باھاردا توزىغان چېچەكلەر _- پوۋېست [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

ئابلا ئىسھاق پەروزان

باھاردا توزىغان چېچەكلەر

(پوۋېست)

   قاچانلاردىن باشلاپ بۇ خىلۋەت گازارمىدا ياشاپ كېلىۋاتقىنىمنى ئەسلىيەلمىسەممۇ .لېكىن ئەزەلدىن جۇشقۇن ھايات قايناپ تۇرغان بۇ سۆيۈملۈك ماكاننىڭ قانچىلىغان باتۇر ئەزىمەتلەرنى ئۆز قوينىدا يېتىشتۈرۈپ ، ئۇلارغا ئىنسانىي غۇرۇر، ياشلىق زوق ، سۆيگۈ –مۇھەببەت ئاتا قىلغانلىقىنى پەرەز قىلىمەن .ئۆزۈمنىمۇ مۇشۇ سىرلىق ماكاننىڭ پەرزەنتى ، كېندىك قېنىم شۇ تۇپراق قوينىغا تۆكۈلۈپ ، مۇشۇ ئەزىز تۇپراقنىڭ سۈيىدە ئېغىزلاندۇرۇلغان بولۇشۇم مۇمكىن دەپ ئويلاپ كەلمەكتىمەن .بۇ ، ئەقلىمنى تاپقاندىن بۇيانقى سەبىي قەلبىمدە تۇغۇلغان يۇمران تۇيغۇ ۋە ئېتىقاد .
ناھىيە بازىرىنىڭ جەنۇبىي چېتىگە جايلاشقان بۇ كىچىك گازارمىنىڭ ئەتراپى خىش تام بىلەن قورشالغان بولۇپ ، يۇقۇرى تەرىپىدىكى ئاقتېرەك ، مەجنۇنتال، ئارچا ۋە قارىغايلار گازارمىغا چىرايلىق تۈس كىرگۈزىدۇ .جەنۇپ تەرىپىگە ئالما ، ئۆرۈك ، نەشپۈت ، شاپتۇل قاتارلىق مېۋە كۆچەتلىرى تىكىلىپ ، كىچىك بىر باغ بىنا قىلىنغان ، گازارمىنىڭ ئوتتۇرىسىدىكى سېمونت مەيداننى چۆرىدەپ ئۈچ كورپۇس ئۆي سېلىنغان بولۇپ ، شەر*ق تەرەپتىكى بىر كورپۇسقا ليەن كادىرلىرىنىڭ ئىشخانا ، ياتاقلىرى جايلاشقان ئىدى .مەن ئاشۇ ياتاقلارنىڭ بىرىدە كاتىپ ئاكام بىلەن بىللە تۇراتتىم .تامغا تىرەپ قويۇلغان كارىۋات ، سېرىق يوتقان ۋە بىر يۈرۈش تۇرمۇش بۇيۇملىرى بىلەن ئاددى سەرەمجانلاشتۇرۇلغان كىچىككىنە ياتاق مېنىڭ ئۆيۈم ئىدى .كۆرپە ئۈستىدىكى ئاق كىرلىك دەزمال سېلىنغاندەك تۈز ئىدى . سەرەڭگە قېپىدەك تۆت قىرى چىقىرىلىپ قاتلانغان ھەربىيچە يوتقان كارىۋاتتنىڭ بېشىغا تىزىلاتتى .كارىۋاتنىڭ ئاستىدىكى ساندۇققا كىيىم –كېچەكلىرىم رەتلىك قاتلاپ سېلىنغان ، يېنىدىكى ئاق داسقا كۇرۇشكا ، چىش پاستىسى ، چىش چوتكىسى رەتلىك تىزىلغان ، ئاپئاق لۆڭگە قاتلاپ قويۇلغانىدى . ئۇلارنىڭ تاسادىپىي ئورنى ئۆزگىرىپ كەتسىمۇ ، كاتىپ ئاكام بۇرۇنقىدەك تۈزەشتۈرۈپ قوياتتى .مەن ئۆزۈمنى بىلگەندىن تارتىپ ، مۇشۇنداق شارائىتتا ياشاۋاتقانلىقىم  ئۈچۈن بۇ ئىشلارغا كۆنۈك ئىدىم .ئۈچ ۋاقلىق تاماقتا مەخسۇت دادام ۋە كاتىپ ئاكام بىلەن بىللە غىزالىناتتىم .مەكتەپتىن قايتىپ كېلىپ تاپشۇرۇقلىرىمنى ئىشلەپ بولغاندىن كېيىن ، جەڭچى ئاكىلىرىم مەشىق قىلىۋاتقان مەيدانغا چىقىپ ، ئۇلارنىڭ ھەركەتلىرىنى كۆرەتتىم .مەشىقتىن كېيىن جەڭچىلەر مېنى ئورىۋېلىپ ، ئۇنى –بۇنى سورايتتى .ئۇلارنىڭ بەزى ھەركەتلىرىنى دوراپ بەرسەم كۈلۈشۈپ ، مېنى ئاسمانغا ئېتىپ ئەركىلىتىپ قوياتتى .ئۇلارنى مەخسۇت دادام مەشىق قىلدۇراتتى ۋە تۈرلۈك پائالىيەتلەرگە ئۇيۇشتۇراتتى .جەڭچىلەر ئۇنى«مەخسۇت ليەنجاڭ»دەپ ئاتىشاتتى . چېچىنى دائىم قىسقا قىلىپ ياسىتىۋالىدىغان ، ساقال –بۇرۇتلىرىنى پاكىز قىرىپ يۈرىدىغان مەخسۇت دادامنىڭ يوغان قوي كۆزلىرى بىلەن ئاق سېرىق كەلگەن سوزۇنچاق چىرايىدىن مۇڭ يېغىپ تۇراتتى .ماش رەڭ ھەربىي كىيىم ئۇنى تولىمۇ سالاپەتلىك كۆرسىتەتتى .مەنمۇ مەخسۇت دادامنىڭ تەربىيىسىدە ساغلام چوڭ بولىۋاتاتتىم . ئۇ مەن ئۈچۈن بىردىن- بىر ئۆرۈلمەس تىرەك ۋە ئۈمىد چىرىقى ئىدى .ئۇنىڭ يېنىدىن بىر مىنۇتمۇ ئايرىلغۇم كەلمەيتتى .ئۇنىڭدەك دادام بولغانلىقتىن پەخىرلىنەتتىم .شۇڭلاشقىمىكى ، چوڭ بولسام دادامغا ئوخشاش ھەربىي بولۇپ ، جەڭچىلەرنى مەشىق قىلدۇرىمەن ، دەپ ئويلاپ كېتەتتىم .گۆدەك قەلبىمدە بىخ سۈرگەن بۇ يۇمران خىياللار سېھرىدىن قولۇمغا ئۇزۇن تاياقچىدىن بىرنى ئېلىپ ، ئۇنى قورال ئورنىدا تۇتاتتىم-دە دەرۋازا ئالدىدىكى پوستنىڭ يېنىغا بېرىپ ، ئۇنى دوراپ پوستتا تۇراتتىم . مەشىق مەيدانىدا سەپنىڭ ئارقىسىغا تىزىلىۋېلىپ ، جەڭچى ئاكىلار قايسى ھەركەتنى قىلسا ، مەنمۇ شۇ ھەركەتنى دورايتتىم .ئۇلار ماڭا قاراپ كۈلۈشۈپ كېتەتتى .ئادەم قايسى ئىشنىڭ ھۆددىسىدىن چىقالايدىغانلىقىنى ، نېمىنىڭ ئۆزىگە قىزىق تۇيۇلىدىغانلىقىنى سەزگەندىن كېيىن شۇنى قىلىشقا ئورۇنسا كېرەك . ئەقلىمنى تاپقاندىن تارتىپ ، گازارمىدىكى رەڭگارەڭ ھەربىي تۇرمۇش مېنىڭ سۆزۈم ، ھەركىتىم ۋە پۈتۈن ۋۇجۇدۇمغىچە سىڭىپ كىرىپ ، مېنى مەھلىيا قىلىشقا باشلىغان ئىدى .بەزىدە بۇنداق تۇرمۇشقا  تۇغۇلغان چېغىمدىن تارتىپلا كۆنۈكتەك ، ھەربىر ھەرىكەتنى شۇ چاغدىن تارتىپلا بىلىدىغاندەك ، ھەممە نەرسە ماڭا ئەزەلدىن تونۇشتەك ھېس قىلىپ قالاتتىم .ھەركەتلىرىم چاققان ۋە قېلىپلىق ئىدى .ھەركەتلىرىمگە قاراپ جەڭچى ئاكىلار مېنى «بالا ئەسكەر» دەپ ئاتىشىپ قوياتتى . بۇنداق چاغلاردا ئىچ –ئىچىمدىن سۆيۈنۈپ كېتەتتىم .بۇ قىلىقلىرىمدىن جەڭچى ئاكىلارلا ئەمەس ، مەخسۇت داداممۇ خۇش بولۇپ پىشانەمگە سۆيۈپ قوياتتى .

مەن ئىككىنچى سىنىپقا كۆچكەن يىلى كۈزدە مەخسۇت دادام مېنى ئالدىغا چاقىرىپ ، قۇچىقىغا ئولتۇرغۇزدى ، ئۇ يىغلىغان ئىدى .شۇ چاغقىچە چوڭ ئادەمنىڭ يىغلىغىنىنى كۆرمىگەن ئىدىم، ئۇ كۆزۈمگە ، ئۈستىبېشىمغا مېنى ئەمدىلا كۆرىۋاتقاندەك سىنچىلاپ قاراپ كەتتى ، بېشىمنى ئۇزاقتىن –ئۇزاق سىلىدى ۋە كىيىم –كېچەكلىرىمنى تۈزەشتۈرۈپ ، تۈگمىلىرىمنى ئېتىپ قويغاچ :
-ۋارىسجان ئوغلۇم ، مەن يىراق بىر جايغا خىزمەتكە بارىدىغان بولۇپ قالدىم .سىز مەكتەپتە ئوقۇۋاتقاچقا ، سىزنى بىللە ئېلىپ بارالمايدىغان بولدۇم .مەن كەلگىچە سىزگە ئاكىلىرىڭىز قاراپ تۇرسۇن ، بولامدۇ ؟ ئاكىلىرىڭىزنىڭ گېپىنى ئاڭلاپ ياخشى ئوقۇڭ جۇمۇ –دېدى .نېمىشقىدۇر ئۇنىڭ كۆزلىرىدە ياش لىغىلداپ تۇراتتى .
-ماقۇل دادا ، يىغلىماڭچۇ !سىز يىغلىسىڭىز مېنىڭمۇ يىغلىغۇم كېلىۋاتىدۇ ، -دېدىم-دە دادامنىڭ كۆزىدىكى ياشنى بۇدرۇق قوللىرىم بىلەن سۈرتىۋېتىپ ، بوينىنى چىڭ قۇچاقلىۋالدىم .
شۇ ئاخشىمى مەخسۇت دادام مېنىڭ يېنىمدا ئۇزاق ئولتۇردى .ئۇنىڭ غەمگە پاتقان كۆزلىرىدىن مەيۈسلۈك ۋە قىيالماسلىق چىقىپ تۇراتتى .مېنى مۈگدەك باستى .ئۇ مېنى ياتقۇزۇپ ، يوتقىنىمنى يېپىپ قويۇپ كارىۋىتىمنىڭ ئايىغىغا كېلىپ ئولتۇردى . بىر ئۇخلاپ ئويغانسام ، ئۇ يەنە شۇ ھالەتتە ماڭا قاراپ ئولتۇرۇپتۇ .  ئەتىسى ئىككى چامادان بىلەن يۈك –تاقىلىرىنى ئېلىپ مەخسۇت دادام كېتىپ قالدى .خېلى ئۇزۇن بىر چاغلارغىچە قايتىپ كەلمىدى .كۈندە دېگۈدەك دەرۋازا ئالدىغا چىقىپ يولغا قاراپ باقاتتىم . ئۇ كەلمەيتتى . بىر كۈنى يېڭى كەلگەن ھەربىي باشلىق مېنى ئالدىغا چاقىرىپ ، بېشىمنى سىلاپ تۇرۇپ مەخسۇت دادامنىڭ يىراق بىر جايغا يۆتكىلىپ كەتكەنلىكىنى ، ئۆزىنىڭ بۇ ليەنگە ليەنجاڭ بولۇپ كەلگەنلىكىنى ، ئىسمىنىڭ ئەركىن ئىكەنلىكىنى ئېيتىپ بەردى .چىرايى قارامتۇل ، پىشانىسى كەڭ ، بېشىنىڭ ئالدى تەرىپىدىن باشلاپ چېچى چۈچۈشكە باشلىغان بۇ ئادەمنىڭ سۆزلىرىگە يا ئىشىنىشنى ، يا «سىزنىڭ گېپىڭىز يالغان »دەپ ۋاقىرىشىمنى بىلمەي تۇرۇپ قاپتىمەن .ئۇ ئالدىرىماي ئېزىلىپراق سۆزلەيدىغان ئادەم ئىدى .
-كۆڭلىڭنى بۇزما ، مەنمۇ داداڭغا ئوخشاش ساڭا ياخشى قارايمەن ، مېنى دادا دېگۈڭ كەلمىسە ئەركىن ئاكا دېگىن بولامدۇ ؟ - دەپ بېشىمنى سىلاپ ، قولۇمغا ئالما تۇتقۇزۇپ قويدى .
شۇندىن ئېتىۋارەن دوستلىرىمدىن يامانلاپ قالغان خاپىچان بالىدەك يالغۇز يۈرۈشنى خالايدىغان بولۇپ قالدىم .ئاخشىمى بالدۇرلا يېتىۋېلىپ ، يوتقاننى بېشىمغا پۈركەپ خىيال سۈرەتتىم .مەخسۇت دادام نىمىشقا قايتىپ كەلمەيدىغاندۇ ؟نىمىشقا مېنى بىللە ئېلىپ كەتمەي ، بۇ يەرگە تاشلاپ قويىدۇ ؟دەيتتىم . ئويلىغانسېرى كۆڭلىم بۇزۇلاتتى .يوتقاننى چىشلەپ ئۈنۈمنى چىقارماي يىغلايتتىم . مەخسۇت دادامنىڭ ئۇشتۇمتۇت مېنى تاشلاپ كېتىشى بىر سىردەك تۇيۇلاتتى .كۈنلەرنىڭ بىرىدە بىر جەڭچى ئاكامنىڭ يېڭى كەلگەن جەڭچىلەرگە مېنى كۆرسىتىپ تۇرۇپ :
-بۇ بالىنىڭ ئاتا –ئانىسى ئۆلۈپ كېتىپتىكەن . شۇڭا ليەنجاڭ ئۇنى بالام ، دەپ بېقىپ كېلىۋاتىدۇ .ئىسىت ، بىچارە ، كىچىك تۇرۇپ قارا يىتىم بولۇپ قاپتۇ ، -دەۋاتقانلىقىنى ئاڭلاپ قالدىم .يەنە مەخسۇت دادامنىڭ كېتەر چېغىدا ئەركىن ئاكامنى چەتكە تارتىپ تۇرۇپ :«يېتىم بالىنى خۇش قىلساق ساۋاپ بولىدۇ »دەۋاتقانلىقىنى ئاڭلىغان ئىدىم .ئۇلارنىڭ نېمە دېگىنىدۇ ؟ مەخسۇت دادام بىر قېتىم ماڭا :«سىزنىڭمۇ چىرايلىق ئانىڭىز بار ، ئۇ يىراققا كەتكەن ، چوڭ بولغاندا ئانىڭىزنى ئىزدەپ تاپىسىز »دېگەن ئىدىغۇ !«يېتىم »، «يېتىم »دېگىنى نېمىسى ؟ ياق «يىراق يەردە مېنىڭ ئاپام ، دادام بار .مەن چوڭ بولغاندا ئۇلارنى ئىزدەپ بارىمەن »دەپ ئاۋازىمنىڭ بېرىچە ۋاقىرىغۇم كېلەتتى .ئەمما ئۇنداق قىلالمايتتىم .ھەممە بالىنىڭ ئاتا –ئانىسى يېنىدا ، ئۇلارنى باغچىلارغا ئېلىپ بېرىپ ئوينىتاتتى ، چىرايلىق كىيىملەرنى كىيگۈزۈپ قوياتتى .مەن بولسام قاچانلا قارىسا ئۆزگەرتىپ تىكىلگەن ماش رەڭ كىيىمنى كىيىپ يۈرەتتىم ، ئاتا –ئاناممۇ يېنىمدا يوق ئىدى .بۇلارنى ئاز دېگەندەك، مەكتەپتە ساۋاقداشلىرىم بىلەن ئۇرۇشۇپ قالسام ، ئۇلار «ئۆتەپ بارە يېتىم ئوغلاق »دېگەندەك گەپلەر بىلەن جېنىمغا تېگەتتى .ئادەم دېگەن تۇغۇلۇپلا قالسا ئۇرۇلۇپ – سوقۇلۇپ يۈرۈپ چوڭ بولۇپ قالىدىكەن . ھەش –پەش دېگۈچە بۇرۇتۇم خەت تارتىپ ، ۋۇجۇدۇمدىن كۈچ –قۇۋۋەت ئۇرغۇپ تۇرىدىغان ئون يەتتە ياشلىق يىگىت بولۇپ يېتىلدىم .تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپنى پۈتتۈردۈم .ئەتراپىمدىكى ھەممە نەرسە ئۆزگەردى .بىر چاغلاردىكى چاچلىرى پاخپايغان ، قونچاق كۆتۈرۈپ ، تەپكۈچ ئويناپ يۈرىدىغان سەبىي قىز ساۋاقداشلىرىم مانا ئەمدى چوپ –چوڭلا قىزلارغا ئايلاندى .كىيىم –كېچەكلىرىنى قارىغۇسىز مەينەت قىلىپ ، ئاتا –ئانىسىنى قاخشىتىپ يۈرىدىغان شوخ، ئۇرۇشقاق ئوغۇل ساۋاقداشلىرىم ياشلىق ئىستەكلىرى ئۇرغۇپ پەرھادتەك كۈچ-قۇۋەتكە تولغان ، مەنزىلىگە يېتىش ئۈچۈن چاپچىپ ئالدىغا ئىنتىلىپ تۇرغان شاش ، توسۇن ئاتتەك جەسۇر ۋە ئارزۇ –ئارمانلىق يىگىتلەر بولۇپ يېتىلدى .شۇنداق ، ھەممە نەرسە ئۆزگەردى .ئون يەتتە يېشىمغىچە مەن چوڭ بولغان ليەنگە نۇرغۇن جەڭچى كەلدى ، نۇرغۇنلىرى ئەسكەرلىكتىن چېكىنىپ يۇرتلىرىغا قايتىپ كەتتى .مەخسۇت دادام باشلىق تۆت ليەنجاڭ يۆتكىلىپ باشقا جايلارغا كېتىپ ، ھازىر يېڭى ليەنجاڭ يۆتكىلىپ كەلدى .شۇنچىلىك ئۇزاق ۋاقىت ئىچىدە پەقەت بىرلا نەرسە ، يەنى مەن چوڭ بولغان بۇ سۈيۈملۈك گازارما ئۆزگەرمىدى ، ليەندىكى كادىر –جەڭچىلەرنىڭ ماڭا بولغان مۇئامىلىسى ئۆزگەرمىدى .ئۇلار مېنى باغرىغا بېسىپ ئوغلىدەك ياكى ئىنىسىدەك كۆرۈپ كۆڭۈل قويۇپ تەربىيىلىدى ، نۇرغۇن نەرسىلەرنى ئۈگەتتى .مەن مەخسۇت دادامنى ئۆز دادام دەپ چوڭ بولدۇم .بىراق ئاپام تېخىچە كەلمەيۋاتاتتى ، ھېچبىر خەۋىرىمۇ يوق ئىدى .


بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   پەروزان تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-4-4 21:29  

بىر كېچىسى ئاجايىپ بىر چۈش كۆرۈپتىمەن . چۈشۈمدە چاچ –ساقاللىرى ئاپئاق، ئۆزى ياش ، چىرايىدىن نۇر يېغىپ تۇرىدىغان ، كۆزلىرى بۈركۈتنىڭ كۆزىدەك ئۆتكۈر ، يەلكىسى كەڭ ، تەمبەل كەلگەن بىر ئەر بىلەن قۇندۇزدەك چاچلىرى يەلكىسىدە يېيىلىپ تۇرىدىغان ، يېڭى تويى بولغان قىزلار كىيىدىغان توي كۆڭلىكىگە ئوخشاش قاردەك ئاپئاق كۆڭلەك كىيىپ ، قولىغا بىر دەستە قىزىل گۈل تۇتقان نازاكەتلىك بىر ئايال بۇلۇتلار توپىنى يېرىپ «ئوغلۇم»دەپ ۋاقىرىغان پېتى ئالدىمغا چۈشۈپ ، بېشىمنى سىلاپ تۇرۇپ :«ئامانمۇ سەن  بالام ؟ئاتا –ئانا مېھرىگە تۈزۈكرەك قانمىدىڭ ، سېنى ۋاقىتسىز تاشلاپ كەتتۇق »دېگىنىچە مېنى باغرىغا بېسىۋاتقۇدەك ، كۆزلىرىدىن يامغۇردەك ياش تۆكۈلۈپ كېتىۋاتقۇدەك ، شۇ چاققىچە بۇنچىلىك ئىللىق ۋە يۇمشاق قۇچاققا ئۆزۈمنى تاشلاپ ،بۇنداق يۇمشاق قوللارنى سىلاپ كۆرمىگەن ئىكەنمەن .بۇ قوللار سۆڭەكسىزدەك يۇمشاق تۇرغۇدەك .ئۇلارنىڭ كۆزلىرىدىن ئېتىلىپ چىققان ئۆتكۈر نۇر ۋۇجۇدۇمنى ئىللىتىپ ، نېرۋىلىرىمنى ئاداشتۇرىۋەتكۈدەك ، شۇنچىلىك يېقىملىق ، دانە –دانە قىلىپ ئېيتقان ھەر بىر ئېغىز سۆزى يۈرىكىمنى ئېرىتىۋەتككىلى تاسلا قالغۇدەك .ئايال ئاپئاق قوللىرى بىلەن مېنى قۇچاقلاپ تۇرۇپ ، يۇمشاق لەۋلىرىنى پېشانەمگە تەگكۈزىۋاتقۇدەك .لەۋلىرىدىن چىققان يالقۇن مىلتىق ئىستوۋۇلىدىن چىققان ئوقتەك ۋىژژىدە پېشانەمنى تېشىپ ئۆتۈپ ، مېڭەم ئارقىلىق پۈتۈن جىسمىمغا تاراپ ، ۋۇجۇدۇمنى ئېرىتىپ بارغۇدەك .مەن ناركوز قىلىنغان ئادەمدەك نېمە بولغانلىقىمنى ئۇقماي ھاڭۋېقىپ ئۇلارغا قاراپ تۇرغۇدەكمەن . ھېلىقى ئەر قۇچىقىنى كەڭ ئاچقان پېتى :
-«كەل ئوغلۇم ، مېنى تونۇدۇڭمۇ ؟ مەن سېنىڭ داداڭ »دەۋاتقۇدەك .ھېلىقى ئايالمۇ مېنى باغرىغا چىڭ باسقان پېتى :«بارغىن بالام ، ئۇ راست سېنىڭ داداڭ ، مەن سېنىڭ ئاپاڭ » سېنى ئەجەپمۇ سېغىندۇق ، چوپ –چوڭ يىگىت بولۇپ كېتىپسەن ، -دەپ مۈرەمدىن يېنىك ئىتتىرۋاتقۇدەك ۋە ، -بىز ساڭا گۈل ئېلىپ كەلدۇق .ئال ئال ئوغلۇم »دەپ گۈلنى قولۇمغا تۇتقۇزۇپ قويۇپ ، يەنە بۇلۇتلار ئارىسىغا شۇڭغۇپ كېتىۋاتقۇدەك .
-ئاپا! دا...دا...!

      ئۆز ئاۋازىمدىن ئۆزۈم چۆچۈپ ئويغىنىپ كېتىپتىمەن .كاتىپ بىلەن ليەنجاڭ يۈگۈرۈپ كىرىپ كېلىشتى .ئۇلار نېمە بولغانلىقىمنى سورىدى .ئۇقمايمەن دېگەن مەنىدە بېشىمنى چايقاپ قويۇپ ئۈندىمىدىم . ئۇلار قېشىمدا بىردەم ئولتۇرغاندىن كېيىن :
-ياخشىراق ئارام ئېلىڭ ، -دەپ قويۇپ چىقىپ كەتتى .شۇ كېچىسى تەگسىز خىياللار بىلەن تاڭ ئاتقۇچە كۆزۈم ئىلىنمىدى .
شۇندىن كېيىن ھېلىقىغا ئوخشاش چۈشلەرنى ئۇدا كۆرۈپ تۇردۇم .كۆزۈمنى يۇمساملا ئاق كۆڭلەكلىك ئايال بىلەن چاچ –ساقاللىرى ئاقارغان ھېلىقى خىزىرسۈپەت ئەر بۇلۇتلار ئارىسىدىن مېنى يوقلىغىلى كېلىدۇ .مەن ئۇيقۇدىن ئويغانماي ئۇلار بىلەن دائىم بىللە بولۇشنى ، ئۇلارنى قانماي ھىدلاشنى ئارزۇ قىلىمەن .ئەپسۇس، رەھىمسىز رېئاللىق تاڭ ئېتىشى بىلەن ئۇلارنى مەندىن ئايرىۋېتىدۇ . كۈنلەر شۇ تەرىقىدە ئۆتمەكتە .
ئارىدىن بىر مەزگىل ئۆتۈپ ، مەنمۇ رەسمىي ھەربىي فورما كىيدىم . سەل چوڭ كېلىپ قالغان ھەربىي كىيىم ئىچىدىكى بەدىنىم يېنىك تىترەيتتى . شۇ تاپتىكى ھاياجان ، خۇشاللىقلىرىمنى  بىر نېمە دەپ ئىپادىلىمەك قىيىن .شۇ كۈنلەردە مەخسۇت دادام كەلگەن ئىدى . ئۇ ئۈستىبېشىمغا قاراپ:
      -پاھ ۋارىس ، ھەربىي كىيىم ساڭا نېمانچە يارىشىپ كەتكەن ھوي ! بەئەينى باھادىرلارغىلا ئوخشاپ قالدىڭ جۇمۇ ، -دېدى –دە بىر نەرسىدىن چۆچىگەندەك ئەتراپىغا ئىتتىك قاراپ دەرھال سۆزىنى توختىتىۋالدى .گېلىغا خۇددى بېلىق قىلتىرىقى تۇرۇپ قالغاندەك توختىماي تۈكۈرۈكىنى يۇتقىلى تۇردى .ئۇنىڭ چىرايى قارىداپ كەتكەن ئىدى .ئۇنىڭ قېشىدا تۇرغان ئەركىن ئاكاممۇ نېمىشقىدۇر جىمىپ قالدى .مەن ئۇلارنىڭ بىئەپ ھالىتىگە قاراپ گاڭگىراپلا قالدىم .
-باھادىر دېگىنىڭىز كىم ؟ئۇ قەيەردە ؟-دېدىم مەن .قىسقىغىنا سۈكۈتتىن كېيىن ، مەخسۇت دادام قولىنى يەلكەمگە قويۇپ ، ئۇزۇن بىر ئۇھ تارتىۋېتىپ :
-چوپ –چوڭلا يىگىت بولۇپ قالدىڭ . بىر قىسىم ئىشلارنى ئەمدى سىر تۇتۇپ يۈرۈشنىڭ ھاجىتى قالمىدى ، -دېدى يېنىدىن بىر خاتىرىنى چىقىرىپ ، -ئاپاڭ رەھمەتلىك قازا قىلىش ئالدىدا ماڭا بۇ خاتىرىنى قالدۇرغان ئىدى .داداڭ بىلەن ئاپاڭنىڭ ھايات مۇساپىسىدىكى ئاچچىق –چۈچۈك كەچۈرمىشلىرى يېزىلغان مۇشۇ خاتىرىنى كۆرۈپ چىقساڭ ھەممىنى چۈشىنىسەن .مېنىڭ سۆزلەپ ئولتۇرۇشۇمنىڭ ھاجىتى يوق .ئاپاڭ تۈگەپ كەتكەندە سەن ئۈچ ياشتا ئىدىڭ.شۇندىن ئېتىۋارەن سەن داداڭ تۇرغان مۇشۇ گازارمىدا ، داداڭ ياتقان كارۋاتتا يېتىپ چوڭ بولدۇڭ .ئاۋۇ مىۋىلىك باغنىڭ كۆچەتلىرىنى ، ئاۋۇ –تالتېرەكلەرنى داداڭ تىكتۈرگەن . ھەر بىر توپ گىياھتا داداڭنىڭ قان –تەرى ، مۇشۇ گازارمىنىڭ بۇلۇڭ –پۇشقاقلىرىدا ئىزى بار .مەن داداڭ بىلەن نەچچە يىل بىللە ئىشلىدىم .داداڭ قەيسەر ، يۈرەكلىك ، تىرىشچان ئادەم ئىدى . سەن چوقۇم داداڭنىڭ ئىزىنى بېسىشىڭ كېرەك ، -دېدى ۋە قولىدىكى خاتىرىنى ماڭا سۇندى .ئۇنىڭ كۆزلىرى ياشقا تولغان ئىدى .بۇ گەپلەرنى ئاڭلاپ ، يۈرىكىم ئېچىشىپ كۆز ئالدىم قاراڭغۇلىشىپ كەتتى .ئېسىمنى يىغىپ ھېلىقى خاتىرىنى چىڭ سىقىمدىدىم-دە ئارقامغا ئۆرۈلۈپلا يۈگۈرگەن پېتى ياتاققا كىرىپ ئىشىكنى تاقىدىم .خاتىرىنىڭ بىرىنچى بېتىدە ناھايىتى ئۇستىلىق بىلەن سىزىلغان بىر توپ ئەتىرگۈلنىڭ سۈرىتى بولۇپ ، بىر تال گۈلنىڭ بەرگىلىرى توزۇپ كەتكەن ، يەنە بىرى سولىشىپ قالغان ، ئىككى گۈلنىڭ ئوتتۇرىسىدا  يېڭىلا ئېچىلىشقا باشلىغان يۇمران بىر تال غۇنچە تۇراتتى .گۈلنىڭ ئاستى تەرىپىگە «ئاھ، توزۇپ كېتىۋاتقان سۆيۈملۈك چېچەكلەر »دېگەن خەتلەر يېزىلغان ئىدى .گۈلنىڭ يان تەرىپىگە ھەربىي فورما كىيگەن بىر ئەر بىلەن ئاق كۆڭلەك كىيگەن چىرايلىق بىر ئايالنىڭ سۈرىتى چاپلانغان ئىدى .ئۇلارنىڭ چىرايى مەن چۈشۈمدە كۆرگەن ئەر- ئايالغا ئوخشىغاندەك قىلاتتى . رەسىمگە ئۇزاققىچە قاراپ كەتتىم .بۇلار مېنىڭ ئاتا –ئانام بولسا كېرەك ، دېگەن ئوي بىلەن خاتىرىدىن مەن ئىزدەۋاتقان نەرسە ھازىرلا چىقىدىغاندەك ، تەقەززالىق بىلەن خاتىرىنى ئوقۇشقا باشلىدىم . خاتىرىدىكى خەتلەر ئېنىق ۋە چىرايلىق يېزىلغان ئىدى .

       *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *
ئويلىمىغان يەردىن بۈگۈن ھېلىقى ھەربىي يىگىتنى ئۇچرىتىپ قالدىم . تۆت ئاي ئىلگىرىكى ئىش زادى ئېسىمدىن چىقمايدۇ . باش باھارنىڭ بىر يەكشەنبە كۈنى ئىدى . ئاپام بىلەن ئىككىمىز بازارغا چىققان ئىدۇق .كوچىلار قالايمىقان بولۇپ ، دوقمۇش –دوقمۇشتا يەڭلىرىگە قىزىل بەلگە تاقىشىۋالغان قىزىل قوغدىغۇچىلار ئۇياقتىن –بۇياققا مېڭىشىپ يۈرەتتى .كىشىلەر ئالاقزادىلىك بىلەن بىر –بىرىگە قارىشىپ قويۇپ ، ئۆز يولىغا راۋان بولاتتى .قىزىل قوغدىغۇچىلار كوچىلاردا ، بوينىغا تۆت چاسا تاختاي ئېسىلغان ، بېشىغا گېزىت ۋە ئاق قەغەزدىن ئۇچلۇق قىلىپ ياسالغان  كۇلا كىيگۈزۈلگەن ئادەملەرنى سازايى قىلىشاتتى ، سەل قارشىلىق قىلغۇچىلارنىڭ باش –كۆزىگە ئۇراتتى ، مىلتىقنىڭ پاينىكى بىلەن ئۇلارنى نوقۇيتتى ، تېپەتتى . باش –كۆزلىرى يېرىلغان بىچارىلەر قىزىل قوغدىغۇچىلارنىڭ ئالدىدا لام –جىم دېمەي كىچىك بالىدەك ئىتائەتمەنلىك بىلەن ماڭاتتى . كوچىدا ماشىنىلار ئۇياقتىن –بۇياققا غۇيۇلداپ ئۆتۈشۈپ تۇراتتى . بۇ ئىشلارنى كۆرۈپ دادام يادىمغا كېلىپ قالدى .«مەدەنىيەت زور ئىنقىلاۋى »باشلىنىپ 3-يىلى ناھىيىلىك ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇتقۇچىلىق قىلىۋاتقان دادامنى قىزىل قوغدىغۇچىلار يېرىم كېچىدە ئۆيگە باستۇرۇپ كېلىپ ، پۇت –قولىنى باغلاپ ئېلىپ كەتتى . ئاپام بىلەن ئىككىمىز دادامنى يوقلاپ بېرىپ ئۇلارغا شۇنچىلىك يېلىنىپ يالۋۇرغان بولساقمۇ ئۇلار :
-ياق كۆرۈشۈشكە بولمايدۇ !ياش –ئۆسمۈرلەرنى زەھەرلىگەن «ئەكسىلئىنقىلابچى»بىلەن كۆرۈشۈشمۇ گۇناھ !بۇ يەردىن تېز كېتىڭلار ، -دەپ دۈمبىمىزدىن ئىتتىرىپ چىقىرۋەتتى .ئۇدا بىرنەچچە قېتىم بارغان بولساقمۇ ، دادامنى پەقەت كۆرسەتمىدى . ئۈچ ئايدىن كېيىن دادامنىڭ جەسىدىنى ئېشەك ھارۋىسى بىلەن قايتۇرۇپ كەلدۇق .بۇ قېتىمقى ئىنقىلاب قانداق تېز ۋە قانداق ئۇشتۇمتۇت باشلانغان بولسا ، دادامنىمۇ بىزدىن شۇنداق تېز ، ئۇشتۇمتۇت ئايرىۋەتتى . ئانا بالا ئىككىمىز قانات قۇيرۇقسىز قۇشتەك يۆلەكسىز قالدۇق .دادامنىڭ مائاشى توختىتىۋېتىلگەن بولۇپ ، كۈنىمىز بەكمۇ تەس ئىدى . ئاپام كۈندىن –كۈنگە ئاجىزلاپ كېتىۋاتاتتى . شۇلارنى ئويلاپ مەڭدىگەن ھالدا چوڭ يولنى كېسىپ ئۆتكىنىمنىمۇ تۇيماي قاپتىمەن .ئاپام ئارقامدا كېلىۋاتاتتى .تۇيۇقسىز كەلگەن قىزىل قوغدىغۇچىلار ماشىنىسى ئاپامنى سوقۇۋېتىپ ئۆتۈپ كەتتى . ئاپام 4-5 مېتىر يەرگە قاڭقىپ چۈشتى .ھەش –پەش دېگۈچە ئەتراپىمىزغا ئادەم يىغىلدى . كىشىلەر ئارىسىدىن بىر ھەربىي يىگىت ئوتتۇرىغا چىقىپ ، ئاپامنى يۆلەۋېتىپ :
-يىغلاپ تۇرغان بىلەن ئىش ھەل بولمايدۇ سىڭلىم ، تېز بولۇڭ ، دوختۇرخانىغا ئېلىپ بارايلى ، -دېدى –دە ، ئاپامنى كىچىك بالىنى كۆتۈرگەندەك كۆتۈرۈپ ماڭدى .ئۈن –تىنسىز ئۇنىڭغا ئەگەشتىم .ئۇ دوختۇرخانىدا ئۇياقتىن –بۇياققا چېپىپ يۈرۈپ دوختۇرلارنى ئىزدەپ تاپتى ۋە ئاپامنى جىددى قۇتقۇزۇش بۆلىمىگە ئېلىپ كىردى .بىرەر سائەتتىن كېيىن بىر دوختۇر ئالدىمىزغا چىقىپ :
-ئەھۋالى جىددى ،ئېغىر زەخمىلىنىپتۇ .بالنىستتا يېتىشى كېرەك . 200يۈەن پۇل تاپشۇرۇڭلار ، -دېدى . ئۇ چاغدا نەدىمۇ بىزدە 200يۈەن پۇل بولسۇن .نېمە دېيىشىمنى ئۇقماي تىرناق تاتىلاپ تۇرۇپ قالدىم .ھېلىقى ھەربىي يىگىت مېنىڭ تىل قىسىنچىلىقىمنى سەزگەندەك ئالدىراپ دوختۇرنىڭ ئالدىغا كېلىپ :
-بولىدۇ دوختۇر ، ئادەمنى قۇتقۇزۇپ قالىدىغان ئىش بولسا ، قانچىلىك پۇل كەتسە مەيلى ، -دېدى-دە ، رەسمىيەت ئۆتەپ ، ئاپامنى بالنىستقا ئورۇنلاشتۇردى .ئاندىن ماڭا قاراپ ، -كۆڭلىڭىزنى بۇزماڭ سىڭلىم ، ئاپىڭىزغا ياخشى قاراڭ ، مەن ئاپىڭىزنى يوقلاپ كېلىپ تۇرىمەن ، -دەپ مېڭىشقا تەمشەلدى .
-رەھمەت سىزگە، ياخشىلىقىڭىزنى ھەرگىز ئۇنۇتمايمەن ، دېيەلىدىم ئارانلا . ئۇ دېگەندەك ئاپامنى يوقلاپ بىر نەچچە قېتىم دوختۇرخانىغا كەلدى .ئاپامنىڭ كېسىلى ساقىيىپ ، دوختۇرخانىدىن قايتۇرۇپ چىقتىم .ئەپسۇس ، ھېلىقى ھەربىي يىگىتنىڭ يا ئىسمىنى ، يا ئادرېسىنى سورىۋالماپتىمەن .ئويلىمىغان يەردىن بۈگۈن ئۇنى ئۇچرىتىپ قالدىم .ئۇ مېنى كۆرۈپلا ئالدىمغا كېلىپ ، مەن بىلەن قىزغىن سالاملاشتى ۋە ئاپامنىڭ ئەھۋالىنى سورىدى .ئاپامنىڭ سەللىمازا ساقىيىپ كەتكەنلىكىنى دېدىم ۋە :
-كەچۈرۈڭ ، ئۆتكەندە ئىسمىڭىزنىمۇ سورىماپتىمەن ، ئادرىسىڭىزنى ئۇققان بولسام ...بالنىستقا تۆلىگەن پۇلنى قايتۇرۇپ بېرەي دېگەنىدىم ، -دېدىم قىزىرىپ تۇرۇپ .سۆزلىرىم پەقەت قولاشمايۋاتقاندەك قىلاتتى .«پۇلىڭىزنى قايتۇرۇپ بېرەي»دەۋەتكىنىمگە ھەيران قالدىم . راستىنى ئېيتسام يانچۇقۇمدا ئۇنىڭغا قايتۇرۇپ بەرگىدەك پۇلمۇ يوق ئىدى .
-ئىسمىم باھادىر ، مۇشۇ بازارنىڭ جەنۇبىدىكى ھەربىي قىسىمدا ئىشلەيمەن .–دېدى ئۇ كۈلۈپ تۇرۇپ ۋە ئۇلاپلا ، -تونۇشۇپ قالغىنىمىز ئۈچۈن تولىمۇ خۇشالمەن .پۇلنى بېرىشكە ئالدىرىمىسىڭىزمۇ بولىدۇ ، ئۆتنە –يېرىم قىلىش بىزدىكى نورمال ئىشقۇ ، -دەپ مېنى ئوڭايسىز ئەھۋالدىن قۇتۇلدۇردى .
-مېنىڭ ئىسمىم گۈلشەن ، سىزگە كۆپ رەھمەت ، شەپقەتلىك قولىڭىزغا تەڭرىم بەرىكەت ئاتا قىلغاي ، -دېدىم ئۆزۈمنى ئەركىن ۋە خۇشال تۇتۇشقا ئۇرۇنۇپ ، بىراق ھەركەت ۋە گەپ سۆزلىرىم سۈنئىيدەك تۇيۇلۇپ ، ئۆزۈمچە تەمتىرەپ كەتتىم .كىم بىلىدۇ ، ئالدىمدا ئۆزىنى مەغرۇر، روھلۇق تۇتۇشقا ئۇرۇنىۋاتقان مۇنۇ يىگىت مەندىن تارتىنىپ تۇرامدۇ تېخى ، بولمىسا پۇتىنىڭ ئۇچى بىلەن يەرنى جىجاپ ، بېشىنى تاتىلىمىغان بولاتتى ، دېگەنلەرنى خىيالىمدىن ئۆتكۈزگەچ ئۇنىڭغا يەر تېگىدىن قارىدىم .كۆزلىرىمىز ئۇچراشتى ، ئۇ ئۇيالغاندەك كۆزلىرىنى ئەپقاچتى .دېگىلى سۆز تاپالمىدىمۇ ياكى مەن بىلەن ئۇزۇن بىللە تۇرۇشتىن ئەيمەندىمۇ ، بىلمىدىم ، قامىتىگە خوپ كەلگەن ھەربىي كىيىمىنى تۈزەشتۈرۈپ :
-ئالدىراش ئىشىم بار ئىدى . ۋاقتىڭىز يەتسە بىز تەرەپكىمۇ ئۆتەرسىز ، -دەپ مەن بىلەن خوشلاشتى .

       بىز ئەنە شۇنداق تاسادىپىي تونۇشۇپ قالدۇق . شۇنىڭدىن كېيىن ئۇنى ئۇچراتمىدىم . مەندە ياخشى تەسىر قالدۇرغان ئىدى . ئۇنىڭ ئېغىر –بېسىق مىجەزىنى ، باشقىلارغا ياردەم بېرىشنى ئەلا بىلىدىغان پەزىلىتىنى ياقتۇرۇپ قالغان ئىدىم . ئۇ خېلى تەربىيە كۆرگەن ،قىز-يىگىتلەر ئوتتۇىسىدىكى مۇناسىۋەتكە ئېھتىيات بىلەن مۇئامىلە قىلىدىغان يىگىتتەك قىلاتتى .شۇڭا ئۇ خىيالىمغا كىرگەن ھامان خۇددى باھار كۈنلىرىدىكى تۇنجى ئېچىلغان خۇش –پۇراق گۈلنى ھىدلاشقا ئىنتىلگەن چاغدىكى سېزىمدەك نامەلۇم بىر ئېقىن قەلبىمدە يامراپ قالاتتى . بۇنداق ئېقىم كۆڭلىمنى شادلاندۇرۇپ ، يۈرىكىمنى يېنىڭ تىترىتىپمۇ قوياتتى .بۇنداق چاغلاردا ئۇنى ئىزدەپ پاراڭلىشىپ كەلگۈم كېلەتتىيۇ ، بۇ خىيالىمدىن دەرھال ياناتتىم . ئۇنىڭ بىلەن تونۇشقاندىن بۇيان پات –پات شۇنداق خياللارنى سۈرىدىغان بولۇپ قالغان ئىدىم .بۈگۈن ئۇ مېنى ئىزدەپ كېلىپ ، قوشنىمىزنىڭ بالىسىغا :
-گۈلشەن ھەدىڭىزنى چاقىرىپ چىقىڭ ، -دەپ يىگىرمە تىيىن بېرىپتۇ .بۇ ئۇنىڭ تۇنجى قېتىم مېنى ئىزدەپ ئۆيىمىزگە كېلىشى ئىدى .ئۇنىڭ كەلگىنىدىن ھەم خۇش بولدۇم ، ھەم خىجىل بولدۇم .«نېمىشقا كەلدىكىنە ؟ئاپلا سەت بولىدىغان بولدى ، ھېلىقى پۇلنى بىرسىدىن قەرىز ئېلىپ بولسىمۇ تەييارلاپ قويسامچۇ –ھە »دېگەنلەرنى ئويلىغاچ ئالدىغا چىقتىم :
-ياخشىمۇ سىز،گۈلشەن ، يوقاپ كەتتىڭىزغۇ ؟ ئۆيىڭىزگە ئىزدەپ كەلمىسەم سىزنى كۆرگىلى بولمايدىكەن –ھە ؟-دېدى ئۇ يېقىملىق تەلەپپۇزدا .
-كىرىۋەرسىڭىز بولمامتى تالادا تۇرغىچە ، -دېدىميۇ ، يۈزۈم قۇلاقلىرىم بىلەن قوشۇلۇپ يالقۇن ئالدىدا ئولتۇرغاندەك قىزىرىپ كەتتى .
-ئەمدى ...ئۆيدە...ئاپىڭىز بولۇپ قالسا...-دەپ دۇدۇقلىدى ئۇ .
-ئاپامدىن قورقىدىكەنسىز-دە ، قورقماڭ ، ئاپام سىزگە بەك ئامراق ، ياخشى بالا دەيدۇ تېخى ، -ئاخىرقى گەپنى ئالدىراپ قىلىۋەتكىنىمدىن ئۇيۇلۇپ قالدىم .
ئۇ ئۆيگە كىرىپ ، سۇپىنىڭ لېۋىدە قورۇنۇپقىنا ئولتۇردى .ئالدىغا داستىخان سېلىپ چاي قۇيغاچ :
-ئەجەپ بۇ ياقلارغا قەدىمىڭىز يېتىپ قاپتىغۇ ؟ قەرز سۈيلەپ كەلمىگەنسىز دەۋەتتىم كۆڭلىمدىكىنى يوشۇرۇپ قالالماي .
-سىزنى شۇنداق دەرمىكىن دەپ ئويلىغانىدىم . خۇش بولۇپ كېتەي ، پۇلنىڭ گېپىنى قىلمىسىڭىز ، -ئۇ ئوڭايسىزلانغان ھالەتتە ماڭا لاپ قىلىپ قاراپ قويدى .
-پۇلىڭىزنى ۋاختىدا قايتۇرۇپ بېرەلمىگىنىمدىن بەكمۇ خىجىلمەن .
-بولدى قىلىڭە ، گۈلشەن ، مېنى راستىنلا قەرز سۈيلەپ كەلدىمىكىن دەپ قاپسىز-دە . –دېدى ئۇ تېرىككەندەك قىلىپ .
-قېنى ئەمىسە مۇنۇ زاغرا ناندىن يەپ بېقىڭ ، كەمبەغەلنىڭ زاغرىسى چىشقا داۋا دەپتىكەن ، موما يەپمۇ زېرىككەنسىز ھەقىچان ، -دېدىم ئۆزۈمنى يېنىڭ تۇتۇشقا تىرىشىپ .ئۇ كۆزۈمگە لەپپىدە بىر قارىۋېتىپ ، چايدىن بىر يۇتۇم ئوتلىدى .مەندىكى قورۇنۇش ، ھودۇقۇش ئۇنى تۇنجى ئۇچراتقان چېغىمدىكىدەك كۈچلۈك بولمىسىمۇ ، ئەمما ۋۇجۇدۇمدا يەنىلا ساراسىمە ۋە تەشۋىش ھۆكۈمران ئىدى .قىز -ئوغۇللار ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتلەر ئاجايىپ نازۇك ، سىرلىق بولىدىكەن . چاڭىلداپ سۆزلەپ گېپى تۈگىمەيدىغان سۆزمەن قىزلارمۇ ئوغۇللارنى كۆرسە شۈكلىشىپ قالىدىكەن . بىر -بىرىگە گەپ بەرمەي چاقچاقلىشىپ ھارمايدىغان شوخ يىگىتلەرمۇ قىزلارنى كۆرسە خانىقادىكى موللامنىڭ ئالدىغا كىرىپ قالغان تالىپتەك ئىتائەتمەن بولۇپ كېتىدىكەن . نېمىشقا شۇنداق بولىدىغاندۇ ؟چېچىنى ئارقىغا تارىۋالغان ، قىزلارغىمۇ ئاسان نېسىپ بولمايدىغان زىچ قاشلار ئاستىدىكى بىر جۈپ كۆزىدىن جەسۇرلۇق چىقىپ تۇرغان ، بۇغداي ئۆڭ ، قامەتلىك بۇ يىگىتمۇ شۇ تاپتا ئۈندىمەي ئولتۇراتتى،نېمە ۋەجىدىن مېنى ئىزدەپ كەلگىنىنى دېمىدى .مېنىڭمۇ مېڭەم قۇرۇقدىلىنىپ ، زۇۋانىم تۇتۇلۇپ قالغاندەك ، ئۇنىڭدىن نېمە سادا چىقاركىن دەپ شۈك ئولتۇراتتىم .بىر چاغدا ئۇ ئېغىز ئاچتى :
-ئاپىڭىز كۆرۈنمەيدىغۇ ؟  
-تۇققانلارنى يوقلاپ كېلەي دەپ كەتكەن .
-سىز يالغۇز بالىمۇ ؟دادىڭىزچۇ ؟-باھادىر ئارىدىكى جىملىقنى مەن كۈتمىگەن سۇئال بىلەن بۇزدى .ئۇنىڭ شەلۋەرەپ تۇرغان قەلب يارامنى قايتا ئېچىشتۇرىدىغان مۇنداق سۇئالنى سوراپ قېلىشىنى خىيالىمغىمۇ كەلتۈرمىگەنىدىم .باشقىلارنىڭ مەندىن مۇشۇ سۇئالنى سورىشىدىن ئۆلگۈدەك قورقاتتىم . نېمىلا بولمىسۇن ،ئۇ سوراپ قالغان ئىكەن ، جاۋاپ بېرىشىم كېرەك -تە.كۆزۈمگە لىققىدە ياش كەلدى .ئۇ،مۇۋاپىق بولمىغان سۇئالنى سوراپ قويغىنىغا ئۆكۈندى بولغاي ، دەرھال كۆزىنى مەندىن قاچۇرۇپ ، بېشىنى تۆۋەن سالدى .چىرايىدا پەرىشانلىق ئالامەتلىرى كۆرۈلدى ：
-بۇ ئۆيدە ئاپام بىلەن ئىككىمىزلا تۇرىمىز . دادام بۇندىن بەش يىل بۇرۇن ئۆلۈپ كەتكەن ، -دېدىم مەن گەپ باشلاپ ، -بىزنىڭ بۇ ئائىلىگە باھار پەسلى ياراشمايدىغان ئوخشايدۇ . نېمە ئۈچۈن دېسىڭىز ، ھەممە كەلگۈلۈك بىزگە باھاردا كەلدى . رەھمەتلىك دادامنى پەلەك بىزدىن باھار پەسلىدە ئايرىۋەتتى .ئاپامنىڭ دېيىشىچە ، مەن باھاردا تۇغۇلۇپتىكەنمەن .دادام رەھمىتى ئالەمنى گۈل -چىچەك ھىدىغا تولدۇرغان گۈزەل باھاردىن سۆيۈنۈپ ئىسمىمنى«گۈلشەن»قويغانىكەن .ئەپسۇس، دادام گۈل پەسلىدە «گۈلشەن»نى تاشلاپ كېتىپ قالدى .يىلدا بىر كېلىدىغان باھار پەسلىدە ھەممە ئادەم شادلىققا چۆمۈلسە ، بىز مۇڭلىنىپ ئولتۇرىمىز .كېچىلىرى ئاپام ئىككىمىز بىر -بىرىمىزدىن خۇپىيانە ھالدا يىغلاپ چىقىمىز،كۈندىزى بىر -بىرىمىزگە تەسەللى بېرىپ ،بىر -بىرمىمىزنى بەزلەپ كېلىۋاتىمىز .كۈنلەر مۇشۇ تەرىقىدە ئۆتىۋاتىدۇ .جاھان نېمە بولۇپ كېتىۋاتىدىكىن -تاڭ كۈندە سىنىپىي كۈرەش، كۈندە پىپەن يىغىنى ، بىرسىگە ئۈنلۈكرەك گەپ قىلىشتىنمۇ قورقىدۇ كىشى . ئەجەپ دەردىنى تۆكۈپ كەتتى دەپ قالغانسىز . راستىمنى ئېيتسام ، سۇئالىڭىزنى جاۋاپسىز قالدۇرۇشنى خالىمىدىم . دادام ھايات چېغىدا «ئادەم ئۈمىدۋار، ئىرادىلىك بولىشى كېرەك .بىز بىر مىۋە دەرىخىگە ئوخشايمىز，ئۈمىد-دەرەخنىڭ يىلتىزى，يىلتىزسىز دەرەخ مىۋە بېرەلمەيدۇ .ئىرادە-ئادەمنىڭ قانىتى . بۈركۈت كۈچلۈك قانىتى بىلەن ھەرقانداق بوران -چاپقۇنلارغا بەرداشلىق بېرىپ كۆكتە بىمالال ئۇچالايدۇ . چۈشكۈنلۈك ئادەمنىڭ ئەقلىنى خورىتىدۇ »دەيتتى .ئويلاپ كۆرسەم بۇ گەپلەر توغرا ئىكەن . شۇڭا ، ھەرقانداق قىيىنچىلىق ، كۆڭۈلسىزلىكلەرگە بەرداشلىق بېرىشنى ئۆگەندىم . تەغدىرىمدىن ، تۇرمۇشۇمدىن ، كۈنلىرىمدىن ھەرقانچە زارلانساممۇ ، مەن ئۈچۈن بەرىبىر ئىكەن . باشقىلار ماڭا ئىچ ئاغرىتىپ تەسەللى بېرىشتىن باشقا نېمە قىلىپ بېرەلەيدۇ ، دەردىمنى تارتىشىپ بېرەمدۇ ؟مۇنداق دېسەم سۆزۈمنى خاتا چۈشىنىپ قالماڭ ، ھازىر ئاپام ئىككىمىزنىڭ ھال -كۈنىمىز قەدىر ئەھۋال ئۆتىۋاتىدۇ .ئۈمىد راستىنلا ئادەمنى ياشنىتىدىكەن ، -دېدىم گېپىمنى ئاخىرلاشتۇرۇپ . ئۇ بىر پەس جىمجىت ئولتۇرغاندىن كېيىن كۆزۈمگە قاراپ :
-قەلب يارىڭىزنى تاتىلاپ قويغاندەك تۇرىمەن .كەچۈرۈڭ، سىزنى مۇنچىلىك قەيسەر قىز دەپ ئويلىمىغانىكەنمەن . مېنى ئاكا قاتارىدا كۆرۈپ ئۆز ئەھۋالىڭىزنى سۆزلەپ بەرگىنىڭىزگە رەھمەت . غەيرەتلىك قىزلارنى بەخت ئىزدەيدۇ .خالىساڭلار سىلەردىن ياردىمىمنى ئايىمايمەن ، -دېدى -دە، شەپكىسىنى ئېلىپ مېڭىشقا تەمشەلدى .

-سىزگە رەھمەت ، ئۆينىمۇ كۆرىۋالدىڭىز ، كېلىپ تۇرۇڭ ، -دېدىم ئۇنى ئىشىك ئالدىغىچە ئۇزىتىپ چىقىپ . ئۇ ماقۇل ئىشارىسى بىلەن بېشىنى لىڭشىتىپ قويۇپ ، تېز-تېز چامداپ مېڭىپ كەتتى . ئۆيگە قايتىپ كىرىپ ، خىيالغا چۆكۈپ قانچىلىك ئولتۇرغىنىمنى بىلمەيمەن .ئۆزۈمچە ئۇنى يەنە بىردەم ئولتۇرۇپ كېتىڭ ، دەپ قويمىغىنىمغا پۇشايمان قىلىپ قالدىم .
شۇندىن ئېتىۋارەن پات-پات ئۇچرىشىپ تۇرىدىغان بولدۇق ، سۆھبەت دائىرىمىز كېڭەيدى .بىز ئازادە پاراڭلىشاتتۇق . ئارىمىزدىكى مۇناسىۋەت پەقەتلا ئاكا -سىڭىل ئوتتۇرسىدا بولىدىغان نورمال ، ساپ مۇناسىۋەت ئىدى . ۋاقىت ئۇزارغانچە ، نېمىشقىدۇ ئۇنىڭ يولىغا قارايدىغان بولۇپ قالدىم . ناۋادا ئۇ كېلىپ قالسا ، خۇشاللىقىمنى يوشۇرالماي غىڭشىپ ناخشا ئېيتىپ قوياتتىم ، ئۆزۈممۈ تۈزۈك چۈشىنىشكە ئۈلگۈرمىگەن بىر خىل غەيرىي سېزىملار قەلبىمنى غىدىقلايتتى . بۇنى بويىغا يەتكەن قىزلاردا بولىدىغان نورمال تۇيغۇ بولسا كېرەك دەپ چۈشىنەتتىميۇ ، قانداقلارچە بۇ تۇيغۇغا ئەسىر بولۇپ قالغانلىقىمنى ئۇقمايتتىم .بۇ تۇيغۇ پەقەت باھادىرنى ئۇچراتقان ياكى ئۇنى خىيال قىلغان چاغلاردا پەيدا بولاتتى .ئۇنى بىر نەچچە كۈن ئۇچراتمىسام كۆڭلىم يېرىم بولۇپ يىغلۇغۇم كېلەتتى . شۇڭا ، ئۇنى بارىدۇ دەپ قىياس قىلغان جايلارغا ئىىتىيارسىزلا بېرىپ ئايلىنىپ كېلەتتىم .باغلارغا كىرسەم تويۇنغان گۈل بەرگىنى شوخلۇق بىلەن سۆيۈپ قاچقان بەڭۋاش شامال ئۇنىڭ ھىدىنى ئېلىپ كەلگەندەك ، دىماغلىرىمنى غىدىقلايتتى .تىنىمسىز تەۋرىنىپ تۇرغان يوپۇرماق ۋە ئوت -چۆپلەر ماڭا سالام قىلىۋاتقاندەك نازاكەتلىك ۋە جەزبىدار كۆرىنەتتى .بۇ تۇيغۇلار كۆڭلىمنى ئاۋۇندۇرۇپ دىلىمغا ئېيتىپ تۈگەتكۈسىز شادلىق بېغىشلايتتى .بىراق ، قانداقلارچە بۇ خىياللارنىڭ قۇلىغا ئايلىنىڭ قالغانلىقىمنىڭ سەۋەبىنى بىلىشكە قادىر ئەمەس ئىدىم .
* * * * * * * * *
بىر كۈنى ئاپام مېنى ئالدىغا چاقىردى . تۇرقىدىن ئۇ بىر نېمىدىن ئەنسىرىگەندەك قىلاتتى .
-قىزىم ، سەن بىلەن مەسلىھەتلىشىدىغان ئىش بار ئىدى .كۆپ ئويلىنىپ ، ئاخىر سېنىڭ پىكرىڭنى ئېلىپ باققۇم كەلدى ، -دېدى ئۇ . ئاپامنىڭ چىرايىدىن دىلىغۇللۇق چىقىپ تۇراتتى .
-ئۇنچىۋالا ئويلانغۇدەك نېمە گەپتى ئۇ ، ئاپا ؟ دەۋەرگىنە ، بۇ ئۆيدە باشقا بىرسى يوققۇ ، -دېدىم ئاپامنىڭ ئىككى چېكىسىدىن باشلاپ ئاقىرىشقا باشلىغان چېچىنى سىلىغاچ .ئاپام ياش يامراپ تۇرغان كۆزىنى سۈرتۈپ ، ئۇزۇن بىر ئۇھ تارتىۋېلىپ ئالدىرىماي سۆزلىدى .
-ئوردا قوۋۇق دېگەن يەردە سوپى ھاجى دەيدىغان بىر شىرەم تۇغقىنىمىز بار .ئۇ ئىمانى كامىل ، قول ئىلكىدىمۇ بار كىشى ، ئالدىنقى يىلى ئاللا تائالانىڭ بۇيرىقى بىلەن ھەرەمگە بېرىپ ھاجى بولۇپ كەلدى .كۆز تەككەندەك ئايالى قازا قىلىپ كېتىپ ئىككى ئوغۇل ، بىر قىز بىلەن قالغانىكەن .چوڭ ئوغلىنى بىلەمسەنكىن ؟داداڭ رەھمىتى بىلەن ئوتتۇرا مەكتەپتە بىللە ئەپەندىچىلىك قىلغان ھېلىقى ھېزىم ئەپەندى دېگەن بالا .ئۇ ھازىرمۇ شۇ مەكتەپتە ئەپەندىچىلىك قىلىۋاتقۇدەك .
-دەۋاتقىنىڭ ، ئايالىنى تۇغماس دەپ قويىۋەتكەن ھېلىقى «ھېزىم شاللاق»دېگەن كىشى بولۇپ قالمىسۇن يەنە ، -دەپ ئاپامنىڭ سۆزىنى بۆلدۈم .چۈنكى ناھىيىلىك ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇتقۇچىلىق قىلىۋاتقان دوستۇم سۈبھىنۇر شۇ مەكتەپتە ھېزىم ئىسىملىك بىر ئوقۇتقۇچىنىڭ بارلىقىنى ، ئۇنىڭ ھازىر مەكتەپ ئىنقىلاۋى كومىتېتىنىڭ ئىنقىلابقا مەسئۇل مۇدىرى ئىكەنلىكىنى ، قىزلارنىڭ كۆزىنىڭ ئىچىگە قاراپ يۈرىدىغانلىقىنى ، شۇڭا ئۇنىڭغا «شاللاق»دەپ لەقەم قويۇۋالغانلىقىنى ، ئۈچ يىل بىرگە ئۆتكەن چىرايلىق ئايالىنى «تۇغماس»دەپ قويىۋېتىپ ، يېڭىدىن مەكتەپ پۈتتۈرۈپ كەلگەن بىز قىزنىڭ ئارقىسىدىن سوكۇلداپ يۈرگەنلىكىنى سۆزلەپ بەرگەن ۋە ئەينى چاغدا داداڭنى «مەسلىسى بار »دەپ تارتىپ چىقارغۇچىلارنىڭ بىرى دەل ئاشۇ «ھېزىم شاللاق»ئىكەن ، دېگەنىدى . مەنمۇ ئۇنى كۆرگەنىدىم . ئۇ چىرايىدىن شۇملۇق يېغىپ تۇرىدىغان قورسىقىنى چىقىرىپ ، ئۆردەكتەك ئىغاڭشىپ ماڭىدىغان ئادەم ئىدى .سۈبھىنۇرنىڭ گەپلىرىنى ئاڭلىغاندىن كېيىن ئۇنى كۆرسەملا جۇدۇنۇم تۇتۇپ ، چايناپ پۈركىۋەتكۈم كېلىپ يۈرەتتىم . شۇڭا ئاپامنىڭ ئاغزىدىن «ھېزىم»دېگەن ئىسىمنى ئاڭلاپلا تېنىم شۈركىنىپ ، يۈرىكىم ئېغىپ كەتتى .شۇنداقتىمۇ ، ئاپامنىڭ نېمە دېمەكچى بولغانلىقىنى بىلىپ باقماقچى بولۇپ ، ئۆزۈمنى بېسىپ سۆزىگە قۇلاق سالدىم .
-توغرا ، توغرا ، دەل شۇ بالام .توي قىلىپ مىجەزى كېلىشەلمەي ئاجىرشىپ كەتتى دېگەندەك قىلىۋىدى .يالغۇز قىزىنىمۇ بىر كادىر بالىغا بەرگەنىكەن ، ئۇنى –بۇنى دەپ باھانە كۆرسىتىپ ، بىر چىرايلىق قىزنى بىر بالىسى بىلەن يولغا سېلىپ قويۇپتۇدەك .ئۇمۇ بىر ئىرادە-تەقدىر ، ئاللاھنىڭ بۇيرىقىسىز قىل تەۋرىمەيدۇ قىزىم . ھەممە نەرسە جۈپتى بىلەن دەپ ، ھېزىم بالىغىمۇ ئاللاھنىڭ بۇيرىغىنى باردۇ .

ئاپامنىڭ مەقسىدىنى ئاڭقىرالماي ، كۆزىگە سۇئال نەزىرى بىلەن تىكىلدىم .ئاپام ئەيمىنگەندەك ، كۆزۈمگە قاراپ قويۇپ سۆزدىن توختاپ قالدى .
-ساڭا نېمە بولدى ئاپا ، بىر دەم سوپى ھاجىنىڭ ، بىردەم قىزى بىلەن ئوغلىنىڭ گېپىنى قىلىپ كەتتىڭغۇ ئادەمنىڭ ئىچىنى پۇشۇرۇپ .
-ئالدىرىمىساڭچۇ ، ئادەم گېپىنى تېپىپ دېگۈچە لوقما سېلىشقا ئۇستا بولۇپ كېتىپسەن قىزىم ، -ئاپام يەنە جىمىپ قالدى . ئۇ بىر پەس ئۈندىمەي ئولتۇرغاندىن كېيىن ئاندىن سۆزىنى داۋام قىلدى .
شۇ سوپى ھاجى دېگەن كىشى بىزنىڭ ئۆيگە ئەلچى كىرگۈزۈپتىكەن .
-نېمە ؟ ئەلچى كىرگۈزۈپتۇ ؟ كىمگە ...؟-تۇنجى قېتىم ئاپامنىڭ كۆزىگۆ مىختەك قادالدىم . ئاۋازىمنىڭ قاتتىق چىقىپ كەتكەنلىكىدىن چۆچۈپ كەتكەن ئاپام سەل ئارقىغا داجىپ ، چىرايىمغا قارىغىنىچە ئولتۇرۇپ قالدى . يۈرىگىم كۆكرەك قەپىسىگە پاتمايۋاتقاندەك قاتتىق سوقۇپ ، ئىچىمنىڭ بىر يېرى كۆيۈك ئۈستىگە تۇز چاچقاندەك ئېچىشىپ ئاغرىپ كەتتى .ئاپامنىڭ چىرايى شۇم خەۋەر يەتكۈزۈپ قويۇپ ، قورقۇپ كەتكەن ئادەمنىڭ چىرايىدەك سارغىيىپ كەتكەن ئىدى .بىردەملىك جىمجىتلىقتىن كېيىن ئاپام ئۈزۈلۈپ قالغان گېپىنىڭ ئاخىرىنى داۋاملاشتۇررۇپ :
-داداڭ رەھمىتى چوغ چاچرىغاندەكلا بىزنى تاشلاپ ئارىمىزدىن كەتتى .سەنغۇ چوڭ بولۇپ قالدىڭ ، لېكىن سەن قىز بالا . «ئېيىق بولسىمۇ جۈپتىڭ بولسۇن ، ئۆڭكۈر بولسىمۇ ئۆيۈڭ بولسۇن »دېگەن گەپ بار . تۇل خوتۇننىڭ ئېتى يامان بولىدىكەن . ياخشى كۈننىڭ يامىنى بولۇپ قالسا ، ئەر كىشى يوق ئۆي تۈۋرىكى يوق قوتانغا ئوخشاپ قالىدۇ . ئەتىياز دوختۇرغا كىرىپ قېلىۋىدىم ، نېمە كۈنلەرنى كۆرمىدۇق . ھېلىمۇ تەلىيىمىزگە ھېلىقى ھەربىي بالىغا ئۇچراپتىمىز ، خېلى ئىنساپى بار بالىكەن . شۇ بالا بولمىغان بولسا ماڭا نەدىمۇ بۇ كۈن .رىزقىم تۈگىمىگەن ئوخشايدۇ ، ساڭا ھەمراھ بولۇپ ئولتۇرغىنىمغا مىڭ شۈكۈر، -دەپ كۆزىگە ياش ئالدى ۋە داۋام قىلدى ، -شۇ سوپى ھاجى :«شازادىخان لايىق كۆرسە نىكاھلاپ ئۆيگە ئەكىلىۋالسام ، گۈلشەن قىزغىمۇ ئۆزۈم ئاتىدارچىلىق قىلىمەن »دەپ ئەلچى ئەۋەتىپتۇ ، -دېدى ۋە سەن نېمە دەيسەن ؟ دېگەن مەنىدە كۆزۈمگە قاراپ قويۇپ ، ئۇيالغاندەك بېشىنى ساڭگىلاتتى . «قېرىغاندا قېرى تارتۇق ، قىلىقلىرى ئاندىن ئارتۇق »دېگەندەك ، ئۇ ساڭا كەلگەن ئەلچى ئىكەن-دە ، دېگەنلەرنى خىيالىمدىن ئۆتكۈزۈپ ، كۆڭلىم ئارامىغا چۈشتى ، ئاپامنىڭ بايامقى باش –ئايىغى يوق گەپلىرى مېنىمۇ تەمتىرىتىپ قويغان ئىدى .ئاپامنىڭ گېپىگە بىر تۇرۇپ كۈلگۈم كەلدى ، بىر تۇرۇپ بىچارە ئاپامغا ئىچىممۇ ئاغرىپ قالدى .
ناۋادا ئەلچى قويغان كىشى ھېزىم شاللاقنىڭ دادىسى بولماي باشقا بىرسى بولغىنىدا ، نېرى –بېرىسىنى سۈرۈشتۈرمەيلا ، كۆڭلۈڭ خالىغان بولسا مەيلى ئاپا ، دەۋەتكەنمۇ بولار ئىدىم .بىراق ، ھېزىم شاللاق راستىنلا بىگۇناھ دادامنىڭ قاتىلى بولسا ، جاھاندا ئادەم تۈگەپ قالغاندەك ، ئاپام «دادامنىڭ قاتىلى»غا ئانا بولۇپ بارارمۇ ، دېگەن سۇئال كاللامدا چاقماق چېقىلغاندەك دەھشەتلىك ساراسىمە پەيدا قىلىپ ، پۈتكۈل ۋۇجۇدۇمنى ئۇن تاسقاۋاتقان توك تۈگمىنىدەك چايقىۋەتتى .قىممەتلىك بىر نېمىسىنى يىتتۈرۈپ قويۇپ ، نېمە قىلارىنى ئۇقماي مەڭدەپ قالغان كىشىدەك يەرگە بېقىپ ئولتۇرۇپ قالدىم . لېكىن نېمىلا دېگەنبىلەن ئالدىمدا ئولتۇرغىنى ماڭا ھاياتلىق ئاتا قىلىپ كەلگەن مېھرىبان ئانا دە . بىر ئايال ئۈچۈن ھەم  ئاتىلىق ، ھەم ئانىلىق بۇرچىنى ئادا قىلىپ ياشاش ئاسانمۇ ؟ مەن ئاپامنىڭ ياغلىقىنى تۈزەشتۈرگەچ :
-ئەلچىلەرگە نېمە دېدىڭ ؟-دەپ سورىدىم .
-نېمە دەيتتىم ، قىزىم بىلەن مەسلىھەتلىشىپ كۆرەي دېۋىدىم ، ئۇنداقتا پەيشەنبە خەۋىرىنى ئالايلى ، دېيىشىپ كەتتى شۇ ، -دېدى ئۇ سەل روھلىنىپ .
-لايىق كۆرگەن بولساڭ بوپتۇ ، مەنمۇ قوشۇلىمەن ، ئەمما بىر شەرتىم بار ، مەن مۇشۇ ئۆيدە تۇرىمەن ، مېنى ئۆزۈڭ بىلەن بىللە ئېلىپ بېرىشقا زورلىمايسەن ، بولامدۇ ئاپا ؟-دېدىم مەيۈس قىياپەتتە .
-ئۆزۈڭ يالغۇز قىينىلىپ قالارسەنمىكىن ، دېدى ئاپام .
قىينىلىپمۇ قالماسمەن ، پات –پات كېلىپ يوقلاپ تۇرساڭلا بولدى . ئۆينىڭ چىرىغىنى ئۆچۈرۈپ قويساق بولماس ، -دېدىم ئىچ –ئىچىمدىن ئېتىلىپ چىقىۋاتقان يىغىنى تەستە بېسىپ .

ئاپام ئاخىر تەلىپىمگە كۆندى .شۇنداق قىلىپ ئاپام سوپى ھاجىغا ياتلىق بولدى .بىر نەچچە كۈندىن كېيىن سوپى ھاجى ئاپامنى ئېلىپ ئۆيگە كەلدى .ئۇ ئۆي ئىچىگە بىر قۇر كۆز يۈگۈرتكەندىن كېيىن :«يۈزى ئېچىلمىغان قىز بالا يالغۇز تۇرسا يامان بولىدۇ »دېگەندەك پەتىۋالارنى توقۇپ ، ئۆينى كۆچۈرۈپ ، مېنىمۇ ئېلىپ كەتمەكچى بولدى .ئۇلار بىلەن ھېزىم شاللاقمۇ بىللە كەلگەن ئىدى .ئاپاممۇ :مەن بىلەن بىللە تۇرغىنىڭ تۈزۈكتەك قىلىدۇ ، سەندىن ئەنسىرەپ قالىدىكەنمەن ، دەپ شۇ تەرەپكە ئۆتۈپ ، ماڭا نەسىھەت قىلشىقىلى تۇردى .
-ياق ، دادامدىن قالغان بۇ ئۆيدىن ھىچيەرگە بارمايمەن . مېنى ئىختىيارىمغا قويۇڭلار !-دەپ ئۈن سېلىپ يىغلاپ تاشلىدىم . قولۇم –قوشنىلار سوپى ھاجىغا :
-بولدى قىلسىلا ھاجىم ، بىرنەچچە ۋاقىتتىن كېيىن گۈلشەننى ماقۇل كەلتۈرۈپ ئاندىن ئۆينى كۆچۈرسىلىمۇ ئۆلگىرىلا ، -دېيىشىپ تۇرىشىغا ئاسماندىن چۈشكەندەك باھادىر كېلىپ قالدى . ئۇ ئەھۋالنى ئۇققاندىن كېيىن ماڭا تەسەللى بەردى . ئاندىن ئاپامغا قاراپ :
-شازادىخان ئاپا ، ئۆز ئۆگزىسىگە كۆنگەن كەپتەر باشقىلارنىڭ ئۆگزىسىگە ئاسان قونمايدۇ .گۈلشەن ئۆزى تۇغۇلۇپ ئۆسكەن مۇشۇ ئۆيدە تۇرغىنى تۈزۈكمىكىن ، ئوبدانراق ئويلىشىپ باقسىلا ،–دېدى .
-مەن ھېزىم شاللاقنى ئوبدان بىلىمەن ، ئۇنىڭ قولىدىن ھەر بالا كېلىدۇ .ئۇنىڭدىن ھېزى بولغان تۈزۈك .سوپى ھاجىدىنمۇ ئېھتىيات قىلىڭ ، ئاپىڭىز قانداقلارچە بۇ ئادەمگە يولۇقۇپ قالدىكىنە ؟-دېدى باھادىر ئۇلار كەتكەندىن كېيىن .
-شۇنى دېمەمسىز ،
قېرىغاندا تازا بىر توخۇ پوقى بىر نېمىلەرگە ئۇچرىغان ئوخشايدۇ ، -دېدىم مەنمۇ كۆڭلىم يېرىم بولۇپ .
شۇ ئىشتىن كېيىن باھادىر بىردىنبىر يېقىن ئادىمىمگە ئايلىنىپ قالدى .كۆڭلىمدىكى گەپلىرىمنى دەيدىغان ، ئۇنى كۆرسەم تارتىنىپ ئولتۇرۋالمايدىغان بولدۇم .ئۇمۇ پات -پات كېلىپ مېنى يوقلاپ تۇراتتى .بۇنىڭ ئۈچۈن كۆڭلىمنىڭ بىر يەرلىرى خۇشال ئىدى . بىراق، ئاپام بىلەن سوپى ھاجى ئۆينى كۆچۈرۈپ مېنى يېنىغا ئېلىپ كېتىش نىيىتىدىن يانمىدى . بۇنى ئاز دەپ ھېزىم شاللاقمۇ ئۇنى –بۇنى كۆتۈرۈپ مېنى يوقلاش باھانىسى بىلەن پات -پات ئۆيگە كېلىدىغان بولىۋالدى . بەزىدە خۇيۇمنى تۇتقۇزۇپ ، مەندىن كۆزىنى ئۈزمەي بىر –ئىككى سائەت پۇشۇلداپ ئولتۇرۋالاتتى .بۇنىڭدىن ئىچىم سىقىلىپ ئۆينى ئۇنىڭغا يالغۇز تاشلاپ چىقىپ كەتسەم ، زېرىككەن چېغىدا قايتىپ كېتىپ قالاتتى .
بىر كۈنى ، باھادىر كېلىپ تۇرىشىغا كەينىدىنلا ئىككى سومكىدا يەل –يېمىش كۆتۈرۈپ ھېزىم شاللاق كىرىپ كەلدى .ئۇنىڭ كەينىدىنلا سوپى ھاجى بىلەن ئاپام كىردى .
-بەللى ، شازادىخان كۆردىڭلىمۇ ماۋۇ قىزىڭلىنى !كۈپ-كۈندۈزدە خۇدانىڭ غەزىپىدىن قورقماي ، يات بىر ئەركەك بىلەن ھا...ھا، ھى-ھى لىشىپ ئولتۇرغىنىنى ، ئەستاغپۇرۇللا، نامەھرەم بولىدۇ نامەھرەم !ھەي سىلىنى !بىللە ئېلىپ كېتەيلى دېسەم ، بىر مەزگىل بۇ يەردە تۇرسۇن دېدىڭلار ، مانا ئەمدى نېمە ئىش بۇ ؟ نەدىن كەلگەن بىر نېمە بۇ بېزىرىپ ئولتۇرىدىغان !-سوپى ھاجى قايناپلا كەتتى .
-ئۆزلىرىنى بېسىۋالسىلا تەخسىر ، بىراۋغا ھاقارەت قىلىپ ، بىھۇدە زىتىغا تېگىش شەرىئىتىمىزگە توغرا كەلمەيدىغۇ دەيمەن ، -دېدى باھادىر خاتىرجەملىك بىلەن ئۇنىڭ كۆزلىرىگە قاراپ .
-بىزگە بالا چوڭ قىلىشىپ بەرگەندەك گەپ قىلىسەنغۇ ھوي لومودى !-سوپى ھاجى ئاچچىقتىن تىترەپ كەتتى .
-بولدى قىلسىلىچۇ دادىسى ، بالىلارغا تەربىيە قىلايلى ، -دېدى ئاپام يېلىنغا ھالدا سوپى ھاجىنىڭ پېشىنى تارتىپ تۇرۇپ . ھېزىم شاللاق بىر چەتتە گەپ قىلماي پۇشۇلداپ ئولتۇراتتى .
-بۇ ھېلىقى دوختۇر پۇلىنى تۆلىگەن لومودى شۇمۇ ؟-سوپى ھاجىم شۇنداق دېگىنىچە قويۇن يانچۇقىدىن مايلىشىپ رەڭگى ئۆزگىرىپ كەتكەن بىر تۈگۈنچەكنى ئالدى-دە، قات –قات چېگىلگەن تۈگۈچلەرنى چىشى بىلەن تارتقۇچلاپ يېشىپ ، بەش يۈەن، ئىككى يۈەن ، بىر يۈەن ۋە موچەنلىك بىر تۇتام پۇلنى ئېلىپ بىر ھازا سانىغاندىن كېيىن باھادىرنىڭ ئالدىغا تاشلاپ ، -ئالە پۇلۇڭنى ، كۆزۈمگە ئىككىنچى كۆرۈنگۈچى بولما ، مۇنۇ قىزنى ئەمدى ئازدۇرىدىغان بولساڭ ھوشۇقۇڭنى چېقىۋېتىمەن !-دېدى ئاچچىقى بىلەن ، ئاندىن ئاپامنىڭ ئالدىغا كېلىپ ، -قىزىڭلىغا گەپ قىلىڭلار ، ھازىرلا بىز بىلەن كەتسۇن، ھەممە ئىشقا ئۆزۈم ئىگە، -دېدى .بىچارە ئاپام ئىتائەتمەنلىك بىلەن بېشىنى لىڭشىتتى .

ئەلەمدىن يېرىلغۇدەك بولۇپ ئولتۇرغان باھادىر ئورنىدىن چاچراپ تۇرۇپ كەتتى –دە ، ئالدىدا تۇرغان پۇلنى سوپى ھاجىنىڭ ئالدىغا تاشلاپ :
-كېپەك يىيىشكە رازى بولۇپ ، قىسىلىپ يۈرۈپ يىغقان پۇللىرىنى يانچۇقلىرىغا سېلىۋالسىلا ، سىلىگە سەدىقەم بولسۇن ، بىراق پوشكىلىنى يەپ ، يېغىنى ئىچىپ باقاي دېمىسىلە ، پوشكال سىڭگەن بىلەن يېغى كۆڭۈلنى ئاينىتىدۇ ، -دېدى-دە ئۆيدىن چىقىپ كەتتى .
-بىز بىلەن كەتكىن قىزىم ، بۇ يەردە يالغۇز تۇرساڭ خاتىرجەم بولالمايدىكەنمىز ، ئاپاڭمۇ غېمىڭنى يەپ ، قويغان –تۇتقىنىنى ئۇقماي قالىدىكەن ، -دېدى سوپى ھاجى يەنە ماڭا خىزمەت ئىشلەپ .ئۇنىڭ بايىقى ئەسەبىلىكى قاياققىدۇر تارقاپ ، مۇلايىملىشىپ قالغان ئىدى . ئاپاممۇ بېشىمنى سىلاپ تۇرۇپ :
-مەنمۇ زېرىكىپ قالىدىكەنمەن ، يېنىمدا سەن بولساڭ كۆڭلىم توق تۇرىدىكەن ، يېقىندىن بۇيان چۈشۈم بۇزۇلۇپ تۇرىدۇ . گېپىمنى ئاڭلاپ مەن بىلەن بارغان بولساڭ قىزىم ، -دەپ كىچىك بالىدەك يىغلاپ كەتتى .ئۇنىڭ يىغىسى باغرىمنى ئەزدى .ئاپامنىڭ كۆز يېشىنى كۆرۈشنى خالىمىدىم .ئەمما مېڭەمدە بېرىش –بارماسلىق ئوتتۇرسىدا كەسكىن كۈرەش بولىۋاتاتتى .ئاپامنىڭ يېلىنىپ –يالۋۇرۇشلىرى ، گۆدەك بالىدەك ياش تۆكۈشلىرى ، سوپى ھاجىنىڭ ئالدىدا گۇناھكاردەك بويۇن قىسىپ تۇرۇشلىرىغا قاراپ ئىچىم ئاغرىدى .ئاخىر ، ئۇلار مېنى تۈرمىگە سولىمىغاندىكىن بېرىپ باقمايمەنمۇ ، دېگەن قارارغا كېلىپ ، بۇ ئۆينىڭ ھېچقانداق نەرسىسىگە تەگمىسە ئاندىن بارىدىغانلىقىمنى ئېيتتىم . ئۇلار تەلىپىمگە ماقۇل بولدى .نەرسە كېرەكلەرنى يىغۇشتۇرۇپ قويۇپ ، ئۆزۈم تۇغۇلۇپ چوڭ بولغان ئۆيۈم بىلەن قىيالمىغان ھالدا خوشلىشىپ ، ئاپام بىلەن سوپى ھاجىلارنىڭ ئۆيىگە كەتتىم .ئۇلار دەرۋازا يېنىدىكى كىچىككىنە بىر ئېغىز ئۆينى ماڭا تۈزەشتۈرۈپ بەردى .شۇنداق قىلىپ ، بۇ ئائىلىنىڭ ئەزاسى بولۇپ قالدىم . ھەممىدىن بەك ئاپام خۇشال بولۇپ كەتتى .سوپى ھاجىمۇ ، ھېزىم شاللاقمۇ ماڭا ئىللىق مۇئامىلىدە بولۇشقا تىرىشتى . لېكىن ، مەن قەپەسكە چۈشۈپ قالغان قۇشتەك يۈرىكىم سىقىلىپ ، روھىم چۈشۈپ كېتىۋاتاتتى .ئۇلارنىڭ چىرايلىق گەپلىرىمۇ قۇلىقىمغا ياقمايتتى . مەھەللىدىكى دوستلىرىم ، قولۇم –قوشنىلار ۋە باھادىر يادىمغا يېتىپ قالسا ئاچچىق يىغا تۇتاتتى-دە،ئۆينىڭ ئارقىسىدىكى باغقا چىقىپ قانغۇچە يىغلىۋېلىپ قايتىپ كىرەتتىم .تۇرمۇشۇمدا تۇيۇقسىز يۈز بېرىۋاتقان بۇ ئۆزگىرىشلەر يۈرىكىمنى ئۆرتەپ تۇراتتى .ھېزىم شاللاقنىڭ ئۇنى –بۇنى باھانە قىلىپ ئۆيۈمگە ئۈسۈپ كىرىشلىرى ، ئاخشاملىرى خېلى بىر چاغقىچە ئىشىك ئالدىدا ئۇياقتىن –بۇياققا مېڭىپ يۈرۈشلىرى جېنىمغا تېگىپ ، ئالدىراپ بۇ ئۆيگە كەلگىنىمگە پۇشايمان قىلدىم . ئۆيدىن بىردەم نېرى بولسام ئۇلار «گۈلشەن قېنى »دېيىشىپ مېنى سۈرۈشتە قىلىشاتتى .ئۆيگە بېرىپ كېلەي دېسەم خۇددى بىر يەرگە قېچىپ كېتىدىغاندەك سوپى ھاجىنىڭ قىزىنى چاقىرتىپ كېلىپ ماڭا ھەمراھ قىلىپ قوياتتى .
بىر كۈنى بازارغا كىرىپ چىقاي ، دېۋىدىم ، قىزىنى يەنە قوشۇپ قويدى .بازاردىن قايتىپ كەلسەك ، ئۆيدە ھېچكىم يوق ئىدى . قىزى سىرتقا چىقىپ كېتىپ بىر چاغدا «داداملار كىچىك ئاتىمىزنىڭ ئۆيىگە كېتىپتۇ ، بىردەمگىچە كېلىپ قالار ، مەن قايتاي »دەپ كېتىپ قالدى .شۇنچە چوڭ ھويلىدا ئۆزۈم يالغۇز قالدىم .كەچ كىردى .بىر چاغدا دەرۋازا تىرىقشىدى . ئۇلارنى كەلگەن چېغى دەپ ئىشىكنى ئېچىشىمغا ھېزىم شاللاق دەلدەڭشىگەن پېتى كىرىپ كەلدى .ئۇنىڭ تىنىقىدىن ھاراق پۇرىقى كېلىپ تۇراتتى . قورققىنىمدىن لاغىلداپ تىترىگىنىمچە ئۆيگە يۈگۈردۈم .ئۇ ئارقامدىن كىرىپ :
-ھە، چىراي...لىق تۇمۇ...چۇ...قۇم بارمۇ...سىز؟-دېگىنىچە يۈزۈمنى سىلىدى . يۈزۈمدە يىلان ماڭغاندەك ئەندىكىپ كەتتىم ، -سىزنى ...ئۆلگۈ...دەك...ياخشى كۆرىمەن ...بىلەمسىز ؟-ئۇ ماڭا يېقىنلاپ كەلدى .
-ئۇنداق قىلماڭ ، ھېزىم ئاكا ، سىز ھازىر مېنىڭ ئاكامغۇ . –دېدىم ئارقامغا داجىغاچ .بىراق ئۇ تېخىمۇ يېقىنلاپ كېلىپ ، قولىنى بوينۇمغا ئۇزاتتى .
-يىراق تۇر ...ئىپلاس!-بار كۈچۈم بىلەن ئۇنى ئىتتىردىم . ئۇ ئارقىغا سەنتۈرۈلۈپ بېرىپ ، سۇپىنىڭ گىرۋىكىگە تىرىلىپ قالدى . قورقۇنچىلىقىمدا ئۆيدىن قۇيۇندەك ئېتىلىپ چىقىشىمغا بىرسىگە قاتتىق سوقۇلۇپ كەتتىم . ئۇ سوپى ھاجى ئىدى . ئارقىدا ئاپام مەڭدەپ نېمە ئىش ئىكەنلىكىنى ئاڭقىرالماي تۇرغان ئاپامغا ئېسىلىپ يىغلاپ تاشلىدىم . سوپى ھاجى كەينىمدىن دەلدۈگۈنۈپ چىقىۋاتقان ئوغلىنى كۆرۈپ :
-ھۇ نومۇسسىز ، خوتۇنتالاق ، -دېگىنىچە ، ئۇنى بىر تەستەك سالدى . ئاپام مېنى ئۆيگە ئېلىپ كىردى .
-بۇ ئۆيدە تۇرساڭ سەن تۇر ، ئاپا ، مەن ئەتە ئۆيگە كېتىمەن . –دېدىم كەلكۈندەك تاشقىنلاۋاتقان ئەلەملىك يىغامنى باسالماي .
-ئۇنداق دېمە قىزىم ، سەن كەتسەڭ ، بۇ ئۆيدە مەن قانداق خاتىرجەم ئولتۇرالايمەن .قېرىغىنىمدا نېمە كۈن بۇ ، توي قىلىمەن دېمەي ، ئۆيۈمدە قومىچىمنى يەپ ئولتۇرساممۇ بوپتىكەن ، سەنمۇ قىينىلىپ كەتتىڭ ، -ئۇ ئاغزىنى ئۆمچەيتىپ كۆزىگە ياش ئالدى . ئانا –بالا ئىككىمىز ئولتۇرۇپ بىردەم يىغلىشىۋالدۇق . سوپى ھاجى كىرىپ ئاپامنى چاقىرمىغان بولسا ، يەنە قانچىلىك ئولتۇراتتۇقكىن ...

شۇ ۋەقەدىن كېيىن ، ھېزىم شاللاق كۆزۈمگە كىرىۋالمايدىغان بولدى .ئارىدىن ئون كۈنچە ئۆتكەن ئىدى .بىر كۈنى كەچتە ئاپامنىڭ يېنىغا كىرمەكچى بولۇپ ، ئىشىك ئالدىغا بېرىشىمغا ئاپام بىلەن سوپى ھاجىنىڭ گەپلىرى قۇلىقىمغا كىردى :
-بىزنىڭ ھېزىم گۈلشەننى ياقتۇرۇپ قالغاندەك قىلىدۇ . ئىككىسىنىڭ بېشىنى قوشۇپ قويايلىمىكىن .
-گۈلشەن تېخى كىچىك ، بالىلىق قىلىپ قويارمىكىن .
-نەدىكى گەپنى قىلىدىكەنسىلە ، بىزنىڭ ۋاقتىمىزدا تۇماق بىلەن ئۇرسا يىقىلمايدىغان قىزنى ئەرگە بېرىدىغان ، مەنمۇ تۇنجى ئايالىمنى ئون ئىككى يېشىدا نىكاھلاپ ئالغان .ماقۇل دەڭلا ، ئىككىسىگە نىكاھ ئوقۇتۇپ قويساق كۆنۈشۈپ قالىدۇ ...
سوپى ھاجىنىڭ گەپلىرىنى ئاڭلاپ ، زىمىستاندا تۇغۇلۇپ قالغان ئوغلاقتەك لاغىلداپ كەتتىم . يۈرىكىمنىڭ رېتىمى تېزلىشىپ ، ئۆپكەم ئاغزىمغا تىقىلىپ قالدى .ئەسلى ئىش مۇنداقكەن-دە ، «جىننىڭ قەستى شاپتۇلدا»دەپ .چىلبۆرە ئەپت-بەشرىسىنى ئاخىر ئاشكارىلىدى .مەن پۇتۇمنىڭ ئۇچىدا دەسسەپ يېنىپ كىرىپ ، نەرسە –كېرەكلىرىمنى يىغىشتۇردۇم-دە، ئاستالا ئۆيدىن چىقتىم .ئۆز ئۆيۈمگە قايتىپ كېلىپ ، رەھمەتلىك دادام ھايات بولغان بولسا ، بۇ كۈنلەرنىمۇ كۆرمەس ئىدۇق ، دەپ ياش تۆكۈپ ، كېچىنى تاڭغا ئۇلىدىم .
ئەتىسى ئاپام ئۆڭسىلى ئۆچكەن ھالدا ئۆيگە كىرىپ :
-بارمۇسەن قىزىم ، ئەجەپمۇ ئەنسىرەتتىڭ ، مەن كەتتىم دەپ قويساڭ بولماسمىدى ، -دېدى يىغلاپ تۇرۇپ .
-دېسەممۇ بەرىبىر،بولدى ، ئۇ ئۆيگە قەتئىي بارمايمەن ، ئاپا ، سوپى بىلەن قىلىشقان گەپلىرىڭلارنىڭ ھەممىنى ئاڭلىدىم .مېنى قىزىم دېسەڭ ئەمدى ئۇلارنىڭ گېپىنى قىلغۇچى بولما ، -دېدىم قەتئىيلىك بىلەن .ئاپام پەرىشان ھالدا قايتىپ كەتتى . ئاپام قايتىپ بارغاندىن كېيىن ، سوپى ھاجى ئاپامغا :
-مەن سىلىنى نىكاھلاپ ئالغان ، ئاتا –ئانىسىنىڭ سۆزىگە كىرمىگەن بالىنى ئەمدى ئىزدەپ بارماڭلار ، ئەگەر بارساڭلار ، بۇ ئۆيگە يېنىپ كەلمەڭلار ، -دەپتۇ .شۇندىن كېيىن ئاپامنىڭ كېلىشىمۇ شالاڭلاشتى .بەزىدە سوپى ھاجى يوق چاغدىن پايدىلىنىپ كېلەتتى-دە، بىردەمدىلا كېتىشكە ئالدىرايتتى .ئولتۇرۇشقا دەۋەت قىلسام :
-ئۆيىگە بېرىپ قاپتىمەن ، ئەردىن ئاجراشتى دېگەن ئاتاقنى كۆتۈرگەندىن كۆرە سىڭگەن نېنىمنى يەپ ئولتۇراي ، قۇلاق تېنچ بولسۇن قىزىم ، -دەيتتى-دە، كېتەتتى .دادامدىنغۇ ئايرىلىپ قالدىم ، ھايات يۈرگەن ئاپامنىمۇ ۋاقتى –ۋاقتىدا كۆرەلمەيدىغان بولدۇم .بۇنى ئويلىسام كۆڭلۈم بەك يېرىم بولاتتى .بۇ كۈنلەردە باھادىر مېنى پات –پات يوقلاپ تۇردى ، قىزىق –قىزىق پاراڭلىرى بىلەن كۆڭلىمنى كۆتۈرۈپ ، ماڭا تەسەللى بەردى .

ئۆز ئۆيۈمگە قايتىپ كېلىپ ئۇزۇن ئۆتمەيلا يەنە بىر ئىشقا دۇچ كەلدىم .بۇ ئىشمۇ ئالدىن كېلىشىپ قويغاندەك ئۇشتۇمتۇت يۈز بەردى . بىر كۈنى كەچتە قاتتىق شامال چىققىلى تۇردى . ئىشىكنى تاقاپ قويۇپ خىيال بىلەن ئولتۇرسام ئىشىك چېكىلدى .باھادىر كەلگەن چېغى دەپ ئىتتىك بېرىپ ئىشىكنى ئېچىپتىمەن .ئۆيگە باھادىر ئەمەس ھېزىم شاللاق كىرىپ كەلدى .ئۇنىڭدىن ھاراق پۇراپ تۇراتتى .
-بۇ كېچىدە نېمە دەپ كەلدىڭىز ؟ئۆيدىن چىقىڭ ، بولمىسا ئادەم چاقىرىمەن ، -دېدىم قاپىقىمنى تۈرۈپ .
-باشقىلارنى نېمىشقا قوغلىمايسىز ؟بىز ئاكا –سىڭىلغۇ ؟-دېدى ئۇ كۆزۈمنىڭ ئىچىگە قاراپ .
-ئاكا –سىڭىلمىش تېخى ، مېنىڭ سەندەك ئاكام يوق . چىق !-شۇنداق دېيىشىمگە ئۇ ئىشىكنى گۇپ قىلىپ ياپتى-دە ماڭا ئېتىلدى .بۆرىنىڭ چاڭگىلىغا كىرىپ قالغان توشقاندەك تىپىرلاپ كەتتىم ، بوينۇمغا ئۇزاتقان قولىنى بار كۈچۈم بىلەن چىشلىدىم . دەل شۇ پەيتتە ئىشىك ئېچىلدى ، ھېزىم شاللاق ئارقىسىغا ئۆرۈلۈپ ، غەزەپ بىلەن تىكىلىپ تۇرغان باھادىرنى كۆرۈپ چۆچۈپ كەتتى .
-يوقال كۆزۈمدىن نومۇسسىز !-باھادىر چىشلىرىنى غۇچۇرلاتتى .
خەپ توختاپتۇر ، سەن بىلەن ئايرىم ھېساپلىشىمەن ، -ھېزىم شاللاق شۇنداق دېگىنىچە چىقىپ كەتتى .
-مەن تېخى سىزنى كەلدىمىكىن دەپ ئىشىكنى ئېچىپتىمەن ، بۇ شاللاقنىڭ كەلگىنىنى نەدىن بىلەي ، -دېدىم كۆزۈمدىكى ياشلارنى سۈرتۈپ .
-ھېلىمۇ ۋاقتىدا كەپتىمەن ، مەن كەلمىگەن بولسام نېمە قىلاتتىكىن سىزنى ، -ئۇ كۈلۈپ كۆزۈمگە قارىدى .
-نېمە قىلاتتى ، ئاۋۇ توقماق بىلەن ئۆلىدىغان يېرىگە كېلىشتۈرۈپ سالاتتىم شۇ ، -ئىشىك ئارقىدىكى توقماقنى شەرەتلىدىم .
-كۈچىڭىز يېتەمدۇ ؟
-نېمىشقا يەتمىگۈدەك ؟ يېتىدۇ !سىزنى ئويلىساملا كۈچ –قۇۋەتكە تولىمەن ، -بايىقى پەرىشانلىق بىراقلا تارقاپ ، كۆڭلىم يورۇپ كەتتى .
-گېپىڭىز راست بولسا چاي دەملىمەمسىز ، چېيىڭىزنى ئىچكۈم كېلىپ قالدى .
-بىر چىنە سۈت بولغان بولسا ھە ، ئەتكەن چاي قىلىپ بەرگەن بولسام .
-ئۇمۇ بولۇپ قالار ، ھازىرچە سىنچېيىڭىزنى ئىچىپ تۇرايلى .
بىز چاي ئىچكەچ بىردەم پاراڭلىشىپ ئولتۇردۇق .باھادىر كەتكەندىن كېيىن ، خېلى چاغلارغىچە ئۇيقۇم كەلمەي، ئۇنى ئويلاپ ياتتىم .ئارىمىزدىكى بوشلۇق بارغانچە تارىيىپ ، يېقىنلىشىپ كېتىۋاتاتتۇق .ئۇنىڭ بىلەن پاراڭلاشسام غەم –قايغۇلىرىم بىراقلا تارقاپ يەڭگىللەپ قالاتتىم .

* * * * * * * * * * * *
باھادىر بىلەن تونۇشقىنىمغاھەش-پەش دېگۈچە بىر يىل بولۇپ قاپتۇ .ئۇنىڭ بىلەن تونۇشقاندىن بۇيان روھىمدا ، گەپ –سۆز، ھەركەتلىرىمدە نۇرغۇن ئۆزگىرىش بولدى .سەبىي خىياللار قۇچىقىدىن يۇلقۇنۇپ چىقىپ ھاياتقا سوغۇققانلىق بىلەن مۇئامىلە قىلىدىغان بولدۇم .
  بۈگۈن «8-مارت»ئاياللار بايرىمى . باھادىر مېنى ياتىقىغا تەكلىپ قىلدى .بۈگۈن مەن چېچىمغا جىگدە يىلىمى سۈرۈپ ئىككى تال ئۆرۈپ تۈگىۋالدىم ، ئۆزۈم ياخشى كۆرىدىغان بېغىررەڭ چاپىنىم بىلەن يوپكامنى كىيدىم . چۈنكى باھادىر «ئاق يۈزلۈك قىزلارغا خورمارەڭ، بېغىررەڭ كىيىملەر بەك يارىشىدۇ ، ئۇلارنىڭ ھۆسنىگە ھۆسۈن قوشۇپ ، ئادەمنى ئۆزىگە مەھلىيا قىلىدۇ »دېگەندەك قىلىۋىدى .
   مەن كىيىنىپ بولۇپ ، ئەينەك ئالدىدا ئۆز-ئۆزەمگە مەستلىكىم كېلىپ بىر پەس تۇرۇپ قالدىم .«ھېزىم شاللاقتەك بىر نېمىلەرنىڭ ئارقامدىن سايىدەك ئەگىشىپ يۈرگىنى بىكار ئەمەس ئىكەن-دە»دەپ پىچىرلىغاچ، باھادىرنى ساقلىتىپ قويماسلىق ئۈچۈن ئالدىراپ ئۆيدىن چىقتىم .ئۇ مېنى گازارما ئالدىدا ساقلىماقچى بولغانىدى .مەن ھازىرغىچە ئۇنىڭ تۇرار جايىنى كۆرمىگەن ئىدىم .
دەرۋازا ئالدىدا ساقلاپ تۇرغان باھادىر مېنى كۆرۈپلا ئىتتىك ئالدىمغا كەلدى-دە قولىنى ماڭا ئۇزىتىپ :
-كەلمەي قالارمىكىن دەپ ئەنسىرەپ تۇراتتىم گۈلشەن ، ۋاقىتقا جەڭچىلەردەكلا رىئايە قىلىدىكەنسىز جۇمۇ ، -دېدى رازىمەنلىك بىلەن كۈلۈپ .
-ھەربىيچە روھنى ماڭىمۇ سىڭدۈرۈپ بوپسىز ، ھەربىيلەردە ئادەمنى سېھىرلەيدىغان كۈچ بارمۇ نېمە ؟-دېدىم ئۇنىڭغا چاقچاق قىلىپ .
ئۇ جاۋاپ ئورنىغا قولۇمنى كۈچلۈك ئالقانلىرى بىلەن مۇجۇپ قويدى . ئۇنىڭ ئالقىنىدا سىرقىراۋاتقان قولۇمنى ئىتتىك تارتىۋېلىپ ، ئەنسىزلىك بىلەن ئەتراپقا قارىدىم ، تەلىيىمگە ئەتراپتا ئادەم يوق ئىكەن .ئۇنىڭ باشلىشى بىلەن دەرۋازىدىن كىردىم .دەرۋازىنىڭ ئىككى يېقىغا تىكىلگەن مىۋە كۆچەتلىرى بىخلىنىپ چېچەكلەشكە تەمشەلگەن ئىدى .رەتلىك سېلىنغا ئۈچ كورپۇس خىش ئۆينىڭ ئارقىسىدىن سارغۇچ يېشىل ئۇچى كۆرىنىپ تۇرغان مەجنۇنتال شاخلىرى باھارنىڭ مەيىن شامىلىدا بوشقىنا لىڭشىپ تۇراتتى .بىر چەتتىكى سېمونىت مەيداندا بوي تۇرقى ئانچە پەرقلىنىپ كەتمەيدىغان ھەربىي كىيىم كىيگەن جەڭچىلەر مەشىق قىلىۋاتاتتى . ئۇلار مېنى كۆرۈپلا بويۇنلىرىنى سوزۇپ قاراشقا باشلىدى .خىجىل بولغىنىمدىن يۈرىكىم دۈپۈلدەپ ، پۇتلىرىم كالۋالاشقىلى تۇردى . ئىتتىك يەرگە قارىۋالدىم .بىر ھەربىينىڭ «دىققەت»دەپ ئۈنلۈك ۋاقىرىشىدىن چۆچۈپ بېشىمنى كۆتۈردۈم .بەلكىم ئۇ باشلىق بولسا كېرەك .جەڭچىلەر قارچىغىدىن ئۈركىگەن كەپتەردەك ، ئىتتىك گەۋدىسىنى رۇسلاپ ئالدىدا قاپىقىنى تۈرۈپ قاراپ تۇرغان ھەربىيگە تىكىلدى . مەن ئۇھ، دېگىنىمچە باھادىرغا ئەگىشىپ ماڭدىم .
-قورقۇپ كەتتىڭىزغۇ ،گۈلشەن ؟
-قورقماي ئەمىسە ، كۆرمەمسىز ، ئادەم كۆرۈپ باقمىغاندەك قاراپ كەتكىنىنى ئۇلارنىڭ .
-قاراپ قويسا نېمە بوپتۇ ، كۆزنى قاراشقا ، كۆرۈشكە ياراتقاندىكىن .
-شۇنداقمۇ ، باشلىقى قانداق بولسا ئەسكىرى شۇنداق بولىدۇ دەڭە، -دەۋەتتىم ئىتتىكلا .
-نېمانداق گەپدان بولۇپ كەتتىڭىز ؟ئادەمنى ئالدىڭىزدا سۆزلىيەلمەس قىلىۋەتمەڭ يەنە .
-ياقەي ، سىزنىڭ ئاغزىڭىزنى ئېتىۋالغىلى بولامدۇ .سىزنى جەڭچىلەرگە ئاۋۇ باشلىقتىن بەكرەك ۋاقىرايدۇ دەپ ئاڭلىدىم ، راستمۇ ؟
-باشلىق ئەمەس ، پەيجاڭ دەڭ ، -ئۇ كۈلۈپ كەتتى .
-ماقۇل سىزنى ليەنجاڭ، يەنە بىرسىنى پەيجاڭ دەپ ئەمىلىڭلارنى قوشۇپ چاقىراي .
-ھە، ياق ، مېنى باھادىر دېسىڭىزلا بولدى،-ئۇ سۆزىنىڭ ئاخىرىنى يۇتىۋېتىپ ، بىر خىل قولايسىز ھەركەت بىلەن بېشىنى تاتىلىدى .مۇنداقلا قىلىپ قويغان چاقچىقىم ئۇنى ئۇيالدۇرۇپ قويغان ئىدى . ئەمەلىيەتتە ھەربىيلەرنىڭ ئەمىلىنى پەرقلەندۈرىدىغان پەيجاڭ ، ليەنجاڭ دېگەنلەرنىڭ مەرتىۋىسىنىڭ قايسى دەرىجىدە ئىكەنلىكىنى بىلمىگەنلىكتىن ، بەرىبىر باشلىققۇ دەپ چۈشىنەتتىم .باھادىرنى ليەنجاڭ ئىكەن دەپ ئاڭلىغانىدىم .شۇڭا نېرى –بېرىسىنى ئويلاپ ئولتۇرمايلا يۇقۇرىقى چاقچاقنى قىلغان ئىدىم .
-قېنى ياتاققا مەرھەمەت ، -ئۇ كىچىك كارىدور ئىچىگە كىرىپ ، ئۇدۇل ئىشىكنى ئېچىپ ، ئۆزى سەل ئارقىغا داجىدى .ياتاق ئىچى پاكىز ھەم ناھايىتى رەتلىك بولۇپ ، كارۋات ئالدىدىكى ئۈستەلگە يەل –يېمىش ۋە تاتلىق –تۈرۈملەر تىزىلغان ئىدى .

سېرىق ھەربىيچە يوتقان دەزمالدا بېسىلغاندەك تۆت قىرى چىقىرىلىپ يىغىلغان ، ئۈستەل ئورۇندۇق ۋە كارىۋات گىرۋەكلىرى تولا سۈرتۈلگەنلىكتىن بولسا كېرەك ، پارقىراپ تۇراتتى .
-قۇرۇق تۆت تامغا ئەجەپ قاراپ كەتتىڭىزغۇ، قېنى ئولتۇرۇڭ . بۇ مېنىڭ ھەم ياتىقىم ھەم ئىشخانام .ئەسكەر بولغاندىكىن مۇشۇنداق ئاددى –ساددا ئۆتىدىغان ئىشكەن ، -دېدى باھادىر ئورۇندۇقنى مېنىڭ ئالدىمغا سۈرۈپ .
-كارۋىتىڭىزدا ئولتۇرسام بولامدۇ ؟-دېدىم ئۇنىڭ كارۋىتىغا سەپ سېلىپ قارىغاچ، -كىرلىكنى يېڭىلا يۇغاندەك قىلىسىز ، پۇرلاشتۇرۇۋېتەرمەنمىكىن .
-بولدى ئولتۇرۇۋېرىڭە ، ئادەمنى خىجىل قىلماي ، پۇرلاشسا يۇيۇپ بېرەرسىز .
-چاتاق يوق ، كىيىم –كېچەكلىرىڭىز بولسا ئاپىرىپ بېرىڭ ، يۇيۇپ دەزماللاپ بېرىمەن .سىڭىل دېگەن ئاكىسىنىڭ خىزمىتىنى قىلماي كىمنىڭ خىزمىتىنى قىلاتتى ؟-دېدىم مەن كارىۋاتقا ئولتۇرۋېتىپ .
-قاچانغىچە ئاكا دەپ ئۆتىسىز ، بۇنىڭدىنمۇ چىرايلىق ئاتالغۇلار بارغۇ ؟-ئۇ شۇنداق دېدى-دە، قۇلاقلىرىغىچە قىزىرىپ كەتتى ، لەۋلىرى بىلىنەر –بىلىنمەس تىترەپ ، نەپەس ئېلىشى سەل ئىتتىكلەشتى . ئۇنىڭ بۇنداق ھالىتىنى كۆرمىگەنىدىم .
-ۋىيەي، قىزىقكەنسىز ، ليەنجاڭ دېسەم تېخى ، ئاكا دېسەم تېخى ، ئۇكام دەيمۇيە ؟-دېدىم ئارىدىكى كەيپىياتنى كۆتۈرۈش نىيىتىدە چاقچاق قىلىپ . ئۇ كۈلىۋەتتى .
بىر دەمدىن كېيىن بايام جەڭچىلەرنى مەشىق قىلدۇرىۋاتقان ھېلىقى ھەربىي ياتاققا كىرىپ كەلدى .
-سىلەرنى تونۇشتۇرۇپ قوياي ، بۇ قىزنىڭ ئىسمى گۈلشەن ، قۇمباغ كوچىسىدا ئولتۇرىدۇ .مەن ساڭا تەرىپىنى قىلىپ بەرگەن خۇشچاقچاق ، كىيىكتەك ئۈركۈگەك قىز مۇشۇ . بۇ يىگىتنىڭ ئىسمى مەخسۇت ، ھەربىي مەكتەپنى پۈتتۈرۈپ بىزنىڭ بۇ ليەنگە تەقسىم قىلىنىپ كەلگەن .بىز ئۇنى مەخسۇت پەيجاڭ دەپ ئاتاپ كۆنۈپ قاپتۇق .
-باھادىر ئاكام گېپىڭىزنى تولا قىلىدۇ .مەنمۇ بىر كۆرۈپ باقسام دەپ يۈرەتتىم . بۈگۈن نېسىپ بوپتۇ . باھادىر ئاكامنىڭ كۆزى مال تونۇيدۇ جۇمۇ ، -دېدى مەخسۇت پەيجاڭ كۈلۈپ تۇرۇپ .
-نېمىلەرنى دەپ يۈرىدىغانسىز ، -مەن قىزىرىپ يەرگە قارىۋالدىم .
شۇنىڭ بىلەن ئارىنى بىر پەس جىمجىتلىق باستى . خۇددى كىم ئاۋۋال بىر نېمە دەيدىكىن دەپ باش ساڭگىلىتىپ، يىغىندا ئولتۇرغان كىشىلەردەك بىر –بىرىمىزگە قارىشىپ ئولتۇرۇپ قالدۇق .
-سۇغا چۈشكەن تاشتەك جىمىپلا كەتتىڭلارغۇ ، ئادەمنىڭ ئىچىنى سىقىپ ، قىزىق –قىزىق پاراڭلىرىڭلار بولسا ئاڭلايلىچۇ ،- دېدىم ئۇلارنىڭ جىمجىت ئولتۇرغىنىغا ئىچىم پۇشۇپ .
-سىزنى خۇشچاقچاق ، سۆزمەن قىز ، بۇلبۇلدەك سايرايدۇ دەپ ئاڭلىغان ، سىزدىن ئۈمىد كۈتۈپ ...شۇنداققۇ-ھە!-دېدى مەخسۇت پەيجاڭ باھادىرغا قاراپ .
-قىزىقكەنسىز ، چاقچاققا پاس، ئۇسسۇلغا ساز كېرەك . تاڭگازا چىشلىۋالغاندەك ئولتۇرسىڭىز مەن نېمە دەيتتىم ئەمىسە ،-دېدىم ئۇنىڭ سۆزىگە ئۇلاپلا ، ياتاقتىن كۈلكە كۆتۈرۈلدى .
-خوپ بولدىمۇ ؟بۇلبۇلمۇ چوقۇپ قويامدىكەن ؟-دېدى باھادىر.تېخىمۇ قاتتىق كۈلكە كۆتۈرۈلدى .
كۈلكە –چاقچاق بىلەن خېلى ئۇلتۇردۇق .مەخسۇت پەيجاڭ ئوچۇق –يورۇق ،چىقىشقاقيىگىت ئىكەن .بىر چاغدا شەپكىسىنى قولىغا ئېلىپ :
-ليەنجاڭ،مەن جەڭچىلەرنى تاماققا ئورۇنلاشتۇرۇپ كىرەي ، سىز گۈلشەن بىلەن پاراڭلاشقاچ تۇرۇڭ ، باشقا ئورۇنلاشتۇرۇش يوقتۇ-ھە؟-دەپ مېڭىشقا تەمشەلدى .باھادىر باش لىڭشىتىپ «ماقۇل»ئىشارىسى قىلدى .بىر ئازدىن كېيىن ئۇ ئىككى جەڭچى بىلەن تاماق كۆتۈرۈپ كىردى . تۇنجى قېتىم ھەربىيلەرنىڭ غىزاسىغا ئېغىز تەگدىم .قورۇمىلىرى خېلى گۆشلۈك ۋە تەملىك ئىدى . مومىسىمۇ ئوخشىغانىدى .بۇ ئاي ، بۇ كۈنلەردە بۇنچىلىك ياخشى غىزالىنىش ئاز ساندىكى كىشىلەرگىلا نېسىپ بولاتتى .شۇڭا ، كۆڭلۈمگە «جەڭچىلەر دائىم مۇشۇنداق غىزالىنامدىغاندۇ ياكى بۇ ئۇلارنىڭ ماڭا كۆرسەتكەن ئىلتىپاتىمىدۇ؟»دېگەن ئوي كەلدى-دە، ئۈندىمەي ئولتۇرۇپ تاماق يەۋاتقان باھادىرغا :
-جەڭچىلىرىڭىز كادىرلار تاماقنىڭ ياخشىسىنى ئۆزى يەيدۇ دەپ چۇقان سالماس-دېدىم .
-ياقەي ، جەڭچىلەر نېمە يىسە ، بىزمۇ شۇنى يەيمىز، بۈگۈن بايرىمىڭىزنى مۇبارەكلەش يۈزىسىدىن ماۋۇ كونسىرۋالارنى ئۆزىمىز سېتىۋالدۇق ، -دېدى ئۇ تەخسىلەردىكى كونسېرۋالارنى كۆزى بىلەن شەرەتلەپ .
-ھەپتىدە بىر -ئىككى قېتىم كىچىك زىياپەت ئورۇنلاشتۇرىمىز ، بۈگۈن سىزنىڭ بايرىمىڭىز دەل زىياپەتكە توغرا كەپتۇ ، -دەپ قوشۇمچە قىلدى مەخسۇت پەيجاڭ .
-پاھ، ئەجەپ تەلەيلىك جۇمۇ مەن ، -رازىمەنلىك بىلەن ئۇلارغا قاراپ كۈلۈپ قويدۇم .
-ئەلۋەتتە ، سىزنى تاغدەك تەلەي كۈتۈپ تۇرۇپتۇ ، بېشىڭىزدا چۆرگىلەپ يۈرگەن بەخت قۇشىدىن ئۈركۈپ يۈرىسىزغۇ تاڭ،-مەخسۇت پەيجاڭ مەنىلىك كۈلۈپ قويۇپ سىرتقا ماڭدى . باھادىرمۇ كۆزۈمگە قاراپ قويۇپ مەخسۇت پەيجاڭنىڭ ئارقىسىدىن چىقىپ كەتتى .

ئۇھ، دېگىنىمچە چوڭقۇر نەپەس ئالدىم .مەخسۇتنىڭ سۆزلىرى مېنى خېلى تەمتىرىتىپ قويدى ، ئۇ باھادىر بىلەن ئىككىمىز ئوتتۇرسىدا ئەلچىلىك رولىنى ئويناۋاتقاندەك قىلاتتى .بىردەمدىن كېيىن باھادىر قايتىپ كىردى .
-سىزنى يالغۇز تاشلاپ قويدۇم ، رەنجىمەيدىغانسىز ؟-دېدى ئۇ يېنىمغا ئولتۇرىۋېتىپ .
-رەنجىسەم نېمە چارە ، ئولتۇرمايسىزغۇ تاڭ ئادەمنى چاقىرىپ قويۇپ ، -مەن ئۇنىڭغا قاراپ كۈلۈپ قويدۇم .
-يېنىڭىزدىن بىر مىنوتمۇ ئايرىلغۇم يوق ، بىراق ...سىزنى كۆرسەملا ئويلىغانلىرىم قېچىپ كېتىدىغان بولۇپ قالدى ، -ئۇ جىمىپ قالدى . دېمىسىمۇ يېقىندىن بۇيان بىر –بىرىمىزنى كۆرسەكلا زۇۋانىمىز تۇتۇلۇپ ،دېگىلى سۆز تاپالمايدىغان،بىر –بىرىمىزگە ئەيمىنىپ قارىشىپ قويۇپ ، چوڭقۇر –چوڭقۇر ئۇھ تارتىدىغان بولۇپ قېلىۋاتاتتۇق .
ۋاقىت بىر يەرگە بېرىپ قالغان ئىدى .مەن قايتىشقا تەمشەلدىم . باھادىر دەرۋازا ئالدىغىچە ئۇزىتىپ چىقتى . نېمىشقىدۇر ئۇ مەيۈس كۆرىنەتتى . ئۇنىڭغا ئىچىم ئاغرىپ قالدى . ئۆيگە بېرىپ يالغۇز ئولتۇرغاندىن ، قېشىدا يەنە بىر دەم ئولتۇرساممۇ بولاتتى ، بىراق ، بىر قىز ئۈچۈن يىگىتلەرنىڭ يېنىدا ئۇزۇن ئولتۇرۋېلىش ياخشى ئىش ئەمەس .يەنە كېلىپ باھادىرغا ئالدىراپ تومۇر تۇتقۇزۇپ قويساممۇ بولماس .يىگىتلەر خۇشال –خورام يۈرىدىغان قىزلارنى ھېسسىياتچان قىز ، پەرداز قىلىپ ياسىنىپ يۈرىدىغان قىزلارنى ياسانچۇق قىز ، ئالدىراڭغۇ ، ئاغزى ئىتتىكرەك قىزلارنى سۇيۇق مىجەزلىك قىز ، سىر ساقلاشنى ياخشى كۆرىدىغان قىزلارنى مۆرىمەس قىز ، مۇناسىۋەت دائىرسى كەڭرەك ، ئويۇنغا ئامراق قىزلارنى بولسا شاللاق قىز دېگەندەك تۈرلەرگە ئايرىپ ، ئۇلارنىڭ خارەكتىرىگە قاراپ ئىش تۇتارمىش .باھادىر مېنى قايسى خىلغا تەۋە دەپ قارىدى ، ئۇنىسى نامەلۇم .مەخسۇت پەيجاڭنىڭ گېپىگە قارىغاندا ، مېنىڭ مىجەزىمنىمۇ باھالاپ بولغاندەك قىلىدۇ .ھەربىيلەرنى ياۋاش، گەپ قىلمايدۇ دېگىلى بولمىغۇدەك .
باھادىر ئېغىر-بېسىق مىجەزى ، مەنىلىك گەپلىرى بىلەن قەلبىمنى ئەسىر قىلىۋالغىلى تۇردى .ئىلگىرى ئۇنىڭ ياخشىلىقىغا جاۋاپ قايتۇرۇش يۈزىسىدىن نورمال باردى –كەلدى قىلغانىدىم ، شۇ ۋەجىدىن ئۇنى ئاكا ئورنىدا كۆرۈپ كەلگەنىدىم . ۋاقىت ئۆتكەنسېرى ئۇنىڭغا نىسبەتەن قەلبىمدە باشقىچە بىر سېزىمنىڭ پەيدا بولىۋاتقانلىقىنى سېزىۋاتىمەن .بۇ سېزىم ئۇنى كۆرگەن ھامان كۈچىيىۋاتىدۇ .مانا ، ئۇنىڭ بىلەن خوشلىشىپ نەچچە قەدەم ماڭا-ماڭمايلا كۆزلىرىم ئىرادەمگە بويسۇنمىغىلى تۇردى ، ئارقامغا قارىدىم . باھادىر يېقىن بىر كىشىسىنى يىراق سەپەرگە ئۇزىتىۋېتىپ ، ئايرىلىشقا كۆزى قىيماي غەمگە پېتىپ تۇرغان ئادەمدەك بىر خىل مەيۈس قىياپەتتە مەندىن كۆزىنى ئۈزمەي قاراپ تۇراتتى .