ئامېرىكا ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدا قەشقەر دولقۇنى كۆتۈرۈلدى
ئامېرىكا «لوس ئانژېلېس ۋاقىت گېزىتى»نىڭ مۇخبىرى قەشقەردىكى زىيارىتىنى ئاخىرلاشتۇرغاندىن كېيىن يازغان ماقالىسىدە: قەشقەر جۇڭگو تاۋارلىرىنىڭ جەنۇبىي ئاسىيا ۋە ئوتتۇرا ئاسىياغا كىرىشىدىكى «مۇھىم ئۆتەڭ» بولۇپ قالىدۇ، دەپ قارىدى. لېكىن ماقالىدە شۇ جايدىكى بەزى ئۇيغۇرلارنىڭ بۇ پىلاندىن «گۇمان ۋە ئەندىشە» قىلىۋاتقانلىقى يەنە بىر قېتىم مۇبالىغىلەشتۈرۈلدى.
«لوس ئانژېلېس ۋاقىت گېزىتى»دە ئېلان قىلغان بۇ ماقالىدە قەشقەرنىڭ يەكشەنبىلىك بازىرى تەسۋىرلىنىپ: ئۆزىڭىزنى خۇددى 13-ئەسىردىكى ماركوپولو يىپەك يولىدىكى بوستانلىقتا سودا قىلىۋاتقان جايدا تۇرىۋاتقاندەك ھېس قىلاتتىڭىز، دېيىلدى. بىراق، ھازىرقى قەشقەر ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايون قىلىپ قۇرۇلماقتا. بۇ يەردىكى ئاھالىلەر: دېڭىز بويىدىن كەلگەن تەرەققىيات سودىگەرلىرى بەس-بەستە يەر سېتىۋالماقتا، دېيىشتى. ئايرودرومغا بارىدىغان تاشيولنىڭ ئىككى تەرىپىكى ئاق تىرەكلىكنىڭ ئارقىسىدىكى ئېچىلىدىغان يەرلەر قاشالانغان بولۇپ، بۇ يەرگە پاكىستان ۋە تاجىكىستانغا ئېكىسپورت قىلىنىدىغان تەييار چۆپ ئىشلەپچىقىرىلىدىغان زاۋۇت قۇرۇلغان، يەنە ئوتتۇرا ئاسىياغا ئېكسپورت قىلىنىدىغان بۇغداينى ساقلايدىغان ئامبار سېلىنغان. جۇڭگو ئەمەلدارلىرى ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايونلۇق سالايىھىتىنىڭ قەشقەرگە شېنجېنغا ئوخشاش ئۈنۈم ئېلىپ كېلىشىنى ئۈمىد قىلدى. چۈنكى 30 يىل ئىلگىرىكى كىچىك بېلىقچىلار كەنتى-شېنجېن ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايونى قىلىنغاندىن كېيىن، جۇڭگونىڭ ياسىمىچىلىق كەسپىدىكى قۇدرەتلىك دۆلەت بولۇشىنىڭ مۇقەددىمىسىنى ئاچقان ئىدى. شېنجېندا ئىشلەنگەن مەھسۇلاتلار دېڭىز ترانسىپورتى ئارقىلىق كورېيە، ياپونىيە، ئاۋسترالىيە، ياۋروپا ۋە ئامېرىكىغا يەتكۈزۈلىۋاتىدۇ، قەشقەر بولسا جۇڭگودا ئىشلەنگەن مەھسۇلاتلارنى پاكىستان، ھىندىستان، قازاقىستان، قىرغىزىستان قاتارلىق ئوتتۇرا ئاسىيا دۆلەتلىرىگە كىرگۈزۈشتىكى «مۇھىم ئۆتەڭ»بولۇپ قالىدۇ، دەپ قارالماقتا.
ئەمەلىيەتتە، بۇ يىل مايدا مەركىزىي ھۆكۈمەت قەشقەرنى ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايون قىلىشنى تەستىقىلغاندىن كېيىن، چەت ئەل ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدا «غەربىي رايوندىكى شېنجېن-قەشقەر»گە ئائىت توختىماي ئوبزور ئېلان قىلىندى. ئامېرىكا «ھەپتىلىك خەۋەرلەر ژۇرنىلى»دا: ئەگەر بېيجىڭنىڭ پىلانى ئەمەلىيلەشسە، قەشقەر كېيىن جۇڭگودىكى «لوس ئانژېلېس» بولۇپ، غەربىي چېگرا رايوندىكى كۆپ مىللەت ئولتۇراقلاشقان رايون خاراكتېرلىك ئىقتىسادىي مەركەزگە ئايلىنىدۇ. قەشقەر ھۆكۈمەت دائىرىلىرىنىڭ ناھايىتى زور ئەھمىيەت بېرىشى ۋە مالىيە جەھەتتىن زور كۈچ بىلەن قوللىشىغا ئېرىشتى، بۇ جۇڭگو ھۆكۈمىتىنىڭ دۆلەت يېتەكچىلىكىدىكى ئىقتىسادىي تەرەققىيات ئارقىلىق مۇقىم بولمىغان رايونلارغا ئىجتىمائىي مۇقىملىق ئېلىپ كېلىدىغانلىقىغا ئىلگىرىكىدەكلا ئىشىنىدىغانلىقىنى چۈشەندۈرۈدۇ، دېيىلگەن ئىدى .
شىنجاڭ ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادېمىيىسىنىڭ ئىقتىسادشۇناسى ۋاڭ نىڭ: قەشقەرنىڭ يىپەك يولى دەۋرىدىكىدەك گۈللەنگەن ئورنىنىڭ ئەسلىگە كېلىشىنى ئۈمىد قىلىمىز. بۇ پىلان بۇيىچە 2020-يىلىدىن ئىلگىرى شەرقى رايون بىلەن غەربىي رايوننىڭ پەرقى كىچىكلىتىلىپ، غەربىي رايون شەرقىي رايوننىڭ مول نەتىجىسىدىن تەڭ بەھرىمەن قىلىنىدۇ، دېدى. قەشقەر شەھەرلىك پارتكومىنىڭ شۇجىسى زېڭ سۇن «يەر شارى ۋاقىت گېزىتى» مۇخبىرىنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلغاندا: ئەگەر يېڭى ئەسىرنىڭ ئالدىنقى 20 يىلىدا قەشقەر شەرقىي رايون بىلەن تەڭ ھاللىق سەۋىيەگە يېتەلمىسە، بۇ جايدىكى ئاممىنىڭ شەرقىي رايوندىكى ئامما بىلەن بولغان تۇرمۇش سەۋىيەسى جەھەتتىكى پەرقى بارغانسېرى چوڭىيىپ كېتىدۇ. ئۈنىڭ ئۈستىگە، ئەتراپتىكى دۆلەتلەرنىڭ ھازىرقى ۋەزىيىتى مۇقىم بولمىسىمۇ، بايلىقى مول بولۇپ، ئەگەر ۋەزىيىتى مۇقىملاشسا، تېزلا تەرەققىي قىلالايدۇ. شۇڭا، قەشقەر ئىقتىسادىي تەرەققىيات جەھەتتە ئەتراپتىكى دۆلەتلەرگە نىسبەتەن ئەڭ زور ئۈستۈنلىك شەكىللەندۈرۈشى، ئۇلاردىن 20،30 يىل ئىلغار بولۇشى، قەشقەر خەلقىنىڭ تۇرمۇش سەۋىيەسى ئۇلارنىڭكىدىن خېلى يۇقىرى بولۇشى كېرەك، دېدى.
«لوس-ئانژېلېس ۋاقىت گېزىتى»دە قەشقەرنىڭ بەزى ئاھالىلىرىنىڭ بۇ پىلانغا بولغان گۇمانى بايان قىلىنىپ: «ئۇلار جۇڭگونىڭ ئىقتىسادىي تەرەققىياتى ئادەتتە كەلگۈندىلەرنى يېڭىدىن كۆپەيگەن بايلىققا ئېرىشتۇرىدۇ» دەپ قارايدۇ، دېيىلدى. قەشقەر قاتناش تۈگۈنى ئۈستۈنلۈكىگە ئىگە، ئۇيغۇرلار ئەنئەنىۋى جەھەتتىن سودىگەر بولسىمۇ، لېكىن بۇ گېزىتتە: «ئۇلار ھازىرمۇ جۇڭگونىڭ سىياسىتىنىڭ چەتكە قېقىشىغا ئۇچرىماقتا، ئۇلارنىڭ چەت ئەللەرگە چىقىپ سودا قىلىش پۇرسىتىگە ئېرىشىشى ناھايىتى تەس». 35 ياشلىق ئۇيغۇر سودىگەر: «ئەگەر بېشكەككە بارسىڭىز 50 چە ئۇيغۇر ۋە نەچچە ئون مىڭ خەنزۇ كۆرۈشىڭىز مۇمكىن. ئۇلارنىڭ پۇل تېپىشى ئاسان. بۇ ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايون بەزى ياشلىرىمىزنى تۆۋەن ئىش ھەققىلىق ئىش ئورنى بىلەن تەمىنلىشى مۇمكىن، لېكىن پايدىنىڭ كۆپ قىسمى بىزگە تەۋە بولمايدۇ» دېدى، دېيىلدى .
«لوس ئانژېلېس ۋاقىت گېزىتى» نىڭ ماقالىسىدە : قەشقەر ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايونى قۇرۇشتا شىنجاڭنىڭ مۇقىم بولمىغان ۋەزىيىتى قىسمەن كۆزدە تۇتۇلغان، دەپ قارالدى. نۇرغۇن ئۇيغۇر ۋە خەنزۇ ئىقتىسادشۇناس: شىنجاڭنىڭ مۇقىم بولماسلىقىنىڭ تۈپ سەۋەبى ئۇيغۇر ياشلىرىدا ئىشسىزلىق نىسبىتىنىڭ يۇقىرى بولغانلىقىدا، دەپ قارىدى. بۇ گېزىتتە ئامېرىكا پومونا ئىنستىتوتىدىكى شىنجاڭ مەسىلىسى مۇتەخەسسىسى گلادنىڭ سۆزىدىن نەقىل كەلتۈرۈلۈپ: ئۇيغۇر ئىقتىسادشۇناسلار: شۇ جايدا نوپۇسى بارلارنى ئىشقا ئالدى بىلەن ئورۇنلاشتۇرۇش كېرەك، دەپ قارىدى، شۇڭا، قەشقەردىكى ئۇيغۇرلار بىلەن خەنزۇلار خىزمەت پۇرسىتىگە ئالدىن ئېرىشەلەيدۇ، بىراق ئۇ يەنە: ئەگەر مەبلەغ سالغۇچى ۋېنجۇلۇق بولسا، ئۇلار ۋېىنجۇلۇقلارنى ئىشلىتىدۇ، بۇ جۇڭگونىڭ ھازىرقى ئەھۋالى، دېدى، دېيىلدى.
شىنجاڭ ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادېمىيىسى ئوتتۇرا ئاسىيا تەتقىقات ئورنىنىڭ باشلىقى پەن جىپىڭ يېقىندا «يەر شار ۋاقىت گېزىتى» مۇخبىرىنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلغاندا: ئېچىۋېتىلگەن ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايون بىر تەبىئىي تەرەققىيات جەريانىنى باشتىن كەچۈرىدۇ، ھەرگىز بىراۋنىڭ سالاھىيىتى بويىچە پەرقلىق مۇئامىلە قىلىنمايدۇ، ئالاھىدە رايوننىڭ قۇرۇلۇشى بىلەن شۇ جايدىكى ئادەم ئېقىمى ۋە ئەشيا ئوبوروتى تېز ئاشىدۇ، كارخانىلار قانداق ئىختىساسلىقلارنى ئىشلىتىشتە ئاساسلىقى ئىقتىدارىغا قارايدۇ، دېدى .
مەنبە : سەنەم تورى
يوللىغان ۋاقتى 2011-10-14 23:35:38
