تۆت ئەرەب دۆلىتىگە ساياھەت (شىياۋۋىينىڭ داۋامى)

gvzal3.8

تازا قىزىقىپ ئوقۇۋاتسام، توختاپ قالدىيا....
  خۇددى سىزنىڭ ئارقىڭىزدىن ئەگىشىپ ساياھەتتە كېتىۋاتقاندەك ھېسسىياتقا كەپ قالدىم دېسە

jahangir786

ئۆز ۋاقتىدا سابىق يۇگۇسلاۋىيەدىن ئايرىلىپ چىققان دۆلەت بوسنىيەنىڭ رەھبىرى ئەلىيە ئىززەتبىگوۋچقا بوسنىيەلىك مۇسۇلمانلار شىكايەت قىلىپ:
     - قارىماملا، بۇ يەردىكى (بوسنىيەدىكى) خرىسىتىيانلار چىركاۋنىڭ مۇنارىنى ئېگىز قىلىشتا بىز بىلەن بەسلىشىدۇ. چىركاۋلىرىنىڭ ئۈستىدىكى كىرىسىت بەلگىسىنى بىزنىڭ مەسجىدلىرىمىزنىڭ ئۈستىدىكى ئاي يۇلتۇز بەلگىسىدىن ئېگىز قىلىۋالىدۇ. بۇنىڭغا قاتتىق ئاچچىغىمىز كېلىدۇ! – دېگەندە، ئىززەتبىگوۋچ:
      - مۇشۇنچىلىك كىچىك ئىشلارغىمۇ جىلە بولۇپ يۈرەمسىلەر؟! ئۇلار ئېگىزلەتسە ئېگىزلىتىۋەرسۇن. بەرىبىر بىزنىڭكىگە يېتەلمەيدۇ. قارىمامسىلەر، بىزنىڭ ھىلال ئاي بىلەن يۇلتۇز ئەنە ئاسماندا (ئەڭ ئېگىز يەردە) تۇرمامدۇ؟! – دەپ جاۋاپ بېرىپتىكەن.
ھەقىقەتەن ئېسىل جاۋابكەن، قەلب خاتىرەمگە يېزىۋالدىم

80halta

لىۋاندا ھەقىقەتەن ئاز تۇرۇپلا...

yamgur

(7)  ئىئوردانىيە: ئاممان

نازمىيەنىڭ ئانىسى ئەنقەرەدىن ئەۋەتكەن 40 كىلو ئەتراپىدىكى ئامانەتلەرنى ئۇنىڭ قولىغا بېرىۋەتكەندىن كېيىن يۈكىمىز يېنىكلەپلا قالدى. ساياھەت مەنزىلىمىز مىسىر. ھازىر سۈرىيەدە تۇرىۋاتىمىز. ئافرىقا قىتئەسىدىكى مىسىرغا ئايرۇپىلان بىلەن بارساقمۇ بولىدۇ. لېكىن شە كۆرىمىز، ساياھەت قىلىمىز دەپ چىققان ئىكەنمىز، ئىلاجى بار كۆپرەك يەرلەرنى كۆرىۋالغىنىمىز ئەۋزەل. بىر قانچە سائەتلىك بولسىمۇ بېيرۇت شەھرىنى كۆرۈپ كەپتىمىز. ئەمدى مىسىرغا يەنە قورۇقلۇق يولى بىلەن ماشىنىدا بېرىپ باقايلى دەپ ئويلىدۇق.
12-ئاينىڭ 16-كۈنى پەيشەنبە ئەتىگەندە مەھمەت ئابى بىلەن خوشلىشىپ ئۈردۈنگە، يەنى ئىئوردانىيەگە قاراپ يولغا چىقتۇق. مەھمەت ئابى بىزنى ماشىنىسىدا ئۇزۇن يوللۇق ئاپتۇبۇس بىكىتىگە ئەكىلىپ قويدى. بىز كۆرگەن بۇ ئەرەپ دۆلەتلىرىنىڭ زېمىنى (كۈلىمى) بىزنىڭ ئۇيغۇر دىيارىمىزدىكى بىرەر كىچىك ۋىلايەت ياكى ناھىيەچىلىك كېلىدىغان بولغاچقا، بىزدە بىرەر ناھىيىدىن يەنە بىر ناھىيەگە بارىدىغان ئاپتۇۋۇز بىكەتلىرىدەك يەرلەر بۇ يەردە خەلقئارالىق بىكەت بولىدىكەن.
سومكا كۆتىرىپ كەلگەن بىزلەرنىڭ يولۇچى ئىكەنلىكىمىزنى پەملىگەن يىگىرمە ئوتتۇزدەك شوپۇر بىزنى ماشىنىسىغا سېلىش ئۈچۈن بەس-بەستە چاقىرىپ كەلدى. (ئەرەپلەرنى ھۇرۇن دېسە بەك ئىشەنمەس بولدۇم). ئاپتۇبۇس شوپۇرى، مىنىبۇس شوپۇرى، تاكسى شوپۇرى ھەممىسى يولۇچى ئىزدەپ تۆت كۆزدە قاراپ تۇرىدىكەن مېنىڭ ماشىنامغا چىقسۇن دەپ. بىز بىر ئامانلىق ساقلىغۇچى خادىمغا ئىئوردانىيەنىڭ ئاممان شەھرىگە تاكسى بىلەن بارىدىغانلىقىمىزنى، ھازىر ماڭىدىغان تاكسىنى كۆرسىتىپ قويۇشىنى ئېيتتۇق. بۇ خادىم بىر يىگىتنى چاقىرىپ بىزگە ئۇنىڭ ماشىنىسىغا چىقىشىمىزنى ئېيتتى. بۇ تاكسىغا ھازىرچە بىز ئىككى كىشىدىن باشقا يولۇچى بولمىغاچقا، شوپۇر بىردەم ساقلىشىمىزنى ئېيتتى. تۆت كىشى چىقسىلا ماڭىدىكەن. كىراسى بىر كىشىگە 500 سۈرىيە لىراسى (تەخمىنەن 12 دوللار ئەتراپىدا) ئىكەن. بىز بارماقچى بولغان ئاممان بىلەن سۈرىيەنىڭ ئارىلىقى 430 كىلومېتىركەن. بۇ شوپۇرلار ھەقىقەتەن ئەرزان قاتنايدىكەن دەپ ئويلىدۇق. كېيىن ئامماندىكى بىر تاكسى شوپۇرىدىن ئاڭلىشىمىزچە، سۈرىيەدە نېفىت ئەرزانمىش، شۇڭا كىرا قىممەت ئەمەسمىش.

بىر يېرىم سائەت ساقلىغاندىن كېيىن ماشىنىغا سەئۇدى ئەرەبىستانلىق بىر ئەرەپ يولۇچى چىقتى. سۈرىيەلىك شوپۇر يىگىت بىزنى كۆپ ساقلاتقانلىقىدىن خىجىل بولدىمۇ ئەيتاۋۇر، ئۈچ يولۇچى بىلەنلا ماشىنىسىنى قوزغىتىپ ماڭدى. بۇ شوپۇر ئەرەپ بىلەن سەئۇدىيلىق ئەرەبنىڭ قىلىشقان گەپلىرىنى بەك ئوقالمىدۇق. بىز بۇ يەرلەردە چالا-پۇچۇق ئەرەپچە، ئەرەپچىمىز يەتمىگەندە ئېنگلىزچە سۆزلەپ مەقسىدىمىزنى ئوقتۇرۇپ ماڭدۇق.
دەمەشقتىن ئىئوردانىيەگە بارىدىغان يولدا بۇسرا دەيدىغان بىر جاينىڭ بارلىقىنى، ئۆز ۋاقتىدا پەيغەمبىرىمىز 12 يېشىدا تاغىسى ئەبۇ تالىب بىلەن بىرلىكتە شامغا كەلگەندە مۇشۇ يەردىكى (ھازىرغىچە ساقلانغان) بىر ماناستىردىكى باھىرا ئىسىملىك بىر راھىپنىڭ ئۇنى كۆرۈپ، پەيغەمبىرىمىزنىڭ ئۈستىدە كېتىۋاتقان بۇلۇت قاتارلىق ئالامەتلەردىن ئۇنىڭ ئىنجىلدا كېلىشى بايان قىلىنغان پەيغەمبەر ئىكەنلىكىنى بايقاپ، ئەبۇ تالىبقا: "بۇ بالا كەلگۈسىدە پەيغەمبەر بولىدۇ. بۇ بالىنى ئېلىپ دەرھال كەينىڭگە قايتقىن، ئۇنىڭغا ياخشى قارىغىن. ئەھلى كىتاب (يەھۇدىيلەر)دىن يامان نىيەتلىكلەر ئۇنى بايقاپ، ئۇنىڭغا زىيانكەشلىك قىلىپ سالمىسۇن..." دېگەنلىكىنى ئاڭلىغانىدۇق. مۇشۇ يەردە 20 مىنۇت توختاپ ئۆتۈشنى ئارزۇ قىلدۇق. مەقسىدىمىزنى شوپۇرغا دېدۇق. 20 مىنۇت توختىسا، بىزنى شۇ ماناستىرغا ئاپارسا يەنە 200 سۈرىيە لىراسى بېرىدىغانلىقىمىزنى ئېيتتۇق. بىراق شوپۇر يولغا ئالدىرامدۇ بىلمىدۇق، بىز ئېيتقان ماناستىرنىڭ يول ئۈستىدە ئەمەسلىكىنى، ئۇ يەرگە بىزنى ھازىر ئاپىرالمايدىغانلىقىنى ئېيتتى. بىزمۇ بەك چىڭ تۇرۇۋالمىدۇق. ئاڭلىساق، مەشھۇر ئىسلام ئالىمى ئىبنى ئەرەبىينىڭ قەۋرىسىمۇ دەمەشقتە ئىمىش. ئۇ يەرنىمۇ كۆرۈش نېسىپ بولمىغانىدى.
سۈرىيەدىن چىقىش ئېغىزىغا كەلگەندە مەن چەتئەللىك بولغانلىقىم ئۈچۈن يەنە 500 لىرا پۇل تۈلەپ چىقتىم. يولدىشىم پۇل تۈلىمىدى. ئىئوردانىيەگە كىرىش ئېغىزىغا كەلگىنىمىزدە ئىئوردانىيە ساقچىلىرى يۈك-تاقلىرىمىزنى بىر-بىرلەپ تەكشۈردى. لىۋانغا بارغاندىمۇ بۇنداق تەكشۈرمىگەنتى.
ئىئوردانىيەگە كىرىش رەسمىيىتى بىجىرىش ئورنىغا كىردۇق. يولدىشىمدىن ۋىزا تەلەپ قىلمايدىكەن. كىچىك بىر جەدىۋەلنى تولدۇرۇپ، پاسپورتىغا تامغۇ قويغۇزسىلا بولىدىكەن. ئەمما ماڭا ئۇنداق ئاسان بولمىدى. ۋىزا ئېلىشىم كېرەككەن. ۋىزا ئېلىش ئورنىغا كەلگىنىمدە خىزمەتچى خادىم 10 دىنار پۇل تۈلەشنى ئېيتتى. يانچۇقىمىزدا دىنار يوق، دوللار بېرەيلى دېسەك، بولمايدۇ! دېدى. پۇل تېگىشىدىغان يەرنى ئەرەپچە "سەرراف" دەپ ئاتايدىكەن. ساقچىلاردىن سوراپ يۈرۈپ، يېقىنراق يەردىن بىر سەررافخانا تاپتۇق. پاھ، 100 دوللار 70 دىنار بولىدىكەن. ئىئوردانيە دىنارىنىڭ خېلى قىممىتى باركەن جۇمۇ. بىز ئۈچ يۈز دوللار پۇل تېگىشكەندىن كېيىن، پۈتۈن ئەللىك دىنارنى پارچە دىنارغا تېگىشىپ بېرىڭ دەپ ئېنگلىزچە ئېيتساق، سەرراف راۋان تۈركچە بىلەن:
-    بۇزۇق پارا يوق! – دەپ پۇل قويىدىغان تارتمىسىنى ئېچىپ كۆرسەتتى. (تۈركچە "بۇزۇق" دېگەن سۆز پارچە، "پارا" دېگەن سۆز پۇل دېگەن مەنىدە). بۇلارنىڭ تۈركچىسى راۋان بولغىنىغا قارىغاندا تۈركلەر بىلەن خېلى ئۇچرىشىدىغان ئوخشايدۇ)
ۋىزا بىجىرىپ بەرگۈچىنىڭ يېنىغا كېلىپ 10 دىنار بىلەن بىللە پاسپورتۇمنى بەردىم. ئەمما بۇ خادىم ئىنگىلىزچە:
-    ھازىر كومپىيوتېر سىستېمىسىدا كاشىلا كۆرۈلدى. كومپىيوتېر قېتىۋالدى. ئون يىگىرمە مىنۇت ساقلاپ تۇرۇڭ. - دېدى. قارىسام، ئالدىدا نۇرغۇن پاسپورت باركەن. ھەممىسى ۋىزا ساقلاۋېتىپتۇ. فرانسىيەلىك بىر ئايالمۇ مېنىڭ يېنىمدا ساقلاۋاتاتتى. بۇ خادىم:
-    ئاۋۇ يەرگە بېرىپ ئولتۇرۇڭ. ۋىزىڭىز چىققاندا چاقىرىمىز. – دەپ يىراقتا ئاياللار ئولتۇرغان ئۇرۇندۇقلارنى ئىشارەت قىلىپ كۆرسەتتى.
ئاشۇ يەرگە بېرىپ ئولتۇردۇم. يېنىمدا ياش بىر چوكان باركەن، ئۇنىڭ ئىككى ياشلىق ئوماق قىزىنىڭ چىرايلىقلىقىغا مەستلىكىم كېلىپ، بىر شاكىلات كەمپىت بەرگەچ ئۇنىڭ بىلەن تونۇشۇپ قالدىم. ئىنگلىزچىسى راۋان بۇ چوكان ئىئوردانيەلىك، يولدىشى سۈرىيەلىك ئىكەن. ھازىر ئۇلار دۈبەيگە ساياھەت قىلغىلى كېتىۋېتىپتۇ. يولدىشى بىر رەسمىيەت ئىشى تۈپەيلى سىرتقا چىقىپ كېتىپتۇ. يېرىم سائەتچە پاراڭلاشتۇق. بىزنىڭ تۈركىيەدىن كەلگەنلكىمىزنى ئاڭلاپ:
-    بىز ئەرەپلەر تۈرك فىلىملىرىنى بەك ياخشى كۆرىمىز. مۇھەننەد نۇرنى بىلەمسىز؟ ئۇنىڭغا پۈتكۈل ئەرەپ قىزلىرى ئاشىق. –دېدى ھاياجان بىلەن. مەن ئۇنى بىلمەيدىغانلىقىمنى ئېيتتىم. بەك ئىشەنمىدى. ئەمىلىيەتتە راستلا بىلمەيتتىم. چۈنكى، بىزنىڭ ئۆيدە تېلېۋىزور يوقتى. خەۋەر كۆرمەكچى بولساق، ئنىتېرنىتتىن ياكى گېزىتلەردىن ئوقۇيتتۇق. تۈركىيەنىڭ بەزى تېلېۋىزىيە تىياتىرلىرى بەك غەرپچىلىشىپ، بولمىغۇر تۇيۇلۇپ كەتكەچكە ياقتۇرمايتتۇق. "كۇرتلار ۋادىسى" فىلمىنىمۇ ئۇيغۇرچە مۇنبەرلەردە داڭقىنى ئاڭلىغاندىن كېيىن كۆرگەنتۇق. بۇ چوكان تۈرك قىزلىرىنىڭ چىرايلىقلىقى، تۈرك يىگىتلەرنىڭ قەھرىمان، سۇمباتلىقىنى ماختىدى. بۇ ئەسنادا، ۋىزا بېرىدىغان يەردە كىشىلەرنىڭ پاسپورتلىرىنى ئېلىۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ، ئۇنىڭ بىلەن خوشلاشتىم. بىردەم ساقلىغاندىن كېيىن پاسپورتۇمغا ۋىزا چاپلاپ، تامغا بېسىپ بەردى.
ئاممان شەھەر ئىچىگە قاراپ يولغا چىقتۇق. چۈشتىن كېيىن سائەت 3:30 ئەتراپىدا شەھەر ئىچىگە كىردۇق. تاكسىدىن چۈشۈپ سومكىمىزنى قولىمىزغا ئېلىپ تۇرۇشىمىز بىلەنلا يەنە يەتتە سەككىز نەپەر تاكسىچى "نەگە بارىسىلەر، مەن ئاپىراي!" دەپ ئەتراپىمىزنى قورشىۋالدى. مېھمانخانا ئىزدەيدىغانلىقىمىزنى ئېيتتۇق. ئالدىمىزدىلا ساياھەت شىركىتىنىڭ بىلەت سېتىش، مېھمانخانىغا ئورۇنلاشتۇرۇش دېگەندەك مۇلازىمەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورنى باركەن. بىر تاكسىچى بىزنى ئۇنىڭ ئىچىگە باشلاپ كىردى. مەقسىدىمىزنى ئېنگلىزچە ئېيتتۇق. بىر تېلېفوننى بەردى. تېلېفوندىكى كىشى "مېھمانخانىمىزنىڭ بىر كېچىلىكى 80 ياۋرۇ، بوش ياتاق بار. كېلىڭلار" دېدى. بىز "بەك قىممەتكەن، بىز ئەرزانراق بىر ياتاق ئوقۇشايلى،رەھمەت" دەپ تېلېفوننى قويۇۋەتتۇق. تاكسىچى: "مەن ئەرزان ياتاق بار مېھمانخانا بىلىمەن. يۈرۈڭلار، سىلەرنى شۇ يەرگە باشلاپ باراي!" دەپ ماڭدى. بىزمۇ ئۇنىڭ كەينىدىن ئەگىشىپ ماشىنىسىغا چىقتۇق.
جابال ئال-ھۈسەيىن بېر سابئە كوچىسىدىكى قەسىر جەددە مېھمانخانىسىغا كەلدۇق. دەرۋازىسىغا "بىسمىللاھىررەھمانىررەھىيم" دەپ يېزىلغان بۇ مېھمانساراي ئۈچ يۇلتۇزلۇق مېھمانخانا ئىكەن. ئىككى كىشىلىك بىر ياتاقنىڭ قانچە پۇل ئىكەنلىكىنى سورىساق، ئاۋۋال ياتاقنى كۆرۈپ بېقىڭلار دەپ 4-قەۋەتتىكى بىر ياتاقنى كۆرسەتتى. ياتاق بىزگە يارىدى. ئنىتېرنىت بارمۇ؟ دەپ سورىساق، سىمسىز ئىنتېرنت شىفرىسىنى ئېيتىپ بەردى. بىر كېچىلىكى 50 دىنار (75 دوللار) ئىكەن. بىز ماقۇل دېدۇق. بۇنىڭدىن ئەرزانراق بىر مېھمانخانا ئىزدەشكە ئىرىندۇق. تاكسىچى بىزدىن سورىدى:
-    ئامماندا قانچە كۈن تۇرسىلەر؟
-    خۇدايىم بۇيرىسا، ئەتە چۈشتىن كېيىن مىسىرغا يولغا چىقىمىز.
-    ئەتىنىڭ بىلىتىنى ھازىر ئېلىۋەتمىسەڭلار، ئەتە يولغا چىقالمايسىلەر. مەن ھازىر سىلەرنى بىلەت سېتىش ئورنىغا ئاپىراي، تېز بولۇڭلار.
-    ماقۇل ئۇنداق بولسا.
مېھمانخانا خادىمىغا سومكا بىلەن خاتىرە كومپىيوتېرىمىزنى ئامانەت قويۇپ، تاكسىچىنىڭ كەينىدىن ماڭدۇق. بىلەت سېتىش ئورنىغا كەلدۇق.
-    ئەتە مىسىرغا بارىمىز، ئىككى كىشىلىك بىلەت ئالغىلى كەلدۇق.
-    ئەتە ئۇچىدىغان ئىككى ئايرۇپىلان بار. بىرى ئەتىگەن سائەت 5:30'تە ئۇچىدۇ. فرانسىيە ئايرۇپىلانى، بىلەت باھاسى بىر كىشى 190 دىنار. يەنە بىرى كەچ سائەت 7:00 دە ئۇچىدۇ. باھاسى 240 دىنار، مىسىر ئايرۇپىلانى. سىلەر قايسىسىنى تاللايسىلەر؟
-    بىز ئايرۇپىلان بىلىتى ئالغىلى كەلمىدۇق. پاراخۇت بىلىتى ئالغىلى كەلدۇق. (ئاسىيا قىتئەسىدىكى ئىئوردانىيەدىن ئافرىقا قىتئەسىدىكى مىسىرغا سۇ ۋە ھاۋا يولى بىلەنلا بارغىلى بولىدىكەن، باشقا يول يوقكەن)
-    ھە، شۇنداقمۇ؟ - بىلەتچى تاكسىچىغا قاراپ مۆرىسىنى قىسىپ قويغاندىن كېيىن بىزگە دېدى:
-    سىلەر ئامماندىن مىسىرغا بارماقچى شۇنداقمۇ؟
-    شۇنداق.
-    لېكىن ئامماندىن مىسىرغا بېرىش ئۈچۈن ئايرۇپىلاندا بېرىشىڭلارنى تەۋسىيە قىلىمەن. ئامماندىن مىسىرغا بىۋاستە بارىدىغان پاراخوت يوق.
-    ئەمما بىز پاراخوت بىلەن بېرىشقا نىيەتلىنىپ يولغا چىققان.
-    پاراخوتتا بېرىش ئۈچۈن ئامماندىن 350 كىلومېتىر يىراقلىقتىكى ئەقەبە شەھرىگە بېرىشىڭلار كېرەك. تۆت بەش سائەتتە بارىسىلەر. پورت شۇ يەردە. ئەمما بۇ بەك ئاۋارىچىلىق. پاراخۇت بىلىتىمۇ ئاساسەن سېتىلىپ بوپتۇ. شۇنداقتىمۇ مەن سىلەرگە بىلەت ئوقۇشۇپ بېرەي. ئايرۇپىلاندا بارمايسىلەر، شۇنداقمۇ؟
-    شۇنداق! پاراخوتتا بارماقچىمىز.
-    مېنىڭچە، ئەتە سەھەردە 5:30تە ئۇچىدىغان ئايرۇپىلان سىلەرگە ئەڭ مۇۋاپىقتى. جاپا تارتمايتتىڭلار.
-    بىز ئاممانغا تېخى ئەمدىلا كەلدۇق. مېھمانخانا ئوقۇشتۇق. ئەتە ئەتىگەندىلا ھاپىلا-شاپىلا بۇ يەردىن كېتىشنى خالىمايمىز. مىسىرغا ئالدىراپ بېرىپ قاتنىشىدىغان بىرەر جىددى يىغىنىمىز يوق. ئالدىرىماي شە چۆگىلەپ بارىمىز. پاراخوت بىلىتى قانچە پۇل؟
-    فرىسىت كىلاس (ئالىي دەرىجىلىك) بىلەت بىر كىشى 140 دىنار.  
بىلەت ساتقۇچىنىڭ گەپلىرىدىن زىرىكتىم. يولدىشىمغا بولدى بۇ يەردىن چىقىپ كېتەيلى دەپ ئىشارەت قىلغاچ ئۇ كىشىدىن سورىدىم:
-    بىز قايسى بىلەت ئېلىشنى بىر مەسلىھەتلىشىپ كېلەيلى. مەسلىھەتىمىز پىشقاندا سىزگە تېلېفون قىلارمىز. بىز تېخى پىشىن، ئەسىر نامىزى ئوقىمىغان ئىدۇق. يېقىن يەردە مەسجىد بارمىدۇ؟
-     بىر ئاز يىراقتا مەسجىد بار. ئەمما بۇ مەسجىدتە پەقەت ئەرلەرلا ناماز ئوقۇيدۇ. ئاياللار كىرەلمەيدۇ. ئاياللار بۇ يەردە ھېچقانداق مەسجىدكە كىرەلمەيدۇ. سىز پەقەت مېھمانخانىغا قايتىپ شۇ يەردىلا ناماز ئوقۇيالايسىز.
-    بوپتۇ ئەمىسە. بىز مېھمانخانىغا قايتايلى.
-    مەسلىھەتىڭلار پىشقاندا ماڭا سائەت 6:00دىن ئىلگىرى تېلېفون قىلىڭلار. سىلەرگە ياردەم قىلىمەن، باھادا ئېتىۋار قىلىمەن.
-    ماقۇل، رەھمەت. خوش ئەمىسە.
مېھمانخانىغا كەلدۇق. تاكسى شوپۇرىغا 2 دىنار تەڭلىسەك، بۇ ئاز دېدى. شۇنىڭ بىلەن 4 دىنار پۇل بەردۇق. ياتاققا چىقىپ كىيىم ئالماشتۇرۇپ، يۈز-كۆزلىرىمىزنى يۇيۇپ نامىزىمىزنى ئوقىغاندىن كېيىن نامازشام بولدى. كەچلىك تاماق سائەت يەتتىدە ئىكەن. سائەت يەتتىگىچە كوچا ئايلىنايلى دەپ سىرتقا چىقتۇق. بىز تۇرىۋاتقان مېھمانخانىغا يېقىنلا يەردە ھەيۋەتلىك بىر جامە باركەن.


 

 
(ئاخشام قاراڭغۇدا تارتىلغان سۈرەتلەر ئېنىق چىقماي قالدى، بۇ مەسجىدنىڭ ئىسمى پادىشاھ ھۈسەيىن جامەسى ئىكەن)

جامە يېنىدا بىر چىركاۋ باركەن. جامەنىڭ ئالدىغا كېلىشىمىز بىلەنلا خۇپتەنگە ئەزان ئوقۇلماسمۇ! جامائەت نامىزىنىڭ ساۋابى يالغۇز ئوقىغان نامازدىن 27 ھەسسە ئارتۇق دەپ بىلىدىغان يولدىشىم جامەگە كىرىپ كەتتى.

مەن كىرەلمەي ئىككىلىنىپ تۇرسام، بىر ئايالمۇ يۈگرەپ كىرىپ كېتىۋاتمامدۇ! ئارقىسىدىن ئەگەشتىم. جامە ھويلىسىدا يۇغان ئىككى مەسجىد باركەن. بىرىدە ئەرلەر، بىرىدە ئاياللار ناماز ئوقۇيدىكەن. بىلەت ساتقۇچى يالغان گەپ قىپتۇ ئەمەسمۇ! خەپ، بۇ يالغانچىدىن بىلەت ئالمايلى ئەمدى. ئاياللار مەسجىدىدە تامغا ئېسىغلىق تۇرغان دۇئانى رەسىمگە تارتىۋالدىم.

 

مەسجىدتىن چىقىپ كوچا ئايلاندۇق. يەنە بىر بىلەت سېتىش ئورنى ئۇچرىدى. كىرىپ مىسىرغا پاراخوت بىلەن بارماقچى ئىكەنلىكىمىزنى، بىلەت سېتىپ بېرىشىنى ئېيتتۇق. ياشانغان بىر بوۋاي راۋان تۈركچە بىلەن:
-    ئامماندىن ئەقەبەگە، ئەقەبەدىن پاراخوت بىلەن مىسىرغا، ئاندىن ئۇدۇل قاھىرەگە بىر كىشى جەمئىي 75 دىنارغا بارىسىلەر. مانا ماۋۇ يەرگە بېرىپ بىلەت ئېلىڭلار. ھەر كۈنى بىر پاراخوت بار. پاراخوت كېچە سائەت بىردە يولغا چىقىدۇ، سەھەردە مىسىرغا بېرىپ بولىدۇ. – دەپ قولىمىزغا بىر ئادرىس يېزىلغان قەغەزنى بەردى. ئۇ ئادرىستىكى يەرنى ئەتە ئىزدەرمىز دەپ ئىزدىمىدۇق.
مېھمانخانىغا قايتىپ كەچلىك تاماق يېدۇق. تاماق پۇلىنى يانچۇقتىن ئايرىم تۈلەيدىكەنمىز. 19 دىنارغا يەپتىمىز.
ئەتىسى سەھەردە ناشتا قىلدۇق. ناشتىلىق ھەقسىزكەن، پۇل ئالمىدى. تورغا كىرىپ نونوختا يېقىنلىرىمىزغا تېلېفون قىلدۇق. خاتىرە كومپىيوتېر ئېلىۋالغاننىڭ پايدىسى مۇشۇنداق چاغدا بولىدىكەن. سىرتقا چىقىپ ئايلىنىپ كىرگەندىن كېيىن سائەت 11:30دە ياتاقتىن چىقتۇق. (سائەت 12:00دىن كېيىن قالساق، يەنە بىر كۈنلۈك ھېساپلايدىكەن. checkout time 12:00 دەپ يېزىپ قويۇپتۇ). مېھمانخانىنىڭ ئالدىدا تاكسىچىلار ئۈزۈلمەيدىكەن. بىر تاكسىچى بىزنىڭ ئەقەبەگە بارىدىغانلىقىمىزنى ئاڭلاپ، سىلەرنى ئاپتۇبۇس بېكىتىگە ئاپىرىپ قويسام 2.5 دىنار، ئەگەر ئەقەبەگە ئاپىرىپ قويسام 80 دىنارغا ئاپىرىمەن دېدى. ئاپتۇبۇس بېكىتىگە ئاپىرىپ قويۇڭ دېدۇق.
شەھەرنى بىر ھازا ئايلاندۇرۇپ بېكەتكە ئاپاردى. رەھمەت دەپ 3 دىنار بەردۇق.
بۈگۈن جۈمە كۈنى بولغاچقا بىكەتكە كەلگىنىمىزدە جۇمە نامىزى خۇتبىسى ئوقۇلىۋاتقان ئىكەن. بۇ يەردىمۇ مۇنارى ھېيتكاھ جامەسىنىڭكىگە ئوخشايدىغان بىر جامە باركەن. يولدىشىم بىر ئىشىكىدىن كىرىپ كەتتى. قاراپ تۇرسام، ئاياللارمۇ باشقا بىر ئىشىكتىن توپ-توپ بولۇشۇپ كىرىپ كېتىۋاتىدۇ. ئۇلارنىڭ ئارقىسىدىن ماڭدىم. ئاياللار مەسجىدى باركەن. ئىچىدە بىرەر ئىككى يۈزدەك ئايال كىشى خۇتبە ئاڭلاپ ئولتۇرۇپتۇ. مەنمۇ ئۇلارنىڭ سېپىگە قوشۇلدۇم. توۋا خۇدايىم، تۈنۈگۈنكى بىلەتچى ماڭا نېمىشقا يالغان گەپ قىلغان بولغىيتتى؟ كىچىككىنە بىكەتتىمۇ ئاياللار ئۈچۈن چوڭ مەسجىد باركەنغۇ ئەينا؟!
ئاياللارمۇ ئاۋازى مىكروفوندا چىقىۋاتقان ئەر ئىمامغا ئىقتىدا قىلىپ جۈمە نامىزى ئوقۇيدىكەن.
مەسجىدتىن چىقىپلا بىكەتتە نۆۋىتى كېلىپ قوزغالماقچى بولۇپ تۇرغان بىر ئاپتۇبۇسنىڭ يېنىغا كېلىپ سورىدۇق:
-    ئەقەبەگە بارامدۇ؟
-    شۇنداق، تېز چىقىڭلار.
-    بىلەت قانچە پۇل؟
-    بىر كىشى 5.5 دىنار.
ئاپتۇبۇستا خۇددى بىز ئۇچۇنلا ئايرىپ قويۇلغاندەك 2 كىشىلىكلا ئۇرۇن قاپتىكەن. مەن ئالدىدا بىر قىزنىڭ يېنىدا ئولتۇردۇم. يولدىشىم ئارقىدا بىر ئەرنىڭ يېنىدىكى بوش ئورۇنغا كەتتى. ماشىنا دەرھال قوزغالدى.
ئەقەبەگە قاراپ كېتىۋاتىمىز. مەن شوپۇرنىڭ ئارقىسىدىكى ئورۇندا ئولتۇرغان بولغاچقا، سۈرئەت سائىتىنى ئېنىق كۆرۈۋاتىمەن. ماشىنا شەھەر ئىچىدە 60 كىلومېتىر، چۆلدىكى تاشيولدا 105 كىلومېتىر سۈرئەت بىلەن كېتىۋاتماقتا.
ئاممانغا كەلدۇق، ئەمما كۆرۈشكە تېگىشلىك يەرلەرنى كۆرگۈدەك پۇرسەت بولمىدى. بۇ يەر دەمەشق ۋە بېيرۇتتەك يېشىللىق ئەمەسكەن. ئىقلىمىنىڭ قورغاقلىقى مانا مەن دەپ بىلىنىپ تۇرىدىكەن.  كوچىلاردا، بىنالاردا ھازىرقى پادىشاھ ئابدۇللاھنىڭ رەسىمى كۆزگە چېلىقىدىكەن.



بۇلارنىڭ دۆلەت بايرىقىدىكى ئۈچ رەڭ رەت تەرتىپ بويىچە ئەمەۋى، ئابباسىي، فاتىمىي دۆلىتى (تارىختىكى ئۈچ مەشھۇر ئەرەب دۆلىتى)نى ئىشارەت قىلىدىكەن.  ئۈچ بۇرجەكلىك قىزىل قىسمى بولسا، 1-دۇنيا ئۇرۇشىدا ئوسمانلى ھاكىمىيىتىگە قارشى ئىسيان قىلغان شەرف ھۈسەيىن تەرەپدارلىرى كۆتۈرگەن بايراقنىڭ دەل ئۆزى شۇ. بۇلار ئىنگلىزلار بىلەن بىرلىشىپ ئوسمانلىنىڭ ئارقىسىدىن خەنجەر ئورغانلار بولغاچقىمىكىن، كۆڭلۈمدە بۇلارغا نىسبەتەن بەك ياخشى تەسىرات يوق.
جەمئى يەر كۈلىمى 92 مىڭ كوۋادىرات كىلومېتىر كېلىدىغان ئىئوردانىيە پادىشاھلىق دۆلىتى سۈرىيەنىڭ يېرىمىچىلىك كېلىدىكەن. بۇ يەردە 6 مىليون كىشى ياشايدىكەن. نۇپۇسىنىڭ 8%ى خرىسىتىيان ئىكەن.

خەرىتىدىن بۇ دۆلەتنىڭ خوشنلىرىغا قاراپ جوغراپىيەلىك ئورنىنىڭ نەقەدەر مۇھىملىقىنى ھېس قىلدىم. بىر تەرىپى سەئۇدى ئەرەبىستان، يەنە بىر تەرىپى ئىراق ۋە سۈرىيە بىلەن چېگرىلىنىدىغان ئىئوردانيە ئىسرائىلىيە بىلەنمۇ يېقىن خوشنا ئىكەن. ئىسرائىلىيەنىڭ مۇھىم دۈشمەنلىرىدىن بولغان سەئۇدى ئەرەبىستان ۋە سۈرىيەنىڭ بېقىنىدا تۇرغان ئىئوردانىيە شۈبھىسىزكى، ئىسرائىلىيەنىڭ بىخەتەرلىكىگە كۆڭۈل بۆلىدىغانلارنىڭمۇ ئالاھىدە دىققەت قىلىدىغان يېرى. بۇ يەرنىڭ ھازىرقى پادىشاھىنىڭ ئانىسى ئېنگلىز، ئۆزى ئوكسفورتتا تەربىيىلەنگەن. رەپىقىسى شۇ ئەلكۈيىدىكى زاكىرەنىڭ باش سۈرىتىدىكى ئايال شۇ. ئاڭلىساق، ھازىرقى پادىشاھ ئەرەپچە سۆزلىيەلمەيدىكەنمىش، يېقىندا ئەرەپچە ئۆگىنىپتىمىش. چوڭ چوڭ خەلقئارالىق يىغىنلاردا، دۆلىتىدىكى نۇتۇقلاردا ھەمىشە ئېنگىلىزچە سۆزلەرمىش. چۈنكى كىچىكىدىن باشلاپلا ئەنگلىيەدە تەربىيىلەنگەنمىش.            

(داۋامى بار)

yamgur

(8)  ئىئوردانىيە: ئەقەبە پورتى

ئاپتۇبۇستا ئەقەبەگە قاراپ كېتىۋاتىمىز. يېنىمدىكى ئەرەپ قىزدىن سورىدىم:
-    ئۆز ۋاقتىدا پەيغەمبىرىمىزگە بەزى ساھابىلەر بەيئەت قىلغان ئەقەبە دېگەن جاي مۇشۇ ئەقەبە شەھرىدىمۇ؟
-    بىلمەيدىكەنمەن، كەچۈرۈڭ. – دېدى قىز ئەدەب بىلەن. بەلكىم مەن ئۇنىڭغا چۈشەندۈرۈپ دېيەلمىگەندىمەن.
بىر تارىخ كىتابىدا ئوقىغان ئەقەبە بەيئىتىگە دائىر ۋەقەلەرنى ئەسلىدىم:
"پەيغەمبىرىمىز مەككىدە كۈچىنىڭ يېتىشىچە خەلققە ئىسلامنى چۈشەندۈرىۋاتقان چاغلار ئىدى. ھەج مەزگىلىدە مەككىگە كەبىنى تاۋاپ قىلغىلى يىراق يېقىندىن كەلگەن ھەر خىل قەبىلىدىكى ھەر خىل كىشىلەرگە ئىسلامنى بىلدۈرۈشكە تىرىشاتتى. بۇ مەزگىلدە مەدىنىدىن كەلگەن خەزرەج قەبىلىسىدىكى بەزى كىشىلەر بىلەن ئۇچرىشىپ، ئۇلارنى ئىسلامغا دەۋەت قىلدى. پەيغەمبەرلىكنىڭ 11-يىلى (يەنى مەدىنىگە ھىجرەت قىلىشتىن ئىككى يىل ئىلگىرى) خەزرەج قەبىلىسىدىن كەلگەن ئالتە كىشى بۇ دەۋەتنى قوبۇل قىلىپ، چىن كۆڭلىدىن ئىسلامغا كىردى. ئۇلار مەدىنىدىكى يەنە بىر قېرىنداش قەبىلە بولغان ئەۋس قەبىلىسىدىكىلەرنى ئىسلامغا دەۋەت قىلىش ۋە كېلەر يىلى ھەج مەزگىلىدە يەنە مۇشۇ جايدا پەيغەمبىرىمىز بىلەن ئۇچرىشىشقا ۋەدە قىلىپ خوشلىشىپ قايتىپ كەتتى.
مەدىنىدە بۇ مەزگىلدە بۇ خەزرەج ۋە ئەۋس قەبىلىسىدىن باشقا يەنە ئۇچ يەھۇدىي قەبىلىسى بار ئىدى. ئۇلار مۇشرىك ئەرەپلەرنى بۇتپەرەست دەپ قىلچە كۆزگە ئىلمايتتى. يەھۇدىيلار قولىدىكى تەۋراتتىن، ئالىملىرىدىن ۋە ئاتا-بوۋىسىدىن ئاڭلىۋالغىنى بويىچە يېقىندا بۇ يەرگە بىر پەيغەمبەر كېلىدىغانلىقى، بارلىق يەھۇدىيلارنىڭ ئۇنىڭغا ئىمان ئېيتىپ، ئۇنىڭ ياردىمى بىلەن بۇتپەرەستلىككە خاتىمە بېرىپ، بۇ يەردىكى ئەرەپلەرنى يۇقىتىدىغانلىقىنى سۆزلەپ يۈرۈشەتتى. يەھۇدىيلەرنىڭ بۇ سۆزلىرى مەدىنىدىكى خەزرەج ۋە ئەۋس قەبىلىسىدىكىلەرنىڭ كاللىسىغا چىڭ ئورنىشىپ كەتكەنتى.
شۇڭا بۇ مەدىنىدىن كەلگەن ئەرەپلەر پەيغەمبىرىمىزنى ئەقەبەدە كۆرۈشى بىلەنلا يەھۇدىيلاردىن چاققان چىقىپ دەرھال ئۇنىڭغا ئىمان ئېيتىشتى. ئۇلار دېدىكى:
-    قەۋمىمىزنىڭ ئەھۋالى ئىنتايىن ناچار. يىللاردىن بېرى قەبىلىلەر ئارىسىدا داۋاملاشقان ئۇرۇش-جېدەل تۈپەيلى بىر بىرىمىز بىلەن سوقۇشۇپ دۈشمەن بولۇپ كەتتۇق. بۇ يېڭى دىننىڭ بىزنى ئىسلاھ قىلىدىغانلىقىغا، ئىتتىپاقلاشتۇرۇپ بىرلەشتۈرىدىغانلىقىغا ئىشىنىمىز.
ئىسلامغا كۆڭۈل بەرگەن بۇ مەدىنىلىك تۇنجى مۇسۇلمانلار يۇرتىغا قايتىپ بارغاندىن كېيىن، پۈتۈن كۈچى بىلەن بۇ دىننى تەشۋىق قىلىشتى. بۇنىڭ تەسىرى ناھايىتى كۈچلۈك بولدى. دېگەندەكلا، بۇ يەردە يىللاردىن بىرى ئۇرۇش-جېدەل قىلىپ دۈشمەنلەشكەن كىشىلەر ئىسلامنىڭ تەسىرى بىلەن ئىتتىپاقلىشىپ ئۆز-ئارا قېرىنداش بولۇشتى.
بىر يىل ۋاقىت ئۆتكەندىن كېيىن (يەنى پەيغەمبەرلىكنىڭ 12-يىلى) مەدىنىلىك 12 كىشى مەككىگە كېلىپ، ئەقەبە دېگەن يەردە كېچىسى پەيغەمبىرىمىز بىلەن مەخپى كۆرۈشتى. بۇ 12 كىشىنىڭ ئالتىسى ئۆتكەن يىلى كەلگەنلەر ئىدى. تارىختا بىرىنچى ئەقەبە بەيئىتى دەپ ئاتالغان بۇ بەيئەتكە قاتناشقان ساھابىلەردىن ئۇبادە بىن ئەسسامىت مۇنداق دېگەن:
"جاپا-مۇشەققەت ۋە ھۇزۇر-ھالاۋەتتە رەسۇلۇللاھنىڭ يېنىدا تۇرىدىغانلىقىمىزغا، ھەممە ئىشتا ئۇنىڭغا ئىتائەت قىلىدىغانلىقىمىزغا، رەسۇلۇللاھنى جېنىمىزدىنمۇ ئېزىز بىلىدىغانلىقىمىزغا، ئاللاھ يولىدا ھېچقانداق كىشىنىڭ ئەيىپلىشىدىن قورقمايدىغانلىقىمىزغا، قانداق بولۇشىدىن قەتئىنەزەر رەسۇلۇللاھقا قارشى چىقمايدىغانلىقىمىزغا، ئاللاھقا قەتئى شېرىك قوشماسلىققا، ئوغرىلىق، زىنا قىلماسلىققا، بالىلىرىمىزنى ئۆلتۈرمەسلىككە، يالغانچىلىق، تۆھمەت قىلماسلىققا، رەسۇلۇللاھقا شەرتسىز ئەگىشىشكە ۋەدە قىلىپ بەيئەت قىلدۇق. بۇنىڭ بىلەن بىرلىكتە، ئارىمىزدىكىلەردىن بۇ ۋەدىسىگە ئەمەل قىلغۇچىلارغا ئاللاھنىڭ ئەجىر، مۇكاپات، جەننەت بېرىدىغانلىقى، نەپسىنىڭ كەينىگە كىرىپ ئەمەل قىلالمىغۇچىلار ئەگەر بۇ دۇنيادا جازاغا ئۇچراپ قالسا، بۇ ئۇلارنىڭ گۇناھىغا كەففارەت بولىدىغانلىقى، ۋەدىسىگە ئەمەل قىلالمىغۇچىلارنى ئەگەر ئاللاھ ئاشكارا قىلمىغان بولسا، ئاللاھ خالىسا ئۇلارنى كەچۈرىدىغانلىقى، خالىسا جازالايدىغانلىقى توغرىسىدا رەسۇلۇللاھ بىزگە بىلدۈرگەنلەرنىڭ ھەممىسىگە چىن كۆڭلىمىزدىن ئىشىنىدىغانلىقىمىز ھەققىدە ۋەدە بېرىمىز."
بۇ مەدىنىلىكلەر رەسۇلۇللاھ ئۇلارغا مۇئەللىملىككە تەيىنلىگەن مۇسئەب بىن ئۇمەيرنى ئېلىپ مەدىنىگە قايتىشتى. قىسقا ۋاقىت ئىچىدە مەدىنىدە ئىسلام تېز تارقالدى. مەدىنىدە بىر ئىسلام دۆلىتىنىڭ پات يېقىندا بارلىققا كېلىشىگە زېمىن ھازىرلانماقتا ئىدى.
بىرىنچى ئەقەبە بەيئىتىدىن بىر يىل ۋاقىت ئۆتكەندىن كېيىن، مەدىنىلىك مۇسۇلمانلاردىن يەتمىش بەش كىشى يەنە مەككىگە كېلىپ ئەقەبەدە پەيغەمبىرىمىز بىلەن مەخپى كۆرۈشتى. پەيغەمبىرىمىزگە بەيئەت قىلدى. (بەيئەت مەزمۇنىنى تەپسىلىي يازماي بولدى). بۇ تارىختا ئىككىنچى ئەقەبە بەيئىتى دەپ ئاتالدى.
مەدىنىلىكلەر پەيغەمبىرىمىزنى جېنىدىنمۇ بەك ئېزىز بىلىپ قوغداشقا ۋەدە قىلىپ، ئۇنى مەدىنىگە تەكلىپ قىلغان بۇ بەيئەتتىن كېيىن، پەيغەمبىرىمىز مەدىنىگە ھىجرەت قىلدى..."
ئىسلام تارىخىدىكى مۇھىم ۋەقەلەردىن بىرى ھېساپلانغان بۇ ئەقەبە بەيئىتى مۇشۇ ئىئوردانىيەدىكى ئەقەبە شەھرىدە بولغانمىكىن دەپ ئويلىغانتىم. كېيىن ماتىرىيال كۆرسەم، بۇ بەيئەت ئورنى بولغان ئەقەبە ئەسلىدە مەككىگە ئۈچ كىلومېتىر كېلىدىغان جايدىكى مىنا بىلەن مەككە ئارىسىدىكى بىر يەرنىڭ ئىسمى ئىكەن. ئىئوردانىيەنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان ھىجاز رايونىدا ئەقەبە ئىسىملىك بىر قانچە يەر باركەن.
ئامماندىن يولغا چىققان ئاپتۇبۇس بەش سائەتتىن كېيىن ئەقەبە شەھرىگە يېتىپ كەلدى. بۇ شەھەر دېڭىز بويىدىكى پورت شەھرى بولغاچقىمىكىن، ئاممانغا قارىغاندا يېشىللىق ۋە دەل-دەرەخلىرى كۆپ كۆرۈندى. يوللىرىمۇ رەتلىك، پاكىز، چىرايلىقكەن.
بىز پاراخوت بىلىتىنى تېخى ئالمىغان ئىدۇق. ئاپتۇبۇس شوپۇرىدىن بىلەتنى نەدىن ئالىدىغانلىقىمىزنى سورىدۇق. ئەسلىدە بىز بىلەن بۇ ئاپتۇبۇستا بىللە كەلگەنلەرنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكى مىسىرغا بارىدىغانلاركەن. بىزمۇ ئاشۇلارنىڭ كەينىدىن ئۈچرەتكە تىزىلدۇق. بۇ يەردە ھەر قانداق ئىشتا ئاياللارغا ئالاھىدە ئېتىۋار قىلىدىكەن. ئەرلەر ئۇزۇن ئۈچرەت بولۇپ تۇرغان يەردە ئايال كىشى ئارقىدا ئۈچرەتتە تۇرمىسىمۇ بولىدىكەن.
بىلەت سېتىش ئىشخانىسىدىكى تېلېۋىزوردا "خويۈەنجىيا" فىلىمى قويۇلۇۋېتىپتۇ. قارىسام، ئەرەپچە تەرجىمە خەت كىرىشتۈرۈلگەن، لېكىن ئاۋاز بېرىلمىگەن خەنزۇچە فىلىمكەن. ئۇلار فىلىمنى ئاۋازسىز كۆرۈۋېتىپتۇ.
ئەقەبەدىن مىسىرغا ئۈچىنچى دەرىجىلىك ئورۇن بىلىتىنى 44 دىنار (60 دوللار)دىن ئالدۇق.
بىلەت ئېلىپ بولغاندىن كېيىن، يەنە شۇ ئاپتۇبۇس بىلەن پورتقا باردۇق. بىلەت سېتىش ئورنى بىلەن پورتنىڭ ئارىلىقى يىگىرمە مىنۇتلۇق يول ئىكەن.
 

پورتتا رەسمىيەتلەرنى بىجىردۇق. پاسپورتىمىزغا ئىئوردانىيەدىن چىقىش تامغىسى بېسىلدى.
بۇ يەردە مەسجىد، ھاجەتخانا، ئاشخانا دېگەندەك يەرلەر كەڭرى ئىكەن.
كېچە سائەت بىردە مىسىرغا قاراپ يولغا چىقىدىغان پاراخوتقا ساقلاۋاتىمىز.

(داۋامى بار)    

begana

بۈگۈن يىرىم كۈن ھىچقانداق ئىش قىلماي يامغۇرنى مىسىرغا ئۇزىتىپ قويدۇم.....
ئەمدى سۇيقاش بولسىمۇ ئىتەي .قالغان خاتىرىلەرنىمۇ تىزراق كۆرۈش نىسىپ قىلغاي .

yamgur

(9) قىزىل دېڭىزدا پاراخوتتا

ئىئوردانىيەدىكى ئەقەبە سەئۇدى ئەرەبىستاننىڭ تەبۇك ئۆلكىسىگە تۇتاش ئىكەن.



تەبۇكتىن ئۆتسىلا مەدىنىگە بارغىلى بولىدىكەن. بۇ يەرگىچە كەپتىمىز، مۇمكىن بولسا، مەدىنىگىمۇ بېيرۇتقا بارغاندەك بېرىپ بىر ئىككى كۈن تۇرۇپ كېلىشنى ئارزۇ قىلدۇق. لېكىن چۆمچەيسەكمۇ، ئۆمچەيسەكمۇ بۇنداق قىلغىلى بولمايتتى. چۈنكى مەككە مەدىنىگە بېرىشقا ۋىزا ئېلىش، چېگرىدىن كىرىش بەسى مۈشكۈل ئىدى.
كېچە سائەت 12:00گىچە پورتتىكى كۈتۈش ئورنىدا ساقلاپ ئولتۇردۇق. 12:00دىن باشلاپ كىشىلەر سەپكە تىزىلىشقا باشلىدى. سەپ ناھايىتى ئۇزۇن ئىدى. ئامماندىن بىر ئاپتۇبۇستا كېلىپ تۇنۇشۇپ قالغان سۈرىيەلىك بىر ئەرەب يولدىشىمنى ئۈچرەتتە تۇرۇشقا چاقىردى. ئۇ خېلى بۇرۇن ئۇرۇن ئېلىپ بوپتىكەن. مېنىڭ ئۇ ئەر خەقلەرنىڭ ئارىسىدا ئۈچرەتتە تۇرغۇم كەلمەي، يىراقراق يەردىكى بىر ئۇرۇندۇققا بېرىپ ئولتۇرۇپ MP5 تە فىلىم كۆرۈشكە باشلىدىم. يېنىمدا ئوتتۇرا ياشلىق بىر ئەرەپ ئايالمۇ ئۇرۇندۇقتا بىخارامان مۈگدەپ ئولتۇراتتى. سائەت 12 يېرىمدىن ئاشقاندا ئۇ ئايال ئورنىدىن تۇرۇپ ماڭدى، ماڭىمۇ ماڭايلى دېگەندەك ئىشارەت قىلدى. ئارقىسىدىن ئەگەشتىم. ئەسلىدە بۇ يەردە ئاياللار باشقا سەپتە، ئەرلەر باشقا سەپتە ئۈچرەتتە تۇرىدىكەن. ئاۋۋال ئاياللار پاراخۇتقا چىقىدىكەن. ئاياللارنى مەخسۇس ماشىنا پاراخۇتنىڭ كىرىش ئېغىزىغا قەدەر ئاپىرىپ قويىدىكەن. بۇغداينىڭ باھانىسىدا قارامۇقمۇ سۇ ئىچىپتۇ دېگەندەك، ئائىلىلىك ئەرلەرمۇ ئايالىنىڭ باھانىسىدا ئەڭ ئالدىدا پاراخوتقا چىقالايدىكەن. پاراخوتقا ساقلاۋاتقان مىڭدىن ئارتۇق يولۇچىنىڭ ئىچىدە ئايال يولۇچىلار ئاز بولغاچقا، بىز پاراخوتقا دەسلەپ چىقىپ، ياخشى يەردىن ئۇرۇن ئېلىپ ئولتۇردۇق.
بۇ پاراخۇتنىڭ ھەجىمى قانچىلىك بىلمەيمەن. ئەمما كۆرگىنىم: ئىچى بەك چوڭكەن. ھەر قايسى قەۋەتلىرىگە لىفىت بىلەن چىقساقمۇ ياكى پەلەمپەيدە مېڭىپ چىقساقمۇ بولىدىكەن. بىز چىقىشتا لىفىتتا، چۈشكەندە پەلەمپەيدە چۈشتۇق. پاراخوتتا چاي قەھۋەخانا، رىستۇران، كىنۇخانا، دۇكان، مەسجىد، يىغىن زالى قاتارلىقلار باركەن. ئىچىنى يېرىم سائەتتە ئايلىنىپ بولۇشقا كۆزۈم يەتمىدى. كۈندۇز بولغان بولسا، سىرتتا دېڭىزغا قاراپ ئولتۇرغۇم بار ئىدى. ئەپسۇس، كېچىدە بۇنداق قىلغىلى بولمايتتى. بىز چايخانىغا يېقىن يەردە بىر ئۈستەلنى ئىگەللەپ ئولتۇردۇق. ئۇرۇندۇقلىرىمۇ راھەت، يۇمشاق ئىكەن.
كېچە سائەت بىر يېرىمدىن ئاشقان بولسىمۇ، پاراخۇتقا چىقىۋاتقانلارنىڭ ئايىغى ئۈزۈلمىدى. بىز تۇرغان قەۋەتتە مىسىرغا كىرىش ۋىزىسىغا تامغا باسىدىغان مەخسۇس بىر ئۇرۇن باركەن، كىشىلەر شۇ يەردە ئۇزۇن ئۈچرەتتە تۇرۇشۇپتۇ. يولدىشىممۇ بىر قانچە قېتىم بېرىپ، نۆۋەت كەلمىگەندىن كېيىن يېنىپ كەلدى. (مەن ئۇخلاپ قالغاندا پاسپورتلارغا تامغا باستۇرۇپتىمىش)
بىزنىڭ يېنىمىزدىكى ئۈستەلدە ئوڭ تەرىپىمىزدە ئىككى قىز، سول تەرىپىمىزدە بىر قىز بىردىن ئۈستەل بىلەن بىر قانچىدىن ئۇرۇندۇقنى ئىگەللەپ ئولتۇرۇپتۇ. سول تەرەپتىكى چىرايى كورىيەلىك ياكى ياپۇنلۇققىلا ئوخشايدىغان بىر قىزدىن ئېنگلىزچە سورىدىم:
-    سىز قەيەرلىك؟
-    مەن ياپۇن.
-    مىسىرغا يالغۇز كېتىۋاتامسىز؟
-    ھەئە، ساياھەت قىلغىلى كېتىۋاتىمەن. مەن پاسپورتۇمغا تامغا باستۇرۇپ كېلەي-ھە.
ئوڭ تەرىپىمدىكى ئىككى قىز قارىماققا يىگىرمە ياشلار ئەتراپىدا كۆرۈنەتتى. بۇ ئىككى ساھىپجامالنىڭ توختىماي كۈلۈشى، بىر ئۇرۇندۇقتا كاسىسىنى، يەنە بىر ئۇرۇندۇقتا پۇتىنى قويۇپ يېتىشى خېلى كۆپ كىشىلەرنىڭ دىققىتىنى تارتاتتى. مەن بىر قىزدىن سورىدىم:
-    سىلەر قەيەرلىك؟
-    مەن شىياڭگاڭدىن كەلدىم. ماۋۇ دوستۇم ياپۇن.  
-    ھاي، ئۇنداق بولسا خەنزۇچىلا گەپلىشەيلى.
-    سىز خەنزۇچىنى نەدە ئۆگەنگەن؟ بەك راۋان سۆزلەيدىكەنسىز؟ (قىزنىڭ مۇئامىلىسى بىراقلا قىزغىنلىشىپ كەتتى)
-    قولۇمدىكى جۇڭگۇ پاسپورتىنى كۆرمىدىڭىزمۇ؟
-    ئەمما سىز بىزگە پەقەتلا ئوخشىمايدىكەنسىز. تۈركىيەلىككىلا ئوخشايدىكەنسىز.
-    مەن ئۇيغۇر. ھازىرچە شۇ تۈركىيەدە ياشاۋاتىمىز. سىزمۇ شىياڭگاڭلىق تۇرۇپ گۇاڭدۇڭ تەلەپپۇزىدا سۆزلىمەيدىكەنسىز. ئورتاق تىلنى نەدە ئۆگەنگەن؟
-    شىياڭگاڭدىكى مەكتەپلەردە پۇتۇڭخۇا دەرسى بار. ئاتا-ئانام بېيجىڭدىن كۆچۈپ بېرىپتىكەن.
-    سىز ئوقۇغۇچىمۇ؟
-    ھەئە. لوندۇندا ئالىي مەكتەپنىڭ 2-يىللىقىدا ئوقۇيمەن.
-    كەسپىڭىز نېمە؟
-    ئىقتىساد. ھە راست، بىر گەپنى سورىۋالاي، سىلەر مىسىرغا كىرىش ۋىزىسى ئالدىڭلارمۇ؟
-    بىز ئاللىبۇرۇن ئېلىپ بولغان. نېمە، سىلەر تېخى ئالمىدىڭلارما؟
-    بىز بۈگۈن ئىسرائىلىيەدىن كەلدۇق. مىسىر ۋىزىسى تېخى ئالمىغان. ھازىر مۇشۇ يەردە ئالىمىز.
توۋا، بۇ قىزلارنىڭ يامانلىقىنى. قولىدا مىسىر ۋىزىسى يوق، قورقماي مىسىر پاراخوتىغا چىقىپ ماڭغىنىنى. مەن جېنىمدا ئىستانبۇلدا ئون كۈن ساقلاپ مىسىر ۋىزىسى ئالدىم. (قارىغاندا بۇ خەقلەر "ھارۋا تاغ ئالدىغا كەلگەندە مۇقەررەر بىر يول چىقىدۇ(车到山前必有路)" دېگەن تەمسىلىگە بەك ئىشىنىدىغان ئوخشايدۇ)
-    ئىسرائىلىيەدە قانچە كۈن تۇردۇڭلار؟
-    بىر ھەپتىدەك تۇردۇق.
-    مىسىردا قانچە كۈن تۇرماقچى؟
-    ئون بەش كۈندەك تۇرىمىز.
-    ئۇزاق تۇرىدىكەنسىلەر. ساياھەتمۇ ياكى باشقا ئىشمۇ؟
-    بۇ يىلقى روژىستىۋا بايرىمىنى مىسىردا ئۆتكۈزگىلى كېتىۋاتىمىز. سىلەرچۇ؟
-    بىز ساياھەتكە كېتىۋاتىمىز. مىسىرنى ئانچە مۇنچە كۆرۈپ باقىلى دەپ...
.....................
بىر ساقچى ئۇلارنى چاقىرىپ كەتتى. بىرسى ماڭسا، يەنە بىرسى ئۇرۇن ساقلاپ تۇراتتى. بىر ئازدىن كېيىن ئۇلار پاسپورتىنى ساقچىغا ۋىزا ئېلىپ بېرىڭ دەپ بېرىپ قويغانلىقىنى ئېيتىپ قايتىپ كەلدى. ئۇلارنىڭ قولىدىكى ياپۇنچە رەڭلىك رەسىملىك ساياھەت يېتەكچىسى كىتابىغا كۆزۈم چۈشتى. مەخسۇس مىسىرنى زىيارەت قىلىدىغانلار ئۈچۈن تۈزۈلگەن تۆت بەش يۈز بەتلىك بۇ كىتابتا مىسىرنىڭ جۇغراپىيەلىك ئەھۋالى، شەھەر خەرىتىسى، ھەتتا ھەر قايسى شەھەرلەردە قايسى بىكەتتە قانچىنچى نۇمۇرلۇق ئاپتۇبۇسنىڭ قايسى بىكەتلەرگىچە ئاپىرىدىغانلىقى، ھاۋارايى، مەشھۇر ساياھەت ئورنى، تارىخىي چىركاۋلارنىڭ ئورنى ۋە قىسقىچە تارىخى، يېمەك-ئىچمەك، مېھمانساراي ئادرىسى، مىسىردا لازىم بولىدىغان ئاددىي ئەرەپچە جۈملىلەر، پۇل تېگىشىدىغان بانكا ياكى سەرراف ... قاتارلىقلاردىن تارتىپ ھەممە نەرسە تەپسىلىي خاتىرلەنگەن ئىكەن. بۇ كىتاب ئۇلارنىڭ ساياھەت يېتەكچىسى ئىكەن.
ئوڭ ۋە سول تەرىپىمىزدە ئوڭچە بىردىن ئۈستەل ۋە بىر قانچە ئۇرۇندۇقنى ئىگەللىگەن بۇ قىزلار سومكىلىرىنى ئۈستەل ئاستىغا قويغاندىن كېيىن، بىر كىشى ئۈچ ئۇرۇندۇقنى جۈپلەپ كارىۋات قىلىپ يېتىپ، ئۈستىگە ئۈزىنىڭ بىر ئەدىيىلىنى يېپىنىپلا تاتلىق ئۇيقۇغا كەتتى. ئۇلارنىڭ ئۇيقۇسى ماڭىمۇ يۇقتى بولغاي، ئۇرۇندۇققا بېشىمنى قويغان پېتىم ئىككى ئۈچ سائەت ئۇخلاپتىمەن.
بىر چاغدا ئويغانسام، يولدىشىممۇ ئۈستەلگە بېشىنى دۇم قويغان پېتى ئۇرۇندۇقتا ئولتۇرۇپ ئۇخلاۋېتىپتۇ. پاراخۇتنىڭ ئىچى مىغ-مىغ ئادەم. پاراخۇتنىڭ بىر تۇرۇۋاتقان قەۋىتىدە ئاستىغىمۇ ھەممە يەرگە گېلەم ياتقۇزۇلغان بولغاچقىمىكىن-تاڭ، ئۇرۇندۇق يېتىشمىگەن نۇرغۇن كىشى داق يەردىلا سومكىسىنى بېشىغا قۇيۇپ يېتىپ ئۇخلىشىپ كېتىپتۇ. ئۇرۇندۇقتا ئولتۇرغانلارغا قارىغاندا يەردە ئۇلتۇرغان ۋە يەردە ياتقانلارنىڭ سانى كۆپرەك كۆرۈنەتتى. بىر ئازدىن كېيىن بامدات نامىزىغا ئەزان ئوقۇلدى. كىشىلەرنىڭ نۆۋەت بىلەن سەپكە تېزىلىپ جامائەت بولۇپ ناماز ئوقۇغانلىقىنى كۆردۈم.
يېرىم سائەتتىن كېيىن بەزى كىشىلەرنىڭ ئالدىراش ھالدا ئىشىك تەرەپكە كېتىشىۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ مىسىرغا كېلىپ بولغانلىقىمىزنى بىلدۇق. ھېلىقى ئۈچ قىزمۇ بىر ياقلارغا غايىپ بولدى. كىشىلەرنىڭ ئارقىسىدىن مېڭىپ پاراخوتتىن چىقتۇق. بۇ چوڭ پاراخوتنىڭ كىرىش قەۋەتىدە نۇرغۇن ماشىنىلار تۇراتتى. بۇ ماشىنىلار ھەقىچان شۇ ئەقەبەدىن كەلگەن ماشىنىلار بولسا كېرەك.
سىرتقا چىقىپلا بىز كەلگەن پاراخوتنىڭ رەسىمىنى تارتىۋالدىم.

ئەمدى تاڭ ئاتقان چاغ بولغاچقىمىكىن، ئالەم تۇلۇق يۇرۇمىغاچقا رەسىملەر تۇتۇق چىقىپ قالدى...
پاراخوت تۇرغان دېڭىز مۇسا ئەلەيھىسسالامنى قوغلاپ كەلگەن پىرئەۋن ھالاك بولغان قىزىل دېڭىز شۇ.

(داۋامى بار)

yamgur

(10)  مىسىر: نۇۋەيبە

كىشىلەر كۆرسەتكەن يول بويىچە مېڭىپ، بىكەتنىڭ ئىچىگە كىردۇق. ھېلىقى ئىككى قىزمۇ سومكىسىنى يۈدۈپ بىكەتكە كىرىشتى. ۋىزىنى ئوڭۇشلۇق ئاپتىمىش. ئۇلارمۇ ھازىر قاھىرەگە بارماقچىكەن. بىز ئاشخانىدا ناشتا قىلماقچىدۇق دېگەن باھانە بىلەن ئۇلار بىلەن خوشلاشتۇق. بۇ يەرنىڭ ئىسمى نۇۋەيبە ئىكەن.  



ئەقەبەدىن نۇۋەيبەگىچە قىزىل دېڭىزدىكى سۇ يولى 500 كىلومېتىر دەپ ئاڭلىدۇق، يەنە بىرىدىن 590 كىلومېتىر دېگەندەكمۇ ئىشتتۇق. زادى قايسىسى توغرا؟ ھازىرچە بىلمەيمەن. بۇ بىكەتتە ھەرقايسى ۋىلايەت، شەھەرلەرگە بارىدىغان نۇرغۇن ئاپتۇبۇس، تاكسى ۋە مىنىبۇسلار كۆپكەن.
بىكەتنىڭ ئىچىدە بىر تەرەپتە تېلېفون كارتى سېتىش ئورنى باركەن، كىشىلەرنىڭ بۇ يەردىن ئالدىراش ھالدا كارت سېتىۋالغانلىقىنى كۆرۈپ، يولدىشىممۇ بىر كارت ئالدى. بۇ يەردە يانفونغا كارت ئېلىش ئۈچۈن كىملىك كەتمەيدىكەن. كارتنىمۇ تېلېفونغا سېلىپ بولغىچىلا دەرھال ئېچىلىدىكەن. (تۈركىيەدە يانفۇن كارتىنى كىملىك بىلەن ئالاتتۇق ۋە بىر قانچە سائەت ساقلىغاندىن كېيىن ئېچىلاتتى). بىر كارت 35 جۈنەي ئىكەن. (كېيىن بىلدۇقكى، قاھىرەدىن 15 جۈنەيگە ئالغىلى بولىدىغان كارتنى بىز بۇ يەردە 35 جۈنەيگە سېتىۋاپتىمىز)
بۇ يەردە بىر دوللار بەش جۈنەيگە تەڭ ئىكەن. بىز دەسلەپتە "خەمسە" (ئەرەپچە بەش) دېگەننى "خەمسىيىن" (ئەللىك) دەپ خاتا ئاڭلاپ، بەك ئەرزانچىلىقكەن دەپ خوش بوپ كېتىپتىمىز، كېيىن قارىساق، ئۇنچىۋىلا ئەرزانچىلىقمۇ ئەمەسكەن. (ئەمما تۈركىيەگە سېلىشتۇرغاندا يەنىلا ئەرزانچىلىقكەن)
نۇۋەيبە بىلەن قاھىرەنىڭ ئارىلىقىنى بىرەيلەن 750 كىلومېتىر دېدى، يەنە بىرى 800 بىلەن 900 كىلومېتىر ئەتراپىدا دېدى. ئاپتۇبۇستا بارساق، بىر كىشى 80 جۈنەيگە بارىدىكەنمىز. تاكسى قىممەترەك ئىكەن. يولدىشىم ئون كىشىلىك بىر پاكىز مىنىبۇس شوپىرى بىلەن دېيىشىپتۇ، بىر كىشى 250 جۈنەيدىن ئىككى كىشى 500 جۈنەيگە بارىدىغان بولدۇق. بۇ يېڭى مىنىبۇس ھەقىقەتەن پاكىز ئىدى. كېيىن يەنە بىر قانچە كىشى چىقتى. گەرچە ئون كىشى تولۇق چىقمىغان بولسىمۇ شوپۇر يەنىلا يولغا چىقىۋەردى.
يولدا بىر يەردە توختىغاندا يولدىشىم، بىر نەرسە ئېلىش ئۈچۈن پەسكە چۈشۈپ كەتكەندە، مەن شوپۇر بىلەن ئىككى يولۇچىنىڭ باھا تالاشقان پارىڭىدىن ئۇلارنىڭ بىزدىن ئەرزانراق (ئىككى يۈز جۈنەيدىنمۇ ئاز پۇلغا) چىققانلىقىنى پەملەپ قالدىم. يولدىشىمغا دېسەم، "مەن باھا تالاشماپتىمەن" دېدى. بەلكىم باھا تالاشقان بولساق، ئەرزانراق بولۇشى مۇمكىن ئىدى. چالا پۇچۇق ئەرەپچە ۋە ئېنگلىزچە ئارىلاش شوپۇرغا كۆڭلىمىزدىكىنى ئوقتۇردۇق. شوپۇرمۇ باشقىلارنى بىزدىن ئەرزانراق ئالغانلىقىنى ئۇچۇق دېدى. بىزمۇ يولدا نامەرتلىك قىلمايلى دەپ، "بوپتۇ بىز رازى، ئەمما باشقا ياقا يۇرتلۇقلارغا بۇندىن كېيىن ئۇنداق قىلمىغىن" دەپلا گېپىمىزنى تۈگەتتۇق. شوپۇرنىڭ راستچىللىقى كۆڭلىمىزدىقى غەشلىكنى يۇيىۋەتتى. مەيلى، قوينۇڭدىن تۆكۈلسە، قونجۇڭغا دەپتىكەن، بىزدىن كەتسە، بىر مۇسۇلمان قېرىندىشىمىزغا كېتىپتۇ. ئۇنىڭمۇ باقمىسا بولمايدىغان ئائىلىسى، ئۇششاق بالىلىرى باردۇ. ئون كىشى توشمىسىمۇ ماڭدى. قاھىرەگە بۇرۇنراق بارارمىز. بىز مۇشۇنداق دەپ ئۆزىمىزگە تەسەللىي بەرگىنىمىز بىلەن، مەن كۆڭلۈمدە ئون يىل ئىلگىرىكى بىر قىلمىشىمغا قاتتىق پۇشايمان قىلدىم.
ئون يىل ئىلگىرى ئۈرۈمچىدە شىمالىي قۇۋۇق (بېيمىېن) دىكى بىر تورخانىدا تونۇشۇپ قالغان بىر جۈپ ئامېرىكىلىق ئەر-خۇتۇن ماڭا:
-    قەشقەردىن يېڭىلا كېلىشىمىز. سىلەرنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ نېنى بەك تېتىپ كەتتى. بۈگۈن بېيجىڭغا ئۇچۇشتىن ئىلگىرى بىر تۈكۈچ ئېلىۋالغۇمىز بار ئىدى. ئۆتۈنۈپ قالايلى، بىزگە ياردەم قىلسىڭىز. – دېگەنتى. مەن ئۇلارنى بېيمېندىكى بىر ناۋايخانىغا باشلاپ ئاپىرىپ، ناۋايغا:
-        تۈكۈچىڭىزنى ماۋۇ ئەجنەبىيلەرگە قىممەت باھادا سېتىپ بەرسىڭىز. - دېسەم، ناۋاي:
-        ياق، كونا نەرسىنى باشقىلارغا ساتمايمەن. بۇ تۈكۈچ ماڭا لازىم. دۆڭكۆۋرۈكتە ئاق مەسجىدنىڭ يېنىدا ساتىدۇ. شۇ يەردىن ئېلىڭلار! - دەپ ساتمىدى. شۇنىڭ بىلەن تاكسىغا چىقىپلا دۆڭكۆۋرۈككە باردۇق. ئاق ساقاللىق بىر ئۇيغۇر بوۋايدىن ئادەتتە ئون يىگىرمە كويغا ساتىدىغان تۈكۈچنى "بۇ دېگەن قول ھۈنەر بويۇمى handmade..." دەپ ئامېرىكىلىققا چۈشۈندۈرۈپ يۈرۈپ، يەتمىش كويغا ئېلىشىپ بەردىم. بوۋاي خوش بوپ كەتتى. مەنمۇ شۇ چاغدا خىيالىمدا مىللىتىمگە پايدا يەتكۈزدۈم دەپ ئويلىغانتىم.
لېكىن ھازىر ئويلاپ، بۇ قىلمىشىمنىڭ ئىنتايىن خاتا بولغانلىقىنى ھېس قىلدىم. ياقا يۇرتتا چەتئەللىكتىن ئارتۇق پۇل ئۈندۈرۈۋېلىش ئادالەتسىزلىك بولىدىكەن. "ئادالەت تەقۋالىققا ئىنتايىن يېقىن، ئاللاھ ئادىل بولغاچىلارنى ياخشى كۆرىدۇ" (5:8) "ئەلھەمدۇلىللاھى رەببىل ئالەمىيىن" (ئالەملەرنىڭ رەببى...) دېگەن ئايەتنى تۇلا دەيمىز. ئۇ ئەجنەبىي گەرچە مېنىڭ مىللىتىمدىن بولمىسىمۇ، ئۇمۇ يەنە ئاللاھ ياراتقان بىر بەندە. پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ ئۇنىڭ ھەققىنى ناھەق ئېلىۋېلىش تۈپتىن خاتاكەن. ئەسلى ئۇ ئامېرىكىلىققا تۈكۈچنى باشقىلارغا ساتقان نورمال باھادا ئېلىشىپ بەرسەم بوپتىكەن...
...........................................  
نۇۋەيبەدىن قاھىرەگە بىر تەرىپى تاغلىق تاشيولدا كېتىۋاتىمىز. بۇ يول بەئەينى ئۈرۈمچىگە بارىدىغان تاشيولدىكى خەتەرلىك ئارىغىل بولاق يوللىرىغا ئوخشايدىكەن. بىر پەرقى بۇ يولنىڭ يەنە بىر تەرىپى قىزىل دېڭىز ساھىلىغا تۇتاش ئىكەن. دېڭىز قىرغاقلىرىدىن ئۇزاقلىشىپ قوملۇق چۆل يولىغا كىردۇق. تەكلىماكان چۆلىدىكى ئۇزۇن تاشيولغا ئوخشايدىغان بۇ يولدا ھەر ئىككى سائەتتە بىر ئاشخانا ئۇچرايدىكەن. تەكلىماكاندىكى تاشيولدىن پەرقى:  تەكلىماكان چۆلىدىكى يولدا مەخسۇس ھاجەتخانا يوقتى، يولۇچىلار پايانسىز قوملۇقنىڭ خالىغان يېرىدە ئولتۇرۇپ ت.... قىلسا بولىۋېرەتتى. ئەمما بۇ مىسىرنىڭ چۆللىرىدە ئۇنداق ئەمەسكەن. ھەر مەنزىلدە گەرچە ۋاي دېگۈدەك پاكىز بولمىسىمۇ چىنە خىش ھاجەتخانا كەڭرى باركەن.
بىزنىڭ ئۇيغۇر دىيارىنىڭ 3% قىسمنى يېشىللىق دەپ ئاڭلىغانتىم. مىسىرنىڭ 6% قىسمى يېشىللىق، قالغان قىسمى چۆللۈك دەپ ئاڭلىدىم. يەر كۈلىمى تەخمىنەن 1 مىليون 2 يۈز كوۋادىرات كىلومېتىر بولۇپ، بىزنىڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايونىمىزدىن خېلىلا كىچىك ئىكەن. بۇ يەردە 80 مىليونغا يېقىن ئادەم ياشايدىكەن.

(داۋامى بار)

dilkax71

رەھمەت خۇددى ئۆزەم ساياھەت قىلىۋاتقاندەك بولۇپ كەتتىمما، ھارمىغايسىز  ساياھىتىڭىز ئوڭۇشلۇق ئاخىرلاشقاي!

wolqan321

بىزنىڭ ساياھىتىمىزمۇ كۆڭۈللۈك بولىۋاتىدۇ، رەھمەت ھەمشىرەم خۇددى ئۆزىمىز ساياھەت قىلىۋاتقاندەك تۇيغۇدا ئوقىۋاتىمەن.
جەزاكاللاھۇخەيرەن كەسىرا!!!