ئەركزات: مۇساۋىيات تەرەپەيىنلەر

arkzat

                   مۇساۋىيات تەرەپەيىنلەر*

                     ياسىنجان ئوسمان ئەركزات


                          ۋەتەن مېھرى

ۋەتەن مېھرى   باھار بولغاچ    چېچەك ئاچتىم    قىزىل گۈلدەك،
باھار بولغاچ    ئېچىلغاي گۈل   چىمەنلەردە       قىلىپ جەۋلان.
چېچەك ئاچتىم   چىمەنلەدە     كۈلەرمەن ھەم     پۇراق چاچسام ،
قىزىل گۈلدەك    قىلىپ جەۋلان   پۇراق چاچسام   نېمە ئارمان!

                         قەشقەر

جان قەشقىرىم   گۈلشەن دىيار   بۇلبۇل بولۇپ   كۈلگەن دىيار،
گۈلشەن دىيار    كۈي ياڭرىتار   باغرىڭدا شاد   ئوغلانلىرىڭ.
بۇلبۇل بولۇپ    باغرىڭدا شاد    كۈي ياڭرىتىپ  كۈيلەر سېنى،
كۈلگەن دىيار    ئوغلانلىرىڭ    كۈيلەر سېنى    پالۋانلىرىڭ.

                           ۋاپاسىز

قونۇپ يۈرەر    كېپىنەكلەر    ئۆمۈر بويى   گۈلدىن گۈلگە،
كېپىنەكلەر      ۋاپاسىزدۇر    گۈلدىن گۈلگە  قونۇپ يۈرگەچ.
ئۆمۈر بۇيى     گۈلدىن گۈلگە   قونۇپ يۈرەر  ھەممە گغلگە،
گۈلدىن گۈلگە    قونۇپ يۈرگەچ   ھەممە گۈلگە  مەيلىن بەرگەچ.

                          تامچە

ھاسىلدۇر    تامچىدىن    دەريا    دېڭىزلار،
تامچىدىن    كۆكىرەر    چۆللەردە   گىياھ.
دەريا-     چۆللەردە       گۈلنىڭ    مەنبئى،
دېڭىزلار-   گىياھ      مەنبئى     گويا.

                   باغۋەنگە

چاچىسەن    دىللارغا نۇر    پارلىغان       قۇياش بولۇپ،
دىللارغا نۇر    چېچىلار      مېھرىڭ بىلەن  باغمىنىم.
پارلىغان     مېھرىڭ بىلەن   ئارمىنىم    نۇر چېچېشتۇر،
قۇياش بولۇپ   باغۋىنىم     نۇر چېچېشتۇر   ئارمىنىم.

                   ......غا

             (بىر يۈزسىزگە بىغىشلىما)  

يۈزسىزلىك    كەسپىڭمىكىن    تۈلكىدەك    ئالدامچىسەن،
كەسپىڭمىكىن    ئادامچىلىق    غۇرۇرى يوق    مەخلۇق ئۆزۈڭ.
تۈلكىدەك     غۇرۇرى يۇق     بولغاچقاسەن     مەككار شۇڭا،
ئالدامچىسەن  مەخلۇق ئۆزۈڭ،  مەككار شۇڭا      قۇۋ كۆزۈڭ.

                   تۈمەن كۆلى

تۆمەن كۆلى    جەننەت گۇيا     يوق تەڭدىشى    ئالەم ئارا،
جەننەت گۇيا    گۈلباغلىرى     كۆركەم ئەجەپ     چەكسىز گۈزەل.
يوق تەڭدىشى   كۆركەم ئەجەپ   ھارماس كىشى    ماختاپ شۇڭا،
ئالەم ئارا      چەكسىز گۈزەل     ماختاپ شۇڭا    يازدىم غەزەل.

              قەشقەر سۆيگۈسى

خجىل سەككىز    جەننەتمۇ    قەشقىرىم    گۈلزارىدىن،
جەننەتمۇ         ئالارئەندىز   گۈلشەندىن   قەشقەرىننىڭ.
قەشقىرىم        گۈلشەندىن    ئەنجۈرنىڭ   كېلەرھېدى،
گەۈلزاردىن    قەشقەرنىڭ    كېلەر ھىدى   دىلبەرنىڭ.

                          مۇھەررىرگە

تۆككەچكە تەر    كۈن-تۈن دېمەي    بەردى كۆچەت    مول مېۋىلەر،
كۈن-تۈن دېمەي   تۆككەچكە تەر      كۆز چاقنىقتار     دۇردانىلەر.
بەردى كۆچەت      كۆز چاقنىتار      مېۋىللىرى      مەنسۇپ ساڭا،
مول مېۋىلەر،       دۇردانلەر         مەنسۇپ ساڭا     مەردانىلەر.

                           دوختۇرغا

بەردىڭسەن      تۈمەن دىلغا     مېھرىڭدىن     قۇۋۋەت-دەرمان،
تۈمەن دىلغا     مەلھەمدۇر       گۇيا بالدەك     ھەر سۆزۈڭ.
مېھرىڭدىن      گۇيا بالدەك     قۇت بەرگەن    ھەر سۆزۈڭ.
قۇۋۋەت – دەرمان   ھەر سۆزۈڭ،   پەرىشتە سەن   بىر ئۆزۈڭ.

                              گۈل

تۆلەپ بەدەل         ئۆز جىسمىدىن      پۇراق چاچار       دىللارغا گۈل،
ئۆز جىسمىدىن       پۇراق چېچىپ       دىللارغا گۈل        ھوزۇر بېرەر.
پۇراق چاچار          دىللارغا گۈل            سۆيەر ئۇنى       ھەممە شۇڭا،
دىللارغا گۈل       ھوزۇر بېرەر،           ھەممە شۇڭا       گۈلنى سۆيەر.


                           قەشقەر قىزى

قەشقەر  قىزى     ئاينىڭ ئۆزى         شېرىن سۆزى            بالنىڭ ئۆزى،
ئاينىڭ ئۆزى      گۈلدەك يۈزى        بالنىڭ ئۆزى             شېرىن سۆزى.
شېرىن سۆزى      بالنىڭ ئۆزى         چولپانمىكىن             شەھلا كۆزى،
بالنىڭ ئۆزى        شېرىن سۆزى        شەھلا كۆزى              چولپان  ئۆزى.


                            باھار كۈيى

باھار كېلىپ        باغلار ئارا           بۇلبۇل راسا             قىلدى ناۋا،
باغلار ئارا         قۇشلارمۇ ھەم         ياڭراتتى كۈي        خەندان ئۇرۇپ.
بۇلبۇل راسا       ياڭراتتى كۈي         چىن ئاشىقى            گۈللەر ئۈچۈن،
قىلدى ناۋا       خەندان ئۇرۇپ         گۈللەر ئۈچۈن       بەزمە قۇرۇپ.

                        گۈزەللىك جىلۋىسى

بۇلاقمىكىن         يۇلتۇزمىكىن      بىر جۈپ كۆزۈڭ       چولپانمىكىن،
يۇلتۇزمىكىن        چولپانمىكىن      بۇلاقمىكىن           شەھلا كۆزۈڭ.
بىر جۈپ كۆزۈڭ       بۇلاقمىكىن         شېرىن سۆزۈڭ        شېكەرمىكىن،
چولپانمىكىن          شەھلا كۆزۈڭ     شېكەرمىكىن          شېرىن سۆزۈڭ.

                              ئۆلگەن سۆيگۈ

ۋىجدانىڭ         يوقالغاچقا       يوق دىلىمدا       قىممىتىڭ،
يوقالغاچقا         غۇرۇرۇڭ           قىممىتىڭ            تۈگەپ كەتتى.
يوق دىلىمدا      قىممىتىڭ             ئۆلدى ھەتتا      سۆيگۈڭمۇ،
قىممىتىڭ        تۈگەپ كەتتى،      سۆيگۈڭمۇ       ئۆلۈپ كەتتى.

                       جەڭچىگە

ئەل ئۈچۈن             چىگراداسەن          قىلىسەن              جاننى پىدا،
چىگراداسەن           تۆكۈپ تەر             ۋەتەننى گۈل         ئەيلىدىڭ.
قىلىسەن                ۋەتەننى گۈل        يوقىتىپ                شۇم رەقىبنى
جاننى پىدا         ئەيلىدىڭ،             شۇم رەقىبنى          چەيلىدىڭ.

                         دېھقانغا

تەرلىرىڭ           ئابىھايات         بېرىدۇ            تەنلەرگە جان،
ئابى ھايات       مەنبىئى          ئەجرىڭ سېنىڭ    دېھقىنىم.
بېرىدۇ          ئەجرىڭ سېنىڭ     بارچە دىلغا         كۈچ-مادار،
تەنلەرگە جان     دېھقىنىم           كۈچ-مادار         بەر بىتىنىم.

                  ئانا مۇھەببىتى

ئانا ئۇلۇغ      پەرىشتىدىن      مېھرى گۇيا      ئوكيان ئۇنىڭ،
پەرىشتىدىن     ئۇستۈن تۇرار    دىللاردىكى        مۇھەببىتى.
مېھرى گۇيا       دىللاردىكى      نۇر چاقنىغان      پارلاق قۇياش،
ئوكيان ئۇنىڭ    مۇھەببىتى       پارلاق قۇياش      لاتاپىتى.

                    ھەسەتخورغا

ئىنسان دېسەڭ     ئۆزۈڭنى سەن     قىلماي ھەسەت       قوزغات ھەسەت،
ئۆزۈڭنى سەن       ئىنسان دېسەڭ     تۆھپە يارات           سۆيۈپ ئىجاد.
قىلماي ھەسەت      تۆھپە يارات        يەڭنى تۈرۈپ          ئىنسانغا خاس،
قوزغات ھەسەت    سۆيۈپ ئىجاد     ئىنسانغا خاس           ئۆتكۈز ھايات.

                                  ...غا
                         (بىر ئىچەرمەنگە خىتاپ)

ئىچسەڭ ھاراق         ھالىڭ خاراپ          كۆرسەڭ ئەگەر         تاشلا يىراق،
ھالىڭ خاراپ            بولغاي چوقۇم         ھاراقنى سەن            ئىچسەڭ ئەگەر.
كۆرسەڭ ئەگەر          ھاراقنى سەن           ئىچمە پەقەت           ئېيتىپ قوياي،
تاشلا يىراق،              ئىچسەڭ ئەگەر        ئېيتىپ قوياي         ھالىڭ خەتەر .

                         مۇھەببەت

مۇھەببەت -         زەمزەم،             مۇھەببەت-          زەھەر،
زەمزەم               كۈلدۈرەر،           زەھەر                ئۆلتۈرەر.
مۇھەببەت-         زەھەر              يوقالسا               ۋىجدان،
زەھەر               ئۆلتۈرەر،           ۋىجدان              كۈلدۈرەر.

                          ئۈمىد

ئۈمىد-ئىجاد         ئۈمىد-قانات          ئۈمىد-نىجاد           ئۈمىد –ھايات،
ئۈمىد-قانات          ئۈمىد-نىجاد            ئۈمىد-ھايات            ئۈمىد-ئىجاد.
ئۈمىد-نىجات       ئۈمىد-ھايات          ئۈمىد-ئىجاد             ئۈمىد-قانات،
ئۈمىد-ھايات       ئۈمىد-ئىجاد           ئۈمىد-قانات               ئۈمىد-نىجاد   .

——————————
ئاپتوردىن:
     * مۇساۋىيات تەرەپەيىن ئۇيغۇر كلاسسىك شېئىرىيىتىمىزدىكى ئەنئەنىۋى شەكىللەرنىڭ بىرى بولۇپ، ھەر بىر كۇبلىتى تۆت مىسرادىن تەشكىل تاپىدىغان، ھەر بىر مىسراسى تۆت تۇراققا بۆلۈنۈپ يېزىلىدىغان، مىسرا ۋە تۇراققا بۆلۈنگەن سۆزلەرنى ئوڭدىن سولغا ئوقۇسىمۇ ياكى يۇقىرىدىن تۆۋەنگە ئوقۇسىمۇ ئوخشاش شېئىرىي رېتىم،  ئوخشاش شېئىرىي ئاھاڭدارلىق ۋە ئوخشاش مەنە كېلىپ چىقىدىغان ئالاھىدە بىر خىل شېئىرىي شەكىل. بۇ خىل شېئىرىي شەكىل مۇشۇنداق ئالاھىدىلىكىگە ئاساسەن مۇساۋىيات تەرەپەيىن (ھەر ئىككى تەرىپى ئوخشاش) دەپ ئاتالغان. بۇ خىل شەكىلدە يېزىلغان شېئىرلارنىڭ ھەر بىر مىسراسىنى تەشكىل قىلىدىغان  تۆت تۇراقنى چوقۇم بىر-بىرىدىن بەلگىلىك ئارىلىق  قالدۇرۇپ يېزىش، ئالدىنقى مىسرالاردىكى ھەر بىر تۇراقنى تەشكىل قىلىدىغان سۆزلەرگە  كېيىنكى مىسرالارنىڭ تۇراقلىرىنى شەكىل جەھەتتىن ئۇدۇل كەلتۈرۈپ يېزىش ياكى ئەنە شۇ تۇراقلارنىڭ ھەر بىرىنى ئايرىم-ئايرىم ھالدا  بىردىن كاتەكچە ئىچىگە  يېزىش قاتتىق ئۆلچەم  قىلىنىدۇ. چۈنكى ھەر بىر مىسرادىكى تۇراقلار ئەنە شۇ تەلەپلەر بويىچە ئورۇنلاشتۇرۇلغاندىلا، ئاندىن بۇ خىل شېئىرىي شەكىلنىڭ ئالاھىدىلىكى تولۇق گەۋدىلەندۈرۈلىدۇ. بۇ خىل شېئىرىي شەكىلنىڭ شائىرلارغا قويغان يېزىش جەھەتتىكى تەلىپى ئەنە شۇنداق يۇقىرى ۋە قاتتىق بولغاچقا، شائىرلاردىن پىكىرنىڭ تولىمۇ چوڭقۇر،تەپەككۇرىنىڭ ئىنتايىن ئوبرازلىق، زېھنىي ئىقتىدارىنىڭ ئالاھىدە يۇقىرى بولۇشىنى تەلەپ قىلىدۇ.
مەن بۇ خىل شېئىرىي شەكىلگە قىزىقىدىغانلارنىڭ  قىزىقىشى  ۋە ئىزدىنىشىگە يول ئېچىش، تىل  بايلىقىمىزنى خېلىلا نامايەن قىلىدىغان مىللىي شېئىرىيىتىمىزدىكى بۇ خىل شەكىلدىن  تېخىمۇ كۆپ مۇنبەرداشلارنى خەۋەردار قىلىش، شۇنداقلا،  بۇ يىلقى كىتاب ئوقۇش يىلىدا مۇنبەرداشلىرىمىزنىڭ كىتاب ۋە پايدىلىنىشچان ئوقۇشلۇقلارنى كۆپلەپ كۆرۈش ئارقىلىق تەپەككۇرىنى  موللاشتۇرۇش سەپىرىگە ئاتلىنىۋاتقانلىقىغا  تەنتەنە قىلىش مەقسىتىدە، مۇساۋىيات تەرەپەيىن شەكلىدە يېزىلغان بىر بۆلۈك شېئىرلىرىمنى بىرقانچە قېتىمغا بۆلۈپ «روھلان» مۇنبىرىگە يوللىماقچىمەن. مۇنبەرداشلارنىڭ ياقتۇرۇپ ئوقۇشى ۋە بۇ ھەقتە قىممەتلىك پىكىر-تەكلىپلەرنى بېرىشىگە تىلەكداشمەن!

WOLKANI

ئۆزگىچە ئىلھاملىرىڭىز ئارقىلىق پۈتۈلگەن بۇ شئېرلاردىن سۆيۈندىم ،قەلەم تۇلپارىڭىز دائىم چاقناپ تۇرغاي !

نەۋرۇز

ئاجايىپ ئىستىدات بىلەن يېزىپسىز ئەركىزات ئەپەندى. كۈزۈمىزنى ئېچىپ قويدىڭىز. رەھمەت سىزگە. بۇ يامىڭىز بىزگە ئۈلگە بولىدىغان  بولدى.

ADiL

ياسىنجان ئۇستاز، كۆزىمىزنى بىر ئېچىپ قويدىڭىز جۇمۇ، تۆنۈگۈن نۇرلان ئەپەندىنىڭ شېئىرىنى كۆرۈپ ھەيران قالغان بولسام، سىزنىڭكىنى كۆرۈپ تاڭ قالدىم

نۇرلان

ئەركىزاد ئەپەندىم، مۇساۋىيات تەرەپايىننى سىزلا يازسىڭىز بولىدىكەن جۇمۇ، ئوقۇغان ئادەمگە بۆلەكچە ھۇزۇر ۋە بىر خىل يېقىملىق ئاتا قىلىدىكەن.
مۇشۇ شەكىلدىكى شېئىرلىرىڭىزدىن يەنە بەھىرلەنسەك دىگەن ئۈمىدتىمەن.

ئەزھەر36

بەك ياخشى يېزىپسىز ، مېنىڭ بۇ خىل شىئىر شەكلىنى تۇنجى كۆرۈشۈم ، ئېلھاملىرىڭىزغا بەرىكەتلەر تىلەيمەن .

muhemmed

رەھمەت سىزگە، مەنمۇ بۇ خىلدىكى شېئىرغا بەكمۇ ئامراق ئىدىم

سىھىر

مەن بۇنداق شىئ‍ىرلارنى ئ‍ۇقۇپ باقماپتىكەنمەن ،،،،،،كۆزىمىزنى راستىنلا بىر ئېچىپ قويدىڭىز،مەن شئ‍ىر يازمەن دىگۈچە  ئ‍استا ئ‍ىشىمنى قىلاي،                                    

سىھىر

سالامەت بۇلۇڭ،،،،،،،

Ayshemgul

پاھ پاھ پاھ.... سان سۈپەت ھەر ئىككىسىدە باركەن. بۇ شېئىر شەكلىنى تولىمۇ ياقتۇردۇم. تۈنۈگۈن نۇرلان ئەپەندىنىڭ شېئىرىمى ئوقۇپ بىر يېزىپ باقاي دىسەم قاملاشمىدى. بىراق يازىمەن ئىنشائاللاھ. ئاسان ئەمەسكەن. ئېنىقلىمىنىمۇ ئېرىنمەي ئەتراپلىق، چۈشىنىشلىك قىلىپ يېزىپسىز. ئەجىر سىڭدۈرۈپسىز. ھارمىغايسىز! يەنىمۇ بەرىكەتلىك بولسۇن!