دەرسخانا ئوقۇتۇشىدا دىققەت قىلىشقا تېگىشلىككىچىك ئىشلار

ئۇيغۇرۇم

دەرسخانا ئوقۇتۇشىدا دىققەت قىلىشقا تېگىشلىككىچىك ئىشلار

    نۆۋەتتەدۆلىتىمىز مائارىپقائائىتقائىدە _ قانۇن، نىزام ۋە بەلگىلىمىلەرنى تۈزۈپ مائارىپئىسلاھاتىقەدىمىنىتېزلىتىۋاتىدۇ. مائارىپنىڭ رولىنى تېخىمۇ كۈچەيتىشنىتەشەببۇسقىلىپ، مائارىپنىڭئاچقۇچلۇق رولىدىن پايدىلىنىشنى ئوتتۇرىغا قويۇپ دۆلەتنىپەن _ مائارىپ ئارقىلىقگۈللەندۈرۈشنىزور كۈچ بىلەن قوللاپ، مائارىپ سىستېمىسىدا زوركۆلەمدە ئىسلاھاتئېلىپ بېرىشقايۈزلەندۈرۋاتىدۇ. ساپا مائارىپىنى ئومۇميۈزلۈك يولغاقويۇشنىڭ ئۇسۇل _ چارە، تەدبىرلىرى توغرىسىدا ئىزدىنىۋاتىدۇ. دېمەك، مائارىپتۈزۈلمىسىجەھەتتەئۆزگىرىش بولدى. ئەنئەنىۋى ئوقۇتۇش ئۇسۇلى يېڭىلىنىپئىمتىھانمائارىپىنىڭ ئورنىنىساپا مائارىپىنىڭ ئىگىلىشى جەمئىيەتنىڭ مۇقەررەرئېھتىياجىبولۇپ قالدى.
نۆۋەتتە مۇتلەق كۆپ ساندىكى ئوقۇتقۇچىلار ئوخشاشبولمىغان شارائىت، ئوخشاش بولمىغانمۇھىتقا ماسلىشىپ، دەرسخانا ئوقۇتۇشىنىڭسۈپىتىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشكەتىرىشىۋاتىدۇ. مۇشۇنداق ئەھۋال ئاستىدا، ناھايىتى ئازبىر قىسىمئوقۇتقۇچىلار جەمئىيەتنىڭتەلىپىگە ماسلاشماي، پۇرسەتپەرەسلىك قىلىپئىزدىنىشروھىدىن خالىي بولغان ھالدادەرسخانا ئوقۇتۇشىدا خاتالىقلارنى سادىرقىلىۋاتىدۇ.
1. دەرسخانا ئوقۇتۇشىدا دەرسمەزمۇنى، ئوتتۇرىغا قويۇلغان سۇئال ۋەيېتەكلەشئەھۋاللىرىدا توغرا بولماسلىقھادىسىلىرى بار. مەسىلەن، ئوقۇتقۇچىباشلانغۇچمەكتەپنىڭ بىرىنچى يىللىقتىكىئوقۇغۇچىلىرىغا دەرس ئۆتۈشجەريانىدا تۆۋەندىكىدەكھالەتشەكىللەنگەن. ئوقۇتقۇچى ئۈچنەپەر ئوقۇغۇچىنى دوسكىغا چىقىرىپ << ئادەم، ئات، ماشىنا >> قاتارلىقسۆزلەرنى يېزىشقا تەشكىللىگەن. بىراق، ئوقۇغۇچىلاريازالمىغان، ئوقۇتقۇچى يېتەكلەپيازدۇرۇشنى ئويلاپئوقۇغۇچىدىن:<< ئادەمنىڭبېشىدا نېمە بار؟>> دەپسورىغان. ئوقۇغۇچى:<< ئادەمنىڭ بېشىدا ( تۈك ) بار.>> دېگەن. ئىككىنچى ئوقۇغۇچىدىن سەل ئاچچىقلانغان ھالدا:<< ھەي، سەن ياز! ئاتنىڭ بېشىدانېمە كېلىدۇ؟>> دەپ سورىغان. ئوقۇغۇچى:<< نوختا >> دېگەن. ئوقۇتقۇچى تېخىمۇ تېرىككەن ھالدا ئۈچىنچىئوقۇغۇچىغا:<< ماشىنىنىڭئالدىقىسمىدا نېمە بار؟>> دەپسورىغاندائوقۇغۇچى:<< كاپىنكا >> دېگەن.
2. دەرسخانا ئوقۇتۇشىدا دەرسمەزمۇنى ئوقۇغۇچىلارنىڭ سەۋىيىسىگەماس كېلىش كېرەك. مۇناسىۋەتسىز مەزمۇنلار كۆپسۆزلىنىپ ئوقۇغۇچىلارغا پۇرسەت بەرمەي، ئوقۇغۇچىلارنىڭسەۋىيىسىگە سەل قاراپ ئۆزىنىكۆز _ كۆز قىلىدىغانبىلەرمەنلىك ئەھۋاللارنى سادىرقىلىشتىن ساقلىنىش كېرەك.
مەسىلەن: مەلۇم ئوقۇتقۇچى << قوشاق >> ھەققىدە دەرس ئۆتكەندەئۆزىبىلىدىغان شېئىر، يۇمۇر، لەتىپە، ساتىرا، قاتارلىقلارنىسۆزلەپ دەرسۋاقتىنىڭ كۆپقىسمىنى ئۆزى ئىگىلىۋالغان. ئاخىرىدا ئوقۇغۇچىلارغاقوشاقيازدۇرغان.
A ئوقۇغۇچى:
ئالما ئاتتىم دەرياغا،
لەيلىۋېلىپ چۆكمىدى.
مۇئەللىم شۇنچە سۆزلىسە،
بىرمۇ بالا ئۇقمىدى.

B ئوقۇغۇچى:
ئالما ئاتتىم دەرياغا،
لەيلىۋېلىپ چۆكمىدى.
مۇئەللىم كاپشىپ سۆزلىگەچ،
ئوينىشىمغا يول بولدى.

C ئوقۇغۇچى:
دەرس ۋاقتىدا مۇئەللىم،
گەپنى ئازراق قىلسىڭىز.
بىزنى كۆپرەك سۆزلىتىپ،
ئەقلىمىزنى ئاچسىڭىز.
3. دەرسخانا ئوقۇتۇشىنىڭقايتارما ئىنكاس باسقۇچىدا، ئوقۇغۇچىلارنىڭدەرسكە بولغانچۈشەنچىسىنى سىناش ئۈچۈنتەييارلىغان سىناق سۇئاللىرىغا ئوقۇتقۇچى چوقۇمياخشىتەييارلىق قىلىش كېرەك. بىرتەرەپلىمە جاۋابقا ئېسىلىۋالماسلىق كېرەك. مەسىلەن، ئۇقۇتقۇچى << يوپۇرماق >> ھەققىدە دەرس ئۆتۈپ تۆۋەندىكىدەكسۇئالنىقويغان:
دەرەخ يوپۇرماقلىرىنىڭ چۈشۈپ كېتىشى نېمىنىچۈشەندۈرىدۇ؟
A ئوقۇغۇچى: دەرەخنىڭ ئۇسساپ كەتكەنلىكىنى چۈشەندۈرىدۇ.
B ئوقۇغۇچى: دەرەخ يىلتىزىنىڭ قۇرغاقلىقىنىچۈشەندۈرىدۇ.
C ئوقۇغۇچى: دەرەخ غولىنىڭ قۇرۇغانلىقىنىچۈشەندۈرىدۇ.
D ئوقۇغۇچى: كۈز پەسلىنىڭ ئاخىرلاشقانلىقىنىچۈشەندۈرىدۇ.
F ئوقۇغۇچى: قىش پەسلىنىڭ يىتىپ كەلگەنلىكىنىچۈشەندۈرىدۇ.
بىراق ئوقۇتقۇچى پەرۋاسىزلارچە A,B,C ئوقۇغۇچىلارنىڭجاۋابى توغرا دېگەن ئىنكاسنىقايتۇرۇپ، D ئوقۇغۇچى بىلەن F ئوقۇغۇچىلارنىڭجاۋابىغائىنكاس قايتۇرمىغان.
4. دەرسخانا ئوقۇتۇشىدا دەرسمەزمۇنىغا بىرلەشتۈرۈپ ئىدىيىۋى تەربىيىنىبېرىشزۆرۈر. بىراق تەربىيە بەردىم دەپئەكس تەسىر بېرىشتىن ساقلىنىشكېرەك.
مەسىلەن، مەلۇم ئوقۇتقۇچى ئېكولوگىيىلىكمۇھىتقامۇناسىۋەتلىك دەرس سۆزلىگەندەمۇنداق بىر مىسالنى تىلغا ئالغان: << ھازىردۆلىتىمىز تەبىئىيئورمانلارنىقوغداش مەخسۇس قانۇن تۈزۈپ ئېلان قىلدى ھەم قوغداشئۈچۈن ئورمان ساقچى ( قاراۋۇللىرىنى) ئورۇنلاشتۇردى ۋە تەبىئىي ئورمانلىقلارنىڭكىرىش ئېغىزىغادەرەخكەسمەسلىك توغرىسىدا ۋىۋىسكا ئېسىلدى. كىشىلەر ۋىۋىسكائېسىلغانبولسىمۇدەرەخلەرنى يەنە كەسكەچكە ئورمان ساقچىلىرى ۋىۋىسكا كىچىكدەرەخلەرگەئېسىلىپكىشىلەرنىڭ كۆزىگە چېلىقماي قاپتۇ دەپ ئويلاپ، نۇرغۇن كىچىكدەرەخلەرنىكېسىپ، ۋىۋىسكىنى چوڭ دەرەخلەرگە ئاسقان >> دېگەن. دېمەكگەرچەئورمانچىلىق ھەققىدەقانۇن ئېلان قىلىنغانلىقى، دەرەخلەرنىقالايمىقان كەسمەسلىكتوغرىسىدىكى تەشۋىقاتۋىۋىسكىلىرى ئېسىلغانلىقتەكياخشى ئىشنى دېگەن بولسىمۇ، ئورمانساقچىلىرىنىڭئورمان قانۇنىغا خىلاپھالدا دەرەخلەرنى ئۆزى كېسىپ ئېكولوگىيىلىكمۇھىتنى بۇزۇشتەكيامانتەسىر پەيدا قىلغانلىقىنى ئۆزىمۇ سەزمىگەن ئاساستاشەرھلەپقويغان.
5. ھازىرقى ساپا مائارىپىنىڭتەلىپى بويىچە ئوقۇغۇچىلارنىڭئىقتىدارىنى سىناشتا نومۇرئارقىلىق ئەمەس، ئىلھاملاندۇرۇش ئۇسۇلىقوللىنىۋاتقان پەيتتە يەنىلا نومۇر قويۇپ، نومۇرنى ھەرخىلئاتالغۇلار بىلەن ئاتاپئوقۇغۇچىلارغا لەقەم سىڭدۈرۈپ يامان تەسىرپەيدا قىلىشتەكئىللەتلەردىنساقلىنىش كېرەك.
مەسىلەن: مەلۇم ئوقۇتقۇچى <<0>> نومۇرنى << كالاقاتلىمىسى، كالاكۆزى>> دەپ ئاتىغان، 60 نومۇرنى << ساۋاق >> نومۇردېگەن. << ئورنىڭىزدىن تۇرغانلىقىڭىز ئۈچۈن ئاۋاق نومۇر >> دەپ 1 نومۇرقويغان. ياخشى جاۋاپ بەرگەنلەرگە: << بىر تاياق، ئىككىماياق >> دەپ 100 نومۇر قويغان. 88 نومۇرنى << ئىككى دانە بولۇ كاۋىسى >> دەپنومۇرقويغان. بۇنىڭ بىلەن ئوقۇغۇچىلار ئارىسىدا << xx كالا قاتلىمىسى،كالاكۆزى >>، << xx ئاۋاق، ساۋاق، ماياق >>، << xx مانتا كاۋىسى، پولۇكاۋىسى >> دېگەندەك لەقەملەر تارىلىپ ئوقۇغۇچىلارغا روھىي بېسىم ئېلىپكەلگەن.
دېمەك، دەرسخانا ئوقۇتۇشىدا يۇقىرقىدەك كىچىكئىشلارغا سەل قاراپ، ئوقۇتۇشنىڭدەرسخانىدا نورمال ياخشى ئېلىپ بېرىلىشىغاكاپالەتلىكقىلمىغاندا سۈپەت ۋەئۈنۈمدىن سۆز ئاچقىلى بولمايدۇ. شۇڭادەرسخانائوقۇتۇشىدا كىچىك ھالقىلارغا زادىلاسەل قارىماسلىق كېرەك..



(تەھرىر : يانتاق)

زەپەر

ياخشى ماقالىكەن مەزمۇنىنى مەنمۇ ياقتۇردىم

پاتىمە

ياخشى تىما يوللاپسز. رەخمەت سىزگە .تېخمۇ مول مەزمۇنلۇق تىمىلارنى كۆپلەپ يوللاپ تۇرسىڭىز