ئىز تورى-爱智网

　　   ھەممىنىڭ دىققىتىنى تارتقان شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرى باشلىقلىرىنىڭ يىغىنلىرى 19-نويابىر چۈشتىن كېيىن ھىندونېزىيەنىڭ بالى ئارىلىدا ئاياغلاشتى، قىسقىغىنا ئۈچ كۈندە شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى باشلىقلار يىغىنى، شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى بىلەن جۇڭگو، ياپونىيە، كورېيە (10+1) رەھبەرلىرى يىغىنى، شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى بىلەن جۇڭگو، ياپونىيە، كورېيە (10+3)رەھبەرلىرى يىغىنىدىن تارتىپ، ئاخىرىدا شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرى باشلىقلىرى يىغىنى ئېچىلغانغا قەدەر، شەرقىي ئاسىيادىكى ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ باشلىقلىرى پائال ئۇچرىشىپ، دۆلەت ئىشلىرىنى ئورتاق كېڭىشىپ، شەرقىي ئاسىيادىكى دۆلەتلەرنىڭ كەلگۈسى تەرەققىيات يۆنىلىشىنى بىرلىكتە بەلگىلىدى. بۇ قېتىمقى شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرى باشلىقلىرىنىڭ بىر قاتار يىغىنى شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنىڭ بىر گەۋدىلىشىش مۇساپىسى ئاچقۇچلۇق پەيتكە قەدەم قويغان، ئامېرىكا بىلەن رۇسىيە شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرى باشلىقلىرى يىغىنىدا «يېڭى قىياپەتتە ئوتتۇرىغا چىققان»، «شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرىنىڭ تەرەققىيات ئەندىزىسى» خىرىسقا دۇچ كەلگەن پەيتتە ئېچىلدى. يىغىندا ماقۇللانغان خىتابنامە بىلەن ھاسىل قىلىنغان ئورتاق تونۇش شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنىڭ تەرەققىياتى ۋە شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرىنىڭ كەلگۈسى ھەمكارلىشىش يۆنىلىشى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك. شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى باشلىقلار يىغىنىدا ئورتاق گەۋدە قۇرۇش ئۈچۈن ئاتلىنىش ئوتتۇرىغا قويۇلدى 19-نۆۋەتلىك شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى باشلىقلار يىغىنىدا شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىغا ئەزا دۆلەتلەرنىڭ باشلىقلىرى «دۇنياۋى دۆلەتلەر ئورتاق گەۋدىسى ئىچىدىكى شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى ئورتاق گەۋدىسى بالى خىتابنامىسى» («بالى 3-ئاتلانتا دۆلەتلەر خىتابنامىسى» دەپمۇ ئاتىلىدۇ)نى ئىمزالاپ، شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنىڭ تاشقى دۇنيا بىلەن ئالاقە ئورنىتىپ، خەلقئارا جەمئىيەتتە تېخىمۇ زور رول ئويناش ئۈمىدىنى نامايان قىلدى. خىتابنامىدە شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى ئورتاق گەۋدىسىنى قۇرۇشنىڭ خەلقئارا يېڭى ۋەزىيەتتىكى مۇھىملىقى يەنە بىر قېتىم تەكىتلەندى. خىتابنامىدە مۇنداق كۆرسىتىلدى: شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنىڭ دۇنياۋى دۆلەتلەر ئورتاق گەۋدىسى بىلەن بىرلىشىشىنى كۈچەيتىش، شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى ئورتاق گەۋدىسىنىڭ خەلقئارا ئىشلاردىكى ئوبرازىنى يەنىمۇ ياخشىلاش شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنىڭ تەرەققىياتىدا ئىستراتېگىيەلىك ئەھمىيەتكە ئىگە. شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىغا ئەزا دۆلەتلەر باشلىقلىرى خىتابنامىدە، 2022-يىلىغا بارغاندا شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنى دۇنياۋى ئىشلارنى ئورتاق كېڭىشىدىغان ئورتاق سۇپىغا ئايلاندۇرۇش توغرىسىدا ۋەدە بەردى. كۆزەتكۈچىلەر مۇنداق دېدى: شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنىڭ ئىلگىرىلەش يولىدا يەنە نۇرغۇن قىيىنچىلىق بولسىمۇ، لېكىن شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنىڭ ئىچكى جەھەتتە بىرلىشىپ، تاشقى جەھەتتە ھەمكارلىشىپ، رايون سىرتىدىكى چوڭ دۆلەتلەر ۋە دۇنيا بىلەن بىرلىشىشى مۇقەررەر زۆرۈرىيەتكە ئايلاندى. شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنىڭ ئۈزلۈكسىز زورىيىشى ۋە تەسىر كۈچىنىڭ كۈنسايىن ئېشىشىغا ئەگىشىپ، شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى چوقۇم «دۇنياۋى دۆلەتلەر ئورتاق گەۋدىسى» ئىچىدىكى تېخىمۇ چوڭ ھەمكارلىق سۇپىسىغا ئۆزگىرىدۇ. شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنىڭ تەرەققىياتىدىكى چوڭ ئىشلارغا كۆپ قېتىم شاھىت بولغان بالى ئارىلى شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقىنىڭ كېيىنكى ئون يىللىق تەرەققىياتىدىكى يېڭى نۇقتىغا ئايلىنىدۇ. «10+3» ھەمكارلىق مېخانىزمى: ئەمەلىي، ئۈنۈملۈك بولۇپ، كەلگۈسى تەرەققىيات ئورتاق مۇزاكىرە قىلىندى بۇ قېتىمقى باشلىقلار يىغىنىدا شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى بىلەن جۇڭگو، ياپونىيە، كورېيە رەھبەرلىرى قاتناشقان «10+1» ۋە «10+3» يىغىنى داۋاملىق قىزىق نۇقتا بولدى. ئەمەلىي، ئۈنۈملۈك بولۇش − «10+1» ۋە «10+3» ھەمكارلىق مېخانىزمىنىڭ ئالاھىدىلىكى بولدى. بۇ قېتىمقى يىغىندا شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى بىلەن جۇڭگو، كورېيە، ياپونىيەنىڭ رەھبەرلىرى ئىسراتېگىيەلىك ھەمكارلىق، ئىقتىساد - سودا ھەمكارلىقى، ئاشلىق بىخەتەرلىكى، ئالاقە باغلاش، ئاپەتتىن مۇداپىئەلىنىش ۋە قۇتقۇزۇش، تېررورلۇققا قارشى تۇرۇش قاتارلىق ئىشلار توغرىسىدا پىكىرلىشىپ، كەڭ دائىرىلىك ئورتاق تونۇش ھاسىل قىلدى. بۇنىڭ ئىچىدە ئاسىيا قىتئەسىنىڭ پۇل مۇئامىلە مۇقىملىقىغا كاپالەتلىك قىلىدىغان تاشقى پېرېۋوت زاپىسى ئامبىرى («قان ئىسكىلاتى» دەپمۇ ئاتىلىدۇ) قۇرۇش، خەلق تۇرمۇشىغا جىددىي ئېھتىياجلىق بولغان گۈرۈچ زاپىسى ئامبىرى («ئاشلىق ئامبىرى») قۇرۇش جىددىي مۇزاكىرە قىلىندى. جۇڭگو گوۋۇيۈەنىنىڭ زۇڭلىسى ۋېن جياباۋ بۇ قېتىمقى يىغىندا سۆز قىلدى. ئۇ مۇنداق دېدى: «10+3» ھەمكارلىق مېخانىزمى شەرقىي ئاسىيا رايونىدىكى ھاياتىي كۈچى ئەڭ زور ھەمكارلىق مېخانىزمىنىڭ بىرىگە ئايلاندى ھەم رايون مۇقىملىقى ۋە گۈللىنىشىنى كۆپ خىل ئۈنۈملۈك كاپالەتكە ئىگە قىلدى، ئىشىنىمىزكى، بۇ مېخانىزم داۋاملىق ياخشى تەرەققىيات ۋەزىيىتىنى ساقلاپ، ھەمكارلىق سەۋىيەسىنى تېخىمۇ ئۆستۈرىدۇ. شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرى باشلىقلىرى يىغىنىدا شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرىنىڭ ھەمكارلىق ئەندىزىسىدە چىڭ تۇرۇش تەكىتلەندى 6-نۆۋەتلىك شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرى باشلىقلىرى يىغىنىدا قولغا كەلتۈرۈلگەن كونكرېت نەتىجە سۈپىتىدە، يىغىندا ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈش مۇناسىۋىتى ئورنىتىش پىرىنسىپى ۋە شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرى ئىتتىپاقى بىلەن ئۆزئارا ئالاقە ئورنىتىشتىن ئىبارەت ئىككى خىتابنامە ماقۇللاندى. بۇنىڭ ئىچىدە ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈش مۇناسىۋىتى ئورنىتىش پىرىنسىپى خىتابنامىسى − رايون تىنچلىقى، مۇقىملىقى ۋە گۈللىنىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش ۋە قوغداش ھەرىكەت مىزانى بولدى. يىغىنغا قاتناشقان تەرەپلەر مالىيە - ئىقتىساد، ئېنېرگىيە، مائارىپ، يۇقۇملۇق كېسەل، ئاپەتنىڭ زىيىنىنى ئازايتىش ئىشلىرىنى باشقۇرۇش قاتارلىق بەش چوڭ نۇقتىلىق ساھەدىكى ھەمكارلىقنى كۈچەيتىشنى مۇزاكىرە قىلدى. ۋېن جياباۋ 19-نويابىر شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرى باشلىقلىرى يىغىنىدا مۇنداق دېدى: ھازىرقى خەلقئارا پۇل مۇئامىلە كىرىزىسى ئېلىپ كەلگەن ئېغىر خىرىس شەرقىي ئاسىيادىكى ھەرقايسى دۆلەتلەر ئەڭ كۆڭۈل بۆلۈۋاتقان ئىش بولۇپ قالدى، ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ ئەڭ تەخىرسىز ۋەزىپىسى − شەرقىي ئاسىيا ئىقتىسادىنىڭ سىجىل، تېز ئېشىش ھالىتىنى ساقلاش، شۇنداقلا خەلق تۇرمۇشىنى ياخشىلاش، دۇنيا ئىقتىسادىنىڭ كۈچىيىشى، ئىمكانىيەتلىك سىجىل بولۇشى، تەڭپۇڭ تەرەققىي قىلىشىغا تۈرتكە بولۇش. بىز جەزمەن جاپادىمۇ، ھالاۋەتتىمۇ بىللە بولۇپ، ھەمكارلىقنى كۈچەيتىشىمىز كېرەك، شەرقىي ئاسىيا دۆلەتلىرى باشلىقلىرى يىغىنى بۇ جەھەتتە جەزمەن ئىستراتېگىيەلىك يېتەكچىلىك رولىنى جارى قىلدۇرۇشى كېرەك.

بۇ مەزمۇن ئىز تورىدىن كۆچۈرۈلگەن

　　　　　　