كىممۇ باغرى تاش ھەق يىغىش ئورنىنىڭ «دەردى» نى چۈشىنىدۇ؟
ئالدىنقى كۈنلەردە، شىنجاڭ ئۈرۈمچى - تۇرپان يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولىدا بىر قېتىملىق قاتناش ۋەقەسى يۈز بەردى، بىر دانە پىكاپنىڭ بالونى پارتلاپ كېتىپ، بىر يۈك ئاپتوموبىلى بىلەن سوقۇلۇپ كېتىپ، پىكاپتىكى بەش ئادەم يارىلاندى، ئالاھىدە ساقچى قىسىم ئەترىتى ساقچى ئاپتوموبىلى بىلەن يارىدارلارنى دوختۇرخانىغا ئاپىرىپ ھەق يىغىش ئورنىدىن ئۆتمەكچى بولغاندا، ھەق يىغىش خادىمى قاتناش ھەققىنى تاپشۇرسا ئاندىن ئۆتكۈزىدىغانلىقىنى ئېيتىپ چىڭ تۇرۇۋالغان. ئالاھىدە ساقچى يارىدارنى قۇتقۇزۇشقا دەخلى قىلىشتىن ئەنسىرەپ، ئامالسىز ھەق تاپشۇرغان. ھەق يىغىش پونكىتىنىڭ مەسئۇل خادىمى ھەق يىغىش پونكىتىنىڭ ئۆزىگە چۇشلۇق «دەردى» بارلىقىنى ئىپادىلىگەن. (8 - ئاينىڭ 6 - كۈنىدىكى «شەھەر ئىستېمالى سەھەر گېزىتى» دىن ئېلىنغان)
ھاياتلىقتىنمۇ ئەزىز نەرسە يوق، بارلىق پايدا - مەنپەئەتنى قوغلاشقۇچىلار ئادەم قۇتقۇزۇشقا يول بېرىشى كېرەك. بىراق، ھوشىدىن كەتكۈچىنى ئېلىپ ماڭغان ئالاھىدە ساقچى ئاپتوموبىلىغىمۇ قىلچىلىك يول قويۇش بولمىغان. بۇ باغرى تاش ھەق يىغىش ئورنى شۇنداق قاتتىق ھالەتتە مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇپ، كىشىلەرنىڭ قەلبىنى غىدىقلاپ، يەنە بىر مەھەللىك زەربە بېرىش سادالىرىنىمۇ پەيدا قىلدى.
بىراق شۇنى كۆرسىتىپ ئۆتۈش كېرەككى، بۇ خىل ئەيىبلەش ئاۋازلىرىدا بەلكىم بىر تەرەپلىمىلىك بولۇشى مۇمكىن. تورداشلارنىڭ غەزىپىدە ياكى مەلۇم بىر كىشىنىڭ ئاساسىي كۆز قارىشى بولۇشى مۇمكىن؛ تاشيول بولسا ئاممىۋى مەھسۇلات، ھەق يىغىش پونكىتى ئۇنىڭ بىر قىسمى بولۇپ، كىشىلەرگە «مۇلازىمەت خاراكتېرى» ۋە «ئادىمىيلىك خاراكتېرى» نى ئىپادىلەپ بېرىشى كېرەك، شۇڭلاشقا يارىدارمۇ ھەق تاپشۇرمىسا يول بەرمىگەنلىكنى كىشىلەر چۈشىنىپ بولالمايدۇ. بىراق ئەگەردە ھەق يىغىش پونكىتى «ئاممىۋى مەھسۇلات» بولمىغاندىچۇ؟
نۆۋەتتىكى ھەرقايسى جايدىكى يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيوللارنىڭ تىجارەت شەكلىنىڭ ھەممىسىلا «قەرز ئېلىپ يول ياساپ، ھەق يىغىپ قەرز قايتۇرۇش» ئەمەس. تاشيول قۇرۇلۇشىدا، نۇرغۇنلىغان يەرلىك ئورۇنلار تاشيول ھەققى يىغىش ھوقۇقىنى تاشيولغا مەبلەغ سالغۇچىلارغا ئۆتكۈزۈپ بەردى. مەبلەغنى قايتۇرۋېلىشنى كۆزدە تۇتۇپ، ھەق يىغىش پونكىتى مەبلەغ سالغۇچى تەرەپ ئۈچۈن «شەخسىيلەشكەن» پۇل سۈمۈرۈش ماشىنىسى بولۇپ قالدى، دائىم دېگۈدەك ۋاقىت چەكلىمىسىدىن ئېشىپ كېتىپ قائىدىگە خىلاپ ھەق يىغىشلا بولۇپ قالماستىن، يەنە يوقلىما تۈزۈمى ئاستىدىكى ھەق يىغىش ۋەزىپىسىمۇ بار. غايەت زور مەبلەغنى قايتۇرۇۋېلىش دەۋا تەلىپى ئاستىدا، ئەڭ تۆۋەن ئۇچتىكى ھەق يىغىش پونكىتىنىڭ «پايدا قوغلىشىش» بىر تەرەپلىمىلىكىدىن ساقلىنىش تەس. مانا بۇ بەلكىم ئاخباراتلاردىكى «باغرى تاش» ھەق يىغىش پونكىتى مەسئۇلىنىڭ كۆزدە تۇتقان دەردى بولۇشى مۇمكىن، چۈنكى غايەت زور ھەق يىغىش بېسىمىنى زىممىسىگە ئالغاچقا، ھەرقانداق ھەق تاپشۇرۇشتىن قېچىپ قاتناش ھەرىكىتىنى قويۇۋەتمەيدۇ، مەيلى ئۇ يارىدارنى قۇتقۇزىدىغان ساقچى ئاپتوموبىلى بولسىمۇ، بەلگىلەنگەن دائىرىدىكى «ھەقسىز يۈرۈش» ئىچىدە بولمىغاچقا، جەزمەن يول ھەققى تۆلىشى كېرەك. ئۇنداقتا كەڭ ئامما بۇ خىل ئادەتتىكى بىلىمدىن ھالقىغان گەۋدىلىك ئەمەلىيەتنى قانداق چۈشىنىدۇ؟ يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولنىڭ فامىلىسى ھەرگىزمۇ «(公) ئاممىۋى» ئەمەس، ھەق يىغىش خىزمەتچى خادىملىرى كۈچلۈك بولغان پۇل سۈمۈرۈش ماشىنىسىنىڭ مۇستەھكەم بىر ھالقىسى بولۇپ، كۈچلۈك بولغان ھەق يىغىش مېخانىزمى ئاستىدا، مەيلى كىم بولسۇن باغرى تاش بولۇپ كېتىدۇ.
يامغۇرمۇ، شامالمۇ ئۆتمەيدىغان، ئاممىنىڭ ھايات -– ماماتى بىلەن ھېسابلاشمايدىغان ھەي يىغىش پونكىتى جەزمەن ئەتراپتىكى كۆزەتكۈچىلەرنىڭ تىلغىمۇ ئېلىشقا ئەرزىمەسلىكى ۋە تىل -– ئاھانىتىگە بەرداشلىق بېرىشى كېرەك، بۇ ئۇنىڭ كەڭ ئاممىدىن ئايرىلغانلىقى ئۈچۈن بېرىشكە تېگىشلىك قۇربانلىق. دەرۋەقە، بۇنداق ئىشلار تەكرارلانماسلىقى كېرەك، بۇ يەنە بىزگە تېخىمۇ كۆپ مەسىلىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ: قانداق قىلىپ يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولنىڭ ئومۇملۇق خاراكتېرىنى قايتۇرۇۋېلىش كېرەك؟ قانداق قىلغاندا ھەم قائىدە - تۈزۈم ۋە ئادىمىيلىك ئوتتۇرىسىدا تەڭپۇڭلۇق نۇقتىسىنى تاپقىلى بولىدۇ؟ ئالدىنقى كۈنلەردە گوۋۇيۈەن تەستىقلاپ تارقاتقان ئۇقتۇرۇشتا، تۆت چوڭ بايرامدا تاشيول قاتناش ھەققىنى كەچۈرۈم قىلىشنى ماقۇللىغان، بۇ شەكسىزكى بىر خەلققە پايدىلىق بولغان ئىلگىرىلەش، مۇشۇنداق بولغان تاشيول سالاھىيىتىنىڭ «ئورنىنى تولۇقلاش» ھەرىكىتىنىڭ داۋاملىق يولغا قويۇلۇپ تۇرۇشىنى ئۈمىد قىلىمىز. تاشيولنىڭ جامائەت مەھسۇلاتىلىق خۇسۇسىيىتىنى ئەسلىگە قايتۇرغاندا، تەبىئىيلا «باغرى تاش» ھەق يىغىش پونكىتلىرىمۇ بولمايدۇ، ئۇمۇ مۇشۇ سەۋەبلىك ئۇۋالچىلىق تارتىپ، «دەرد» ىمىز بار دەپ قاقشىمايدۇ.
تەرجىمە قىلغۇچى: ئالىمجان نەسىردىن
يوللىغان ۋاقتى 
يوللىغان ۋاقتى 
