|
(3) سۈرىيە: دەمەشق مەنزىرىلىرى-1
ئايرۇپىلان كۈتكۈچىلىرى تۈرك تائاملىرىدىن ئېلىپ كەلدى. تاتلىق ھالۋا، تۇزلۇق تاماق، يېشىل سالاتا (تۈركچە ئىسمى: روكا، ئۇيغۇرچە ئىسمى: زېغىر ياكى زاغۇننىڭ يېشىل ياپرىقى) ، ئاق پەينېر (پىشلاق) دېگەندەك بولۇپ ئۈچ-تۆت خىل تائام سۇنۇلغاندىن كېيىن، قايسى ئىچىملىكنى ئىچىدىغانلىقىمىزنى سورىدى: كولا، سۇ، چاي، مېۋە سۈيى، قەھۋە... دېگەندەك. مەن قەھۋە، يولدىشىم مېۋە سۈيى تاللىدى. قاچىلار يۇغۇشتۇرۇلغاندىن كېيىن، سائەتكە قاراپ، نامازشام ۋاقتىنىڭ كىرگەنلىكىنى ھېس قىلىپ، ئولتۇرغان يېرىمىزدىلا ئىشارەت بىلەن ئوقۇپ نامىزىمىزنى ئادا قىلدۇق. سەپەردە بولغانلىقىمىز ئۈچۈن ئەسلى بارغان يېرىمىزدە خۇپتەن بىلەن جەمئى قىلىپ ئوقۇشىمىزغىمۇ رۇخسەت بار ئىكەن. بىز تاھارىتىمىز بار چاغدا ئامال بار ناماز ۋاقتىنى قاچۇرماسلىقىنى ئەۋزەل بىلدۇق.
بىر دەمدىن كېيىن ئايرۇپىلان باشلىقى مىكروفوندا ھازىر ئايرۇپىلاننىڭ سۈرىيە تەۋەسىگە كىرىپ بولغانلىقىنى، دەمەشق ئايدىرومىغا يېقىنلاشقانلىقىنى، تۆۋەنلەشكە باشلايدىغانلىقىنى، بىخەتەرلىك تاسمىلىرىنى چىڭ باغلىشىمىز كېرەكلىكىنى ...ئوقتۇردى. ئادەتتە ئايرۇپىلاندىكى ئېغىزچە ئوقتۇرۇشلار ئاۋاال تۈركچە، ئاندىن ئېنگلىزچە، ئاندىن ئەرەپچە ئوقتۇرۇلىدىكەن. (بىز تۈرك ھاۋا يوللىرى ئايرۇپىلانىغا ئولتۇرغانىدۇق.)
ئايرۇپىلاندىن چۈشۈپ، چامىدانلىرىمىزنى ئېلىش جەريانىدا بىر ئاز ھايال بولۇپ قالدۇق. ئەسلىدىكى پىلان بويىچە بولغاندا ئايرۇپىلان سائەت 3:00تە ئۇچقان بولسا، 5:00تە كەلگەن بولساق، يېرىم سائەتتە چامىدانلىرىمىزنى ئالغان ۋە 5:30تە سىرتقا چىقىپ، مەھمەت ئابىينىڭ ماشىنىسىنى ساقلىغان بولساق بولاتتى. بىراق بىز ئايدىروم ئىشىكىدىن سىرتقا چىققاندا سائەت 7:10 بولغان ئىدى. سۈرىيەلىك بىر كىراكەش ئەرەپكە چالا پۇچۇق ئەرەپچە تىلدا گەپ ئۇقتۇرۇپ، بىر دوللار بېرىش ھېسابىغا ئۇنىڭ تېلېفونىدىن مەھمەت ئابىگە تېلېفون قىلدۇق. مەھمەت ئابى ماشىنىسى بىلەن يېقىنلا يەردە ئىككى سائەتتىن بېرى بىزنى ساقلاۋاتقان ئىكەن. بىز ئۆزىمىز تۇرۇۋاتقان ئىشىك نۇمۇرىنى دەپ بېرىشىمىز بىلەنلا دەرھال يېنىمىزغا كەلدى. يولدىشىم ئۇنىڭ بىلەن قۇچاقلىشىپ كۆرۈشتى، مەن سالاملاشتىم.
ماشىنىدا ئايالى نازمىيە بىلەن ئىككى ئوماق پەرزەنتى سەنانۇر ۋە مۇھەممەدمۇ ئىككى سائەتتىن بېرى بىزنى ساقلاۋاتقانىكەن. ئايرۇپىلاننىڭ كېچىكىدىغانلىقىنى ئىستانبۇلدىكى چاغدىلا تېلېفون قىلىپ ئېيتىپ قويمىغانغا پۇشايمان قىلدۇق. مۇھەممەدنى ئىككى ئايلىق بوۋاق چېغىدا كۆرگەنتىم. بىر يىل ئىچىدە تونۇغۇسىز دەرىجىدە ئۆزگىرىپ چوڭىيىپتۇ. ۋاقتىنىڭ قانچىلىك تىز ئۆتىدىغانلىقىنى بەزىدە مۇشۇ بوۋاق بالىلار ئوبدان كۆرسىتىپ بېرىدىكەن. بەش ياشلىق سەنانۇر ئەرەپچە ئارىلاش تۈركچە سۆزلەيدىغان بوپتۇ. (ئۈچ ئايدىن بېرى يەسلىدە ئەرەپچە ئۆگىنىۋېتىپتۇ ئەمەسمۇ.)
ماشىنىدا دوستۇم نازمىيەنىڭ ئۆيىگە قاراپ كېتىۋاتىمىز. نازمىيە مېنىڭ ئالتە-يەتتە يىللىق يېقىن دوستۇم. ئەنقەرەدىكى چاغدا تۇيىغا قاتناشقانتىم. ئادەتتە يېقىن تۇققانلاردەك ئۆتەتتۇق. ئۇمۇ ۋاقتى چىقسىلا بىزنىڭ ئۆيگە كېلەتتى. ھېيت-بايراملاردا، تۇغۇتىدا مەنمۇ كەم قالماي باراتتىم. ئىككىمىزنىڭ يەنە ئورتاق يېقىن دوستلىرىمىز بار ئىدى. ھەر ھەپتە نۆۋەت بىلەن بىرىمىزنىڭ ئۆيىگە يىغىلىشىپ (ۋەتەندە ئاياللار قاتار چاي ئوينىغاندەك يىغىلىشىپ)، يېمەك-ئىچمەكتىن كېيىن، "ئىلمىھال" كىتابلاردىن ئوقۇپ سەۋىيىمىزنى ئاشۇرۇش ۋە قىيىنچىلىقى بارلارغا قولىمىزدىن كېلىشىچە قانداق ياردەم قىلىشنى مەسلىھەتلىشىش ئادەتكە ئايلانغانىدى. (ئەنقەرەدە ئۇيغۇرلار ئىستانبۇلدىكىدەك كۆپ ئەمەس، ھەم تارقاق ئولتۇراقلاشقان بولغاچقا، ئائىلىسى بار ئۇيغۇر ئاياللار بىلەن ئەنقەردە بېرىش-كېلىش قىلىش پۇرسىتىگە بەك نائىل بولالمىدىم. نازمىيە تۈرك، ئەنقەرەدە ئادەتتە يېقىن ئارىلىشىدىغان ئايال دوستلىرىمىزمۇ ئاساسەن تۈرك (بەزى كۇرتلارمۇ بار)، پەقەت مەنلا ئۇيغۇر. ئەمما ئۇلار بىلەن ئولتۇرغاندا ئۇلارنىڭ ھەممىسىنى ئۇيغۇردەكلا ھېس قىلىدىغان بوپ قاپتىمەن.)
دەمەشق كوچىلىرىدا كېتىۋاتىمىز. تۈركلەر "شام" دەپ ئاتايدىغان بۇ دىيارنى ئۇچ سائەت ئىلگىرى ئىستانبۇل ئايدىرومىدا "داماسكۇس" دەپ ئاتىغانلىقىنى ئاڭلىدىم. ئەرەپلەر "دمشق" دەپ يازىدىكەن. كوچىلار، يوللاردا كېتىۋاتقان كىشىلەرنىڭ چىرايى ئۇيغۇرغا ئوخشايدىكەن. قالغىنىنى ئەتە كۈندۈزى بەكراق ئېنىق كۆرەرمىز.
مەھمەت ئابىينىڭ ئۆيىگە يېتىپ كەلدۇق. ئۇلار بۇ يەردە "رۇكنەددىن" رايونىدا جامىئەتۇ-ئەبۇننۇر مەكتىپىگە يېقىن بىر يەردىن بىر ئايلىقىنى 750 دوللارغا ئۆي ئىجارە ئېلىپ ئولتۇرىۋېتىپتۇ. ئۆيلىرى پاكىزە ۋە ئازادە ئىكەن. 2-قەۋەتكىمۇ لېفىت بىلەن چىقىدىكەنمىز. گەرچە ھازىرقى ئۆيى ئەنقەرەدىكى ئىلگىرىكى ئۆيلىرىدىكىدەك ھەشەمەتلىك بولمىسىمۇ، ئەمما پاكىز ۋە رەتلىك تۇتۇلغانلىقىغا مەستلىكىم كەلدى.
تۈركلەردىن كۆپ ئاڭلايدىغان بىر گەپ بار ئىدى: "ھەرەملىك سالاملىق" . بۇ گەپنىڭ مەن بىلىدىغان مەنىسى: "بۇ ئۆيدە ئەر مېھمان بىلەن ئايال مېھمانلار ئايرىم ئايرىم ئۆيدە ئولتۇرىدۇ. ئايرىم داستىخاندا غىزالىنىدۇ. ئەر-ئاياللار بىر بىرىنى كۆرمەيدۇ" دېگەنلىك.
مەھمەت ئابى گەپ باشلىدى:
- سۈرىيەنىڭ ئەھۋالى تۈركىيەدىكىدىن كۆپ ياخشىكەن. بۇ يەردە ھەممە ئۆيلەر "ھەرەملىك سالاملىق" ئېھتىياجىغا ئۇيغۇن قىلىپ سېلىنغان. ئۆيلىرىمىز كەڭرى ئازادە. قېنى بۇياققا مەرھەمەت!
يولدىشىم مەھمەت ئابى كۆرسەتكەن ئۆيگە كىرىپ كەتتى. سەنانۇر مېنى باشقا ئۆيگە باشلىدى. ئىككى كارىدور، ئىككى ئوبىرنى، ئىككى مونچا ۋە ئاشخانا ئۆينى ھېساپلىمىغاندا يەنە 5 ئېغىز ئۆي بار ئىكەن. بىز ئەسلى ئۇلار بىلەن كۆرۈشۈپ، ئامانىتىنى قولىغا بېرىپ، بىرەر پىيالە چاي ئىچكەندىن كېيىن، باھاسى ئوتتۇز قىرىق دوللار ئەتراپىدا مۇۋاپىق بىر مېھمانساراي تېپىپ، شۇ يەردە قونۇشنى پىلانلىغانىدۇق. (چۈنكى، باشقىلارغا ئېغىرچىلىق سېلىشنى خالىمايتتۇق ۋە سۈرىيە بەك ئەرزانچىلىق دەپ ئاڭلىغانىدۇق)
ئەمما نازمىيە بىلەن مەھمەت ئابى: "سىلەر سۈرىيەدە تۇرغان مۇددەت ئىچىدە بىزنىڭ ئۆيدىن باشقا يەردە قونۇشۇڭلارغا رۇخسەت قىلمايمىز! كۆرمىدىڭلارمۇ ئۆيىمىزنىڭ ئازادىلىكىنى؟! سىلەرگە يۇتقان-كۆرپە، ئۆي ھەممىسى تەييار. يېگۈڭلار بار ئۇيغۇرچە تاماقلارنى نازمىيە بىلەن "يامغۇر" ئۆزى ئەتسۇن." دېدى.
نازمىيە زاتەن كەچلىك تاماقنى تەييارلاپ بوپتىكەن. تاماقتىن كېيىن كېچە سائەت بىرگىچە مۇڭدىشىپتىمىز. مۇھەممەد بىلەن سەنانۇرمۇ شوخلۇق قىلىپ ئوخلىمىدى. بۇ ئىككى شوخ بالىنىڭ ئۆزەم تارتقان بەزى رەسىملىرىنى چىقىرىپ قوياي:
خۇپتەندىن كېيىن، بىزگە راستلانغان ئايرىم ئۆيدە ئۇخلاپ قالدۇق.
ئەتىسى ئەتىگەن ناشتىدىن كېيىن كوچا ئايلىنىشقا چىقتۇق. يامغۇر يېغىۋېتىپتۇ. ئاپىراتنىڭ توكىنى ئاۋايلىغاچ بىر قانچە پارچە رەسىم تارتتىم. تۇنجى كۆرگەن دەمەشق كوچىسى رەسىملىرى:
قۇرئان-كەرىمدىكى "ئاللاھ ئاسمانلارنىڭ ۋە زېمىننىڭ نۇرىدۇر" دېگەن ئايەتنى ئۇلار باغچىغا يۇقىرىقىدەك ھۆسنىخەتلەپتۇ.
نەگىلا قارىساق مېۋىلىك دەرەخ كۆرگىلى بولىدىكەن. تۇپرىقى مۇنبەت ئوخشايدۇ.
(داۋامى بار) | 
يوللىغان ۋاقتى 2011-1-2 22:13:50
