مەنبە:ۋىكىپېدىيە قامۇسى
ئۇسامە ئىبنى مۇھەممەد ئىبنى ئاۋاد بىن لادىن، 1957-يىلى 10-مارتتا سەئۇدى ئەرەبىستان پايتەختى رىيادتا تۇغۇلغان، 2011-يىلى 2-مايدا 54 يېشىدا پاكىستاندا ئۆلتۈرۈلگەن. قانۇنسىز ئىسلامى «ئەل قائىدە» بازا تەشكىلاتىنىڭ قۇرغۇچىسى ۋە رەھبىرى، 1994-يىلى سەئۇدى پۇقرالىقىدىن چىقىرىلغان. ئۇنىڭ ئەسلى تېگى يەمەندىكى كىندە قەبىلىسىدىن، ئۇسامە بىن لادىن 1979-يىلى پاكىستانغا بارغان ۋە ئافغانىستاندا سوۋىت ئىتتىپاقىغا قارشى ئۇرۇش قىلىۋاتقان غازاتچىلارغا قاتناشقان. 19880يىلى ئەل قائىدە تەشكىلاتىنى قۇرغان. 1992-يىلى سەئۇدى ئەرەبىستانغا قايتقان. ئۇنىڭدىن كېيىن سۇدانغا بارغان. ئامېرىكا قوشما شىتاتلىرىنىڭ بېسىمى بىلەن 1996-يىلى سۇداندىن ئايرىلىپ ئافغانىستادا تەشكىلاتىنى مۇنتىزىملاشتۇرۇشقا باشلىغان. قولتۇق ئۇرۇشىدا ئامېرىكا ئەسكەرلىرى مۇسۇلمانلارنىڭ ئەڭ مۇقەددەس ماكانى مەككە ۋە مەدىنە جايلاشقان سەئۇدى ئەرەبىستانغا ئورۇنلىشىشى بىلەن ، بىن لادىن بۇ ئەھۋال ئىسلامغا ھاقارەت دەپ قاراپ ئىنتىقام ئالىدىغانلىقىنى ئېيتقان. ۋە بىر قىسىم غازاتچىلار بىلەن بىرگە ئوتتۇرا شەرقتە ئامېرىكىغا قارشى تەشكىلات قۇرغان. 11-سىنتەبىر ۋەقەسىدىن كېيىن دۇنيانىڭ نىشانىغا ئايلانغان بىن لادىن ، ئۆلتۈرۈلۈش ئىھتىمالىغا قارشى يازغان ۋەسىيەتنامىسىدە ئەل قائىدە تەشكىلاتىنى داۋاملاشتۇرۇش ئۈچۈن ئەڭ مۇۋاپىق كىشىنى خالىد ئىبنى قاسىم دەپ بېكىتكەن.

1-ياشلىقى ۋە تەربىيلىنىشى:
ئۇسامە بىن مۇھەممەد بىن ئاۋاد بىن لادىن، 1988-يىلىدا بىر سۆھبەتتە ئۆزىنىڭ 1957-يىلى 10-مارتتا سەئۇدى ئەرەبىستان پايتەختى رىيادتا تۇغۇلغانلىقىنى ئېيتقان، دادىسى يەمەننىڭ ھەزەرمەۋت رايۇنىدا تۇغۇلغان بولۇپ كېيىن سەئۇدى ئەرەبىستاننىڭ جىددە شەھىرىگە كۆچۈپ كەلگەن، دادىسى مۇھەممەد ئىبنى ئاۋاد بىن لادىن جىددەدە بىناكارلىق-قۇرۇلۇش ئىشلىرى بىلەن شۇغۇللىنىپ مىليادىرغا ئايلانغان ۋە ھازىرقى «سەئۇدى بىن لادىن گوروھى» نامىدا پائالىيەت قىلىۋاتقان شىركەتنىڭ قۇرغۇچىسى. ئانىسى بولسا مۇھەممەد بىن لادىننىڭ 10- قېتىم ئۆيلەنگەن ئايالى ھەمىدە ئاتتاس «ئۇ ۋاقىتتىكى ئىسمى ئالىيە خانىم» ئىدى. 1999بىن لادىن -يىلىدىكى بىر سۆھبەتتە «ئۇسامە» -«شىر-ئارسلان» دىگەن مەنىدە-ئىسمىنىڭ ساھابىلەردىن ئۇسامە ئىبنى زەيددىن ئۈلگە ئالغانلىقىنى ئېيتقان.
مۇھەممەد بىن لادىننىڭ ھاياتى بويىدا ئۆيلەنگەن 20 ئايالىدىن جەمئىي 50 پەرزەنتى بار بولۇپ، ئۇسامە بىن لادىن ئانىسى ھەمىدە بىلەن بىرگە مەدىنىدە ئۈچ ئوغۇل ۋە بىر قىز قېرىندىشى بىلەن ياشىدى. مۇھەممەد بىن لادىن 1968-يىلى ھاياتىدىن ئايرىلغاندىن كېيىن بىن لادىنغا «سەئۇدى بىن لادىن گوروھى» نىڭ 2.3% پېيى مىراس بولۇپ تەقسىملەنگەن.
بىن لادىن سۈننىي مەزھىبىدىكى بىر مۇسۇلمان ئائىلىسىدە تەربىيلەنگەن بولۇپ، ئەنگىلىيەلىك مۇخبىر ۋە يازغۇچى ستېۋ كول بىن لادىن بىلەن ئۆتكۈزگەن سۆھبىتىدە، بىن لادىننىڭ دادىسىنىڭ ئۆلۈمىدىن كېيىن بەزى قېرىنداشلىرى بىلەن بىرلىكتە لىۋاننىڭ بەيرۇت شەھىرىدىكى بىر مەكتەپتە ئوقۇغانلىقىنى ، بىر يىل ئۆتمەستىن بۇ مەكتەپتىن ئايرىلغانلىقىنى ئېيتقان. بىن لادىن كېيىن جىددەدىكى ئەل تەگر بىناكارلىق مەكتىپىدە ئوقۇدى. بىن لادىننىڭ يېقىن قوشىنىسى مۇخبىر خالىد باتارفى، بىن لادىننىڭ جىددەدە ئوقۇۋاتقان مەزگىلدە مۇسۇلمان قېرىنداشلار تەشكىلاتىنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغانلىقىنى ئېيتقان. بىن لادىن 1976-يىلى بۇ مەكتەپتە ئوقۇش پۈتتۈرگەن.
بىن لادىن 1993-يىلىدىكى بىر سۆھبىتىدە ئۆزىنىڭ قۇرۇلۇش ئېنژىنىرى ۋە ئاگرونومىيە ئىكەنلىكىنى، جىددەدىكى پادىشاھ ئ‍ابدۇلئەزىز ئۇنىۋېرستىتىدا ئىقتىساد كەسپىدە ئوقۇغانلىقىنى ئېيتقان.

داۋامى....