ئىز تورى-爱智网

　　  

www.iz.la

  2001-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، ئامېرىكا تارىختىكى ئەڭ ئېغىر بولغان تېررورلۇق ھۇجۇمىغا ئۇچرىغان. نيۇ يورك دۇنيا تاشقى سودا بىناسى، ئامېرىكا بەش بۇرجەكلىك بىنا تېررورچىلار ئايروپىلانىنىڭ ھۇجۇمىغا ئارقا ئارقىدىن ئۇچرىغان. بۇ دۇنيا سودا قوشماق بىناسى ئۆرۈلگەن، 3000 نەچچە كىشى قازا قىلغان. ئامېرىكا بۇ تېررورلۇق ھۇجۇمىنىڭ باش پىلانلىغۇچىسىنى بېن لادىن دەپ قارىغان ھەمدە ئۇنى قانات ئاستىغا ئالغا ئافغانىستان تالىبان ھۆكۈمىتىنىڭ بېن لادىننى تاپشۇرۇپ بېرىشىنى تەلەپ قىلغان، بىراق قارشىلىققا ئۇچرىغان، شۇنىڭ بىلەن ئامېرىكا شۇ يىلى 7-ئۆكتەبىر ئافغانىستانغا ھۇجۇم قىلغان. ئون يىل ئاۋۋالقى 11-سېنتەبر ۋەقەسى يەر-جاھاننى زىل-زىلگە سالدى. تۆت ئايروپىلان بولاندى، 3مىڭدىن كۆپرەك كىشى ھاياتىدىن ئايرىلدى، بۇنىڭدىن باشقا يەنە 90 مىڭدىن كۆپرەك كىشى ھازىرغىچە داۋالانماقتا، 400مىڭ كىشى چاڭ-توزاننىڭ زىيانكەشلىككە ئۇچرىدى. 10 يىلدىن كېيىن نيو-يورك دۇنيا سودا مەركىزى خارابىلىكىدە 105 قەۋەتلىك، ئېگىزلىكى 541مېتىر كېلىدىغان بىنا قەد كۆتۈرمەكتە، ئەمما كىشىلەر 10 يىل ئاۋۋالقى ئاشۇ كۈننىڭ ئاياغلىشىش بولماستىن بەلكى بىر باشلىنىش ئىكەنلىكىنى بايقىدى. تۆت ئايروپىلاننى بۇلىغۇچى زادى 19 ئەرەبمۇ ياكى ئۇلارنىڭ كەينىگە يوشۇرۇنغان ئامېرىكا ھۆكۈمىتىمۇ؟ 10 يىلدىن بۇيان، بۇ مۇنازىرە ئىزچىل توختاپ قالغىنى يوق. ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ «سۇيىقەستى» كىشىنى سەسكەندۈرىدۇ. 75 ئالىي دەرىجىلىك ئالىم ۋە داڭلىق پروفېسسوردىن تەشكىل تاپقان «11-سېنتەبر ۋەقەسىنىڭ ئەينەن ئەھۋالىنى ئاشكارىلىغۇچى ئالىملار» مۇنداق دەپ ھېسابلىدى: ئامېرىكا يېڭى ئەسىر پىلانى» دەپ ئاتالغان كونسېرۋاتىپلار بۇ تېررورلۇق ھۇجۇم قىلىش ۋەقەسىنى مەخپىي پىلانلىغان. ئۇلار بۇ ئارقىلىق ئىراق، ئافغانىستان ھەتتا ئىرانغا زەربە بېرىدىغان باھانە تاپماقچى، ئۇلارنىڭ ئاخىرقى نىشانى- دۇنياغا ھۆكۈمرانلىق قىلىش ھوقۇقىنى قولغا كىرگۈزۈش. 2006-يىلى ئەل رايىنى تەكشۈرۈشىدىن ئايان بولۇشىچە، %36 ئامېرىكىلىق ھۆكۈمەتنىڭ 11-سېنتەبىر ۋەقەسىنى پىلانلاشقا قاتناشقانلىقىغا ئىشىنىدىكەن. ياۋروپادا سۈيقەستنىڭمۇ زور بازىرى بار، «دۇنيانى ھەيران قالدۇرغان ئالدامچىلىق» دېگەن كىتابتىن فىرانسىيەدە 200مىڭى سېتىلغان. ۋەقە يۈز بەرگەن 10 يىلدىن كېيىن، 11-سېنتەبر ۋەقەسىگە مۇناسىۋەتلىك تۈرلۈك سۈيقەست نەزەرىيەلىرى يەنىلا ئامېرىكىدا بازار تېپىپ، كىشىلەر ئارىسىدا، دۆلەتلەر ئارىسىدا، خەلق ئاممىسى بىلەن ھۆكۈمەت ئارىسىدا ئىشەنمەسلىك پەيدا قىلىپ، كىشىلەرنىڭ تۇرمۇشىغا چوڭقۇر تەسىر كۆرسەتمەكتە. 11-سېنتەبر ۋەقەسىدىن كېيىن، ئامېرىكا ئۆزىنىڭ «تېررورلۇققا قارشى تۇرۇش ۋاقىت جەدۋىلى» بويىچە ئىلگىرى-كېيىن بولۇپ، بىر يۈرۈش ھۆججەت، تەدبىرلەرنى ئوتتۇرىغا قويدى؛ 2001-يىلى 9-ئايدا پىرېزىدېنت بوش «ۋەتەنپەرۋەرلىك قانۇن لايىھەسى»نى ئىمزالىدى؛ 11-ئايدا يەنە دۆلەت زېمىن بىخەتەرلىكى مىنىستىرلىقى تەسىس قىلىش قانۇن لايىھەسىنى ماقۇللىدى؛ 2002-يىلى 9-ئايدا ئامېرىكا پىرېزىدېنتى بوش ۋەزىپىگە ئولتۇرغاندىن كېيىنكى 1-«ئامېرىكا دۆلەت بىخەتەرلىك ئىستراتېگىيەسى»نى ئېلان قىلدى، تۇنجى قېتىم تېررورچى ئۇنسۇرلار ۋە دۈشمەن دۆلەتلەرگە تەشەببۇسكارلىق بىلەن ھۇجۇم قىلىدىغان ئالدىن قول سېلىش ئىستراتېگىيەسىنى رەسمىي ئوتتۇرىغا قويدى. 1999-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، جياڭ زېمىن بىلەن كىلىنتون ئوكرائىنادا رەسمىي كۆرۈشكەن. ئىككى تەرەپ جۇڭگو-ئامېرىكا مۇناسىۋىتى ۋە ئورتاق كۆڭۈل بۆلىدىغان خەلقئارا ۋە رايون خارەكتىرلىك مەسىلىلەر توغرىسىدا پىكىر ئالماشتۇرغان. 1971-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، سابىق سوۋىت ئىتتىپاقىنىڭ تۇنجى شۇجىسى خروشوف قازا قىلغان. خروشوف 1894-يىلى 4-ئاينىڭ 18-كۈنى دۇنياغا كەلگەن. ئۇنىڭ ئاتا ئانىسى دېھقان ئىدى. 1918-يىلى روسىيەدە ئىچكى ئۇرۇش پارتلىدى،خروشۇف قىزىل ئارمىيەگە قاتناشقان. خروشۇف ھاكىمىيەت يۈرگۈزگەن ۋاقىتتا،ئۇ سوۋت ئىتتىپاقى بىلەن باشقا دۆلەتلەرنىڭ دىپلوماتىك مۇناسىۋىتىگە ئەھمىيەت بېرىپلا قالماي، سىتالىن دەۋرىدىكى قاتمال دىپلوماتىك مۇناسىۋەتنى ياخشىلىغان. بىراق ئۇ ھاكىمىيەت تۇتقان ئاخىرقى مەزگىللەردە　تەختتىن چۈشۈرۈلگەن، شۇندىن باشلاپ ئايلىقى 400 رۇبلىلىق مائاش بىلەن تۇرمۇشىنى ئۆتكۈزگەن. 1945-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، پۇتبول شاھى بېكىنباۋېر دۇنياغا كەلگەن. ئۇ دۇنيا پۇتبول تارىخىدىكى ئۆچمەس يۇلتۇز. بېكىنباۋېر گېرمانىيەلىكلەرنىڭ پەخرى. ئۇنىڭدا كىچىكىدىنلا پۇتبول ئويناش قابىلىيىتى بار ئىدى. ئۇ پۇتبول ھاياتىدا نۇرغۇن شانلىق مۇكاپاتلارغا ئېرىشكەن. ئۇ 1983-يىلى دۆلەت تەرىپىدىن كىرىست مېدالىغا ئېرىشكەن. 1941-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، جۇڭگو خەلقئارا رادىيو ئىستانسىسى ئاڭلىتىش باشلىغان. شەنبېي شىنخۇا رادىيو ئىستانسىسى ئېنگلىز تىلىدىكى رادىيونى كۆپەيتىپ، خەنزۇتىلى ئاڭلىتىشىدىن كېيىن 20 مىنۇتلۇق ئېنگلىز تىلى خەۋەرلىرىنى ئاڭلاتقان، بۇنىڭدا جۇڭگو كومپارتىيىسىنىڭ فاڭجىن سىياسەتلىرى، ئازاد رايوندىكى خەلقنىڭ يېڭى تۇرمۇشى سۆزلەنگەن. ئىز تورىدا ئىزلىرىمىز قالسۇن!