دېلو مىسالى:
2010-يىلى 12-ئاينىڭ مەلۇم بىر كۈنى قاھار 4500 يۈەنگە سېتىۋالغان ئۈچ چاقلىق موتوسىكلىتىنى دوستى مۇختەرگە ئارىيەتكە بېرىپ تۇرغان. شۇ كۈنى يېرىم كېچىدە قاھار مۇختەرنىڭ ئىشىك ئالدىدا قۇلۇپلاپ توختىتىپ قويۇلغان موتوسىكلىتنى زاپاس ئاچقۇچ بىلەن ئېچىپ ھەيدەپ كەتكەن. ئەتىسى مۇختەر موتوسىكلىتنىڭ يىتىپ كەتكەنلىكىنى قاھارغا ئېيتقان ھەم 3500 يۈەن تۆلەپ بېرىدىغانلىقىنى ئېيتقان. قاھار ھەقىقىي ئەھۋالنى يوشۇرۇپ، «تۆلەپ بەر» دېگەن. مۇختەر قاھارغا ئالدىن 1300 يۈەن تۆلىگەن. كېيىن مۇختەر قاھارنىڭ يىتىپ كەتكەن موتوسىكلىتىنى مىنىپ يۈرگەنلىكىنى كۆرۈپ، ئۇنىڭدىن يېڭىدىن موتوسىكلىت سېتىۋالغان-سېتىۋالمىغانلىقىنى سۈرۈشتۈرگەن. قاھار «قوشنىلاردىن ئارىيەت ئالدىم» دەپ يالغان ئېيتقان ھەم مۇختەر دېلو مەلۇم قىلىشتىن ئىلگىرى «يىتكەن» موتوسىكلىتنى 2000 يۈەنگە سېتىۋەتكەن.
بۇ دېلونى بىر تەرەپ قىلىش داۋامىدا جىنايەت گۇماندارى قاھارنىڭ قىلمىشىنىڭ خاراكتېرىنى قانداق بېكىتىش توغرىسىدا ئىككى خىل پىكىر كېلىپ چىقتى:
1-خىل پىكىردىكىلەر: قاھارنىڭ قىلمىشىدىن ئالدامچىلىق جىنايىتى شەكىللىنىدۇ. سەۋەبى، جىنايەت گۇماندارى قاھارنىڭ جىنايەت سادىر قىلىشتىكى مۇددىئاسى مۇختەرنى قاقتى-سوقتى قىلىش بولۇپ، ئۆزى ئېلىپ كەتكەن موتوسىكلىتنى مۇختەرگە قايتا تۆلەتكۈزگەن. قاھارنىڭ موتوسىكلىتىنى مۇختەرگە بېرىپ تۇرۇشى ئالدامچىلىق قىلىش ئۈچۈن قوللانغان ۋاسىتىسىدۇر. شۇڭا ئۇنى ئالدامچىلىق جىنايىتى بويىچە بىر تەرەپ قىلىش كېرەك، دەپ قارىدى.
2-خىل پىكىردىكىلەر: قاھارنىڭ قىلمىشىدىن ئوغرىلىق جىنايىتى شەكىللىنىدۇ. سەۋەبى، قاھار يېرىم كېچىدە ئالدىن تەييارلاپ قويغان زاپاس ئاچقۇچ بىلەن موتوسىكلىتنى ئېلىپ كەتكەن. بۇ قانۇنسىز ئىگىلىۋېلىش مەقسىتىدە يوشۇرۇن ۋاسىتىنى قوللىنىپ، كۆپرەك مىقداردىكى مال-مۈلۈكنى ئوغرىلاش قىلمىشى ھېسابلىنىدۇ، بۇ قىلمىشنى ئوغرىلىق جىنايىتى دەپ بېكىتىش كېرەك، دەپ قارىدى.
www.iz.la
تەھلىل:
مەن 2-خىل قاراشتىكىلەرنىڭ پىكرىنى قوللايمەن. ئاساسىم تۆۋەندىكىچە: (1) ئوغرىلىق قىلمىشى قانۇنسىز ئىگىلىۋېلىشنى مەقسەت قىلىدۇ. بۇ دېلودا مۇختەر موتوسىكلىت يىتىپ كەتكەنلىكىنى ئېيتقاندىن كېيىنمۇ، قاھار ھەقىقىي ئەھۋالنى يوشۇرۇپ، مەلۇم مىقداردا تۆلەمگە ئېرىشكەن. مۇختەر قاھارنىڭ »يوقالغان موتوسىكلىت«نى ئىشلىتىۋاتقانلىقىنى بايقىغاندىن كېيىن، قاھار جىنايىتى ئاشكارىلانغان ئەھۋالدىمۇ، يەنىلا «موتوسىكلىتنى باشقىلاردىن ئارىيەت ئالدىم» دەپ يالغان ئېيتقان، كېيىن موتوسىكلىتنى سېتىۋەتكەن. ئۇنىڭ ئالداپ ئېلىۋالغان پۇلى 1300 يۈەن بولۇپ، «سوممىسى زور بولۇش» دېگەن ئۆلچەمگە توشمايدۇ. قاھارنىڭ ئوغرىلىق قىلمىشىنىڭ مەقسىتى مال-مۈلۈككە قانۇنسىز ئېرىشىش بولۇپ، ئۇنىڭدا قانۇنسىز ئىگىلىۋېلىش مەقسىتىنىڭ بارلىقى ئېنىق. ئۇنىڭ قىلمىشىنى دۆلىتىمىزنىڭ «جىنايى ئىشلار قانۇنى»دىكى چېتىشلىق جىنايەت توغرىسىدىكى ئىزاھاتتىكى «چېتىشلىق جىنايەت سادىر قىلغانلارنى بىر تەرەپ قىلغاندا، ئۇنىڭ ئىچىدىكى ئېغىر جىنايەتكە جازا ئۆلچەپ، جازا بېرىش كېرەك» دېگەن پىرىنسىپ بويىچە ئوغرىلىق جىنايىتى دەپ بېكىتىش كېرەك. (2) قاھار موتوسىكلىتنى مۇختەرگە بېرىپ تۇرغاندا، مۇختەردە بۇ موتوسىكلىتنى ساقلاش مەجبۇرىيىتى شەكىللەنگەن، ئەگەر موتوسىكلىت بۇزۇلسا، يىتىپ كەتسە، مۇختەر تۆلەپ بېرىشى كېرەك. قاھار باشقىلارنىڭ مال-مۈلكىنى قانۇنسىز ئىگىلىۋېلىش مەقسىتىدە موتوسىكلىتنى مۇختەرگە بېرىپ تۇرۇپ، يەنە پۇرسەت تېپىپ ئۆزى ئوغرىلىۋالغان. گەرچە موتوسىكلىت ئۆزىنىڭ بولسىمۇ، ئەمەلىيەتتە مۇختەرنىڭ مال - مۈلۈككە ئىگىدارلىق قىلىش ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلغان. (3) قاھار باشقىلارنىڭ مال-مۈلكىنى قانۇنسىز ئىگىلىۋېلىش ئۈچۈن، يوشۇرۇن ئېلىۋېلىش ۋاسىتىسىنى قوللانغان. شۇڭا ئۇنى ئوغرىلىق جىنايىتى بويىچە بىر تەرەپ قىلىش كېرەك.
ئىز تورى www.iz.la
ئاسىمگۈل نىياز
خەتكۈچلەر:
