مەركىزىي تېلېۋىزىيە ئىستانسىسى «ھەپتىلىك سۈپەت دوكلاتى» پىروگراممىسى يېقىندا ساختا ھاراق ياساش، سېتىشنىڭ ئورالمىدىن ھاراقنى تەڭشەش، ئۇنىڭدىن سېتىشقىچە بولغان ھەر قايسى جىنايەت ھالقىلىرىنىڭ ئىچكى جەريانىنى ئېچىپ تاشلىدى، بۇ پىروگراممىدا مۇنداق دېيىلدى: ساختا ھاراق ياساش ئۇۋىسىنىڭ ئالدىدا پوستا تۇرىدىغان ئادەم بار، ساختا ھاراق ياسىغۇچى يالغاندىن دېلو مەلۇم قىلىپ، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرىنى چېكىپ باقىدۇ، قانۇنسىز ئۇنسۇرلار ھاراق بوتۇلكىسىنى يىغىۋېلىپ، نەچچە ئون يۈەنلىك سورتى تۆۋەن ھاراقنى تەڭشەپ داڭلىق ھاراققا ئايلاندۇرىدۇ. مەن ئىز تورىغا بەك ئامراق
بۇ يىل 27- ۋە 28-سېنتەبىر، جامائەت خەۋپسىزلىكى مىنىستىرلىقىنىڭ بىر تۇتاش قوماندانلىقى ئارقىسىدا، جېجياڭ، تيەنجىن، فۇجيەن، جياڭسۇ قاتارلىق 12 ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، مەركەزگە بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەردىكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى ساختا ھاراق ياساش، سېتىش شايكىلىرىنى بىرلا ۋاقىتتا تۇتۇش ھەرىكىتىنى باشلىدى. قانۇن ئىجراچىسىنىڭ تونۇشتۇرۇشىچە، نۆۋەتتە ساختا ھاراق جىنايىتى كەسىپلىشىپ جىنايەت سادىر قىلىش ئالاھىدىلىكىگە قاراپ تەرەققىي قىلغان. ساختا ھاراق ياساش ئۇۋىلىرىنىڭ ئالدىغا كۆپ ھاللاردا كۆزەتچى ئورۇنلاشتۇرۇلىدىكەن، قانۇنسىز ئۇنسۇرلار ھەتتا ئىز قوغلاشقا قارشى تۇرۇش تەدبىرى قوللىنىدىكەن، ئىشلەپچىقىرىش جەريانىدا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرىنى ھەمىشە چېكىپ باقىدىكەن، ھەتتا مۇھىم نەرسىلەر ئۈچۈن ئۈچۈن ئەمەسلىرىدىن ۋاز كېچىش تاكتىكىسىنى قوللىنىدىكەن. ساقچىلارنىڭ ئىنكاسىغا قاراپ باقىدىكەن، مەسىلەن: يالغاندىن دېلو مەلۇم قىلىپ، ساقچىلارنىڭ قانداق ھەرىكەت قوللىنىدىغانلىقىنى چېكىپ باقىدىكەن. ئىز تورى بەك ياخشى
مەركىزىي تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ مۇخبىرى تەكشۈرۈش داۋامىدا مۇنۇلارنى بايقىدى: ئىنتېر تورىدا ئالىي سورتلۇق ھاراقلارنى يىغىۋېلىش ھەققىدە نۇرغۇن ئېلانلار بار ئىكەن، ئەمەلىيەتتە بۇ ۋىدىيولار ئاق ھاراق سېتىۋېلىشنى نىقاب قىلىپ، ھاراق بوتۇلكىسى ۋە ئورالمىسىنى يىغىۋېلىش ھىيلىسى ئىكەن. بۇندىن باشقا، قانۇنسىز ئۇنسۇرلار يەنە رېستورانلارنىڭ خىزمەتچىلىرىنى مەخپىي ئىزدەپ، بۇلارنى سېتىۋالىدىكەن. مەلۇم رېستوراننىڭ بىر مۇلازىمەتچىسى مۇنداق دېدى: مەخسۇس ئادەم كېلىپ بىزدىن سېتىۋالىدۇ، يەنە تېخى بىزدىن ھاراقنىڭ ئاغزىنى ئاچقاندا، ئىمكانقەدەر ئورالمىسىنى بۇزۇۋەتمەسلىكنى تەلەپ قىلىدۇ. قانچە ئاز بۇزۇلسا، شۇنچە يۇقىرى باھادا ساتقىلى بولىدۇ.
قانۇن ئىجراچىسىنىڭ تونۇشتۇرۇشىچە، قانۇنسىز ئۇنسۇرلار راست ھاراقنىڭ بوتۇلكىسىنى 15 يۈەندىن 30 يۈەنگىچە سېتىۋالىدىكەن، بۇندىن باشقا، يۈرۈشلۈك ئورالما، جۈملىدىن تەكشۈرۈش قەغىزى، لاياقەتلىك قەغىزى، ماركا بەلگىسى، بوتۇلكا ئاغزىنىڭ ھەممىسى ساختا ئىكەن. ساختىلىقتىن ساقلىنىش بەلگىسى، تاياقچە كودنىڭ ھەممىسى چاپلانغان بولىدىكەن. ساختا ھاراق ياسىغۇچىلار تاشقى ئورالمىسىنىڭ بەلگىسى، بوتۇلكا قاتارلىق تەپسىلاتلارغا بەك ئەھمىيەت بېرىدىكەن، ھەتتا ساختىنى راست قىلىش سەۋىيەسىگە يېتەلەيدىكەن.
ئىز تورىدا ئىزلىرىمىز قالسۇن!
قانۇن ئىجراچىسى مۇنداق دېدى: قانۇنسىز ئۇنسۇرلار بازاردىن سېتىۋالغان تۆۋەن سورتلۇق ھاراق ئادەتتە ئون نەچچە يۈەندىن 30، 40 يۈەنگىچە بولىدۇ. ئۇلار بۇ ھاراقلارنى ئېلىپ قايتقاندىن كېيىن نىسبەت بويىچە تەڭشەيدۇ، تېتىپ باقىدۇ، داڭلىق ھاراقنىڭ تەمىگە ئوخشىغان چاغدا، بۇ ھاراقنى بەلگىلىك نىسبەت بويىچە چوڭ تۇڭدا تەڭشەيدۇ، ئارقىدىن ئۇنى بىۋاسىتە بوتۇلكىغا قويۇپ، ئاغزىنى ئېتىدۇ. ساختا ھاراققا قارشى تۇرۇش ئەربابى يې گۇاڭ سىزىپ چىققان «ئوخشىمىغان تۈردىكى ساختا ھاراقلارنىڭ تەننەرخ، پايدا سېلىشتۇرما جەدۋىلى»گە قارىغاندا، ساختا ھاراقنىڭ پايدىسى ئەڭ يۇقىرى بولغاندا ئىككى مىڭ پىرسەنتكە يېتىدىكەن. بۇ مەزمۇن ئىز تورىدىن كۆچۈرۈلگەن
مۇتەخەسسىسلەر مۇنداق دەپ كۆرسەتتى: پۇلى قىممەت ساختا ھاراقنىڭ خەتىرى ئاساسلىقى ئىقتىسادىي مەنپەئەتتە كۆرۈلىدۇ، پۇلى ئەرزان ساختا ھاراق ئادەم بەدىنىگە زىيان قىلىدۇ، ھەتتا زەھەرلەيدۇ. ئىگىلىنىشىچە، نۆۋەتتىكى ئېلىمىز جىنايى ئىشلار قانۇنىدىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، ساختا ھاراق ياساشقا بېرىلىدىغان يەككە جازادا، ئەڭ يۇقىرى بولغاندا يەتتە يىللىق قاماق جازاسى بېرىش بەلگىلەنگەن، ساختا ھاراق ياساش جىنايىتى ئېلىپ كەلگەن غايەت زور مەنپەئەت بىلەن سېلىشتۇرغاندا، جىنايەت تەننەرخى تۆۋەن بولغانلىقتىن، جىنايەتنىڭ قايتا پەيدا بولۇش نىسبىتى ئۆرلەپ كېتىدىكەن. جامائەت خەۋپسىزلىكى مىنىستىرلىقى ئىقتىسادىي رازۋېدكا ئىدارىسىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى گاۋ فېڭ ئالاقىدار تارماقلارغا قانۇنىي جازانى كۈچەيتىپ، بۇ خىل جىنايەتچىلەرنى قاتتىق جازالاپ، بۇنداق جىنايەتلەرنىڭ قايتا يۈز بېرىشنى توسۇش تەكلىپىنى بەردى.
