سوغاقتىن بولغان زۇكام ۋە نەزلنى ئۇيغۇر تىبابىتىدە داۋاللاش

dawer007

7 D3 M: j: Y% I
2 R6 `! ~$ B) _' N: m8 sسوغاقتىن بولغان زۇكام ۋە نەزلنى ئۇيغۇر تىبابىتىدە داۋاللاش

9 U  p- [$ _7 A- F0 cئاز ساز تورىدا ئىلان قىلنغان بارىلىق يازمىلارنىڭ يازما ھوقۇقىغا دەخلە تەرۈز قىلماسلىقىڭلارنى، ئىشلىتىلىش قىمىتىگە ئىگە يازمىلارنى توربەت قۇرغۇچىسى ۋە يازغۇچىنىڭ تەستىقىنى ئېلىپ ئاندىن باشقا توربەتلەر دە ئېلان قىلىشىڭلارنى سورايمەن.

زۇكام ۋە نەزلىنىڭ باشلنىش ئورنى مېڭىدۇر. ئۇيغۇر تىبابېتى كىلاسىك ئەسەرلىرىدە كېسەللىك تەرەقىياتىنىڭ ئېغىر يىنىكلىكى ۋە مېڭىدىن كەلگەن سۇيۇقلۇقلارنىڭ چۈشكەن ئورنىنىڭ ئوخشاش بولماسلىقىغا ئاساسەن 》：مېڭىدىن كەلگەن ئوفىنەتلىك سۇيۇقلۇقلارنىڭ بۇرۇن شىللىق پەردىلىرنى ياللۇغلاندۇرۇپ ئاۋازنى پۈتتۈرۈپ بۇرۇن ئارقىلىق چىقىرلغان شۇنداقلا كىسەللىك ئالامەتلىرىنىڭ يىنىكرەك بولغىنى زۇكام .مېڭىدىن كەلگەن ئۇفىنەتلىك سۇيۇقلۇقلارنىڭ بۇرۇن ئارقىلىق چىقرلماستىن كاناي تەرەپكە چۈشكەن، كېسەللىك ۋاقتىنىڭ ئۇزۇنغا سوزۇلغان شۇنداقلا كېسەللىك ئالامەتلىرنىڭ نىسبەتەن ئېغىر بولغان ھالىتى نەزلە دېيىلىدۇ《.

ماددا قۇيۇلغان ئورۇن باشقا بولسىمۇ، لېكىن ھەر ئىككىلىسىنىڭ نەتىجىسى بىر. شۇڭا، ئىككىسىنىڭ مەلۇم ئوتاقلىقى، شېرىكچىلىكى بار.

! w0 y& Z8 p! _# U) {/ y  ]" Mسوغاقتىن بولغان زۇكام ۋە نەزلىنىڭ سەۋەبلىرى تۆۋەندىكىدەك:
) |+ w1 |+ |* F6 {/ z  Q4 ^  f
% A. b( e2 i; J3 f$ l: h6 j1. باش ساھەسىگە تاشقى تەرەپتىن سوغوق يېتىدۇ. شۇكى مېڭە مىزاجى سوغوقتىن تىگىش سەۋەبىدىن بۇزۇلغانلىقتىن مېڭىگە كەلگەن ھەرقانداق سۇيۇقلۇق تارقىلىپ كېتەلمەي مېڭىدە قۇيۇلۇپ توختاپ قالدۇ. قۇۋىتى دافىيە ئۇنى ھەيدەپ زۇكام ۋە نەزلە پەيدا قىلىدۇ. قۇۋىتى دافىيە ئاجىز بولسا زۇكام كۈچلۈك بولسا سەكتە(ھەرىكەت سىزىمنى يۇقۇتۇش)، تۇتقاقلىق، بىخۇد ئۇيقۇ پەيدا بولىدۇ.
, o, R+ I# v0 ?0 z, q) d* y7 m3 C# U3 e
مەسىلەن: ئۇزۇن ۋاقىتقىچە سوغوق جايدا ياكى سوغۇق سۇدا يالاڭۋاش تۇرىدۇ. ئېغىر ئەمگەكتىن كېيىن، مۇنچىغا كىرگەندىن كېيىن ياكى بەدەن قىزىپ بەدەندىكى ئۇششاق تۆشۈكلەر ئېچىلغاندا بىر ئىشنى قىلغاندىن كېيىن بېشىنى ئاچىدۇ ياكى مۇنچىدىن بېشىنى ئورىماستىن، سوغۇق ھاۋاغا چىقىدۇ. مانا بۇ سەۋەبلەر ئارقىلىق باش تېرىسىدىكى ئۇششاق تۆشۈكلەر ئېتىلىدۇ. باشنىڭ تېرىسى قېتىپ ، تۆشۈكلىرى ئېتىلسە تارقاشقا تېگىشلىك بۇخاراتلار يول تاپالمىغانلىق ۋە تارقىيالمىغانلىقتىن، ئۈستى-ئۈستىگە يىقىلىپ قويۇقلىشىپ، ھۆللۈككە ئايلىنىپ، بۇرۇن تەرەپىگە ياكى گال تەرەپكە قۇيۇلىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا مېڭىنىڭ مىزاجى سوغۇققا ئۆزگەرگەنلىكتىن مېڭە سوۋۇپ ئاجىزلىشىدۇ. ئۆزىگە تېگىشلىك ماددىلارنى ھەزىم قىلالمايدۇ. ئاندىن كېيىن ھەيدىگۈچى قۇۋۋەت ئارتۇق نەرسىنى ھەيدىگەندە مەزكۇر ماددىلارنىمۇ ھەيدەيدۇ.

2. تاشقى سەۋەبلەر ئارىلاشماستىن، مېڭە مىزاجىنىڭ سوغۇقلۇقى زۇكامغا سەۋەب بولىدۇ.
; @2 }/ w+ ?( m1 _
  a, C9 a" H/ W+ b/ B% E$ o; Gمەسىلەن :

تۇيغۇلىرى تۇتۇق، روھسىز، بېشى ئېغىر، بەدىنى سۇس بولىدۇ. ئىسىسىق نەرسىلەر بىلەن راھەتلىنىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا سوغۇقلۇققا مەخسۇس بولغان ئالامەتلەر كۆرۈنىدۇ.
2 m: P0 A1 L* H; ^! w
# u! r7 V. O% Y3 _- Kكۆپ ۋاقىتلاردا تاشقى ۋە ئىچكى سەۋەبلەردىن ئىككى سەۋەب بىرلىشىپ، زۇكام ۋە نەزلىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، بۇخىلدىكى زۇكام كۈچلۈك بولدىدۇ.

مىڭە مىزاجى ھۆل بولغان كىشىلەرنىڭ كۆپ زۇكام بولۇشى ئۇلارنىڭ مېڭىسىنىڭ ھۆلۈكلەرنى ئۆزلەشتۈرۈش ئىقتىدارنىڭ ئاجىزلىقىدىن بولىدۇ. قىش كۈنلىرى كۈندۈزى ئۇخلاش زۇكام پەيدا قىلىدۇ، چۈنكى ئۇخلىغاندا مېڭىگە بۇخارات( كىرەكسىز گازلار )ئۆرلەيدۇ ، بولۇپمۇ كۈندۈزى ئۇخلىغاندا بۇخارات گازلار كۆپ ئۆرلەيدۇ. قىش كۈنلىرى كۈندۈزى ئۇخلىسا تېخىمۇ شۇنداق بولىدۇ. شۇ سەۋەپتىن مېڭىدىكى ھۆللۈكلەر نورمال ھالىتىدىن چىقىپ كېتىدۇ.

* V5 u1 b, R' J  z) m, J; j1 q* [خىلىتسىز ھۆل سوغوق ۋە قۇرۇق سوغوق كەيپىياتىن بولغان زۇكام ۋە نەزلىگە دىئاگنوز قويۇش ئۆلچىمى:

باش ئىسىلىپ ئاغرىش، بۇرۇندىن كۆپ مىقتاردا سۇيۇقلۇق ئېقىش، تەم پۇراش سىزىمى تۆۋەنلەش، ماغدۇرسىزلىنىش پۇت قوللار سىقىراپ ئاغرىش توڭۇپ تىتىرەش، ئۇيقۇسى كۆپ بولۇش قاتارلىق ئالامەتلەر بولۇش بىلەن بىرگە ئىلگىرى سوغوق مۇھىتا تۇرغانلىق،سوغوق تەبىئەتلىك يېمەك-ئىچمەكلەرنى كۆپ ئىستېمال قىلغانلىق تارىخى بولىدۇ.
' y! i7 o3 T8 ?- S
2 B' f$ q; N( U0 xيۇقۇملۇق تارقىلىشچان زۇكامدىن پەرىقلەندۈرىمىز، يۇقۇملۇق تارقىلىشچان زۇكامدا ئۇمۇممي بەدەنلىك ئالامەت ناھايىتى ئېغىر بولىدۇ. يۇقىرى قىزىتما بولىدۇ.

- w* M* m, S* F/ c0 oخىلىتسىز ھول سوغوق ۋە قۇرۇق سوغۇقتىن بولغان زۇكام ۋە نەزلە كېسەللىكىنىڭ ئالامەتلىرى :
- `. I, Y' v% O% Q: u: y- {
1) بەلغەم مەنبەلىك زۇكام (خىلىتسىز ھۆل سوغاقتىن)

بۇخىلدىكى زۇكام يىنىكرەك بولىدۇ

! z, W1 e( j; ^ئالامەتلىرىل: باش ئېغىر، تۇيغۇلىرى تۇتۇق، ئېغىزى ھۆل بولىدۇ، نېمە يېسە، نېمە ئېچسە تەمىنى تېتالمايدۇ. ئۇخلىغان ۋاقتىدا، تاماق يېگەندە تىلىنى چىشلىۋالىدۇ. بۇ خىلدىكى زۇكام بىلەن ئاغرىغۇچىلارنىڭ سۆزىدە ئۆزگىرىش، ئاۋازىدا غاراڭ غۇرۇڭلۇق بولدۇ
4 b5 ^) F  k4 M% @0 r  P
& f5 c2 N  A) g2) سەۋدا مەنبەلىك زۇكام (خىلىتسىز قۇرۇق سوغاقتىن)
' Q! h6 i; t* B  w- @" k
) k0 @8 N: z7 U+ {1 I' Xبۇخىل زۇكام ئازراق ئۇچىرايدۇ، ئەگەر پەيدا بولسا، باشقا خىلدىكى زۇكاملاردىن يامانراق بولدۇ.
+ @) O- ~2 E6 a' ^6 Y- H0 ]
, _3 }8 J3 o) b6 t& Jئالامەتلرى : ئىككى كۆزىدە قۇرۇقلۇق ھېس قىلىدۇ، بېشى ئېغىر بولدۇ ۋە ئاغرىيدۇ، ئېغىزىدا كۆيدۈرۈلگەن بىر نەرسىنىڭ تەمى سېزىلىدۇ، نەرسىلارنى پۇرايدىغان ۋاقىتىدا تۈتۈنىڭ ھىدى، سېسىق پۇراق كېلدۇ.
6 T+ X+ Q0 V& W
دىققەت قىلىدىغان ئىشلار :

$ C( d" i2 y! {& H1.) يۇقۇملۇق تارقىلىشچان زۇكامدىن پەرىقلەندۈرىمىز، يۇقۇملۇق تارقىلىشچان زۇكامدا ئۇمۇممي بەدەنلىك ئالامەت ناھايىتى ئېغىر بولىدۇ. يۇقىرى قىزىتما بولىدۇ.
' K0 H( A3 Z  h& I4 r- R6 f- b
3 d  q6 X  g* D2.) بۇ كېسەللىك توغرۇرلۇق بىپەرۋالىق قىلىشقا ئارقىغا سوزۇشقا بولمايدۇ. چۈنكى بۇ كېسەللىك تېز پىشمىسا ۋە ساقايمىسا، كۆپلىگەن كېسەللىكلەېگە سەۋەب بولىدۇ. مەسىلەن: قۇلاق، كۆز، بۇرۇن كېسەللىكلىرى، گال بوغۇلۇش، ئاشقازان ئاغرىقى، يەپ تويماسلىق، ئاشقازان مەنبەلىك ئىچى سۈرۈش، ئۇچەيلەردىكى جاراھەت، كۆكرەك پەردە ياللۇغى، ئۆپكە ياللۇغى ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش كېسەللىكلەرگە سەۋەب بولىدۇ. چۈنكى بۇ نەزلە ۋە زۇكام ماددىسى قايسىبىر ئەزاغا چۈشسە، شۇ چۈشكەن جايدا شۇ ئەزاغا مەخسۇس كېسەللىك پەيدا قىلىدۇ.

داۋاللاش:
! f6 ]( O" B1 ?* V1 G5 J
خىلىتسىز ھۆل سوغاق ۋە قۇرۇق سوغاق كەيپىياتىن كېلىپ چىقان زۇكام ۋە نەزلىگە قىزىتما پەسەيتىش،ياللۇغ قايتۇرۇش، ئىشىق ياندۇرۇش، يۈتەل پەسەيتىش چارىلىرى قوللۇنىلىدۇ. ھەم سوغوقتىن ، شامالدىن ساقلىنىش باش قىسىمنى ئىسسىق ساقلاش بۇيرىلىدۇ.

ئاق قوناقنى قورۇپ، لاتىغا ئوراپ باشقا ئىسسىق ئۆتكۈزۈش، بەدەننىڭ ئۇششاق تۆشۈكلىرىنى ئېچىش، ئارتۇق ماددىلارنى پىشۇرۇش ئۈچۈن مۇنچىغا بېرىش؛ ئۇ تۆشۈكلەرنى ئاچقۇچى دورىلار بىلەن باشنى يۇيۇش لازىم. ئاقىدىغان ھۆللۈكنى توختىتىش ئۈچۈن مېڭىنى قىزىتقۇچى، توسالغۇنى ئاچقۇچى لادەن، ئۇد، قۇستە، سىيادانغا ئوخشاش دورىلارنى سىركىدە ھۆللەپ ئوتتا كۆيدۈرۈپ، ھورىنى بۇرۇنغا تارتىش لازىم.

7 I! O# |; T1 T$ G, ?, a2 i; w2 {مۇناسىپ كامادلار، نۇتۇللار، مۇناسىپ شۇمۇللار(پۇرايدىغان دورىلار)ئارقىلىق باشنى قىزىتىش لازىم.
7 W7 a/ r2 v. {3 N6 O0 F0 l
8 k" A9 F2 G3 r# A" g. bزۇكام ئىسسىق ياكى سوغۇق بولسۇن، ماددا كۆكرەككە قۇيۇلمىسۇن ئۈچۈن ئوڭدا- ئاسمانغا قاراپ ياتماسلىق، ياستۇقنى پەس قويۇپ، يۈزنى ياستۇق تەرەپكە قارتىپ (ياستۇققا قويۇپ ) يېتىش لازىم .شۇنداق قىلغاندا ماددا كۆكرەككە قۇيۇلماستىن بۇرۇن تەرەپكە قۇيۇلىدۇ. زۇكام باشلانغاندىن تارتىپ تاكى ساقايغۇچە چۈشكۈرۈك زىيان قىلىدۇ، ئەگەر چۈشكۈرۈك كەلسە، مۇمكىنقەدەر توسۇش، سوغوق ھاۋادىن شامالدىن ساقلىنىش لازىم.ھەر قانچە ئۇسساپ كەتكەندىمۇ سوغۇق سۇ ئىچمەسلىك، ئاز ئۇخلاش، كۈندۈزى ئۇخلىماسلىق لازىم.

; a* }0 F7 R4 O+ ^3 r) n2 yبىنەپشە ، ئاقلانغان چۈچۈكبۇيا يىلتىزى، نېلۇپەر، زۇپا 10 گرام، پىرسىياۋشان 12 گرام، ناۋات60 گرام، ئېلىپ قائىدە بويىچە كاشكاپ تەييارلاپ كۈندە ئۈچ قېتىم، تاماقتىن كېيىن 100 مىللىلىتىردىن ئىچىشكە بېرىلىدۇ.
3 M$ _; O/ _2 y: }. y5 ~6 O
/ T3 X0 k2 ^) @/ \: Sئېگىر ، سەندەل، تاتلىق قۇستە قاتارلىقلارنى كۆيدۈرۈپ ئىسى بۇرۇنغا يەتكۈزىلىدۇ.

زەنجىۋىل،سامساق، سۇڭپىياز، سەۋزە، چامغۇر مۇۋاپىق مىقداردا قارمۇچ، ئاقمۇچ (مۇۋاپىق مىقتاردا) بىلەن سۈڭەكلىك گوشلەر بىلەن شۆۋگۈرۈچ تەييارلىنىپ ، باش قىسىمغا ئىسىق ئۆتكۈزۈش يەنى (دوپا كېيىۋىلىش) ئارقىلىق تەرلىنىپ غىزالىنىپ ئارام ئېلىش ئائىلىدىكى ئەڭ ئاددى قۇۋەتلىنىپ ساقىيىش ئۇسۇلىدۇر .

$ l- r3 u7 U- e+ N5 N/ H+ Y. d* L0 V, gزۇكام جەۋھىرى كۈندە 3 قېتىم، تاماقتىن كېيىن ھەرقىتىم بىر بولاقتىن، كاشكاپ جەۋھىرى كۈندە 3 قېتىم ، تاماقتىن كېيىن ھەر قېتىم 1 بولاقتىن، خەشخەش شەربىتى كۈندە 3 قېتىم، تاماقتىن كېيىن ھەرقىتىم 30 مىللىلىتىر دىن، زۇپا شەربىتى كۈندە 3 قېتىم، تاماقتىن كېيىن ھەرقىتىم 30 مىللىلىتىردىن ئەھۋالىغا قاراپ تاللاپ ئىچىشكە بېرىلىدۇ.
2 A( i4 D1 t3 X; e
* M) \7 x" O% Q( l) b8 vپەرھىز قائىدىسى:
3 T# p5 h/ f) Y, i- X
8 ^  _. x7 R3 j& w5 _1 P1) ئاسان ھەزىم بولىدىغان، يۇمشاق ئاسان سىڭىدىغان، ئۇزۇقلۇق قۇۋىتى يۇقىرى تائاملاردىن يەڭگىل يېمەك ئىچمەكلەر مىزاجىغا قاراپ ئىستېمال قىلىنىدۇ. مەسىلەن: ئىلىتىلغان تۇخۇم، پاقلان گۈشى، توخۇ كاۋاپ، دەرا دەرمان سېلىپ تەييارلانغان قۇۋەتلىك شۆۋگۈرۈچ قاتارلىقلاردىن ئىستېمال قىلىنىدۇ.
' e8 n! J' k: k( ?! v, g
2) ئاچچىق ۋە يەللىك ، تۇزلۇق، كۆيدۈرۈپ پىشۇرۇلغان، سېڭىشى تەس سوغاق يېمەك- ئىچمەكلەردىن پەرھىز قىلىنىدۇ.

3 W* A, u" q, X- U: j3) سوغۇق ئۆتكۈزۋىلىشتىن ساقلىنىش، باشنى ئىسىق ساقلاش كېرەك .
! L, z  ~3 M3 y) m/ r8 F& P6 ~" u
4) ئېغىر ئەمگەك قېلىشتىن، كۆپ ھەرىكەت قىلىشتىن، زىيادە سوغوق ياكى زىيادە ئىسسىق مۇھىتا تۇرۇشتىن، سوغوق سۇ ئىچىشتىن، زىيادە چارچاشتىن، غەم ئەندىشە قىلىش، قېنىق دەملەنگەن چاي، قەھۋە، ھاراق ئىچىشتىن ساقلىنىش كېرەك.

كېسەلنىڭ مىزاجىغا ئەھۋالىغا دىققەت قىلىپ يۇقۇردا كۆرسىتىلگەن رىتسىپ داۋاللاش ئۇسۇللىرىنى شىپاگەرنىڭ مەسلىھەتى بويىچە ئىشلىتىڭ. كېسەل ئېغىر بولسا دوختۇر خانىغا بىرىشىنى ئالدىن شەرت بويىچە ئويلىشىڭ.


: }1 q. g* f0 M ئازساز شىپاگەر بىلوگى                                     www.Azsaz.com
- b7 s( C# W! h2 g. Z

" o3 r$ K  `+ Dئىسىقتىن بولغان زۇكام ۋە نەزلنى ئۇيغۇر تىبابىتىدە داۋاللاش

6 w- f( |+ S; Iزۇكام ۋە نەزلىنىڭ باشلنىش ئورنى مېڭىدۇر. ئۇيغۇر تىبابېتى كىلاسىك ئەسەرلىرىدە كېسەللىك تەرەقىياتىنىڭ ئېغىر يىنىكلىكى ۋە مېڭىدىن كەلگەن سۇيۇقلۇقلارنىڭ چۈشكەن ئورنىنىڭ ئوخشاش بولماسلىقىغا ئاساسەن 》：مېڭىدىن كەلگەن ئوفىنەتلىك سۇيۇقلۇقلارنىڭ بۇرۇن شىللىق پەردىلىرنى ياللۇغلاندۇرۇپ ئاۋازنى پۈتتۈرۈپ بۇرۇن ئارقىلىق چىقىرلغان شۇنداقلا كىسەللىك ئالامەتلىرىنىڭ يىنىكرەك بولغىنى زۇكام .مېڭىدىن كەلگەن ئۇفىنەتلىك سۇيۇقلۇقلارنىڭ بۇرۇن ئارقىلىق چىقرلماستىن كاناي تەرەپكە چۈشكەن، كېسەللىك ۋاقتىنىڭ ئۇزۇنغا سوزۇلغان شۇنداقلا كېسەللىك ئالامەتلىرنىڭ نىسبەتەن ئېغىر بولغان ھالىتى نەزلە دېيىلىدۇ《.

7 ^2 f1 g: W* m- hماددا قۇيۇلغان ئورۇن باشقا بولسىمۇ، لېكىن ھەر ئىككىلىسىنىڭ نەتىجىسى بىر. شۇڭا، ئىككىسىنىڭ مەلۇم ئوتاقلىقى، شېرىكچىلىكى بار.
$ I! d2 i' F0 v+ p0 h) B
ئىسىقتىن بولغان زۇكام ۋە نەزلىنىڭ سەۋەبلىرى تۆۋەندىكىدەك:

1. تاشقى تەرەپتىن ئارتۇق ھارارەت(ئىسىقللىق) مېڭىگە يېتىپ، مېڭىدىكى ھۆللۈكلەرنى سۇيۇلدۇرۇپ ھەرىكەتلەندۈرۈپ قويىدۇ.يەنى بىرى مىڭە مىزاجىنىڭ ئىسىقتىن بوزۇلغانلىقى سەۋەبىدىن ھۆللۈكلەرنى كۆپ شۈمىرىيدۇ،ئەمما بۇ ھۆللۈكلەرنى پىشۇرۇشقا قادىر بولالمايدۇ. شۇنىڭ بىلەن بۇ ھۆللۈكلەر بۇرۇن ۋە گال تەرەپكە قۇيۇلىدۇ. ئۇنىڭدىن زىيانلىق بۇخاراتلار پەيدا بولىدۇ. قۇۋىتى دافىيە (ھەيداپ چىقارغۇچى قۇۋەت) ئۇنى ھەيدىگەنلىكتىن زۇكام نەزلە پەيدا بولىدۇ.
3 c$ {0 u- ~' p) x* \$ X6 v
" }; ?1 V0 d% v% `% Lمەسىلەن: بىر ئادەم ئاپتاپتا ياكى ھورداقتا ياكى ئوتنىڭ ئالدىدا تۇرىدۇ ياكى ياز پەسلىدە تاشقىردىن ھاۋا كىرمەيدىغان بىر ئىسىق ئويدە تۇرىدۇ ياكى ئىپار،قۇندۇز قەھرى، زەپەر ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش نەرسىلەرنى پۇرايدۇ. ئىسىق ياغلار بىلەن بىشىنى ياغلايدۇ، مۇشۇ سەۋەبلەر ئارقىلىق ھۆللۈكلەر ھەركەتلىنىپ بۇرۇن ياكى گال تەرەپكە چۈشىدۇ. چۈنكى ھەر قانداق ۋاقىتتا باش قىزىپ ، باشنىڭ ئىچىدىكى ھۆلۈكلەر (قان تەركىبىكى ھۆلۈك ھەم ئۇزۇقلۇقلار )تارقاپ چىقىپ كەتسە ھەم فىزىلوگىيىلىك تەڭپۇڭلۇقنى ساقلاش مەقسىتىدە ، بۇ جايدا بوشلۇقنىڭ پەيدا بولۇشى چوقۇم، شۇ سەۋەب ئىشلىتىلگەن ھۆللۈكلەرنى تولۇقلاش ئۈچۈن مەزكۇر ئورۇنغا بەدەن تەرەپتىن ئارتۇق ھۆلۈك ھەم ئۇزۇقلۇقلار شۇتەرەپكە تارتىپ چىقىرلىدۇ.

2. مېڭىنىڭ مىزاجىدىكى ھارارەت سىرىتقى تەسىراتسىزلا مۇنداق ئىككى سەۋەب ئارقىلىق نەزلە ۋە زۇكام پەيدا قىلىدۇ. ئۇنىڭ بىرى مىڭە مىزاجىنىڭ ئىسىقتىن(ھەرقاچان مېڭە قىزىسا) بوزۇلغانلىقى سەۋەبىدىن ھەزىم قىلالايدىغان مىقداردىن ئارتۇق ھۆللۈكلەرنى كۆپ شۈمىرىيدۇ،ئەمما بۇ ھۆللۈكلەرنى پىشۇرۇشقا قادىر بولالمايدۇ. شۇنىڭ بىلەن بۇ ھۆللۈكلەر بۇرۇن ۋە گال تەرەپكە قۇيۇلىدۇ. ؛ يەنە بىرى، ھەربىر ئەزانىڭ مىزاجىدا بىر خىل ئۆزگىرىش پەيدا بولسا، ئۇ ئاجىزلىشىدۇ. شۇ سەۋەب بىلەن شۇ ئەزا ئادەتتىكى ھەزىم قىلىشقا ۋە ئېنېرگىيە تارقىتىشقا ئاجىز كېلىدۇ. ھالبۇكى، مېڭىگە يىغىلسا ھەيدىگۈچى قۇۋۋەت ئۇنى ھەيدەشكە تىرشىدۇ. بەزىدە بەدەننىڭ ھەممىسىدە يۇقىرى ھارارەت بولغاندا بۇخاراتلار يۇقىرى ئۆرلەيدۇ-دە ، مېڭىنىڭ مىزاجىدىكى ھارارەتكە ياردەملىشىدۇ.
# D/ v6 V) `, a3 X8 k* x
) z+ \1 A8 |, k; Z5 t4 x6 i4 v4 Xتەبى ھارارەت بەدەندىكى ھۆللۈكلەرنى ھەر ۋاقىت پىشىرىپ تۇرىدۇ،پىشمىسا ئۇنىڭدا بۇخارات پەيدا بولىدۇ. نەزلە ماددسىنىڭ بەزىسى ئىسىق، سۇيۇق ۋە بەزىسى سوغوق قويۇق بولىدۇ. سوغوققلىرىنىڭ بەزىسى ئاچچىق ئۆتكۈر بولىدۇ، بەزىسى چۈچىمەل قويۇق بەزىسى تۇزلۇق بولىدۇ.

دىققەت قىلىدىغان ئىشلار :

1 G3 p$ O7 j9 u) P+ q# K7 }1.)يۇقۇملۇق تارقىلىشچان زۇكامدىن پەرىقلەندۈرىمىز، يۇقۇملۇق تارقىلىشچان زۇكامدا ئۇمۇممي بەدەنلىك ئالامەت ناھايىتى ئېغىر بولىدۇ. يۇقىرى قىزىتما بولىدۇ.

2.) بۇ كېسەللىك توغرۇرلۇق بىپەرۋالىق قىلىشقا ئارقىغا سوزۇشقا بولمايدۇ. چۈنكى بۇ كېسەللىك تېز پىشمىسا ۋە ساقايمىسا، كۆپلىگەن كېسەللىكلەېگە سەۋەب بولىدۇ. مەسىلەن: قۇلاق، كۆز، بۇرۇن كېسەللىكلىرى، گال بوغۇلۇش، ئاشقازان ئاغرىقى، يەپ تويماسلىق، ئاشقازان مەنبەلىك ئىچى سۈرۈش، ئۇچەيلەردىكى جاراھەت، كۆكرەك پەردە ياللۇغى، ئۆپكە ياللۇغى ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش كېسەللىكلەرگە سەۋەب بولىدۇ. چۈنكى بۇ نەزلە ۋە زۇكام ماددىسى قايسىبىر ئەزاغا چۈشسە، شۇ چۈشكەن جايدا شۇ ئەزاغا مەخسۇس كېسەللىك پەيدا قىلىدۇ.
- |+ n# t: o+ f* S( T% `
ئالامىتى :

تومۇر چوڭ، تېز، ئارقىمۇ ئارقا سالىدۇ. سۈيدۈك سېرىق رەڭدە بولىدۇ .
9 [' B" ]" l1 x0 n4 |7 f% c+ Z
3 F" b. E8 o5 y* D* G1 z1 kخىلىتسىز قۇرۇق ئىسىق ۋە ھۆل ئىسىق كەيپىياتىنىڭ تەسىردىن بولىدۇ :

1) سەپرا مەنبەلىك زۇكام(خىلىتسىز قۇرۇق ئىسىق)

' s$ x7 t/ Z1 Uئالامىتى: باش ئاغرىش، كۆز ۋە باش كۆيگەندەك قىزىش، كۆزدىن ياش ئېقىش، ئېغىز ئاچچىق بولۇش، ئۇسساش، بۇرنىدىن كېلىدىغان ھۆللۈك سۇيۇق، رەڭگى سېرىق بولۇپ، بۇرۇننىڭ تۆشۈكىنى خۇددى ئوت كۆيدۈرگەندەك سېزىلىشلەردىن ئېبارەت.

& S; f$ l7 G4 \5 A1 W0 I2) قان مەنبەلىك زۇكام (ھۆل ئىسىق)

ئالامىتى: كۆزى قىزىل، بېشى ئېغىر، تۇيغۇلىرى تۇتۇق بولىدۇ. ئۇيقۇ كەلمەيدۇ. گال ۋە چىش تۈۋىگە ، قۇلاق، يۈزلىرىگە قىچىشىش پەيدا بوىدۇ. ئېغىزنىڭ تەمى تاتلىق بولۇپ ،پۇرىقى سېسىققا مايىل كېلىدۇ. بۇرنىدىن ئاققان نەرسە، قىزلگۈلنىڭ رەڭگىدە كۆرىنىدۇ.

5 j8 ~5 k* k4 `8 rيۇقىردا ئېيتىلىغان سەۋەبلەردىن بىرى ئىلگىرى بولۇپ ئۆتكەن بولىدۇ. يەنە ئىككى كۆزگە قىزىللىق پەيدا بولۇپ، بۇرنى قىچىشىدۇ ۋە ئېچىشىدۇ.گال ، يۇتقۇنچاق قۇرۇق بولىدۇ، كۆپ چۈش كۈرىدۇ، دىماغ پۈتۈپ بۇرنىدىن سۇ ئاقىدۇ، بۇرۇن چاناقلىرى قىزىرىدۇ، ئاۋاز پۈتىدۇ، يەڭگىل ئۇيقۇسى ئاز بولۇش، ئۇسۇزلۇق كۆپ بولۇش قاتارلىق ئالامەتلەر بولۇش تەبىئىتى ئىسىق يېمەك-ئىچمەكنى ئىستېمال قىلىش تارىخى بولىدۇ.
5 I: {+ ^' e2 u6 n% o+ p+ @  K
ھەرقانداق زۇكام ئىسىقتىن بولغان بولۇپ، قىزىتما بولسا ، بۇنداق زۇكام ئېغىراق بولىدۇ.

( i, [1 I$ y3 f3 v7 Pداۋاللاش ئۇسۇلى:

خىلىتسىز قۇرۇق ئىسىق ۋە ھۆل ئىسىق كەيپىياتىن كېلىپ چىقان زۇكام ۋە نەزلىگە سۇۋۇتۇش، ياللۇغ قايتۇرۇش، ئىشىق ياندۇرۇش، قىزىتما پەسەيتىش، يۈتەل پەسەيتىش چارىلىرى قوللۇنىلىدۇ.
- ^0 n/ [% p5 Q# f7 n
4 L- K# Q# G' t5 A: ~بەدەندە ماددا كۆپ بولسا سۈرگە بېرىش لازىم، شۇنداق قىلغاندا بەدەندىكى ماددا باش تەرەپكە چىقىشتىن توسۇلىدۇ، ئاندىن بۇرۇننىڭ قىچىشىشى ۋە ئېچىشىشىىنى پەسەيتىش ئۈچۈن تېرىنى زىچلاشتۇرۇپ، بەدەندىكى تۆشۈكلەرنى بېكىتىپ، زۇكامنىڭ كۈچىيىشىگە سەۋەب بولىدىغان ھۆللۈكلەرنى تارقىتىش ئۈچۈن مۇنچىغا كىرىپ ئىلىمان سۇ بىلەن يۇيۇنۇش لازىم ۋە يەنە قىچىشىشنى پەسەيتىش، مېڭىنى سوۋۇتۇش ئۈچۈن بىنەپشە يېغى،نىلۇپەر يېغى، قاپاق ئۇرۇقى ياغلىرىغا ئوخشاش سوغۇق ياغلارنى بۇرۇنغا تېمىتىش كېرەك.

ماددا ئىسسىق ۋە سۇيۇق زۇكامدا، پوستى ئېلىنغان ئارپىنىڭ سۈيىدە چىلان، سەرپىستان، بىنەپشە، كۆكنار ئۇرۇقلىرىنى قاينىتىپ بېرىش لازىم، خەشخاش شەربىتىمۇ بەك مەنپەتلىك. چۈنكى ئۇ ماددىنى قويالتىدۇ. كۆكرەك يىرىكلىكىنى تۈزەيدۇ، ماددا چۈشۈشنى توسايدۇ. بىرىنچى كۈندىن باشلاپ يۇقىردا ئېيتىلغان كاشكاپتىن باشقايېمەك- ئىچمەكلەرنى بەرمەسلىك كېرەك، تاكى زۇكام ساقايمىغۇچە گۆشتىن ساقلىنىش لازىم، پوستى ئاقلانغان كۆك ماش ۋە پالەكلەر بىلەن تەييارلانان يۇمشاق ئاشقا تەييارلانغان ھەرىرە(بوتقا) بىلەن قانائەتلىنىش كېرەك.
- i4 {, M' ^8 a, L# g5 j9 O) s' ^0 o5 v
* y0 Y- P+ [* P- A+ B) Fزۇكام ئىسسىق ياكى سوغۇق بولسۇن، ماددا كۆكرەككە قۇيۇلمىسۇن ئۈچۈن ئوڭدا- ئاسمانغا قاراپ ياتماسلىق، ياستۇقنى پەس قويۇپ، يۈزنى ياستۇق تەرەپكە قارتىپ (ياستۇققا قويۇپ ) يېتىش لازىم .شۇنداق قىلغاندا ماددا كۆكرەككە قۇيۇلماستىن بۇرۇن تەرەپكە قۇيۇلىدۇ. زۇكام باشلانغاندىن تارتىپ تاكى ساقايغۇچە چۈشكۈرۈك زىيان قىلىدۇ، ئەگەر چۈشكۈرۈك كەلسە، مۇمكىنقەدەر توسۇش، سوغوق ھاۋادىن شامالدىن ساقلىنىش لازىم.ھەر قانچە ئۇسساپ كەتكەندىمۇ سوغۇق سۇ ئىچمەسلىك، ئاز ئۇخلاش، كۈندۈزى ئۇخلىماسلىق لازىم.
4 A! D$ \) w/ Z. `
/ i9 z+ b. J8 ^8 ^, x+ Nبىنەپشە، ئاقلانغان چۈچۈكبۇيا يىلتىزى، پوستى خەشخاش، نېلۇپەر، پىرسىياۋشان ، ئاق لەيلى ئۇرۇقى، زۇپا 10 گىرامدىن، چىلان ، سەرپىستان 20 گىرامدىن، تەمرى ھىندى 50 گرام ، قەنت مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ قائىدە بويىچە شەربەت تەييارلاپ ، كۈندە 3 قېتىم تاماقتىن كېيىن ھەرقىتىمدا 100 مىللىلتىردىن ئىچىشكە بېرىلىدۇ.
: D6 H/ C1 r0 I8 f6 {/ k9 ~  {
بىنەپشە يېغى ، قاپاق يېغى ، نېلۇپەر يېغى قاتارلىقلارنىڭ قايسى بىرىسى بولسا مۇۋاپىق مىقداردا بۇرۇنغا تېمىتىلىدۇ.
& W3 i; g0 _0 q$ K) Q( \% E
- N2 t* k9 L, G+ U+ zزەنجىۋىل،سامساق، سۇڭپىياز، سەۋزە، چامغۇر مۇۋاپىق مىقداردا قارمۇچ، ئاقمۇچ (مۇۋاپىق مىقتاردا) بىلەن سۈڭەكلىك گوشلەر بىلەن شۆۋگۈرۈچ تەييارلىنىپ ، باش قىسىمغا ئىسىق ئۆتكۈزۈش يەنى (دوپا كېيىۋىلىش) ئارقىلىق تەرلىنىپ غىزالىنىپ ئارام ئېلىش ئائىلىدىكى ئەڭ ئاددى قۇۋەتلىنىپ ساقىيىش ئۇسۇلىدۇر .

  X# A% H1 A$ i0 D$ z' @; kدەسلەپكى چاغلىرىدا تاماقتىن كېيىن مۇنچىغا كىرىش زىيانلىق. ئەگەر ماددا سۇيۇق ۋە ئاز بولسا، ئۇ ھالدا مۇنچا مەنپەئەت قىلىدۇ. چۈنكى ماددا سۇيۇق بولسا، مۇنچىغا بىرىش بىلەن مەنپەئەت قىلىدۇ. قويۇق بولغاندا زۇكام تېخىمۇ ئېغىرلىشىدۇ.زۇكامنىڭ ئاخىرىدا مۇنچا بەك مەنپەئەتلىك ،چۈنكى مۇنچا پىشقان ماددىنى تېزرەك سۇيۇلدۇرۇپ ھەيدەپ چىقىرىدۇ. كۆپ زۇكام بولىدىغان كىشىلەر ساق ۋاقتىدا (زۇكام بولماستىن) مۇنچىغا بېرىش ۋە تەرلىنىش مەنپەتلىك، چۈنكى زۇكام ۋە نەزلىگە سەۋەب بولغان ھۆللۈكلەر ۋە بۇخارلار تەر ئارقىلىق چىقىپ كېتىدۇ.لېكىن مۇنچىغا بېرىشتا تاماق يېمەستىن بېرىش، قايتىپ چىقىدىغان چاغدا ئاستا- ئاستا بىر نەرسىگە يۈگىنىپ چىقىش لازىم.

' u/ Y, g2 i& h0 ^9 {ئەھۋالغا قاراپ كېسەل مىزاجىغا دىققەت قىلىپ -ئاق قوناقنى قورۇپ، لاتىغا ئوراپ باشقا ئىسسىق ئۆتكۈزۈش، بەدەننىڭ ئۇششاق تۆشۈكلىرىنى ئېچىش، ئارتۇق ماددىلارنى پىشۇرۇش ئۈچۈن مۇنچىغا بېرىش؛ ئۇ تۆشۈكلەرنى ئاچقۇچى دورىلار بىلەن باشنى يۇيۇش لازىم.
) v( x4 |: x8 T# k, E
چاچنى پات-پات چۈشۈرۈپ تۇرۇش، چاچ تاراش ۋە قاشلاش، ئۇششاق تۆشۈكلەرنى ئاچىدۇ؛ نەزلىنىڭ ماددىسىنى توسىدۇ. ئىسسىق زۇكامدا سۈرگە بېرىشكە توغرا كەلگەندە بىنەپشە، چىلان سەرپىستان، ئاق لەيلى ئۇرۇقى، خىيار شەنبەر، ئاق لەيلى يىلتىزى، شىرخستلار بىلەن جۇلاپ قىلىپ بېرىش لازىم.
9 q7 j! z& Q, z' D
كاشكاپ جەۋھىرى كۈندە 3 قېتىم، تاماقتىن كېيىن ھەرقىتىم بىر بولاقتىن،زۇپا شەربىتى كۈندە 3 قېتىم، تاماقتىن كېيىن ھەرقىتىم 30 مىللىلىتىردىن، لوئوقى بادەم كۈندە 3 قېتىم، تاماقتىن كېيىن ھەرقىتىم15 گىرامدىن، لوئوقى سەرپىستان كۈندە 3 قېتىم، تاماقتىن كېيىن ھەرقىتىم 15 گىرامدىن كېسەللىك ئەھۋالىغا قاراپ تاللاپ ئىستىېمال قىلىشقا بېرىلىدۇ.
9 p7 R2 K6 G) h' T6 N1 O8 K% S! F
0 O1 K# G/ x) o# ^7 I  }5 eپەرھىز قائىدىسى:

. w- C8 n) k$ A* ^* S! [" Q5 ^1) ئاسان ھەزىم بولىدىغان، يۇمشاق ئاسان سىڭىدىغان، ئۇزۇقلۇق قۇۋىتى يۇقىرى تائاملاردىن يەڭگىل يېمەك ئىچمەكلەر مىزاجىغا قاراپ ئىستېمال قىلىنىدۇ. مەسىلەن: ئىلىتىلغان تۇخۇم، پاقلان گۈشى، توخۇ كاۋاپ، دەرا دەرمان سېلىپ تەييارلانغان قۇۋەتلىك شۆۋگۈرۈچ قاتارلىقلاردىن ئىستېمال قىلىنىدۇ.
0 c4 M$ K+ H: a9 w% s
* ?9 C& t2 b+ p2) ئاچچىق ۋە يەللىك ، تۇزلۇق، كۆيدۈرۈپ پىشۇرۇلغان، سېڭىشى تەس سوغاق يېمەك- ئىچمەكلەردىن پەرھىز قىلىنىدۇ.

3) سوغۇق ئۆتكۈزۋىلىشتىن ساقلىنىش، باشنى ئىسىق ساقلاش كېرەك .
# Y( v( ]& P8 o. y2 O
0 d9 a6 _8 F0 ^0 Y0 O5 T; g1 I4) ئېغىر ئەمگەك قېلىشتىن، كۆپ ھەرىكەت قىلىشتىن، زىيادە سوغوق ياكى زىيادە ئىسسىق مۇھىتا تۇرۇشتىن، سوغوق سۇ ئىچىشتىن، زىيادە چارچاشتىن، غەم ئەندىشە قىلىش، قېنىق دەملەنگەن چاي، قەھۋە، ھاراق ئىچىشتىن ساقلىنىش كېرەك.
! f0 h# Y) Y' c" b
كېسەلنىڭ مىزاجىغا ئەھۋالىغا دىققەت قىلىپ يۇقۇردا كۆرسىتىلگەن رىتسىپ داۋاللاش ئۇسۇللىرىنى شىپاگەرنىڭ مەسلىھەتى بويىچە ئىشلىتىڭ. كېسەل ئېغىر بولسا دوختۇر خانىغا بىرىشىنى ئالدىن شەرت بويىچە ئويلىشىڭ.



! B; X1 R* e& ?! p( e5 D1 t6 @' uئاز ساز شىپاگەر بىلوگىم                                          www.Azsaz.com

alxah1

ياخشى تەييارلاپسىز，جاپاچىكىپسىز，رەخمەت سىزگە.

تەقۋا999

رەھمەت قېرىندىشىم چۇشۇرۋالاي........

سارسان

ياخشى تىمىلىرىڭىز ئۇزۇلمىگەي