سىفلىس __ بۇرغۇسىمان تەنچىنىڭ ئادەم بەدىنىدىكى يۇقۇملاشتۇرۇشتىن كېلىپ چىقىدىغان بىر خىل سوزۇلما خارەكتېرلىك تارقىلىدىغان كېسەللىكتۇر.ئۇ بەدەندىكى ھەر قايسى توقۇلمىلارغا ، ئەزالارغا سوقۇنۇپ كىرەلەيدۇ ، كىلىنكىلىق ئىپادىسى كۆپ خىل بولۇپ ، ھەتتا ئۇزۇن مۇددەت يۇشۇرۇن ھالەتتىمۇ تۇرىدۇ .

ئېتئولوگىيىسى :

ئاقۇش بۇرغۇسىمان تەنچىسى ( سىفلىس بۇرغۇسىمان تەنچىسى دەپمۇ ئاتىلىدۇ )(梅毒的病原体是一种螺旋体，梅毒螺旋体是一种小而纤细的呈螺旋状的微生物，长度为5—20nm， 直径<0.2nm。它有6—12个螺旋， 肉眼看不到，在光镜暗视野下，). سىفلىس بۇرغۇسىمان تەنچە بەدەن سىرتىدا ئاسان ياشلىيالمايدۇ . 48 سىلسىيە گىرادۇستا ئاران يېرىم سائات ياشىيالايدۇ . قايناتقان ، قۇرغاق ، سوپۇن سۈيى ھەمدە ئادەتتىكى دېزىنفېكسىيە دورىلىرى بىلەن قىسقا ۋاقىت ئىچىدىلا ئۆلتۈرۋەتكىلى بولىدۇ . بىراق سوغۇققا چىداملىق .

يۇقۇش مەنبەسى :

بىمار بىردىنبىر يۇقۇملىنىش مەنبەسى ھېسابلىنىدۇ .

تارقىلىش يولى :

ئاساسەن جىنسىي مۇناسىۋەت ئارقىلىق يۇقىدۇ . ئۇنىڭدىن باشقا ، ئانىدىن بالىغا تارقىلىدۇ . ئاز قىسىمدىكىلەرگە باشقا يوللار ئارقىلىق يۇقىدۇ .

تارقىلىش ئالاھىدىلىكى :

قۇرامىغا يەتكەن جىنسىي ئىقتىدارى كۈچلۈكلەردە كۆپ كۆرۈلدۇ ، تارقاق تارقىلىشنى ئاساس قىلىدۇ .

كىلىنكىلىق ئىپادىسى :

سىفلىس تارقىلىش يولىنىڭ ئوخشىماسلىقىغا ئاساسەن ئىككىلەمچى سىفلىس ۋە تۇغما ( ھامىلىدىن تارقىلىش ) سىفلىس دەپ ئايرىلدۇ . كېسەل ئەھۋالىنىڭ تەرەقىياتىغا ئاساسەن دەسلەپكى دەۋىرلىك سىفلىس ۋە ئاخىرقى دەۋىرلىك سىفلىس دەپ ئايرىلدۇ (分早期梅毒和晚期梅毒) . دەسلەپكى دەۋىرلىك سىفلىس ( 1-دەۋىر 2- دەۋىردىكى سىفلىسلارنىمۇ ئۆزئىچىگە ئالىدۇ ) يۇقۇملاندۇرۇشچانلىققا ئىگە . ئاخىرقى دەۋىرلىك سىفلىسنىڭ ( 3- دەۋىر ) ئادەتتە يۇقۇملاندۇرۇشچانلىقى بولمايدۇ .

بىرىنچى دەۋىرلىك سىفلىس : ئاساسلىق كېسەل ئالامىتى قاتتىق شانكىر بولىدۇ (　发生在感染后3周(10—30日之间)。在感染处出现一个硬的、无痛性的圆形结节). تازلىقى پاكىز بولمىغان جىنسىي مۇناسىۋەتتى كىيىن 2-4 ھەپتىدە پەيدا بولىدۇ . كۆپىنچە ئەرلەرنىڭ خەتنىلىكى ، تاجىسىمان ئېرىقچە ، بىغىش ، زەكەر بېشى قاتارلىق جايلاردا بولىدۇ . ئەر ئوخشاش جىنىسلىق مۇھەببەتلەشكۈچىلەردە مەقئەت ياكى تۈز ئۈچەيدە ، ئاياللاردا كۆپىنچە چوڭ-كىچىك لېۋىدە ، بالياتقۇ بويىدا پەيدا بولىدۇ . ئاز ساندىكىلەردە كالپۇكى ، يۇتقۇنچىقى قاتارلىقلاردا پەيدا بولىدۇ . تىپىك قاتتىق شانكىر 1-2 CM چوڭلۇقتا بولۇپ ، دۆگىلەك ياكى ئېللىپىس شەكىللىك كىلىدۇ .چېگىرىسى ئېنىق ، يارا يۈزى تېرە يۈزىدىن سەل كۆتۈرۈلگەن بولۇپ ، قىزىل گۆش رەڭلىك شەلۋەرەپ كېتىدۇ ياكى يارىغا ئايلىنىدۇ . يارا يۈزى پاكىز بولۇپ ، ئۈستىدىن ئاز مىقداردا ئاجراتما چىقىپ تۇرىدۇ . ئىچىدە كۆپ مىقداردا سىفلىس بۇرغىسىمان تەنچە ساقلىنىدۇ . تۇتقاندا كۆمۈرچەكتەك قاتتىق بولۇپ ، ئاغرىق سېزىم بولمايدۇ ( ئىككىلەمچى يۇقۇش ۋاقتى بولمايدۇ ) ، دائىم يالغۇز قوزغىلىدۇ . داۋالاتمىغاندا 3-8 ھەپتە ئىچىدە تەبىئى يوقىلىپ كىتىدۇ . قاتتىق شانكىر 10 كۈن ئەتراپىدا پەيدا بولۇپ ئوخشاش تەرەپتىكى چات ئارلىقى لىمفا تۇگۇنى چوڭىيىپ ، پۇرچاقچىلىك چوڭلۇقتا بولۇپ ، بىر قەدەر قاتتىق ئادەتتە باسقاندا ئاغرىمايدۇ ، كېيىن بىر تەرەپ چوڭلايدۇ .

ئىككىلەمچى دەۋىرلىك سىفلىس (二期梅毒) :

سىفلىس بۇرغىسىمان تەنچىسى يەرلىك ئورۇندىكى لىمفا تۈگۈنى ئارقىلىق قانغا كىرىدۇ . بەدەندە تارقالغاندىن كىيىن پۇتۇن بەدەندە ئىپادىلىنىدۇ . ئادەتتە يۇقۇملىنىپ 7-10 ھەپتە ياكى قاتتىق شانكىر پەيدا بولۇپ ، 6-8 ھەپتىدىن كېيىن پەيدا بولىدۇ . تېرە شىللىق پەردىنىڭ زەخمىلنىشى ئەڭ كۆپ كۆرۈلدۇ . ئۇنىڭ ئالاھىدىلىكى تېرە زەخمىسى كەڭ كۆلەمدە ھەم پاراللېل بولىدۇ . ئەسۋە (梅毒疹) خىلمۇ خىل بولۇپ ، يۇقۇملاندۇرۇشى كۈچلۈك بولىدۇ : (1) داغلىق ئەسۋە ( ئەتتىرگۈل ئەسۋە斑疹型梅毒疹 -玫瑰疹)، داغلىق دۆڭچە ئەسۋە ، ئالقان-تاپان سىفلىس ئەسۋە ، يىرىڭ قاپارتمىلىق ئەسۋە ؛ (2) سىرتقى جىنسى ئەزا – مەقەت ئەتراپى ھۆل سۆگەل تېرە كۆتۈرۈلگەن ، چىگرىسى ئېنىق ، يۇزى شەلۋەرىگەن بولۇپ چېڭسەيگە ئوخشاش؛ (3) كالپۇك ، تىل ، يۇتقۇنچاق ، قوۋۇز ئىچى يېنى ، بادام بەز ۋە كېكىرتەكلەردە شىللىق پەردە كۆرۈلدۇ . شىللىق پەردە قىزىرىپ ئىششىپ ، دۈەىلەك سۇ شەلۋەرلەش ھالىتدە بولۇپ ئۇستىگە كۇل رەڭ سۇيۇقلۇق يېوىۋالىدۇ . ئاغرىقنى ھېس قىلمايدۇ ؛ (4) چېكە ۋە ئارقا گەجگىسىدە داغ شەكىللىك چاچ چۈشۈپ ، قۇرۇت زېدىلىگەندەك بولىدۇ .

ئۈچىنچى دەۋىرلىك سىفلىس (三期梅毒) :

داۋالانمىغان ياكى داۋالاش قائىدىسىز بولغان بىمارلارنىڭ 30-40% دە ھەر خىل ھەركەتچان ئاخىرقى دەۋىرلىك سىفلىس پەيدا بولىدۇ .تېرە شىللىق پەردە ، سۆڭەك ، كۆز ، يۈرەك تومۇر ، نېرۋا سىستېنلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان زەخمىنى پەيدا قىلىپ ، بۇزغۇنچىلىق ئىنتايىن چوڭ بولىدۇ .

ئۈچۈنچى دەۋىرلىك سىفلىس دەرەخ يېلىمىدەك ئىششىق ۋە پاناق بۇرۇن :

دەرەخ يىلىمىدەك ئىششىق باش قىسمىدا كۆرۈلدۇ . دەسلەپتە تېرە ئاستىدا بىر قەدەر چوڭقۇر بارماقتىن چوڭىيىپ ، كېيىنچە ياڭاقتەك تۈگۈنچە پەيدا بولىدۇ . كۆپىنچە يەككە ھالەتتە بولىدۇ . تۈگۈنچە دەرەخ يېلىمىدەك قاتتىق بولغاچقا ، دەرەخ يېلىمى ئىششىقى دەپ ئاتىلىدۇ . تۈگۈنچە بارغانسىرى كرڭىيىپ ، ئوتتۇرۇسى نېكرۇزلىنىپ يارىنى شەكىللەندۇرىدۇ . چىگرىسى ئېنىق ، ئاستى قىسمى ئېگىز -پەس بولۇپ قىزىل گۆش رەڭلىك بولۇپ ، ئەسلىگە كىلىشى ناھايىتى ئاستا بولىدۇ ، قاتتىق شانكىر ئوتتۇرا قىسمىدا پەيدا بولۇپ ، سۆڭەك ماددىسىنى بۇزۇپ ، بۇرۇن ئىچى توسۇقنى بۇزۇۋېتىپ بۇرۇننى پاناقلاشتۇرۇپ قويىدۇ .

يۇشۇرۇن سىفلىس :

سىفلىسنى داۋالاتمىغانلىقتىن ياكى داۋالاش قائىدىسىز بولۇشتىن كېلىپ چىقىدۇ . كىلىنكىلىق كېسەل ئالامىتى بولمايدۇ . سىفلىس قان زەرداب رېئاكسىيىسى (RPR) مۇسپەت بولىدۇ . دەسلەپكى مەزگىللىك يۇشۇرۇن سىفلىس ( يۇقۇملىنىپ ئىككى يىل ئىچىدە ) ۋە ئاخىرقى دەۋىرلىك يۇشۇرۇن سىفلىس ( يۇقۇملىنىپ ئىككى يىلدى ئارتۇق ) دەپ ئايرىلدۇ .

تۇغما سىفلىس ( ھامىلىگە يۇققان سىفلىس 妊娠梅毒):

تۇققۇچىدا سىفلىس كېسىلى بولسا ، ھامىلە بالياتقۇ ئىچىدە قان ئارقىلىق يۇقۇملىنىدۇ .

دىئاگنۇز ئاساسلىرى :

سىفلىسقا دىئاگنوز قويۇشتا چوقۇم كېسەل تارىخى ، كىلىنكىلىق ئالامەتلىرى ھەمدە لابۇراتۇريەلىك تەكشۇرۇشكە ئاساسەن ئۇنۋېرسال تەھلىل قىلىپ ، ئەستايىدىل دىئاگنوز قويۇش كېرەك .

(1) نىكاھسىز جىنسىي ئۇچۇرشۇش تارىخى ياكى جىنسىي ھەمرىيىنىڭ سىفلىستىن يۇقۇملىنىش تارىخى بولۇشى كېرەك .

(2) ئىلگىرى سىفلىس دەپ تېرە زەخمىسى تارىخى ھەم داۋالاش ئەھۋالىنىڭ بار -يوقلۇقىنى ئىگەللەش كېرەك .

(3) تۇغما سىفلىس دەپ گۇمان قىلغۇچىلارنىڭ ئانىسىدا سىفلىس كېسەللىك تارىخى بار- يۇقلىقىنى ئىگىلىش لازىم .

لابراتۇريىلىك تەكشۇرۇش :

(1) كېسەل زەخمىسىدىكى سىفلىس بۇرغۇسىمان تەنچىسىنى تەكشۇرۇش __ دەسلەپكى دەۋىرلىك دىئاگنوز قويۇشتا ئىنتايىن موھىم قىممەتكە ئىگە .

(2) RPR ياكىTPUST تەجىربىلىرى مۇسپەت بولغاندا ، كىسەل تارىخى ھەمدە بەدەن تەكشۇرۇش تەنىجىسى سىفلىسقا مۇۋاپىق بولسا ، دىئاگنوزنى مۇقىملاشتۇرسا بولىدۇ ؛ ئەگەر كېسەل تارىخى ھەم بەدەن تەكشۈرۈش نەتىجىسى سىفلىسقا مۇۋاپىق كەلمىسە ، يەنىمۇ ئىلگىرلىگەن ھالدا سىفلىسقا خاس بولغان سېرۇلوگىيىلىك تەجىربە (TPPA) ئىشلىسە بولىدۇ .TPPA مۇسپەت بولسا دىئاگنوزنى مۇقىملاشتۇرۇش كېرەك .

ئالدىنى ئىلىش ۋە تىزگىنلەش :

ساغلاملىق تەربىيىسىنى ئېلىپ بېرىپ نىكاھتىن سىرتقى جىنسىي ھەركەتلەردىن -ساقلىنىش