نەۋايىنى خاتىرىلەش ئەلكۈيى ئېكرانى زىيارى

دوپپام

بۈگۈن تور ئارلاۋېتىپ مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنىۋېرېستېت ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ شەۋقىي تورىدا  بىرقانچە تورداشنىڭ مۇشۇ تېمىغا يانداشقان بىر قىسىم مۇنازىرىلىرىنى كۆرۈپ قالدىم،يۆتكەپ قويۇش  مۇۋاپىق ئىكەن دېگەن مەقسەتتە بۇ يەرگە چاپلاپ قويغۇم كەلدى.

سەيياھ ناملىق تورداشنىڭ ئىنكاسى:

ئەلىشىر نەۋائىينىڭ مىللەت تەۋەلىكىنى تەتقىق قىلغان ۋاقتىمىزنى ئۇنىڭ ئەسەرلىرىنى تەتقىق قىلىشقا سەرپ قىلغان بولساق، نورغۇن ئىلمىي نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۈرگەن بولاتتۇق. ئەپسۇس.....

بۇ ھەقتىكى سۇئال ئىنكاسقا زۇمرەت ئىسىملىك بىر تورداش مۇنداق جاۋاب بىرىپتۇ:
توغرا دەيسىز، ئەمما بۇنداق مەردلىكنى ئۆزبەكلەرمۇ قىلالمىدى، بىزمۇ قىلالمايۋاتىمىز.
   ئالىم بۈيۈك كىشىلەر توغرىسىدا توختالغاندا ئەلۋەتتە ئۇنى مېنىڭلا ئىدى دەپ تالىشىش مۇۋاپىق ئەمەس. يەھۇدىلار ئۇنداق مۇنداق دەيمىز-يۇ، ئېينىشتىيىننى ئىنسانىيەتنىڭ ئەڭ بۈيۈك ئالىمى دەيمىز. بىز مۇسۇلمان ئېدۇق خېرىستىياننىڭ نەرسىسىگە يېقىن يولىمايمىز دەپ ھەممەيلەن ئېلىكتىر لامپا ئىشلەتمەي شام يېقىپ ئولتۇرالمايمىز ئەلۋەتتە. دېمەك بۈيۈك ئالىملار ماھىيەتتە بىر شەخسىي قوۋىم، قەبىلىنىڭ ئەمىس، پۈتكۈل ئىنسانىيەتنىڭ بايلىقى. نەۋايىنىمۇ ئارتۇق تالاشماي شۇ ھەممىمىزنىڭ بوۋىسى دەپلا تونىۋەتسەك بولاتتى ئەمما ئۆزبېكنىڭمۇ، ئۇيغۇرنىڭمۇ ئۇنداق دېيىشكە كۆڭلىمىز بارمىدى. ئىشقىلىپ بۇنى زادى بىر تاغدەك ئىسپات كۆرسىتىپ بىر تەرەپنىڭ تالىشىۋاتقان ئېغىزىنى ئاپتوماتىك يۇمدۇرماي تۇرۇپ ھەل قىلغىلى بولمايدىكەن، ئېنىڭ بىر ئىسپات بولسا ھەممەيلەننى كۆڭلى تىناتتى-دە.
   مەنمۇ سىزدەكلا قاراشتا ئېدىم ئەمما بۇ مەسىلە توغرىسىدا ئوتتىرىغا چىققان نۇرغۇن قالايمىقانچىلىقلارغا ۋە قېرىنداش مىللەتلەر ئوتتۇرسىدىكى ئازارلىقلارغا قاراپ مۇمكىن بولسا خۇددى مەھمۇد كاشىغەرىنىڭ سالاھىيتىنى بېكىتىشكە ئاساس بولغان ۋەخپىدەك بىر ئىسپات چىقسا بۇ تۈگۈن بىر ھەل بولۇپ كەتسە، ئىشقىلىپ ئازارلاشماي ئۆتسەك دەپ ئويلاپ قالدىم. ئەمما كېيىن قارىسام مىرزا ھەيدەر كوراگەننىڭ «تارىخي رەشىدىي» ناملىق ئەسىرىدە «نەۋايىنىڭ ئاتاسى ئۇيغۇر باخشىلەرىدىن ئەردى، ئاتىنى ‹غىياسدىن كىچىككىنە› دەر ئەردىلەر» دەپ يېزىپ كۆرسەتكەن ئېنىق ئىسپاتى باركەن. ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ يازما 1551-يىلىغا تەۋە بولۇپ، نەۋايىنىڭ دەۋرىدە مۇشۇنداق پۈتۈلگەن. مەھمۇد كاشىغەرىيگە ئائىت ۋەخپە مىلادىيە 1836-يىلى 10-ئاينىڭ 21-كۈنى پۈتۈلگەن بولۇپ بۇ مەھمۇد كاشىغەرىي دەۋرىدىن سەككىز ئەسىر كېيىن پۈتۈلگەن. سەككىز ئەسىر كېيىنكى ۋەخپىنى ئېتىراپ قىلىپ، مەھمۇد كاشىغەرىينىڭ ئۇيغۇر كىملىكىنى ئېتىراپ قىلغان دۇنيا خەلقى جۈملىدىن تۈرك دۇنياسى ئەلىشىر نەۋائىينىڭ ئۆز دەۋىردىشى پۈتۈپ قويغان كىملىك ئىسپاتىنى نېمىشقا ئېتىراپ قىلغىلى ئۇنىمايدۇ؟
    ئۆزبېگىستاننىڭ بىر رەھبىرى تېخى «كىمكى نەۋائىينى ئۆزبىك دېمەيدىكەن ئۇ ئۆزبېگىستاندىن يوقالسۇن» دەپتىكەن، بۇ قارىماققا ئوچۇقتىن ئوچۇق بىشەملىكتەكلا. مەن بۇ رەھبەرنى قوللىمايمەن، بۇ بىر دۆلەت باشلىقىنىڭ سالاپىتىنى قايرىپ قويۇپ سالپاڭلا دەپ قويغان گېپىكەن. مەن ئەلۋەتتە بىزنىڭ خەلقىمىز ئىچىدىكىمۇ نەۋايىنىڭ بىر بېيىت غەزىلىنى ئوقۇپ باقماي تۇرۇپ، «نەم يەردىن چاڭ چىقىرىپ»، «تالىشىدىغان ئىش ئوخشايدۇ» دەپ تۇتۇرۇقسىز گەپلەر بىلەن  كىملىك دەۋاسى قىلىدىغان ئىلمىيسىزلىكنىمۇ ياقتۇرمايمەن. ئەمما نەۋايىغا نىسبەتەن بەلگىلىك چۈشەنچىگە ئىگە بولغان، ئىجدىمائىي پەن ساھەسىدىكى كىشىلەرنىڭ يۇقارقىدەك نەۋائىينىڭ ئېنىق كىملىك ئىسپاتى بار شارائىتتىمۇ ئىپادە بىلدۈرمەسلىككە يۈزلىنىشىمىز تازا مۇۋاپىق ئەمەسمۇ قانداق؟

تادۇ

ئەنەلھەق  دەيدىغان بىرسى  گازا چاققاچ   بىز كىتاپتا كۆرمىگەن ئۇنداق گەپ بار مۇنداق گەپ بار. مەنسۇر ھەللاج كىنو ئىشلىگەن دەپ چوڭ گەپلەرنى قىلىپ قۇيۇپ يوق.

مۇشۇ تور ئەھلىنى ھۆرمەتلەش ، چوڭ ساناش، ئادەم بىلىش توغرىسىدىمۇ بىرەر ماقالە بولسىكەن دەيمەن. ئادەمنى ئەزىتمىگەنلىققۇ بۇ.

ئەسكەرتىپ قويسام ئالدىنقى تىمىدىكى ئىنكاس ،بۇتىمىغا يۆتكەلدى.

xohtekin

ئۇيغۇرلارنىڭ ئۇلۇغ ئوغلانى غىياسىدىن كىچىك ئوغلى نىزامىدىن ئەلىشېر ناۋائىيىنىڭ تۇغۇلغانلىقىنىڭ 870 يىللىقىنى قىزغىن تەبرىكلەيمەن. ئۇستاز ۋە يىتىك تەتقىقاتچى ئابدىبەسىر شۈكۈرى ئەپەندىمگە تېخىمۇ زور ئۇتۇق ۋە بەخت تىلەيمەن.

taxnayi-a

بۇ 39قەۋەتتىكىnawruz يوللىغان 2011-11-13 13:01 غا قارتىلغان  :
مۇشۇ مۇنبەرلەردە داڭلىق ئالىملارنىڭ گېپى چىقسىلا ئۇيغۇر ،ئۆزبەك دەپ ئايرىشقا باشلايمىز .
توغرا نەۋائى ئاۋال ئۇيغۇرنىڭ شائىرى . لېكىن مۇشۇ ئۆزبەك دېگەن دەشتى قىپچاق ئەۋلاتلىرى نېمە ئۈچۈنكى بىز ئۇيغۇرلارنى كۆرەلمەيدۇ . نېمىشقا دەمسىلەر ئۇلارنىڭ دۆلىتى قۇرۇلغان بولسىمۇ دىيارىمىزغا ھازىرغىچە بىرەرمۇ ماركىلىق مەھسۇلاتى كىرىپ باقمىدى . لېكىن قىسقىغىنە 15يىل ئىچىدە ئۇيغۇر كارخانىلىرىدىن ئارمان ، ئىخلاس ، ئامىنە ، خوتەن كروران ....قاتارلىق يېمەكلىك سانائىتى كارخانىللىرى بارلىققا كېلىپ مەھسۇلاتلىرى ئوتتۇرا ئاسىيا بازىرىدىن ھالقىپ ئەرەپ دۆلەتلرى ياۋرۇپا ئەللىرىگە يۈزلەندى ، ئۆزبەكنىڭچۇ ؟ ....ھېچنىمىسى يوق ، دۆت مىللەت . نوچى بولساڭ ھەقاسىڭمۇ ياساپ دۇنياغا يۈزلەندۇرۇپ باق . 21- ئەسىرنىڭ ئۇتتۇرىلىرىغا بارغاندا ئۆزبېك مىللىتى دۇنيادىكى سانى كۆپ ، ساپاسى يوق ، مەدىكارلىرى پۇتۈن ئاسىيانى قاپلىغان مەدىكار مىللەتكە ئايلىندۇ .

بۇنداقمۇ دەپ كەتمەيلى ئەمدى، نىمىلا بولمىسۇن ئۇمۇ بىر مىللەت يەنە كىلىپ كىلىپ ھەممىمىز تۈركى مىللەتلىرى، ئۇلارمۇ ئەلۋەتتە ئۆزىنىىڭ سەلتەنەتلىك تارىخ ۋە مەدەنىيەت جۇغلانمىلىرىنىڭ بولىشىنى ئۈمۈد قىلىدۇ. باشقىلارنى "ساپاسىز" دىيىشتىن بۇرۇن ياخشىراق ئويلىنىشىمىز كىرەك، ئۇلار بىزنى نىمە دەر تېخى! "ئۆيىنى ئوغىرىغا بەرگەن دىۋانىلەر "دىسىچۇ؟!!

khan ھەقىي سالاھىيەتلىك ئەزا

ئابدۇقادىر جالالىدىن ئەپەندىنىڭ مۇنداق بىر گېپى بار. پايدىلىنالىساڭ، قەدرىگە يېتەلىسەڭ، ئېينىشتىيىن بىلەن ئېدىسونمۇ سېنىڭكى، قەدرىگە يەتمىسەڭ، مەھمۇد كاشىغەرى بىلەن يۈسۈپ خاس ھاجىپمۇ سېنىڭ ئەمەس.

uyultash

بولسا مانا مۇشۇنداق .ەسلىمىلەرنى ساقلاپ قۇيۇپ بالىلىرىمىز ئارقىلىق  ساقلاپ قالساق بەك ئەھمىيەتلىك بۇلىدۇ.

027

بۇ ھەقىقەتەن  ئادەمنى سۈيۈندۈرگۈدەك بىر ئىش بوپتۇ.بۇرۇنقىلار ئىزىدىن مېڭىش بىز ئەۋلاتلارنىڭ بۇرچى،ئۇلار مېڭىپ تۈگۈتەلمىگەن يوللاردىن يەنە نۇرغۇنلىرى بار.شۇڭا مەرھۇم بوۋىمىز ئەلشىر نەۋائىدەك دۇنيا ئىتىراپ قىلىدىغان مۇتەپپەككۇرلىرىمىزنىڭ يەنە كۆپلەپ چىقىشىنى ئۈمۈت قىلىمەن.مۇشۇ خۇشخەۋەرنى بىزگە يەتكۈزگەن كىشىلەرگە رەھمەت ئېيتىمىز.

jujuugli

ئەلىشىر نەۋائىي بۇۋىمىز ئەڭ ئالدى بىلەن بىز ئۇيغۇرلارنىڭ بۇۋىسى، ئاندىن كىيىن باشقىلارنىڭ. بىز مۇمكىن بۇلسا چەتئەل ئەدىپلىرىنى كۈپلەپ تەكلىپ كىلىپ، ئەلىشىر نەۋائىي ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنلىرىنى پات-پات ئىچىپ تۇرىشىمىز كېرەك. تۈركىيە. گىرمانىيە ئەزەلدىن ئەلىشىىر بۇۋىمىزنى ئۇيغۇر تۈركلەرىدىن دەپ ھۈكۈم چىقىرىپ بۇلغان.

qiwerkul

شۇنداق ياخشى ئىش بوپتۇ مەن بۇنى كۆرۇپ بەك-بەكلاسۆيۇنۇپ كەتتىم ھەممەيلەن ئىلگىركى ئالىملىرىمىزنى ئۇنتۇپقالمايلى

tatlekalma

ھەقىقەتەن ياخشى ئىش  بوپتۇ لىكىن  ئوزبىكلەرنېڭ  بىزدىن تالاشقىننى سەل چاغلاشقا بولمايدۇ  مىنىڭچە پۇتۇن ئۇيغۇر مىللىتى ھەركەتكە كىلشىمىز ئۇيغۇرنىڭ قانداقلىقىنى بىلدۇرۇپ قويشىمىز ئۇيغۇرنىڭ ئاسان بوزەك بولمايدىغىننى پۇتۇن دۇنياغا بىلدۇرۇپ قويشىمىز كىرەك .ئەلۋەتتە ھەر بىر ئۇيغۇر ھەرقانداق بەدەل تۈلەشكە تەييارلىنىپ تۇرشىمىز كىرەك .