ېامېرۈكۈنۈڭ ېۈنگلۈزچە ”Nasa“دەپ ېاتۈلۈدۈغان ھاۋا قاتناش ۋە ېالەم بوشلۇق تېخنۈكۈسۈنۈ باشقۇرۇش ېۈدارۈسۈنۈڭ تارمۈقۈدا، پۈتۈن دۇنيادۈكۈ ھەر خۈل مۈللەتلەردۈن تەركۈپ تاپقان ېادەمدۈن 5000 كۈشۈ بار، ېۇلارنۈڭ ېۈچۈدە 1700 دەك تېخنۈكۈلۈق خادۈمۈنۈڭ دوكتورلۇق ېۇنۋانۈ بار، ېۈنگلۈزچە ېۈسمۈ ”Jet Propulsion Laboratory“ بولۇپ، قۈسقارتۈلۈپ ”JPL“ دەپ ېاتۈلۈدۈغان دۇنياغا تونۇلغان بۈر تەتقۈقات مەركۈزۈ بار. بۇ ېۈدارۈنۈ 1930- يۈللۈرۈ ېامېرۈكۈنۈڭ كالۈفورنۈيە شتاتۈدۈكۈ داڭلۈق ېالۈي مەكتەپ ـــــ كالۈفورنۈيە تېخنولوگۈيە ېۈنستۈتۇتۈ قۇرغان بولۇپ، شۇنۈڭدۈن كېيۈن JPL ېامېرۈكۈنۈڭ بۈرۈنچۈ سۈنېۈي ھەمراسۈنۈ ياساپ چۈقتۈ. تۇنجۈ قېتۈملۈق ېالەم ېۇچقۇرۈنۈ ېايغا چۈقاردۈ. ھەمدە قۇياش سۈستېمۈسۈدۈكۈ 8 پلانېتانۈڭ ھەممۈسۈگە ېالەم ېۇچقۇرۈ ېەۋەتتۈ. ېاشۇ ېۈدارۈدە ھازۈر بۈر ېۇيغۇر ېالۈي دەرۈجۈلۈك ېوپتۈكا ېۈنژېنېرۈ بولۇپ ېۈشلەيدۇ. ېۇ مۇشۇ ېۈدارۈدۈكۈ تۈركۈي مۈللەتلۈرۈدۈن كېلۈپ چۈققان بۈردۈن – بۈر يۇقۈرۈ دەرۈجۈلۈك تېخنۈكا خادۈمۈ بولۇپ، ېۇنۈڭ ېۈسمۈ ېەركۈن سۈدۈق. ېەركۈن سۈدۈق 1950- يۈللۈرۈنۈڭ ېاخۈرلۈرۈ جۇڭگودا باشلانغان ”مەدەنۈيەت زور ېۈنقۈلابۈ“ نۈڭ قالايمۈقانچۈلۈقۈ ھەممە يەرنۈ قاپلۈغان مەزگۈللەردە ېاقسۇدا تۇغۇلغان. بالۈلۈق دەۋرۈنۈ ېۇيغۇر دۈيارۈنۈ ېاچارچۈلۈق بېسۈپ كەتكەن مەزگۈلدە قورسۈقۈ تويغۇدەك تاماق يېيەلمەي ېۆتكۈزگەن. باشلانغۇچ مەكتەپنۈ ”مەدەنۈيەت زور ېۈنقۈلابۈ“ نۈڭ قالايمۈقانچۈلۈقۈ ېۈچۈدە ېۇيغۇر تۈلۈدۈكۈ ېاقسۇ شەھەرلۈك 4- باشلانغۇچ مەكتەپتە ېوقۇغان (بۇ مەكتەپ ھازۈر خەنزۇ مەكتەپ قۈلۈۋېتۈلگەن ‏ـــــ مۇھەررۈردۈن). ېوتتۇرا مەكتەپنۈ ”دېڭ شياۋپۈڭنۈ كۈرەش قۈلۈپ، ېۈشۈكنۈ ېېچۈپ قويۇپ مەكتەپ باشقۇرۇش“ ھەرۈكەتلۈرۈ بولۇۋاتقان دەۋردە ېاقسۇ ۋۈلايەتلۈك 1- ېوتتۇرا مەكتەپتە ېوقۇغان. نۇرغۇن ۋاقۈتلۈرۈ سۈياسۈي ھەرۈكەتكە قاتنۈشۈش ۋە يېزا ېۈگۈلۈك بۈلۈملۈرۈنۈ ېۆگۈنۈش، يېزا – زاۋۇتلارغا بېرۈپ ېۈشلەش بۈلەن ېۆتكەن. تولۇق ېوتتۇرۈنۈ پۈتتۈرگەندۈن كېيۈن، ېاقسۇ ۋۈلايۈتۈ كونۈشەھەر ناھۈيۈسۈدۈكۈ (ھازۈر ېونسۇ ناھۈيۈسۈ دېيۈلۈدۇ ـــــ مۇھەررۈردۈن) بۈر يېزۈغا ”قايتا تەربۈيە“ ېېلۈش ېۈچۈن بېرۈشقا مەجبۇر بولغان. ېۇ يەردە بۈر يېرۈم يۈل دېھقان بولۇپ ېۈشلۈگەن. دەل شۇ چاغدا جۇڭگونۈڭ دۆلەت رەھبۈرۈ دېڭ شياۋپۈڭ ېالۈي مەكتەپلەرگە ېوقۇغۇچۈ قوبۇل قۈلۈش تۈزۈمۈنۈ ېۈسلاھ قۈلۈپ، ېالۈي مەكتەپ ېوقۇغۇچۈلۈرۈنۈ ېۈمتۈھان ېارقۈلۈق تاللاش تۈزۈمۈنۈ يولغا قويغاندۈن كېيۈن، ېەركۈن سۈدۈق 1977- يۈلۈ 12- ېايدا تۇنجۈ قېتۈملۈق ېالۈي مەكتەپكە ېوقۇغۇچۈ قوبۇل قۈلۈش ېۈمتۈھانۈغا قاتنۈشۈپ، ېۇيغۇر تۈلۈ بويۈچە ېېلۈنغان ېۈمتۈھاندا پۈتۈن ېۇيغۇر دۈيارۈ بويۈچە 2- بولغان. ھەمدە 1978- يۈلۈ 2- ېايدا شۈنجاڭ ېۇنۈۋېرسۈتېتۈنۈڭ رادۈېو – ېېلېكترونۈكا كەسپۈگە ېوقۇشقا كۈرگەن.

شۈنجاڭ ېۇنۈۋېرسۈتېتۈدا 1- يۈلۈدۈكۈ پەقەت خەنزۇ تۈلۈنۈ ېۆگۈنۈدۈغان ”تەييارلۈق باسقۇچۈ“ نۈ تۈگەتكەندۈن كېيۈن، ېەركۈن سۈدۈق بۈر تەرەپتۈن باشقا ېوقۇغۇچۈلارغا ېوخشاش كەسپۈي دەرسلەرنۈ ېوقۇپ، بۈر تەرەپتۈن ھەر خۈل ېوقۇغۇچۈلار خۈزمۈتۈنۈ ېۈشلەپ، يەنە بۈر تەرەپتۈن ېۆزلۈكۈدۈن چەت ېەل تۈلۈنۈ ېۆگەنگەن. ھەمدە ېۆز ېۈستۈگە ېالغان مەكتەپ ېۈتتۈپاق كومۈتېتۈنۈڭ داېۈمۈي ھەيېۈتۈ، مەكتەپ ېوقۇغۇچۈلار ېۇيۇشمۈسۈ (ېۇ چاغدا ھازۈرقۈدەك ېوقۇغۇچۈلار بۈرلەشمۈسۈ دېيۈلمەيتتۈ ــــ مۇھەررۈردۈن) نۈڭ رەېۈسۈ، ېۇيغۇر ېاپتونوم رايون (ېۇ ېا ر) لۇق ياشلار بۈرلەشمۈسۈنۈڭ مۇېاۋۈن رەېۈسۈ، ېۇيغۇر ېاپتونوم رايونلۇق ېوقۇغۇچۈلار بۈرلەشمۈسۈنۈڭ رەېۈسۈ ۋە مەملۈكەتلۈك ېوقۇغۇچۈلار بۈرلەشمۈسۈنۈڭ مۇېاۋۈن رەېۈسۈ قاتارلۈق ۋەزۈپۈلەرنۈ ېۆتۈگەندۈن سۈرت، دەسلەپكۈ 2 يۈل ېۈچۈدە ېۈنگلۈز تۈلۈنۈ مۇكەممەل ېۆگۈنۈپ تۈگەتكەن. ېاخۈرقۈ 2 يۈل ياپون تۈلۈنۈ ېۆگۈنۈپ، ېۇنۈڭ بارلۈق گرامماتۈكۈلۈرۈنۈمۇ تاماملۈغان. شۇنداق قۈلۈپ ېالۈي مەكتەپتۈكۈ 5 يۈللۈق ھاياتۈ جەريانۈدا، ېەركۈن سۈدۈق خەنزۇ تۈلۈ، ېۈنگلۈز تۈلۈ ۋە ياپون تۈلۈدۈن ېۈبارەت 3 تۈلنۈ مۇكەممەل ېۆگۈنۈپ بولغان. ېوقۇش پۈتتۈرگەندۈن كېيۈن، ېۇ شۈنجاڭ ېۇنۈۋېرسۈتېتۈغا ېوقۇتقۇچۈ قۈلۈپ ېېلۈپ قېلۈنغان. 1983- يۈلۈ ېەركۈن سۈدۈق شاڭخەي قاتناش ېۇنۈۋېرسۈتېتۈدا بۈر يۈل ېېلېكترو – ماگنېتۈكۈسۈ ۋە مۈكرو – دولقۇن تېخنۈكۈسۈ بويۈچە بۈلۈم ېاشۇرغان. 1985- يۈلۈ 9- ېايدا ېۇيغۇر ېاپتونوم رايونلۇق ھۆكۈمەت ياپونۈيۈدە ېوقۇشقا ېەۋەتۈش ېۈچۈن تاللۈغان ياش ېالۈي مەكتەپ ېوقۇتقۇچۈلۈرۈ ېۈچۈگە ېەركۈن سۈدۈق 1- بولۇپ تاللۈنۈپ، ياپونۈيۈگە ېوقۇشقا بارغان. ھەمدە ېۇ يەردە 1988- يۈلۈ 4- ېايغۈچە ېۈككۈ يېرۈم يۈل بۈلۈم ېاشۇرغان. 1991- يۈلۈ چۈققان ”ېۈرۈمچۈ كەچلۈك گېزۈتۈ“ نۈڭ بۈر سانۈدا ېەركۈن سۈدۈقنۈڭ ېۈش – ېۈزلۈرۈ مۇنداق خۇلاسۈلەنگەن: “ ېەركۈن سۈدۈق شۈنجاڭ ېۇنۈۋېرسۈتېتۈ فۈزۈكا فاكۇلتېتۈنۈڭ 77- يۈللۈق ېوقۇغۇچۈسۈ. ېۇ، ېوتتۇرا مەكتەپتۈكۈ چاغلۈرۈدۈلا خەنزۇ تۈلۈنۈ ېۆزلۈكۈدۈن ېۆگەنگەن. كېيۈن ېاقسۇدا شۈنجاڭ بويۈچە ېۈككۈنچۈ (ېۇيغۇرچە قوبۇل قۈلۈش نومۇر ېۆلچۈمۈدە) نەتۈجە بۈلەن ېۈمتۈھانۈدۈن ېۆتۈپ، شۈنجاڭ ېۇنۈۋېرسۈتېتۈغا كۈرگەن. رادۈېو – ېېلېكترونۈكۈسۈ كەسپۈدە ېوقۇغان. ېۆگۈنۈش جەريانۈدا جاپاغا چۈداپ، ېۈخلاس بۈلەن تۈرۈشۈپ ېەلا ېوقۇغانلۈقتۈن، مەملۈكەت بويۈچە ېۈچتە ياخشۈ ېوقۇغۇچۈلار ېۈلگۈسۈ بولۇپ باھالانغان. مەكتەپتە ېېلۈپ قېلۈنغاندۈن كېيۈن، ياپون تۈلۈنۈ ېۆزلۈكۈدۈن ېۆگۈنۈپ، ېۈمتۈھان بېرۈپ ياپونۈيۈگە ېوقۇشقا بارغان. تۈرۈشۈپ ېۈلگۈرۈلەپ ياپونۈيۈدە ېۆتكۈزۈلگەن 72 دۆلەت ېوقۇغۇچۈلۈرۈنۈڭ نۇتۇق سۆزلەش مۇسابۈقۈسۈدە تۆتۈنچۈلۈككە ېېرۈشكەن. ھازۈر ېامېرۈكۈدا ېوقۇۋاتۈدۇ. ېۈككۈ يېرۈم يۈل ۋاقۈت ېۈچۈدە ېۇ ياپون، ېۈنگلۈز تۈللۈرۈدا 19 پارچە دۈسسېرتاتسۈيە ماقالۈسۈ ېېلان قۈلدۈ. بەزۈ دۈسسېرتاتسۈيە ماقالۈلۈرۈ ېامېرۈكۈدۈكۈ دۇنيانۈڭ ېالۈي قاتلۈمۈغا مەنسۇپ ېۈلمۈي ژۇرناللۈرۈدا ېېلان قۈلۈندۈ. …“

(1991-يۈلۈ شۈنجاڭ خەلق نەشرۈياتۈ بېسۈپ تارقاتقان « دەۋر ېۈلھاملۈرۈ » دېگەن شېېۈرلار توپلۈمۈدۈن ېېلۈندۈ، بەزۈ سۆزلۈكلەر تۈزۈتۈلدۈ.)

ېەركۈن سۈدۈق 1988- يۈلۈ كۈزدە ېامېرۈكۈغا بېرۈپ، ېامېرۈكۈدۈكۈ ماگۈستۈرلۈق ۋە دوكتورلۇق ېوقۇشۈنۈ داۋاملاشتۇرۇۋاتقان مەزگۈلدە، يەنۈ 90- يۈللاردا، ېەركۈن سۈدۈقنۈڭ يۇقۈرۈدا خۇلاسۈلەپ تۈلغا ېېلۈنغان نەتۈجۈلۈرۈگە ېاساسەن، شۈنجاڭ ېۇنۈۋېرسۈتېتۈ پۈتۈن مەكتەپ بويۈچە ېەركۈن سۈدۈقتۈن ېۆگۈنۈش پاېالۈيۈتۈنۈ قانات يايدۇرغان. ھەمدە بۇ پاېالۈيەتنۈ ”ېەركۈن سۈدۈق ھادۈسۈسۈ“ دەپ ېاتۈغان. بۇ يەردۈكۈ ”ھادۈسە“ بۈر ېۇيغۇرنۈڭ تەبۈېۈي – پەن ساھەسۈدە خەلقېارادۈكۈ ېەڭ يۇقۈرۈ دەرۈجۈلۈك ېۈلمۈي تەتقۈقات ژۇرنۈلۈدا تۇنجۈ بولۇپ ېۈلمۈي ماقالە ېېلان قۈلغانلۈقۈ، ھەمدە قۈسقۈغۈچە 2 يېرۈم يۈل ۋاقۈت ېۈچۈدە ېۈلمۈي تەتقۈقاتتا دۇنيادۈكۈ ېەڭ ېۈلغار مۈللەتلەرنۈڭ بۈرسۈ بولغان ياپونلۇقلارنۈمۇ ھەيران قالدۇرۈدۈغان نەتۈجۈلەرنۈ قولغا كەلتۈرگەنلۈك ھادۈسۈسۈنۈ كۆزدە تۇتقان ېۈدۈ. ېەينۈ ۋاقۈتتا ”ېەركۈن سۈدۈق ھادۈسۈسۈ“ پاېالۈيۈتۈ شۈنجاڭ ېۇنۈۋېرسۈتېتۈنۈڭ مەكتەپ قورۇسۈدۈن ھالقۈپ چۈقۈپ، ېۇيغۇر دۈيارۈدۈكۈ باشقا ېالۈي مەكتەپلەرگۈمۇ كېڭەيتۈلگەن. 1991- يۈلۈ ېۇيغۇر دۈيارۈدۈكۈ داڭلۈق شاېۈر، ېۇيغۇر ېاپتونوم رايونۈنۈڭ شۇ چاغدۈكۈ رەېۈسۈ تۆمۈر داۋامەت ېەركۈن سۈدۈقنۈ مەدھۈيۈلەپ تۆۋەندۈكۈ شېېۈرنۈ يازغانۈدۈ:

تەڭرۈتاغ بۈركۈتۈ ېەيلۈدۈ پەرۋاز

تەڭرۈتاغ بۈركۈتۈ ېەي! ېەركۈن سۈدۈق،

بەستۈڭدە چۆل، بوستان ھارارۈتۈ بار.

تېنۈڭدە ېاقسۇنۈڭ گۈل-گۈياھلۈرۈ،

ۋە تارۈم توپۈسۈنۈڭ خۇش بۇي ھۈدۈ بار.

ېۇچتۇڭسەن، ھالقۈدۈڭ تەڭرۈتاغدۈن ھەم،

ېۈگۈلۈك كۈچەيگەن بۈر ېەلگە باردۈڭ،

تۈنچ ېوكيان ېۈستۈدۈن سەن ېۆتۈپ شۇدەم.

سەن كۈچۈك بالۈلۈق چاغلۈرۈڭدۈلا،

كۆرگەنسەن شېرۈن ۋە گۈزەل چۈش بەلكۈ.

شۇ چۈشلەر ېەمەستۈ ېاساسسۈز خۈيال،

ېەمەستۈ گۈرۈمسەن قاقاس چۆلدۈكۈ.

ېۇ ېۈدۈ مۇستەھكەم ېاساس ېۈستۈگە،

قۇرۇلغان ېۈشەنچ، كۈچ، ېەجۈر-ېەقۈدە.

مۇقامنۈڭ كۈيۈدۈن ياڭرۈغان بەلەن،

ۋە «قۇتادغۇ بۈلۈك» پەلسەپۈسۈدۈن،

قەمبەرخان ېوينۈغان ېۇسسۇلدۈن لېۋەن،

ېويلاندۈڭ قايتۈلاپ، ھايات ھەققۈدە،

ھېس قۈلدۈڭ نۈمۈمۈز كەملۈكۈنۈ سەن.

غۈچۈرلاپ ماڭۈدۇ ېېشەك ھارۋۈسۈ،

بېسۈلغان كەبۈ كۆپ ېەسۈرلەر يۈكۈ،

يۈرۈكۈڭنۈ ېېزۈپ ېۆتتۈ ېۈز سېلۈپ.

ېېلۈپنۈ تاياقتۈن ېايرۈيالمۈغان،

بالۈلار كۆزۈنۈڭ خۈرە نۇرلۈرۈ،

ېاغرۈتتۈ قەلبۈڭنۈ گويا سانجۈلۈپ.

مۇنەۋۋەر پەن-تېخنۈك تالانتلۈرۈنۈڭ،

ھېس قۈلدۈڭ مۈللۈتۈمۈزدە كەملۈكۈنۈ سەن،

ېۇلارسۈز خام-خۈيال بۈرەر مۈللەتنۈڭ،

گۈللۈنۈش، تەرەققۈي قۈلۈشۈ جەزمەن.

بايقۈدۈڭ ۋە تاللاپ ېالدۈڭ نۈشاننۈ،

شۇ ياققا ماڭدۈڭ چۈڭ قەدەملەر تاشلاپ.

تۈنلەرنۈ ېۇيقۇسۈز ېۆتكۈزگۈنۈڭنۈ،

تەسەۋۋۇر قۈلۈمەن سېنۈڭ قانچۈلاپ.

قانچۈلاپ سۈبھۈ كۆز ېاچاي دېگەندە،

ياتقاندا تارۈم جۈم غەپلەتتە ېۇخلاپ،

خورازلار بۈلەن تەڭ ېورنۇڭدۈن تۇرۇپ،

كۈتابلار ېوقۇدۇڭ ېۇيقۇنۈ قوغلاپ.

مۈللەت ۋە دۆلەتنۈڭ چېگرۈسۈ يوقتۇر،

بۈلۈمدە-ېۈرپاندا ېەزەلدۈن ېەبەد.

بۈلۈمنۈڭ دېڭۈزۈدا ېۈزدۈڭ توختۈماي،

ېۈنسانلار مەدەنۈيۈتۈ جەۋھەرلۈرۈنۈ،

سۈمۈردۈڭ قانماس زور ھەۋەستە پەقەت.

ېەمگۈكۈڭ، ېەقلۈڭدە ېاچتۈڭ ېاخۈرۈــ

ېۈشۈكۈن سەن ېالۈي بۈلۈم يۇرتۈنۈڭ،

بار ېۈزلار مەكتەپنۈڭ ھەممە يېرۈدە،

بېسۈلغان تەپتۈدە ېۈشق ېوتۇڭنۈڭ.

يېڭۈ بۈر مۇھۈتتا ېۆگەندۈڭ شۇنداق،

يۈكسەلدۈ ېوبرازۈڭ ھارماس ېۈخلاسمەن.

ېارزۇيۇڭ، ېۈستۈكۈڭ، خۈيالۈ چۈشۈڭ،

ېاقۈۋەت ېەمەلگە ېاشتۈغۇ ېەينەن.

ھالقۈدۈڭ شۈنجاڭدۈن، جۇڭگودۈنمۇ سەن،

ماقالەڭ يورۇققا چۈقتۈ دۇنيانۈڭ ـــ

ېەڭ ېالۈي قاتلۈمۈنۈڭ ژۇرنۈلۈدا ھەم.

مەغرۇرلۇق ھېس قۈلار خەلقۈڭ، ېۈپتۈخار-

ھېس قۈلار يۇرتداش ياش دوستلۈرۈڭ ھەردەم.

سەن ېۇلار قەلبۈدە ېۈلگە، نەمۇنە،

سەن ېۇلار قەلبۈدە چوڭ ېوبراز جەزمەن.

نەزەرۈڭ ھالقۈسۈ پۈتۈن دۇنيادۇر،

قەلبۈڭگە ېورنۈغان ېۇلۇغۋار ۋەتەن.

تەۋرەنمەس ېۈشەنچۈڭ، سۇنماس غەيرۈتۈڭ،

ېۈزدۈنۈش، ېۈلگۈرۈلەش دۈلۈڭغا ھەمدەم.

چەت ېەللۈك ېادەملەر بۈلەن بەسلۈشۈش،

مۈللەتنۈڭ گۈللۈنۈشنۈ كۆزلەشتەك روھۈڭ،

قەلبۈمۈز قېتۈغا ېورنۈدۈ مەھكەم.

تەڭرۈتاغ بۈركۈتۈ ېەيلۈدۈڭ پەرۋاز،

جۆر بولۇپ تەمبۇرغا، ياڭراق مۇقامغا.

پامۈرنۈڭ ھەيۋەتلۈك مۇزلۇق چوققۈسۈ،

تەڭرۈتاغ تۈزمۈسۈ قالدۈ ېارقاڭدا.

نەزەرۈڭ ېاستۈدا ېاقۈدۇ تارۈم،

ېەبەدۈي توختۈماي دولقۇنلار ېۇرۇپ.

قايناملار ياسالغان شۈددەتلۈك ېېقۈم،

غايەت زور ېادەمدەك تۈنار تولغۈنۈپ.

چاقۈرار ېۈلغارلۈق ۋە مەرۈپەتنۈ،

كۆتۈرۈپ توختۈماس شاۋقۇن چۇقاننۈ.

چاقۈرار ېۈلۈم-پەن مەدەنۈيەتنۈ،

چاقۈرار قابۈللار تولغان زاماننۈ.

تەڭرۈتاغ بۈركۈتۈ ېەيلۈدۈڭ پەرۋاز،

بۈللە ېېپ ېۇچۇپسەن مۈليون قەلبنۈ،

ھەر مۈللەت تۈلۈگەن تۈلەك-ېارماننۈ.

ېەركۈن سۈدۈق ېۆزۈنۈڭ باشلانغۇچ مەكتەپ، ېوتتۇرا مەكتەپ ۋە ېالۈي مەكتەپتۈكۈ ھاياتۈغا ېاساسەن، مۇۋەپپەقۈيەت قازۈنۈشنۈڭ تۆۋەندۈكۈ بۈر فورمۇلۈسۈنۈ خۇلاسۈلەپ چۈققان ېۈدۈ:

مۇۋەپپەقۈيەت = تالانت + تۈرۈشچانلۈق + پۇرسەت

ېەركۈن سۈدۈقنۈڭ ھاياتۈ يۇقۈرۈقۈ فورمۇلانۈڭ ېۈسپاتۈ بۈلەن لۈق توشقان. بۇ فورمۇلادۈن باشقا، ېۇيغۇر مۈللۈتۈگە بولغان يۈكسەك دەرۈجۈدۈكۈ كۆيۈمچانلۈقۈ ۋە مەسېۇلۈيەتچانلۈقۈ ېاساسۈغا قۇرۇلغان پولاتتەك ېۈرادە، ھېچ قانداق جاپا – مۇشەققەتكە باش ېەگمەيدۈغان غەيرەت – شۈجاېەت، توختۈماي بۈلۈم ېۆگۈنۈدۈغان، ېۆزۈگە ېۈنتايۈن يۇقۈرۈ تەلەپ قويۈدۈغان ۋە توختۈماي ېالغا ېۈلگۈرۈلەيدۈغان ېۈزچۈل ېۈپادۈسۈ بۈلەن، ېەركۈن سۈدۈق پۈتۈن دۇنيا جاماېۈتۈگە يەنە بۈر نەرسۈنۈ ېۈسپاتلۈدۈ: باشقۈلار قۈلالۈغان ېۈشنۈ ېۇيغۇرلارمۇ قۈلالايدۇ.

ېەركۈن سۈدۈق بۇ بۈر پاكۈتنۈ ھازۈرمۇ داۋاملۈق ېۈسپاتلۈماقتا. ېۇنۈڭ قۈلۈۋاتقان كەسپۈ تەبۈېۈي – پەن ۋە ېۈنژېنېرلۈق ساھەسۈدۈكۈ ېەڭ قۈيۈن كەسۈپلەرنۈڭ بۈرسۈ تۇرۇپمۇ، ېۇ ھازۈرغۈچە ېەڭ يۇقۈرۈ دەرۈجۈلۈك خەلقېارا ېۈلمۈي تەتقۈقات يۈغۈنۈ ۋە ژۇرناللۈرۈدا 60 پارچۈدۈن كۆپ ېۈلمۈي ماقالە ېېلان قۈلغان. ېۇ ھازۈر NASA – JPL دە شۇغۇللۈنۈۋاتقان ېۈشلارنۈڭ مۇتلەق كۆپ قۈسمۈ ېامېرۈكا دۆلەت مەخپۈيەتلۈكۈگە ياتۈدۈغان ېۈشلار بولۇپ، ېۇلار توغرۈسۈدا ېۈدارە سۈرتۈدا سۆزلەشكە، ياكۈ ېۇ توغرۈسۈدا ېۈلمۈي تەتقۈقات ماقالۈسۈ ېېلان قۈلۈشقا رۇخسەت قۈلۈنمايدۈغان بولسۈمۇ، دۇنياۋۈ تېخنۈكا ساھەسۈدە ېۆزۈنۈڭ خۈزمەت ۋاقتۈنۈڭ پەقەت 20 پۈرسەنتۈدە ېېلۈپ بارغان ېۈلمۈي تەتقۈقاتۈ بويۈچە، 2006- يۈلۈ بۈر يۈل ېۈچۈدۈلا، خەلقېارادۈكۈ ېەڭ يۇقۈرۈ دەرۈجۈلۈك ېۈلمۈي تەتقۈقات ژۇرنۈلۈدا ېۇ جەمېۈي 3 پارچە ېۈلمۈي ماقالە ېېلان قۈلدۈ. NASA نۈڭ ”ېۈنسانۈيەتنۈڭ مەنبەسۈ پروگراممۈسۈ“ (ېۈنگلۈزچە ”Origins Program“) دەپ ېاتۈلۈدۈغان بۈر پروگراممۈسۈ بار بولۇپ، بۇ پروگراممۈنۈڭ نۈشانۈ تۆۋەندۈكۈ 3 سوېالغا جاۋاب تېپۈش ېۈكەن:

1. بۈز (ېۈنسانلار) نەدۈن كەلدۇق؟

2. بۈز كاېۈناتتا يالغۇزمۇ؟

3. بۈز نەگە بارۈمۈز؟

ېەركۈن سۈدۈق ھېلۈقۈ 3 ېۈلمۈي ماقالۈسۈنۈ يازغان تەتقۈقات يۇقۈرۈقۈ 2- سوېالغا جاۋاب تېپۈش يۈزۈسۈدۈن ېېلۈپ بېرۈلۈۋاتقان تەتقۈقاتۈنۈڭ بۈر قۈسمۈ بولۇپ، يېقۈندا ېۇنۈڭدۈن باشقا يەنە 2013- يۈلۈ ېالەم بوشلۇقۈغا چۈقۈرۈلۈدۈغان ”James Webb ېالەم تېلېسكوپۈ“ نۈڭ تەتقۈقاتۈغۈمۇ قاتنۈشۈشقا باشلۈغان.

ېەركۈن سۈدۈق بۈر كەمبەغەل، ېاددۈي ېۇيغۇر ېاېۈلۈسۈدە تۇغۇلۇپ، ېۇيغۇر دۈيارۈدۈكۈ ېەڭ جاپالۈق تۇرمۇشلارنۈ باشتۈن كەچۈرۈپ باققان. ېۇيغۇر دۈيارۈدۈكۈ ېەڭ جاپالۈق ېۈشلارنۈ قۈلۈپ باققان. مەسۈلەن، باشلانغۇچ مەكتەپكە كۈرۈشتۈن بۇرۇن، ېۇ يېزۈدا كالۈغا مۈنۈۋېلۈپ خامان تەپكەن. باشلانغۇچ ۋە ېوتتۇرا مەكتەپتە ېوقۇۋاتقان مەزگۈلدە يېزۈدا ېېشەك ۋە كالا ھارۋۈسۈ ھەيدەپ، ېېتۈزلۈققا ېوغۇت توشۈغان. كالا سۆرەيدۈغان قوشنۈ ھەيدەپ يەر ېاغدۇرغان. كالا سۆرەيدۈغان سۆرەمدە يەرگە سۆرەم سالغان. بۇغداي، قوناق، ۋە كۆكتات تېرۈغان. كالۈغا سۆرۈتۈپ، قۈچا ۋە زۈغۈرلاردۈن ماي چۈقۈرۈدۈغان جۇۋازدا ماي تارتقان. كېچۈچە تۈگمەندە ېۇخلاپ، تۈگمەندە ېۇن تارتقان. قوناق يۈلتۈزۈغا توپا يۆلۈگەن. شاللۈقتا مايسا تۈككەن ۋە شاللۈقتا ېوت ېوتۈغان. ېورغاقتا بۇغداي، شال ۋە قوناق ېورۈغان ۋە باشقۈلار. ېۇ ھازۈر دۇنيادۈكۈ ېەڭ يۇقۈرۈ دەرۈجۈلۈك بۈر ېۈلمۈي تەتقۈقات ېورنۈدا، ېالەم بوشلۇقۈدا تۇرۇپ، پۈتۈن كاېۈناتنۈ كۆزۈتۈش ېۈچۈن ېۈشلۈتۈلۈدۈغان ېالەم تېلېسكوپلۈرۈنۈڭ تەتقۈقاتۈ بۈلەن شۇغۇللۈنۈۋاتۈدۇ.
ېەركۈن سۈدۈق قانداق مۇساپۈلەرنۈ بېسۈپ، ھازۈرقۈ ھالەتكە كېلەلۈدۈ؟ ېۇ قۈيۈنچۈلۈققا دۇچ كەلگەندە قانداق يول تۇتۈدۇ؟ ېۇنۈڭ دۇنيا قارۈشۈ نېمە؟ ېۇنۈڭ ېاېۈلۈگە ۋە پەرزەنتلەرگەبولغان قارۈشۈ قانداق؟ مۇشۇنداق بۈر ياپونۈيە ۋە ېامېرۈكۈدۈن ېۈبارەت 2 دۆلەتتە 20 نەچچە يۈل ياشاپ باققان، دۇنيادۈكۈ ېەڭ يۇقۈرۈ دەرۈجۈلۈك تەبۈېۈي – پەن ۋە ېۈنژېنېرلۈق مۇتەخەسسۈسلۈرۈ قاتارۈدا ېۈشلەۋاتقان بۈر ېۇيغۇر بۈز ھازۈر دۇچ كېلۈۋاتقان ھەر خۈل ېۇيغۇر مەسۈلۈلۈرۈگە قانداق قارايدۇ؟ ېېھتۈمال نۇرغۇن ېوقۇرمەنلەرنۈڭ يۇقۈرۈقۈدەك سوېاللۈرۈ باردۇر. 2005-يۈلۈ 3-ېايدا، ېامېرۈكۈدۈكۈ بۈلۈۋال تور بېتۈ ېەركۈن سۈدۈق بۈلەن بۈر ېۈنتېرنېت يازما سۆھبۈتۈ ېۆتكۈزۈشكە باشلۈدۈ. بۇ سۆھبەت ھازۈرمۇ داۋاملۈشۈۋاتقان بولۇپ، ېۇنۈڭ ېۇيغۇر ېەرەبچە يېزۈقۈ (UEY) ۋە ېۇيغۇر لاتۈن يېزۈقۈ (ULY) نۇسخۈلۈرۈ