باتۇر قورقماس بوۋىمىز سادىر پالۋان

ئادى

سادىر پالۋان 1798-يىلى ھازىرقى غۇلجا ناھىيىسىنىڭ مولتوختى يۇزىدىكى يانچى ئەخمەت قارىقاش ئائىلىسىدە تۇغۇلغان .  
ئويغۇر خەلقىنىڭ مەشھۇر مىللى قەھرىمانى ۋە قوشاقچىسى سادىر پالۋان ، مانجۇ ئىستىبداتى ۋە يەرلىك فىئودال بەگلەرنىڭ دەھشەتلىك زۇلمى ۋە خەلقىنىڭ دەرت -ئەلەملىرىگە غەمخانە بولۇپ ، ئۆزىنىڭ جەڭگىۋار ھاياتى ۋە ئۆتكۈر قوشاقلىرى بىلەن ھېلىھەم خەلق قەلبىدە يۈكسەك ئورۇندا تۇرۇپ كەلمەكتە ، ئۇ بىر پالۋان سۈپىتىدە خورلانغان ، ئازابلانغان دىخانلارنى تەشكىللەپ ، مانجۇ ھاكىمىيىتىگە قارشى باتۇرلارچە كۈرەش ئېلىپ بارغان . ئىنقىلاپ جەريانىدا 13قىتىم زىندانغا چۈشۈپ ئۆزىنىڭ ئۆتكۈر ئەقىل -پاراسىتى ۋە ئەمگەكچى خەلقنىڭ قوللىشى بىلەن زىنداندىن قىچىپ ، ئىلى خەلقىنىڭ مەنچىڭ ھاكىمىيىتىگە قارشى قوراللىق كۈرەشكە ئاتلانغان . ‹‹بايانداي ئۇرۇشى ››،‹‹كۆرە ئۇرۇشى ››دا سىپىلنى پارتىلىتىپ ، چوڭ خىزمەت كۆرسەتكەن .

1762- يىلى 10-ئايدا چىڭ ئوردىسى ئىلىدا گېنىرال مەھكىمىسى تەسىس قىلپ ،پۇتۇن شىنجاڭدا بىۋاستە ھۇكۇمرانلىق قىلىشقا باشلىدى .ئىلى جاڭجۇنىگە قاراشلىق مانجۇ چىرىكلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋاباتلىرىنى ھەمدە ھەر قايسى شەھەرلەردىكى مانجۇ مۇلكىي ،ھەربىي ئەمەلدارلار نىڭ تەمىناتىنى قامداش ئۇلارنى ئوزوق –تۇلۇك بىلەن قامداش ئۇچۇن جەنۇبىي شىنجاڭدىكى قەشقەر ،يەركەن ،خوتەن ،ئاقسۇ، كۇچا،تۇرپان،قۇمۇل،قاتارلىق جايلاردىن ئۆزىگە خەۋىپلىك دەپ قارالغان كىشىلەردىن بىرىنجى قىتىمدا 6000،ئىككىنچى قېتىمدا 2000 جەمئىي 8000تۇتۇننى ئىلىغا پالايدۇ.سادىرنىڭ دادىسى ئەخمەت ئاشۇ بېرىنچى قېتىم كوچۇرۇلگەن 6000 تۇتۇننىڭ بىرى ئىدى .

شۇ چاغدا جەنۇبىي شىنجاڭدىن ئىلىغا پالانغانلار ئەڭ يېقىن يول دەپ ھېساپلىنىدىغان يول مۇز داۋان يولى بىلەن ئىلىغا كۆچۇرىلىدۇ.بۇ كۆك مۇز بىلەن قاپلانغان بۇ مۇز داۋاندا دەھشەتلىك ھاڭ ،يۇشۇرۇنغان مۇز-قار ئۆڭكۇرلىرى ،مۇز يېرىقلىرى بار ئىدى .ئالدىنقىلار ماڭغان يولىغا مۇز، تاش پارچىلىرىنى بەلگە قىلىپ قوياتتى . كېيىنكىلەر شۇ ئىز بىلەن ماڭاتتى . ئات –ئۇلاغلار ،ئالدىنقى ئۇلاغلارنىڭ ئىزىنى بويلاپ ماڭاتتى . بۇ ئېگىز مۇز تاغ ئۇستىگە ئەتىگەن سائەت تۆت بىلەن ماڭغان ئادەملەر داۋانچىلار مۇزنى چوقۇپ ياسىغان پەلەمپەيلەرگە كېگىز، پالاس ،ۋە جۇۋا چاپانلارنى سېلىپ ئات-ئېشەكلەرنى ئۆتكۇزۇپ .ئوزلىرى داۋانچىلارنىڭ ياردىمىدە مۇز داۋان ئۇستىگە چىقاتتى .داۋان ئۇستى بىردەم-بىردەم ئاق –قارا بۇلۇتلار ۋە قېلىن قارلار بىلەن قاپلىنىپ ئۈچ مېتىر ئالدىدىكى نەرسىنى كورگىلى بولمايتتى .بۇنداق چاغلاردا ئادەم ۋە ئۇلاغلار چوڭقۇر ھاڭلارغا چۈشۈپ كېتەتتى ،گاھىدا تاغنى تۈتەك قاپلاپ ئادەملەرنىڭ بىر قىسمى ئولۇپ كېتەتتى . ھاۋا ئوچۇق بولغان چاغلاردا ،ھاڭدىن غۇلاپ كېتىپ ئۆلگەن ئات. ئۇلاغ ، ئادەملەرنىڭ جەسەتلىرى ،سودىگەرلەرنىڭ مال –مۇلكى كورۇنۇپ تۇراتتى .

شۇ قېتىمقى كۆچ- كۆچتە نۇرغۇن كىشىلەر مۇز داۋاندا ئىس تۇتەك ئېلىپ كېتىپ مۇزلاپ، ھاڭغا چۈشۈپ ئولگەن ئىدى. شۇڭا مۇز داۋاندىن ساق ئوتەلىگەن كىشىلەر ئۆزلىرىنىڭ تارتقان چەكسىز دەرت –ئەلەملىرىنى مۇنداق قوشاق بىلەن ئىپادىلەشكە باشلىغان ئىدى .

Qol~Ogli

زەپەر

سادىر پالۋاننىڭ قىسقىچە تارىخنى ياخشى چۈشەندۈرۈپسىز رەخمەت سىزگە خەۋەردار قىلغانلىقىڭىزغا تەشەككۈر

سەييارە0

سادىر پالۋاننىڭ زۇلۇمغا قارشى تىز پۇكمەس قىسقىغنە ھاياتنى تۇنۇشتۇرغۇنڭىزغا رەخمەت..

سىرداش

Qol~Ogli يوللىغان ۋاقتى  2013-5-21 13:29

رەسىملىرىڭىز   تىمىنى تېخىمۇ  روشەنلەشتۇرۇپ  بېرىپتۇ،   رەھمەت سىزگە.

سىرداش

تىمىڭىزغا  رەھمەت،  سادىر  بوۋىمىز   ھەقىقەتەنمۇ   تىمىدا  تەسۋېرلىگەندەك  ئادەم  ئىدى.