تور دۇنياسىدىن رادىل ئابلا نېمىگە ئېرىشتى ، ئۇيغۇرزادىچۇ؟ ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم تورداشلار، مېنىڭ كەسپىم بوغالتىر ھەم ئۆزۈم بىر ئەدەبىيات ھەۋەسكارى ، بۇ تېما مېنىڭ كەسپىم ھەم قىزىقىشىمغا چۈشكەشكە تورغا يوللاپ بېقىشنى لايىق تاپتىم. تەڭرىتاغ تورىغا كىرىشنى نىدايى ئاكىمىز شىنجاڭ ئۇنىۋىرىستىتى جەنۇبىي مەكتەپ رايونىدا ئۆتكۈزۈلگەن بىر قىتىملىق پائالىيەتتە دېگەن بولسىمۇ ، مېنى ھەقىقى جەلپ قىلغىنى دەل رادىل ئابلا بىلەن بولغان سۆھبەت ئىدى ، ئۇنىڭ ‹ قىيىنچىلىق - بايلىق›دېگەن سۆزىنى قانچە كۈنلەردەپ يۈرگىنىم ئېسىمدە يوق ،، بۇ بىر ياخشى باشلىنىش ئىدى... بولۇپمۇ ئوتتۇرا ، تۆۋەن قاتلامدىكى خەلقنىڭ قوللىشىغا ئېرىشكەن ياخشى باشلىنىش ئىدى ، بىراق ئۇيغۇرزادىنىڭ يازمىسى بۇ باشلىنىشنى يۇقىرى پەللىگە چىقىرىۋەتتى،، ھەم تەرەپبازلىقنى كەلتۈرۈپ چىقاردى . مەنمۇ ھەم بۇ تېمىغا پىكىر قاتناشتۇرۇپ بېقىشنى لايىق كۆردۇم. رادىل ئابلا مىللىي كارخانىچىلىقنىڭ ھەقىقىي گۇرۇھلىشىشىنى ۋۇجۇتقا چىقارغان،(ئارمان گۇرۇھىدىن بۇرۇن نۇرتاي ھاجىم باشچىلىقىدا قۇرۇلغان غەربىي نۇر گۇرۇھى بار، بىراق سودىسى تاشقى سودىنى ئاساس قىلغاچقا رايونىمىزدا بۇ گۇرۇھ ئانچە تىلغا ئېلىنىپ كەتمەيدۇ ) . ھازىر مودا بولۇۋاتقان گەپ بويىچە ئىيتقاندا رادىل ئەپەندىم شىنجاڭچە سۈرئەت ۋە ئۈنۈم ياراتقان بىردىبىر ئۇيغۇر كارخانىچى..... بۇ ھەممە خەلق سۆيىنىدىغان قەدىرلەيدىغان تەرەپ (بۇنىڭ ئىچىگە ئارمان ۋە رادىل ئەپەندىنىڭ بارلىق ياخشى ئىشلىرىنى كىرگۈزۈشكە بولىدۇ ). ئۇيغۇرزادە : توختىماي ئۇيغۇر مەنىۋىيىتى ، مەدەنىيەت تەرەققىياتى، ئۆزلۈك ھەم خاسلىقى توغرىسىدا ئىزدىنىۋاتقان ، يىراقتا تۇرۇپ ئانا يۇرت ئىشقىدا ، مىللەت ئىشقىدا تىنىمسىز كۈچۈۋاتقان ، تەر ئاققۇزىۋاتقان ئۈمىدلىك ياش . بۇ تەرىپى ھەممىمىزنىڭ ھۆرمىتىنى قوزغايدۇ ئەلۋەتتە . (ئۇنىڭ ياشلار ئۈچۈن قىلىپ بەرمەكچى بولغىنى ئاساسەن روھى ئويغىنىش ، چۈنكى ئۇ جەمئىيەتشۇناسلىق كەسپى تەتقىقاتچىسى ) . مەن ئەلكۈيىدىن ئۇيغۇرزادىنىڭ يازمىسىنى تولۇق كۆردۈم ، ئەمما باشقىلارنىڭ ئىنكاسىغا قارىمىدىم . تەڭرىتاغدىن رادىل ئابلا ئەپەندىنىڭ سۆھبىتىنىمۇ تولۇق كۆردۈم ھەم چۈشۈرىۋالدىم. ئۇيغۇرزادىنىڭ يازمىسىدىكى تىل پاساھىتى توغرىسىدىكى بايانلارغا قايىلمەن . رادىل ئەپەندىمنىڭ نوتۇق قابىلىيىتى ھەقىقەتەن ئۆسۆپتۇ ، ( ئۈمىد غەنى رىياسەتچىلىكىدىكى يۈزمۇ يۈز سۆھبەتنى كۆرۈپ سېلىشتۇرساڭلار بولىدۇ)، بۇ دەل بىلىم قۇرۇلما جەھەتتىكى يېتىلىشتىن بولسا دەپ قارايمەن، بىراق ئۇيغۇرزادە يازمىسىنىڭ ماۋزۇسى دەل بىز قوبۇل قىلالمايدىغان نۇقتىدىن چىقىپ قالغان ، بىرىنچى پەرەز : بۇ بەلكىم ئۇيغۇرزادىنىڭ كۈتكەن يىرى بولۇشى مۇمكىن، چۈنكى ئۇ ئاڭ بىلەن ئوينىشىدۇ ئەمەسمۇ ؟ .... ھەر بىر تور زىيارەتچىلىرى مېنىڭچە شۇ تەنقىد دېگەن سۆزگە ئالدىنىپ دەرھاللا چاپىنىنى تەتۈر كىيگىنى ئېنىق. ھەر بىرىمىز ئويلاپ باقايلى ، ئۇيغۇرزادە نېمىگە ئېرىشمەكچى؟ مېنىڭچە ئۇ كۈچلۈك نەزەرىيەۋى ئاساسقا ماس كېلىدىغان خام ماتېرىيالغا ئېرىشمەكچى ، بەلكىم بىز يېقىندا ئۇنىڭ روھقا مۇناسىۋەتلىك يەنە بىر ماقالىسىنى كۆرۈپ ئالقىشلىشىمىز مۇمكىن ، (بەلكىم مەخسۇس ئىنكاسچىلار چىقىشى مۇمكىن). ئىككىنچى پەرەز : ماقالە ئاپتۇرى بىزدىن سەل چەتنەپ كەتكەن بولۇشى ، ھەددىدىن زىيادە ئەركىنلىك ئىچىدە ، دۆلەت باشلىقىنى تىللىيالايدىغان كىشىلەر توپىدا تۇرۇپ شۇ يەرنىڭ پىكىر قىلىش ئادىتى بويىچە بىز ئەزىزلەيدىغان بىر كىشىن تەنقىد قىلغان بولۇشى مۇمكىن.
خوش ئۇنداقتا رادىل ئابلا ئەپەندىم بۇنىڭغا قانداق ئىنكاس قايتۇرار ؟ (مېنىڭچە ئۇ بۇ تېمىنى ئاڭلاپ بولدى ۋە ياكى ئوقوپمۇ بولدى) ، بىرىنچى پەرەز : بەلكىم ئىچىدە ئۇيغۇرزادىگە رەھمەتمۇ دېگەندۇ ؟! چۈنكى ئۇ بىر زىيالىي بىر سودىگەر بىر مەسئۇلىيەتچان رەھبەر . ئۇ داۋاملىق ئالغا ئىلگىرلىشى كېرەك . ئىچكىرىدىكى سودا سورۇنلىرىدا ئالىي مەكتەپلەردە تالاي سەھنىلەرگە چىقىشى مۇمكىن (بىزمۇ ھەم شۇنداق بولۇشىن ئۈمىد قىلىمىز ئەلۋەتتە) . قىيىنچىلىق بايلىق دەپ ئۈگىنىپ قالغان ئەپەندىمگە ئۇيغۇرزادە يەنە بىر بايلىقنى تېپىشىپ بەرگەندەك قىلامدۇ قانداق؟ ئىككىنچى پەرەز: ئۇ خەلقنىڭ ئۆزىنى نەقەدەر قوللايدىغانلىقىنى بۇ تېما ئارقىلىق تېخىمۇ بىلىپ يەتتى . ھەم قەلبىدە خەلققە بولغان مۇھەببەت تېخىمۇ كۈچەيدى، خەلقنىڭ ئارمىنى يىيىش ئىرادىسى تېخىمۇ ئاشتى ، دېمەك بۇ خىل پەرەز بىلەن قارىساقمۇ ئەپەندىمنىڭ گېپى بويىچە ئېيتقاندا ئۇنىڭغا يەنە بىر بايلىق قېتىلدى دېگەن گەپ. تېما ھەم سۆھبەت باش قەھرىمانلىرى توغرىسىدىكى پىكرىم مۇشۇنچىلىك بولسۇن، ئەمدى سۆيۈملۈك تورداشلارغا كىلەيلى : مېنىڭ پىكرىمگە قوشىلامسىلەر؟ قوشۇلساڭلار ئۇيغۇرزادىنىڭ تەنقىدى قانداق بوپتۇ ؟ ئەدەبىياتنىڭ سۆز ئويۇنىنىڭ رولىنى يەنە بىر قېتىم ھېس قىلدىڭلارمۇ؟ مانا بۇ دەل ئۇيغۇرزادە يازمىسىنىڭ بىرىنچى ئابزىسىدا ئەسكەرتكەن رادىل ئابلانىڭ تىل سەنئىتىگە بولغان قايىللىققا يوشۇرۇنغان مەنە بولۇشى مۇمكىن، رادىل ئەپەندىمنىڭ بىلىم قۇرۇلمىسى بىزگە نىسبەتەن ، بىزنىڭ ئىنتىلىشىمىزگە نىسبەتەن قانائەتلىك بولسىمۇ بىراق ئارماننىڭ ئىستراتېگىيەسىگە نىسبەتەن ئۇنىڭ تېخىمۇ تىرىشىشى ئۇيغۇرزادە دەپ ئۆتكەندەك سودىغا ئىقتىسات نۇقتىسىدىنلا ئەمەس ھەممە تەرەپتىن مۇئامىلە قىلىشى كېرەك مېنىڭچە بۇنى ئەپەندىم ئوبدان بىلىدۇ، بىلمەيدىغىنى دەل شۈكرى قانائەتلىك سىز بىلەن بىز . ئالايلۇق ناۋادا ئارمان پېيى بازارغا سېلىنسا ھەددىدىن زىيادە قۇۋ شەرق سودىگەرلىرى بۇ قوينىڭ ئەڭ لوق يېرىدىن يېيىشنى ئويلاشماسمۇ ؟ نەزىرىيە جەھەتتىن مۇكەممەللەشكەن غەربچە يولدىكى كارخانىلار بۇنىڭ ئەجەللىك يىرىنى تۇتىۋىلىشقا ئاتلانماسمۇ ؟ سۆھبەتتە ئېنىق دېدى: جۇڭڭۇدىكى مۇسۇلمانچە يېمەكلىكلەرنىڭ باشلامچى كارخانىسى بولۇش نىشانىمىز بار، دەپ ، پاينى بازارغا سالىمىز دېدى ، پېيى بازارغا سېلىنغان كارخانىنىڭ خوجايىنى مەڭڭۈ بىر ئادەم ياكى بىر جەمەت بولىدىغان ئىش تولىمۇ ئازغۇ دەيمەن . ھەم كىمنىڭ باشلامچى بولۇش ئويى يوق؟ دېمەك مۇشۇ نۇقتىلاردىن چىقىپ رادىل ئابلا يېڭى بىر رىئاللىق ئۈچۈن سىگنال بەردى ، بۇ مېنىڭچە ياخشى ئىش.... خالىغانچە پىكىر قىلىپ ئادەتلەنگەن تور پىكىرخانىسى بەلكىم تالاي قىرىنداشلىرىمىزنى بۇ تېمىغىمۇ چاپان سالغۇزىشى مۇمكىن ، لېكىن سەمىمىي مەسلىھىتىم دەل شۇ چاپاننى سالغاندا دوپپىڭىزنىمۇ ئالدىڭىزغا قويۇپ تۇرۇپ ، مەنىۋىيىتىڭىزنى ئىنچىكە كۈزىتىپ بېقىڭ ، ناۋادا بۇ تېمىدىمۇ مۇنازىرە توختىمىسا پېقىر ھەر ۋاقىت مۇنازىرىگە تەييار.
مېنىڭ تەھلىلىم تامام ، ئاخىرىدا رادىل ئاكىمىزنىڭ سودىسىغا بەرىكەت ، ئۇيغۇرزادىنىڭ ئىزدىنىشلىرىگە قۇۋۋەت تىلەيمەن... |