بىر جۈملىلىك مۇلاھىزە ___ نۇربەگ   [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

يازغۇچىلار تورىدىكى يازغۇچىلار، شائىرلار، تەتقىقاتچىلار، تۈرلۈك كورسلاردا بىلىم ئاشۇرىۋاتقانلار، يەنە مەن ئىسمىنى تىلغا ئالمىغان كەسىپتىكى دوستلار، سىلەردىن بىرلا سۇئال سورايمەن. قانچىلىك ھېس قىلساق، شۇنچىلىك جاۋاب بېرەيلى:
شائىر تەرەققى قىلامدۇ؟ تەرەققى قىلسا قانداق تەرەققى قىلىدۇ؟ « شېئىرىيەت تەرەققىياتى » دېگەن ئاتالمىنى سىلەر توغرا دەپ قارامسىلەر؟
ھۆرمەتلىك تورداشلار، مەن يۇقارقى سۇئالىم ئارقىلىق سۆز ئويۇنى ئوينىمىدىم. مەزكۇر تور بەتنىڭ ھازىرقى ساپاسىدىن قارىغاندا، يۇقارقى سۇئال ھەققىدە ئەتراپلىق مۇلاھىزە ئېلىپ بېرىش بەك زۆرۈردەك قىلىدۇ. مەزكۇر تور بەتنىڭ ھازىرقى ئەھۋالىدا، باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىسىنىڭ يېزىقچىلىق مەشىق دەپتىرىچىلىكمۇ ساپاسى قالمىغاندەك... ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنى يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ تور بېتى مۇشۇنداق بولسا... باشقۇرغۇچىلار، بۇ تېمىنى بەك ھودۇقۇپ كەتمەي، تەستىقلىساڭلار، مېنىڭ نىيىتىممۇ مەزكۇر تور بەت ئۈچۈن تەر تۆكۈش...

ئويلىنىشقا تېگىشلىك مۇھىم مەسىلە ئىكەن. ھودۇقۇپ كەتمەي، ئومۇملۇققا، ئىتتىپاقلىققا دىققەت قىلغان ئاساستا، ئويلىغانلىرىمىزنى ئوتتۇرىغا تاشلاپ باقايلى!

  ئەرچىن،
مەن كۆڭلۈمدىكى گەپنى قىلسام بۇ تور بەتكە بېرىلىۋاتقان مۇتلەق كۆپ ساندىكى ئەسەرلەرنى ئوقۇشتىن ۋاز كەچكىلى ئۇزۇن بولغان بولسىمۇ، يەنىلا تورغا چىققىنىمىدا، يەنىلا بۇ تور بەتنى ئاچىمەن. ئاچىمەن-دە، ئالاھىدىن قاتارلىق بىر نەچچە قەلەمكەشلىرىمىزنىڭ ئەسەرلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، لېۋىمنى قاتتىق چىشلەپ يېنىپ چىقىمەن. ئۆزۈمگە دەيمەن-دە، ھەي... جاھان ئەدەبىياتى نەدە؟ بىز نەدە؟ شۇنداق ئويلاردىن كېيىن ئاندىن بۇ بىر جۈملىلىك مۇلاھىزىنى ئوتتۇرىغا قويۇشقا مەجبۇر بولدۇم.   

دوستۇم نۇربەگ،
باشقىلار بىرنېمە دېگۈچە، سىزدىن سورايدىغىنىم:  
تور-مۇنبەرلەر پەقەت قەلىمى پىشقانلارغىلا ئەمەس، بەلكى، يېڭىدىن يېزىۋاتقانلارنىڭمۇ ئايىغىنى چىقىرىدىغان سورۇنغۇ!؟

يەنە بىرسى، ئەدەبىياتتا يەنە نۇرغۇن ئېقىم-ئىزملار مەۋجۇدقۇ!؟

ئەدەبىياتىمىزنى دۇنياغا يۈزلەندۈرۈشتىن بۇرۇن، ئۆزىمىزگە يۈزلۈندۈرۈشىمىز لازىممىكىن.

مەن نۇربەگدىن  سورىدىم:
   نىمە ئەڭ مۇكەممەل.
نۇربەگ؛
  دۇنيادا ئۆلۈمدىن مۇكەممەل نەرسە يوق دەپ جاۋاپ بەردى...

يەكەندىكى بىر ئاشخانىغا كىرگەندە ،  كۈتكۈچى سورىدى:
يېرىم تاماق يەمسېلەر تاكى پۈتۈنمۇ ؟
نۇربەگ چېچىلغان ھالدا
   دۇنيادا پۇتۇن نەرسە يوق يېرىم دەپ جاۋاپ بەردى
__________________
نۇربەگ ئاكا ئەيتقىنڭىزدەك: گەرچە ئۇيغۇر شېئرىيتى بىر پۈتۈنلۈككە ۋەكىللىك قىلالمىسىمۇ ئۇنى يوققا چىقىرۋەتكىلى بولماس
ھەر قاچان تەلىمىڭىزگە مۇھتاجمىز

سىز بۇ سۇئالىڭىزغا بۇ مۇنبەردە ئونمۇ ئونبەشمۇ ئىش قىلىپ شۇنچىلىكىراق ئەزانى تونىسىڭىز، ئاندىن ئۇلار بىلەن پەۋقۇللادە يېقىن مۇناسىۋەتتە بولسىڭىز قانائەتلىنەرلىك جاۋاپقا ئېرىشىسىز، بولمىسا بۇلار سىزگە دوست تارتىشىپ بەرمەيدۇ.
چۈنكى ئۇلار يېتىلىۋاتىدۇ ئەمەسمۇ...

ئەراپات ئىنىم، ھېلىمۇ خېلى تاسقاۋاتىمىز، بەكرەك تاسقىساق ئۆتكەمىگە ھېچنېمە  چىقمايدۇ.
ئەمدى ئۆتكەمىنى ئەلگەككە ئالماشتۇرىدىغان ۋاقىتمۇ كېلەي دېدى.
ئىشلار ئاستا-ئاستا ئىزىغا چۈشىدۇ. ئۆتكەلمۇ چىڭىيدۇ.  ئېتىبارمۇ ئەمەلدىن قالىدۇ. بۇنىڭغا ئىشىنىڭ!

مۇختارجان ئىنىم،  نۇربەگ دوست تارتىپ خۇشامەتچىلىك قىلىدىغان ئادەم ئەمەس. شۇڭا بۇ تېمىنى ئوتتۇرىغا قويدى.

مېنىڭچە، شائىر تەرەققى قىلمايدۇ، پەقەت يېزىلىۋاتقان شېئىرلارنىڭ ئۇسلۇبى كۆپخىللىشىپ، تىل ئىشلىتىش سەنئىتى تەرەققى قىلىشى مۇمكىن.
ئەلىشىر ناۋائى... ئادىل تۇنىياز... كەبىي شائىرلىرىمىز بۇنىڭ مىسالى بولالايدۇ.

« شېئىرىيەت تەرەققىياتى » دېگەن ئاتالما توغرا.
تاشپۈتۈك، تۇرا قوشاقلىرى...دەك ئاددى شېئىرلاردىن ناۋائىي... ئادىل تۇنىياز...كەبىي شائىرلىرىمىز ياراتقان شېئىرىيەت تەرەققىياتى بۇنى دەلىللەپ بېرەلەيدۇ.

شائىر تۇغما بولىدۇ، ئۇ تەرەققىي قىلمايدۇ.ھېسسىي دۇنيا ئەسلى بىر شېئىر تۇرسا، ئۇنىڭ تەرەققىياتتى نىمە قىلغاي!؟ بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   مۇختەرجان تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-7-10 18:21  

ئەرچىن،
بىز ئالدى بىلەن تورنىڭمۇ بىر مەتبۇئات ئىكەنلىكىنى ئايدىڭلاشتۇرىشىمىز لازىم. بۇ نوقتىدا مۇنداق بىر ئەنەنىۋى پاسسىپ قاراش بار، ئۇ بولسىمۇ، ئېنتىر مەتبۇئاتىنىڭ كىم نىمە يازسا، كىم قانداق يازسا بولىدىغانلىقى. كۆلەم جەھەتتىن ئېلىپ ئېيتقاندا، ھازىرقى ئىنتىر مەتبۇئاتى نۆۋەتتىكى باسما مەتبۇئاتقا قارىغاندا نەچچە ھەسسە ئارتۇق كۆلەمگە ئىگە بولدى. بۇ رېئاللىق ئالدىدا يەنە، ئەدەبىياتىمىز ئۈچۈن ھەتتا پاخالچىلىكمۇ رول ئوينىياالمايدىغان چۇۋۇلچاق، ئولۇك، يا تېنى، يا روھى بولمىغان يازمىلارنى ھەۋەسكارلارنى تەربىيىلەشتىن ئىبارەت ناتوغرا نىشاندا ئېلان قىلىشنىڭ نىمىگە زكرۈريىتى بار؟ يازغۇچىلار تورى قۇرۇلغاندىن بېرى قايسىمىز كىملەرنى قانيى دەرىجىدە يېتەكلىدۇق؟ يازغۇچىلار تورىنىڭ نۆۋەتتىكى بۇرۇختۇرما ئەدەبىياتىمىزنى غىدىغلاشقا قارىتا قانچىلىك رۇلى بولدى؟ مېنىڭچە، بۇ مەسىلىلەر ئۈستىدە چۇقۇم ئويلىنىدىغان ۋاقتىمىز بولدى.

ئەرچىن،
مەن باشقىنى كېيىندە بىر بىرلەپ دەيمەن. 5-قېتىملىق لۈشۈن ئىنىستىتوتى تەربىيىلەش كۇرسىغا قاتنىشىۋاتقان ئېلان قىلىۋاتقان ئەسەرلەرنى ككرۈپ مېڭىۋاتقانسىز. سىزدىن بىر سۇئال سوراي، ئۇلار تەربىيىلىنىشكە باردىمۇ ياكى ئۆتمۈشىدە قانداق بولسا ھازىرىمۇ شۇنداق يازما يېزىپ توردا ئېلان قىلغىلى باردىمۇ؟ ئۇلار بۇ يىگىرمە نەچچە كۈنلۈك تەربىيىلەشتە ئكزىدىكى كونا قىممەت قاراشتىن مەلۇم دەرىجىدە خوشلىشىشى كېرەكمۇ ياكى قۇمغا مۆھۈر باسقاندەك تورداشلار كۈتىۋاتقان ئۈمىدلەرنى ئۆزىنىڭ پەرقسىز يازمىلىرى بىلەن يەردە قويۇشمۇ؟