2- باپ پارتىيەنىڭ   تەشكىلىي تۇزۇمى

10- ماددا: پارىتيە – ئوزىنىڭ پىرگۇراممىسى ۋە نىزامنامىسىگە ئاساسەن، دىمگۇراتىيە- مەركەزلەشۇتۇرش تۇزۇمى بويىنچە تەشكىللەنگەن بىر پۇتۇن گەۋدە. پارتىيەنىڭ   دىمۇكراتتىيە - مەركەزلەشتۇۇرش تۇزۇمنىڭ ئاساسىي پىرىنسىپلىرى :

(1) پارتىيە ئەزاسى پارتىيە  تەشكلاتىغا بويسۇندۇ، ئازچىلىق كوپچىلىككە بويسۇندۇ، توۋەن دەرجىلىك  تەشكىلات  يۇقۇرى دەرجىلىك تەشكىلاتقا بويسىندۇ،  پۇتۇن پارتيەنىڭ  بارلىق تەشكىلاتلىرى ۋە بارلىق ئەزالىرى پارتيەنىڭ مەملىكەتلىك  قۇرۇلتىيغا ۋە مەركىزى كومۇتىتقا بويسىندۇ .

(2) پارتىيەنىڭ ھەردەرجىلىك  رەھبىرى ئورگانلىرنىڭ ئوزلىرى تەسىس قىلغان ۋاكالەت ئورگانلىرى ۋە  پارتىيەسىز تەشكىلاتلاردىكى پارتىيگۇۇرپىلاردىن  باشقىللىرى  سايلام ئارقىىلق ھۇجۇتقا چىقىدۇ .

(3) پارتىيەنىڭ ئالىي رەھبىرىي ئورگىنى –پارىيەنىڭ مەملىكەتلىك قۇرۇلتىيى ۋە ئۇ ھۇجۇتقا كەلتۇرگەن مەركىزى كومۇتىت . پارىتيەنىڭ  يەرلىك ھەردەرجىلىك  رەھبىرى ئورگانلىرى – پارىيەنىڭ يەرلىك ھەر دەرجىلىك  قۇرۇلتايلىرى  ۋە ئۇلار ھۇجۇتقا كەلتۇرگەن كومۇتىتلار . پارتىيەنىڭ   شۇ دەرجىلىك  قۇرۇلتاي ئالدىدا جاۋاپكار بولۇدۇھەمدە ئۇلارغا ئوز خىزمىتىدىن دوكىلات بىردۇ .

(4) پارتىيەنىڭ  يۇقۇرى دەرجىللىك  تەشكىلاتلىرى  توۋەن دەرجىلىك تەشكىلاتنىڭ ۋە پارتىيە ئەزالىرى ئاممىسنىڭ پىكىرنى ھەر دائىم ئاڭلاپ تۇرشى، ئۇلار ئوتۇرغا  قۇيغان مەسىلىلەرنى ۋاختىدا ھەل قىلشى لازىم پارتىيەنىڭ  توۋەن دەرجىلىك تەشكىلاتلىرى ھەم ئوز خىزمىتى توغرىسىدا  يۇقۇرى دەرجىلىك   تەشكىلاتلاردىن  يوليۇرۇق سورشى ۋە ئۇلارغا ئوزخىزمىتىدىن دوكىلات بىرشى، ھەم ئوز مەسئۇليىتى دائىرسىدىكى مەسىلىلەرنى   مۇستەقىل بۇلۇپ ھەل قىلشى كىرەك .يۇقۇرى دەرجىلىك تەشكىلاتلار  بىلەن توۋەن دەرجىلىك  تەشكىلاتلار ئوزئارا خەۋەرلىشىپ تۇرشى  بىر –بىرىنى قوللىشى ۋە بىر-بىرىنى نازارەت قىلشى لازىم  پارىتيەنىڭ ھەر دەرجىلىك تەشكىلاتلىرى پارتىيە ئىشلىرنى بەلگىلمە بويىنچە ئاشكارا تۇتۇشى،پارىتيە ئەيزالىرنى پارىتيەنىڭ ئىچكى ئىشلىردىن  تىخىمۇ كوپلەپ ۋاقىپلاندۇرۇپ تۇرۇش ۋە ئۇنىڭغا قاتناشتۇرۇش كىرەك .

(5) پارىتيەنىڭ ھەردەرجىلك كومۇتىتىلىردا كوللىكتىپ رەھبەرلىك قىلش بىلەن شەخسىلەر ئىش تەخسىم قىلىۋىلىپ مەسئۇل بۇلۇشنى بىرلەشتۇرۇش تۇزۇمى يولغا قۇيۇلۇدۇ. چوڭ –چوڭ مەسىلىلەر ئۇستىدە پارىتيە كومۇتىتى  كوللىكتىپ رەھبەرلىك قىىلش، دىمۇكراتىيە -مەركەزلەشتۇۇرش ، ئايرىم پىكىرلىشىش،يىغىندا قارار قىىلش  پىرىنسىپى بۇيىنچە  مۇزاكىرە قىىلپ قارار  چىقىردۇ ؛ كومۇتىت تەركىۋىدىكىلەر كوللىكتىپنىڭ قارارى ۋە ئىش تەخسىماتى بۇيىنچە ئوز بۇرچىنى ھەقىقىي ئادا قىلشى لازىم.

(6) پارىتيە شەخسىگەچۇقۇنىشنىڭ ھەرقانداق شەكلىنى مەنئىي قىلدۇ.پارتىيە رەھبەرلىرى پالىيەتلىرىنىڭ پارتىيەۋە خەلىقنىڭ نازارىتىدە بۇلۇشىغا كاپالەتلىك قىىلش، شۇنىڭ بىلەن بىرگە پارتىيە بىلەن خەلىقنىڭ مەنپەتىگە ۋەكىللىك قىلدىغان بارلىق رەھبەرلەرنىڭ ئىناۋىتىنى قوغداش كىرەك.

11-ماددا: پارىتيەنىڭ  ھەردەرجىلىك  قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرنى  ۋۇجۇتقا كەلتۇرۇشتە، سايلىغۇچىلارنىڭ ئىرادىسىنى گەۋدىلەندۇرۇش لازىم. سايلامدا  يۇشۇرۇن ئاۋاز بىرىش ئۇسۇلۇ قوللۇنىلدۇ. نامزاتلارنىڭ ئىسىملىكى پارىتيە تەشكىلاتلىرى ۋە سايلىغۇچىلارنىڭ تولۇق كىڭشىشىدىن ھەم مۇزاكىرسىدىن ئوتكۇزۇلۇدۇ. نامزاتلار سانى سايلىندىغانلار سانىدىن كوپ بۇلۇدىغان ئارتۇق نامزاتلىق سايلام چارىسى  بىۋاستە  قوللۇنىلىپ رەسمىي سايلام ئوتكۇزۇلسە بۇلۇدۇ.ئاۋال ئارتۇق نامزاتلىق سايلام چارىسىنى قۇللۇنۇپ، تەييارلىق سايلىمىنى ئۇتكۇزۇپ، نامزاتلار ئىسىملىكىنى بارلىققا كەلتۇرۋالغاندىن كىيىن ئاندىن رەسمىي سايلام ئوتكۇزۇلسىمۇ بۇلۇدۇ.سايلىغۇچىلار نامزاتلارنىڭ ئەھۋالىنى بىلىشكە، نامزاتلارنى ئالماشتۇرۇشنى تەلەپ قىىلشقا، ھەرقانداق بىر نامزاتنى سايلىماسلىققا ۋە باشقىلارنى سايلاشقا  ھوقۇقلۇق. ھەرقانداق تەشكىلات ۋە شەخسىنىڭ  سايلىغۇچىلارنى  ھەرقانداق يول بىلەن مەلۇم بىر كىشىنى سايلاش ياكى سايلىماسلىققا زورلىشىغا يول قۇيۇلمايدۇ.

پارتىيەنىڭ يەرلىك ھەر دەرجىلىك قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋە ئاساسىي قاتلام قۇرۇلتايلىرنىڭ سايلىمىدا  پارتىيە نىزامنامىسىگە خىلاپ ئەھۋاللار كورۇلسە،پارتىيەنىڭ ھەر دەرجىلىك يۇقۇرى كومۇتىتى  تەكشۇرۇپ ئىنىقلىغاندىن كىيىن سايلامنى ئىناۋەتسىز قىىلش ۋە مۇناسىپ تەدبىر قۇللۇنىش توغرىسىدا قارار چىقىرىشى ھەم ئۇنى ئوزىدىن بىر دەرجە يۇقۇرى پارتىيە كومۇتىتىنىڭ تەكشۇرشىگە سۇنۇپ تەستىقلاتقاندىن كىيىن رەسمىي ئىلان قىىلپ ئىجرا قىىلش لازىم.

پارىتيەنىڭ ھەر دەرجىلىك قۇرۇلتايلىرى ۋەكىللىرگە قارتا ۋەزىپە ئوتەش مۇددىتى تۇزۇمى يولغا قۇيۇلدۇ .

12-ماددا: پارتىەينىڭ مەركىزى كومۇتىتى ۋە يەرلىك ھەردەرجىلىك كومۇتىتلرى زورۇل تاپقاندا، ۋەكىللەر يىغىنى چاقىرىپ ۋاختىدا ھەل قىىلشقا تىگىشلىك زور مەسىلىلەر  ئۇستىدە  مۇھاكىمە ئىىلپ باردۇ  ۋە قارار چىقىردۇ. ۋەكىللەر يىغىنىغا قاتنىشىدىغان ۋەكىللەرنىڭ سانىنى ۋە ئۇلارنىڭ ۋۇجۇتقا كىىلش چارىسىنى ۋەكىللەر يىغىنىنى چاقىرغۇچى كومۇتىت  بەلگىلەيدۇ .

13-ماددا : يىڭى پارتىيە تەشكىلاتى قۇرۇشقا ياكى بۇرۇنقى پارىتيە تەشكىلاتنى ئەمەلدىن قالدۇرۇشقا توغرا كەلسە، يۇقۇرى دەرجىلىك پارتىيە تەشكىلاتى قارار قىلشى شەرىت .

پارىتيەنىڭ يەرلىك ھەردەرجىلىك قۇرۇلتايلىرى ۋە ئاساسىي قاتلام قۇۇرلتايلىرى ئارلىقىدا، يۇقۇرى دەرجىلىك پارتىيە تەشكىلاتلىرى زورۇر تاپسا،توۋەن دەرجىلىك پارتىيە تەشكىلاتلىرىنىڭ مەسئۇللىرنى يوتكىسە ياكى تەيىنلىسە بۇلۇدۇ .

پارتىيەنىڭ مەركىزى كومۇتىتى ۋە يەرلىك ھەردەرجلىك كومۇتىتلىرى  ۋاكالەت ئورگىنى تەسىس قىلسا بۇلۇدۇ .

پارىتيەنىڭ  مەركىزى كومۇتىتى ۋە ئۇلكىلىك،ئاپتۇنۇم رايۇنلىق،بىۋاستە قاراشلىق شەھەرلىك كومۇتىتلىردا  كۇزۇتۇش تۇزۇمى يولغا قۇيۇلدۇ .

14- ماددا:   پارىتيەنىڭ ھەردەرجىلىك رەھبىرى ئورگانلىرى توۋەن دەرجىلىك تەشكىلاتنىڭ مۇھىم مەسىللىرى توغرسىدا قارار چىقىرىش ۋاختىدا،ئادەتتىكى ئەھۋال ئاستىدا،توۋەن دەرجىلىك تەشكىلاتلارنىڭ پىىكرنى ئىلشى كىرەك.توۋەن دەرجىلىك تەشكىلاتنىڭ ئوزلىرىنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى نورمال يۇرگۇزشىگە كاپالەتلىك قىىلش لازىم . توۋەن دەرجىلىك تەشكىلاتلار بىر تەرەپ قىىلشقا تىگىشلىك بولغانكى مەسىلىلەرگە ئالاھىدە ئەھۋال بۇلمىسا،يۇقۇرى دەرجىلىك رەھبىرى ئورگانلار ئارلىشىۋالماسلىقى لازىم .

15-ماددا:   مەملىكەت خاراكتىرلىك زور سىياسەر مەسىللىرى توغرىسىدا قارار چىقىرىشقا پارتىيە مەركىزى كومۇتىتىلا ھوقۇقلۇق،تارماقلار ۋە جايلاردىكى پارتىيە تەشكىلاتلىرى بۇ ھەقتە مەركىزى كومۇتىتقا تەكلىپ بەرسە بۇلۇدۇ، لىكىن ئوزئالدىغا قارار چىقارماسلىقىۋە ئۇز تەشەبۇسىنى سىرىتقا ئىلان قىلماسلىقى كىرەك .

پارتىيەنىڭ توۋەن دەرجىلىك  تەشكىلاتلىرى يۇقۇرى دەرجىلىك تەشكىلاتنىڭ قارارنى قەتتى  ئىجرا قىلشى شەرىت.ئەگەر توۋەن دەرجىلىك تەشكىلاتلار يۇقۇرى دەرجىلىك تەشكىلاتنىڭ قارارنى ئوزرايۇنى ۋە  ئۇز تارمىقىنىڭ ئەمىلىي ئەھۋالىغا ئۇيغۇن كەلمەيدۇ دەپ ھىساپلىسا،ئوزگەرتىشنى تەلەپ قىلسا بۇلۇدۇ ؛ئەگەر يۇقۇرى دەرجىلىك تەشكىلاتلار ئەسلىدىكى قاراردا چىڭ تۇرسا،توۋەن دەرجىلىك تەشكىلاتلار ئۇنى ئىجرا قىلشى ھەمدە ئوزىنىڭ باشقىچە پىكرىنى ئاشكارا ئىلان قىلماسلىقى شەرىت ،لىكىن بۇ پىكىرنى يەنە بىر دەرجە يۇقۇرى پارتىيە تەشكىلاتىغا مەلۇم قىىلشقا ھوقۇقلۇق .

پارىتيەنىڭ ھەر دەرجىلىك  تەشكىلاتلىرنىڭ گىزىت –ژۇرناللىرى ۋە باشقا تەشۋىقات قۇراللىرى پارىتيەنىڭ لۇشەن،فاڭجىن،سىياسەت ۋە قارارلىرنى تەشۋىق قىلشى شەرىت .

16-ماددا: پارتىيە تەشكىلاتى مەسىلىلەر ئۇستىدە مۇھاكىمە ئىلىپ بىرش، قارارچىقىرىشتا، ئازچىلىق كوپچىلىككە بۇيسۇنىش پىرىنسىپىنى ئىجرا قىلشى شەرىت. مۇھىم مەسىلىلەرنىي قاراردىن ئۇتكۇزۇشتە،ئاۋازغا قۇيشى كىرەك .ئازسانلىق كىشىلەرنىڭ باشقىچە پىكىرلىرى ئۇستىدە ئەستايدىل ئويلىنشى كىرەك .ئەگەر مۇھىم مەسىلىلەردە تالاش تارتىش بۇلۇپ،ئىككى  تەرەپنىڭ ئادەم سانى تەڭشىلىپ قالسا جىددى ئەھۋال ئاستىدا كوپ سانلىقنىڭ پىكرى بۇيىنچە  ئىجرا قىىلشتىن باشقا،قارار چىقىرىشنى ۋاختىنچە كىچىكتۇرۇپ ،يەنىمۇ ئىلگىرلەپ تەكشۇرۇپ تەتقىق قىىلپ ،پىكىر ئالماشتۇرغاندىن كىيىن كىلەر قىتىمدا قايتا ئاۋازغا قۇيۇش لازىم ؛ئالاھىدە ئەھۋال ئاستىدا،تالاش تارتىش ئەھۋالنى يۇقۇرى دەرجىلىك تەشكىلاتقا مەلۇم قىىلپ كىسىم قىىلش تەتلەپ قىىلنسىمۇ بۇلۇدۇ .

پارتىيە ئەزاسىنىڭ پارتىيە تەشكىلاتىغا ۋاكالىتەن ئىلان قىلماقچى بۇلغان مۇھىم تەشەببۇسى پارتىيە تەشكىلاتى قارار قىلغان دائىردىن چىقىپ كىتىدىغان بۇلسا،ئۇنى ئوزى تۇۇرشلۇق پارىتيە تەشكىلاتنىڭ مۇزاكىرە قىلىپ بىكىتىشىگە سۇنىشى ياكى يۇقۇرى دەرجىلىك پارىتيە تەشكىلاتىدىنى يول يۇرۇق سورشى شەرىت.ھەرقانداق پارتىيە ئەزاسى ۋەىپىسىنىڭ يۇقۇرى توۋەن بۇلشىدىن قەتتى نەزەر،مۇھىم مەسىلىلەر توغرىسىدا ئۇزى قارار چىقارسا بولمايدۇ؛جىددىي ئەھۋال بۇلۇپ قىىلپ،ئوزى قارار چىقىرىشقا توغرا كەلگەندە،قارار چىقارغاندىن كىىين پارتىيە تەشكىلاتىغا تىز مەلۇم قىلشى كىرەك .ھەرقانداق رەھبەرنىڭ  ئوز بىشىمچىلىق قىلشىغا ۋە ئوزىنى تەشكىلدىن ئوستۇن قويشىغا  رۇخسەت قىىلنمايدۇ .

17- ماددا:  پارىتيەنىڭ مەركىزى تەشكىلاتلكىرى، يەرلىك تەشكىلاتلىرى ۋە ئاساسىي قاتلام تەشكىلاتلىرى پارتىيە قۇرلۇشىغا ئەھمىيەت بىرشى، پارىيەنىڭ تەشۋىقات خىزمىتى، ئىنتىزام تەكشۇۇرش خىزمىتى، ئاممىۋى خىزمىتى، بىرلىك سەپ خىزمىتىنى ۋە باشقا خىزمەتلىرىنى دائىم مۇھاكىمە قىىلپ ۋە تەكشۇرۇپ تۇرشى،پارىيە ئىچى ۋە سىرتىدىكى ئىددىيۋى- سىياسى ئەھۋاللارنى تەتقىقى قىۇلشقا دىققەت قىلشى كىرەك .