«بالىلار ئەدەبىياتى» ئىجادىيەت سېمنارىيىسى ئېچىلدى   [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

ماڭغاچ تۇرسۇن

بۇ قېتىمقى يىغىلىشقا ئا . ھەسەن بوپ قاپتۇ باش ،
ئىككى قولى يانچۇقىدا يا خۇپىي ئوينامدۇ تاش ،
ۋا ئاكىنى جىم دىمەڭلار ، ئۇيغىنىدۇ جملىقى ،
بىرلىرى شامدىن كېيىن ئوينىتىپ ئاتقاندا قاش .

ئاۋۇ  قىزىل چاچ تۈگۈنەك بۆجۈيۇپ تۇرغان بىلەن ،
چىقىرار  قىلىقىنى ھىسلىرى بولغاندا شاش .
يۈزى بەك تۆۋەن ئىدى ماخمۇد ئىنىمنىڭ ۋادەرىخ ،
تاپشۇرۇپ قوياي ساڭا شاپ بۇرۇت ئىلغار ئاداش .

قاسسىپىڭ ئا. توختىمۇ ، كۆيمەي تۇرامدۇ ئوتتىمۇ ،
ئۇ پۇكانچى قىپ غەلەت ياكى بېغىرنى سوقتىمۇ .
ئەدھىمىڭنىڭ كۆزى ياش دەسسەپ يۈرىدۇ پوقنىمۇ ،
مەن چېغىمدا بۇ سەپەردە تاپقان ئىدىمغۇ يوقنىمۇ ،
ئۇ تېخى بارمايدىكەن ، ئاپارمىساڭلار قىپ ھاپاش .

بۇ قىتىمقى يىغىلىشمۇ شۇنداق ئەھمىيەتلىك بوپتۇ ،بارلىق ئاپتۇرلارغا سالام يوللاش بىلەن بىرگە سىتىۋالدى مۇئەللىمنىڭ سىمنارىيىدكى كۈنلىرىگە ئىزگۈ تىلەكلەر يار بولغاي ،،،،

ماڭا بىر چاغ پۇت ئېتىپ نايناقلىغانتىڭ شاۋكىتى ،
كۆك سۈتۈڭنى پەش قىلىپ قايماقلىغانتىڭ شاۋكىتى .
ھاي دىسەم ئاغزىڭدا شەر ئېپ ئايماقلىغانتىڭ شاۋكىتى ،
تۈز تۇرۇپ ماڭار يولۇڭ مايماقلىغانتىڭ شاۋكىتى ،
ئۇشبۇ يەردە كولىنىپ قالدى مانا كونا قاقاش .

ئىشلىرىڭ ئۇتۇقلۇقمۇ ، ئاتلىرىڭ توقۇقلۇقمۇ ،
چىقارمايسەن ئۈنۈڭنى تىللىرىڭ چوقۇقلۇقمۇ ،
خوتۇنۇڭنىڭ قوللىرى كۆزۈڭگە نوقۇقلۇقمۇ ،
يا خوتۇننىڭ ئالدىدا زۇۋانىڭ تۇتۇقلۇقمۇ ،
كەل قېنى گىلدىڭلىماي بىر ئىزىدا تۇرسىلا باش .

رەڭ بېرىپ نايناقلىدىڭ ناجۇ بىلەن باشىڭغا سەن ،
كۆپ باھا قويدۇڭ يەنە ئەرزىمەس تاشىڭغا سەن ،
چاچقۇ تەييار بوپتۇ ئەمدى ئوسما قوي قاشىڭغا سەن ،
بۇ سۆزۈمدىن كۆبجىسەڭ كېمە سال ياشىڭغا سەن ،
رازىمەن جەڭگاھ ئارا قانغا بويالسا ئۈستىۋاش .

يۈرىمەن ئىزدەپ تېخى ھىلىقى كالپۇكنى مەن ،
قايتۇرۇپ بەرمەكچىغۇ ئۆتنىگە لاپقۇتنى مەن ،
يىقىتىپ يەرگە ئۇراي سېۋىلىپ چاپۇتنى مەن ،
مەيلىغۇ ئىككىڭ ئۈچۈن دەسسىسەم ئاپقۇتنى مەن ،
سالغىنىڭ ساندۇق ئەمەس پۇرۇقلىغان بولسىمۇ داش .
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئابدۇخېلىل تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-5-29 23:28  

سىمنارىيە ناھايىتى ئوڭۇشلۇق داۋام قىلىۋىتىپتۇ،مەنمۇ  ئۆزەمنى ئاراڭلاردا باردەكلا ھېس قىلماقتىمەن.بىراق
بۇ كاتتا پائاليەتكە قاتنىشالمىغانلىقىمدىن بەكلا ئەپسۇسلاندىم،بولمىسا بىكار يۈرىمەن مانا...

نەدە بىكار يۈرىسەن ؟ ئىككى قولۇڭنى چاپاننىڭ يانچۈقىغا سېلىۋاپسەنغۇ .

يەنە ئا . ھەسەن تىمسالىدا

ئەي ئىنىم ئەمدى سىلى كەپ قوياملا ،
بالىچە ھەزىللەردىن دەپ قوياملا ،
دامۇللام ئۇدۇملىرى ئوقتىن يامان ،
ماخمۇدقا شۇ ئۇدۇمدىن سەپ قوياملا  .
كۆپ ئەجىر سىڭدۈرۈپلا تەمبىرچىگە ،
ۋە ياكى بىرەر پەدە چەپ قوياملا .
شاتلىنىپ كەتكەندەكلا كۆرۈنىلا ،
ئۇچرىسا بىرەر سەبىي لەۋ قوياملا .
ئۇپرىسا ئاياقلىرى تولا مېڭىپ ،
ئاستىغا پاكرۇشكىدىن چەم قوياملا .
زاتىلەن يۈرىدىلا زاھىرەن يوق ،
كۆڭۈلنى مۇشۇنداقلا گەم قوياملا .
سىلىنىڭ بىلمەيدىغان ئىشلىرى يوق ،
كېچىسى ئۇخلىماستىن رەم قوياملا .
سىلىنىڭ سىھىرلىرى كارامەتكەن ،
ئېرىنمەي ھەر بىر ئىشقا پەم قوياملا .
دەۋەتتۇق بۇ گەپلەرنى بېرىپ قالساق ،
تۇيدۇرماي ئارقىمىزدىن سەگ قوياملا .

29- ماي، كۇرس 3- كۈنىگە قەدەم قويدى. تەسىراتلار كۈندىن كۈنگە چوڭقۇرلاشماقتا. بۈگۈن كۈنتەرتىپ بويىچە شىنجاڭ ئۇنۋېرستېتى نەشىرياتىنىڭ مۇھەررىرى، ئاپتونوم رايوندا زور تەسىرگە ئىگە بالىلار ئەدەبىياتى يازغۇچىسى لۇنەيتىڭ ئەپەندى بالىلار ئەدەبىياتىدا ژانىر تاللاش مەسىلىسى، نادىر ئەسەرنىڭ ئۆلچىمى قاتارلىق مەسىلىلەر بويىچە لېكسىيە سۆزلىدى. لۇنەيتىڭنىڭ ھازىرغا قەدەر بالىلارغا دائىر 24 پارچە كىتاۋى نەشىر قىلىنغان بولۇپ، 3 مىليون خەتكە يېتىدۇ.
ئۇ نۆۋەتتە بىر قىسىم كىشىلەردە بالىلار ئەسەرلىرىنى تۆۋەن ساناشتەك خاھىشنىڭ مەۋجۇدلۇقىنى، ئەمەلىيەتتە بالىلار ئەسەرلىرىنىڭ سۈپىتىنىڭ ھەرگىزمۇ چوڭلار ئەسەرلىرىدىن كەم ئەمەسلىكىنى، مۇنەۋۋەر بالىلار ئەسىرى ئارقىلىق چوڭلار ئەسەرلىرى ئارقىلىق ئىپادىلەش مۈمكىن بولمىغان ئاكتىۋال ئىدىيىلەرنى يورۇتۇش مۈمكىنلىكىنى بايان قىلدى. ئۇنىڭ ئېيتىشىچە، نۆۋەتتە بالىلار ئەدەبىياتى ئەسەرلىرىنىڭ يوشۇرۇن بازىرى چوڭلار ئەسەرلىرىنىڭكىدىن ياخشى ئىكەن.ئۇ ئۇيغۇر بالىلار ئەدەبىياتى ھەققىدە ئەتراپلىق تونۇشقا ئىگە ئەمەسلىكىنى، لېكىن، پەرھات ئىلياسنىڭ «كىرورانلىق بالىلار»رومانىنىڭ خەنزۇچىسىنى كۆرگەندىن كېيىن ئۇيغۇر بالىلار ئەدەبىياتىنىڭمۇ ناھايىتى يۇقىرى سەۋىيىدە ئىكەنلىكىنى ھېس قىلغانلىقىنى ئېيتتى.
جاسارەت جاپپار، پەرھات كازىمى قاتارلىق يازغۇچىلار بىر مۇنەۋۋەر ئەسەرنىڭ ئۆلچىمى، بۈگۈنكى موڭغۇل ۋە زاڭزۇ  بالىلار ئەدەبىياتىنىڭ تەرەققىيات ئەھۋالى قاتارلىق ئۆزلىرى قىزىقىدىغان تېمىلار بويىچە سۇئال سورىدى. لۇنەيتىڭ ئۆز ئىمكانىيىتى دائىرىسىدە جاۋاب بەردى. لېكسىيە ئاخىرىدا لۇنەيتىڭ ئەپەندى ئۆزىنىڭ نەشىر قىلىنغان بالىلار چۆچەكلىرى توپلىمى بىلەن يازغۇچى ئەخمەتجان ئابدۇللانىڭ «يۇلتۇز قىز» ناملىق بالىلار چۆچەكلىرى توپلىمىنى ئۆزئارا خاتىرە سۈپىتىدە سوۋغا قىلىشتى.

بالىلار ئەدەبىياتى ئۈچۈن كۈچ چىقىرىۋاتقان ، سىمنارىيىگە قاتنىشىش پۇرسىتىگە ئېرىشكەن بارلىق ئەزىزلەرنىڭ ھەر بىر كۈنىنىڭ مەنىلىك ئۆتۈشىنى ئۈمۈد قىلىمەن .سېتىۋالدى مۇئەللىمنىڭ تېنىگە سالامەتلىك،زېھنىگە بەرىكەتلەر يار بولغاي!!

29-30-كۈنلىرىدىكى پائالىيەت خاتىرىسى:

30- ماي، سىمنارىيەنىڭ 4- كۈنىگە قەدەم قويدى. سۈزۈك ئاسمان، سالقىن تاغ شامىلى، مېھرى ئىللىق قۇياش... يېڭى بىر كۈنلۈك مەشغۇلاتلىرىمىز باشلىنىپ كەتتى. بۈگۈن كۈنتەرتىپ بويىچە «تارىم غۇنچىلىرى»،«پەرۋاز» ژۇرنىلى تەھرىر بۆلۈمدىكى مۇھەررىرلەر بىزنى يوقلاپ كەلمەكچى ئىدى. ھەممەيلەن سەپەرۋەرلىككە كەلدۇق. بەزىلەر ھويلا سۈپەرسە، بەزىلەر سۇ چاچاتتى. بىر چاغدا مېھمانلار يېتىپ كەلدى. ئىللىق چىراي، تونۇش سىيمالار...ئۇلارنىڭ ئىچىدە تېخى شىنجاڭ مائارىپ نەشىرياتى دەرسلىك تۈزۈش بۆلۈمىنىڭ مەسئۇلى ۋاھىتجان ئوسمان، دىلشات ئىدرىس، مۇختەر مۇھەممەت، پەرھات ئىلياس، «تارىم غۇنچىلىرى» ژۇرنىلىنىڭ مۇئاۋىن باش مۇھەررىرى ئىلغارجان سادىق، تەھرىر بۆلۈمىدىن ھاۋاخان خوجا، قەلبىنۇر مەمتىمىن،گۈلنار لېتىپ، زۇلپىقار يۈسۈپ ۋە «پەرۋاز» ژۇرنىلىنىڭ باش مۇھەررىرى ئەسقەر مىجىت قاتارلىقار بار ئىدى. بالىلارنىڭ غېمىنى يەيدىغان پەرۋىشكارلار بىلەن قەلەمكەشلەر ھاياجان ئىچىدە جەم بولدى. مائارىپ نەشىرىياتى سىمنارىيە ئۈچۈن تەقدىم قىلغان قوي دۇئا- تەگبىرلەر ئىچىدە سويۇلدى. دىلشات ئىدرىس ئاكا مائارىپ نەشىرىياتىنىڭ ئەھۋالىدىن كۇرسانتلارغا مەلۇمات بەردى. شىنجاڭ مائارىپ نەشىرىياتى 1956- يىلى قۇرۇلغان بولۇپ، 6 خىل تىلدا دەرسلىك ماتېرىيال باسماقتا. «شىنجاڭ مائارىپ گېزىتى» ھەپتىدە ئىككى سان، «شىنجاڭ مائارىپ ژۇرنىلى» ھەر ئايدا بىر سان نەشىر قىلىنىدۇ.
دەرسلىك تۈزۈش بۆلۈمىنىڭ مەسئۇلى ۋاھىتجان ئوسمان مۇنداق دېدى:- نۆۋەتتە ، ئەدەبىيات دەرسلىكىنى تۈزۈش جەھەتتە ئەسەر كەمچىل بولماقتا. ھازىر بار بولغان ئەسەرلەرنىڭ تېما دائىرىسى تار، مېھىر- مۇھەببەتكە دائىر ئەسەرلەر كۆپ. قېلىپنى بۇزۇپ، ئەركىن ئىجادىيەت قىلىدىغان ھالەت شەكىللەنمەيۋاتىدۇ. بالىلار يازغۇچىلىرىمىز تېما دائىرىسىنى كېڭەيتسە، تەپەككۇر جەھەتتە ئويلىمىغان نۇقتىنى چىقىش قىلسا.
يەنە بىرى، بالىلىرىمىزنىڭ تىلىنى تاۋلايدىغان يېڭىلىتماق، شېئىرىي تېپىشماق تۈرىدىكى ئەسەرلەرنى يېزىشقا ئەھمىيەت بېرىلسە،بۇ خىلدىكى ئەسەرلەرنىڭ بالىلارنىڭ تىل قابىلىيىتىنى ئۆستۈرۈشتە ئۈنۈمى يۇقىرى. بالىلار ئەدەبىياتى يازغۇچىلىرىنىڭ مۇشۇ جەھەتتە بىزگە ماسلىشىپ نادىر ئەسەرلەرنى يېزىپ بەرسە، شۇ پۇرسەتتە دەرسلىكلىرىمىزنى مىللىي ئالاھىدلىككە ئىگە قىلىۋالساق.دەرسلىكلىرىمىز ياخشى تۈزۈلسە بالىلىرىمىزدا كىچىكىدىن تارتىپلا ئەدەبىياتقا نىسبەتەن مۇھەببەت شەكىللىنىدۇ.
«شىنجاڭ مائارىپ ژۇرنىلى» دىن مۇختەر مۇھەممەت كۇرسانتلارنىڭ ژۇرنالنىڭ نۆۋەتتە تەسىس قىلىنغان 4 بەتلىك ئەدەبىي بېتىنى سەرخىل بالىلار ئەسەرلىرى بىلەن تەمىنلەپ بېرىشىنى ئۈمىد قىلدى.«پەرۋاز» ژۇرنىلىنىڭ مەسئۇلى ئەسقەر مىجىت ژۇرنالنىڭ ئومۇمى ئەھۋالىنى تونۇشتۇردى. بۇ ژۇرنال1995- يىلى «ماقالىلەر ئايلىق ژۇرنىلى» دېگەن نامدا، 1998- يىلى «ئۈمىد چېچەكلىرى» دېگەن نامدا ، 2003- يىلىدىن باشلاپ رەسمىي ھالدا «پەرۋاز» دېگەن نامدا چىقىرىلغان، مەملىكەت بويىچە ئاشكارە تارقىتىلىدىغان ژۇرنال. ھەر ئايدا 55 مىڭ نۇسخا تارقىتىلىدۇ.
«تارىم غۇنچىلىرى» ژۇرنىلىنىڭ مۇئاۋىن باش مۇھەررىرى، بۆلۈم مۇدىرى ئىلغارجان سادىق ژۇرنالنىڭ نەشىر قىلىنىش ئەھۋالىنى تونۇشتۇردى. مەزكۇر ژۇرنال 1984- يىلىدىن باشلاپ رەسمىي نەشىر قىلىنغان بولۇپ، ئومۇمىي تىراژى 30 مىڭغا يېتىدۇ.
ئىلغارجان سادىق كېلىۋاتقان ئەسەرلەردە ساقلىنىۋاتقان مەسىلىلەرنى ئوتتۇرىغا قويۇپ ئۆتتى:- نۆۋەتتە بەزى ئاپتورلاردا ئۆز قابىلىيىتىگە ئىشىنىپ كېتىپ، ئەسىرىنى قولىنىڭ ئۇچىدا ئىشلەپ قويىدىغان ئەھۋال بار. شۇڭا ئاپتورلارنىڭ ئۆز ئەسەرلىرىنى پىششىق ئىشلەپ بېرىشىنى ئۈمىد قىلىمىز.بىز ژۇرنالدا ئېلان قىلىنغان ئەسەرلەردىن بىر توپلام تۈزۈشنى پىلانلاۋاتىمىز.
ئۆمەر مەتنۇرى قۇتيار، پەرھات كازىمى ژۇرنال سۈپىتىنى ئۆستۈرۈشتە ئەھمىيەت بېرىلىشكە تېگىشلىك نۇقتىلار ھەققىدە ئويلىغانلىرىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ ئۆتتى.
ئابلىكىم ھەسەن:-ژۇرنالدا پەن- تېخنىكا ساۋاتلىرى ياكى شەيئى،تەبىئەت تونۇشتۇرۇلغان ئەسەرلەردە يېڭىچىراق شەكىللەرنى سىناپ بېقىش كېرەك، دەپ ئويلايمەن. چۈنكى،  بىۋاستە چۈشەندۈرۈش ۋە سىخىما تۈسىنى ئالغان تونۇشتۇرۇش ماقالىلىرىدىن بالىلار بىزار بولۇپ كەتتى.
خەلقىمىزدە «ياخشى مېھمان تاماق ئۈستىگە» دېگەن ھېكمەتلىك سۆز بار. «شىنجاڭ ياشلىرى» ژۇرنىلى تەھرىراتىدىكى مۇھەررىرلەرنىڭ كۇرسانتلارنى يوقلاپ چىقىدىغانلىقى ھەققىدىكى ئۇچۇر ھەممەيلەننى ھاياجانغا سالدى. بىر چاغدا ژۇرنالنىڭ باش مۇھەررىرى جۈرئەت سەيپۇل، ئۇيغۇر تەھرىر بۆلۈم مۇدىرى ئەسقەر ياسىن قاتارلىقلار تەھرىر بۆلۈم خادىملىرىنى باشلاپ سۆھبەت سورۇنىمىزغا كىرىپ كەلدى. قىزغىن تونۇشۇش، تونۇشتۇرۇشلاردىن كېيىن جۈرئەت سەيپۇللا «شىنجاڭ ياشلىرى» ژۇرنىلىنىڭ نۆۋەتتىكى ئەھۋالىنى تونۇشتۇرۇپ ئۆتتى شۇنداقلا سىمنارىيىگە قاتناشقان يازغۇچى- شائىرلارنىڭ مۇنەۋۋەر ئەسەرلەرنى ژۇرنالغا بېرىشىنى تەۋسىيە قىلدى. قىزغىن سۆھبەتلەردىن كېيىن، ھەممەيلەن بىرلىكتە چۈشلۈك تاماقلاندى.
چۈشتىن كېيىن، بالىلار ئەدەبىياتى يازغۇچىسى پەرھات ئىلياس ئۆز ئىجادىيىتى، دۇنيا ۋە جۇڭگو بالىلار ئەدەبىياتىنىڭ ھازىرقى ئەھۋالى ، بالىلار ئەدەبىياتىدىكى سەل قارىلىۋاتقان نۇقتىلار ھەققىدە لېكسىيە سۆزلەپ ئۆتتى.
پەرھات ئىلياس تىلشۇناسلىق كەسپىدە ئوقۇغان بولۇپ،دەسلەپ ئەدەبىي تەرجىمە بىلەن شۇغۇللانغان، كېيىن پىرۇزا، پوئىزىيە ئىجادىيىتى بىلەن شۇغۇللانغان، ئەينى دەۋردىكى يېڭىچە شېئىرىيەت ئىجادىيىتىنىڭ باشلامچىلىرىدىن بىرى بولۇپ، ھازىرغا قەدەر كۆپ خىل ژانىرلار بويىچە كۆپلىگەن ئەسەرلەرنى ئىجاد قىلىپ ئوقۇرمەنلەرگە سۇنۇپ كەلمەكتە.ئۇ شىنجاڭ مائارىپ نەشىرىياتىغا يۆتكىلىپ كەلگەندىن كېيىن بالىلار ئەدەبىياتىنىڭ مۇھىملىقىنى تونۇپ يەتكەن ۋە بالىلار ئەدەبىياتى ئىجادىيىتى بىلەنمۇ شۇغۇللىنىپ ئۆزىنىڭ كۆپ قىرلىق تالانتىنى نامايان قىلغان.
ئۇ مۇنداق دەيدۇ:-رايونىمىزغا ئەڭ دەسلەپتە كىرگەن چەتئەل بالىلار ئەسەرلىرىنى قازان باسمىسىدا بېسىلغان ئەسەرلەردىن ھېسابلاشقا بولىدۇ.يېقىنقى زامان  بالىلار يازما ئەدەبىياتىنى نەزەرخوجا ئابدۇسەمەتنىڭ 1913- يىلى يېزىلغان «كىچىككىنە رىزا» ناملىق ئەسىرىنى ئېيتىشقا بولىدۇ. كىچىك چاغلىرىمدا مومام «ئەخلاق بوستانى» ناملىق كىتابنى ئوقۇپ بېرەتتى. بۇ كىتابنى بوۋام بىر ئاتقا تېگىشىۋالغان ئىكەن.شۇندىن تارتىپ، پۇشكىننىڭ «بېلىقچى بوۋاي ۋە ئالتۇن بېلىق ھەققىدە چۆچەك» ناملىق ئەسىرى، ئۆمەر مۇھەممىدىنىڭ «ئېغىر كۈنلەردە» قاتارلىق ئەسەرلىرى كىردى.
1980- يىللارنىڭ ئاخىرىدىن باشلاپ ئۇيغۇر بالىلار ئەدەبىياتى گۈللىنىشكە باشلىدى. ژيۇل ۋىرىننىڭ «سىرلىق ئارال»، «سۇ ئاستىدىكى 80 مىڭ كىلومېتىرلىق سەپەر»،«كاپىتان گرانتىنىڭ پەرزەنتلىرى» قاتارلىق ئەسەرلىرى تەرجىمە قىلىندى.
فانتازىيە ئەڭ دەسلەپ ئەنگلىيەدە بارلىققا كەلگەن.شېللىرنىڭ «فرالىكىس»، ۋىلىسنىڭ «كۆرۈنمەس ئادەم»، «مارس ئادەملىرى بىلەن ھەل قىلغۇچ جەڭ» قاتارلىق ئەسەرلىرى فانتازىيىلىك ئەسەرلەردۇر. فانتازىيىلىك ئەسەرلەر ئىلمىي فانتازىيلىك ئەسەرلەر ۋە سېھرىي فانتازىيىلىك ئەسەرلەر دەپ ئىككى تۈرگە بۆلۈنىدۇ. بىزدە يېزىلىۋاتقان ئەسەرلەر ئىچىدە سېھرىي فانتازىيىلىك ئەسەرلەر كۆپرەك سالماقنى ئىگىلەيدۇ.بىز ئىلمىي فانتازىيە بىلەن سېھرىي فانتازىيەنى ئارىلاشتۇرۇۋېتىپ قالىمىز، «ئۇر توقماق» قاتارلىق چۆچەكلەر سېھرىي فانتازىيە، ئەمما ئىلمىي تەسەۋۋۇر كەمچىل. ئىلمىي فانتازىيىگە كۈچىگەن مىللەت يىراقنى كۆرگەن مىللەتتۇر. مىللەتنىڭ قۇدرەت تېپىشىدا ئىلمىي فانتازىيە مۇھىم. نۆۋەتتە، بىزدە ئىلمىي فانتازىيىلىك ئەسەرلەر ۋە پەننى ئومۇملاشتۇرۇش جەھەتتىكى ئەسەرلەر بەكلا كەمچىل. ئەسەرلىرىمىزدە تەبئىي پەن روھى كەمچىل. بىزدىمۇ بىر تۈ*ركۈم پەننى ئومۇملاشتۇرىدىغان يازغۇچىلار مەيدانغا كېلىشى كېرەك. ئىلىم پەن قانچىكى ئەدەبىيلەشتۈرۈلسە، كىشىلەرنىڭ قىزىقىشى شۇنچە كۈچلۈك بولاتتى. مۇشۇ جەھەتتىمۇ كۈچەپ بېقىش كېرەك. بىز ئەسەر يېزىشتا بالىلارنى ئاددىي چاغلاپ قالىمىز. بالىلار ئويلىغاننى ئەمەلىيەتتە بىز ئويلىيالمايمىز. بالىلارنىڭ ھەر بىر خىيالى بىر گۈزەل بەدئىي ئەسەر. ئەنگلىيە بالىلار ئەدەبىياتى يازغۇچىسى ئېلىس كىسنار مۇنداق دەيدۇ:« بەزىلەر چوڭ بولۇپلا بالىلىقىنى تاشلىۋېتىدۇ. ئەمەلىيەتتە بالىلىقىنى قېرىغۇچە ساقلاپ قالالىغان ئادەمنىڭ ھاياتى كۈچى مەڭگۈ كۈچلۈك بولىدۇ.»
بىزدە بالىلار ئەدەبىياتى شەكىللىنىپ بولدى، لېكىن تەتقىقات يوق دېيەرلىك ھالەتتە تۇرماقتا. شۇڭا بالىلار ئەدەبىياتى تەتقىقاتنى كۈچەيتىش تەخىرسىز بولماقتا.
بالىلار ئەدەبىياتىنىڭ مائارىپ ساھەسىدىكى رولى مۇنداق جەھەتلەردە ئىپادىلىنىدۇ:
بىرىنچىدىن، بالىلارنىڭ خاراكتىرىنى يېتىلدۈرۈش.
ئىككىنچىدىن، بالىلارنىڭ جەمئىيەتكە ماسلىشىش ، ئىپادىلەش ئىقتىدارىنى ئاشۇرۇش،
بالىلارنىڭ ئويۇن ئويناش خاراكتىرى كۈچلۈك، ئەدەبىيات بالىلارنىڭ ئويناش خاراكتىرىگە ماسلىشىشى كېرەك.
ئۇيغۇر بالىلار ئەدەبىياتىنى دۇنياغا يۈزلەندۈرۈشتە:
1.        مۇنەۋۋەر ئەسەرلەرنى يېزىش، ئىنسانىيەتكە ئورتاق بولغان تېمىلارنى ئىزدەپ بېقىش لازىم.
2.        قابىل تەرجىمانلار قوشۇنىنى يېتىشتۈرۈپ چىقىشقا ئەھمىيەت بېرىش كېرەك.
3.        نەزەرىۋىي كۈچكە ئەھمىيەت بېرىش كېرەك. ئەسەر گەرچە ياخشى بولسىمۇ ئۇنى دۇنياغا قىممىتىنى چۈشەندۈرۈپ بېرەلەيدىغان نەزەرىيە بولۇشى لازىم.
لېكسىيەدىن كېيىن پەرھات ئىلياس كۇرسانتلارنىڭ سۇئاللىرىغا جاۋاب بەردى.
كۇرسانت ياسىنجان ئابدۇقادىرنىڭ «ياخشى ئەسەرنىڭ ئۆلچىمى قانداق بولىدۇ؟» دېگەن سۇئالىغا پەرھات ئىلياس مۇنداق جاۋاب بەردى:
بالىلاردا يۇمۇرىستىك تۇيغۇ بار، بالىلار يالغان سۆزلىمەيدۇ، بىرەر نەرسە ياخشى بولمىسا ياخشى ئەمەس دېيەلەيدۇ.
يەنە بىرى بالىلار ھەركەتچان كېلىدۇ. ئەسەرلىرىمىزمۇ تەسەۋۋۇر جەھەتتە بالىلارغا ماس كېلىشى كېرەك. بالىلارنىڭ زېرىكتۈرۈپ قويماسلىقى كېرەك. بالىلارنىڭ تۇيغۇسى گۈزەل بىر پارچە ئەسەر، بىز بالىلارنى ئۆزىمىزگە ماسلاشتۇرۇشقا ئۇرۇنماي بەلكى بالىلارغا ماسلىشىشىمىز كېرەك.
بۈگۈنكى سىمنارىيە ئارقىلىق كۇرسانتلار بالىلار ئەدەبىياتى يېزىقچىلىق ھەققىدە نۇرغۇن قىممەتلىك تەجرىبىلەرگە ئېرىشتى.
ئەتە چۈشتىن بۇرۇن بالىلار يازغۇچىسى جاسارەت جاپپار بىلەن پەرھات كازىمى بالىلار رومان يېزىقچىلىقى ھەققىدە تەجرىبە سۆزلەيدۇ. چۈشتىن كېيىن كۇرسانتلار قارلۇق مېدىيا چەكلىك شىركىتى بىلەن كارتون ئىجادىيىتى ھەققىدە سۆھبەت ئېلىپ بارىدۇ.

مەڭگۈتاش، خاتىرىلەرنى ناھايىتى ئىخچام، جانلىق، ياخشى يېزىۋاتىسىز. ئەجرىڭىزنىڭ ئەجىر بولىشىنى ئۈمىد قىلىمەن...