شېئىردىكى  ھېكايە

( قاينامىنىڭ  بىر  پارچە  شېئىرى توغرىسىدا)

قاينامىنى توردا  تونۇدۇم دېسەم  سەمىمىي  گەپ  قىلغان  بولىمەن . گەرچە  ژورناللارنى  ئوقۇپ  كېلىۋاتقان بولساممۇ  شېئىرغا ئاز  -تولا  ھەۋەس  پەيدا  بولۇشتىن  ئىلگىركى كىتاپ -ژورناللاردىن بەكمۇ  خەۋەردار  ئەمەس  ئىدىم . كىيىن  ئوقۇتقۇچىمنىڭ  تەسىرىدە  بۇ  ساھەگە  ئشتىياق  شەكىللەندى . نۇرغۇن نەرسىلەرنى  ئوقۇش  ئىستىكىدە  بولغان بولساممۇ  ئوقۇغۇچىلىقتىكى  نامراتچىلىق ۋە ئوتتۇرا مەكتەپتە   كىتاپ  ئوقۇغىدەك  بىرەر  كۈتۈپخانىنىڭ  بولماسلىقى (بىرسى بارئىدى،لىكىن  بىزلەرگە  بەرمەيتى)  چوڭ  توسالغۇ  ئىدى .ئالىي  مەكتەپكە  كىلىپ كۈتۈپخانىدىكى ، قىرائەتخانىدىكى  دۆۋە -دۆۋە  كىتابلارنى ،ژورنال  توپلاملىرىنى كۆردۈم ،بۇ  چاغدا  بۇ  كىتابلارغا  قاراپ < غىققىدە> بولۇپ  قالدىم  ،قايسىسىنى  ئوقۇشنى  بىلەلمىگەندەك ... .قانداقلا  بولمىسۇن  ئۇلارنى  بىر -بىرلەپ  <ۋاراقلاپ چىقىشنى> ئويلاپ  قالدىم ،لىكىن  ۋاراقلاپلا  قويغىلى بولمايتى ،ياقتۇرغانلىرىمنى  ئالدى بىلەن  كۆرۈپ  چىقىۋاتاتتىم  . ئاشۇنداق  ۋاراقلاۋاتقان  كۈنلەرنىڭ  بىرىدە قاينامىنىڭ  سۈرىتى ۋە  تەرجىمھالى  بىرىلگەن  (سۆگەت  شاخلىرى ئاستىدا  مۇڭغا  پېتىپ  ئولتۇرغان  يىگىت  سىز  شۇمۇ  ؟)  بىر  قىسىم  شېئىرلىرىنى  ئۇچرىتىپقالدىم . بۇ  چاغدا  قاينامى  بىلەن  ئاللىبۇرۇن  < بىر  قازاننىڭ تۇز  تەمىنى  تېتىيدىغانلار > دىن  بولۇپ قالغان ئىدۇق  .تېتىملىق  شېئىرلىرى  بىلەن  ئۇسسۇزلىقىمىزنى  قاندۇرۇپ  كېلىۋاتقان قاينامىي  خېلى  بۇرۇنلا  دېھقىتىمگە سازاۋەر  بولغان  ئىدى ،شۇڭا  بۇ  شېئىرلار  مېنى  تىزلا ئۆزىگە  تارتتى .  شېئىرغا  كىرىشتىن ئاۋال ئۇنىڭ  قەلبىدىكى   شېئىر  ۋە   شائىر توغرىسىدىكى پىچىلاشلىرىنى  ئوقۇپ   باقتىم ؛  <ھاياتلىقنىڭ  ئىچكى  رېتىملىرىدا  ئۆز  مەنىسىنى   ئىزدەپ  يۈرگەن  ،ھېس -تۇيغۇ  ئالىمىدىلا  يۈز  بىرىدىغان  كۆرەشلەردە  يارىلانغان   بىھوش   تىنىنى  سۆرەپ  تەڭرىگە  ئىلتىجا  قىلىۋاتقان ئاشۇ  بەندە  دەل شائىرنىڭ  ئۆزىدۇر  .ھالبۇكى  تەڭرىنىڭ  شائىرغا   ھەدىيە  قىلىدىغىنى  ئابىھايات  بولماستىن  شېئىر  بولۇپ  چىقىدۇ  > .    بۇ  قەلبىدە   جاھانغا  پاتقۇسىز   ئارزۇ -ئارمانلىرى پۇرۇقلاپ  قايناۋاتقان 25ياشلىق  قاينامىنىڭ  شېئىرىيەت  ئالىمىدىن  سىرغىپ  چىققان  بىر تامچە  ئىدى .خالاس .

شائىرنىڭ  ئاشۇ  يېشىغا  قانات  سۆرەپ  كىتىۋاتقان بىزلەرنىڭمۇ  شائىرنىڭ  دۇنياسىغا  ئوخشاپ  كېتىدىغان  نۇرغۇن -نۇرغۇن   ئىستەكلىرىمىز ،ھاياجانلىرىمىز ،تەلپۈنىشلىرىمىز  ،سەرگۈزەشتىلىرىمىز  شۇنداقلا  ئازابلىرىمىز  بار  ئىدى. شائىرنىڭ  كۆز   ئالدىمدىكى  <شېئىرلار > نامىدىكى  بىرىنجى  شېئىرى  <قىز  قەلبىدە  ياشىماق ...> مېنى  دەل  ئاشۇنداق تۇيغۇ ئورتاقلىغىغا  باشلاۋاتاتتى .

ئايغا  باقاتتىم ،

قەبرەم  ئايدا   بولسا  دەپ  .

كۈنگە  باقاتتىم  ،

كۈن  تەپتىدە  كۆيسەم  دەپ .

                  ئاتتەك  چاپچىپ  يۈرۈشلىرىم  ئۆزىنى  پىنھان  ئەيلىگەندەك  ، بىر  قارىماققا  مەڭگۈ  قايتىپ  كەلمەيدىغاندەك  ،  ئاجايىپ  بىر  سەۋدالارغا  مەپتۇن  بولغاندەك  ئىدۇق . غەملەر  تولىمۇ  جەلىپكار  ئىدى ، <ئاي  > < غەم >  بۇ  ئىككى  سۆزنىڭ  نىمىشقا  قاپىيداش  بولۇپ  قالمىغانلىقىغا  ئاغرىناتتۇق  (ئاغرىناتتىم ) ئايسىز  غەملەرنى  تەسەۋۋۇر  قىلغاق  تەس  ئىدى  .  ئايدىن مۇستەسنا  بولساقمۇ< بار > دەپ  تەسەۋۋۇر  قىلىۋىرەتتۇق  .غەملىرىمىز  ئاي  بىلەن قوشۇلۇپ  ئەبەدىي  گۈزەللىك  بېغىشلايدىغاندەك  ئىدى .

                     ھالبۇكى  شائىرنىڭ<  غەم > ىگە  تولىمۇ  چوڭقۇر  ئازاب  سىڭگەندەك  قىلاتتى  ، شائىرنىڭ  تەسەۋۋۇرىدا  ئاي  جىمجىتلىقنىڭ  سىموۋلى   بولۇپ  قالغان  ئىدى  . پانىي  شائىرغا  خەيىر لىك  ئېلىپ  كەلمىگەندەك ،ئۇ ئۆز  تىنىنىڭ  بۇ  تەڭسىز   دۇنيادا  قېلىشىغا   نارازىدەك   قىلاتتى . ئۇ  ئايغا  بېقىپ  ئەبەدىي  جىمجىتلىققا ئىرىشىنى  ،ئاشۇ  يەردە  مەڭگۈ  خاتىرجەم < ئارام  ئېلىش>نى  ئارزۇ  قىلىپ  كېلىۋاتقاندەك  قىلاتتى . ئۇنىڭ  قەلبىگە  ئازابنلار  يەنىمۇ  سىغدىلىۋاتاتتى  . بۇ  كېچە  ئىدى 

                          بىر  پارچە  شېئىردىن   ئوقۇرمەن  ئۆز  تۇيغۇ  كەچۈرمىشىنىڭ  كىچىككىنە  ئىزناسىنى  ئۇچىرتىپ  قالسا  ئۇ  شېئىرنىڭ  ھەممە  پاخپاق  يەرلىرىنى  كەچۈرۋىتىشكە  رازى بولىدۇ ،ھالبۇكى  بۇ  شېئىر  ماڭا  قاتمۇ   -قات  لەززەت  بېغىشلاۋاتاتتى  ، بۇ لەززەتكە  ئىسىم  قويۇشقا  ئاجىزلىق  قىلىۋاتاتتىم چۈنكى  بۇپەقەت  ماڭىلا  تەۋە  لەززەت  ئىدى  .

20نەچچە  يېشىڭدىكى  ئارزۇ -ئارمانلىرىڭنى  ،ئازابلىق  كەچۈرمىشلىرىڭنى پەقەت  شائىرنىڭ  قەلبى  بىلەن  سىزىپ  چىقالايسەن . لىكىن  بۇنىڭ  ئۈچۈن ئۆزۈڭ   شائىر  بولۇشۇڭ  ،ئۆزۈڭ  ئارخىكتور  بولۇشۇڭ كىرەك  .

شائىرنىڭ  دەرد -ھەسرىتى  پەقەت  كېچىگىلا  مۇجەسسەملىشىپ  قالغان  ئەمەس ئىدى . ئۇنىڭ  ھەر  بىر  لەھزىسى  گوياكى ئۇنىڭغا  ئازابلا   بېغىشلاۋاتاتتى  .

كۈنگە باقاتتىم  ،

كۈن  تەپتىدە  كۆيسەم  دەپ  .

بىر  قىز  شائىرنىڭ  قەلبىدە  قوياشقا  سىموۋل  بولۇپ  قالغان ئىدى  .قىز  شائىر  قەلبىنى  يورۇتقۇچى  ئىدى . لىكىن  يوروتالمايۋاتاتتى ،ئەكسىچە قاراڭغۇلۇققا  مەھكۇم  قىلىۋەتكەندەك  .... بۇ  يەردە  غايەر  زور  ،كۈچلۈك  بىر  توسالغۇ  بار  ئىدى  .بۇنى   قوياش  كۆيدۇرەلمەيتى .شۇڭا  شائىرنىڭ  كۈنلىرى <غەم>لا  ئىدى . دەيمەنكى  غەمدىن  باشقا  نەرسە  مەۋجۇت  ئەمەستەك ...ئەڭ  ئېغىر  غېمىنى  ھەل  قىلالمايۋاتاتتى  ، تەڭقىسلىقتا قېلىۋاتاتتى، بەك   ئازابلىنىۋاتاتتى .ھەممىدىن  بىزار  بولىۋاتاتتى .جىمجىتلىققا  ئۆزىنى  ئاتقۇسى  ، ئۆز  قەبرىسىنىڭ جىمجىتلىقنىڭ  سىموۋلى  بولغان  ئايدا  بولۇپ  قېلىشىنى  ، كۈن  تەپتىدە  كۈل  بولۇپ  كىتىشنى  خىيال  قىلۋاتاتتى  .

تەبەسسۇم  بىلەن  ئۆتكەن  شۇ  يولدىن  ،

چېچەكلەر  ئەگىشەر  كەينىڭدىن  ئاپا  .

خىيالەن  قىزىڭدەك  مېھىرلىك  باققىن ،

ئۇچراپ  قالسا  ئۇ  قىز ناۋادا  .

بۇ  رىئاللىق ئەمەس  .  ئەمما  شائىرنىڭ  تۇيغۇ  ئالىمىدە  بۇلۇپ  ئۆتكەن  رەسمي  رىئالىق .  بۇ  سەل  كۈلكىلى  گەپ  بولدى .  لىكىن  شۇنداق  دېيىشنى  خالاپ  قالدىم  .  بەلكىم  مەن  بۇ  يەردە رىئاللىق  دېسە  كۆز  ئالدىغا كالتۈرگىلى  بولىدىغان  مەۋجۇتلۇقنى  نەزەردە  تۇتۇپ <رىئاللىق  ئەمەس>  دېگەندىمەن  ،ئارقىدىنلا  ئۇنىڭ  ھەقىقى   باشتىن  كەچۈرۈلگەن  تۇيغۇ  كەچۈرمىشى   ئىكەنلىكىنى ، قىسقىسى  ،ئۇنىڭ ھەقىقىي بىر   مەۋجۇىيەت  ئىكەنلىكىنى  نەزەردە  تۇتۇپ < رەسمىي  رىئاللىق  >دەۋالغاندىمەن  ،  بۇ  بەكلا  موھىم  بلمىسا  كىرەك  .

شائىر  شۇ  ئۆمرىدە  تالاي  -تالاي  يوللارنى   بېسىپ  ئۆتكەندۇ  . بەلكىم  بىر  قىز  بىلەن  ئۆتكەندۇ  ،  بەلكىم ناتونۇش  بىر سى  بىلەن  ئۆتكەندۇ ، بەلكىم  ئۆزى  يالغۇز  ئۆتكەندۇ  ،  ئۇ  يولدىن  ئازاب  ئىچىدە ئۆرتىنىپ  ئۆتكەندۇ  ، كۈلۈمسىرەپ  ئۆتكەندۇ ،ئاڭسىز  رەۋىشتە  ئۆز  ھالىغا  ئۆكۈنۈپ  ،كۈلۈمسىرەپ  ئۆتكەندۇ  .ئىشقىلىپ بۇ  يەردە  شائىرنىڭ   خىيالىغا  تەبەسسۇم  بىلەن  ئۆتكەنلىكى  كەلدى  . ئادەمنىڭ  ھاياتىدا  بۇنداق  يوللاردىن  نۇرغىنى  بولىدۇ  ،  لىكىن  ھەممىسى  بۇنداق  ئەسلىنىپ  تۇرمايدۇ  .  بۇ  يەردە  شائىرنىڭ  تەسەۋۋۇرىغا  نىمە  ئۈچۈن  چېچەك  كېرىپ  قالدى  ؟  ئۇ  يولدا  چېچەك  بار  بولغىيمىدى  ؟  نىمىشقا  گۈل  ياكى  باشقا  نەرسە  كىرمەيدۇ  ؟  چۈنكى  چېچەك مىۋە  بىرەتتى  .گۈل  پۇراپ  قويۇشقىلا  ئەرزىيتى  .بۇ  يەردە    شائىرنىڭ < باغۋەن  >بولغۇسى      كىلىۋاتقاندەك قىلاتتى  .

شائىر نەقەدەر  ئۇلۇغ  كىشى  -ھە  . ئۇ  ئاپىسىنى  ئويلىدى  .  ئۇ  ئازابنىڭ  بىر  ئۈچى  بولغان   <ئاپا >  سىنى  ھەممىدىن موھىم  بىلدى . بۇ  يەردىن  چۆچەكلەرسىمان  تەسىرلىك بىر  كۆرۈنىشنى  كۆز  ئالدىمىزغا  كەلتۈردۈم  . <ئاپا  ،  تەبەسسۇم  بىلەن  ئۆتكەن  شۇ  يولدا  ناۋادا  مەن  سۆيگەن  شۇ  قىز نى ئۇچرىتىپ قالساڭ ،خىيالەن  <قىزىم >  دەپ  تەسەۋۋۇر  قىلىپ  مېھىر  بىلەن  بېقىپ  قويغىن  > نىمە  ئۈچۈن  مېھىرلىك  بېقىپ  قويىدۇ  ؟  بۇ شائىرنىڭ  قەلبىدىكى  ئاددى  ئەمما  بەكمۇ گۈزەل  بىر  ئارمىنى  ئىدى .

ئېھتىمال  .مەن  ئۆلگەن  ئۇ  كۈنلەر  ،

قوللىرىدا  بىر  دەستە  گۈل  ،

ئۇچرىتارسەن  قەبرەمدە  ئۇنى  .

<كەلگۈسى>نى كۆرۈۋاتىمىز  .  شائىر  ئۆلۈپ  كەتتى  .ئەمما  ئۇ  <  ھازىر  >  دا يەنىلا  ھايات  .ئۇ  ئۆزىنىڭ  ئۆلگەندىن  كىيىنكى  چاغلارنى  شائىرانە  ئەلەملىك  قەلبى  بىلەن  تەسەۋۋۇر  قىلىۋاتىدۇ  .چۈنكى  شائىرنىڭ  باشتىكى  ئارزۇ  -ئارمانلىرى  ئەمەلگە  ئاشمىدى  ..   چۆچەكلەرسىمان  خىيالى  ،تەسەۋۋۇرلىرى  پۈتۈنلەي  بەربات  بولدى  .  تەبەسسۇم  بىلەن  ئۆتكەن  يولدا  ئاپىسىنىڭ  كەينىدىن  چېچەكلەر  ئەگەشمىدى  ...  ئاپىسىمۇ  خىيالەن  <قىزىم >دەپ  مېھىرلىك  باققۇدەك قىزنى   ئۇچراتمىدى  ..........

شائىر  پەقەت  ئۆزى  ئۆلسىلا  بۇ  ئۆچرىشىش  ئەلگە  ئاشىدىغاندەك  ئويلىدى  . شۇ  چاغدىلا   قوللىرىدا دەستە  گۈل  كۆتۈرگەن قىز  بىلەن  <ئاپا > ئۇچىشاتتى   .  لىكىن  بۇ  يەر   شائىرنىڭ  قەبرىسى  ئىدى  . بۇنداق  ئۇچرىشىش  بەكلا  ئازابلىق  بولاتتى .

شائىر  ئەمدى ئاپىسىغا   قېيداۋاتقاندەك  قىلاتتى  ....

ئاڭلا ، ئاپا   

ئاي  ئىدى  ئۇ  قىز  .

قەلبىمدىكى  كۈن  ئىدى  ئۇ  قىز .

 دىل  بېغىمدا  گۈل  ئىدى  ئۇ  قىز .

يوشۇرۇن    پىراقتا   كۈل  ئىدى  ئۇ    قىز  .

شائىرنىڭ  ئارزۇ  ئىستەكلىرىنىڭ  پۈتۈنلەي  كۈل  بولۇپ كەتكەنلىكىنى  كۆردۇم  . قەلبىم  ئۆرتەندى  ...  شۇ  قەدەر  ھېسداشلىق  قىلغۇم  كەلدى  . گەرچە  بۇ  قىسمەتلە  مېنىڭ  بېشىمغا  كەلمىگەن  بولسىمۇ  ئەمما  مېنىڭمۇ   سۆيگۈ ئالىمىمدىمۇ <  ئايدەك ،قەلبىمدىكى  كۈندەك  ،دىل  بېغىمدىكى  گۈلدەك  ،  يوشۇرۇن  پىراقتا  كۈل...  >دەك  قىز  بولۇپ  ئۆتكەن  ئىدى  .شائىرنىڭ  سۆيگۈ   تىراگىدىيسى  يۈز  بىرىپ  بولغان   ئىدى  .  ئۇ   باشقا  نىمىمۇ   ئامال  قىلالىسۇن  ؟

شائىر  ئەڭ  ئاخىرقى   ئۆتۈنۈشىنى  پىچىرلاۋاتاتتى  ...

مانا  ئەمدى 

كۆز يېشىمدەك دەريا بويىدا

مەن  ئۆلگەندە  .....دېگەن  بۇنى  توي  .

ئاق  كىيىملىك  مەيۈس  پەرىزات  .

سوراپ  قالسا  كىم  بولىسىز  دەپ  ،

كۆز  يېشىڭنى  يوشۇرۇپ   تەمكىن 

مەن  رەخىمنىڭ  ئاپىسى   دەپ  قوي  .

ئۇ  پۈتۈنلەي  ئۈمىدسىز  ،تۈگەشكەن  ھالەتتە ،  چۈنكى  ئۇنىڭ  ئەڭ  گۈزەل  ،ئەڭ  تاتلىق  ئارزۇسى   بەرباد  بولدى   .<مانا  ئەمدى ،  مەن  ئۆلگەندە   ...دېگىن  بۇنى  توي  >  ئۇ  نىمانچە  قىېيدىغاق  .  لىكىن  بۇ  قىېيداشنىڭ  ئىچىگە   تولىمۇ   چوڭقۇر  ئامراقلىق  ،  تولىمۇ  پاكىز  بىر  مۇھەببەت  سىڭگەن  ئىدى  .<كۆز  يېشىڭنى  يوشۇرۇپ  تەمكىن ،  مەن   رەخىمنىڭ  ئاپىسى   دەپ  قوي . >  بۇ  ئۇنىڭ   20نەچچە  ياشلىق  ھاياتىدىكى   ئەڭ  چوڭ  تىراگىدىيەلىك  سەرگۈزەشتىلەرنىڭ  بىرىنجىسى بولۇشى  مومكىن .  ئۇ  ھېلىمۇ   شائىر  بوپ  قاپتىكەن  .  ئۇ  مۇ شۇ  ئارقىلىق  قەلبىدىكى  ئازابلارنى  < قەلب  سۈيى> بولغان  شېئىر  ئارقىلىق  ئاز -تولا  بولسىمۇ  يەڭگىللىتەلىگەندۇ ؟

شائىر  قەلبى  يەر  پوستىغا  ئوخشايدۇ  .  ئۇنىڭ  ئاستىدا  زەمزەم  كەبى  سۇلارمۇ  ،  تىلنى  ئېچىشتۇرغىدەك  قىرتاق ،تۇزلۇق  سۇلارمۇ  بار  ،  بۇ   سۇلار  شائىر  قەلبىدىكى  تۇيغۇ   تامچىلىرىدىن ھاسىل  بولىدۇ  . شائىر  قەلبىدىكى   تۇيغۇ تاتلىق  بولىدۇ ، قىرتاق  بولىدۇ  .  مۇبادا  بۇ  تامچىلار  قەلبكە  پاتمىغۇدەك   دەرجىدە   سىغدالغان   ۋاقىتتا  بۇلاق  سۈيى  يەر   پوستىنىڭ  بوش  ،ئېتىلىپ  چىققىش  ئىمكانىيتى  بولغان قاتلاملىرىنى  بويلاپ  يەر  ئۈستىگە  چىققىنىغا  ئوخشاش  شائىر  قەلبىدىكى  تۇيغۇ  تامچىلىرىمۇ   چىڭ   سىغدالغان   ۋاقىتتا ئاشۇنداق   يوللار  بىلەن   شېئىر  بولۇپ   چىقىدۇ  . 

ھەر قانداق  بىر  پارچە  شېئىرنىڭ  ئارقىسىدا  چوقۇم  بىر  ھېكايە  مەۋجۇت .    شېئىر  كەينىدىكى  بۇ  ھېكايىگە ئەسلىدە  شائىردىن  باشقىلار   چېقىلماسلىقى  كىرەك  ئىدى  .ئەمما  بارلىق ئوقۇرمەن  تولىمۇ  باشباشتاق  ئىدى  .ئۇلار  چېقىلىشقا  بولمايدىغان ھەممە  نەرسىگە  خالىغانچە  چېقىلاتتى  ،ھالبۇكى  ئۇلار  مۇشۇنداق  قىلىش  بىلەن  ھوزۇرلىناتتى  .مۇشۇ  تاپتا مەنمۇ  ئۆزۈم خالىغانچە بىر  ھېكايە   توقۇۋالغان  ئىدىم  . ھېكايەمنىڭ  ئاخىردا   شائىر  ئەلەم ئىچىدە  كىمگىدۇر  پىچىرلاپ مۇنۇلارنى  دەۋاتاتتى  ....

ئاسمىنىمدا  ئاي  ئىدى  قىز  .

روھىمىدىكى  كۈن ئىدى ئۇ  قىز  .

بېغىمدىكى  گۈل  ئىدى  ئۇ قىز  .

ھىجرانىمدا   كۈل  ئىدى  ئۇ  قىز  .

ئەمدى  بۇ  ھېكاينى  داۋاملاشتۇرسام  بولمايدۇ  ، چۈنكى   ھېكايە  مۇشۇنداق  ئاخىرلىششى  كىرەك  .