگاچ، ئۈزگەرە دە كۇيا بېزنېڭ ئېگېتېبېز. تەۈگې مەخەببەت ئۆستېن چېگا – كولخوز باكچاسېنداگې كۆزگې ئالماگاچلار ئاراسېندا مەڭگېگە بېرگە بۇلېرگا سۈز بىرېشەلەر ياش لەر. ئە فىرايا؟ خەمىت، تۇي ئۈتۈگە ئۈك ئۇفاگا يۇنەلېرگە، ئېلېككېگې كەلەشېنېڭ ئاۋېلگا يۇلېن بۈلەرگە ئۇيلاگاندېر. ئەمما ئانېڭ بۇ نىياتې دە تورمېشكا ئاشمېي كالا.

 

… تىمېرنې كېزۇېندا سۇگالار – تۇينې ئوزاككا سۇزمېيلار. كۇناكلارگا ئۆيدە گېنە ئۇرېن جىتمەس دىپ، تابېننې مەكتەپ سپورتزالېندا ئەزېرلىلەر. بوكاللارنې ئىرېڭە تىدېردېم دېگەندە گېنە… تۇي ئۆزېلە. «سپېكتاكل »نېڭ تاگېن بېر تۆپ كاھارمانې – فىرايا كىلېپ كېرە (سوڭېننان ئاڭلاشېلا: جاي تابېپ يال ئالگان دا، بىلگېلەڭەننەن ئالداراك كايتكان).

 

– خەمى-ئىت، بەرگەن ۋەگدەڭ شۇشېمې؟ مىن موندا ئىرېم يانېنا كايتتېم، ئىپتەش كېزلارېمنې تۇېبېزگا چاكېردېم. خەزېر ئالارگا نى كۈزېم بىلەن كۈرېنىم، بۇ خۇرلېككا نىچېك تۈزىم؟! – دىپ ئاچېرگالانا كېز. كۇناكلار باشتاراك مونې شايارتۇ گېنادېر دىپ كابۇل ئېتەلەر. تۇيلاردا ئۇېن-كۆلكې ياساپ يۆرۈچې چايا كېزلار بۇلگالېي بىت. تىك بېرازدان خەلنېڭ ئۈتە دە چېتېرېكلې ئىكەنلېگې ئاڭلاشېلا. ئادەم ېشانماسلېك ۋاكېيگا بىت بۇ! خەمىت كۆتېلمەگەن كۇناكنېتېنېچلاندېرېرگا، نىدېر ئاڭلاتېرگا تېرېشاھ، ئەمما ئاگارېڭان ئىرېننەرې ئاراسېننان مانتېيككا ياراشلې سۈز چېكمېي. جىتمەسە ئىكېنچې ياكتا سەرىيا ئۈرسەلەنە.

 

– گومېرگە بېر تاپكېر كىلە تورگان بەيرەمېبېزنې نەجېسلەدېڭ، ئوياتسېز، – دى ئۇل كۈز ياش لەرې ئاشا.

 

– ئە سىن… سىن مىنېم ئىرېمنې تارتېپ ئالدېڭ…

 

بۇ خەلدەن چېگۇ يۇلېن ئۆلسەڭ دە تابېپ بولماس كېبېك. لېكىن نەك شۇل مەلدە چېپ-چېن موگجىزا بۇلا. خەمىتنېڭ ساباكتاشې ئىرېكنېڭ سۈزلەرې، تۆن كاراسېن تېلگەلەگەن ئېلتېر ياشېن كېبېك، خالېكنې ئۆنسېز-تېنسېز كالدېرا:

 

– سېڭلېم، – دى ئۇل، – بېزنېڭ ئاۋېلگا كىياۈ ئېزلەپ كىلېپ، دۆرېس ئېشلەگەنسېڭ. بېزدەگېدەي ئېگېتلەر رەسەيدە يۈك! كىلېش-كىلبەتېڭ – ئاللاگا شۆكېر، ئۇفا تىكلې جىردەن ئىرېنمىچە كايتكانسېڭ ئىكەن، تېرېشلېگېڭ بار، دېمەك. خولكېڭ دا شەپ – ئانېسېن كۈرسەتتېڭ. تەك چتۇ، يارېيسېڭ سىن بېزگە. مىن ئۈزېم، پرىمېر، ئۆيلەنمەگەن ئېگېت. ئەگەر كۈڭېلېڭە خۇش كىلسەم، چېك، ئەيدە، مىڭا!

 

نىشلەۋې بۇ، شايارتۇېمې، ئەللە چېنلاپ سۆيلەۋېمې دىگەندەي، كۇناكلار تاگېن شومرايالار. ئىرېك – ئاۋېلنېڭ بېرېنچې ئېگېتې، ئالدېڭې مېخانىزاتور، سابان تۇې بەتېرې. يۆرگەن كېشېسې يۈك يۇگېن، لېكىن ئاۋېلنېڭ ئىڭ چىبەرلەرې دە، ئالام، دېسە، بارام، دىياچەكلەر. يۈك لا، شايارتاگېنادېر. شۇندا كېزنېڭ زەگېيف  كېنە پېشېلداۋې ئىشېتېلە: «ئالساڭ، چېگام…»

 

تۇي تۆن بۇې دەۋام ئىتتې. كايتېپ كىتەرگە ئۆلگېرگەن كۇناكلارنې ئۆيلەرېننەن چاكېرتېپ ئالدېلار. ئە تاگېن بېر ئاتنادان ئاۋېلدا ئىرېك بىلەن فىرايانېڭ تۇې گۆرلەدې، تابېن تۈرېندە كەلەشنېڭ دۇس كېزلارې ئىدې.

 

… ئىرېك ئابېينې كۈپتەن كۆرگەن يۈك. شۇلاي دا، كايتكاچ، سوراشتېردېم: فىرايا ئاپا بىلەن ئېلگادا – كاز، كۈلدە – ئۈردەك بۇلېپ، كۈرشې-كۈلەننەرگە ئۈرنەك بۇلېپ، ئىندې ئونېكلارېڭ سۆيا-سۆيا چۆكېردەشېپ چاللېدا ياشەپ ياتالار ئىكەن.

 

بۇ تۇي ئىسكە تۆشكەن ساېن، ئاۋېلداشلار ئۇيگا كالا: گومېرېندە بېرېنچې تاپكېر كۆرگەن كېشې بىلەن تورمېشېن بەيلەرگە كايلاردان ئالدې ئىكەن بەتېرلېكنې ئىرېك؟ فىراياسې دا نىچېك كۇركېپ كالمادې ئىكەن؟ – دىپ ئاپتېرېيلار. ئاننارې ئۈز سوراۇلارېنا ئۈزلەرې ئۈك جاۋاب تا بېرەلەر: “خوداينېڭ ئەمېرې شۇلاي بۇلگاندېر”…

نېسىم ئاكمال
پار ئالما

مەنبە: تاتارلار تورى