ئۇيغۇر خەلق ماقال تەمسىللىرى

ئادى

ساغلاملىق ھەققىدە ماقال-تەمسىللەر
              
   ※ كىچىكىڭدىن چېنىقىپ بەرسەڭ، قېرىغاندا دورىغا ھاجىتىڭ چۈشمەس.  
   ※  ھەرە ھەسەل يىغار، ھۇرۇن كېسەل (يىغار).
   ※ سوغۇق تاپاندىن ئۆتەر، كېسەل ئېغىزدىن.
   ※ كۆكتاتنىڭ سەرخىلى سامساق، داۋاملىق يېگەننىڭ تېنى ساق.
  ※ياخشى تاماق دەپ كۆپ يېمە، ياخشى ھاراق دەپ كۆپ ئىچمە.
   ※ سۈرتۈلمىگەن پىچاقنى دات باسار، چېنىقمىغان بەدەننى دەرد (باسار).
   ※ شادلىق ــــ ساغلاملىق، غەم - قايغۇ ــــ كېسەللىك.
   ※ بىر كاپام ئاز يە، بىر ماڭدام جىق ماڭ.
ھاياتلىقتىكى ماقال-تەمسىللەر
* دوست نامراتلىقتا بىلىنەر.
* ئۆگەنمىگەن ئەر ـــ تېرىلمىغان يەر.
* ھالالدا بەرىكەت، ھارامدىن نېرى كەت.
* ھۈنىرى يوق ئادەم ـــ مېۋىسىز دەرەخكە ئوخشاش.
* ئەرنىڭ غېمى ئەلدە كۆرۈنەر، دېھقاننىڭ مېۋىسى يەردە (كۆرۈنەر).
* ئىنسانغا دوستلۇق قىممەتلىك، ئۆمۈرگە ياشلىق (قىممەتلىك).
* ئادەم كۆڭۈلدىن سەمرىيدۇ.
* يەرنى ئالدىغاننىڭ تاغىرى قۇرۇق.
* كېڭەشلىك ئىش بۇزۇلماس.
* بىلىمسىز ئادەم ـــ دېرىزىسى يوق ئۆيگە ئوخشايدۇ.
ھۈنەر ھەققىدە ماقال-تەمسىللەر
   
* گۆھەرلىك بولغۇچە ھۈنەرلىك بول.
* ھۈنەرلىك ئەر خار بولماس.
* ھۈنەر، تېرىساڭ ئۈنەر.
* ھۈنەرلىك كىشىنىڭ قولى گۈل، يانچۇقى پۇل.
* ئەر كىشىگە يەتمىش ئىككى تۈرلۈك ھۈنەر ئاز.
ماقال-تەمسىللەر
باي بولسا بۆلۈپ بەرمەس، گاداي بولسا ئۆلۈپ
ھەركىم ئۆز ئۆيىدە پادىشاھ
ئوغرىسى يوق يۇرت بولماس، بۆرىسى يوق جاڭگال
قۇلاق ئاڭلىغاننى، كۆز كۆرەر
يامانلىق بىردەملىك، ياخشىلىق ئۆلگۈچىلىك
چىش ئاغرىقى ئاغرىق ئەمەس، كىشى كېلىپ ھال سورىماس
كۆڭلۈڭ رەنجىسە كۈلۈپ ئوينا
ياخشى كەلسە ھوت، يامان كەلسە جۇت
تاغ يۆتكەلسە يۆتكىلەر، خۇي يۆتكەلمەس
تالالىقى بار، ئۆي ئىچىلىكى يوق
ئاچچىقنىڭ دورىسى سۈكۈت
گەپنى قىسقا قىل، كۆسەينى ئۇزۇن
ئىت بىلەن سايە تالىشىپتۇ، مۈشۈك بىلەن تۆر
ئاتام تاپقان-بىكار پۇل، ئۆزۈم تاپقان-شېكەر پۇل
بېخىل بايدىن سېخىي گاداي ياخشى
بەخت تاقنى جۈپ قىلىدۇ، قازا جۈپنى تاق قىلىدۇ
رازى بولمىغان ئاش قورساق ئاغرىتىدۇ
يەرگە ئىشلە ئايانما، يوق ئامەتكە تايانما
مال ئالساڭ كۆرۈپ ئال، قىز ئالساڭ بىلىپ
بېخىلنىڭ تېزىكىگە بېگىز ئۆتمەس
غەم قىلغۇچە، پەم قىل
گەپ گەپنىڭ تېگىنى ئاچىدۇ،
ئۆتكەلدىن ئۆتسەڭ ئاۋۋال ئۆت، كېيىن ئۆتسەڭ يول تايغاق
كونا بولسىمۇ ئۆزىنىڭ ياخشى
ئىشلەتسەم-قۇلۇم، ساتسام- پۇلۇم
چىراينىڭ سەتلىكىگە ئەينەك گۇۋاھ ئەمەس
ھەرىنىڭ چاققىنىغا چىدىغان ئادەم ھەسەل يەيدۇ
بەگ بىلەن ئېلىشىپ بولماس، دەرەخ بىلەن چېلىشىپ
توزاقتىن قورۇققان قۇش، ئاچا ياغاچقا قونماس
تاۋار داستىخان، قۇرۇق ئۇستىخان
ئۇرۇشنىڭ توققۇزى رەڭ، بىرى جەڭ
يارنى تاپقاندا گەپ يوق، گەپنى تاپقاندا يار
بۇغداينىڭ باھانىسىدە، قارىمۇق سۇ ئىچىپتۇ
قازاننىڭ ھورى يامان، يىتىمنىڭ زارى
ئىككى قېلىچ بىر غىلاپقا سىغماس
نەشپۈتنى نەۋرەڭگە قوي، شاپتۇلنى مېھمانغا
بەرمەككە بىرمۇ كۆپ، ئالماققا ئونمۇ ئاز
ۋاقتىڭ ئۆتكەندە قىلىچىڭنى پوققا چاپ
سۆز كۆركى ماقال، ئەر كۆركى ساقال
ساۋاپنىڭ قوڭى تۆشۈك
بىر ئادەمگە ئامەت كەلسە، ئۇنىڭ ئىت-مۈشۈكلىرىمۇ ئەتلىنىپتۇ
بالاڭ ئۆلسە ئەرگە باق، ئېرىڭ ئۆلسە يەرگە
سودىگەرنىڭ يولى بىر، رىزقى باشقا
كۆپ سۆزلىگەن تۇتۇلار، ئاز سۆزلىگەن قۇتۇلار
ئاچ نېمىنى يېمەس، توق نېمىنى دېمەس
كان قازغان بايلىق تاپار، سۆز قازغان يامانلىق
چاشقان يىغار، پاقا يەر
بېگىمدىن گۇمان بولدى، ماڭا ئۇۋال بولدى
مەن سالا، سەن سالا، ئاتقا چۆپنى كىم سالا
قىرسىز يەر ئەسكى، پۇلسىز ئەر ئەسكى
جاڭگال ئارقىسىدىكى كۆرۈنەر، بۇرۇن ئاستىدىكى كۆرۈنمەس
ئۆزى ئۈچۈن ئۇخلىغان، كىشى ئۈچۈن چۈش كۆرەر
ئۇنچى ھاكچىنى كۆرەلمەس
كېلىش مېھماندىن، كېتىش ساھىبخاندىن
چاشقان ئەرزىنى مۈشۈك تەستىقلىماپتۇ
ھالغا بېقىپ ھەشەم، داپقا بېقىپ سەنەم
ۋەتەن خەلق توغرىسىدا
ئانا يۇرتۇڭ ئامان بولسا، رەڭگى روھىڭ سامان بولماس.
     ئاتاڭنىڭ بالىسى بولغىچە، ئەلنىڭ بالىسى بول.
     ئاتاڭ ئۆلسە ئۆلسۇن، ئاتاڭنى كۆرگەنلەر ئۆلمىسۇن.
     دىلى ئوچۇقنىڭ قولى ئوچۇق، ئەل سۆيگەننىڭ يولى ئوچۇق.
     خەلق ئېيتماس، ئېيتسا خاتا ئېيتماس.
     خەلقنى ئالدايمەن دېگىنىڭ - ئۆزەڭنى ئالدىغىنىڭ.
     كىشىنىڭ يۇرتىدا سۇلتان بولغىچە، ئۆز يۇرتۇڭدا ئۇلتاڭ بول.
     سەن تاش سانىساڭ، خەلق قۇم سانايدۇ.
     يارىڭنى گۈل ئارىسىدىن ئىزلە، ئەركىڭنى ئەل ئارىسىدىن.
     يېرى باينىڭ ئېلى باي.
     يولىدىن ئازسىمۇ يۇرتىدىن ئازماپتۇ.
     يۇرت ئىشىكى كەڭ.
     يۇرت قوغدىساڭ ئۆسەرسەن، قوغدىمىساڭ ئۆچەرسەن.
     قولۇڭدىن كەلسە، ئەلدىن ئايىما.
     ئەل ئامانلىقنى تېلەر، دۈشمەن يامانلىقنى.
     ئەل ئامان، شەھىرىڭ ئامان.
     ئەل بار يەردە ئەر بار.
     ئەل باسمىغان يەردە كۆپ يۈرمە.
     ئەلگە كىرسەڭ ئېلىڭچە،
     سۇغا كىرسەڭ بېلىڭچە.
     ئەلگە ياققان خار ئەمەس.
     ئەلگە قوشۇلساڭ ئەر بولىسەن،
     ئەلدىن ئايرىلساڭ يەر بولىسەن.
     ئەل ئىچى ــ ئالتۇن بۆشۈك.
     ئەل جېنى بىلەن، ھەشقىز ئېرى بىلەن.
     ئەللىك يىلدا ئەل يېڭىلىنىپتۇ،
     يۈز يىلدا قازان.
     ئەلنىڭ جېنى چىقسا، گالۋاڭنىڭ كۈلگىسى كېلەر.
     ئەلنىڭ قۇلىقى ئەللىك.
     ئەل ھىممىتى دەريا.
     ئۆز ئېلىڭنىڭ نېنىنى يە،  كېچە-كۈندۈز غېمىنى يە.
ئۇيغۇرچە-خەنزۇچە ماقال-تەمسىللەر
ئۈلپىتىڭ قاغا بولسا يېيىشىڭ پوق
跟好人学好人，跟狐狸要妖精。
ئۆلگەندىن كېيىن ياسىن ئوقۇغاننىڭ نېمە پايدىسى؟
平时不念经，急时拜观音。
ئۆزىنىڭ پۇتىغا ئۆزى پالتا چاپار.
搬起石头打自己的脚。
ئالا ئىنەكنىڭ بالىسى چالا قۇيرۇق.
　有其父子，必有子女。
سەن سالا، مەن سالا، ئۇچاققا ئوتنى كىم سالا.
三家四靠，倒了锅灶。
مەن ئالدىرايمەن ماڭغىلى، ئىشىكىم ئالدىرايدۇ ياتقىلى.
各吹各的号，各唱各的调。
گاچىمۇ پۇلنى كۆرسە سۆزلەيدۇ.
有钱能使鬼推磨。
كوزا كۈندە سۇنماس، كۈنىدە سۇنار
瓦罐不离进口破。
ئەر تاللىسا تازغا ئۇچىرار، خوتۇن تاللىسا مازغا.
园里桃瓜，越跳越差。
ئادەمنىڭ ئالدى گۈل كەينى تىكەندۇر.
当面嘻哈哈，背后叽喳喳
ماقال-تەمسىللەر
بېخىلغا قول بىلەن يانچۇقنىڭ ئارسى 40كۈنلۈك يول.
* قارغىشچى ئېغىزغا قاغا چىچسۇن.
* قۇشنىڭ سايرىمايدىغنى يوق ، دۈشمەننىڭ قارغىمايدىغنى.
* دوستۇڭ دوسىت بولسۇن،ھېسابىڭ دۇرۇس بولسۇن.
* چىشقاق بالىغا ئىت ئەگىشەر،ھېجايغاق قىزغا يىگىت.
* بالاڭنى مەكتەپكە بەر، بولمىسا مەشرەپكە بەر.
* خوتۇن كىشىنىڭ ھىيلىسى قىرىق ئېشەككە يۈك.
* ھىيلىگەردىن تۇخۇم ئالساڭ،ئىچىدىن سېرىقى چىقماس.
* چىرايلىقتا ۋاپا يوق.
* ۋاپا تاق، جاپا جۈپ.
* ۋاپاسىز قېرىنداشتىن، ۋاپادار ئاشنا ياخشى.
* موللىنىڭ يامىنى ۋاراقچى، ئوغرىنىڭ يامىنى قاراقچى.
* ئىشچان خوتۇن سەھەر تۇرۇپ چېچىنى تارايدۇ، ھورۇن خۇتۇن ۋاقچە تۇرۇپ كۇلۇڭنى كولايدۇ.
* ئاپەت كۆرمەي دېسەڭ ھۇشيار بول.
* تۆگىنىڭ مازار بىلەن ئىشى يوق، سىيگەكنىڭ كېگىز بىلەن.
* باللىق ئۆي بازار، بالسىز ئۆي مازار.
* كۆز قورققاق ،قول باتۇر.
* ئەندىشنىڭ ئېتى قورققاق.
* ئورۇق كالىنىڭ پۇقى يوغان.
* ئوغرىنىڭ يۈرىكى پوك-پوك.
* باردا پولدۇرۇڭ-پولدۇرۇڭ، يوقتا قاراپ ئولتۇرۇڭ.
* دورامچۇقنىڭ ئاغزى پۇچۇق.
* دادامغا يوق پۇرچاق ئانامغا نەدە.
* پۇرۇچ يىغساڭ تون بۇلۇر.
* كېيىنكى پۇشمان ئۆزىگە دۈشمەن.
* ئامبال ئوت قويسا يوق سوراق،پۇقرا ياقالمايدۇ جىن چىراغ.
* ھارۋىنىڭ جابدۇقى پۈتمەس ، خوتۇن كىشىنىڭ كىيىمى پۈتمەس.
* پۇلۇڭنىڭ كەتكىنىگە قارىما،ئىشىڭنىڭ پۈتكىنىگە قارا.
* بوغۇزنى پۈتۈن يېسە ، ئايغىدىن تۈتۈن چىقار.
* يىمەي تويدۇم بۇ شالنىڭ كۈرمىكدىن، پۈتۈن چىقتى قوڭۇمنىڭ پۈرمكدىن.
* سۈت ئىچىپ ئاغزى كۆيگەن قېتتىقنىمۇ پۈۋلەپ ئىچەر.
* زاغرا نان قېتتىققا ياخشى،قېرى كالا پېتىققا ياخشى.
* ئەخمەقنى ناماز ئوقۇ دېسە، پىشانىسنى يېرۋالار.
* بۇلۇتنىڭ قەدرى يوق ئاي يېنىدا، پېقىرنىڭ قەدرى يوق باي يېنىدا.
* بايلىق بىلەن پېقىرلىق ئىككىسى ئىككى ئات.
* ئۆردەك گۆشى يىسەڭ غازنىڭ پېيدە بول.
* پىتنىخورنىڭ سۆزى يامان، سۆزىدىنمۇ ئۆزى يامان.
* گەپنىڭ يامىنى پىچىر، ئاتنىڭ يامىنى قېچىر.
* كېڭەش بىلەن پىچىلغان تون قىسقا كەلمەس.
* مىڭ پىراقتىن بىر ئەلمىڭ يامان.
* پىشقان قوغۇن ساپقىدا تۇرماس.
* بەرمەسنىڭ ئېشى پىشماس، ئوچاق بېشىدىن چۈشمەس.
* پىلانسىز ئىش يوق ئىش.
* پىل بىلەن دوسىت بولساڭ، پىلخاناڭنى راسلا.
* ئاتلىق يالغۇز ماڭغۇچە پىيادە بىللە ماڭ.
* ئاۋۋال تائام ،ئاندىن كالام.
* خوتۇن قالسا ئەر تاپار، ئەر قالسا مال تاپار.
* ئەمگەكنىڭ نېنى تاتلىق، ھورۇننىڭ جېنى تاتلىق.
* توخۇنى تاخ دېمە،مۈشۈكنى پەش دېمە.
* نادان قازانغا قارايدۇ،تادان ئوچاققا .
* قىش ئوچىقى تار،قوپ ئۆيۈڭگە بار.
* تاي تىپىرلايدۇ، ھارۋىنى ئات تارتىدۇ.
* ئەخمەققە مەنسەپ تەگسە، قوتانغا زەدىۋال تارتار.
* كۆزۈڭ ئاغرىسا ،قولۇڭنى تارت. قورسىقىڭ  ئاغرىسا ،نەپسىڭنى تارت.
* ئۆي تارلىقىدىن كۆڭۈل تارلىقى يامان.
* بەل باغلىغان بىلەن ئەر ئەمەس،باش تارىغان بىلەن خوتۇن.
* ئېشىمنى ئاز دېمەڭ، بېشىمنى تاز دېمەڭ.
* بىكار بولساڭ كېپەك تاسقاپ يە.
* تاشنى سوقسا قۇم بۇلۇر ، تۈمۈرنى سوقسا قىل بۇلۇر.
* ئۆچكە تاغدا پۇل ، ئۈزۈم باغدا پۇل .
* دەرت كەلسە جۈپ ، دۆلەت كەلسە تاغ .
* تاقىسىز ئېشەك تاش يۈرەلمەس .
* ئۆلگەن بولسا ئېڭىكىنى تاڭاي ، تىرىك بولسا يارىسىنى تاڭاي .
* بارلىق ياراشتۇرىدۇ ، يوقلۇق تالاشتۇرىدۇ .
* ئاقساق يول تالىشار ، پىخسىق پۇل تالىشار .
* تاما - تاما كۆل تۇلار .
* پۇل - پىششىق تاماق .
* تامچە سۇدا تال كۆكىرەر .
* تامغىلىق مال يۇقالماس .
* ئاغزىدىن ھەسەل تامىدۇ ، كۆڭلىدىن زەھەر تامىدۇ .
* تويغا بارساڭ تويۇپ بار، تاۋار تورقا كىيىپ بار .
* ئايدا كەلگەنگە ئاياغ ، كۈندە كەلگەنگە تاياق .
* ياتقان ئورنىڭدىن تايىنىپ قوپما .
* ئاي ئورۇق ، يول تايغاق ، يۈك ئېغىر ، مەنزىل يىراق .
* ئالدىرىغاننىڭ ئوشۇقى تېيىپتۇ .
* ئىشتانغا چىققان كۆڭۈلگە تايىن .
* ئاتنىڭ تەپكىنىگە ئات چىدايدۇ .
* تەدبىرىڭ قانداق بولسا ، تەقدىرىڭ شۇنداق بۇلار .
* ئالتۇن چىقىدۇ يەردىن ، بەخىت كېلىدۇ تەردىن .
* ئۆينىڭ تۆرىگە قارىما ، سايىبخاننىڭ تەرىگە قارا .
* تەرگىسەڭ تېرىق بۇلىدۇ ، تەرگىمىسەڭ ئېرىق .
* كېسەلنىڭ كىلىشى ئاسان ، كېتىشى تەس .
* تامچە سۇ تاشنى تېشەر .
* بېلىق دەريادا سۇغا تەشنا .
* تەر بىلەن كەلگەن ، تەشنالىققا داۋا .
* تاز باشقا يېشىل تەقىيە .
* سۆزۈڭ تاتلىق بولسىمۇ ، تەكرار سۆزلىمە .
* گەپنىڭ تېگىدە گەپ بار ، ساقالنىڭ تۈۋىدە خەپ بار .
* باش يېرىلسا بۆك ئىچىدە ، قول سۇنسا يەڭ ئىچىدە .
* ئېگىلگەنگە ئېگىل ، بېشىڭ يەرگە تەگكۈچە . غادايغانغا غاداي ، بېشىڭ كۆككە يەتكۈچە .
* تەڭ تېڭى بىلەن ، تېزەك قېپى بىلەن .
* تەن ساقلىق - تەڭدىشى يوق بايلىق .
* مەن قىلارمەن ئوتتۇز ، تەڭرى قىلار توققۇز.
* تەڭشەلمىگەن ئالەم ماتاكقا سالمىغان جان .
* قورققان مۇش تەڭلەر .
* كىشى نان تەڭلىسە يىمەيمەن دېمە ، قۇلۇڭغا ئال ، يېمىسەڭ يېمە .
* تەلەيلىكنىڭ خوتۇنى ئۆلەر ، تەلەيسىزنىڭ ئۆيى كۆيەر .
* غوجامنىڭ قورسىقى توق، قۇلى بىلەن ئىشى يوق.
* چوڭ توقاچ پىشقۇچە كىچىك توقاچ كۆيۈپتۇ.
* قورساقنىڭ توقلۇقى، كۆڭۈلنىڭ شوقلۇقى.
* تۇغقاندىن يامانلىغان ئەقىلنىڭ يوقلۇقى، تاماقتىن يامانلىغان قورساقنىڭ توقلۇقى.
* توغرا سۆزنىڭ توقمىقى بار.
* ئاتتىن ئايرىلساڭمۇ،توقۇمىدىن ئايرىلما.
* توكورنىڭ يۇلى كۆپ، گاچىنىڭ ئېپى كۆپ.
* پۇلى بارنىڭ گېپى ئوڭ،پۇلى يوقنىڭ گېپى توڭ.
* ھاپتىغا شاپتى، توڭىرلىققا مەرەزدا.
* قېرى دوڭغاق كېلەر،سوغوقتا توڭغاق كېلەر.
* توخۇ توڭغانسېرى دەرەخنىڭ ئۇچىغا چىقار.
* ئۇماچ ئىچىپ چىش كولاپتۇ، مۇز يالاپ بۇرۇت تولغاپتۇ.
* ئوڭ ئايا،سول ئاياغ،بىزنى قىلدىڭ تومتاياق.
* تونلۇققا كۆپ سوغوق ، تونسىزغا ئاز سوغوق.
* توي-تونلۇقنىڭ، ھېيىت ئاتلىقنىڭ.
* بېخىل باي بولسا، ئانسىنى تومۇماس.
* ياخشى مالنى تونۇشقا كۆز كېرەك،ناچار مالنى سېتىشقا سۆز كېرەك.
* سەدىقە بالانى يەر ، توۋا گۇناھنى يەر.
* تويدىن يامانلىساڭ، توي قىلىپ كۆر.
* ئوۋنى ئوۋلا ئوۋچى بىلەن،توينى ئوينا تويچى بىلەن.
* يەر تويدۇرار، ئوت كۆيدۈرەر.
* تويمىساڭ تويۇڭدا تۇيارسەن.
* كىشىنىڭ قولى بىلەن يىلان تۇت.
* كۆپ سۆزلىگەن تۇتۇلار، ئاز سۆزلىگەن قۇتۇلار.
* گەپ دېگەننىڭ تۇرغۇچى بار.
* تىز پۈكۈپ ياشىغاندىن تىك تۇرۇپ ئۆلگەن ياخشى.
* گالدا نان تۇرسا،سۇغا يۈگۈر،گالدا سۇ تۇرسا، گۆرگە يۈگۈر.
* ئادەمنىڭ تەمى سۆز بىلەن،  ئاشنىڭ تەمى تۇز بىلەن.
* تۇزۇڭنى يەپ تۇزلۇقۇڭغا چىچاي.
* سۇ كەلگۈچە تۇغان سال.
*  تۇغماس خوتۇن شۈمەك يىغىپتۇ.
* چۆگۈن ئالساڭ چەپچەكلىكنى ئال، خوتۇن ئالساڭ ئەمچەكلىكنى ئال.
* تۇغۇۋالمىغۇچە، بالا بولماس.
* توخۇ سەمرىسە،تۇغمىقى تەس؛ ئادەم سەمرىسە، قوپمىقى تەس.
* سوراقچىدىن تۇڭچى يامان.
* چالا توڭچى ئادەم ئۆلتۈرەر.
* خوتۇن كىشىنىڭ توللۇقىدىن ئەر كىشىنىڭ بوياقلىقى يامان.
* جان تۇمشۇققا كەلگۈچە جان بەرمە.
* ئادەم قۇلاقتىن سەمرىيدۇ،ھايۋان تۇياقتىن.
* تۆشۈك قۇلاق نىمىنى ئاڭلىماس.
* يىرتىق تۆشۈكتىن كۈلەر،چۆمۈچ قازاندىن.
* تۆشۈك مونچاق يەردە ياتماس،يەردە ياتسا توپا باسماس.
* قوينۇڭدىن تۆكۈلسە قونچۇڭغا.
* ئون تال يىڭنىنى سوقسا،بىر تال تۆمۈنە بولماس.
* تۆھمەت تاش يارىدۇ، بايقىمىساڭ باش يارىدۇ.
* تۆھمەتخور ئاخىرى تۆھمەت بىلەن ئۆلەر.
* مېۋىلىك دەرەخنىڭ بېشى تۈۋەن.
* تۈتۈننىڭ ئاچچىقنى مورا بىلەر.
* ئەركىشىگە يەتمىش تۈرلۈك ھۈنەر ئاز.
* تاي ئات بولغۇچە، ئەر مات بۇلار.
* ئۆتمەس ماتا زورلاپ ساتا.
* دۇمباقنىڭ ئاۋازى يوغان،ئىچى قۇرۇق،ماختانچاقنىڭ گېپى يوغان،مېغىزى يوق.
* بار ماختانسا ئېچىلىدۇ،يوق ماختانسا چېچىلىدۇ.
* دوسىت كەينىڭدە ماختار ، دۈشمەن ئالدىڭدا ماختار.
* ئەقىللىق ئېتىنى ماختايدۇ، ئەخمەق خوتۇنىنى ماختايدۇ.
* ياخشىنىڭ ئىزى قالىدۇ، ياماننىڭ مېزى.
* قوشتا يوق،ماشاقتا يوق،خاماندا بار.
* بېشىڭنى كىم سىلسا،ماشايىخىڭ شۇ،يېنىڭدا كىم ئولتۇرسا ،چىرايلىقىڭ شۇ.
* يۇمشاققا ماقۇل، قاتتىققا ياق-ياق.
* پىچاق گۆشكە ماڭار،سۆڭەككە ماڭماس.
* مېلى بارنىڭ مېلىغا،مېلى يوقنىڭ جېنىغا.
* ماندارلىقتا ئات ئۆلمەس، ئەمەنلىكتە ئەر ئۆلمەس.
* ئورۇق قوينىڭ مايىقى چوڭ.
* ئاغزى قايماق،كۆڭلى مايماق.
* غەرەزدىن غەرەز  تۇغۇلار، تاز باشتىن مەرەز.
* مەردنى مەيداندا سىنا.
* مەردنىڭ ئارغامچىسى ئۇزۇن.
* كۆپ ئاتقان بىلەن مەرگەن بولماس، كۆپ سۆزلىگەن بىلەن چېچەن بولماس.
* <<تۇر تۇر>> كۆپ بولسا ، ئۇيقۇدا مەززە يوق.
* مەسلىھەتلىك ئىش بۇزۇلماس.
* چۆچۈرە يىمەكتىن مەقسەت گۆش يىمەك.
*ئون سوقۇرنىڭ توققۇزى مەككار.
* يولۋاس ياتقىندىن مەلۇم.
* تېرىق قۇلقىدىن، بالا كىچكىدىن مەلۇم.
* سەن ئۆل مەن تىرىلەي.
* مەنمەنلىك-شەيتانلىق.
* ئۆزۈڭنى مەھكەم تۇت،قوشناڭنى ئوغرى تۇتما.
* قۇرساقنىڭ مەيلىچە بولسا، ئابرۇيۇڭنى قوشۇپ يەر.
* ئادەمنىڭ سۆلىتىگە قارىما، مېھنىتگە قارا.
* ئاللا بەرمىگەننى موللا بەرمەس

بىر يۈرۈش ماقال-تەمسىللەر
يوللانغان ۋاقىت         :        2012-04-12        -        11:53                 مەنبە        :        تەڭرىتاغ ئۇيغۇر تورى

    1. ياخشى ئادەت، بەخت-سائادەت.
    2. ئانىسى خان، بالىسى بال.
    3. ئىماننىڭ بەلگىسى سەللە ئەمەس،
       توينىڭ بەلگىسى زەللە ئەمەس
    4. خوراز تاجىسدىن پەخىرلىنەر،
       ھارۋىكەش قامچىسىدىن (پەخىرلىنەر).
    5. سەۋەبسىز ئىش يوق، كېپەكسىز ئۇن (يوق).
    6. ئالدانغىنىڭ، خارلانغىنىڭ.
    7. نان بەرگىنى ـــ جاي بەرگىنى،
       قان بەرگىنى ـــ جان بەرگىنى.
    8. ئالغاندا خوش-خوش، بەرگەندە پوش-پوش.
    9. گۈل پۇراق بىلەن، شېئىر تۇراق بىلەن.
    10. تىل سالغىنى ـــ تىغ سالغىنى.
    11. ئەگرى دەرەخ لىم بولماس، سۇۋاقسىز تام ھىم بولماس.
    12. ئەماغا ھاسا ياخشى، پىشايۋانغا ۋاسا ياخشى.
    13. يامانغا يار بولساڭ يېرىلار يۈرىكىڭ،
         ياخشىغا يار بولساڭ، ئېچىلار چېچىكىڭ.
     14. ئاغزى ئىتتىك ئىزا يەيدۇ، ئايىغى ئىتتىك غىزا يەيدۇ.
    15. كوكىرمايدىغان پاقا يوق، يىرىڭلىمايدىغان چاقا يوق.
    16. سوقۇشقاق خورازنىڭ بېشى يارا، ئاڭدىراڭغۇ ئادەمنڭ ئىشى چالا.
    17. كۆزۈڭنى ياشلىغىچە، بېشىڭنى قاشلا.
    18. چالا تېۋىپتىن جادۇگەر ياخشى.
    19. سۇلىياۋ گۈل پۇراقسىز، شورلۇق يەر ئۈنۈمسىز.
    20. چېكىملىكنىڭ مەينىتى نەشە، كېسەلنىڭ مەينىتى پىسە.
    21. تۆمۈر سوقۇشتىن، كىتاب ئوقۇشتىن.
    22. نەپەس ئۆپكە بىلەن، مىلتىق تەپكە بىلەن.
    23. بىلىمسىز لاپ بىلەن، ئەسۋاپ ساپ بىلەن.
    24. ھۈنەرسىز كىشى ـــ ئاقماس ئىشى.
    25. كۆزى تويماس، قۇرۇق قويماس.
    26. شاھنى شاھ قىلغان ۋەزىر، ئادەم ئۆز ۋەتىنى بىلەن ئەزىز.
    27. گۈل بېقىشتىن، نان يېقىشتىن.
    28. يوتقاننى ئاسرىغان كىرلىك، كۆزنى ئاسرىغان كىرپىك.
    29. مېھنەتسىز ئېرىشكەن ئاش، بېشىڭغا بولۇر تاش.
    30. شېئىر پىكىر بىلەن پۈتىدۇ، ئابروي كىبىر بىلەن چۈشىدۇ.
    31. سۈيى يوق بۇلاقتىن، پۇتىغى يوق چوماق ياخشى.
    32. توك زەرەت بىلەن، ناماز تەرەت بىلەن.
    33. ھارامزەدە ھىيلە بىلەن، نەپسى يامان گېلى بىلەن.
    34. ئەخمەق خوتۇنىنى تالاق قىلىدۇ،
        ھورۇنلۇق ئادەمنى قالاق قىلىدۇ.
    35. رەھبەر سايلام بىلەن سايلىندۇ،
    36. سۇ قاينام بىلەن ئايلىندۇ.
    37. ئەسەر تىپ بىلەن، كەشتە يىپ بىلەن.
    38. دەرەخنىڭ زىننىتى ياپراق، غەلىبىنىڭ بەلگىسى بايراق.
    39. توختام سۇ تېز سېسىيدۇ، ھورۇن ئادەم تېز قېرىيدۇ.
     40. قولنى كۆيدۈرگەن يەڭلىك، يۈزنى ئاقارتقان ئەڭلىك.
    41. پولۇنى ئوخشاتقان گۈرۈچ، تاماقنى ئوخشاتقان خۇرۇچ.
    42. ياخشىدىن جېنىڭنى ئايىما، ئەسكىنىڭ تەلەتىگە قارىما.
    43. ئەسكى ھەمراھ سەپەردە ياخشى، ناچار تۇغقان خەتەردە ياخشى.
    44. سازنىڭ ئېسىلى نەي، گۆشنىڭ ناچىرى پەي.
    45. ياخشىدىن نەپ تېگىدۇ، ياماندىن گەپ.
    46. كېسەلنىڭ بېشى زوكام، ناخشىنىڭ مۇڭى مۇقام.
    47. دۇشمەن قەستلەيدۇ، دوست ئەسلەيدۇ.
    48. تام سۇۋاق بىلەن چىرايلىق، قازان تۇۋاق بىلەن.
    49. ئورما سول بىلەن، ئىش يول بىلەن.
    50. ئات مىن ئىگەرلىك، ئادەم بول جىگەرلىك.
    51. يول بىلمىسەڭ سوراپ تۇر، قەرز بولساڭ تۆلەپ تۇر.
    52. ھورۇن گالغا ئامراق، تاماخۇر پالغا (ئامراق)
    53. قىزنىڭ يارىشىغى خال، ئۆستەڭنىڭ يارىشىغى تال.
    54. ئەگرى دەرەخ لىم بولماس، قوناق ئۇنى شىلىم (بولماس)
    55. ئالا كۆڭۈلنىڭ كۈلگىنى،ساڭا قاپقان قۇرغىنى.
    56. تاز تاغاق چۈشەيدۇ، تاماخۇر باغاق (چۇشەيدۇ).
    57. ئاداۋەت ساقلىساڭ، ئاھانەتكە قالىسەن.
    58. بۇرچۇڭنى ئاقلىساڭ، يۈز تاپىسەن.
     59. ئىناۋەتلىك بولاي دېسەڭ، ئادالەتلىك بول.

زەپەر

ساقلاپ قۇيۇشقا تىگىشلىك بولغان ماقال تەمسىللەركەن بۇ رەخمەت سىزگە

Qol~Ogli

        خەلقىمىز ئەقىل-پاراسىتىنىڭ جەۋھىرى بولغان ماقال-تەمسىللەر، تۇرمۇشىمىزدە- ئەينەك ، يولىمىزدا- ماياك ، نۇتىقىمىزغا- ھۆسۈن ، سۆزىمىزگە -دەلىل بولۇپ كەلمەكتە، ئەجىرىڭىزگە تەشەككۈر .

بەختىيار(بايقاش

راستنىلا ياخشى ماقال-تەمسىللەر ئىكەن،رەھمەت سىزگە!
تېخى بەزى ماقال-تەمسىللەرنىڭ خەنزۇتىلدىكىسىمۇ بار ئىكەن.
بىلىم ئىگەللەش توغرىسدا ماقال-تەمىسىل:
ياشلىقتا ئۆگەنگەن تاشقا مۆھۈر باسقاندەك،قېرىلقتا ئۆگەنگەن قۇمغا مۆھۈر باسقاندەك.
                      ”少壮不努力老大徒伤“

بەختىيار(بايقاش

مەنمۇ ئۆزۈم بىلىدىغان قوش تىللىق ماقال-تەمسىلدىن بىر قانچىنى دەپ باقاي:
1.يىراقتىن تۇققاندىن،يېقىندىكى  قوشنا ئەلا. 远亲不如近邻  
2.بالدۇر چىققان قۇلاقتىن كېيىن چىققان مۈڭگۈز ئېشىپتۇ .后来居上
3.تۇزنى يەپ تۇزلۇقنى چىقىش. 过河拆桥
                  

otmakani

otmakani

otmakani

otmakani

سەييارە0

ھەر بىر كىشى بىلۋېلىشقا ۋە ساقلاپ قۇيۇشقا تىگىشلىك بولغان ماقال تەمسىللەرئىكەن رەخمەت سىزگە .