بايرام – دەم ئېلىش كۈنلىرىدىن باشقا كۈنلەردە ئامما لۇشىيەنىدە مېڭىپ بېقىش كېرەك
9-ئاينىڭ 30-كۈنىدىن باشلاپ ، شەھىرىمىزدىكى بارلىق ھەق ئېلىنىدىغان تاشيوللار مۇددىتى 8 كۈنلۈك ھەقسىز «ئارام مەزگىلى» گە كىرىدۇ . تۈنۈگۈن ، شەھەرلىك قاتناش كومىتېتى 6 ئورۇن بىرلىشىپ بېكىتكەن « (1-ئۆكتەبىر) ئالتۇن ھەپتىلىكىدە ھەق ئېلىنىدىغان تاشيوللاردا كىچىك تىپتىكى ئاپتوموبىللاردىن قاتناش ھەققىنى كەچۈرۈم قىلىش توغرىسىدىكى ئۇقتۇرۇش » نى ئېلان قىلدى . ئۇقتۇرۇشتا دېيىلىشىچە ، 9-ئاينىڭ 30-كۈنى سائەت 0:00 دىن باشلاپ تاكى 10-ئاينىڭ 7- كۈنى سائەت 24:00 كىچە 7 كىشىلىك (7 كىشىلىكنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ) تىن كىچىك بولغان يولۇچىلار ئاپتوموبىلىدىن قاتناش ھەققى ئېلىش كەچۈرۈم قىلىنىدۇ . (9-ئاينىڭ 20-كۈنىدىكى «بېيجىڭ سەھەر گېزىتى» دىن كۆرۈڭ)
قائىدە بويىچە ئېيتقاندا ، ئاممىۋى تاشيول ھۆكۈمەتنىڭ باج تاپشۇرغۇچىلارنى تەمىنلىگەن ئاممىۋى مەھسۇلاتى ، جەزمەن ئومۇم (公) نىڭ بولۇشى كېرەك . بىراق ، ھەق ئالىدىغان يوللار زىيادە كۆپ ، ھەق يىغىش پونكىتى زىيادە زىچ ، ھەق يىغىش ئۆلچىمى زىيادە يۇقىرى ، بولۇپمۇ يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول « يۇقىرى باھالىق تاشيول» غا ئايلاندى . توشۇش تەننەرخىنى ئاشۇرۇپلا قالماي ، ئاممىنىڭ يۈكىنى ئېغىرلاتتى ، شۇنداقلا ئاپتوموبىللارنى چەكتىن ئاشۇرۇپ يۈك بېسىشقا مەجبۇر قىلغۇزۇپ ، قاتناش ھادىسىلىرىنىڭ ئۈزۈلمەي پەيدا بولۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ ، ئاممىنىڭ ھاياتى ۋە مال–مۈلۈك بىخەتەرلىكىگە ئېغىر دەرىجىدە زىيان يەتكۈزۈپ ، پارتىيە ۋە ھۆكۈمەتنىڭ خەلق ئۈچۈن ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈش ئوبرازىغا تەسىر يەتكۈزدى . بۇنىڭ ئىچىدىكى «قەرز ئېلىپ يول ياسايمىز ، ھەق يىغىپ قەرز قايتۇرىمىز » دېگەن سۆز خېلى ئورۇنلۇق بولسىمۇ ، بىراق ھەق يىغىشمۇ ئۇنداق مۇددەتسىز بولۇپ كەتسە بولمايدۇ . مەسىلەن ، بېيجىڭ–شىجياجۇاڭ يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولىنىڭ ھەق يىغىش يىل سانى 42 يىل بولۇپ ، ئاللىبۇرۇن چەكتىن ئېشىپ كەتكەن . يەنە بەزى تاشيوللاردىكى ھەق يىغىش « ھۆكۈمەت خاراكتېرلىك ھەق يىغىش » تىن « تىجارەت خاراكتېرلىك ھەق يىغىش » قا ئۆزگەرگەن . بۇنداق مۇددەتنى ئۇزارتىپ ھەق يىغىش ئەگەر ئۆتمۈشتىكى «بۇ تاغنى مەن تەشكەن ، بۇ ئورماننى مەن تىككەن ، بۇ يەردىن ئۆتسىڭىز يول ھەققى تۆلەڭ » دېگەندىن پەرقى بولمىسا ، ئۇنداقتا بۈگۈنكى «قولۇڭدا ھوقۇق بولسا ، بويرۇقنىمۇ ئېلىۋېرىسەن » گە ئايلىنىپ قالىدۇ .
ئەلۋەتتە، ھەق يىغىپ يول ياساشتا جەزمەن ھەق ئېلىش كېرەك ، بىراق قەرزنى قايتۇرۇپ بولۇپ ، ھەق يىغىش مۇددىتى توشۇپ كېتىپ ، داۋاملىق ھەق يىغسا ، داۋاملىق پۇل تاپسا ، بۇنىڭ ئىچىدە بىرەر «مۆشۈك ئويۇنى» يوقمىدۇ ؟ كۆزى ئوچۇق كىشىلەرگە شۇنىسى ئايانكى ، رايون خاراكتېرلىك مونوپول قىلىپ تىجارەت قىلىش ـــــ تاشيول كارخانىلىرىنى خالىغانچە توساق قۇرۇپ ھەق يىغىپ ، ھەق يىغىش مۇددىتىنى ئۇزارتىشىدىكى يەرلىك ھۆكۈمەتنىڭ «يۇشۇرۇن پرىنسىپى» غا ئايلىنىپ قالدى. ئاۋال «قەرز ئېلىپ يول ياسايمىز ، ھەق يىغىپ قەرز قايتۇرىمىز » دىكى قەرز قايتۇرۇلۇپ بولۇپ ، ئەمدى «قەرز قايتۇرۇپ بولدۇق ، ھەق يىغىپ پۇل تاپىمىز » غا ئايلىنىپ قالدىمۇ ؟ پۈتۈن يەر شارىدىكى 140 مىڭ كىلومېتىر ھەق يىغىدىغان تاشيولنىڭ 100 مىڭ كىلومېتىرى جۇڭگودا ، بولۇپمۇ ، بەزى يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيوللار يەرلىك ھۆكۈمەتنىڭ «پۇل ئېلىش ماشىنىسى» ياكى «تىللا تۆكۈلىدىغان دەرەخ» كە ئايلىنىپ قالدى . بۇ خىل ئەھۋالنىڭ پەيدا بولۇشى ، ھېچ بولمىغاندا يەرلىك ھۆكۈمەت ئەمەلدارلىرىنىڭ ھوقۇقىنىڭ زىيادە چوڭ بولۇپ كېتىپ ، زور مىقداردىكى مەبلەغنى تەقسىم قىلىش ھوقۇقىنى كونترول قىلىپ، جەمئىيەتتىكى باراۋەرلىك ۋە ھەققانىيەتنىڭ يوقىلىشىغا سەۋەبچى بولدى . لېكىن « ھوقۇقنىڭ جەزمەن مەجبۇرىيىتى بار ، ھوقۇقنى نازارەت قىلىشقا ئىشلىتىش كېرەك » ئىكەنلىكىنى بىرلىككە كەلتۈرۈش تەسلىشىپ ، بۇنىڭ بىلەن مۇشۇنداق ئالاھىدە ھوقۇقلۇق ئىدىيە جەمئىيەتتە يامراپ كەتتى ، قىپيالىڭاچ بولۇپ ئاشىكارىلاندى .
ئەمەلىيەتتە ، ئاممىۋى تاشيول ئاممىۋى مەھسۇلات بولغان ئىكەن ، تاشيولمۇ «ئامما (公) » نىڭ ئىگىدارلىقىدا بولۇپ، «خاتىرجەم يول » غا ئايلانسا، ئاندىن كېيىن پارتىيە ۋە ھۆكۈمەتنىڭ ئامما ئارىسىدىكى «قەلىب تۇتاشتۇرۇش يولى» غا ئايلىنالايدۇ . خۇجيا يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولى ھەقسىز بولۇپ كەتتىغۇ ؟ بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە ، بايرام–دەم ئېلىش كۈنلىرىدە يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولدا ھەقسىز قاتناش سىياسىتىنىڭ يولغا قويۇلىشى ياخشى ، بىراق نېمىشقا يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيوللاردا پەقەتلا بايرام–دەم ئېلىش كۈنلىرىدىلا ھەقسىز قاتنايدۇ ؟ ئاشىكارىلاپ ئۆتكەندە ، ئالاقىدار تەرەپلەر ئۆزىنىڭ مەنپەئەتىدىن ۋاز كېچەلمەيۋاتىدۇ ، ئالاھىدە ھوقۇقىدىن ۋاز كېچىشنى خالىمايۋاتىدۇ ، يەنى ئاممىۋى مەھسۇلاتنى «ئامما» نىڭ قىلغۇسى كەلمەيۋاتىدۇ . بۇنىڭ كەينىدە ، ھۆكۈمەتنىڭ ئامما ئۈچۈن ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈش ئىدىيەسىنىڭ يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولدا يەنىلا بىر ئېغىز قۇرۇق گەپ ئىكەنلىكى كۆرۈنۈپ تۇرىدۇ . ئەمەلىيەتتە ، يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولدا ھەق ئېلىش ياكى ئالماسلىقتا ئاممىنىڭ دېگىنى ھېساب بولۇشقا تېگىشلىك ، ئامما لۇشىيەنىدە ماڭغاندا ، يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولدا گەرچە يەنىلا ھەق يىغسىمۇ ، ئاممىنىڭ قەلبىدىكى تەشۋىش كەيپىياتىغا ئوت تۇتاشمايدۇ .
تەرجىمە قىلغۇچى: ئالىمجان نەسىردىن
يوللىغان ۋاقتى 2012-9-26 10:14:14
