باراۋەرلىك ئىستىكى

turditohti

(9)
كىشىلەر ئىلاھى قانۇنىيەتلەرنىڭ باراۋەرلىك ئالاھىدىلىكىنى ئۆزلىرى بۇزۇپ،كىشىلەر ئارىسىدىكى باراۋەرسىزلىكلەرنى كەلتۈرۈپ چىقارغاندىن كىيىن يانا ھەممە ئادەم باراۋەر بۇلۇپ ياشاشيدىغان بىر خىل ئۇسۇلغا ھامىلدار بۇلۇپ،بۇ خىل ئۇسۇلنىڭ تىزراق رولىنى جارى قىلدۇرۇپ،كىشىلەر ئارىسىدىكى باراۋەرسىزلىكنى تۈگۈتۈشنى ئىستەك قىلىشتى ھەمدە ئاشۇ ئىستەكنىڭ يىتەكچىلىكىدە ئۆزلىرى ھەممە ئادەمنىڭ ھۇقۇق مەنپەتىنى باراۋەر گەۋدىلەندۈرۈدۇ دەپ قارىغان قانۇندىن ئىبارەت دۆلەتنىڭ زورلۇق كۈچىگە تايىنىپ ئىجرا قىلىدىن ھەركەت مىزانى-قايدىسىنى ئۆتتۇرىغا  چىقىرىشتى.بۇنى ئىنسانلار ‹‹قانۇن ئارقىلىق ئىدارە قىلىش›› دەپ ئاتاپ‹‹ قانۇن ئالدىدا ھەممە ئادەم باپ-باراۋەر››دىگەن تەشەبۇسنى ئوتتۇرىغا قۇيۇپ،كىشىلەرنىڭ ھەركىتىنى تەڭشەشەكە ئۇرۇندى.كىشىلەر ئۆزلىرى تۈزۈپ چىققان‹‹ قانۇن ئارقىلىق ئىدارە قىلىش›› ئويۇنىنىڭ ئاجىزلىقلىرى قانۇننى يولغا قۇيۇش جەريانىدا مانا مەن دەپلا ئاشكارلىنىشقا باشلىدى،ئۇنىڭ مۇكەممەللىشىشىگە تولىمۇ ئۇزاق ۋاقىت كەتەتتى ياكى باشقىچا قىلىپ ئېيتقاندا قانۇننىڭ ئەجەللىك ئاجىزلىقى ئۇنى ئىجرا قىلىدىغان كىشىلەر بولسا يانىلا ‹‹باراۋەرسىزلىكىنى ئۆزىلىرى پەيدا قىلغان ئىنسانلار ئىدى››شۇنىڭ ئۈچۈن بۇ مەككار مەخلۇقلار قانۇننىڭ ئاجىزلىقلىرى ۋە يۇچۇقلىرىنى ئىزدەپ ۋە ئۇنىڭدىن ناتوغرا ئۇسۇللار بىلەن پايدىلىنىپ،كىشىلەر ئارىسىدىكى نارازلىقلارنىڭ سەۋەبكارلىرىغا ئايلىنىپ قالدى.
قانۇن دىگەن بۇ ئۇقۇمنىڭ مەنا قۇرۇلمىسىنى تەتقىقى قىلىپ كۆردىغان بولساق،بۇ ئۇقۇمنىڭ ئۆزىدىلا باراۋەرسىزلىكىنىڭ مەۋجۇت بۇلۇپ تۇرۇشىغا يول قۇيۇلغان.چۈنكى ئۇنىڭ تۈزۈلۈشتىكى مەقسىدى باراۋەركىنى ئىشقا ئاشۇرۇش جەريانىدىن ئىبارەت بولسىمۇ لىكىن ئۇ ئاخىرقى ھىسابدا ھۆكىمىران سىنىپنىڭ ئىرادىسىنى چىقىش قىلىدۇ.ھۆكىمىراننىڭ ئىرادىسىنى ئەكىس ئەتتۈرىدىغان بۇ قۇرال قانداق قىلىپ،ئۆزىدىكى بۇ باراۋەرسىزلىكىنى ئامىللىرنى تۈگۈتۈپ،باراۋەرلىكتىن ئىبارەت بۇ غايىنى ئەمەلگە ئاشۇرالىسۇن!
بۇنى ئاددىي قىلىپ چۈشەندۈرسەك قانۇن ھۇقۇقنى ئىگەنلىگەن گورۇھنىڭ ئىرادىسى، جەمىيەت تەرەقىيادى،كىشىلەرنىڭ ياشاش ھۇقۇقى،تەرەقىياد ھۇقۇقى...قاتارلىق كىشلىك ھەم سىياسى ھۇقۇقلىرىنىڭ ئېتىياجىغا ماس كەلسىمۇ،ماس كەلمىسىمۇ قانۇن شۇ ھۈكىمىران سىنىپنىڭ ئىرادىسىنى ئىمكانىيەتنىڭ يىتىشىگىچە ئەكىس ئەتتۈرۈدۇ،قوغدايدۇ،ھاكىمىيەت بېشىدا بولمىغان گورۇھنىڭ ئارزۇسى جەمىيەت تەرەقىيادىنىڭ تەلىۋىگە ماس،ئىلغار بولسىمۇ قانۇن بۇ گۇرۇھنىڭ بۇ خىل ئارزۇسىنى ھەرگىزمۇ ئەكىس ئەتتۈرمەيدۇ.مانا بۇ دەل قانۇندىكى باراۋەرسىزلىك ھالقىسىدۇر.
قانۇن شەخسى ئېتىياچ تۈپەيلى ئۆزىنىڭ رولىنى جارى قىلدۇرغاندا يەككە بىلەن يەككە ئوترىسىدىكى باراۋەرلىكنى قوغداپ ھەقنى ھەق،ناھەقىنى ناھەق قىلىپ،ھەقنى قوغداشتەك مۇقەددەسلىكنى تەشەبۇس قىلغان بولسىمۇ،كىشىلەر ئارىسىدىكى مەنپەئەت ئۆتكىلىدىن ،كىشىلەر ئارىسىدىكى ھۇقۇق ئۆتكىلىدىن،كىشىلەر ئارىسىدىكى بارادەرچىلىك ،ئۇرۇق-تۇقانچىلىق ئۆتكىلىدىن زادىلا ئۆتەلمەي،ھەقىنى ناھەق قىلىدىغان ئاستىن-ئۈستۈنلۈك مۇناسىۋىتىنىڭ مەۋجۇت بولىشىغا يول قۇيدى.قانۇننىڭ بۇ تەرەپتىكى  ئاجىزلىقى جەمىيەتتە زور يالغان،ساختا،ئۇۋال بولۇنغان دىلولارنىنىڭ مەيدانغا كىلىشكە سەۋەپچى بولدى.
قانۇن بىلەن باراۋەرلىك ئىزدىۋاتقان خەلق قانۇننىڭمۇ بىر پۈتۈن مۇقەددەسلىككە ئىگە ئەمەسلىكىنى تۇنۇپ يەتتى. بۇنىڭ بىلەن قانۇنغا،قانۇن ئىجرا قىلغۇچىغا بولغان نارازلىق كەيپىياتلىرىنى ئوترىغا قۇيۇپ،ئۆزلىرىنىڭ باراۋەر ياشاش ئىستىكىنىڭ ھەقىقى يۇسۇندا ئەمەلگە  ئاشمايدىغانلىغىنى چۈشۈنۈپ يەتتى.شۇنا ئۇلار ئەپسۇسلانغان ھالەتتە ‹‹قانۇننى ئىجرا قىلىدىغان يانىلا ئادەم ئىكەن ئەمەسمۇ››دىگە نادامەتنى چىكىشكە مەجبۇر بولدى.بۇنداق نادامەت چىكىش بولسا كىشىلەرنىڭ قانۇن يول قويغان باراۋارسىزلىك ئىچىدىن يەنە بىر خىل يۇسۇندا باراۋەرلىك ئىستىگىنى ئىزدىگىنىدىن ئىبارات  ئىدى.
قانۇن تەرەققى قىلىدۇ،زامانمۇ ماس تەرەققى قىلىدۇ،بۇنىڭغا مۇناسىپ ھالدا زاماننىڭ نىممەتلىردىن سانىلىدىغان ئادەملەرمۇ قىزىلكۆزلىشىپ بارىدۇ.قانۇن ھەرقانچە مۇكەممەل بولسىمۇ بۇ قىزىل كۆز مەخلۇقلار قانۇننىڭ ئاجىزلىقىنى ھامان بايقاپ،ئاشۇ يۇچۇقلاردىن پايدىلىنىپ،ئۆزلىرىنىڭ كۆمىچىگە چوغ تارتىشىپ،قانۇننىڭ ئابرۇيىغا داغ تەككۈزۈدۇ.يانا بىر تەرەپتىن  قانۇن تەرىققى قىلىپ نوقسانسىز ھالەتكە كەلدى دەپ قارىغاندىمۇ ئۇ ئۆزىدىكى باراۋەرسىزلىك ماھىيىتىنى قەتتىئى ئۆزگەرتەلمەيدۇ.ئۇ- يانىلا ھۈكۈمىران سىنىپنىڭكىنى ھەقىقەت دىگەن قاراشنى مەڭگۈ قوغدايدۇ.مانا مۇشۇنداق غايەت زور كۈچ ئاستىدا شەكىللەنگەن قانۇننىڭ باراۋەرسىزلىك ماھىيىتى ئۆزگەرمەيدىكەن،قانۇن ئارقىلىق بارەۋەر بولۇش زادىلا ئەمەلگە ئاشمايدۇ.چۈنكى ھۆكىمىران ئۆز ئىدىيىسىگە مۇخالىپ بولغان ھەرقانداق ھەركەتنى مەنپەئەتىمىزگە،ھۇقۇقىمىزغا چېقىلدى دەپ،ئاددىي مەسىلىلەرنى سىياسى تۈسكە كۆتۈرۈپ،ئۆزىنىڭ ھاكىمىيىتى قوغدايدۇ.بۇ ھاكىمىيەت قوغداش قۇرالى قانداق قىلىپ ئىنسانلار ئارىسىدىكى باراۋەرلىكىنى ئىشقا ئاشۇرالىسۇن.
دەل يۇقارقىدەك ھالەت ئىنسانلارغا بىر مۇكەممەللىك ئىچىدىن باراۋەرسىزلىكىنى كۆردىغان ئېقىل كۈزى ئاتا قىلغان بۇلۇپ،بۇ كۆز نۆۋىتىدە بۇ مۇكەممەللىك ئىچىدىن يەنە باراۋەرلىككە ئىرىشكىلى بولىدىغان يوللارنىمۇ ئىزدەيدۇ. بو ئىزدەش جەريانىدا كىشىلەر بەلگۈلۈك دەرجىدىكى ھەقىقەت-باراۋەرلىكنى  ۋۇقۇتقا كەلتۈرگەن بولسىمۇ،يانا كىشىلەر ئۆزىلىرى ياراتقان شۇ باراۋەرلىك ئىچىدىن باراۋەرسىزلىكلەرنى ئۇزىمايلا بايقايدۇ.
قىسقىسى باراۋەرلىك باراۋەرسىزلىككە،باراۋەرسىزلىك باراۋەرلىككە ھامىلدار بولغان بۇ خىل دەۋرىلىنىشنى قانۇن ئارقىلىق توسۇپ قېلىش مۇمكىن ئەمەس.قانۇن ھەقىقەتەن توسۇپ قالالايدىغان قۇدرەتكە ئىگە بولسا ئۇ چاغدا ئىنسانىيەتنىڭ سۇبىكتىپ پالىيەتچالىقى خىرەلىشىپ،ئۇلارنىڭ ئەقلىيىتىگە ھۈجۇم قىلىپ،ئىنسانلار جەمىيىتىنىڭ ھالاكىتىنى تىزلەتكەن بولىدۇ.

turditohti

(10)
بىز سۆزلەپ كەلگەن باراۋەرسىزلىك ۋە باراۋەرلىك ئىستىكى توغرىسىدىكى مەسىلىلەر ھەقىقى تەھلىل قىلغىنىمىزدا بۇ يەردە يۈز بىرىۋاتقان مەسىلىلەرنىڭ يادرۇسىنىڭ ھوقۇق مۇناسىۋىتى ئىكەنلىگىنى كۆرۈۋىلىش تەس ئەمەس.مۇنداقچە دىگەندە ئىنسانلاردىكى ھۇقۇق چۈشەنچىسى ۋە ھوقۇق ئىگەللەش ۋە ھوقۇق يۇرگۈزۈش جەريانى،ئىلاھى باراۋەرسىزلىك چۈشەنچىسىدىن باشقا بارلىق باراۋەرسىزلىكنىڭ ئاساسلىق نىگىزى ھىساپلىنىدۇ.
ئىنسانلاردا ھوقۇق چۇشەنچىسى ئۆز مەنىسىنى يوقۇتۇپ،ھوقۇق-ھۈكۈمرانلىق،ھوقۇق-ئىقتىساد،ھوقۇق – باشقۇرۇش،ھوقۇق_يۈز – ئابرۇي،ھوقۇق-كەلگۈسى،ھوقۇق ھەممە چۈشەنچىسىگە بېرىپ تاقالدى.ھوقۇق تۇتۇۋاتقان مىللەت ياكى ھوقۇق تۇتىۋاتقان شەخسىنىڭ جەمىيەتتە تۇتقان ئورنى باشقىلارنىڭكىدىن يۇقىرى بۇلۇپ،ئاۋام خەلقنىڭ مەنپەئەتىنى چىقىش قىلىشنى تەشەببۇس قىلىپ،مەيدانغا كەلگەن ھوقۇق،ئاخىرقى ھىساپتا ئاۋام خەلقنىڭ مەنپەئەتنى ئۆزىنىڭ مەنپەئەتى ئۈچۈن خىزمەت قىلدۇرىدىغان رەزىللىك بىلەن ئالماشتى.بۇ ھال ھۇقۇقدارلار بىلەن ئاۋام ئوتتۇرىسىدىكى ھاڭنى پەيدا قىلىپ،ئۆز-ئارا بىر بىرگە ئىشەنمەيدىغان ھەقىقەت بىلەن ساختا كۆرۈنۈش ياساشقا مەجبۇر بولدى.بۇ ساختىلىق ماھىيەتتە باراۋەرسىزلىكنىڭ پەردە ئارقىسىغا يۇشۇرۇنغان ھەقىقى كۆرۈنىشى بۇلۇپ،ئاۋام بۇ ساختا باراۋەرلىك ئىچىدىن يەنىلا ھەقىقى باراۋەرلىكنى ئىزدەپ،باراۋەرلىك ئىستىكىنى نامايەن قىلىشقا ۋە ئۇنى ئەمىلىيەتكە ئايلاندۇرۇشقا تىرىشتى.مۇشۇنداق ساختا مۇناسىۋەت دۇنيا تارىخىدا يۈز بەرگەن بارلىق ئۇرۇشلارنىڭ ھەقىقى جىنايەتكارلىرى،ئۇرۇش قىلىشتىكى مەقسەت بولسا ھوقۇق ئىگەللەش بۇلۇپ،بىگۇنا قان ئاققۇزغان كىشىلەر بولسا باراۋەرلىكنى ئىشقا ئاشۇرغۇچى ياكى ھوقۇقنى قوغدىغۇچى سۈپىتىدە بىئەجەل ئۆلۈپ كەتكەن،قايتا نامايەن بولىدىغان باراۋەرسىزلىكلەرنىڭ قۇربانلىرىغا ئايلىنىپ كەتتى. بىز بۇلارنى ئەسكە ئالغىنىمىزدا ھەققانىيەتچىلەر ۋە ھەققانىيەتكە قارشى تۇرغۇچىلار دىگەن ئىبارىلەرنى ئىشلىتىپ،ئۇلارنىڭ ھەم ئۆزىمىزنىڭ كۆڭلىگە تەسەللى ئېيتىشتۇق.لىكىن ئۆلۈپ كەتكەنلەرنىڭ ھايات قالغانلارنىڭ چىقارغان خۇلاسىسىدىن كۆڭلى ئاغرىسا ئاغرىدىكى ،كۆڭلى تەسەللى تاپقۇدەك باراۋەرلىك ئەمىليىتىنى ئۇ دۇنيادا تۇرۋاتقان روھىمۇ ھىس قىلالمىدى. چۈنكى ئۇلار تۆككەن قان ھەقىقى ھالدا ئۇلار ئويلىغان باراۋەرلىكىنى ئىشقا ئاشۇرالمايلا قالماي،يەنە بىر تۈركۈم ھوقۇقدارلارنىڭ ھوقۇق تۇتۇشىغا ئىمكانىيەت ھازىرلاپ بەردى.
مىللەتلەر ئارىسىدىكى ھوقۇق مۇناسىۋىتىدە ھۆكۈمران ئورۇندا تۇرۋاتقان مىللەتلەر پۈتۈن زىھنىنى سەرىپ قىلىپ،مىللەتلەر ئوتتۇرىسىدكى ھوقۇق باراۋەرلىكىنى تەشەببۇس قىلۋاتقان بولسىمۇ،لىكىن بۇ تەشەببۇسنى ھەقىقى ئىشقا ئاشۇرۇدىغان ئىمكانىيەتنى شەكىللەندۈرەلمىدى.ھۆكۈمەت قانچە كۈچىسىمۇ ھۈكۈمران مىللەتنىڭ ئىچكى قىسىمىدىكى ‹‹مۇتلەق ھوقۇق›› چۈشەنچىسى زادىلا يوقىماي،مىللەتلەر ئارسىدىكى ھوقۇق باراۋەرسىزلىكىنى كەلتۈرۈپ چىقاردى.بارغانچە چوڭ مىللەتچىلىكتەك خارەكتىر ئۇلاردا روشەنلىشىپ،ئۇلارنىڭ ھەق،باشقىلارنىڭ ناھەقتەك كۆرنۈۇشلەر ئۆزىنى ئاشكارلىدى.مەسىلەن: ئامرىكىدىكى ئېرقى كەمسىتىش،ئىسلام ئەللىرىدىكى مەزھەپلەر توقۇنۇشى... قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى ھوقۇق باراۋەرسىزلىكى كەلتۈرۈپ چىقارغان ئامىللار بۇلۇپ ھىسابلىنىدۇ.
يۇقاۇقى ھۇقۇقدار مىللەت چۈشەنچىسىنى فىرانسىيەلىك مەشھۇر پەيلاسۇپ،ژان ژاك روسسونىڭ تۆۋەندىكى ھۈكۈمىدىن كۆرۈۋالماق تەس ئەمەس‹‹بىرەر ئەلنى شۇ يەردە تۇغۇلۇپ ئۆسكەن ھۆكۈمران بىلەن يات ئەلدىن كەلگەن ھۆكۈمران بىللە باشقۇرىمەن دىسە ،ئۇلار ھوقۇقنى قانداق بۆلۈشمىسۇن،ئىش قىلىپ ئۇلارنىڭ ئاۋام پۇقرانى گەپكە كىرگۈزۈپ،ئەلنى ئىدارە قىلمىقى مۇمكىن ئەمەس››{3}
روسسونىڭ يۇقۇرىدىكى ھۆۈكۈمىدىنمۇ شۇنداق بىر نۇقتا بىزگە ئايان بولۇدىكى ، ھوقۇق قانچە ئۇلۇغ نىشانلار ئاساسىدىمۇ مىللەتلەرگە باراۋەر بولماي،باراۋەرسىزلىكلەرنىڭ مەنبەسى بولۇپ قالىدۇ. مانا بۇ باراۋەرسىزلىك ئاۋامنىڭ ‹‹گەپكە كىرمەسلىك»تەك ھەقىقەتنى ئاشكارىلايدۇ.بۇنداق گەپكە كىرمەسلىك ماھىيەتتە ئاۋامدىكى باراۋەرلىك ئىستىكى ئىدى.
بىلگىيەلىك مورىس مىتىرلىنك يەنە مۇنداق بىر مەشھۇر سۆزنى ئۆتتۇرىغا قۇيۇپ،ئادالەتسىزلىككە ئۇچرىغان كىشىلەرنىڭ ھىسىياتىنى ئىپادىلەپ بەرگەن،ئۇ ‹‹ئادالەتسىزلىككە ئۇچرىغاندا غايىۋى ئادالەتكە ئىنتىزار بولىمىز.نەپرەت ھەم تەڭقىسلىق شۇنچە روشەن تۇرسىمۇ،ھامان سۆيگىۈى ئىزدەيمىز››{4}
يۇقۇرىدىكى ھۆكۈمدىن ئادەم يوقاتقان نەرسىسىنى ئاداققىچە ئىزدەيدىغانلىق ھەم ئۇنى قولغا كەلتۈرۈش جەريانىدا تىرىشىدىغانلىغى،شۇ نەرسىگە ئىنتىلىدىغانلىغىنى چۈشۈنۈۋىلىشقا تامامەن بۇلۇدۇ.بۇ  كىشىلەر يوقاتقان نەرسە،ھەم قايتا ئېرىشىپ ئۆزىنىڭ سۆيگۈسىنى ئىپادىلىمەكچى بولغان نەرسە دەل باراۋەرلىك،ئادالەتسىزلىكتىن ئىبارەت بۇنداق پاجىئەنى كەلتۈرۈپ چىقارغان نەرسە ھوقۇقتىن ئىبارەت ھۆكۈمرانلىقنىڭ مەۋھۇم بەلگىسى،ياكى ھوقۇق ئارقىلىق رول ئويناۋاتقان زوراۋانلىق ماشىنىسىدۇر.
مەيلى قانداقلا چۈشەندۈرمەيلى ھوقۇق تۇتقۇچىلار ئۆزلىرىنى خەلىقنىڭ خىزمەتكارلىرى دەپ شۇنچە چالۋاقىسىمۇ خەلق بۇ نوقتىنى ھەقىقى چۈشىنىپ يەتمىدىمۇ،ياكى بۇنداق خىزمەتكارلارنىڭ خىزمىتىدىن ھەقىقى رازى بولمىدىمۇ ، بۇلارنىڭ بۇ ئۇلۇغ نىشانلىرىدىن باراۋەرلىكنى ھەقىقى ھىس قىلىپ يىتەلمەي ئۆزلىرى ئارزۇ قىلغان باراۋەرلىكنى تېخىمۇ چۇڭقۇر مەنىسى بىلەن ھىس قىلىشقا باشلاپ،باراۋەرلىك ئۈچۈن يېڭى شۇئارلارنى توۋلاشقا باشلاشتى،بۇ شۇئارلار يەنە نۇرغۇنلىغان كىشىلەرنىڭ جېنى بەدىلىگە ھوقۇقىنى باشقا بىر گۇرۇھقا يۈكلەپ،ئۇ كەلتۈرۈپ چىقىردىغان باراۋەرسىزلىكىنى كۈتۈۋېلىشقا تەييار بۇلۇشتى.
ئىش قىلىپ،ھۆكۈمرانلار ھوقۇق كەلتۈرۈپ چىقارغان باراۋەرسىزلىكلەرنى پەردازلاش ئۈچۈن نۇرغۇنلىغان سىياسەتلەرنى تۈزۈشكە ۋە يولغا قۇيۇشقا مەجبۇر بولدى.ئاخىرقى ھىساپتا بۇ سىياسەتلەرمۇ باراۋەرلىكنى ھەقىقى ئىشقا ئاشۇرىدىغان قۇدرەتلىك قورالغا ئايلىنالمىدى.

koygandengiz

   ھەممە ئىشتا ئادىللىق تەلەپ قىلىش ئاجىزلارنىڭ ئىشى ...

turditohti

koygandengiz يوللىغان ۋاقتى  2013-7-20 13:46
ھەممە ئىشتا ئادىللىق تەلەپ قىلىش ئاجىزلارنىڭ ئىشى ...

ئادىللىك تەلەپ قىلىشنىڭ ئۆزى ،ئادىللىق پەلەپ قىلغۇچىنىڭ ئاجىز ئەمەسلىكىنى بىلدۇرىدۇ.سىز ماقالىنى تۇلۇقى بىلەن ئۇقىمىغان ئوخشايسىز.
پىكىر بەرگىنىڭىزگە رەھمەت،بولسا تەپسىلى كۆرۈپ،ئاندىن قاراشلىرىڭىزنى ئوتتۇرىغا قۇيۇنە،ئوراقلىشامىز!

koygandengiz

turditohti يوللىغان ۋاقتى  2013-7-20 14:06
ئادىللىك تەلەپ قىلىشنىڭ ئۆزى ،ئادىللىق پەلەپ قىلغۇچى ...

    « شەبنەم » مۇنبىرىدىن تارتىپ يازمىلىرىڭىزنى ئەستايىدىل ئوقۇپ كېلىۋاتىمەن ، پىكىر يۆلىنىشىڭىزنىڭ قانداقلىغى ماڭا ئايان ، يازمىڭىزنى كۆرۈپ چىقتىم ، يۇقۇرىدا يازغىنىم قانداقتۇر يازمىڭىزغا بېرىلگەن  پىكىر ئەمەس ،  باھا تېخىمۇ ئەمەس ، پەقەت ئويلىغىنىمنى شۇنداقلا دەپ قويدۇم ...

turditohti

koygandengiz يوللىغان ۋاقتى  2013-7-20 14:37
« شەبنەم » مۇنبىرىدىن تارتىپ يازمىلىرىڭىزنى ئەستاي ...

كۆچۈرۈڭ مەن مەخسىدىڭىزنى  چۈشىنەلمەپتىمەن،يازمىلىرىمنىڭ بۇرۇندىنلا سىزنىڭ نەزىرىڭىزگە ئىلىنگەنلىكىدىن خۇرسەن بولدۇم،يازمىلىرىمنىڭ سەۋىيەسىنىڭ تۈۋەنكەنلىكى ئۆزۈمگىمۇ ئايان،قانداقلا بولمىسۇن قاراشلىرىمنى قېرىنداشلار بىلەن  ئورتاقلىشالىنىغىنىمدىن خۇشالمەن.
سىزگە سالامەتلىك تىلەيمەن!

bargiya

باراۋەرلىك مەڭگۈلۈك تىما بولۇش سۈپىتى بىلەن،ئۇ- مەڭگۈ ئەمەلگە ئاشمايدىغان غايە-
بۇ بىر جۈملە ئۆزىگە سىغدۇرغان چوڭقۇر مەناسى بىلەن مېنى تەگسىز خىياللار قوينىغا ئەسىر قىلدى.
تۇردى توختى مۇئەللىم، ئېغىزغا ئېلىنىش ئىمكانىيىتى يوق ئورنىدا بولۇۋاتقان ،دىلدا بار ،تىلدا يوق ،ئەمىلىيەتتە يوق بولغان باراۋەرلىك ئىستىكىنى نۇرغۇن نۇقتىلارنى چىقىش قىلىپ تۇرۇپ ئوبدان شەرھىيەلەپ بىزدە نىمىنىڭ كام نىمىنىڭ بولۇشقا تېگىشلىك بولۇۋاتقانلىقىنى سۆزلەپ بېرىۋاتىسىز  .ماقالىڭىزنى ئوقۇپ تۇرۇۋاتىمەن. ئوقۇغانسىرى باراۋەرلىك ئىستىكىنىڭ ھەممەيلەن قەلبىدىكى ئومۇمىيلىق تۈگەنچىسى ئىكەنلىكىنى ھىس قىلىۋاتىمەن .ماھىيەتتە بىز دەۋاتقان تۇغۇلۇش-ئۆلۈش ئارلىغىدىكى ۋاقىت چۈشەنچىسى(باراۋەرسىزلىك)-ئىنسانىيەتنىڭ ئۆزىنى يېڭىلاش،ئۆزىنى تەرەققى قىلدۇرۇش،ئۆزىنى قۇتقۇزۇشتىكى ھەقىقى باراۋەرلىك ئىدى.بۇ جۈملىلەردىن چوڭقۇر ئىلھام ئالدىم. ماقالىڭىزنىڭ ئاخىرىنى كۈتىمەن.

turditohti

bargiya يوللىغان ۋاقتى  2013-7-21 04:27
باراۋەرلىك مەڭگۈلۈك تىما بولۇش سۈپىتى بىلەن،ئۇ- مەڭگۈ ...

بەرگىيە ياخشىمۇ سىز؟
ئەرزىمەس ماقالىنى ئۇقۇپ،ئۇنىڭغا ياخشى باھالارنى بەرگىنىڭىزگە رەھمەت،مەن بۇ ماقالىنى يېزىشتا ئاساسلىقى ئۆزەمنىڭ كۆز قاراشلىرىمغا تايىنىپ،مەسىلىلەرنى ئوتتۇرىغا قويغان، ۋە ئوتتۇرىغا قويغان مەسىلىلەر ئاساسىدا ئەقلى خۇلاسسە چىقارغانلىغىم ئۇچۇن ماقالىنىڭ مەزمۇنى،قۇرۇلمىسى،بىر قىسىم نوقتى-نەزەرلەردە چۇۋۇلچاقلىقنىڭ بولىشى ئۆزەمگىمۇ ئايان،شۇڭا قېرىداشلارنىڭ تەنقىدى پىكىرلەرنى كۆپراق ئوترىغا قۇيۇپ،ماقالىنى ئوڭۇشلۇق تاماملىشىمغا ياردەملىرىنى ئايىماسلىقىنى تولىمۇ ئۈمۈت قىلىمەن!
سىزگە ۋە قېرىنداشلارغا ئاللاھنىڭ سالىمى بولغاي!
سىزنىڭ يېزىۋاتقان ئەسەرلىرىڭىزنىڭ مۇۋاپىقىيىتىنى تەبرىكلەش بىلەن سىزنىڭ،ئىجادىيىتىڭىزگە ئۇتۇقلار تىلەيمەن!

turditohti

(11)
ھۇقۇق مۇناسىۋىتى ئۆزىنىڭ ئىمكانىيىتىگە يارشا باراۋەرلىكتىن ئىبارەت بۇ ئۇلۇغ شۇئارنى توۋىلاپ،باراۋەرلىكىنى ئىشقا ئاشۇرۇشتا تۈرۈلۈك ئىجابىئى يوللارنى بېسىپ ئۆتكەن بولسىمۇ يانىلا ئۇنىڭدىكى بەزى بىر ئىللەتلەر جەمىيەتنىڭ باراۋەرلىگىگە تەسىرلەرنى كۆرسۈتۈپ،ھۇقۇقدارلارنىڭ باراۋەرلىكىنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئارزۇسىنى يوققا چىقاردى.قانداقلا بولمىسۇن ھۇقۇق ئىنسانىيەتنىڭ ئىجدىمائى پورماتسىيەسىنىڭ قانداق رەڭدە بارلىققا كىلىشتىن قەتتىئى نەزەر بىر خىل ئىمتىياز سۈپىتىدە نامايەن بولغانلىغى ئۈچۈن، ھۇقۇق دىگەن بۇ باراۋەرسىز بەلگەنىڭ قولىدىن، باراۋەرسىزلىكىنى يوقۇتۇش مەڭگۈگە كەلمەيتتى.چۈنكى ھۇقۇق ئۆزىلا ئادەملەرنى تەبىقىگە ئايرىشتا تۈرۈتكىلىك رول ئوينايدىغان ھاكىمىيەت ئامىلى.مەسىلەن تۈرۈلۈك تۈزۈلمىدىكى دۆلەتلەرنىڭ ھاكىمىيەت بېشىدىكى كىشىلەر ئۆزىنى ‹‹دۆلەتنىڭ يۇقىرى قاتلام كىشىلىرى››دەپ ئېتىراپ قىلىپ،تاراتقۇلاردا بۇنى داستان قىلۋاتىدۇ.يۇقۇرى قاتلام بار يەردە ئوتتۇرا قاتلام،تۈۋەن قاتلام ھەتتا قاتلامغا چۈشمەيدىغان قاتلاملارنىڭ بۇلىشى تېبىئى ئەمەسمۇ؟ بۇ قاتلاملار ئوترىسىدىكى ھۇقۇق مۇناسىۋىتىدە ھەرگىزمۇ باراۋەرلىك مەسىلىسى مەۋجۇت بولمايدۇ.
يۇقىرى قاتلامدىكى كىشىلەر ئۆزلىرىنىڭ ھۇقۇق ھۈكۈمىرانلىغىنى پەردازلاش ئۈچۈن ھۇقۇقنى باراۋەرلىك نوقتىسىدىن چۈشەندۈرىدىغان يانا تۈرلۈك سىياسەتلەرنى ئوتتۇرىغا چىقىرىشىپ،ئىنسانلارنىڭ باراۋەر ئىكىنلىگىنى تۈرلۈك يۇسۇندا شەھرىلەپ،ئىنسانلارنىڭ كۆڭلىنى ئاۋۇندۇرۇش ئۈچۈن تىرشىچانلىقلارنى كۆرسۈتۈشۈپ باقىدۇ.بۇ تىرشىچانلىقلارنىڭ قانچە كۆپ كۆرسۈتۈلىشى ماھىيەتتە جەمىيەتنىڭ،ئىنسانلارنىڭ تۈرلۈك ئورنىنىڭ باراۋەرسىز ئىكەنلىگىنى بىزگگە شۇنچە ئىپادىلەپ بېرىدۇ.بۇ يۇچۇق قانچە كۆپ بولسا ياماق ئورنىنىڭمۇ شۇنچە كۆپ بولدىغانلىغىدىن ئىبارەت ھەقىقەتنى بىزگە ئەسلىتىدۇ.
ئىنسانلارنىڭ قانۇننى شەھرىلەپ چۈشەندۈرۈشى،تۈرلۈك قايدە تۈزۈنلەرنى تۈزۈپ چىقىشى... ھۇقۇقىنى شەھرىلىشى،ھۇقۇقنى تەقسىملەش،كىرىمنى تەقسىملەش چارسى... دىگەندەك بەلگىلىمە ۋە قايدىلەرنى تۈزۈپ چىقىشى سىياسەت ئارقىلىق ئادەم باشقۇرۇش،دۆلەت باشقۇرۇشنىڭ باراۋەرلىك چۈشەنچىسى بۇيۇچە  ئىزاھلىنىشى بۇلۇپ،ئۇ كىشىلەر ئارىسىدىكى مۇناسىۋەتلەرنى تەڭشەشتە بەلگۈلۈك دېرجىدە رول ئوينىغان بولسىمۇ يانىلا ئۇ شۇنى بەلگىلەيدىغان،تۈزىدىغان كىشىلەرنىڭ مەنپەئەتنى بەكراق گەۋدىلەندۈردى،ياكى شۇنى تۈزگەن كىشىلەر بۇ سىياسەت خارەكتىرلىك چۈشەنچىلەرنى ئۆزىنىڭ مەنپەئەتىگە پايدىلىق قىلىپ ئىزاھلىدى،ياكى شۇ سىياسەتتىن ئۇلار كۆپرەك نەپ ئالدى.
سىياسەتنىڭ يۇقىرقكىدەك ئىپادىلىنىشى بولسا جەمىيەتتىكى باراۋەرسىزلىكلەرگە ئۈنۈملۈك زەربە بەرەلمەيلا قالماستىن،سىياسەت تۈزگۈچىنىڭ ئورنىنى تېخىمۇ مۇستەككەملەپ ھەم يۇقىرى كۆتۈرۈپ،بىر ئادەم كوللىكتىپقا ۋەكىللىك قىلىشتەك شەخسىگە چۇقۇنۇشنىڭ ئۈلگىسىگە ئايلىنىپ،شەخسىنى نامايەن قىلدىغان ئەپچىل چارە بولۇپ قالىدىغان رىياللىقنى بارقىققا كەلتۈردى.
سىياسەتنىڭ يانا بىر خىل رەۋىشتە ئىپادىلىنىشى بولسا يوليۇرۇق شېكىلدە ئىپادىلىنىۋاتقان ھەر دەرجىلىك رەھپەرلەرنىڭ سوزلىرى بۇلۇپ،بۇ سوزلەر نۇرغۇنلىغان ئادەملەر توپى ئىچىدا ئاساسى قانۇندىن يۇقىرى ئىمتىيازغا ئىگە بۇلۇپ ،ھاكىممۇتلەقلىقىنى بارلىققا كەلتۈرگەن يانا بىر ساختا باراۋەرلىكتىن ئىبارەت بولۇپ قالدى.
مەسىلەن: ئېلىمىزنىڭ ناھيىنى بىرلىك قىلىپ باشقۇرۇش تۈزىمىدە،پارتىكومنىڭ سېكرىتارلىرىنىڭ ھۇقۇقىغا ھىچقاندا چەك كويۇلمىغان بۇلۇپ،ئېلىمىزدە ھەر بىر ناھيە بىر كىچىك ‹‹خانلىق›› قا ئوخشاپ قالغان. بۇ بىرلىكتە پارتىكومنىڭ باشلىقنىڭ سوزى ھەقىقى قانۇن سۈپىتىدە رول ئوينايدىغان بۇلۇپ،بۇلارنىڭ ‹‹چىشىغا تىگىش››گە ھەرقانداق ئادەم جۇرئەت قىلالمايدۇ.ئۇ ھەتتا ناھيىنىڭ ھاكىمى بىلەن تەڭ دېرىجىدىكى رەھپەر بولسىمۇ(ھۇقۇق دېرىجىسى جەھەتتىن) تۈرلۈك تاراتقۇلا ناھيە ھاكىمىنىڭ ھۇقۇقىنى مۇئاۋىن سېكرىتار ھۇقۇقىدىن تۈۋەن ھالەتتە ئىپادىلىۋاتىدۇ.بۇنداق خاھىشقا  ھىچقانداق بىر قانۇن يول قويمايدىغان ئىش يوق،ئەكسىنچە قانۇنلاشتۇرۇش يولدا ئىزلىنىدۇ..ئۇلار تەپ تەرتىماي‹‹ ناھيىنىڭ مۇئاۋىن سېكرىتارى،ناھيىنىڭ ھاكىمى››دەپ  ھاكىمنىڭ ئورننى مۇئاۋىن سېكىرتاردىن تۈۋەن ھالەتكە چۈشۈرۈپ ناھيە سېكىرتارنىڭ ھۇقۇقىنى تېخىمۇ مۇتلەقلەشتۈرۈشكە تىرشىدۇ.
يۇقىراقىدەك ھالەت ئىنسانلارنىڭ تۈرلۈك پورماتسىيەلىرىدە ئورنىنى تاپقان بۇلۇپ،يوليۇرۇق ھەممىنى بەلگىلەشتەك سىياسەت خارەكتىرلىك ئەندىزە باشقۇرۇش،قانۇن ئارقىلىق باشقۇرۇشنىڭ ئورنىنى ئىگەنلەپ كەتكەن،شۇنىڭ ئۈچۈن ئىنسانلار قانۇن ئارقىلىق باشقۇرۇشنى ئۈمۈتمۇ قىلىشىپ ئۇلگۈرۈشكەن.
يۇقىرقىلار شۇنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدىكى ھاكىمىيەت ئۆزىنى پەردازلاپ،ئادلەت دەپ چۈشۈرگەن تۈرلۈك تۈزۈم،يوليۇرۇقلارمۇ ئىنسانلار ئارىسىدىكى باراۋەرسىزلىكنى يۇقۇتىشقا قادىر بولالمايتتتى.شۇنىڭ كىشىلەر ئارىسىدىكى باراۋەرسىزلىك يانا شۇ پېتى مەۋجۇت بۇلۇپ،نۇرغۇنلىغان كىشىلەرنىڭ جەمىيەتتىن نارازى بۇلۇش كەيپىياتىنى قوزغاپ،كىشىلەردىكى باراۋەرلىك ئىستىكىنى تېخىمۇ ئۇرغۇتۇپ،ئىنسانىيەتنىڭ بىر قېتىملىق ئۆزنى قايتا تۇنىشىغا تۈرۈتكە بولاتتى.
بۇ سىياسەتتە ئىپادىلەنگەن باراۋەرسىزلىك ماھىيەتتە كىشىلەرنىڭ تۈزۈلمىگە،ھاكىمىيەتكە بولغان چۈشەنچىسىنى تېخىمۇ چۇڭقۇرلاشتۈرۈپ،ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈش يوللىرى ئۈستىدە ئىزدىنىش شارايىتىنى ياخشىلاپ، ئۇلاردا سىياسىغا بولغان تۈنۇشنى تەدرىجى شەكىللەندۈرۈپ،ھاكىمىيەتنىڭ مۇكەممەل بولغان بىر سىياسى تۈزۈم بۇيۇچە باشقۇرۇلىشىنى ئارزۇ قىلىشتەك،مۇكەممەل دۆلەت چۈشەنچىسىنى،كىشىلەرنىڭ باراۋەرلىك چۈشەنچىسى بىلەن بىردەكلەشتۈرۈشتە ئاكتىۋال روللارنى ئويناپ،ئىنسانلارنىڭ ھاكىمىيەتنى،سىياسىنى چۇشىنىش دېرجىسىنى يانا بىر بالداق يۇقىرى كۆتەردى.
دۆلەت،ھاكىمىيەت،سىياسى دىگەن ئۇقۇملارنىڭ كىشىلەر قەلبىدە مەۋىج ئۇرۇشى ماھىيەتتە كىشىلەردە ئىپادىلەنگەن يېڭىچە بىر باراۋەرلىك ئىستىكى ئىدى.بۇ چۈشەنچىنىڭ چۇڭقۇرلىىشىش ۋە مۇقەددەسلىشىشدە كىشىلەرنىڭ ئۆزىنى مەرگەز قىلغان سىياسەت ۋە ھۇقۇق يۇرگۈزۈش ئامىللىرى تۈرۈتكىلىك رول ئوينىغان.

turditohti

(12)
سىياسى-ئىقدىساتنىڭ مەرگەزلەشكەن قىسىمى. ماركىسىنىڭ بۇ ھۈكىمىنى شەھرىلىسەك تۈۋەندىكىدە يەكۈنگە ئىرشىمىز.
سىياسىغا بىرىلگەن بۇ تەبىر سىياسىنىڭ مەنا قاتلىمىدىن قارغاندا ئۇ دۆلەت،سىياسى تۈزۈم ۋە ئىقدىسادى تۈزۈمدىن ئىبارەت كۆپ قاتلاملىق مەنىگە ئىگە بۇلۇدۇ.بىر سىياسى پارتىيە ھاكىمىيەت بېشىغا چىققاندىن كىيىن چۇقۇم ئالدى بىلەن سىياسى تۈزۈم(يول)مەسىلىسىنى ئويلىشىش بىلەن بىرگە،يانا دۆلەت ئىقدىسادىنى كۆونتۇرۇل قىلىپ،سىياسى تۈزۈمنىڭ خارەكتىرىنى ئىپادىلەپ بېرەلەيدىغان ئىقدىسادى تۈزۈمنى بارلىققا كەلتۈرىشى ،شۇ ئاساستا پەيدىن – پەي ھاكىمىيىتىنى مۇستەككەملىشى كېرەك.بۇنىڭدىن شۇنى كۆرۋېلىشقا بولىدىكى  سىياسى ئۇ ھاكىمىيەتنىڭ جان تۇمۇرى بۇلۇپ،باراۋەرلىك ۋە باراۋەرسىزلىكنىڭ بارلىققا كىلىشتىكى يادۇرۇ.تۈزۈلمىنىڭ مۇستىبىت،ياكى دىمۇگىراتتىك بولىشى كىشىلەر ئارسىدىكى باراۋەرلىك ۋە باراۋەرسىزلىكنىڭ مەۋجۇت بۇلۇپ تۇرىشىدىكى ئاساسى ھالقىلاردۇر.
سىياسى دىگەن بۇ ئاتالغۇنىڭ  سوز مەنىسىدىن قارىغاندىمۇ ئەزەلدىنلا كىشىلەرگە ھاكىمىيەت،ھۇقۇق،پۇل،باشقۇرۇش،تېخنىكا دېگەن جەمىيەتنىڭ ئاساسنى تەشكىل قىلدىغان مۇھىم تەرەپلەردىكى مەنالارنى ئۆز ئىچىگە ئالدىغان ئۇقۇم ئىكەنلىكىنى كۆرۋېلىش تەس ئەمەس.
ئىنسانلار ئۆزلىرىنىڭ باراۋەرلىك ئىستىكىنى مانا مۇشۇنداق ھەم ھۇقۇق،ھەم كۈچ،ھەم ئىقدىسات،ھەم تېىنىكاغا ئىگەن بولغان غايەت زور بىر سىياسى كۈچ-دۆلەتكە تايىنىپ ھەل قىلىشنى تولىمۇ ئۈمۈت قىلىشتى.
ئەمىليەتتە سىياسى كىشىلەر ئويلىغاندەك ئۆزىدىكى ئالاھىدىلىكلەرنى مۇجەسسەملەپ،باراۋەرسىزلىككە قارشى تۈرۈش شۇئارىنى ئوتتۇرىغا ئاتقان بولسامۇ يانىلا ئىجدىمائى جەمىيەتتە باراۋەرسىزلىك مەۋجۇت بۇلۇپ تۇردى.ھەتتا كىشىلەر ئۆزلىرى ئارزۇ قىلغان باراۋەرلىكىنى،ئىنسانلار ئۆزلىرى  باراۋەرلىكى ئۈچۈن كۈرەش قىلىپ،قانلار تۆكۈپ،قولغا كەلتۈرگەن ئاشۇ ھاكىمىيەت-سىياسى تۈزۈم،ئاخىردا قان كىچىپ كۆرەش قىلغان ئاشۇ كىشىلەرگە ئۆزلىرى ئارزۇ قىلغان باراۋەرلىكنى بېرەلمەيلا قالماي،شۇ قان توككەن كىشىلەرگە ئادالەتسىز مۇئامىلىلەرنى قىلىشتى.
فىرانسىيەلىك مەشھۇر پەيلاسۇپ،لوئىس.پروۋېل مۇنداق دەپ يازىدۇ ‹‹نەچچە مىڭ يىللاردىن بۇيان ئىنسانلار ئۈزلىكسىز تۇردە ئۆزلىرىنىڭ ھۈكىمىرانىنى ئىزدەپ كەلدى.بىراق ئۇلارنىڭ ئىزدەپ تاپقىنى،ھەمىشە ئادەم ئۆلتۈرسە كۆزىنى چىمچىقلىتىپ قويمايدىغان قاسساپلار،جاللاتلار،تەلۋە،بۇلاڭچى،ساختىپەزلەر،ۋەيران قىلغۇچىلار،ساراڭلار،ئەخلاقى بۇزۇلغانلار ۋە رەزىللىك تارقاتقۇچىلار بولۇپ چىقتى.››{5}
ئىنسانلارنىڭ شۇنچە ئۇزاق ۋاقىت ئىزدىگەن باشقۇرغۇچىسى باراۋەرلىك ، ھۆرلۈككە كىشىلەرنى يىتەكلەيدىغان،خەلىقنىڭ تۈرلۈك ھۇقۇقلىرنى باراۋەر يۈرگۈزۈشكە شارايىت يارتىپ بېردىغان،خەلقنىڭ چاكىرى بۇلۇپ،ھەممىدە خەلقنى ئويلايدىغان بىر سىياسى ھاكىمىيەت ئىدى.بىراق ئۇلارنىڭ شۇنداق كۈرەشلەرنى شۇنداق ئۇزۇن ۋاقىت داۋاملاشتۇرۇپ ئىرىشكىنى ئوخشاشلام بىر باراۋەرسىزلىك بىلەن تويۇنغان ئىجدىمائى تۈزۈم بولدى.ئىنسانلار ئاشۇ ئىجدىمائى تۈزۈم ئىچىدىن باراۋەرلىكىنى ئىزدەپ نۇرغۇنلىغان كۈرەشلەرنى قىلىپ،يېڭى بىر ھاكىمىيەت بەرپا قىلسا  ئۇنىڭ ئاتا قىلغىنى ئوخشاشلا يانا باراۋەرسىزلىكتىن ئىبارەت بولدى.بىز لوئىس.پروۋېلنىڭ يۇقىردىكى ھۈكىمىدىن شۇنداق خۇلاسسە چىقارساق خاتالاشمىغان بولىمىز ئەلۋەتتە.
بۇ يەردە باراۋەرسىزلىكنىڭ شۇنداق بىر رولىنىمۇ تەكىتلەپ ئۆتۈش كېرەككى،ئۇ ئۆزىنىڭ رولىنى قانچە قاتتىق جارى قىلدۇرغانچە،ئىنسانلاردىكى باراۋەرلىك ئىستىكى ئۆزىنىڭ غەلىيانىنى شۇنچىكى قاتتىق قوزغاپ باراۋەرسىزلىككە قارشى ھەركەتلەر بىلەن شۇغۇللاندى.بۇ ھەركەتلەر ئىنسانلارنى باتۇر،قەيسەر،ئېقىللىق،بەرداشلىق بىرىش كۈچى كۈچلۈك،زامانغا ماسلىشى ئېڭى يۇقىرى،سۇبىكتىپچانلىغى ئوتكۈر... بۇلۇشتەك سۈپەتلەر بىلەن سۈپەتلەپ،ئىنسانىيەت جەمىيىتىنىڭ تىزدىن تەرەققى قىلىشنى قولغا كەلتۈردى.ھەر قېتىلىق ھەركەت جەريانىدا ئىنسانلار ئۆزىنى سىلكىدى،ئۆزىنى يېڭلىدى،ئۆزىنىڭ ئەقىل-پاراسىتىنى ئىشقا سېلىپ،باراۋەرسىزلىككە قارشى كۈرەشلەرنى قىلدى...بۇ باراۋەرسىزلىكنىڭ ئىنسانلارغا قوشقان زور تۆھپىسى. تۆھپە قانچە چوڭ بۇلۇشتىن قەتتىئى نەزەر- ئىنسانلار يانىلا ئۆزى كۆزلىگەن باراۋەرلىككە نائىل بولالمىدى.چۈنكى قۇرۇلغان ھەر بىر ھاكىمىيەتنىڭ ئىگىسى بولغانلار ئادەملەر بولغانلىغى ئۈچۈن ئادەم  بىز يۇقىردا دەپ ئۆتكەندەك ئۆزى پەيدا قىلغان باراۋەرسىزلىكنى ئۆزى پۈتۈنلەي تۈگىتىشتەك خاسىيەتكە ئىگە ئەمەس ئىدى.
مەيلى ھاكىمىيەت قانداقلا شەكىلدە مەۋجۇت بۇلۇپ تۇرسۇن،ئۇ ئۆزىنىڭ سىياسىسى ئۈچۈن جان كۆيدۈرىدۇ،ئۆزىنى قوغدايدۇ،ئۆزىنىڭ سىياسى ھاكىمىيىتىنى ئاداققىچە داۋاملاشتۇرۇشنى ئويلايدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈنمۇ ئۇ كىشىلار كۈتكەن باراۋەرلىكىنى كىشىلەرگە بېرەلمەيدۇ،ئۇلار ئۆزلىرىنى پەردازلاپ ‹‹جاھاندا قايدە بولمىسا بولماۇدۇ››دىيىشىدۇ.بىراق ئۇلار دىۋاتقان قايدە شۇلارنىڭ مەنپەتىگە نائىل قايدىلەر سانىلىدۇ.
لوئىس.پروۋېل يانا مۇنداق دەپ يېزىپ ئىنسانلارنىڭ ئەسلى ماھىيىتىنى ناھايتى ئېنىق ئوتتۇرىغا قۇييۇپ،باراۋەرسىزلىكنىڭ نىمە ئۈچۈن ئىنسانىيات تۇرمىشىدا ئاداققىچە مەۋجۇت بۇلۇپ تۇردىغانلىغىنى بىزنىڭ سەمىمىزگە سالغان.ئۇ ‹‹ھەرقاندا بىر تۈردىكى ھايۋان باشقا بىر تۈردىكى ھايۋاننى ئۆزىگە دۈشمەن دەپ بىلىدۇ،لىكىن ئىنسانلارنىڭ ئەڭ چوڭ دۈشمىنى ئىنسانلاردۇر››{6}
بۇ ھۇكمدىن بىر بىرنى دۈشمەن سانىغان ئىسان،دائىرىلىك چۈشەندۇرسەك ھەر بىر مىللەت،دۆلەت،ھەر بىر رايۇن كىشىلىرى شەكىللەندۈرگەن بۇ خىلدىكى مەدىنىيەت چۈشەنچىسى ئىنسانلارغا مەڭگۈگە باراۋەرلىك ئاتا قىلالمايدۇ،بۇ ئىنساننىڭ قولدىن كىلىش دائىرىسىدىن ئىنسان بىر بىرنى دۈشمەن ھىساپلىغاندىن باشلاپلا چىقىپ كەتكەن ھەم مەڭگۈ قايتىپ كەلمەيدۇ دىگەن خۇلەسسىگە كەلمەي ئامالىمىز يوق.
ئىنسانلار ئۆزىلىرىنىڭ ھۇقۇق-مەجبۇريەتلىرىنىڭ كاپالەتچىسى دەپ ھىساپلاپ كەلگەن ھۇكۈمىران-سىياسى پارتىيە ئىگەنلىگەن سىياسى تۈزۈمنىڭ سىيسى كۈچى، ئىنسانلارنىڭ باراۋەرلىكىنى ھەقىقى ئىشقا ئاشۇرۇشقا ئاجىزلىق قىلىپ قالدى.بۇ ھال كىشىلەردىكى باراۋەرلىك تۇيغۇسىنى تېخىمۇ گۈزەللەشتۈرۈپ،ئىنسانلار تەرەقىيادىنىڭ يېڭى پەللىسىنى يارتىشقا يېڭى ئاسسلارنى يارتىپ،ئىنسانلار بىرلىگىنى تەشەبۇس قىلدى.