غەرب ئاغزىنى يۇمسۇن،  غەربنىڭ قىممەت قارىشى  ئاسىيادا ئاقمايدۇ
       [ياپونىيە «يومىئۇرى خەۋەرلىرى» گېزىتىنىڭ  10-يانۋار ماقالىسى] گېرمانىيىنىڭ سابىق زۇڭلىسى سىمىت ماقالە يېزىپ مۇنداق قارىدى:
    بىز ھازىرقى پۇل مۇئامىلە كرىزىسىنى كۆزەتكەن ۋاقتىمىزدا 2010-يىلىنىڭ ئاخىرىدىن 2011-يىلىنىڭ بېشىغىچە بولغان ۋاقىتنى چوڭ كاساتچىلىق باشلانغان ۋاقىتتىكى 1929-يىلىدىن 1930-يىلىغىچە بولغان بۇ ۋاقىتقا سېلىشتۇرالايمىز. پۇل مۇئامىلە بازىرىدا پارتلىغان بۇ كرىزىس كرېدىتنى زور كۆلەمدە تارايتىپ، ئېھتىياجنىڭ تۆۋەنلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقاردى.
       لېكىن بۇ قېتىمقى كرىزىسنىڭ 80 يىل بۇرۇنقى ئىقتىسادىي بۆھرانغا ئوخشىمايدىغان نۇرغۇن جايلىرى بار. ھازىر ئالاقىدار دۆلەتلەرنىڭ ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئىپادىسى ئەينى ۋاقىتتىكىدىن كۆپ دانا بولدى. ئەينى ۋاقىتتا ھەرقايسى دۆلەت ھۆكۈمەتلىرىدە كرىزىسقا چوقۇم ماسلىشىپ تاقابىل تۇرۇش ئېڭى كەمچىل بولغان، لېكىن ھازىرقى رەھبەرلەر ھەمكارلىقنىڭ مۇھىملىقىنى چوڭقۇر تونۇپ يەتتى.
   دۇنيانىڭ ئىقتىسادىي ۋە سىياسىي مەركىزىنىڭ شىمالىي ئامېرىكىدىن شەرقىي ئاسىيا-تىنچ ئوكيان رايونىغا يۆتكىلىۋاتقانلىقى ناھايىتى ئېنىق. بولۇپمۇ جۇڭگو، ھىندىستاننىڭ مۇھىملىقى كۈچىيىۋاتىدۇ، ئامېرىكىنىڭ مۇھىملىقى تۆۋەنلەۋاتىدۇ.
     «ئامېرىكا، جۇڭگو ۋە روسىيە» 21-ئەسىردە دۇنياغا تەسىر كۆرسىتەلەيدىغان چوڭ دۆلەت بولۇپ قالىدۇ، دەپ ئىزچىل پەرەز قىلىپ كەلگەنىدىم. مەن روسىيە بالتىق دېڭىزىدىن بېرىڭ بوغۇزىغىچە بولغان كەڭ زېمىنغا ۋە مول يەر ئاستى بايلىقىغا ھەم قۇدرەتلىك ھەربىي كۈچكە ئىگە بولغانلىقتىن ئۇنى تىلغا ئالدىم.
    ياۋروپا ئىتتىپاقى مۇشۇ ئەسىرنىڭ ئالدىنقى يېرىمىدا دۇنياغا تەسىر كۆرسىتىدىغان كۈچلەر ئارىسىدا بىر كىشىلىك ئورۇنغا ئىگە بولالمايدۇ. ئىقتىسادىي قاتلام جەھەتتىن قارىغاندىمۇ ياۋروپا ئىتتىپاقىنى ئامېرىكا ۋە جۇڭگو بىلەن مۈرىنى مۈرىگە تىرەپ تۇرىدىغان بىر قۇتۇپقا ئايلىنىدۇ، دەپ ھۆكۈم قىلغىلى بولمايدۇ. بىزنىڭ قولىمىزدا كۈچلۈك ياۋرۇ بولسىمۇ، لېكىن بۇ ياۋروپا ئىتتىپاقىدىكى ھەرقايسى دۆلەتلەرنىڭ ئىقتىسادىي سىياسەت جەھەتتە ھەقىقىي بىردەكلىكىنى ئىشقا ئاشۇرغانلىقىدىن دېرەك بەرمەيدۇ.
   غەربنىڭ دېموكراتىيە، ئىنسانىي ھوقۇق قاتارلىق قىممەت قارىشى پۈتۈنلەي غەربنىڭ نەرسىسى بولۇپ، ئاسىيادا ئاقمايدۇ، ئەمما ياپونىيە بۇنىڭ سىرتىدا. غەربنىڭ قىممەت قارىشى ئاسىيادا كەلگۈسىدىمۇ كۆپ رول ئوينىيالمايدۇ. جۇڭگو 4000 يىللىق مەدەنىيەت تارىخىغا ئىگە، كۇڭزى تەلىماتى ۋە تەرىقەتچىلىك ھازىرمۇ تەسىر كۆرسىتىۋاتىدۇ. بىز مۇنداق بىر ئەمەلىيەتنى يەنى 21-ئەسىردە دۇنيانىڭ ئوخشىمىغان كۆپ خىل قىممەت قارىشى تەڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدىغان دۇنيا بولىدىغانلىقىنى چوقۇم قوبۇل قىلىشىمىز كېرەك.
   غەربلىكلەر ئاسىيالىقلار ۋە ئىسلام مەدەنىيىتى چەمبىرىكىدىكى كىشىلەر بىلەن ئالاقە قىلماقچى بولسا، ئۆز قىممەت قارىشىنىڭ مەنبەسىنى چوقۇم بىلىۋېلىشى كېرەك.
    ياپونىيىنىڭ كەلگۈسى توغرىسىدا ئويلانغاندا، مېنىڭچە ياپونىيىنى گېرمانىيىگە سېلىشتۇرۇشقا بولىدۇ. بۇ ئىككى دۆلەت 2-دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن ئىقتىسادىي جەھەتتە تەسەۋۋۇر قىلغىلى بولمايدىغان نەتىجىلەرگە ئېرىشتى. ئۇلار ئارىسىدىكى ئەڭ چوڭ ئوخشىماسلىق شۇكى، گېرمانىيە ياۋروپادا، ياپونىيە قوشنىلىرىدىن ئايرىلىپ يالغۇز قالدى. مېنىڭچە، بۇ سىياسىيونلار باشچىلىقىدىكى ياپونىيە رەھبەرلىرىنىڭ قوشنىلىرى بىلەن دوستلۇق مۇناسىۋىتى ئورنىتىش جەھەتتىكى تىرىشچانلىقىنىڭ يېتەرسىز بولغانلىقىدىن بولغان. 2-دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن، قوشنا دۆلەتلەر بىلەن دوستلۇق مۇناسىۋىتى ئورنىتىش مەسىلىسىدە، گېرمانىيىنىڭ تەلىيى ياپونىيىگە قارىغاندا ئوڭ كەلدى.