شۋېتسارىيە كۆپ مىللەتلىك دۆلەت بولۇپ، چەت ئەللىكلەر شۋېتسارىيە ئومۇمىي نوپۇسىنىڭ %20 نى ئىگىلەيدۇ. ئاساسلىق تۆت خىل تىل قوللىنىدۇ. گېرمان تىلىنى قوللىنىدىغانلار %63.7 نى، فرانسۇز تىلىنى قوللىنىدىغانلار %20.4 نى، ئىتالىيان تىلىنى قوللىنىدىغانلار %6.5 نى، لىتو رومانىش تىلىنى قوللىنىدىغانلار %0.5 نى ئىگىلەيدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە گېرمان، فرانسۇز، ئىتالىيان تىللىرى ھۆكۈمەت ئىشلىرىدا بىردەك ئىشلىتىلىدۇ. شۋېتسارىيەنىڭ پۇل بىرلىكى شۋېتسارىيە فرانىكى. شۋېتسارىيەلىكلەر كاتولىك ۋە خىرىستىيان دىنىغا ئېتىقاد قىلىدۇ.
ئىز تورىدا ئىزلىرىمىز قالسۇن!
شۋېتسارىيە سىياسىي جەھەتتە «بىتەرەپ» دۆلەت، شۇنداقلا ياۋروپادىكى تەرەققىي تاپقان كاپىتالىستىك سانائەت دۆلىتى بولۇپ، سائەت، شاكىلاتلىرىنىڭ ۋە بانكا كەسپىنىڭ دۇنيادا داڭقى بار. شۋېتسارىيەنىڭ دۇنياغا داڭلىق شەھەرلىرىدىن جەنۋە، بېرىن، زۈرىك، بازىل، لوزان قاتارلىقلار بار. شۋېتسارىيەنىڭ ساياھەتچىلىك كەسپىمۇ ئىنتايىن تەرەققىي قىلغان. شۋېتسارىيەلىكلەر تىرىشچان، باتۇر، قەيسەر كېلىدۇ. تۇرمۇشتا تېجەشلىك، ھەشەمەتچىلىكنى ياقتۇرمايدۇ. كىشىلەر ناھايىتى ئاڭلىق بولۇپ، ئۆز ئارا سەمىمىي، دوستانە ئۆتىدۇ. شۋېتسارىيەلىكلەر تۇرمۇشتا يەنىلا تېجەشلىك ۋە ئاددىي-ساددا، ئۇلار ئىلمىي ئوزۇقلىنىشقا ئادەتلەنگەن بولۇپ، ھەرگىز ئىسراپچىلىق قىلمايدۇ. رېستۇران ۋە تاماقخانىلاردا ھەشەمەتچىلىك قىلىدىغان، كۆپ نەرسىلەرنى بۇيرۇتۇپ بۇزۇپ-چاچىدىغان ئىشلار كۆرۈلمەيدۇ. بۇ مەزمۇن ئىز تورىدىن كۆچۈرۈلگەن
شۋېتسارىيەلىكلەرنىڭ تۇرمۇش سەۋىيەسى ناھايىتى يۇقىرى، لېكىن بۇنى ئۇلارنىڭ يۈرۈش-تۇرۇشلىرىدىن، كىيىم-كېچەكلىرىدىن زادىلا كۆرۈۋالغىلى بولمايدۇ. ئۇلاردا ھەربىر بايرامدا، توي-تۆكۈن، چاي ئولتۇرۇشلاردا يېڭىدىن كىيىم كىيىدىغان ئىشلار يوق. ھەممە كىشى ئۆزىنىڭ بەدەن قۇرۇلۇشى، يېشى، كەسىپ ئالاھىدىلىكىگە ماس پاكىز، رەتلىك كىيىنىپ يۈرىدۇ. كىيمەيدىغان كىيىملىرىنى يەرلىك خەير-ساخاۋەت جەمئىيەتلىرىگە ئىئانە قىلىپ تۇرىدۇ. ئۇ يەردە يەنە مەخسۇس كونا نەرسىلەرنى ساتىدىغان ماگىزىنلار بولۇپ، تۇرمۇشتا ئېھتىياجلىق ھەر قانداق نەرسىنى تاپقىلى بولىدۇ. بۇ ماگزىنلارنى يەرلىك خەير-ساخاۋەت جەمئىيەتلىرى ئىقتىسادىي كىرىمى تۆۋەن كىشىلەرنىڭ ئېھتىياجىنى قاندۇرۇش مەقسىتىدە ئاچقان بولۇپ، ماللارنىڭ باھاسى ھەقىقەتەن تۆۋەن. دېمەك، شۋېتسارىيەدە ھەر قانداق بىر نەرسىنىڭ ئىسراپ بولغانلىقىنى كۆرگىلى بولمايدۇ. كۈندىلىك تۇرمۇشتىكى بۇ خىل تېجەشلىك ۋە ئاددىي-ساددىلىق ۋەل ئۇلارنىڭ باياشات ئۆتۈشىدىكى مەخپىيەتلىكىدۇر.
