1995-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، جاڭ ئەيلىڭ ئامېرىكىدا كېسەل سەۋەبىدىن قازا قىلغان. جاڭ ئەيلىڭ 1920-يىلى 10-سېنتەبىر شاڭخەيدە تۇغۇلغان. شياڭگاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئوقۇغان. ئۇ داڭلىق يازغۇچى بولۇپ، ئۇنىڭ يازغان ئەسەرلىرى شاڭخەيدە داڭ قازانغان. بولۇپمۇ ئۆتكەن ئەسىرنىڭ 40-يىللىرىدىكى ھېكايىلەر توپلىمى «رىۋايەت» بىلەن «غەيۋەت-شىكايەت» ناملىق ئوچېرىكلار توپلىمى ئىنتايىن داڭلىق ئىدى. ئۇنىڭ ئۆمرى تىراگىدىيە ئىچىدىلا ئۆتتى. ئىككى قېتىم توي قىلغان، تۇرمۇشى بەختسىز بولغان.
ئىز تورى بەك ياخشى
1994-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، يېشىللىق ۋە تىنچلىق تەشكىلاتى ئامېرىكىنىڭ ياپونىيەنى يادرو تېخنىكىسى بىلەن تەمىنلىگەنلىكىنى ئاشكارىلىدى. مەلۇم قىلىنىشىچە، يەتتە يىل جەريانىدا ئامېرىكا ياپونىيەنى مەخپىي ھالدا يادرو قوراللىرىنى ياسايدىغان پلوتۇنىي بىلەن تەمىنلىگەن.
1966-يىلى بۈگۈنكى كۈن، تۇنجى خەلقئارا ساۋاتسىزلىقنى تۈگىتىش كۈنى. بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ پەن مەدەنىيەت، مائارىپ تەشكىلاتىنىڭ يىغىنىدا ھەر يىلىنىڭ 8-سېنتەبىرىنى خەلقئارا ساۋاتسىزلىقنى تۈگىتىش كۈنى قىلىپ بېكىتكەن، بۇنىڭدىكى مەقسەت ھەر قايسى ئەزا دۆلەتلەر بىلەن خەلقئارا تەشكىلاتلارنىڭ ساۋاتسىزلىققا قارشى تۇرۇش كۈرىشىنى قوزغاش ئۈچۈن. ئىز تورىدا ئىزلىرىمىز قالسۇن!
1961-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، پارىژدا دېگولنى قەستلەش ۋەقەسى يۈز بەرگەن لېكىن مەغلۇب بولغان. 1962-يىلى 8-ئاينىڭ 22-كۈنى، دېگول يەنە قەستكە ئۇچرىغان. فرانسىيە زۇڭتۇڭى دېگول پارىژدىكى داچىسىدىن ئايرىلىش يولىدا شۇ يىلى 2-قېتىملىق قەستلەپ ئۆلتۈرۈشكە ئۇچرىغان. بۇ قېتىملىق قەستلەپ ئۆلتۈرۈشنى «مەخپىي ئارمىيە» دەپ ئاتالغان بىر تەشكىلات قىلغان بولۇپ، قەستلەپ ئۆلتۈرۈش ئەمەلگە ئاشمىغان. گېنېرال دېگولنىڭ ھاياتىدىكى ئەڭ ئۇلۇغ تۆھپىسى 2-دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە فرانسىيە خەلقىگە رەھبەرلىك قىلىپ گېرمانىيە فاشىستلىرنىڭ تاجاۋۇزچىلىقىغا تاكى فرانسىيە ئازاد بولغۇچە كۈچلۈك تاقابىل تۇرغانلىقى. ئۇ 1959-يىلدىن 1969-يىلغىچە فرانسىيەنىڭ زۇڭتۇڭى بولغان. 1944-يىلى 6-ئاينىڭ 3-كۈنى، ئەركىن فرانسىيە ۋاقىتلىق ھۆكۈمەت قۇرغان. دېگول ئۆزىنىڭ سىياسىي ۋە ھەربىي ئىشلاردا ئوخشاشلا كەسپ ئەھلى ئىكەنلىكىنى نامايەن قىلدى. ئۇنىڭ رەھبەرلىكى ئاستىدىكى ئالجىر مىللىي ئازادلىق كومىتېتى-بۇ كومىتېتنىڭ فرانسىيەنىڭ ۋاقىتلىق كومىتېتى ئىكەنلىكىنى جاكارلىدى. بۇ ھەرىكەت دېگول فرانسىيەنىڭ باش قوماندانى بولۇپ، ئىككى ئايدىن كېيىن يۈز بەرگەن. 1943-يىلى 5-ئاينىڭ 27-كۈنى، فرانسىيە مەملىكەت بويىچە قارشىلىق كۆرسىتىش ھەرىكىتى كومىتېتى قۇرۇلغان. 1940-يىلى 6-ئايدا فرانسىيە 2-دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە مەغلۇپ بولغاندىن كېيىن، سابىق دۆلەت مۇداپىيە مىنىستىرى ۋە قۇرۇقلۇق ئارمىيە مىنىستىرى دېگول لوندۇندا «فرانسىيە خەلقىگە يېزىلغان خەت» نى ئېلان قىلىپ، خەلقنى فرانسىيەنىڭ ئەركىن مۇستەقىللىقى ئۈچۈن كۈرەش قىلىدىغانلىقىنى، بۇ ئارقىلىق «ئەركىن فرانسىيە» ھەرىكىتىنى ۋۇجۇدقا كەلتۈردىغانلىقىنى ئېيتتى. دەل بۈگۈنكى كۈندە، فرانسىيە كوممۇنىستىك پارتىيىسى، ئىجتىمائىي پارتىيە، رادىكال پارتىيە قاتارلىق ئالتە پارتىيە بىلەن سەككىز قارشى تۇرۇش تەشكىلاتى دۆلەت ئىچىدە مەملىكەتلىك قارشىلىق كۆرسىتىش كومىتېتى قۇرغان. دېگول 1890-يىلى 11-ئاينىڭ 22-كۈنى فرانسىيەدە تۇغۇلغان. 1970-يىلى يۈرەك كېسىلى بىلەن ئالەمدىن ئۆتكەن.
ئىز تورى بەك ياخشى
