قەشقەردىكى تىل خۇراپاتلىقى ۋە سۆز بو

XERHAN

	ئاۋۇ گاچا بولۇۋالغان تورداشقا ئەگەشكەن ئەركەك تورداشلار سىلەردىن سوراپ باقسام : - ئاپاڭلار سىلەرنى ئاياللار نىمە دىسە شۇنى دە ، ئاياللار قاياققا ماڭسا شۇياققا ماڭ ،، دەپ تۇغقانمۇ ؟ بۇ يەردە ئىككى ئېغىز ئۆزۈڭلارنىڭ بۇ تىمىغا بولغان كۆز قارىشىڭلارنى يېزىشقا ۋاختىڭلار بەك قىس بولۇپ قالدىمۇ ۋە ياكى تۆت كوي مۇنبەر پۇلى ئۈچۈن ئەگەشتىڭلارمۇ ؟ ئەلۋەتتە ھەممىمىز ئەقىل ئىگىسى ، بەزىبىر گەپ سۆزلەردە ئىھتىيات قىلمىساق بولمايدۇ ، بىراق ئۈنچىۋالا ئەگىشىش پىرىنسىپىنى قوللىنىپ كىتىشنىڭمۇ ئورنى يوق . ئەگەر راستىنلا گاچا بولىۋىلىش ئويى بولسا ، ئۇنداقتا ئىنكاسسىزلا چىقىپ كەتسەڭلار بولمامدۇ ، نىمە قىلىسىلەر ئۆزۈڭلارنىڭ ‹‹ گاچا ›› لىقىنى ئاتايىن جاكارلاپ ....

YamanKiz

	شىمالدا ئېغىرمىش ... مەن قارىسام ھەقىقەتەن قەشقەر تەرەپتە ئېغىر . نىمىشقا دەڭ ، مەن ئۈرۈمچىدىكى دوستلىرىم ئىچىدە بىرەسىنىڭ چوكىنى كويزا ، ئورۇندۇقنى جوزا دېگىنىنى ئاڭلاپ باقمىغان . يولدىشىمنىڭ تېگى قەشقەردىن ، قەشقەرگە بارغاندا بىر ياشتىن 100 ياشقىچە 10 گېپىنىڭ بەشى خەنزۇچە ، يەنە كېلىپ ‹ چاي پولاپ چىقاي › دېگەن گېپىدىن شۇنچىلىك كېكىرىپ كەتتىمكى ، ھەممە ئۆيدە شۇنداق دېيىشىدىكەن . سەل يېشى كىچىكرەكلەرگە ‹ چاينى پولىمايمىز ، دەملەيمىز › دېسەم ‹ كۆنەپ قاپتوق › دەيدۇ . بۇ ئۈرۈمچىدە قاراڭلار ، بىز خەنزۇچە ئۆگىنىپ ، خەق بىزنى كۆرمەي گېپىمىزنى ئاڭلىسا خەنزۇ ئوخشايدۇ دېگەن دەرىجىگە ئاللىبۇرۇن بېرىپ ، ئۆزىمىزنىڭ ئۇيغۇر تىلىنىمۇ سىزلەرگە ئۆگەتكىدەك ھالەتتە ، ئېنگىلىزچە بىلىدىغانلارمۇ خېلى كۆپ. شۇنداق تۇرۇپ بىز نەچچە خىل تىلنى سىلەردەك ئۇنچىۋالا ئارلاشتۇرىۋالمايمىز . مىنكاۋخەن بالىلارنىڭمۇ سەل چوڭراقلىرى ئۆز يېزىقىمىزنى قايتىدىن تېپىۋېلىۋاتىدۇ . ئاتا ئانىسى مىنكاۋخەن بالىلارنىڭ ئۆيدە خەنزۇچە سۆزلىشىشىگە يول قويمايۋاتىدۇ . چۈنكى بىز ئۈرۈمچىلىكلەر ئۆز تىلىمىزنىڭ قەدرىگە يېتىۋاتىمىز . قەشقەر تەرەپلەر بىزنىڭ 10 ، 20 يىل بۇرۇنقى خەنزۇچىگە يۈزلىنىش باسقۇچىغا ئەمدى كەلدىمۇ بىلمىدىم ، خەنزۇچە سۆزلىسىمۇ ئىنتايىن بۇزۇپ سۆزلەيدىكەن . ئۇيغۇر تىلىغا خەنزۇچىنى شۇنچىلىك ئۇستىلىق بىلەن كىرىشتۈرۈپ ، خەنزۇچىنى ئۇيغۇر قەشقەر شىۋىسىدە سۆزلەپ كېتىدىكەن . ‹ ۋاي لەيلىماااا؟ › دېسە ‹ لەيلا ، لەيلا › دېيىشىپ . قەشقەرنىڭ يېزىلىرىدىن شۇنچىلىك سۆيۈندۈم ، ئەمما قەشقەر شەھەر بىر ئۆزگەرگەنگە كۆڭلۈم يېرىم تۇرغاندا ئادەملىرى مېنى بەك جىلە قىلدى ... 15 يىل بۇرۇن ساياھەت قىلىپ بارغان قەشقەر ئەمەس ھازىرقى قەشقەر !!!!!!!!!!!! ئىشلەڭ ، ئوقۇڭ ، خەنزۇچە ئىشلىتىدىغىنىڭىز ئېنىق ، چۈنكى بۇ دۆلەت تىلى . ھېچكىم سىزنى دۆلەت تىلى ئۆگىنىپ ئانا تىلىڭنى تاشلا دېگىنى يوق ! تاشلا دېسىمۇ ، سۆزلىسە جەرىمانە ئالسىمۇ ئۆيىڭىزدە چىرايلىق ئانا تىلدا سۆزلەڭ ! ئۆيىڭىزدىن تارتىپ ئەپ چىقىپ سازايى قىلمايدۇ بىر كىم !

XERHAN

	يامانقىز دىگەن تورداشنىڭ ئىنكاسىمۇ يامانكەن ........ مىنىڭچە جەنۇپ شىمال دەپ ئايرىپ كىتىشنىڭ ئورنى يوق ، ئەگەر ئايرىشقا توغرا كەلسە يەنىلا شىمالىي شىنجاڭدا ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنى ۋە دائىرسى جەنۇبىي شىنجاڭدىكىدىن تۆۋەن دەپ قارايمەن . سىز ئېيىتقاندەك مىساللار جەنۇبىي شىنجاڭدا ئەمەس شىمالىي شىنجاڭ تەرەپتىمۇ خىلى بار . مەسىلەن : يازدىن غۇلجىدىن بىرەيلەن كەپتۇ ئازراق ئىشى باكەنتۇق بىز مۇنداق پاراڭلاشتۇق : - سىز نەدىن ؟ - غۇلجا . - بۇنى قانداق قىلىمەن ؟ - ماۋۇ شېشاڭنى دىئەنناۋغا چاتىسىز ، ئاندىن كىيىن لىيەنجى شىيەن ئارقىلىق  سۈرەتنى سەيجى قىلىسىز . - كومپيۇتېر بەك ئېغىرلىشۋالدى .- - دىنئەنناۋرىڭىزنىڭ سىغىمى نەچچە ؟ - 500 جى . - شىئەنكاچۇ ؟ - 512 - نىيسۇنسىچۇ ؟ - 2 جى . - جۇبەنسى قانداق جۇبەن ؟ - لىيەنشىياڭنىڭ . - ۋاي ۋۇي ... سەپلىمىسى تۆۋەنكەن . مەن ئادەتتە سۈرەت سەيجى قىلغاندا ۋە ياسو قىلىپ چىقارغاندا 9 مىڭ يۈەنگە سەپلەتكەن بىر جىزام بار شۇنى ئىشلىتىمەن . شۇنداق دەپ تۇرىۋىدىن تېلىفۇنى سايراپ كەتتى : - ۋەي ، دادامما ؟ ھە سەن نەدە ؟ نىمىش قىلىۋاتىسەن ؟ ... - مەن بارامايمەن دىگىنە ، ئۆزۈڭ چۇزۇ توسوپچۇ ، ھېلىقى گاۋسىڭ بىنا بار يەگە بېرىپ ياندىكى ئاشخانىدىن تاماق دىڭلى قىپ قويغاچ تۇر ، ئاندىن كىيىن مەن چۇزۇ بىلەن ئۇدۇل شۇ يەرگە باراي ، تاماقنى يەپ بولۇپ بىڭگەنگە قايتايلى . .... گەرچە بۇ يەردە دىيىلگىنى ھەممە ئادەمگە ۋەكىللىك قىلمىسىمۇ لىكىن ئۇ كىشى بىلەن پاراڭلاشقاندا سەل ئىچىم سىقىلىپ قالدى ، ئۇنىڭ ئۈستىگە دادىسىنى سەن لىشى مىنى ئوڭايسىزلاندۇرۇپ قويدى ، مەن تۇغۇلغاندىن تا ھازىرغىچە دادامنى سەن لەپ باقمىدىم . لىكىن شىمالىي شىنجاڭ تەرەپلەردە سەن لەش ئادىتى خېلىلا باركەن ، بولۇپمۇ چوڭلارنى ئۇنداق دىسە بىئەدەپلەك بىلىنىپ كىتىدىكەن .

qihrinaz

	بۇ تىلنىڭ ئىشى پەقەت قەشقەردىلا يوق، ھازىر ھەممە يەرلەردە ئەۋج ئېلىپ كەتتى دىسە ھەي..................

kutlanjan

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 8قەۋەت  sumaya0999 كە 2011-10-12 10:09 PMئەۋەتىلدى  : مەن تىخى قەشقەردە ئۇيغۇرلار كۆپ بولغاندىن كىيىن ، ئۇيغۇر تىلى كۆپرەك ئىشلىتىلىدۇ دەپ ئويلاپتىكەنمەن ئەسلى ھەممە يەردە قازاننىڭ قۇلىقى تۆتكەن ئەمەسمۇ ............................................ لىكىن قەشقەردە ،بەزىدە «قازاننىڭ قۇلقىنى» تاپالماي قالسىز...............................

zulayha

	ئاھ دەردىم . نىمە ئاقىۋەت بۇ ؟ بىر چىۋىننى ئۇچرۇتۇپ قالسام ئىدى،زىمىندەك پالاق بىلەن راسا سالاتتىم . ئۇ چىۋىن ئۆزىنىڭ مەينەت نەشتىرىدىكى ھەممە ۋىروسنى بارلىق يەرگە يۇقتۇردى . پالىقىم يوق . يۇۋاشلىقىم ھەتتا پالاق ئىزدەشكىمۇ يول قويمىدى .شۇڭا ئامالسىز بۇ چىۋىنگە قاراپ ئۇيان قاچتىم ،بۇيان قاچتىم. بىرىگە قونۇپ قالامۇ دەپ ئەنسىرىدىم . كۆرسەم ھۇش ، پىشە، تاخە، دەپ ھەر نىمىلەرنى دەپ باقتىم لېكىن قونۇۋەردى .يا قونۇۋالسا باشقىلار مەيلى دەپ مىكروپ يەپ ئولتۇرۇۋەردى .  بۇرچ...  ھەي... بۇرچ! ... دەپ ۋاقىراپ ئويۇغۇنۇپ كەتتىم .

muyunqur

	‹‹ئانا تىل››بىر مىللەت كىشىلىرىگە ئاتا بوۋىسىدىن قالغان قىممەتلىك مىراس.شۇنداقلا بىر ئادەمنىڭ ساپاسىنى بەلگۈلەيدىغان ئالدىنقى ئۆلچەم.

alrahman

	مەن ئۆتكەن يىل يېڭسار ناھىيسىگە بىر ئىش بىلەن بېرىپ،ئاشخانىغا كىرىپ تاماق يەپ ئولتۇرسام،يېنىمدىكى ئۈسـتەلگە 2-3 قىز كىرىپ تاماق بۇيرۇتۇپ بۇلۇپ،ماڭا بىر قاراپ قۇيۇپ،ماۋۇ ئادەم بىلىپ قالمىسۇن(ئەلۋەتتە بۇ گەپنىمۇ خەنسۇ تىلىدا سۆزلىدى) دەپ تۇلۇق خەنسۇ تىلىدا ئۆزلىرىنىڭ پارڭىنى قىلىپ كەتتى.15-16 ياشلىق قىزلار ئىكەن.ساپلا  ئۆزلىرىنىڭ بۈگۈن كەچتە نىمە ئڭش قىلدىغانلىقى،ئاخشام قايسىدۇر بىر قۇرىمخانىدا قۇرىما يىگەنلىكى قاتارلىق مەزمۇنلاردا،ئىسىت .....بۇ ئىشلار ھەممە يەرلەردە بار ئوخشايدۇ.

osmanjan37

	دېمىسىمۇ شۇنداق بولۇپ كەتتى! ناھايىتى ياخشى يېزىپسىز!

0998attella

	مەن  ئۇيغۇر تىلىنى ئۈگىنۋالمىسۇن  دەپ  ئامال بار يولداشلارغا ئۆزنىڭ تىلى بويىچە جاۋاپ قايتۇرىمەن.............