مۇھەممەتجان سادىق ۋاپات بولدى   [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

                                          مۇھەممەتجان سادىق ۋاپات بولدى- [. D( f! x6 T8 A; `) \$ T
: i1 B& t$ C- c: u7 R/ k& i- w, P/ w
                              

بۇ قايغۇلۇق خەۋەرنى تۇنجى بۇلۇپ كۆرگەنلىكىمدىن تولىمۇ ئەپسۇسلاندىم، پىشقەدەم ئوستازلار بىر-بىرلەپ ئارىمىزدىن كىتىۋاتىدۇ، ئۆزىمىز خالاپ دۇنياغا كىلەلمىگەندەك كىتىدىغان ۋاقتىمىزنىمۇ ئۆزىمىز خالاپ بەلگۈلىيەلمەيدىكەنمىز. ئەلۋىدا ئۇستاز، ئەلۋىدا ياتقان يېرىڭىز جەننەتتە بولغاي، سەمەرىلىك ھاياتىڭىز بىلەن سىز ئەل قەلبىدە مەڭگۈ ھايات...

يۇقۇرقى مۇسىبەتنامىنى تەييارلاۋېتىپ،ئۇستازىم مۇھەممەتجان سادىقنىڭ ۋاپاتىدىن چەكسىز قايغۇغا چۆكتۈم. ئىختىيارسىز ھالدا 1983-يىلى ئىلى پىداگوگىكا ئىنىستىتۇغا تۇنجى بولۇپ قەدەم باسقان كۈنلەر، تېخى 7-ئاينىڭ 13-كۈنى شىمال سەپىرىدە مەمتىمىن ھوشۇر، غەيرەت ئاسىم،شاكىرجان ھېلاجى، ئابلىكىم ھەسەن، ئاسىمجان ئوبۇلقاسىملار بىلەن ئۇنى يوقلاپ بارغان مىنۇتلار كۆز ئالدىمدىن كەچتى. ئۇ ئېغىر كېسەلدە ياتسىمۇ روھلۇق كۆرۈنگەن ئىدى. جۇدالىقنىڭ بۇ قەدەر تېز يېتىپ كېلىدىغانلىنى ئەسلا ئويلىمىغان ئىكەنمەن.
- P& r* L6 u: s+ E3 o- E) L% x+ sئەلۋىدا، ئۇستاز! ياتقان يېرىڭىز جەننەتتە بولغاي!

مەرھۇم بىزلەرگە قالدۇرۇپ كەتكەن نەمۇنىلىك ئەسەرلىرى بىلەن مەڭگۈ يادلىنىدۇ. ئاللاھ ياتقان يىرىنى جەننەتتە قىلغاي! ھاياتلارغا سەبرى ئاتا قىلغاي! بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   تەبەسسۇم تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-7-26 00:00  
3 h" S, S; N' S! f( S# `$ j+ V4 _
  T2 q( j; s% H3 E; P' d

   مەرھۇمنىڭ ۋاپات بولغانلىق خەۋىرىنى ئاڭلاپ قەلبىم قاتتىق ئازابلاندى. مۇھەممەتجان سادىق  ھەقىقەتەن مول ھوسۇللۇق ئەدىبلىرىمىزنىڭ بىرى، ئۇيغۇر بۈگۈنكى زامان ئەدەبىياتىمىزنىڭ پەخىرلىك باشلامچىلىرىنىڭ بىرى ئىدى. بۇلۇپمۇ، مەرھۇمنىڭ « ئىلى پەرزەنتلىرى» ناملىق شېئىرىي رومانىنى مۇشۇ ساھەدىكى بىباھا گۆھەر  دەپ تەرىپلەشكە ھەقلىق ئىدۇق...
5 G8 b, R7 x/ {7 u: Q    ئەلۋىدا، ئۇستاز، ئۇلۇغ ئاي، ئۇلۇغ كۈنلەردە ئۇلۇغ اللا  ئۆزلىرىگە جەننەت ئاتا قىلغاي.5 A1 N$ y+ t1 J

مەرھۇمنىڭ ياتقان يېرى جەننەت بولغاي!

قالۇ ئىننا لىللاھى ۋەئىننا ئىلەيھى راجىئۇن! ئۇلۇغ رامىزان ئېيىدا ئاللاھ ئۆز دەرگاھىغا چاقىرىپتۇ، جەننەتتىن ئورۇن بەرگەيسىز ئاللاھ . ئامىن، ئاللاھۇ ئەكبەر! بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   Elayi تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-7-25 23:53  
2 A) ]% h0 g7 f6 ^& h. i
. [6 I8 k; W; c% K; ]

  G, x4 i! j3 Q3 `5 q$ B
قالۇ ئىننا لىللاھى ۋەئىننا ئىلەيھى راجىئۇن!
: I7 [  @& C2 T5 {/ ~( Qياخشى كۈنلەردە قايتىپتۇ!

   بۇ خەۋەرنى قايسى شامال قۇلىقىمغا يەتكۈزىدى دەپ تىتىرەپ كەتتىم. بۇ ئۇچۇرنى قايسى كۆزۈم كۆردى دەپ ئۆزۈمنى ھەرتەرەپكە ئۇردۇم. ئەپسۇسكى ھەممىگە ئورتاق بولغان ئۆلۈمنى ئۇلۇغ رامزان ئىيىدا ئارزۇلاپ ياشاۋاتقىنىم ئۈچۈن ئاللاھنىڭ بۇ ياخشى بەندىسىگە خۇدادىن رەھمەت تىلەپ قەلبىمگە سەۋىر تىلىدىم. ئاللاھ، ھاياتىمىزخورلانسىمۇ، ئۆلۈمىمىزنى بولسىمۇ ئۇلۇغ قىلغىن!...

5 a* d# n, L7 X$ \9 g" {) J. e2 @

مۇھەممەتجان سادىق

+ {7 C% p  U) U

4 H! v8 _& F) m4 E3 Hئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئەدەبىياتىدا چاچما شېئىر يېزىش بىلەن ئۆزىگە خاس ئۇسلۇب يارىتىپ، كەڭ كىتابخانلارنىڭ ئالقىشىغا ئېرىشكەن شائىر مۇھەممەتجان سادىق 1934 – يىلى 8 – ئايدا غۇلجىدا تۇغۇلغان. 1941 – يىلىدىن 1948 – يىلى 7 – ئايغا قەدەر غۇلجا شەھەرلىك ‹‹روشەن›› باشلانغۇچ مەكتىپى ۋە ئەخمەتجان قاسىمى نامىدىكى بىلىم يۇرتىنىڭ تولۇقسىز سىنىپلىرىدا ئوقۇغان. 1948 – يىلى 9 – ئايدا غۇلجا شەھەرلىك رۇس گىمنازىيىسىگە كىرىپ ئوقۇغان. بۇ گىمنازىيەدە 1951 – يىلى 7 – ئايغىچە ئوقۇپ، رۇس يېزىقىدىكى ئەدەبىي ئەسەرلەرنى ئوقۇيالايدىغان سەۋىيەگە ئىگە بولغان ھەمدە پۇشكىن، لېرمونتوۋ، نىكراسوۋ قاتارلىق شائىرلارنىڭ شېئىرىي ئەسەرلىرى، گوركىي، ماياكوۋسكىي ۋە ھادى توختاش، ئۆمەر مۇھەممىدى قاتارلىقلارنىڭ رۇس يېزىقىدىكى ئەسەرلىرى بىلەن تونۇشقان. ئۇ 1951 – يىلى قايتىدىن ئىمتىھان بېرىپ، ئەخمەتجان قاسىمى نامىدىكى بىلىم يۇرتىنىڭ تولۇق ئوتتۇرا سىنىپىغا قوبۇل قىلىنغان. 1952 – يىلى ئۈرۈمچىگە كېلىپ، سابىق شىنجاڭ ئىنىستىتۇتىنىڭ تىل – ئەدەبىيات فاكۇلتېتىدا ئوقۇغان. ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىن، خوتەن، قەشقەرلەردە ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇتقۇچىلىق قىلغان. 1957 – يىلىنىڭ ئاخىرىدىن باشلاپ 1963 – يىلىغىچە سابىق شىنجاڭ پېداگوگىكا ئىنىستىتۇتى ۋە شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ تىل – ئەدەبىيات فاكولتېتىدا ئوقۇتقۇچى بولغان. 1963 – يىلى ئۇ غۇلجىغا يۆتكىلىپ ئوبلاستلىق ۋە شەھەرلىك مەدەنىيەت – مائارىپ ئىدارىسىدە ئىشلىگەن. 1979 – يىلىدىن بېرى ئىلى پېداگوگىكا ئىنىستىتۇتىدا ئىشلەۋاتىدۇ. ئۇ ھازىر جۇڭگو يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ ئەزاسى، ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستلىق ئەدەبىيات – سەنئەتچىلەر بىرلەشمىسىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى.# D/ ~/ [3 ^9 T' y
مۇھەممەتجان سادىق كىچىك چاغلىرىدا چۆچەك ئاڭلاشقا ئامراق ئىدى. شائىرنىڭ ئانىسى ئۇنىڭغا ھەردائىم قىزىقارلىق چۆچەك، ھېكايىلەرنى ئېيتىپ بېرەتتى. ئۇ ئوقۇپ ساۋادىنى چىقارغاندىن كېيىن، كىتاب ئۇنىڭ ئەڭ يېقىن دوستىغا ئايلاندى. ئۇ كۆپىنچە ۋاقتىنى خالىي، جىمجىت ئورۇنلارغا بېرىۋېلىپ كىتاب ئوقۇش بىلەن ئۆتكۈزەتتى. كىتاب شائىرنىڭ كېيىنكى كۈنلەردىكى ئىجادىيىتىگە ئاساس سالدى ۋە چوڭقۇر تەسىر كۆرسەتتى. بىلىم يۇرتىدا ئوقۇۋاتقان چاغلىرىدا، ھۈسەيىن ناسىروۋ، خۇدابەردى تالىپ قاتارلىق ئوقۇتقۇچىلار ئۇنىڭ ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللىنىشىغا كۈچلۈك ئىلھام بەردى. مۇھەممەتجان 1951 – يىلى خۇدابەردى تالىپنىڭ يېتەكچىلىكىدە ‹‹ئالماناخ›› دەپ ئاتالغان ئەدەبىي توپلامنى ئىشلەشكە قاتناشتى. بۇ ھال ئۇنىڭ قەلبىدىكى ئەدەبىي ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللىنىش ئارزۇسىنى تېخىمۇ كۈچەيتتى. 1952 – يىلى ئۇنىڭ ‹‹1 – مايدا›› ناملىق شېئىرى ‹‹ئىلى گېزىتى›› دە ئېلان قىلىندى. شۇنىڭدىن باشلاپ مۇھەممەتجاننىڭ ئىجادىيەت يولى بارغانسېرى كېڭىيىپ، كۆزگە كۆرۈنگەن لىرىك شائىرلىرىمىزنىڭ بىرى بولۇپ قالدى. ‹‹قېلىن قاردىكى ناخشا››، ‹‹تىيانشان ناخشىسى››، ‹‹ۋاپا ۋە مەردلىك››، ‹‹ئىلى پەرزەنتلىرى››، ‹‹قىزىل يۇلغۇن›› قاتارلىق شېئىر، باللادا، داستان توپلاملىرى نەشىر قىلىندى. ‹‹سالام تېرىمدىن››، ‹‹نان››، ‹‹يېزا يولىدا››، ‹‹چىن مۇھەببەت››، ‹‹سىتودېنتلار›› قاتارلىق شېئىر – داستانلىرى ئاپتونوم رايونىمىز ۋە مەملىكىتىمىز بويىچە 1956 – يىلىدىن بۇيان ئېلىپ بېرىلغان مۇنەۋۋەر ئەدەبىي ئەسەرلەرنى باھالاش – مۇكاپاتلاش پائالىيەتلىرىدە، ئايرىم – ئايرىم ھالدا 1 –، 2 – دەرىجىلىك مۇكاپاتلارغا ئېرىشتى.
! W  \0 |6 \6 [* B- P: sلىرىك شائىر مۇھەممەتجان سادىق ئۇزۇن يىللىق ئىجادىيەت جەريانىدا ئۆزىگە خاس ئەدەبىي ئۇسلۇب يارىتىش يولىدا ھارماي – تالماي ئىزدەندى. ئۇ چاچما شېئىر شەكلىنى تاللىۋېلىپ، پىكرىنى كەڭ – كۇشادە بايان قىلىشقا تىرىشتى. ‹‹مېنىڭ ئىجادىيىتىم كۆڭۈلدىكىدەك بولمىغان، يازغان شېئىرلىرىم باشقىلارنىڭكىگە يېتەلمىگەن تەقدىردىمۇ، جەزمەن ئۆزۈمنىڭ بولۇشى كېرەك، – دەيدۇ شائىر، – مەن ھەرگىزمۇ باشقىلارنىڭ سايىسى بولۇپ قالماسلىقىم كېرەك.›› شائىر ئۆزىنىڭ بۇ ئىرادىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن ھەر قانداق شارائىتتا ئۆزىگە قاتتىق تەلەپ قويۇپ كەلدى.; I( t$ A# j( r+ w+ |
مۇھەممەتجان سادىق شېئىر پەقەت پىكىرنىڭ ئىجادىيلىقى، يېڭىلىق بىلەنلا ئەمەس، بەلكى ئۇنىڭدا قوللىنىلغان بەدىئىي ۋاستىلەرنىڭ ئالاھىدىلىكى بىلەنمۇ پەرقلىنىپ تۇرۇشى كېرەك، ھەممىلا ئادەم سۆزلەرنى بوغۇم ساناپ قۇرلارغا تىزىپ چىقالايدۇ، شائىرنىڭ ماھارىتى يېڭى – يېڭى بەدىئىي ۋاستىلەر ئارقىلىق ئوبرازلىق پىكىر قىلالىشىدا، دەپ قارىدى ۋە ئۆزى شۇنداق قىلىشقا تىرىشتى.
6 q) {. g- u  S8 fمۇھەممەتجان سادىق يالغۇز قىسقا لىرىكىلار ۋە ئىپىك شېئىرلار جەھەتتىلا ئەمەس، داستانچىلىق ساھەسىدىمۇ مۇۋەپپەقىيەتلىك ئىشلىدى ۋە مول مېۋە بەردى. ئۇ ئون نەچچە پارچە داستان ھەمدە چوڭ ھەجىملىك تارىخىي داستانى — ‹‹ئىلى پەرزەنتلىرى›› نى يازدى. ئۇنىڭ مۇۋەپپەقىيەتلىك چىققان داستانلىرىنىڭ بىرى ‹‹چىن مۇھەببەت›› تۇر. بۇ داستاننىڭ مۇۋەپپەقىيىتى قۇرۇلمىسىنىڭ پۇختىلىقى، ئوبرازلارنىڭ خېلى مۇكەممەل يارىتىلغانلىقىدا كۆرۈلىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، شائىرنىڭ ‹‹قىزىلگۈل ۋە بۇلبۇل›› داستانىمۇ مۇۋەپپەقىيەتلىك يېزىلغان.; {1 O$ b* o1 K! V$ C
مۇھەممەتجان سادىق يېقىنقى يىللاردىن بۇيان چاچما شېئىرىي شەكىلنى قانداق قىلىپ ئارۇز، بارماق ۋەزىنلىرىنىڭ ئەنئەنىلىرىنى قوبۇل قىلغان ھالدا مىللىيلاشتۇرۇش يولىدا ئىزدىنىۋاتىدۇ. ئەلۋەتتە بۇ يالغۇز شەكىل مەسىلىسىلا ئەمەس، بەلكى، مەزمۇن بىلەن شەكىلنىڭ بىرلىكى مەسىلىسى. شائىرنىڭ بۇ پايدىلىق ئىزدىنىشى ئۇ يېزىۋاتقان، ئۇزۇن يىللىق ئىلى تارىخى ئەكس ئەتتۈرۈلىدىغان ‹‹ئىلى خەمىسەسى›› دە مېۋە بەرگۈسى.4 _3 n0 {1 _9 n/ c
( Q: I. m; y* L7 B! d* \& F

' K8 G  F$ x9 w2 w/ B: k- f* P. v: J. ^* ?
0 {" P+ Y" x* \7 o7 d1 V

& c4 l5 `6 ]& d* ?+ u1 s( b1 O# X) Z$ \5 x& U$ D6 Y6 h8 [: \
; H/ y$ Y5 j9 F& J, i, E3 M) ]
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   Elayi تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-7-26 00:29  
5 q) o) `) T* h9 v' Y
' A2 M; F( p) }3 L* I8 |  _3 O# p

مەرھۇمنىڭ ۋاپات بولغانلىق خەۋىرىنى ئاڭلاپ قاتتىق ئازابلاندىم. ئەلۋىدا، ئۇستاز! ياتقان يېرىڭىز جەننەتتە بولغاي!$ I8 G' |, a1 X' s# P  n; z

بۈگۈنكى دەۋىر ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ موھىم ۋەكىللىرىدىن بىرى بولغان ئاتاقلىق شائىر،يازغۇچى مۇھەممەتجان سادىق ئاكىنىڭ رەھمەتلىك بولۇپ كەتكەنلىكىنى ئاڭلاپ كۆڭلۈم ئەجەپ ئەسكى بولدى،ئاللاھ مەرھۇمنىڭ ياتقان يېرىنى جەننەتتە قىلغاي...

ئاللاھ مەرھۇمنىڭ ئاخىرەتلىكىنى ئاسان قىلغاي ، ئامىن!!!