سەئۇدى ئەرەبىستانلىق ئاياللار بىلەت تاشلاش ۋە سايلامغا قاتنىشىش ھوقۇقىغا ئېرىشتى

    سەئۇدى ئەرەبىستانلىق ئاياللار بىلەت تاشلاش ۋە سايلامغا قاتنىشىش ھوقۇقىغا ئېرىشتى،ئەمما سىرتقا چىققاندا يەنىلا ئەرلەرنىڭ  نازارىتىگە ئۇچرايدۇ
جۇڭگو ئاخبارات تورىنىڭ 26سىنتەبىردىكى تىلىگراممىسىغا ئاساسلانغاندا سەئۇدى ئەرەبىىستان  پادىشاھى ئابدۇللا 25-چىسلا مەزكۇر دولەتتىكى ئاياللارنىڭ 2015-يىلى بىلەت تاشلاش ۋە يەرلىك پارلامىنت سايلىمىغا قاتنىشىش ھوقۇقىغا ئېرىشىدىغانلىقىنى جاكارلىدى،ئەمما مەزكۇر دولەت ئاياللىرى ئەرلەرنىڭ رۇخسىتىسىز ساياھەتكە چىقىش ياكى ماشىنا ھەيدەپ سىرتقا چىقىش ھوقۇقى يوق .
   خەۋەردە كورسىتىلىپ سەئۇدى ئەرەبىستان ئاياللىرىغا نىسبەتەن ئېيتقاندا بۇ بىر دەۋر بولگۇچ ئىلگىرلەش ،ئۇلار يەنىلا ئەرلەرنازارىتىسىزئىچكە كابېنتقا،مىنىستىرلىك ۋەزىپىسىنى  ئوتەشكە ياكى ساياھەتكەن چىقىشقا،ئوزى يالغۇز ماشىنا ھەيدەپ ساياھەتكە چىقالمايدۇ.
سەئۇدى ئەرەبىستاندا ئەڭ  كونسىرۋاتىپ قاراشلار ئاياللارنىڭ زىممىسىگە يۇكلەنگەن ،ئۇلار ئوزىنىڭ دائىم دىنىي ساقچىلارنىڭ نازارىتىگە ئۇچراۋاتقانلىقىنى ھېس قىلىدۇ.خەۋەردە يەنە دىنىي ساقچىلار ئىسلام قانۇنىغا قاتتىق ئىجرا قىلىپ كوچىلاردا،بازارلاردا ،مەكتەپ قوروسى قاتارلىق ئاممىۋى سورۇنلاردا  چارلاش ئېلىپ بارىدۇ.
    سەئۇدى ئەرەبىستان ھوكۇمىتى كوپ يىللاردىن بۇيان نۇرغۇن مەبلەغ سېلىپ مائارىپ ۋە كەسپىي چېنىقىشنى ياخشىلاپ ئاياللارنىڭ ئورنىنى يۇقىرى كوتۇردى،ئەمما ئۇلارنىڭ جەمىيەتتىكى ئورنى يەنىلا ئەرلەر بىلەن باراۋەر ئەمەس .شۇڭا ئابدۇللانىڭ ئاياللارغا بىلەت تاشلاش ھوقۇقى،يەرلىك پارلامىنت سايلىمىغا قاتنىشىش ھوقۇقى بېرىشى ئېھتىمال ئۇلارنى قانائەتلەندۇرەلمەسلىكى مۇمكىن .
    سەئۇدى ئەرەبىستانلىق ئاياللار ھوقۇقىنى تەشەببۇس قىلغۇچى ھاۋادە(Wajeha al-Hawaidar)سوزلەپ :نىمىشقا بۇ ھوقۇقنى بىز گە ئەتىلا بەرمەيدۇ،مېنىڭچە پادىشاھ دولەتنىڭ ئۇلىنى تەۋرىتىشنى خالىمايدۇ، توت ئەتراپقا قارىساق  ئوزىمىز بىر خىل ئىزا تارتىمىز ،بىز نېمىشقا يەنىلا مۇشۇ ئايالارنىڭ ئەڭ ئاساسى ھوقۇقىغا قانداق ئېرىشىشى ئۇچۇن باش قاتۇرۇپ ئولتۇرىمىز "دېدى.
    سەئۇدى ئەرەبىستانلىق ئاياللار ھوقۇقىنى تەشەببۇس قىلغۇچى كاتانى(Maha al-Qahtani)بولسا  مائارىپ مىنىستىرلىكىنىڭ خىزمەتچىسى  ،ئۇ بۇ يىل بۇرۇنراق چەكلەش بۇيرۇقىغا خىلاپلىق قىلىپ ئوزى سىرتقا ماشىنا ھەيدەپ چىقىپتۇ.ئۇ سوزلەپ "بىز ھاكىمىيەتكە قاتنىشىشنى تەلەپ قىلمىدۇق ،بىزنىڭ تەلەپ قىلىدىغانىمىز پەقەتلا بىزنىڭ ئاساسى ھوقۇقىمىزنى بېرىشىنى تەلەپ قىلىمىز،بىز بىز باراۋەر پۇقرا دەپ قارىلىشىمىزنى ،بىزنى ئەرلەرنىڭ  نازارىتىدىن قۇتۇلدۇرۇپ  قويۇشىنى تەلەپ قىلىمىز" دېدى.
    ئابدۇللا شۇ كۇنى ئاياللارنى مەسلىھەت يىغىنى ( Shura Council)غا قاتنىشىشقا ئەۋەتىدىغانلىقىنى جاكارلاپ ،سەئۇدى ئەرەبىستەن مەسلىھەت يىغىنى 1993-يىلى قۇرۇلغان ،نوۋەتتە ئۇنىڭ ئەزالىرى پەقەتلا ئەرلەر بولۇپ دولەتنىڭ ھەر قايسى ئىشلىرى ھەققىدە دولەتنى مەسلىھەت بىلەن تەمىنلەيدۇ،مەسلىھەت بېرىش دائىرىسى دولەت سىياسىتىدىن تارتىپ ئىجتىمائىي ،ئىقتىسادىتەرەققىيات پىلانى ۋە دولەت ئىمزالىغان ھەر قايسى تەرەپلەر دىكى توختاملارغىچە بولىدۇ.
    ئانالىزچىلار سەئۇدى ئەرەبىستانلىق ئاياللار دۇچ كەلگەن ھوقۇق مەسىلىسى بەك مۇشكۇل ،چۇنكى بۇ دولەتتە ئاياللارنىڭ ئەھۋالىنى ئوزگەرتكۇدەك ئىجتىمائي ياكى سىياسى كۇچ يوق ،ھەممىسىنى پادىشاھلا باشقۇرىدۇ،مۇشۇنداق بولغانىكەن پادىشاھ  بۇيرۇق چۇشۇرۇشتىن بۇرۇن  ئالدى بىلەن ئورتاق تونۇشقا كېلىۋېلىشى كېرەك دەپ قارىدى.
    سەھىپە يازغۇچىسى Jamal Khashoggi سوزلەپ ئاياللارنىڭ يەرلىك بىلەت تاشلاشقا  قاتنىشىش ھوقۇقى ،مەسلىھەت يىغىنىغا قاتنىشىش ھوقۇقى   توغرىسىدىكى بۇ قارار سەئۇدى ئەرەبىستان ئاياللىرىىنىڭ ھوكۇمەتنىڭ  قانۇن تۇرغۇزۇش،مەمۇرى تارماقلىرىغا كىرەلەيدىغانلىقىدىن دىرەك بېرىدۇ،ئۇلارنىڭ كېيىنكى قولغا كەلتۇرۇشكە تىرىشىدىغىنى ئەرلەرنىڭ نازارىتىدىن قۇتۇلۇش ،ئوزى ماشىنا ھەيدەش ،ساياھەت قىلىش ھوقۇقى قاتارلىقلار دېدى.
    ئۇ يەنە ئاياللارنىڭ مەسلىھەت يىغىنى ئەزالىرىنىڭ جاۋاپكارلىقتىن كەچۇرۇم قىلىنىش ھوقۇقى بار ،ئەمما ئۇلار رۇخسەتسىز ماشىنا ھەيدەش،ساياھەت قىلىش ئەركىنلىكى يوق بۇ بەك غەلىتە ئىش دېدى.ھازىرقى كەيپىيات --تارىخنىڭ كۇچى،ئەخلاقى بېسىم بىلەن بىزنىڭ ئەتراپىمىزدا يۇز بەرگەن ئوزگىرىشلەرنى  ئىسلاھ قىلىشقا پايدىلىق  دېدى.

ھەمبەھىرلىنىڭ