29-تىئورمىنىڭ ماتىماتىكىلىق مودىلى

ziya

berkat يوللىغان ۋاقتى  2015-1-12 21:34
ئەسسالامۇ - ئەلەيكۇم ، قىرىنداشلار .
مەن بۇ تىمىىنى يىر ...

6.زەرىچە سوقۇشتۇرۇشتىن كىيىن ئىرىشىلگەن مەنزىرە.

تۆۋەندىكى رەسىم 0دىن تۆۋەن 271گىرادۇسلۇق تۆۋەن تىمپىراتۇرا شارائىتىدا،ھەقىقى بوشلۇق موھىتىدا زەررىچە سوقۇشتۇرۇش ئارقىلىق ئىرىشىلگەن زەررىچىلەرنىڭ تىرايىكتۇرىيىسى.ھازىرقى زامان فىزىكىسىدا بۇنداق ھەركەت شەكلىنىڭ سەۋەبىنى چۈشەندۆرگەن بىرەر نەزەريە ياكى قاراشنى ئۇچراتمىدىم.پەقەت"مۇرەككەپ ھەركەت شەكلى"دىگەندەك گەپلەرنى ئۇچراتتىم.يۇقۇرقىدەك ھەركەت شەكىللىرىنى 29-تىئورما چۈشەندۆرۆپ بېرىپلا قالماي،بۇنداق ھەركەت شەكلى 29-تىئورمىنىڭ مىكرۇ دۇنيادىكى ئىسپاتىدىن ئىبارەت.

当这些粒子在一个温度低于零下271摄氏度的真空环境下发生撞击时，它们产生了非常壮观的光影展、许多热量和形状复杂的运动模式
http://tech.sina.com.cn/d/2011-08-03/08015874496.shtml

تېمىدا بۇنداق زەررىچىلەرنىڭ ئۇزىنى بېۋاستە كۇرگىلى بولمايدۇ،بۇلار زەررىچىلەرنىڭ ماكاندا بېسىپ ئۆتكەن يولى،قالدۇغان “ئىزى” دەپ چۈشەندۆرۆلگەن.  29-نۇقتىسىداتۇرۇپ  يۇقۇرقى رەسمدىكى ئوڭ ۋە سول سىفرال ئىز قالدۇرىۋاتقان زەررىچىلەرنىڭ ئوقىدا ئايلىنىش(سىپىن) يۆنىلىشىگە ھۇكۆم قىلغىلى بولىدۇ.ئوڭغا ئاغقان زەررىچىلەر سائەت سىتىرىلكىسى يۈنىلىشى بويىچە ئوقىدا ئوڭغا ئايلىنىۋاتقانلىغىغا،سولغا ئاغقان زەررىچىلەرنىڭ سائەت سىتىرىلكىسىغا قارشى يۆنىلىشتە ئوقىدا سولغا ئايلىنىۋاتقانلىغىغا ھۇكۆم قىلغىلى بولىدۇ.

بۇنداق مېتۇدنى يايىسىمان تىرايىكتورىيىدە ھەركەت قىلىۋاتقانلىغى  ئېنىق،لىكىن،ئوقىدا قايسى يۆنىلىشتە ئايلىنىدىغانلىغى ئېنىق بولمىغان يىراقتىكى ئاسمان جىسىملىرىغىمۇ تەدبىقلاپ،ئۇلارنىڭ ئوقىدا قايسى يۆنىلىشتە ئايلىنىۋاتقانلىغىغا ھۇكۆم قىلغىلى بولىدۇ.
يەنى،  تىرايىكتۇرىيە يۆنىلىشى ئېنىق بولغان بارلىق زەررىچە ۋە جىسىملارنىڭ ئوقىدا ئايلىنىش(سىپىن)يۆنىلىشىگە ھۆكۈم قىلغىلى بولىدۇ.

ziya

تەنھا ئەپەندىنىڭ تېمىسىنىڭ ئاخىرىدىكى ئىككى پارچە رەسىم مىنىڭ ئالاھىدە دېققىتىمنى تارىتتى ۋە مىنىڭ دىمەكچى بولغانلىرىمنى ئىپادىلىدى .
مەن ماي قەلەمنى ئۇچ قىلىپ ياسىۋالغان پېقىرىغۇچ (نۇر)نى يانتۇ تەكشىلىكتە سېرىلدۇرۇش ئارقىلىق مۇشۇنىڭغا ئوخشۇشۇپ كېتىدىغان ياي ۋە ياينىڭ تەركىپلىگۆچىسى بولغان سىفراللارغا ئىرىشكەن ئىدىم،تۆۋەندىكىلەر _________  قاسىم سىدىق:سېستىما تۆزۆلىشى،ھەركەت شەكىللىرى،مۇلاھىزىلەر-دىن تەرمە:

         يۇقارقى رەسىم سول تەرەپتىكى سىفرال تەركىپلىگۈچلەردىن تۈزۈلگەن ياي،بىكھامچە توپنىڭ سىرلىرىنى بىزگە دەپ بىرىدۇ.بۇندىن باشقابۇ ياي ئوتتۇرىدىكى مېڭىپ بىرىپ قۇلۇلە قىپىسىمان ئويۇغان بۇ نۇرئىزىنىڭ بىر بۇلىكى دەپ قارىساق بولىدۇ.ئوتتۇرىدىكى نۇرنىڭ ئۇيغىچە بولغان بىر پۈتۈن جەريانى 41-تىئورمىنى ئوبرازلىق چۈشەندۈرۈپ بەرسە،سول تەرەپتىكى سىفرال تەركىپلىگۆچلەردىن شەكىللەنگەن ياي ئوتتۇرىدىكى نۇرئىزلىرىنىڭ بىر بولىكى بولۇش بىلەن بىرگە 29-تىئورمىنى ئوبرازلىق چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ.

  مەن ئۈلۈشكۈن،يەنى 9-ئاينىڭ 15-كۈنى ئامرىكا جەرەن جىلغا ئونېۋېرىستىتىنىڭ مۇدىرى ،پىروپىسۇر «تاشپولات روزى مۇئەللىمگە قالدۇرغان ئىنكاس»قا مانا  تۆۋەندىكى بۇ رەسىمنىمۇ قىستۇروپ قويغان ئىدىم .بۇ رەسىم بىلەن،ئۇيغۇن ئەپەندى سىزغان نور ئويناۋاتقان يۇقۇردىكى رەسىمدىكى سىفرال سىزىقلارنىڭ ئوخشۇشۇپ كىتىدىغىنىنى تورداشلار قاراپلا ھېس قىلالايدۇ.

ئالىملار زەررىچە سۇقۇشتۇرۇش ئارقىلىق چوڭ پارتىلاشنىڭ ھەيۋەتلىك مەنزىرىسىنى نامايەن قىلدى

科学家用粒子碰撞重现宇宙大爆炸壮观景象

　

当这些粒子在一个温度低于零下271摄氏度的真空环境下发生撞击时，它们产生了非常壮观的光影展、许多热量和形状复杂的运动模式

تولۇقى:
http://tech.sina.com.cn/d/2011-08-03/08015874496.shtml

      يەرشارى ئوقىدا ھەركۈنى  بىرقىتىم ئايلىنىپ ئوربىتىسىدا ئەنەشۇنداق بىردانەسىفرال تەركىپلىگۈچنىڭ ئىزىنى قالدۇرىدۇ. ئەنە شۇنداق سىفرال ئىزلاردىن يىلدا 365دانىسى قالىدۇ،يەرشارىنىڭ قوياشنى ئايلىنىشىدىن بولسا ياي ئىزى قالىدۇ.،فۇتونمۇ ئوخشاشلا شەكىللەرنى قالدۇرىدۇ."دولقۇن"ماھىيەتتە ئەنە شۇنداق سىفرال ئىزدىن ئىبارەت.فۇتۇن بولسا ئىزچىل ھالدا ئوقىدا ئايلىنىش يۆنىلىشى تەرەپكە ئېغىپ ياي ياسايدۇ.

قوياش ئەزالىرىنى يىتلەپ سامان يولى سىستىمىسىنى ئايلىنىپ يەنە شۇنداق ئوخشاش ئىزلارنى قالدۇرىدۇ.سامان يولى سىستىمىسى سىزىقلىق ھەركەتكە ئىگە بولسىلا ئومۇ ئوخشاشلا ئىزلارنى قالدۇرىدۇ.ئالەمنىڭ كېڭىيىش-تارىيىش،دەۋرى قىلىش جەريانلىرىنى مانا مۇشۇنداق تۈپ ئىككى ھەركەت شەكلىگە يىغىنچاقلاشقا بولىدۇ.مانا مۇشۇنداق ھەركەت شەكلى بولغاندىلا دەۋرى ئالەم مۇدىلىغا ئىرىشكىلى،ساقلىنىش قانۇنلىرىنىڭ مەڭگۈ ئورۇنلۇقلىغىنى قانائەتلەندۈرگىلى بولىدۇ.كېڭەيگەنچە زىچلىق كېمىيىپ،فىزىكىلىق ئالەمنىڭ دىيامىتىرى ئۇزۇرايدۇ،تارايغانچە زىچلىق ئارتىپ دىيامىتىرى قىسقىرايدۇ.كېڭىيىشكە سىزىقلىق ھەركەت مىقدارىنىڭ ئارتىپ،بۇلۇڭلۇق ھەركەت مىقدارىنىڭ كېمىيىشى سەۋەپ بولسا،تارىيىشقا بۇلۇڭلۇق ھەركەت مىقدارىنىڭ ئارتىپ سىزىقلىق ھەركەت مىقدارىنىڭ كېمىيىشى سەۋەپ بولىدۇ.


بۇ ئىككى خىل ھەركەت شەكلى (سىفرال ۋە ياي) __ "ئېن"دىن تارتىپ پۈتكۈل "فىزىكىلىق ئالەم"نىڭ تۈپ ھەركەت شەكلى.

مەنبە:

./thread-20443-1-1.html


ئەمدى بۇ رەسىملەر توپلىمىغا تەنھا ئەپەندىم تېمىسىىغا قىىستۇرغان تۆۋەندىكى ئىككى پارچە رەسىممۇ قوشۇلدى:





ماھىيەتتە بۇنداق ھەركەت شەكىللىرى بىر قوش سىفرالدىن ئىبارەت.ياينىڭ تەركىپلىگۇچىلىرى ئىپتىدائى سىفرال بولسا،ياينىڭ تۇيۇق بولمىغان تىرايىكتۇرىيىدە ئىزچىل داۋاملىشىشى ھاسىلى،ئىككىلەمچى سىفرالدىن ئىبارەت. بۇ سىفراللارنىڭ كىچىك تەركىۋى بۆلەكلىرى ئادەتتە بىز ياي دەۋاتقان ھەركەت شەكلى.ئىككىلەمچى سىفرال ھامان ئۇزىگە ئىپىتىدائى سىفرالنى تەركىپلىگۆچى قىلىدۇ.

ھەركەت مىقدارىنىڭ ساقلىنىش قانۇنى بىلەن شەكىل نەزەريىسىنىڭ ھەركەتنىڭ خۇسۇسى خاراكتىرى ئەگرى بولىدۇ ئىدىيىسى ۋە 29-41-تىئورمىلىرىنى بىرلەشتۆرۈپ قارىغاندا ئالەم جەزمەن ياكى كېڭىيىۋاتقان ياكى تارىيىۋاتقان،يەنى، فىزىكىلىق ئالەمنىڭ رادىئوسى ياكى ئۇزىراۋاتقان ياكى قىسقىراۋاتقان ھالەتتە بولىشى كېرەك.كېڭيىش ۋەتارىيىشنىڭ   كىرىتىك چېكىلا باركى،تۇرغۇن ئالەمنىڭ بولىشى مۆمكىن ئەمەس.يۇقۇرقى تەنھا ئەپەندىم تەمىنلىگەن رەسىملەر بىر  ئوبرازلىق  چۈشەندۇرۆشتىن ئىبارەت.

burkutningkozi

ماتېماتىكىدىكى بۇنداق خېلى جېنى بار بىر مەسىلىنى جەمىيەتتىكىلەردىن ھەل قىلىپ بېرىدىغانلار ياكى پىكىر بېرىپ ، تۈزىتىش بېرەلەيدىغانلار كەمرەك چىقىدۇ.بىر ئوقۇغۇچى تۇرۇپ،مۇشۇنداق ئىزدىنىپسىز،مەن تىرىشچانلىقىڭىزغا ئاپىرىن ئوقۇيمەن.تېخىمۇ تىرىشىپ ،ماتېماتىكىدا خېلى ئەمىلىي كۈچى بار ئادەم بولۇپ يېتىشىپ چىقىڭ.يۇقىرىدىكى مەسىلىنى سىز ئەڭ ياخشىسى شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى ماتېماتىكا ۋە ئۇچۇر ئىنىستىتوتىدىكى ئوقۇتقۇچىلارغا كۆرسىتىپ بېقىڭ.شۇلار ئەڭ نوپۇزلۇق ھەم سىزگە پىكىر بېرەلەيدۇ.                     

ziya

burkutningkozi يوللىغان ۋاقتى  2015-1-13 00:29
ماتېماتىكىدىكى بۇنداق خېلى جېنى بار بىر مەسىلىنى جەمى ...

تەكلىۋىڭىز ئورۇنلۇق، شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىدىن دوكتۇر مۇھەممەت رىشات مۇئەللىم بىلەن تېلىفۇندا ئالاقىلاشتىم.ئۇ تورغا كىرىپ بۇ تېمىغا پىكىر بېرىپ يېتەكچىلىك قىلىشقا قوشۇلدى.مەن يەنىمۇ كۆپرەك كەسىپ ئەھلىنىڭ دېققىتىنى بۇ تېمىغا تارتماقچى،ئۇلارنىڭ يېتەكچىلىك قىلىشىنى قولغا كەلتۆرمەكچى.تور-مۇنبەلەردە مۇشۇنداق بىر مەنزىرىنىڭ ۋۇجۇتقا چىقىشىنىڭ ھەر تەرەپلىمە ئەھمىيىتى بار دەپ قارىدىم.بىزنىڭ مۇتەخەسىسلىرىمىز ئەل ئىچىدىكى بۇنداق ئىزدىنىشلەرگە كۆڭۆل بۇلۆپ تۇرسا ھەر تەرەپلىمە ئەھمىيىتى ۋە ئۈنىمى چوڭ بولامدىكىن دەپ ئويلايمەن.

ziya

پايدىلىنىش:

41 - تېئورىمىنىڭ ماتىماتىكىلىق يەكۈنى

mayor

شەخسەن مېنىڭچە بولغاندا :
R=C+V / C-v
يۇقاردىكىسى بولسا 41 نىڭ ماتىماتىكىلىق يەكۈنى بولۇپ ، ئەگەر بىر جىسىم ھەركىتى بىرلاۋاقىتتا 41 نىڭ مەزمۇنىغا ھەم ساقلىنىش قانۇنىغا بوي سۇنىمەن دېسەن چوقۇم سىزىقلىق ھەركەت بىلەن رادىئوس ئوتتۇرىدا ئوڭ تاناسىپلىق مۇناسىۋەت پەيدا بولۇپ قېلىشى مۇقەررەر. مۇشۇ بويىچە ئويلىغاندا يەرشارىنىڭ ئومومىي ھەركەت مىقدارى 1.069 x 10^28 kg.m/s بولىشى كېرەك ، مېنىڭچىمۇ مۇشۇنىڭغا يېقىنلىشىپ قالىدۇ ، يەنە قانداق نەرسىلەرنى بايقاۋاتىسىلەر؟ مەن ئاز بولمىغان نەرسىلەرنى بايقىدىم.(ئىنىرىتسىيلىك مومىنىت دىگەندەك نەرسىلەرنىڭ ھەممىنى ئېچىۋېتىپ تۇرۇپ ئىشلىدىم ، خاتا يەرلىرىنى بولسا كۆرسىتىپ بەرگەيسىزلەر)

بايانات :
مەن يازغان بۇ ماتىماتىكىلىق يەكۈن پەقەت ئۆزۈمنىڭ 41 - تېئورىمىغا قارىتا چۈشەنچەم بولۇپ ، ھەرگىزمۇ 41 - تېئورىمىنىڭ ئۆزىگە ۋەكىللىك قىلالمايدۇ ، شۇڭا بۇ تېما ئارقىلىق 41 - تېئورىمىغا توغرا ياكى خاتا دەپ باھا بەرمەڭ.



مەنبە:

http://kayinat.com/bbs/forum.php?mod=viewthread&tid=28491



ئەسكەرتىش:

شەكىل نەزەريىسىنىڭ ئالاقىدار بەزى ئىدىيىلىرى نىسبىلىك نەزەريىسىنىڭ بەزى ئىدىيىلىرى بىلەن سىغىشمىغانلىغى ئۆچۈن تورداشلارنىڭ   مايۇر ئەپەندىنىڭ تېمىسى ئاستىدىكى ئىنكاسلاردا نىسبىلىك نەزەريىسىنى چىقىش قىلىپ ئېلىپ بېرىلغان مۇتائىلىلەرنىڭ تەسىرىگە ئوچرىماسلىقنى ئۈمىت قىلىمەن.دىمەكچىمەنكى،مايور ئەپەندىنىڭ تېمىسىنىڭ ئۇزى ماڭا نىسبەتەن خىلى جەلىپ قىلىش كۈچىگە ئىگە.تېما ئۇزىدە ماتىماتىكىلىق نۇقتىدا خاتالىق بولمىسىلا ئۇنىڭ قىممىتى بار دەپ مۇئەييەنلەشتۆرۈشكە بولىدۇ.شەكىل نەزەريىسى «ھەركەتنىڭ ئۇزى ئەگرى_ھەركەتنىڭ خۇسۇسى خاراكتىرى ئەگرى بولىدۇ»دەپ قارايدۇ.نىسبىلىك نەزەريىسى«ماكان ئەگرى، ماكاندىكى ماددىنىڭ ھەركىتى شۇڭا ئەگرى بولىدۇ»دەپ تەشەببۇس قىلىدۇ.
ھازىر 29-تىئورما تەجىربىدە ئىسپاتلاندى.ماتىماتىكىلىق مودىل تۇرغۇزۇشتا بەزى كىلاسسىك قاراشلارنىڭ چەكلىمىسگە، تىزگىنلىشىگە ئۇچراشنىڭ ھاجىتى يوق.

ئەپسۇس،مايۇر ئەپەندى بەزى سەۋەپلەر تۆپەيلىدىن بۇ تېمىسىنىڭ داۋامىنى ئىزچىل داۋاملاشتۇرالمىدى.

ziya

پايدىلىنىش:

مايور ئەپەندى مىنىڭ تەكلىۋىم بىلەن سىزىپ بەرگەن يەر شارى ھەركىتىنىڭ دولقۇن گىرافىكى ۋە ئۇنىڭ ئىزاھاتى:


ناۋادا سامان يولىدا قۇياش سىستېمىسىنىڭ ھەركىتىنى كۆزەتسەك ، قۇياش سىستېمىسىنى يۆتكىلىش تېزلىكىنىڭ سېكونتىغا 250 كىلومېتىر ئىكەنلىكىنى بايقىيالايمىز. ئۇھالدا يەرشارىنىڭ قۇياشنى چۆرىدەپ ئايلىنىۋاتقان پەيتتىكى ھەركەت تىرايېكتورىيسىنى سىزساق بىردانە بوشلۇقتىكى بۇرمىسىمان ۋېنت ترايېكتورىيسى پەيدا بولىدۇ، بۇ سترولۇق شەكىلنى 2 ئۆلچەملىك تەكشىلىككە ئەكرىپ ئانالېز قىلسا ئاددى بىر دانە كىلاسسىك فىزىكىدىكى دولقۇن پەيدا بولىدۇ. دولقۇن تېزلىكى دەل قۇياش سىستېمىسىنىڭ يۆتكىلىشى تېزلىكى ، دولقۇن ئۇزۇنلىقى بىرلىك دەۋىردىكى يەنى 365.6 كۈن دىكى تاماملىغان مۇساپىسى بولىدۇ. دولقۇم گىرافىكى ئېنىق قىلىپ تۆۋەندىكىدەك بېرىلدى:  



بۇ دولقۇن گىرافىكى ئوبرازلاشتۇرۇپ بېرىلگەن بولۇپ، ئامپىلتۇدا كۆرۈشكە قولايلىق بولسۇن ئۈچۈن ئېگىزلىتىپ لاھىيلەپ قويدۇم، ئەممەلىيەتتىكى دولقۇن شەكلى تۆۋەندىكى رەسىمدە كۆرسىتىلگەندەك :



ئەمەلىيەتتىكى دولقۇن گىرافىكى بولسا دولقۇن ئۇزۇنلىقى ناھايىتى ئۇزۇن بولغان، ئامپىلتۇدىسى كىچىك بىردانە دولقۇندىن ئىبارەت.
مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلار 1-رەسىمدىكى دولقۇن گىرافىكىدا بېرىلدى.

مەنبە:

  قاسىم سىدىق:يەر شارىنىڭ دولقۇنىسىمان ھەركىتى 16-قەۋەت.تېما ئۇلىنىشى:

./thread-20635-1-1.html

ilim-pen

berkat يوللىغان ۋاقتى  2015-1-12 21:34
ئەسسالامۇ - ئەلەيكۇم ، قىرىنداشلار .
مەن بۇ تىمىىنى يىر ...

ھەي قىرىندىشىم، سەن كالۋا ئالى مەكتەپتە پوق يىمىگەندىكىن، يازغان فورمىلالىرىڭنىڭ ئاتالمىش 21- تېئورما بىلەن قىلچە مۇناسىۋىتى يوق ( خۇددى : 1+1=2 بولغانلىقى ئۇچۇن 21-تېئورما توغرا - دېگەندەك ) ئىكەنلىكىنى بىلىشىڭ كىرەك ئىدى، سەن يىرىم يىل بۇرۇن مۇشۇنداق بىر نىمىنى يىزىپ قويۇپ ئەمدى بىزنىڭ ئاتاقلىق نوبىل مۇكاپاتى ئالماقچى بولغان «ئالىم»كىشىمىز قاسىم سىدىقنى ئاخماق قىلىپ يۇرۇپسەن.
نىمە قىلغىنىڭنى ۋېجدانىڭ بىلىدۇ، ئەمما ..........
بولدىلا....

ziya

ilim-pen يوللىغان ۋاقتى  2015-1-13 03:50
ھەي قىرىندىشىم، سەن كالۋا ئالى مەكتەپتە پوق يىمىگەند ...

مەن ئىزچىل ھالدا تېما ئىگىسىگە قوپال گەپ قىلماسلىقنى،مەسىلە بايقىسا پاكىتى بىلەن بىلەن ئوتتۇرىغا قويۇشنى ئەسكەرتىپ كېلىۋاتىمەن.تېمىدىن قانداق مەسىلە بايقىدىڭىز؟،دەلىللىرىڭىزنى ئوتتۇرىغا قويۇڭ.مەن 29-تىئورمىنىڭ ماتىماتىكىسىنىڭ مۇشۇنداق بىرگە بىرنى قوشسا ئىككى بولىدۇ،دىگەندەك ئاددى بولىشىنى خالايمەن ۋە قانچە ئاددى بولسا شۇنى بەكرەك ياقتۇرىمەن.ئىدىيە ۋە پاكىتنى قانچىكى ئاددى ئۇسۇللار بىلەن ئىپادىلەپ بەرسە شۇنچە ياخشى.بۇ تېمىدا بىرگە بىرنى قوشسا ئۈچ قىلىپ قويۇلغان ئەھۋال يوقتۇ؟ ئەگەر  ئىككىلا قىلىپ قويغان بولسا،خاتا قىلمىغان بولىدۇ.ماتىماتىكىسىدىنلا چاتاق چىقمىسا مەن تەلەپ قىلىۋاتقان نەتىجىنىڭ ئۇزى دەل شۇ!. مەن بۇ تېمىنى ياقتۇردۇم!.

مىنىڭ تەلەپ قىلىۋاتقىنىم، تاشقى دۇنيادىن ھېچقانداق فىزىكىلىق ئىدىيە ئىمپورىت قىلمىغان ھالدا شەكىل نەزەريىسىدە نىمە دېيىلگەن بولسا،تەجىربىدە نىمە كۇرۆلگەن بولسا شۇنى ئەڭ ئاددى ماتىماتىكىلىق ئۇسۇلدا ئىپادىلەپ بېرىدىغان ئەسەر.