بەھرام گور پادىشاھلىقى ‹‹شاھنامە››10-بۆلۈم [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

گۆر ئوغلى  شاھ  بەھرام دەۋرى (‹‹شاھنامە›› ئونىنچى بۆلۈم)
1-يەزدىگىرد پادىشاھلىقى(يىگىرمە بىر يىل داۋام قىلغان)
پەلەكنىڭ ھۈنىرى ئالماشتۇرۇش.كۈن بىلەن تۈن ۋە ھەر بىر كۈن بىر -بىرى بىلەن دەۋر قىلىپ ئالمىشىپ تۇرغاندەك ،ئىران شاھلىرىمۇ بىرىنىڭ ئىزىنى بىرى بېسىپ ئۈزلۈكسىز ئالمىشىپ كەلدى. ئىران زىمىنى  ئاخىرى يەزدىگىرد پادىشاھلىقى دەۋرىگە قەدەم قويدى.بۇ دەۋرنىڭ تۇنجى پادىشاھى يەزدىگىرد بولغاچقا ئۇ ۋە ئۇنىڭ پەرزەنتلىرى ھۆكۈم سۈرگەن دەۋر ‹‹يەزدىگىرد پادىشاھلىقى دەۋرى ››دەپ ئاتالدى.
   ئەڭ ئالدى بىلەن يەزدىگىرد يەتتە يىل پادىشاھ بولدى.شۇ مەزگىللەردە ئالىملارنىمۇ تاڭ قالدۇرغۇدەك ئىشلار يۈزبەردى. دانا شەھرىيار جاھاننى ئىلكىگە ئېلىپ بەختىيار بولغان بولسىمۇ لېكىن بىرمۇ  پەرزەنتى بولمىغاچقا كۆڭلى تولىمۇ پەرىشان ئېدى.سەككىزىنچى يىلىغا كەلگەندە  شاھنىڭ دۇئالىرى ئىجابەت بولۇپ جامالى نۇرى ئالەمنى قاپلىغىدەك ھورمۇزد چىھىرلىك بىر ئوغۇل  پەرزەند كۆردى.بۇ پەرزەنتنىڭ ئىقبال يۇلتۇزى تولىمۇ مۇنەۋۋەر بولۇپ ،بەختى گويا پارلاپ تۇرغان ماھ ئېدى.گۆدەكنىڭ ئىقبالىدىن ئىلھام ئالغان شاھ ئوغلىغا ‹‹بەھرام›› دەپ ئىسىم قويدى.بۇ ئەلدە ھەر بىر سۆزلىرىدىن دانالىق تۆكۈلۈپ تۇرۇدىغان  يېتىلگەن مۇنەججىملەر كۆپ ئېدى.بۇلارنىڭ بىرى  ھىندىلارنىڭ سەرۋەرى بولغان سۇرۇش ئىسىملىك دانا ،يەنە بىرى ھۇشيار ئىسىملىك پارىس ھۆكۈما ئېدى. بۇلارنىڭ ئىلمى ئالدىدا پۈتكۈل كائىنات تەسلىم بولاتتى.
بىر كۈنى شاھ ئۇلارغا پەرمان چۈشۈردى:
-دانالار سارايغا كەلسۇن،بىپايان كەڭ ئاسمانغا بېقىپ ،پالچىلىق كارامەتلىرىنى ئىشقا سېلىپ، پەرزەنتىمنىڭ كەلگۈسى ئىقبالىنى ئېنىقلاپ بىلسۇن.
ئۇلار  كەڭ ئاسماندىكى يۇلتۇزلار توپىغا بېقىپ رۇمچە زىج دەستۇرلىرىنىڭ مەنىسىنى يېشىپ، يۇلتۇزلارنىڭ جايلىشىش ھالىتىنى قېتىرقىنىپ مۇھاكىمە قىلىپ، ئاخىرى بەھرامنىڭ كەلگۈسى ئىقبالى ھەققىدە دانا  يەكۈن چىقىرىپ دېيىشتىلەركى:
-بەھرام –ئۇ بىر مەشھۇر شاھى جاھان ئىكەن.ئۇ يەتتە ئىقلىمغا ھۆكۈمران بولۇر.بىلىمى دېڭىزدەك چوڭقۇر،قەلبى دەريادەك كەڭ شەھرىيار بولۇر.
ئۇلار يۇلتۇزلار ھالىنى ھېساپلاپ بىلگەندىن كېيىن خۇش خەۋەرنى تېزرەك  يەتكۈزمەك بولۇپ  ئالدىراپ يەزدىگىردنىڭ ئالدىغا ماڭدى.شاھ بىلەن كۆرۈشكەندىن كېيىن ئۇنى سىردىن خەۋەردار قىلىپ مۇنداق دېدى:
-ئەي ئۇلۇغ شاھىم،بىز بارلىق تەپەككۇرلىرىمىزنى سەپەرۋەر قىلىپ تەقدىرنىڭ ئېرادىسىنى ئايان قىلدۇق.پەرزەنتىڭ تولىمۇ سائادەتلىك ئىنسان بولغاچقا ئۇنىڭغا تەقدىرنىڭ مېھرى بىپايان ئىكەن. ئۇ چوڭ بولغاندا يەتتە دىيارغا پادىشاھ بولۇر.ئەقىللىق دانالارنى مەسلىھەتچى قىلىپ ئىش قىلغاچقا ،شاھلىقتىكى ئەڭ يۇقۇرى شان- شەرەپلەرگە،باشقىلار نائىل بولالمىغان شۆھرەتلەرگە مۇيەسسەر بولۇر.ئەگەر ئۇ  ئاتا ئىزىنى باسىدىغان بولسا شاھلىق بارگاھىدا شۇنداق يۇقۇرى  سەلتەنەت سۈرگەيكى، ئەڭ ئادىل شاھىنشاھلارنىڭلا قولىدىن كېلىدىغان ئۇلۇغ ئىشلار قولىدىن كېلۈر.باتۇرلۇقى ئالدىدا باتۇرلار،ئەقىل- پاراسىتى ئالدىدا دانالار  بەھس كېلەلمەي غەمگە پاتۇر.ئۇ ئۇلۇغ پەرزەنت بەئەينى ئەقىل- پاراسەتنىڭ سەمەرىسى بولغاچقا ھەرقانداق سەۋەن ۋە قۇسۇرلاردىن خالىيدۇر.ئۇنىڭ مۇبارەك قەدىمى شاھلىق مۇساپىلىرىدە تولىمۇ يارىشىپ پۈتكۈل جاھان باشتىن- ئاياغ پەرمانلىرىدا بولۇر.پەرزەنتلىرى شۇ قەدەر تەلەيلىك ئىكەنكى،بىر باقسا ئۇنىڭدىن ئەقىل-پاراسەت بەرق ئۇرۇپ تۇرىدۇ.ئەقلىدىن پۈتكۈل ئەل-ئاۋامغا ئاۋاتلىق كېلۈر. ئەي ئۇلۇغ شاھىم ،ھىچقانداق ئىش ئەجر- مېھنەتسىز، سەۋەپسىز قولغا كەلمەس.بۇ جاناپلىرىغىمۇ ئايان.شۇڭا شاھزادىمىزنىڭ يۇقارقىدەك سۈپەتلەرگە نائىل بولۇشى ئۈچۈن ناھايىتى ئىسىل سۈپەت تەربىيەچى ئايال تەيىن ئەتمەكلىرى زۆرۈر.شۇندىلا شاھزادىمىز ساغلام ئۆسۈپ يېتىلىپ ھۈنەر دەرىخى كامال تاپىدۇ.پۈتكۈل ئەل ئەمرىدىن بەرىكەت تېپىپ گۈللەپ ياشنايدۇ.
يەزىدگىرد پەرزەنتىنىڭ ئىقبالى ھەققىدىكى تەپسىرلەرنى ئاڭلىغاندىن كېيىن ئالدىغا يۇرت ئۇلۇغلىرىنى چاقىردى.يەنە رۇم،ھىندى،چىن،ئەرەپ  قاتارلىق بىرقانچە مەملىكەتلەرگە مەكتۇپ بىلەن  ئەلچى ئەۋەتتى.ئەلچىلەرنىڭ قەلبىدە شۇ نەرسە ئايان ئېدىكى:‹‹تەرەپ -تەرەپلەردىن ئىزدەپ شاھزادىگە مۇناسىپ تەربىيىچى تاپماق كېرەك ئېدى.بۇ تەربىيىچى ئادەتتىكى تەربىيىچى بولماستىن ھەر بىر ئىلىمدە  باشقىلاردىن ئارتۇق بولۇپ يېتىشكەن بولۇپلا قالماي ،ناتىقلىق،مۇنەججىملىكلەردىنمۇ خەۋىرى بار بولمىقى كېرەك ئېدى.››
ھەرقايسى ئەللەردىن جاھان ئىشلىرىنى بىلگەنلە دانالار،قەلبى چوڭقۇر مەنالارغا ئىگە بولغانلار بىر-بىرلەپ يېتىپ  كېلىشىپ شاھ ھوزۇرىغا كىرىشتى.شاھ ئالدىدا ئۆز ئارتۇقچىلىقلىرىنى بايان ۋە ئىزھار ئېتىشتى. پادىشاھ ئۇلاردىن سۆز سوراپ ھۆرمەت ئېھتىرام بىلدۈردى.كېيىن ھەممىسىگە ئۆي- جاي تەيىن قىلدۇرۇپ بەردى.
كەچقۇرۇن ئەرەپ زىمىنىىن كۆپلىگەن نەيزىلىك ئەرەپ لەشكەرلىرىنىڭ قورۇقدىشى بىلەن نۇئىمان بىلەن مەنزەرمۇ يېتىپ كەلدى.دېمەك شاھنىڭ  ئەمرى بىلەن پارس زېمىنىدا پۈتكۈل جاھاننىڭ ئەقىلدار چوڭلىرى جەم بولدى.ئۇلار يەزدگىردكە دېيىشتىلەركى:
-ئايا شاھ،بىز ھەممىمىز ئۆزلىرىگە بەندە،بۇيرۇقلىرىنى ‹‹جان›› دەپ بىلىپ تەندە ئارزۇلاپ  ساقلايمىز. ئوغۇللىرىغا ئۇستاز بولۇپ تەربىيەت قىلىش بىز ئۈچۈن چوڭ شان- شەرەپتۇر.بۇ بىزنىڭ دىلىمىزدىكى ئالىي نىيەت.بىز ھەرقايسى پەنلەردىن ياخشى تەلىم بېرىپ شاھزادە بەھرامنىڭ بىلىم-ئىستىداتىنى كامال تاپقۇزايلى.قەلبىنى ئىلىم نۇرلىرى بىلەن رۇشەن قىلايلى.بىز  رۇم،ھىندى،پارس،ئەرەپ ئەل كىشىلىرى ئىلمى مۇنەججىم، ئىلمى مۇھەندىس،پەلسەپە قاتارلىق پەنلەر بابىدا ھېكمەت نۇرلىرىنى تۆكۈدىغان دانالاردىنمىز.تىل ھۈنەرلىرى بويىچە شۆھرىتىمىز زور.بىز ھەممىمىز مول ئوزۇقى بار تۇپراق بولۇپ ئوغۇللىرىنى تېمەن ساغلام ئۆسكەن مايسا كەبى پەرۋىش قىلىپ بىلىم بابىدا زاماننىڭ يېگانىسى قىلىپ يېتىشتۈرۈپ چىقىمىز.ھەممىمىز ئالدىلىرىدا تۇرۇپتىمىز.قايسىمىزنى ياراتسىلا شۇنى تاللاپ بۇ شەرەپلىك ئىشقا تەيىن ئەتكەيلا.
دانالار ئىچىدىن نۇئىمان سۆز ئېلىپ مۇنداق دېدى:
ئەي كېرەملىك شاھىم،ئۇلۇغ ئىشلىرى ئۈچۈن ھەممىمىز تەييار تۇرۇپتىمىز.بىزنىڭ پاك نىيىتىمىزدىن ئۆزلىرى پۈتۈنلەي ئاگاھ.نام -نەسەپلىرىنى چىن يۈرىكىمىزدىن قوغدايمىز.بىز بىر توپ چارۋا بولساق شاھ گوياكى چوپاندۇر.بىز شاھىمىزنىڭ ئۇلۇغ ئىشلىرى يولىدا سەربازمىز،مەردلەرمىز،جەڭ مەيدانلىرىدا باتۇر قورىقماس شىرلارمىز.بىلىمدىمۇ ھەرقانداق ئالىمدىن ئۈستۈن تۇرۇدىغان كامىل بىلىمدانلارمىز.گەرچە ئارىمىزدا ئىلىمگە ئىخىلاس قىلغان يۇلتۇزشۇناسلار بولمىسىمۇ بىراق دىلىمىزدا شاھىمىزغا نىسبەتەن بىھەد مېھرى-مۇھەببىتىمىز بار.بىزئوغۇللىرىنى پۈتۈن ئىخلاسىمىز بىلەن ياخشى تەربىيىلەيمىز.نامىنى تىلىمىزدا زىكىر قىلىپ ئەبەدى مەدھىيەلەيمىز!
يەزىدگىرد ئۇلارنىڭ سۆزلىرىنى بىرمۇ -بىر ئاڭلىدى.كېيىن ئۆزىنى بىر پىكىر ئىچىگە بەند قىلىپ خېلى ئۇزاق ئويلاندى.ئىشلارنىڭ ئالدى- كەينىنى ئوبدان دەڭسەپ كۆردى.ئاندىن بىر قارارغا كېلىپ شادىمانلىق ئىچىدە ئوغلى  بەھرامنى مەنزەرگە تاپشۇردى.غەزىنىدارلارغا بۇيرۇدى:
-ئوغلۇمنىڭ ئۇستازى مەنزەرگە زەر لىباس كىيدۈرۈڭلار.دانالار ،ئۇلۇغلار ئىچىدە ھۆرمىتىنى زىيادە قىلىپ بېشىنى ئاسمانغا يەتكۈزۈڭلار!
پەرمانغا بىنائەن مەنزەرگە شاھانە  زەر لىباس كىيدۈرۈلدى.پادىشاھلارغا خاس ئىسىل تۇلپارمۇ ھەدىيە قىلىنىپ ئوغلىغا بىرىنچى ئۇستازلىققا بەلگىلەندى.

مەنزەر شاھزادىنى يەمەنگە ئېلىپ كېتىپ تەربىيەلىمەكچى بولغان ئېدى.شاھ يەزدىگىرد شاھزادە بەھرامنى ئۇستازى بىلەن قوشۇپ  ئۇزۇتۇپ قويۇش ئۈچۈن كاتتا بىر مۇراسىم ئۆتكۈزدى.قەسرلەر زىننەتلەنگەن،مەيدان ۋە رەستىلەرمۇ بايرام تۈسىگە كىرگەن ئېدى.بىرگە مېڭىشقا شۇنچە كۆپ ئادەم ۋە ئات- تۆگىلەر تەيىن قىلىنغان ئېدىكى، بىرگە مېڭىشقا تەيىنلەنگەن خىزمەتكار ۋە تەربىيەچىلەرنىڭ ھەددى -سانى يوق، كارۋان سېپىنىڭ ئۇزۇنلۇقىمۇ شاھ قەسىرىدىن شەھەر سىرتىدىكى دەشتكە قەدەر سوزۇلغان ئېدى.
مەنزەر بۇ زور كارۋان بىلەن يەمەن پايتەختىگە كىرگەندە يەمەن شەھىرىنىڭ بارلىق پۇقرالىرى كوچىلارغا چىقىپ يول بويلىرىدا رەتلىك سەپ تۈزۈپ تۇرۇشۇپ قىزغىن قارشى ئالدى.مەنزەرنىڭ يېنىدا كۆپلىگەن  قانلىق جەڭلەرنى كۆرگەن باتۇر سەرۋازلار،ئاتلىرىنى قۇيۇندەك چاپتۇرۇپ خۇددى يەردىكى چاغدىكىدەكلا بەخىرامان جەڭ قىلالايدىغان ماھىر چەۋەندازلار، ئىگىز ئاسماندا ئۇچۇپ كېتىۋاتقان ياۋا غازنىڭ چەپ كۆزىنى قارىغا ئېلىپ ئوقىنى  خاتاسىز تەككۈزەلەيدىغان ماھىر كاماندازلار،ئەرەپلەردىن كەلگەن، نامى جاھانغا  پۇر بولغان مەشھۇر دانالار،ئىراننىڭ دۆلەتمەن- سۆلەتمەنلىرى،ئەقلى تازا ئەقىلدانلىرى ئۇنىڭغا ھەمراھ بولۇپ بىرگە كەلگەن ئېدى.بىرگە كەلگەنلەر ئىچىدىن نامى مەشھۇر،نەسەبى ئىسىل،ساھىپ كامال ئاياللاردىن تۆت نەپىرى تاللاندى.ئۇلاردىن ئىككىسى ھۇشيار پاك  ئەرەپلەردىن، قالغان ئىككىسى بولسا ئىرانلىق بولۇپ شاھ نەسەبىدىكىلەردىن ئېدى.
ئۇلار شاھزادە بەھرامنى تۆت يىل سۈت بېرىپ چوڭقۇر  مېھىر- مۇھەببەت بىلەن   پەرۋىش قىلىپ باقتى.ئۇ شاھنىڭ كۆز نۇرى بولغاچقا ئۇنى نەقەدەر چىن ئىخلاس بىلەن پەرۋىش قىلغانلىقىنى تەسۋىرلەپ ئولتۇرمىساقمۇ ئوقۇرمەنلىرىمىز پەرەز قىلىپمۇ بىلەلەيدۇ.شۇنچىۋالا كۆڭۈل بۆلۈپ پەرۋىشلەپ باققانغا يارىشا  شاھزادە بەھرام ساغلام ئۆسۈپ يېتىلدى.بەدىنى يىلدىن -يىلغا زورايدى.يەتتە ياشقا كىرگەندە بەدىنى تېخىمۇ زورىيىپ تەڭتۈشلىرىدىن بىر ھەسسىدىن ئارتۇق بوي تارتىپ  ئارسلان بەدەنلىك، شىر كۆكرەكلىك مەرت ئەزىمەتكە ئايلاندى.ھەممە ئۇنىڭ بۇ ھالىدىن خۇشال ئېدى.ئۇ شۇنچە بوي تارتىپ كەتكەن بولسىمۇ تەربىيەچىلىرى ئۇنى يەنىلا ‹‹گۆدەك بالا›› چاغلايتتى.بىر كۈنى بەھرام مەنزەرگە نارازىلىق بىلدۈرۈپ مۇنداق دېدى:
  -ئەي ئالىجاناپ ساخاۋەتلىك زات،مېنى داۋاملىق گۆدەك بالا چاغلاپ ئىلتىپات قىلىپ بېقىۋەرمە. ئەمدى مېنى ئىلىم- مەرىپەت ئۆگەتكۈچى ئۇستازلارغا تاپشۇر.
-ئەي پەرزەنت،ياخشى تەكلىپ بەردىڭ .لېكىن سېنى پەننى بىلىملەر بىلەن بەنت قىلىپ قويايلى دېسەك بويۇڭ ئۆسۈپ كەتكەن بىلەن  ئۆزۈڭ  تېخى كىچىكسەن.شۇڭا ھازىرچە ئوقۇشنىڭ غېمىنى قىلماي ئويۇنۇڭنى ئويناپ تۇرغىن.سەن ئوقۇش يېشىڭغا يەتكەن چاغدا ئاندىن  مۇۋاپىق ئۇستاز تەكلىپ قىلىپ ئوقۇتۇش ئېلىپ بارارمىز.ھەرقايسى پەنلەرنى ئۆگەتمەككە تۇتۇش قىلارمىز. ئالدىرىمىغىن.ئويۇن ئويناپ يۇرۇشمۇ  بالىلىقتىكى قىممەتلىك پۇرسەت.ئۇ قايتا كەلمەيدۇ.جاھان دېگەن ئۇزۇن.سەن مەيدانغا چىقىدىغان،تىرىشىپ ئوقۇيدىغان پۇرسەتمۇ پات يېقىندا كېلىدۇ.
  شاھزادە بەھرام مەنزەرنىڭ گېپىگە قارىتا ئىخلاس بىلەن جاۋاپ قايتۇرۇپ مۇنداق دېدى:
  -ئەي جاناپ ،مەن كىچىك بولساممۇ ئەقلى- ھۇشۇم بار.گەۋدەم چاغراق بولسىمۇ تەندە كۈچ -قۇۋۋىتىم بار.مېنى ئويۇنغا مەشغۇل قىلىۋېرىپ بىكارچى قىلىپ قويمىغىن.سەن گەرچە مەندىن چوڭ بولساڭمۇ ئەقلىڭ تېخى كىچىك ئىكەن.مېنى بەزلەش ئۈچۈن ئالغان ئاجىز نەقىللىرىڭ ماڭا ماس كەلمەيدۇ.مەن ئوقۇماق ئۆگەنمەك ئۈچۈن نىيەت قىلدىممۇ دېمەك شۇ نىيىتىمگە يېتىشىم،كۆڭلۈمدە ئويلىغاننى ئەمەلدە  ھاسىل ئېتىشىم كېرەك. ھەركىم سەندەك پۇرسەت كۈتۈپ ئولتۇرسا بەلكىم جاپا ۋە تەشۋىشسىز ياشىشى مۈمكىن.لېكىن مەن ئۇنداق بولۇشىنى خالىمايمەن.ئادەمگە ئىش كەلگەندە ئادەمنىڭ يېشىغا باقمايدۇ.شۇڭا‹‹ ئەقىل ياشتا ئەمەس باشتا›› دېيىشىدۇ.بىر دۆلەتكە شاھ بولۇشتا قانداق بىلىم –ئىقتىدار لازىم بولىدىغان بولسا ماڭا شۇنى ئۆگەتكىن.چۈنكى بىلىم –ھەقىقەت،بىلىم-راستلىقنىڭ ماھى.بىلىملىك پەملىك كىشىگە ھەر ئىشنىڭ بېشىدىلا داۋامى مەلۇم بولۇپ تۇرىدۇ.شۇڭا مەن بۈگۈندىن باشلاپ ۋاقىتنى بوش ئۆتكۈزمەسلىككە،تۈرلۈك  بىلىملەرنى ئۆگىنىشكە كىرىشىشنى قارار قىلدىم.
مەنزەر بۇ سۆزلەردىن تولىمۇ ھەيران قالدى.ئۇ بەھرامنى مۇنچىلىك سۆز قىلالالايدۇ دەپ ئويلىمىغان ئېدى.شۇڭا ھەيرانلىقىنى باسالماي تەڭرى نامىنى تىلغا ئالدى.شۇھان بىر ئەلچىنى تۆگە بېلىگە مىندۈرۈپ سۈرخان ئېلىگە ئەۋەتتى.ئەلچى ئۇ يۇرتتىن ھەر بىرى بىردىن  ھۈنەردە كامال تاپقان ئۈچ دانانى تاللاپ ئېلىپ كەلدى.ئۇلارنىڭ بىرى دەۋرلىك ئىشىدا ئۇستاز ئېدى.تەدبىر –ساۋاقلىرى دىلنى رۇشەن قىلاتتى.ئىككىنچىسى شىكار ماھىرى ئېدى.لاچىن-قارچۇغىلار  بىلەن ئوۋ ئوۋلاشنى ئۆگىتەتتى.قارچۇغا ئۇچۇرۇپ ئوۋ ئوۋلاشتا ھېچكىم ئۇنىڭ ئالدىغا ئۆتەلمەيتتى.ئۈچىنچى بىرى چەۋگەن ئويناشنى سۇدەك بىلەتتى.ماھىر كامانداز ئېدى. ھەر –ھەر يامان باتۇرلارنى تىغ ئۇرۇپ يىقىتالايتتى.ئوڭ -سولغا ئات چاپتۇرۇپ چەۋەندازلىق قىلىشتا ھەممىنى بېسىپ چۈشەتتى.جاھاندىكى باتۇرلار ئارىسدا ھەممىدىن نامدار ئېدى.بىرىنچى ئۆلىما بەھرامغا شاھلىق رەسمىنى ئۆگىتەتتى.نۇتۇق سۆزلەش،مەنسەپنى قانداق تۇتۇش يوللىرىنى دىلغا تاشقا ئويۇلغان مۆھۈردەك مۆھۈردەك  چىڭ ئورنۇتاتتى.ئۇ تارىخ ئىلمىدىنمۇ تولۇق خەۋەردار بولۇپ بارلىق پادىشاھلارنىڭ تارىخىنى خۇددى يادلىۋالغاندەكلا تولۇق بىلەتتى. ئادىل ،ئاقىل شاھىنشاھلارنىڭ تەرىپلىرىنى بەھرامنىڭ دىلىغا سىڭدۈرەتتى.
بۇ ئۈچ مۇبەد مەنزەرنىڭ ھوزۇرىغا كېلىپ بىر مۇددەت ئۆزلىرىنىڭ بىلىم ئىقتىدارلىرىنى ئاشكارە قىلدى.مەنزەر ئۇلارنى ئىنتاھان قىلىپ قابىلىيىتىدىن  رازى بولغاندىن كېيىن بەھرامنى خاتىرجەم ھالدا تاپشۇرۇپ بەردى.
   شاھزادە بەھرام ھۈنەرگە تەشنا ئېدى.شۇڭا دەرسلەردە راسا تىرىشچانلىق كۆرسەتتى.ئۇستازلىرى نىمىلا ئۆگەتسە تېزلىكتە ئۆگىنىۋېلىپ ئىستىداتىنى نامايەن قىلدى.نىمىنى ئاڭلىسا ئاڭلىغانلىرىنىڭ ھەممىسىنى دىلىغا گۈل نەقىشلىرىدەك مەھكەم ئورنۇتۇۋالاتتى.
بەھرام  ئون ئىككى ياشقا قەدەم قويغاندا چېھرى قۇياشتەك نۇرلاندى.جەسۈرلۇق ۋە بەردەملىكتە ھىچكىم ئۇنىڭ بىلەن تەڭلىشەلمەيتتى.ئۇ ئۇستازلىرىنىڭ بارلىق بىلىم قابىلىيەتلىرىنى تولۇق ئېگەللەپ بولغان بولۇپ داۋاملىق دەرس ئاڭلاشقا ئېھتىياجى قالمىغان ئېدى.بىلىم –ھىكمەت،چەۋگەن،قارچىغا،لاچىن،مەيداندا ئات چاپتۇرماق،دۈشمەننى يوقاتماق قاتارلىق تۈرلەردە ھىچبىر ماھارەت ئۇنىڭغا سىر ئەمەس ئېدى.شۇڭا ئۇ مەنزەرگە دېدى:
-ئەي پاك دىل جاناپ،بارلىق ئىلىملەرنى تولۇق ئۆگىنىپ بولدۇم.ئەمدى سەن ئۇستازلارغا جاۋاپ بەرگىن.
مەنزەر ئۇستازلارنى يۇرتىغا  ئۇزاتتى.ئۇلارنىڭ ھەر بىرىشاھزادىگە سىڭدۈرەەن  ئەجرى ئۈچۈن مەنزەردىن كۆپلىگەن ھەدىيەلەرنى ئالغان ئېدى.شاھ يەزدىگىرد ئەھۋالدىن خەۋەر تاپقاندىن كېيىن مەنزەرگە پەرمان قىلدى:
-دەرھال بارلىق نەيزىدارلارنى مەن تەرەپكە يولغا سال.بارچە تۇلپارلارنى توپلىغىن.نەزيزىكەشلىك جېڭى ئۈچۈن پۇختا تەييارلىق قىلغىن.شۇ قاتاردا ماڭا لايىق كەلگۈدەك ئىسىل تۇلپاردىن بىرنى تەييارلا.ئىگىسى قانچە دىرھەم باھا قويۇشىدىن قەتئى نەزەر پۇلنىڭ كۆزىگە قارىماي دېگىنىنى بېرىپ بىمالال سېتىۋالغىن.
مەنزەر جاۋاپ بېرىپ دېدىكى:
-ئايا، ئۇلۇغ شاھ ھەزرەتلىرى،ئۆزلىرى جىمىكى ئىلىملەردىن ئاگاھ.ھازىر ئۇدۇللىرىدا يىلقىچىلار بەكمۇ كۆپقۇ؟ ئۇلار ھەممىسى سىلىنىڭ قۇللىرى، ئەمىرلىرىنى جان دەپ بىلىپ بىر-بىرلەپ بېجىرىدۇ.ئەگەر ئەرەپتىن ئات سېتىۋالماق بولسىلىرى ئۆزلىرىگە تولىمۇ ئاساندۇر.ماڭا بولسا تولىمۇ مۇشكۈل ۋە قولايسىزدۇر.
شاھزادە بەھرام شۇئان مەنزەرنىڭ سۆزىگە سۆز قوشتى:
-ئەي مۇبەد،غەم يېمىگىن.مۇراد مەقسەدكە يېتىشنىڭ يولى تولىمۇ ئاساندۇر.ماڭا شامالدەك تېز چاپىدىغان،تاغ-داۋانلاردىنمۇ قۇشتەك يەڭگىل چېپىپ ئۆتەلەيدىغان بىر ئات كېرەك.مەن ئۇنى مىنىپ ئوقتەك تېز چاپپىدىغان ،باھار شامىلىدىنمۇ تېزرەك ئۇچىدىدىغان قىلىپ كۆندۈرەي.ئەگەر ئۇ ھەر خىل سىناقلارغا كۆنمىسە شىكاردىمۇ، جەڭگاھتىمۇ كارغا يارىمايدۇ.
مەنزەر نۇئىمانغا بۇيرۇق بەردى:
-بارلىق ئاتلارنى تېزلىكتە بۇ تەرەپكە ھەيدەپ كەلگىن.نەيزىدار مەرتلەرنىمۇ تېزرەك كەلتۈر.ئۇلارنىڭ ئارىسىدىن تەڭداشىسز ئارغىماقنى تاللىۋالايلى!
نۇئىمان پەرماننى ئېلىپ تېزلىكتە يولغا چىقتى.ئات توپلىرىنى ئارىلاپ يۈرۈپ ئارىسىدىن ئەڭ چاپقۇرلىرىدىن يۈز ئاتنى تاللاپ ئېلىپ كەلدى.بۇلار  يۈز ئات ئەمەس بەلكى چاپقۇرلۇقتا تەڭداشسىز  يۈز ئۇچار قانات ئېدى.بەھرام بۇ ئاتلارنى بىر -بىرلەپ مىنىپ تاغ-ئېدىر ،سەھرا -قىرلاردا چاپتۇرۇپ سىناپ  كۆردى.ئۇلار ھەقىقىتەن بىر- بىرىدىن ئېسىل ئاتلار ئېدى،بوراندەك چاپاتتى.لېكىن سىنايدىغان ئاتلار كۆپ بولغاچقا  شاھزادە بەھرام بارا –بارا ھالىدىن كەتتى.شۇنداقتىمۇ كەسكىن سىناقنى قىيامىغا يەتكۈزۈپ كەڭ يەلكىلىك، شىردەك جۈرئەتلىك،ئوق كەبى تېز سۈرئەتلىك تۇلپار ئاتنى ئاخىرى تاللاپ چىقتى.شۇنىڭغا يانداپ جىگەر رەڭلىك يەنە بىر تۇلپارنىمۇ خىللىۋالدى.بۇمۇ دەريادىن تۇتقان لەھەڭدەك زور ئات بولۇپ چاپقاندا تاقىسىدىن ئۇچقۇنلار چاچرايتتى. يايلى قاندىن رەڭ ئالغاندەك  قىپقىزىل ئېدى.يىلقىچى كۇفا توقىيىدىن ئېدى.مەنزەر ئۇنىڭ بىلەن سودىلىشىپ بىر جۈپ تۇلپارغا دېگىنى بويىچە ھەق تاپشۇردى.قوش تۇلپار بەھرامنىڭ ئىلكىگە ئۆتتى.

بىر كۈنى بەھرام قوشۇن تارتىپ ئوۋغا چىقتى. بۈركۈت،لاچىن،قارچۇغىلارنىمۇ يېتەرلىك ئېلىۋېلىشتى.ئۇلار بىر تاغ باغرىدا كېتىۋېتىپ بىر شىرنى يولۇقتۇردى. ئۇ شىر ئوۋچىلاردىن بۇرۇن بىر قۇلاننى ئوۋلىغان بولۇپ شۇ تاپتا قۇلاننى پارچىلاپ يەۋاتقان ئېدى.بۇنى كۆرۈپ بەھرامنىڭ يەنە بىر ماھارەت كۆرسەتكۈسى كەلدى.ئۇ ياغا ئوقنى سېلىپ شىر بىلەن قۇلاننى نىشانلاپ بىرتال ئوق ئاتتى.زەھەرلىك ئوق ۋىژىلداپ ئۇچقان بويىچە بېرىپ شىر بىلەن قۇلانغا سانچىلدى.ئوقنىڭ يېرىمى شىرنىڭ تۇمشۇقىغا ،يېرىمى قۇلاننىڭ تېنىگە سانچىلغان ئېدى.بۇ ھەپتە يېقىنلىرىدىن مەنزەر بىلەن نۇئىمان بىللە چىققان ئېدى. ھەمراھلىرى بۇ خىلقالتىس مەرگەنلىكنى كۆرۈپ ھەيرانلىقتا بارىكاللا ئېيتىشتى.
شاھزادە كېيىنكى ھەپتىمۇ يەنە ئوۋغا چىقتى.بۇ نۆۋەت ئۇنىڭ بىلەن ئەرەپ سەربازلىرى بىرگە چىققان بولۇپ  يانمۇ-يان مېڭىپ بىرگە كەلمەكتە ئېدى.ئۇلاردىن بەھرامغا  پايدىمۇ، زىيانمۇ كېلەتتى.بەھرام بۇ ئوۋدىمۇ ئات بىلەن ئوقيادا ماھارەت كۆرسۈتۈپ ئۇلارغا ئۆزىنى تونۇتۇپ قويماقچى بولدى.پايدىلىق پۇرسەت ئىزدەپ  ئەتراپقا نەزەر سالدى.ئالدى تەرەپتە بىر چوڭ ئوتلاق كۆرۈندى.بۇ ئوتلاقتا تۆگىقۇشلار بەكمۇ كۆپ ئېدى.ئۇلار توپ-توپ بولۇشۇپ پادا ھالەتتە ئوتلىشىپ يۈرەتتى.بۇ ئادەملەر تۆگىقۇشلارنى كۆرگەن ھامان ئارىسىدا قۇيۇنسىمان غۇلغۇلا باشلاندى.بەھرام ئوقياغا ئەپچىللىك بىلەن تۆت تىزىق ئوقنى سالدى. كىرىچنى راسا  تارتىپ تۆگىقۇشنىڭ كۆكسىنى نىشانلاپ تۇرۇپ  ئوقلارنى قويۇۋەتتى.ئوقلار يادىن ئىزمۇ-ئىز ئۇچۇپ چىقىپ تېزلىكتە تۆگىقۇشنىڭ باغرىغا سانچىلدى.خۇددى تۆت تال تىغ ئارقمۇ- ئارقا ئۇچۇپ كېلىپ بىر نوقتىغا سانچىلغاندەك، بۇ تۆت تال ئوقمۇ بىرلا يەرنى تىشىپ ئۆتۈپ يەنە بىرلا  يەرگە سانچىلغان ئېدى.تۆت تال ئوقنىڭ سانچىلغان ئارىلىقلىرى شۇ قەدەر زىچ ئېدىكى،ئارىلىقىدا يىڭنە سانچىلغۇدەك ئارىلىقمۇ ئېشىپ قالمىغان ئېدى.مۇنچىۋالا مەرگەنلىك ئەلۋەتتە بىر ئەرگە نىسبەتەن زور شان- شەرەپ ئېلىپ كېلەلەيتتى. نامدارلار كارامەتنى ئۆز كۆزلىرى بىلەن كۆرۈش ئۈچۈن تۆگىقۇش تامان چېپىپ كېتىشتى.مەرگەنلىكتىكى مىسلىسىز دەرىجىدىكى بۇ مۆلچەرگە ۋە يۇقۇرى ماھارەتكە بىردەك ھەيران قېلىشتى.بىرگە چىققان باتۇر سەركەردىلەردىن تارتىپ نەيزىدار لەشكەرگە قەدەر بەھرامغا قايىل بولمىغان بىرمۇ كىشى قالمىدى.مەنزەر شاھزادە بەھرامغا چەكسىز ئاپىرىنلار ئېيتىپ مۇنداق دېدى:
-ئەي شاھزادە،مەندەك بىر  ناتىۋاننىڭ قولىدىن سىلىدەك بىر ئۇلۇغ ئەزىمەت يېتىشىپ چىقىپتۇ.شۇ سەۋەپتىن مەن ئۆزۈمنى مىسلى بەختلىك باغۋەن ھېساپلايمەن. شۇ تاپتا شاتلىقتا قىلىشقا قىلىق تاپالماي قېلىۋاتىمەن. چۈنكى سىز مېنىڭ بېغىمنىڭ ئەڭ شېرىن،ئەڭ مەشھۇر، ئەڭ ئەتىۋارلىق مېۋىسى ھېساپلىنىسىز. ئەي شاھزادەم، نۇرلۇق جامالىڭىز ھەمىشە تولۇن ئاي كەبى نۇر چاچسۇن.ئەزىمەتلەرگە خاس ھۈنەرلىرىڭىز كامالىغا يېتىپ باتۇرلارنىڭ مەڭگۈلۈك  ئۈلگۈسىگە ئايلانسۇن.
دېگەندەك ھەممە شادىمان بولدى.مەنزەرمۇ شاد-خوراملىق ئىچىدە شەھەرگە قايتىپ كەلدى.ئۇ سۆھبەت ۋە تۈرلۈك ئۇچۇرلاردىن پايدىلىنىپ شاھزادە بەھرامنىڭ مەرگەنلىكتىكى ئاجايىپ ماھارەتلىرى ھەققىدىكى بايانلارنى سۆزلەپ ئۇنىڭ نام- شۆھرىتىنى جاھانغا يايدى.بەھرامنىڭ جەڭگاھتىكى ھالىتىنى تەسۋىرلەش ئۈچۈن يەمەندىن بىرنەچچە مەشھۇر رەساممنى چاقىرتىپ كەلدى.ئۇلارغا  بەھرامنىڭ شىكاردا كۆرسەتكەن ماھارەتلىرىنى رەسىم قىلىپ شايىغا سىزىپ چىقىشنى بۇيرىدى.رەسىم پۈتتى.رەسىمدە تەسۋىرلىنىشىچە بەھرام ھەيۋەتلىك بىر نارتۆگىنى مىنگەن ھالەتتە كەڭ ئورماندا ئوقيا تۇتۇپ كېتىپ بارماقتا ئېدى.ئۇ چەبدەسلىك بىلەن ئوۋ قىلاتتى.ئوۋىدا قۇلان،ئاھۇ ۋە شىرلارنى ئوۋلايتتى.بۇ رەسىملەرنىڭ بىرىدە ھېلىقى تۆگىقۇش بىلەن بولغان جەڭمۇ تەسۋىرلەنگەن ئېدى. شۇ چاغدىكى ئىشلار  ئاق شايى چايشاپقا قارا رەڭ بىلەن ئاجايىپ يۇقۇرى ماھارەتتە ئەينەن ئوخشۇتۇلۇپ سىزىلغان ئېدى.بۇ رەسىم سىزىلىپ پۈتكەن كۈنى مەنزەر ئۇنى شاھقا ئەۋەتىپ بەردى.
بۇ نامە يەزدگىرنىڭ قەسىرىگە يەتتى.رەسىمدىكى مەنزىرە  بارلىق نامدارلار بىلەن لەشكەرلەرنىڭ ئەقلىنى لال قىلدى.ئىراننڭ قالتىس باتۇر، مەرگەن سانىلىدىغان نامدارلىرىمۇ ھەيرانلىقتا ياقا تۇتۇشتى.ئۇلار بۇ رەسىمنى كۆرگەندىن كېيىن شاھنىڭ ئالدىدا خوشامەت يۈزىسىدىن ئەمەس،بەلكى چىن كۆڭۈللىرىدىن قايىل بولۇشقان ھالدا بەھرامنى مەدھىيەلەپ تەرىپكە ئېغىز ئېچىشتى.

بەھرام شاھ ئاتىسى يەزدگىر بىلەن كۆرۈشمەكنى ئىستىدى.بۇ چاغدا ‹‹بەھرام›› دېگەن نام جاندەك ئەزىزلىنىدىغان،ئاپتاپ كەبى نۇر چاچىدىغان ئۇلۇغ نامغا ئايلانغان ئېدى.شۇ سەۋەپتىن  بىر كۈنى بەھرام مەنزەرگە بۇ ھەقتە ئېغىز ئاچتى:
-ئەي دانا غەمخانىم،قەدىردان ئۇستازىم.دەرگاھىڭىزدا ئۇزاق تۇرۇپ قالدىم.ئەمدىلىكتە يۇرتۇمغا قايتماقنى،ئاتام بىلەن يۈز كۆرۈشۈپ  يېنىدا تۇرماقنى،خىزمىتىنى قىلماقنى ئارمان قىلىۋاتىمەن.سىزدىنمۇ ئايرىلغۇم يوق بولسىمۇ، ئەمما ئاتا-بالىلىق رىشتىمىز تۈپەيلى سېغىنىش پىراقى دىلىمنى ئازاپلىماقتا. ماڭا ئاتامنىڭ يېنىغا قايتىشقا ئىجازەت بەرگەن بولسىڭىز.
مەنزەر شاھزادىنىڭ تەلىپىنى ئورۇنداشقا تۇتۇندى.ئەلۋەتتە ئۇنى ‹‹ئەمىسە كەتكىن››دەپ مۇنداقلا يولغا سېلىپ قويغىلى بولمايتتى.شۇڭا بەھرام بىلەن بىرگە ئەۋەتىپ شەھرىيارغا سوۋغا قىلماققا يەمەندىن لايىقىدا سوۋغا-سالام ئىزدىمەككە كىرىشىپ كەتتى.ئۇ پىلانىغا ئاساسەن نۇرغۇن سوۋغا-سالام تەييارلىدى.بۇلارنىڭ ئىچىدە شامالدەك تېز چاپىدىغان ئەرەپ ئاتلىرى بولۇپلا قالماي، ئاتلارغا توقۇلىدىغان زەر جابدۇق،يەمەن ساۋۇتى،يەمەن تىغى،گۆھەر،ئىنجۇ...قاتارلىق تۈركۈم-تۈركۈم  قىممەتلىك مالللارمۇ تەييارلانغان ئېدى.بارلىق تەييارلىقلار پۈتكەندىن كېيىن مەنزەر شاھزادىگە ھەمراھ بولۇپ بىرگە ماڭماققا نۇئىماننى تەيىنلىدى.ئۇلار خەيىرلىك بىر كۈننى تاللاپ شاھىنشاھ بىلەن كۆرۈشمەككە سەپەرگە ئاتلاندى.
بەھرام بىلەن نۇئىمان سىتەھر تامان مېڭىپ كېتىشتى.ئۇلار ئۇزاق يوللارنى يېقىن قىلىش ئۈچۈن ئۆتمۈش ھەققىدە ۋە ئۇلۇغلار ھەققىدە قىزىقارلىق قىسسە-داستانلارنى سۆزلىشىپ مېڭىشتى.ئۇلار ئۇزاق يوللارنى ئەنە شۇنداق تاماملاپ ئاخىر سىتەھرگە يېتىپ كېلىشتى.
يەزدگىر ئوغلىنىڭ كەلگەنلىكىنى، ئەرەپ پۇشتىدىن بولغان نۇئىماننىڭ ھەمراھ بولۇپ بىللە كەلگەنلىكىنى ئاڭلاپ بارلىق دانا-ھۇشيارلارنى يىغدى. ئاندىن بارلىق نامدارلىرى بىلەن ئۇلارنىڭ ئالدىغا قارشى ئېلىشقا چىقتى. ئۇلار يېقىنلاپ كەلگەندە شاھ بەھرامغا نەزەر تاشلىدى.كۆردىكى بەھرامنىڭ چىراي ۋە بەستىدىن كۇچ- قۇدرەت ۋە ئەقىل -پاراسەت ئالامەتلىرى مانا مەن دەپ بالقىپ تۇراتتى.شاھ ئۇنىڭ زەبەردەست بوي-بەستى ۋە يۈكسەك ئەقىل-پاراسىتىدىن ھەيران قالدى.شاھ ئىنتايىن خۇشال بولغان ئېدى.شۇڭا ئۇنى دەرھال يېنىغا ئولتۇرغۇزۇپ مەدھىيەگە ئېغىز ئاچتى.كۆپلىگەن سۇئال –جاۋاپلارنى قىلىشىپ مۇڭدىشىپ دىدارلىششىتى.شاھ شۇ خۇشاللىقىدا نۇئىمانغا شەھەردىن بىر ئىسىل جاينى سوۋغا قىلدى.بەھرامغىمۇ ئۆزىگە مۇناسىپ ساراي بەلگۈلەپ بەردى.
  بەھرامنىڭ سارىيىدا ئۇنىڭ خىزمىتىنى قىلىدىغان قۇل- چاكارلار بەكمۇ كۆپ ئېدى.ئۇلار بەھرامنىڭ ھەرقانداق خىزمىتى ئۈچۈن ھەرقاچان تەخ بولۇپ تۇرۇشاتتى.بەھرام كەلگەندىن بېرى ئاتىسىنىڭ يېنىدا بولۇپ ئۇ بۇيرۇغان خىزمەتلەرنى قىلدى.كېچەيۇ-كۈندۈز ئاكتىپلىق بىلەن ئىشلەپ ئارام ئېلىشنىمۇ ئۇنتۇدى.
ئەمدى نۇئىمانغا كەلسەك ئۇ سىتەھرگە كېلىپ بىرەر ئايچە تۇرغاندىن كېيىن شاھ يېنىغا كىرىپ يەمەنگە قايتىپ كېتىش رايىنى بىلدۈردى.شاھ ئۇنى ئايۋىنىغا چاقىرتىپ يېنىدا ئولتۇرغۇزۇپ بىر ئاخشام سۆھبەتلەشتى.ئۇنىڭغا دېدىكى:
مەنزەر ئوغلۇمنى تەربىيەلەيمەن،كامالىغا يەتكۈزىمەن دەپ كۆپ زەخمەت چېكىپتۇ.مەن سىزلەرنىڭ بۇ خىزمەتلىرىڭىزلەرنى يۈكسەك خىزمەت دەپ ھېساپلايمەن.سىزلەرنى ئۇلۇغ ئادەملەر ئورنىغا قويۇپ ئىززىتىڭىزلەرنى قىلىمەن.بۇنداق دانالىق،شاھ پەرزەنتىگە بولغان رەھنەما (يول كۆرسەتكۈچى،باشچىلىق قىلغۇچى،يېتەكچى) لىق  ئەلۋەتتە تەھسىنگە لايىقتۇر.سىز بىزنىڭ پايتەختكە كەلگەندىن بېرى خېلى ئۇزاق تۇرۇپ قالدىڭىز.ئاتىڭىز سىزنى سېغىنىپ،يولۇڭىزغا بىتاقەت بولۇپ،قايتىپ كېلىشىڭىزنى كۈتۈۋاتقان بولۇشى مۈمكىن. بولىدۇ،مەن تەلىپىڭىزگە قوشۇلۇپ قايتىپ كېتىشىڭىزگە رۇخسەت بېرەي.
ئەتىسى شاھ  نۇئىمانغا يوللۇق تۇتۇش ئۈچۈن غەزىنىدىن ئەللىك مىڭ دىنار ئاجراتتى.ئۇنىڭغا نۇئىمانغا يېزىلغان بىر پارچە مەكتۇپنى قوشتى.ئۇندىن باشقا ئىسىل تۇلپاردىن ئوننى سوۋغا قىلدى.بۇ تۇلپارلارنىڭ جابدۇقلىرى ئالتۇن-كۈمۈشلەردىن قىلىنغان بولۇپ نەقىشلىرى يالتىراپ تۇراتتى.يۇقارقىلاردىن سىرت يەنە كۆپلىگەن كېنىزەكلەرنى،پالاس گىلەملەرنى،رەڭمۇرەڭ ،تازا مۈشىك -ئەنبەرلەرنىمۇ ھەدىيە قىلدى.خەزىنىدىن ئاقرىتىلغان بۇ ماللارنىڭ ھەممىسى مەنزەر ۋە نۇئىمانغا ‹‹ھالال›› دەپ ئاتالدى.
نۇئىمان بۇ سوۋغىلار ۋە شاھ ئاتا قىلغان چەكسىىز ئىززەتتىن شادىمان بولدى.بايلىقلارنى دوستلىرىغا ئۈلەشتۈرۈپ بەردى.
يەزدىگىرد شاھنىڭ يەمەن شاھى مەنزەرگە يازغان مەكتۇبىنىڭ ئەڭ ئاساسى مەزمۇنىدا:
‹‹ مەن ساڭا قەرىزدارمەن،سەن ماڭا بىر باتۇر ئوغۇلنى ئىنئام قىلدىڭ››دېيىلگەن ئېدى.بۇ خەتكە قوشۇپ بەھراممۇ بىر پارچە خەت يېزىپ ئەۋەتتى.بەھرام خېتىدە يېزىشىچە  شاھ ئاتىسىنىڭ يېنىدىكى تۇرمۇشتىن ئانچە رازى بولمىغاندەك قىلاتتى.ئۇ خېتىدە مۇنداق دېگەن ئېدى:‹‹شاھ ئاتامدىن بۇنداق بولۇشىنى ئۈمىد قىلمىغان ئېدىم.مەن بۇيەردە نە ئوغۇلغا، نە چاكارغا ئوخشىماي قېلىۋاتىمەن.ئويۇن تاماششاغا بېرىلىپ كېتىپ بۇرۇنقى باتۇر، قەيسەر ھالىتىمدىن ئېزىشقا باشلىدىم.ماڭا ئەڭ ئىسىل سارايدىن بىرنى ھەدىيە قىلغان،خىزمىتىمگە مىڭلاپ كىشىنى سېلىپ بەرگەن بولسىمۇ لېكىن قىلچە راھەت ھىس قىلمىدىم...››
نۇئىمان تىنىچ –ئامان يول يۈرۈپ  ئۆز ئېلىگە ئاتىسى مەنزەرنىڭ دەرگاھىغا  قايتىپ كەتتى.مەنزەر ئوغلىنىڭ قايتىپ كەلگەنلىكنى،ئۇنىڭ ئۆزىگە شاھتىن مەكتۇپ ئالغاچ  كەلگەنلىكنى ئۇقۇپ شادىمان بولدى ۋە خەتنى ئېلىپ ھۆرمەت يۈزىسىىدن كۆزىگە سۈردى.شاھ ئەۋەتكەن بىھەد سوۋغاتلامۇ ئۇنى بۆلەكچە شاتلاندۇرۇۋەتتى.بۇ سوۋغاتلار ئۈچۈن ئۇ شەھرىيارنى مۇبارەكلەپ چىن دىلىدىن ياد ئەتتى.سۆھبەت ئارىلىقىدا نۇئىمان بەھرامنىڭ سىرى توغرىلىق سۆز ئاچتى.لېكىن بۇ سىرلارنى ئادەم كۆپ ۋاقىتتا ئەمەس بەلكى، ئاتىسى بىلەن پىنھان قالغاندا ئاشكارىلىدى.مەنزەر بەھرامنىڭ خېتىنى ئوقۇپ ئولتۇرۇپ چېھرىنى غەم باستى.ئۇ شۇ ھالدا ئولتۇرۇپ پۈتۈكچىسىگە بەھرامغا جاۋاپ خەت يېزىشنى بۇيرۇدى.
بۇ خەتتە بەھرامغا بىرنەچچە مەسلىھەت بېرىلدى.خەتتە مۇنداق دېيىلگەن ئېدى:‹‹ئەي شۆھرىتى ئۇلۇغ شاھزادە،مەندىن سىزگە مەسلىھەت شولدۇركى،بۇندىن كېيىن ئۇلۇغلار يولىنى تۇتقايسىز.شاھتىن بېشىڭىزغا ھەرقانداق ئىش چۈشسە ئۇنىڭدىن خۇرسەند بولغايسىز.ئۇنىڭ خىزمىتىنى كەمكۈتىسىز بەجا قىلىپ، ئۇنىڭغا ھەرۋاقىت ساداقەتمەن بولغايسىز.مەردلەر بېشىغا ھەرقانداق ئىش كەلسە بەرداشلىق بېرەلىسە كۈلپەتنى يېڭەلەيدۇ.ئەقىل مەردلىكنى نامايەن قىلىدۇ.ئەزەلدىن پەلەكنىڭ ئىشى شۇ بولۇپ كەلگەن.ھىچبىر كىشى پەلەك ھۆكمىگە قارشى چىققان ئەمەس.ئۇ بىرىنىڭ دىلىنى مېھىر بىلەن تولدۇرسا،يەنە بىرىنىڭ تەقدىرىگە زۇلۇمنى يار قىلىدۇ.تەڭرىم ئۇنى شۇ تەقلىدتتە ياراتقان بولغاچقا ھەركىم ئۇنىڭ ئەمرىگە باش ئەگمىكى زۆرۈر. بۇندىن ئىلگىرىكى دەۋردە ساڭا تۇرمۇشتا نېمە زۆرۈر بولغان بولسا،دىنارمۇ،گۆھەرمۇ ياكى باشقا نەرسىمۇ ئىشقىلىپ نېمە لازىم بولغان بولسا مەن شۇنى ساڭا ئەۋەتىپ بېرىپ تۇراي.ئەسلا رەنج تارتمىغىن.مەن ساڭا نېمىلا ئەۋەتمەي ئەۋەتكەن نەرسىلىرىم بىر نەپەس غېمىڭگە ئەرزىمەستۇر.مەن باشتىلا چىن كۆڭلۈمدىن چىقىرىپ ساڭا ئون مىڭ دىنار ئەۋەتتىم.خىراجىتىڭگە سەرىپ قىلغىن.ئۇنىڭغا قوشۇپ بىر دانا كېنىزەكنىمۇ ئەۋەتتىم.ئۇ ھەم سېنىڭ كۆڭلۈڭنى ئاچىدۇ،ھەم ساڭا رەھنەما بولىدۇ.قاراڭغۇدا شامىڭنى مۇنەۋۋەر قىلىپ كۆپلىگەن شادلىققا مۇيەسسەر قىلىدۇ.ئۇندىن باشقىمۇ يەنە نۇرغۇن نەرسىلەرنى ئەۋەتتىم.شەھرىياردىن كېرەكلىك نەرسىلىرىڭنى سوراپ ئالالماي مالال بولۇپ يۈرمىگىن.شاھلارنىڭ رەسمىدە قانداق ئادەت بولسا شۇنىڭغا رۇئايە قىلىپ شاھنى ھۆرمەت قىلغىن.ئىززىتىنى كامىل بەجا كەتۈرگىن.ھەرقانداق ئەمرىنى جان- دىلىڭ بىلەن قوبۇل قىلىپ خىزمىتىنى ياخشى قىل.شۇنى بىلەىنكى،ئەگەر شاھ يامان يولغا مېڭىپ قالسا ئۇنى ماڭغان يولىدىن قايتۇرۇپ كېلىش سېنىڭدەك يىگىتنىڭ قولىدىن كەلمەيدۇ›› نامە تامام بولغاندىن كېيىن نامىنى ۋە سوۋغىلارنى ئېلىپ ئون ئەرەپ تېزلىكتە يولغا چۈشتى.ئۇلارنىڭ ھەممىسى داڭلىق ناتىقلار ۋە ھۇشيار دانالاردىن ئېدى.
ئۇلار بەھرامنىڭ قېشىغا ئاخىر يېتىپ كېلىشتى.يېنىدا مەنزەر ئەۋەتكەن ئالتۇنلار،قۇللار ۋە ھېلىقى كېنىزەك بار ئېدى.دانا بەھرام بۇ قىممەتلىك سوۋغىلارنى تاپشۇرۇۋېلىپ ھېساپسىز شادلاندى.دىلىدىكى غەملىرى بۇ سوۋغىلار تۈپەيلى بەربات بولدى.ئەرەپ شاھى مەنزەرنىڭ ئۈگۈت نەسىھەتلىرى بەكلا تەسىر قىلغاچقا  كېچەيۇ-كۈندۈز ئاتىسىنىڭ خىزمىتىدە بولدى.
بىر كۈنى بەزمە جەريانىدا  بەھرام ئارام ئالماستىن تىك تۇرۇپ  شاھ ئاتىسىنىڭ خىزمىتىدە بولۇۋاتاتتى. تۇرۇۋېرىپ بەكمۇ چارچىدى.شۇڭا تۇرۇپ-تۇرۇپ ئۇنىڭ كۆزىنى ئۇيقۇ بېسىپ ئۆرە تۇرغان پېتىچىلا مۈگدەپ قالدى.شاھ بۇ ھالنى كۆرۈپ دەرغەزەپ بولدى.قاتتىق رەنجىش تۈپەيلى بىر ھازا كايىدى.ئاندىن مۇلازىملىرىغا بۇيرۇدى:
-بۇ ھورۇن لەقۋانى تېزدىن سارايدىن قوغلاپ چىقىرىڭلار! ئۇنىڭغا شاھزادىلەرگە خاس تاج-ئەمەل ياراشمايدىكەن.مۇنداق پەرزەنت‹‹شاھنىڭ پەرزەنتى›› دەپ ئاتىلىدىغان ئۇلۇغ شۆھرەتكىمۇ مۇناسىپ كەلمەيدىكەن. شۇڭا ئۇنى  قاراڭغۇ زىندانغا تاشلاپ بەند قىلىپ قويۇڭلار.
شۇنداق قىلىپ بەھرام كىچىككىنە سەۋەنلىكى ئۈچۈن قاتتىق جازاغا ئۇچراپ زىندانغا تاشلاندى. زىنداندائىككى كۈنلا يېتىپ قايتىپ چىققان بولسىمۇ، لېكىن بۇ ئىش ئۇنىڭغا قاتتىق ھار كەلدى.ئازاپ شىرىن دىلىنى ئۆرتىگەن ھالدا ئاتىسىنىڭ دىدارىنى كۆرمەي بىر يىلنى ئۆتكۈزدى.پەقەت سەد چېغى بىلەن نورۇز بايرىمىدىلا بۇزرۇكۋارنى كۆرۈش نېسىپ بولاتتى.
ئەمدى باشقا بىر ۋەقە دىققىتىڭلاردا بولىدۇ.بىر كۈنى رۇمدىن تەينۇش ئاتلىق بىر زات رۇم شاھى قەيسەرگە ئەلچى بولۇپ كەلدى.ئۇ رۇمنىڭ بېجى بىلەن قوشۇپ نۇرغۇن مال-دۇنيالارنى ۋە قۇل-چاكارلارنى سوۋغاتلىققا ئېلىپ كەلگەن ئىدى.

شاھىنشاھ تەينۇشتىن كۆپ مەمنۇن بولدى.ئۇنى ئىززەتلەپ چۈشكۈنىگە مەخسۇس جاي ئاجراتتى.شۇ كەمگىچە ھىچكىم بەھرام بىلەن شاھنىڭ ئارىسىغا چۈشۈپ بەھرام ئۈچۈن گەپ قىلىپ قويمىغان، ياراشتۇرۇپ  قويۇش ئۈچۈن بىر قەدەم يولمۇ ماڭمىغان ئېدى.بەھرام بۇ كىشىدىن پايدىلىنىپ شاھ ئاتىسى بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى ياخشىلىۋېلىش ئۈچۈن چۈشكۈن قىلغان سارايغا كېلىپ ئۇ ئادەم بىلەن كۆرۈشتى.ئۇنىڭغا ئەرزىنى بايان قىلىپ دىل سىرلىرىنى تۆكتى.ئۇنى‹‹مەرد،دانا،ئەقىلدان››دېگەندەك سۈپەتلەر بىلەن ئاتاپ چەكسىز ئىززەتلىدى.بەھرام ئۆز ئەرزىنى بايان قىلىپ:
-شاھ ماڭا ئارتۇق غەزەپ قىلدى.مېنى بىگۇناھ ھالدا سارايدىن قوغلىدى.ئەگەر سىلى مەن ئۈچۈن گەپ قىلىپ ئارىغا چۈشسىلىرى شاھ غەزىپىدىن يېنىپ ماڭا شەپقەت قىلىدۇ.كېيىنكى بەخت-ئىقبالىم يەنە يالتىرايدۇ. پەدەرىم ماڭا شەپقەت قىلسا قىلسۇن، ئەگەر داۋاملىق مېنى كۆرۈشنى خالىمىسا يەمەنگە، ئۇستازىم يېنىغا قايتۇرۇۋەتسۇن.مېھىر- مۇھەببەت جەھەتتە ماڭا ئاتا-ئانامدىن يەمەن شاھى مەنزەر مىڭ  ئەۋزەلدۇر.-دېدى.
تەينۇش بەھرامنىڭ دەردىنى ئاڭلاپ ئۇنىڭغا تەسەللى بەردى.ياخشى سۆزلەرنى قىلىپ ئۈمىدلەندۈردى.

كېيىن تەينۇش ۋەدىسىگە بىنائەن شاھ بىلەن كۆرۈشۈپ بەھرامنىڭ تەلىپىنى يەتكۈزدى.شاھ بەھرامنىڭ يەنە يەمەنگە بېرىپ تۇرۇشىغا قوشۇلدى.
بەھرام بۇ ئىشتىن شادلاندى. بۇ خوشاللىقى ئۈچۈن دەرۋىشلەرگە خەير- ئېھسانلارنى ئايىماي بەردى.كېيىن ئۇنىڭ دىلىغا سەپەر ئىشتىياقى چۈشتى.بۇ ئارزۇسىنى تېزراق ئەمەلگە ئاشۇرۇشقا ئالدىرىدى.شۇڭا بارلىق خىزمەتكارلىرىنى يېنىغا ئېلىپ، ھەممسى ئۇچقۇر ئارغىماقلارغا مىنىپ  يەمەنگە قاراپ تۈندە يولغا چىقتى.ئۇ يولغا چىقىش ئالدىدا دوستلىرىغا:
-تەڭرىگە شۈكۈر،ھەرنىمە بولسا خېيىم -خەتەردىن ۋە غەم ئەندىشىلەردىن بىر قۇر قۇتۇلدۇق.-دېدى.
ئۇلار ئۇزاق يوللارنى بېسىپ يەمەن شەھىرىگە يېقىنلاپ باردى.يەمەن شاھى مەنزەر  بەھرامنىڭ كېلىۋاتقانلىق خەۋىرىنى ئاڭلاپ ئوغلى نۇئىمان بىلەن ئوردىسىدىكى نامدارلار،نەيزىدار –چەۋەندازلار ۋە شەھەر ئەھلىنى باشلاپ ئۇنى كۈتۈۋېلىش ئۈچۈن ئالدىغا چىقتى.بۇ قارشى ئېلىش مۇراسىمى شۇنچىلىك چوڭ ۋە داغدۇغىلىق بولدىكى قارشى ئېلىشقا چىققان قوشۇنلارنىڭ چېڭىدىن ساما يۈزى قارايغاندەك بولدى.بەھرامنىڭ رەھنەماسى ئۇنىڭغا يېقىنلاشتى.ئۇستاز بىلەن شاگرت بىر-بىرىگە يۈزمۇ- يۈز بولدى.بەھرام ئۇستازىغا دەرت تۆكۈپ ئۆز ئەھۋالىدىن مۇڭلۇق سۆزلەرنى ئېيتتى.مەنزەر ئۇنىڭ ھالىنى ئاڭلاپ بۇ غەم-غۇسسىدىن زار-زار يىغلىدى.دېدىكىم:
-شەھرىيار تولىمۇ تاش يۈرەك ئىكەن.كىمكى ئۆز ئەقلىگە دانالىقتىن ئاساس تاپمىسا،خۇسۇمەت جېڭىدىن خالاسلىق تاپالماس.
بەھرام بۇ سۆزگە جاۋاپ بېرىپ مۇنداق  دېدى:
-شۇمۇ شاھنىڭ يۇلتۇزى بولدىمۇ؟! بۇنداق بولىۋەرسە قول ئاستدىكىلەر ئۈچۈن  كۈندۈزىمۇ كېچىدىن پەرقى يوق زۇلمەتكە ئايلىنىدۇ.
مۇراسىمدىن كېيىن ئۇلار بىرلىكتە  شەھەرگە كىرىشتى.مەنزەر شاگىرتىنى ئىنتايىن ئىززەتلىدى.ئۇنىڭغا ھەددى- ھېساپسىز ياخشىلىقلارنى كۆرسەتتى.بىر كۈن بەزمىدە بولسا ،بىركۈن شىكاردا؛بىر كۈن مېھماندارچىلىقتا بولسا،بىركۈن سەيلى تاماششىدا بولۇپ ئات ئۈستىدە پەرۋاز قىلىپ، كۆڭۈللۈك پائالىيەتلەر بىلەن بەختىيار ھايات پەيزىنى سۈرۈشكە باشلىدى.
يەزدىگىرد سارايدا شاھلىق پەيزىنى سۈرسە، ئوغلى يىراق سەھرادا مۇساپىرچىلىقتا ياشىماقتا ئېدى.لېكىن كۈنلەردىن بىر كۈنى زامان شىددىتى ئۆز ئىشىنى ئاشكار قىلدى.شاھنىڭ بەھرىمەن بولغان شادلىقلىرىنى ‹‹يېتەر››دەپ بىلدى.بۇ تۈپەيلى مۇنداق بىر ۋەقە يۈز بەردى. يەزدىگىرد سەلتەنەت غېمىنى ئىنچىكە ئويلاپ بارلىق ئەللەردىكى دانىشمەنلەرنى يىغدى.ئۇ مۇنەججىملەرگە مۇنداق بۇيرۇق بەردى:
-سىلەر ئاسماننى كۈزۈتۈپ مېنى يۇلتۇزلار ھالىدىن ئاگاھ قىلىڭلار. مۇنەججىملىك كارامىتىڭلارنى ئىشقا سېلىپ مېنىڭ قازا يېتەر چېغىمنى ئېنىقلاپ چىقىڭلار.مېنى زادى قانداق ئۆلۈم كۈتۈۋالىدىكەن.ئەجەل قۇشى ئېزىز جېنىمنى قايسى يىل،قايسى ئاي،قايسى كۈنى قانداق شەكىلدە ئېلىپ كېتىدىكەن؟!
ئەڭ ماھىر مۇنەججىم پالنى ئېچىپ بولغاندىن كېيىن جاۋاپ بېرىپ دېدى:
-ئۇنداق يامان كۈندىن ئاللاھ ئىگەم ئۆزى ساقلىسۇن.شاھىم نىمە ئۈچۈن ئۆلۈمنى ئويلاپ قالدى؟ پالدىن شۇ نەرسە ئايان بولدىكى،ئەگەر ھەقىقەتەن شۇنداق ئىش يۈز بېرىپ قالسا شاھ سۇ ئېقىنىدا سەپەر قىلىدىكەن.ھەمدە ئۆمرىمۇ سۇدا ئاخىرلىشىدىكەن.بۇ گەپ ئاڭلىماققا ھەرقانداق كىشىگە ئېغىر كېلىدۇ.پالدا شۇنداق چىققىنى بىلەن ھەرقانداق تەقدىر ئىشى يەنىلا تەڭرىنىڭ ئىلكىدە بولىدۇ.شۇڭا شاھىم بۇنى ئويلاپ كۆڭلىنى پەرىشان قىلماي باشقا خۇشال بولۇدىغان ئىشلارنى ئويلاپ خىرامان ياشاۋەرگەي.قىلچە غەم چەكمىگەي.
شاھ بۇ سۆزنى ئاڭلىغاندىن كېيىن تەڭرى نۇرىنى كۆڭلىدە ياد قىلىپ تۇرۇپ شۇنداق قەسەم قىلدى:
-تەڭرى نامىدا قەسەم قىلىمەنكى،بۇندىن كېيىن سۇ تەرەپكە ھەرگىز يېقىنلاشمايمەن.كۆزۈم سۇ ئېقىنى نى كۆرمىسۇن.ھەرقانداق چاغ، ھەرقانداق ھالەتتە سۇغا يېقىنلىشىشتىن ئۆزۈمنى قاتتىق تۇتۇۋالغايمەن.
شاھ قەسىمىگە ئەمەل قىلىپ دەريا،دېڭىز ۋە كۆللەرگە بېرىشتىن قاتتىق ئېھتىيات قىلدى.كۆڭلىدە ‹‹سۇغا يېقىنلاشماي،سۇدا سەپەر قىلماي قۇرۇقلۇقتىلا ياشىسام ئەجەل ماڭا يېقىنلىشالمايدۇ››دەپ ئويلىدى.
شۇ ھالەتتە ئارىدىن ئۈچ ئاي ۋاقىت ئۆتتى.شاھ ئەجەلدىن ئامان قېلىپ ياشاۋەردى.لېكىن غەلىتىلا بىر كېسەلگە گىرىپتار بولۇپ قالدى.يەنى، ھەر كۈنى بۇرنى قانايتتى.ئوڭ بۇرنى بىر ھەپتە قاناپ توختىسا، ئىككىنچى ھەپتىس سول بۇرنى نۆۋەت ئېلىپ توختىماي قانايتتى.دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن ئەڭ دانا تىۋىپلارنى يىغىپ كېلىپ كۆرۈنگەن،قانىماسلىقنىڭ چارىسىنى قىلغان بولسىمۇ لېكىن ھىچنىمە كار قىلمىدى.
بىر كۈنى ئەڭ نامدار دانىشمەن شاھقا تەنبىھ بېرىپ مۇنداق دېدى:
-ئايا شەھرىيار،كېسىلىڭىزنىڭ مەنبەسى شۇكى،سىز پەرۋەردىگار يولىنى ئىنكار قىلدىڭىز.سىزنىڭچە بىرەر سەۋەپ بىلەن ئاسانلىقچە  ئەجەلدىن قۇتۇلۇپ قېلىشقا بولۇرمۇ؟! قايسى گۈل ياكى بوستان زىمىستاندىن قۇتۇلۇپ بەرگىنى ساقلاپ قالالىغان؟ سىلىدىكى بۇ كېسەل بەدەنلىرىدە سۇ كەمچىل بولۇپ تەنلىرى قۇرغاقلىشىپ كەتكەنلىكتىن كېلىپ چىققان.ئەگەر جاناپلىرى بۇ كېسەلدىن نىجاتلىق تاپىمەن دەيدىكەنلا پەقەت بىرلا چارە بار شۇنى قىلماقلىرى كېرەك.شۇندىلا كېسەللىرى شىپا تاپقۇسى.
شاھ تەقەززالىق بىلەن سورىدى:
-قانداق چارە بار؟تېزراق ئېيتسىلا!
-سۇغا يېقىنراق جايغا  بېرىپ، سۇ بويىغا جايلىشىپ  ئېقىن بويىدا يۈرمەكلىرى كېرەك.ئۇ يەردە سىلى تەڭرىگە تەۋبە قىلماقلىرى،يەر سۆيۈپ تازىم بەجا كەلتۈرمەكلىرى،ئىگەمگە زار يىغلاپ كۆپ ئىلتىجا قىلماقلىرى لازىم.
-نىمە دەپ ئىلتىجا قىلىمەن؟
-‹‹ئەي قۇدرەتلىك تەڭرىم،بەندەئى ناتىۋانمەن.بىھۇدە ئانت ئىچكەن گۇناھكار جانمەن.مەن بۇ يەرگە ئەجىلىم پۇرسىتىنى بىلگىلى،ئۆمۈرلۈك شەپقەت ئىلتىماس قىلغىلى كەلدىم›› دەيلا.
بۇ گەپ شاھى جاھانغا ماقۇل كەلدى.دىلى ئۈمىدلىنىپ تېنىگە يەڭگىللىك كىرگەندەك بولدى.ئۇنىڭ بۇيرۇقى بىلەن ئۇلۇغ بىر كارۋان تۈزۈلدى.بارلىق سەپەر تەييارلىقلىرى پۈتكەندىن كېيىن ئۇلار كارۋان بىلەن چەشمە بويىغا راۋان بولدى.شاھ ئۈچۈن چوڭ بىر پىل ئۈستىگە  خاس شاھانە تەخت قۇرۇلغان ئېدى.شاھ ئەنە شۇ تەخت ئۈستىدە ئولتۇرۇپ سەپەرنى داۋام قىلماقتا،بۇرنىدىكى قانمۇ داۋاملىق ئېقىپ تۇرماقتا ئېدى.ئۇلار نىڭ مەنزىلى تۇس ئېدى.ئاخىرى تۇستىكى دەريا ساھىلىغا يېقىنلىشىپ كەلدى.كۆردىكى، قىرغاق گويا پايانسىز يېشىل مەخمەلدەك گۈزەلتۈستە سوزۇلۇپ ياتاتتى. شاھ سۇ بويىغا كېلىپ سۇ بىلەن باش كۆزلىرىنى يۇيدى.ئاندىن سۇ بويىغا خاس بارگاھ قۇردۇرۇپ شۇ يەردە ئارام ئالدى.دانانىڭ ئۆگەتكىنى بويىچە تەڭرىنى ياد ئېتىپ،گۇناھلىرىنى تىلەپ يالۋۇرۇشقا چۈشتى.دانا ھەقىقەتەن توغرا يول كۆرسەتكەن ئىكەن. بۇ ئىشنىڭ ئۈنۈمى بولۇپ شاھنىڭ بۇرنى قاناشتىن توختىدى.شاھ بۇنىڭدىن خۇشال بولۇپ داستىخان يايدۇدى.
بىرنەچچە كۈن شۇ تەقلىدتە ئۆتتى.شاھ سۇ بويىدا ياشىغان بولسىمۇ ئۆلۈم ھادىسىسى يۈز بەرمىدى. شۇنىڭ بىلەن شاھ بىخۇدلاشتى.مۇنەججىمنىڭ پالىدىن قاتتىق گۇمانلاندى.ئۆزىنى ئالدانغاندەك،قاتتىق ئەخمەق قىلىنغاندەك ھىس قىلىپ غەزەپلەندى:
- بەدبەخت مۇنەججىم ماڭا قورققاق سېلىپ ئېيتقان مۇدھىش كارامەت قېنى؟! مەن سۇ بويىدا ياشاۋاتقىلى شۇنچە كۈنلەر بولدى.تېخىچە ئۆلمىدىمغۇ؟! ئۆلۈم شەربىتى ئىچىش ئورنىغا مەن بۇيەردە كېسىلىمگە شىپا تېپىپلا قالماي يېڭى ئامەتكە ئېرىشتىم.خەپ، قايتىپ بارغاندىن كېيىن جاللاتلارغا بۇيرۇپ  يالغان سۆزلىگەن تىلىنى كەستۈرۈۋەتمەيدىغان بولسام.
شاھنىڭ ھەر بىر ئېغىز سۆزىدىن غۇرۇر ئۇچماقتا،مۇنەججىمگە بولغان غەزەپ،تەقدىر قىسمىتىگە بولغان قاتتىق گۇمان ھەسسىلەپ ئاشماقتا ئېدى.
بىر كۈنى شاھ دەريا بويىدا سەيلى قىلىپ يۈرگەندە بىر سۇ ئېتى دەريادىن چىقتى.ئۇنىڭ ساغرىسى تەپتەكشى بولۇپ گويا قۇلاندەك ئېدى.لېكىن ئۇ ئاددى ئاتلارغا ئوخشاش مۇلايىم،يۇۋاش بولماستىن يولۋاستەك باتۇر،شىردەك ۋەھشى ئېدى.بۈدۈر كەلگەن يايلى بىر بىرىگە  چىڭگىلىكتەك چىرمىشىپ تۇراتتى. سىرتقى رەڭگى قازاندەك قاپقارا ئېدى. ھەدەپ غەزەپلىك پۇشقۇراتتى.تۇرقى بەكمۇ ھەيۋەتلىك بولۇپ چەكچەيگەن كۆزلىرى ‹‹ئۇچرىغاننى يەيمەن›› دەپ ۋەھشەت سېلىپ تۇراتتى.ئۇ سۇدىن چىقىپلا قۇترىغان شىرنىمۇ ھالاك قىلغۇدەك ئەلپاز بىلەن تۇياقلىرىنى يەرگە ئۇرۇپ چاڭ توزۇتۇپ  ھەممىنى قورقۇتتى.
ئۇنى كۆرۈپ شاھ قورقتى.دەرھال مۇھاپىزەتچى باتۇر لەشكەرلىرىگە ئۇنى تۇتۇشنى بۇيرۇدى:
-بارلىق پەم – دىتىڭلارنى ۋە باتۇرلۇقىڭلارنى ئىشقا سېلىپ بۇ مەخلۇقنى تۇتۇڭلار!
بىر چوپان بىلەن ئىككى ئۇچقۇر چەۋەنداز ئوقيالىرىنى بەتلەپ،ئاتلىرىنى چاپتۇرۇپ تېزلىكتە سۇ ئېتىنى قورشاپ كېلىشتى.بۇ سۇ ئېتىنىڭ دەل ئۆزىنىڭ ئەزرائىلى ئىكەنلىكنى،ئۇ سۇدىن ئىگەمنىڭ ئېرادىسى بىلەن چىققانلىقىنى شاھ نەدىن بىلسۇن.بۇ ئەجدەر سۇپەت ئات قېچىش ئورنىغا ھەدەپ ھۇجۇم قىلىپ بۇ باتۇر مەردلەرنى ھالىدىن كەتكۈزىۋەتتى.شاھ بۇ ھالنى كۆرۈپ دەرغەزەپ بولدى.ئۇ بۇ ئاتقا قىزىقىپ قالغان،ئۇنى تۇتۇپ كۆندۈرۈپ مەخسۇس مىنىدىغان ئات قىلىۋالماقچى بولغان ئېدى.شۇڭا قولىغا ئىگەر- جابدۇقلارنى ئېلىۋېلىپ سۇ ئېتى بىلەن باتۇرلارچە ئېلىشتى.بىر كەمدە سۇ ئېتى مېڭىشتىن توختاپ بىر جايدا جىم تۇردى.يېنىغا ھىچكىمنى يېقىن يولاتماي ئالدى- ئارقا پۇتلىرىنى شىلتىپ ئۆزىگە يېقىنلاشقانلارنى تېپىشكە ئۇرۇندى.شاھ ئۇنىڭغا يېقىنلاپ كېلىپ بېشىغا نوقتا سالدى.ئاندىن بېلىگە ئىگەر ئارتماقچى بولدى.لېكىن ئاتنى بويسۇندۇرالمىدى.بۇ ئات ھەقىقەتەن بەكمۇ كۈچلۈك ئېدى.شاھ ئۇنىڭ بېلىگە ئارغامچا باغلاپ مەھكەم تارتىپمۇ جايىدىن قىمىرلىتالمىدى.قازارا، شاھ ئۇنىڭ ئارقا پۇتىنى باغلاش ئۈچۈن ئارقىسىغا ئۆتكەن ھامان دەريا ئېتىغا بىر غۇلغۇلا چۈشۈپ غەزەپلىك كىشنىدى.تاشتەك قاتتىق تۇيىقى بىلەن شاھنى بىر تېپىۋىدى تاج كەيگەن بېشى يەرگە چاپلىشىپ قالدى.بەئەينى ‹‹تۇپراقتىن پەيدا بولۇپ ئاخىرى يەنە تۇپراققا قايتتى›› دېگەن ھىكمەتتىكىدەك ئىش بولۇپ ئەشۇ بىر پەشۋا شاھنىڭ جېنىنى ئالدى.تەقدىر مەنمەنچى شاھنى ئەنە شۇنداق جازالاپ ئاخىرى سۇ بويىدا ھالاك قىلدى.
بۇ پەلەك توختىماي ئايلىنىپ كېچە-كۈندۈز ئۆز ئىشىنى قىلىپ تۇرىدۇ.نادانلار تەڭرى ئېرادىسىگە قارشى چىقماقچى،ئۇنى ئۆزگەرتىپ ئۆز ئېرادىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرماقچى بولسىمۇ يەنىلا تەقدىر ھۆكمىدىن قېچىپ قۇتۇلالمايدۇ.ئەي ئىنسان،ھەرۋاقىت تەڭرىگە ئىشەن،ئۇنىڭغا سەجدە قىل.ئۇنىڭدىن پاناھلىق ئىزدە.شۇنى ئۇنتۇمىغىنكى،قۇياش بىلەن ئايمۇ ئۇنىڭ ئەمرىدىدۇر.ھىچقانداق بىر ئىش ئۇنىڭ ئىزنىسى تەقدىرىسىز يۈز بەرمەستۇر.

دەل ئاشۇ چاغدا شاھنىڭ جەسىدى كۆكۈرۈپ تۇرغان ئېقىنغا شۇڭغۇدى.خېلى ۋاقىت سۇدىن قورقۇپ سۇغا يېقىن يولىماي ياشىغان شاھتىن قالغان جەسەد ئاخىرى سۇغا غەرق بولدى.ھېچكىم مۇنداق ئۆلۈمنى پەقەتلا كۆرۈپ باقمىغان ئېدى.لەشكەرلەر زار-زار يىغلاشماقتا ئېدى:
-ئاھ ئېسىت،شۇم ئەجەل شاھىمزنى كېسەلنى باھانە قىلىپ تۇسقا ئېلىپ كەلگەن ئىكەن-دە!
لەشكەرلەر قاتتىق ماتەم تۇتۇشتى.ئۇلار ئازاپ تۈپەيلى كىيىملىرىنى يىرتىپ  مىڭ پارە قىلىشتى،باشلىرىغا توپىلار چېچىپ يەكپارە بولۇشتى.شاھنى بۇ يەرگە تەكلىپ قىلىپ كەلگەن دانا يېنىدىن خەنجەر چىقىرىپ شاھنىڭ قارنىنى كىندىكىدىن بېشىغا قەدەر ياردى.تېنىگە مۈشكى،كاپۇر دېگەندەك خۇشپۇراق ماتېرياللارنى سېلىپ خۇشپۇراق قىلدى.ئۇندىن باشقا  چىرىشتىن ساقلىغۇچى دورا ماتېرياللارنىمۇ سېلىپ جەسەتنى چىرىتمەي ساقلاشنىڭ ئامالىنى قىلدى.شاھنىڭ ئاخىرەتلىك كىيىملىرىمۇ كىمخاپتىن قىلىنىپ شاھانە يوسۇندا تەييارلاندى.تاۋۇتىنى ئالتۇندىن ياساپ سەدەپ مارجان بىلەن كەشتىلەنگەن مەخمەلدىن يوپۇق ياپتى.ھەممە تەييارلىقلار پۈتكەندىن كېيىن كارۋان تاۋۇتنى كۆتۈرۈپ كەلگەن يۇرتقا قايتىش ئۈچۈن سەپەرگە ئاتلاندى.
بىقارار ئالەمنىڭ ئادىتى ئەنە شۇ.كىمنىدۇر قايغۇ-نادامەتكە دۇچار قىلسا،يەنە كىمگىدۇر بەخت-سائادەت بېغىشلايدۇ.سەن زامانغا باققىنىڭ بىلەن زامان ساڭا باقماس.سەندىن ئامەت قاچقاندا نان يېسەڭ نېنىڭمۇ قېتىپ چىشىڭ پاتماس.ئۇسسۇلۇق ئۈچۈن جامىڭغىمۇ شەربەت،مەي- شاراپ ئاقماس.شۇڭا ئەي بەخت ئىزدىگۈچى،قولۇڭدا ئىمكانىيەت بار چاغدا ئىنسان ئېتىقادىنى تەرك قىلماي چىن ئېتىقادىڭ بىلەن ھالال ياشىغىن.
پادىشاھ جاھان يۇرتقا قايتۇرۇپ كېلىنگەندىن كېيىن بۇرۇنقى پادىشاھلار دەپن قىلىنغان شاھانە  لەخمىدە قويۇلدى.ئىراننىڭ بارلىق ئۇلۇغلىرى توپلاندى.ۋەزىرلەر،سەردارلار،تەدبىرلىك دانالار،ئىسىل خىسلەتلىك جاناپلار بولۇپ پارسنىڭ بارلىق ئەزىزلىرى جەم بولۇپ شاھ يەزدىگىردنىڭ بېشىدا  ماتىمىنى تۇتۇشتى.ئۇلار ئارىسىدا  پىلنى يەڭگەن مەشھۇر زات گۇستەھەم، مەرد كاران، سۇمباتلىق گۇشتەسب قاتارلىقلار بار بولۇپلا قالماي، ئارەش دىيارىدىن كەلگەنلەردىن مىلاد بىلەن گۈرزىچى پىروزىمۇ بار ئېدى.بۇ ماتەم ئۈچۈن ئېراننىڭ بارچە ئۇلۇغلىرى،جاھاننى ھەربى كۈچ بىلەن تۇتۇپ تۇرغان ھەممە بار -يوقى كېلىشتى.
كىمىكى يەزدىگىردنىڭ جەبرىنى كۆپ تارتقان بولسا بۈگۈن ئۇ پايتەختنىڭ باغرىنى ئۆزىگە جاي قىلغان ئېدى.ماتەم مۇراسىمى ئەمەلىيەتتە شاتلىق مۇراسىمىغا ئايلىنىپ قالغان ئېدى.گۇشتەسىب مۇراسىمدا نۇتۇق سۆزلىدى:
-قېرى- ياش بارلىق مەردانلار سۆزۈمگە قۇلاق سېلىڭلار.بۇ ئالەم يارالغان چېغىدىن بېرى ھىچقانداق ئادەم بۇنداق زالىم شاھنى كۆرۈپ باققان ئەمەس.ئۇنىڭ ھۈنىرى ئۆلتۈرمەك،جەبرى-زۇلۇم سالماق،ئەلنى قاخشىتىپ مال-مۈلۈك يىغماق ئېدى.ناپاكلىق بابىدا ئۇ تەنھا ،ھەر بىر ئىز-قەدىمىدە شۇملۇق پەيدا قىلماقلىقتا يەكتا ئېدى.يېتەر، بىز نەچچە ۋاقتىن بېرى ھايات ياشاۋاتقان تۇرۇپمۇ ئۇنىڭ زۇلمىدىن  قەبرە ئازابى تارتىپ كەلدۇق.شۇڭا ئۇنىڭ تەختىگە ۋارىسلىق قىلىدىغانغا ئۇنىڭ ئەۋلادىدىن بىرمۇ كىشىنى ئىستىمەيمىز.پەقەت شۇ بەھراملا ئۇنىڭ ئەۋلادى، كۆڭۈل ۋە ئەقىلنىڭ پەيۋەندى ئېدى.لېكىن ئۇنىڭ ئاغزىدىن مەنزەر بىلەن نۇئىماننىڭ نامى چۈشمەيدۇ.بىزگە ئۇنداق نائادىلنىڭ رەھبەرلىكى كېرەك ئەمەس.
ئىراننىڭ يۇقۇرى دەرىجىلىك نامدارلىرىدىن بىرنەچچە زات شۇ زامات بۇ ھەقتە قاتتىق قەسەملەر ئىچىشتى:
-بىز ئىران كاتتىلىرى شۇنداق قەتئى نىيەتكە كەلدۇقكى،يەزدىگىرد نەسلىگە بەخت يانداشمىغاي،ئىراننىڭ تاجۇ-تەختى مۇيەسسەر بولمىغاي!
ئۇلار گېپىنى بىر قىلىۋېلىشىپ شۇ مەزمۇندا قەتئىي قارار ماقۇللاشتى.قارارغا بىنائەن باشقا شەھرىيار تاپماق لازىم بولدى.شەھرىيارنىڭ ۋاپاتى ھەققىدىكى  خەۋەر سەردارلار ئىچىگىمۇ يېتىپ كەلدى.سەردار ئەلەنشاھمۇ بۇ خەۋەردىن شادلىنىپ تەنتەنە قىلدى. شاھلىق ھەركىمنى قىزىقتۇرماقتا ئېدى.بېرىۋەرد،شۇكنان شاھى قاتارلىقلارمۇ بۇ خەۋەردىن خۇرسەند بولۇشۇپ شۇنداق دېيىشتى:
-مەن تۇرغان يەردە باشقا كىشىنىڭ شاھ بولۇشقا ھەددى بولۇرمۇ؟! مانا مەن ھەممىنىڭ سەرۋەرىدۇرمەن،يەر-ئاسمان ئارىسىدىكى ھەممىدىن قابىل رەھبەر ئىرۇرمەن.
تەخت ئۈستىدە بىر دانا باشقۇرغۇچى بولمىغاچقا ئالەمنى غۇلغۇلا،تالاش-تارتىش قاپلىدى.ئىران دانالىرى،بىلىمدان كىشىلەر،باتۇر مەردلەر،تەپەككۈرى رۇشەن بارلىق ئەزىمەتلەر پارسقا توپلۇنۇپ مەسلىھەت قىلىشتى.بۇ ئىش خۇسۇسىدا ئۇلاردىن بىرى ئېغىز ئېچىپ مۇنداق دېدى:
-پادىشاھنىڭ تەختىگە كىم لايىق كېلىدۇ، سەلتەنەت رەسمىگە كىم ھەممىمىزدىن بەك سادىق؟بىز شۇنداق ئادىل خۇشبەخت ،بۇ ئالتۇن تەختنى قولىغا ئېلىشقا ئەرزىيدىغان مۇكەممەل زاتنى تېخى ئۇچراتمىدۇق.شۇنداق بىر زات بولسا ئوتتۇرىغا چىقسا،بۇ جاھان غوۋغاسىنى يوقاتسا بەكمۇ ياخشى بولاتتى.ئەل شاھسىز، باشپاناھسىز تۇرۇۋەرسە ھەيھات، جاھان چوقۇم ۋەيران بولىدۇ.
ئەل ئىچىدە خۇسرەۋ ئىسىملىك بىر ياشانغان كىشى بار ئېدى.ئۇ ئوچۇق دىل،پاك نىيەت،تازا جىسىملىك،بارچە مەرتلەر ئارا ھەممىدىن ئىززەتلىك ئادەم ئېدى.ئۇ يەنە دۆلەتلىك،سۆلەتلىك، ئەل ئارا ھۆرمەتلىك كىشى ئېدى.ھەممىنىڭ تاللىشى،ئېتىراپ قىلىشى بىلەن ئۇنىڭغا تەختنىڭ قۇدرىتى تەگدى.دېمەك ئۇ پۈتۈن ئەلگە،بارلىق قوشۇنلارغا رەھبەر بولدى.


بەھرام ئاتىسىنىڭ ئۆلۈمىدىن خەۋەر تاپتى:
-ئەي خىرامان شاھزادە،شاھلار شاھى بولغان مەغرۇر ئاتاڭ قازا قىلدى.چەرخى-پەلەك تېز مەقام بىلەن ئۇنى تەختكە خۇرۇج ئەتتى.دېمەك سېنىڭ شەرەپ تاجىڭ سۇلدى.
بۇ خەۋەرنى ئاڭلىغان بەھرامنىڭ ئەتراپىدىكى ئۇنى قوللايدىغان سەردار ۋە لەشكەرلەر دەرھال ھەركەتكە ئۆتتى.ئۇلار بەھرامنى يەزدىگىردنىڭ ئورنىغا شاھلىققا دەسسەتمەك ئۈچۈن قاتتىق ۋەدە بېرىشىپ، قەسەملەر ئىچتى.شۇ سەۋەپتىن ئۇلار:‹‹بەھرام شاھ ئاتىسىنىڭ دەل ئۆزىدۇر.ئۇ يەزدىگىردنىڭ ئەقلى،جىسمى ۋە كۆزى ئېدى.ئاتا ئىزىنى ئوغۇل باسمىقى ئەزەلدىن داۋاملىشىپ كېلىۋاتقان رەسىم- قائىدە . ئۇنى قانداقمۇ خالىغانچە ئۆزگەرتكىلى بولسۇن.ئاڭلىساق ئىران تەختىنى خۇسرەۋ ئىسىملىك بىر مەرد كالان ئىگەللەپتىمىش. پۈتكۈل دىيارغا ۋە شاھانە بەختكە ئىگە بوپتۇمىش.بىز ئۇنى شاھلىقتىن قالدۇرۇپ ئىران  تەختنى ئەسلى مىراسخورىغا ئېلىپ بەرمىكىمىز بەرھەق›› دېيىشتى. بەھرام شاھ ئاتىسىنىڭ ئۆلۈم خەۋىرىدىن زىيادە قايغۇردى.كىيىملىرىنى يىرتىپ،يۈزلىرىنى تاتىلاپ غەم قوينىدا پۇچۇلۇنۇپ بىر ئاي قاتتىق ماتەم تۇتتى.يەمەن شەھىرىدىكى بارلىق خەلقلەرمۇ يەزدىگىردكە ئىككى ھەپتە ماتەم تۇتۇپ كۆز ياشلىرىغا غەرق بولۇشتى.
ۋاقىت يېڭى ئاي يولىغا قەدەم قويغان چاغدا مەنزەر بىلەن نۇئىمان قېرى -ياش،ئەر –ئايال بارچە ئەرەپ ئەھلى بىلەن بەھرامنىڭ يېنىغا كېلىپ بىرلىكتە يىغلاشتى.بەئەينى ئوت كۆرمەي پىشقاندەك ئازاپلىنىپ باغرىنى قىيناشتى.ئۇلار بىر ھازا شۇنداق ئازاپلىق يىغلاشقاندىن كېيىن بەھرامغا تەسەللىدىن ئېغىز ئېچىشتى:
-ئەي شاھىم،تەلەيلىرى مەڭگۈ ئۈستۈن ئورۇندا بولغاي.بۇ ئالەمدە ھەممىمىز تۇپراقتىن يارالغان ئاجىز ئىنساندۇرمىز.ھىچ بىر دانا ئۆلۈمگە ئامال قىلىپ ئۆلگەننى تىرىلدۈرەلەيدىغان تەرياكنى ياساپ چىقالىغان ئەمەس.ئانىدىن تۇغۇلغان ئىكەنمىز، ھامان بىر كۈن ئۆلمەكلىك تەقدىرىمىزدە بار ئىش.كونىلار:‹‹ ياشىماق سىتەمدۇر،ئۆلمەكلىك بولسا ھىچكىم ئۆزگەرتەلمەيدىغان قانۇن›› دېگەن.شۇڭا بۇنچە ئاھ ئۇرۇپ يىغلاۋەرمىگەيلا.قايغۇنى كۈچكە ئايلاندۇرۇپ شاھىمىزنىڭ ئورنىنى بېسىشقا،ئۇنىڭ تەختىگە ۋارىسلىق قىلىپ، قىلىپ بولالمىغان ئۇلۇغۋار ئىشلىرىنى داۋام ئەتمەككە ئىرادە باغلىغايلا!
بەھرام مەنزەر بىلەن مۇڭداش بولۇپ قەلب سىرلىرىنى تۆكتى:
-ناگاھ بېشىمىزغا قارا كۈنلەر چۈشتى.شاھىنشاھنىڭ نەسلى تەختتىن مەھرۇم بولسا، ھاياتنىڭ نەۋقىران پەسلى سۇلغۇسىدۇر. ئەرەپلەر قىرىلىپ، چەۋەندازلار دەشتى خارۇ- زار بولۇپ،ھەممە ئازار يەپ ئاھ-ۋاھ چېكىشەر.شۇ تاپتا مەن سىلىنىڭ مەدەتلىرىگە ھەرقانداق چاغدىكىدىنمۇ بەكرەك مۇھتاج بولۇپ تۇرۇپتىمەن. ماڭا دانا مەسلىھەتلىرىنى بېرىپ مۇسىبىتىمنى يېنىكلىتىپلا قالماي، بۇندىن كېيىنكى ئۆمۈر مەنزىلىمگە دانا يول كۆرسەتكەيلا. مەنزەر بەھرامنىڭ سۆزىنى ئاڭلاپ مەردانە ھالدا مۇنداق جاۋاپ قايتۇردى:
-ئەي مەرد ئوغلان،بۇ ئىشتىن ئەنسىرىمىگەيلا! پۈتكۈل يەمەن دىيارى مېنىڭ شىكارگاھىمدۇر. تەختىمدە بىمالال ئولتۇرۇپ يۇرتقا نەزەر سالغايلا،مېنىڭ تاجۇ-تەختىمنى،بارلىق مال –مۈلكۈمنى ئۆزۈمنىڭ دەپ تونۇپ كۆڭۈللىرىنى پۈتۈن تۇتقايلا.ئىران تەختى ھامان سىلىنىڭ.خۇسرەۋ ئۇ تەختتە ئۇزۇن ئولتۇرالمايدۇ.بىز بىرلىكتە تەدبىر قوللۇنۇپ ئۇنى ئاغدۇرۇپ تاشلاپ سىلىنى تېگىشلىك مىراسلىرىغا تولۇق ئىگە قىلىمىز!
مەنزەرنىڭ دېگەن گەپلىرىنى ئەرەپ ئۇلۇغلىرىمۇ توغرا تېپىشتى.چۈنكى بۇلار مەنزەرنىڭ ئاغزىدىن چىققان مەردانە خىتاب ئېدى.ئۇلار شاھنىڭ تەلىپىنى چۈشۈنۈپ بولغاندىن كېيىن بەھرامنى يۆلەپ شاھلىق ئورنىغا چىقىرىشنىڭ تەييارلىقلىرىنى قىلىش ئۈچۈن  ھەممىسى ئۆيلىرىگە تارقىلىشتى.مەنزەر نۇئىمانغا باھادىر مەرد ئەزىمەتلەردىن قوشۇن تۈزۈش،شەيبان شىرلىرى ۋە غەسسان قاپلانلىرىدىن ئون مىڭ  لەشكەر توپلاشقا بۇيرۇق بەردى، ئاخىرىدا مۇنداق دېدى:
-مەن ئەھلى ئېرانغا شۇنداق بىر غەيرەت كۆرسۈتەيكى، ئۇلار كىمنىڭ ھەقىقى شاھ،نىمىنىڭ سەلتەنەت،نىمىنىڭ كۈچ قۇدرەت ۋە ھوقۇق- ئېمتىياز بولۇدىغانلىقنى بىلىپ قالسۇن.
نۇئىمان شاھ ئاتىسىنىڭ تەلىپىگە بېنائەن ئارىدىن  ئانچە ئۇزاق ۋاقىت ئۆتكۈزمەيلا زور بىر قوشۇننى تەييار قىلدى.ئۇلارنىڭ ھەممىسى ئۆتكۈر  شەمشەر ۋە نەيزىلەر بىلەن قۇراللانغان باتۇر ئەزىمەتلەر ئېدى. ھەممە تەييارلىقلار پۈتكەندىن كېيىن نۇئىمان لەشكەرلەرگە يۈرۈش قىلىش بۇيرۇقى بەردى:
-ئەي باتۇر ئەزىمەتلىرىم، دەرھال ئىرانغا قارشى يۈرۈش باشلاڭلار.سىلەردىن كۈتۈدىغان تەلىپىم شۇكى،تېزلىكتە ئۇرۇش باشلاپ باتۇرلۇق بىلەن جەڭ قىلىڭلار.قەتئىي چېكىنمەڭلار.ئىراننى بېسىۋېلىپ يېڭى شاھىنى تەختىدىن ئاغدۇرۇپ تاشلىمىغۇچە قىلىچنى قىنىغا سالماڭلار.
لەشكەرلەر چاقىرىققا ئاۋاز قوشۇپ تېزلىكتە يۈرۈش باشلىدى.بۇ يېقى تەيسەفۇن،ئۇ يېقى شورسانغا قەدەر كەڭ دىيار لەشكەر بىلەن تولدى.جەڭ ئاتلىرىنىڭ تۇياقلىرىدىن چىققان زىل-زىلە زېمىننى تىتىرەتتى.ئۇلار باتۇرلۇق بىلەن جەڭ قىلىپ ئېرانلىقلارنى بويسۇندۇردى.ئاياللار ۋە بالىلار ئەسىرگە چۈشتى.ئەرلىرىنىڭ كۆپلىرى ئۇرۇشتا ئۆلدى.ئىراننىڭ بارلىق يۇرتلىرى تالان قىلىندى.جەڭ-جېدەل،يانغىن تۈپەيلى ئەلدىن ئامەت قاچتى.تەخت شاھسىز قالغاچقا زوراۋانلىقلار تەرەپ-تەرەپلەردە ئاۋۇپ ئەل بالايى-ئاپەت ئىچىدە قالدى.رۇم ، چىن،ھىندى،تۈرك،مۇكران زىمىنلىرىنىڭ ھۆكمىرانلىرى بۇ جەڭ ئەھۋالىدىن خەۋەر تاپتى.خۇسرەۋ ئىران تەختىدىن يوقالدى.ئەمەلىيەت ئىسپاتلىدىكى،ئۇ شاھلىق شەرىپىگە نالايىق كىشى ئىكەن.يەمەن غالىپلىرى شەھەردە ئات چاپتۇرۇپ ئۆتكۈر تىغلىرىنى ئوينۇتۇپ كۈچىنى كۆرسەتتى.خالىغانچە بۇلاڭ-تالاڭ قىلدى. بۇ قىرغىن پەقەت شەھەرلەردىلا ئەۋجىپ قالماي يېزىلاردىمۇ داۋاملىشىپ ،بۇلاپ- تالاش ھەممە يەرگە يامراپ كەتتى.ئىران تالان-تاراجدا قېلىپ ئازاپ چەكتى.ھەربى ھوقۇق ئىگەللىگەن مۇشتۇمزورلار تەرەپ-تەرەپلەردە ھەركەت قوللۇنۇپ  شاھلىق چۈشلىرىنى كۆرۈشكە باشلىدى.

بۇ ۋەقەدىن ئىرانلىقلارنىڭ دىلى مىڭ پارە بولدى.بۇ غەم-ئازاپلار  ئۇلارنىڭ جېنىدىن ئۆتكەچكە بۇ ئىشقا چارە ئىزدەشكە كىرىشتى.شۇنىڭ بىلەن ئۇلار بۇ ھەقتە مەسلىھەت تۈزمەك ئۈچۈن بىر يەرگە جەم بولۇشتى.دېيىشتىلەركى:
-ھىندى،رۇم مەملىكەتلىرىگە ۋە سەھرا قەۋمىلىرىگە ئۆلۈمدىن ئۆتە زۇلۇم بولۇۋاتىدۇ.ئۇندىن قۇتۇلماق ئۈچۈن غايەت ئۈنۈملۈك تەدبىردىن بىرنى تاپماق كېرەك.شۇندىلا بۇ ئازاپتىن خالاس بولۇپ بۇرۇنقىدەك خاتىرجەم ياشىغايمىز.
مەسلىھەتكە بىنائەن ئۇلار شۇ ھامان بىلىمدان،سۆزمەن،مۈشكۈللەرنى ئاسان قىلغۇچى بىر ئەلچىنى تاللاشتى.ئەلچىنىڭ ئىسمى جەۋانۇي ئېدى.ئۇ تولىمۇ تەدبىرلىك كىشى بولۇپ تەدبىركارلىق جەھەتتە ئەل ئىچىدە يۈكسەك ئابرۇيغا ئېگە ئېدى.بۇ ئەلچى ئەرەپ يۇرتىغا- مەنزەرنىڭ ئالدىغا بېرىشى،سۆزلىرىنى ئىزھار قىلىپ ئۇنىڭدىن جاۋاپ ئېلىشى لازىم ئېدى. ئەل ئاۋامنىڭ مەنزەرگە يازغان مەكتۇبىدا مۇنداق مەزمۇن ئىپادىلەنگەن ئېدى:‹‹ئايا،مۆتىبەر پادىشاھ،ئۇلۇغ ناملىرىنىڭ شۆھرىتىنى پۈتكۈل جاھان خەلقى بىلىدۇ.ئۆزلىرى ئىرانغا ۋە مۇكرانغا ھۆكۈمرانلىق قىلىلا.ئېيتقان ھەر بىر سۆزلىرى مەردلەرگە قانات بولىدۇ.ئەگەر بۇ تەخت شاھسىز ۋە تاجسىز قالسا پۈتكۈل ئەل رەڭگى قانسىز،ھالىسز،ئىلاجىسىز بىچارە ھالغا چۈشۈپ قالىدۇ.شۇڭا ‹دانا تەدبىر ۋە چارىلىرى بىلەن يۇرتنى تۈزگەي ۋە ياشناتقاي› دەپ سىلىگە بۇ يۇرتنىڭ تەقدىرىنى تاپشۇرغان ئېدۇق.ئەپسۇسكى سىلى ياشنىتىش يولىنى تۇتماي تاراج قىلىش يولىنى تۇتتىلا.ھەر تەرەپتە پىتنە –پاسات، قىساس ۋە گىنە-ئاداۋەتلەر كۆپەيدى. ئىلگىرى سىلى ئۇنچە شەپقەتسىز ئەمەس ئېدىلە.يا خەلقنىڭ غەزەپ-نەپرىتىدىن سەل-پەل قورقتىلىمۇ قانداق يېقىندىن بېرى لەشكەرلىرىنىڭ ئەلگە سېلىۋاتقان زۇلۇملىرى خېلى بوشاشتى.مەن بۈگۈن ئالايىتەن ئەلچى بولۇپ ئەل-ئاۋامنىڭ قەلب سۆزلىرىنى سىلىگە يەتكۈزگىلى كەلدىم.شۇنى بىلىشلىرى كېرەككى، پەقەت تەڭرىلا پۈتكۈل جاھاننىڭ يەككە ھاكىمىدۇر.بۇ چەرخى پەلەك ئۇنىڭ ئەمرىدە.بىز قالغان تەلەپلىرىمىزنى سىلىگە ئەلچىمىز ئارقىلىق يەتكۈزىمىز.
ئەلچى جەۋانۇي ئۇلۇغلارنىڭ قېشىدىن تۇرۇپ  مەنزىلىگە يول ئالدى.ئاتنى شامالدەپ تېز چاپتۇرۇپ راسا سۈرۈپ مەردلەر سەھراسىغا كەلدى. مەنزەر بىلەنمۇ كۆرۈشتى.ئاندىن نامىنى مەنزەرگە تاپشۇردى.سۆز نۆۋىتىدە ئىرانلىقلارنىڭ پىكىر-تەلەپلىرىنى بىرمۇ بىر يەتكزدى. ئەرەپ شاھى ئەلچىنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلاپ بولۇپ دەرھاللا جاۋاپقا ئېغىز ئاچمىدى.جاۋاپ ئورنىغا دېدىكى:
-ئەي يول ئىزدەپ كەلگەن مەرد،بۇ سۆزۈڭنى شاھىنشاھىمىزنىڭ ئاڭلىمىقى شەرت.ئەگەر سەن بۇ سۆزۈڭگە جاۋاپ ئېلىشنى ۋە ئەل دەردىگە چارە قىلىشنى ئىستىسەڭ بۇنىڭ جاۋابىنى پەقەت بىرلا ئۇلۇغ زات بېرەلەيدۇ.ئۇ بولسىمۇ شاھىنشاھىمىز بەھرامدۇر.
مەنزەر ئەلچىگە بىر جەڭچىنى ھەمراھلىققا قوشۇپ يول باشلاتقۇزۇپ بەھرامنىڭ يېنىغا ئەۋەتتى.دانا ئاقساقال بەھرام بىلەن كۆرۈشكەندىن كېيىن ئۇنىڭ جەسۈانە قياپىتى،جاھان شاھلىرىغا خاس ئىسىل سالاپىتىنى كۆرۈپ ئەقلى تامامەن لال بولدى.بەھرامغا نۇرغۇن ئاپىرىن سۆزلىرىنى ياغدۇرۇۋەتتى.بۇ قەدەر قاملاشقان قەد-قامەت،چىناردەك ئىگىز ۋە تۈز بوي-بەست،شىرلارنىڭكىدەك كەڭ كەلگەن كۆكرەك،قۇياشنى خىجىل قىلىپ قويغۇدەك ھۆسۈن-لاتاپەت ئالدىدا ئەس- ھۇشىنى يوقۇتۇپ ،نېمە مەقسەدتە كەلگەنلىكىنى تامامەن ئۇنتۇپ قالغان ئېدى.بەھرامنىڭ قىپقىزىل يۈزلىرى بەئەينى  قىزىل مەيدەك جەلىپكار ئېدى.      چاچلىرىدىن ئەتىر ھىدلىرى ھەريان تارقىلاتتى.ئۇنىڭ قىياپەت تەسۋىرىنى ئەينەن تەسۋىرلەشكە ھەرقانداق قەلەم ساھىبىمۇ ئاجىزلىق قىلاتتى.ئەلچىنىڭ بېشىدىن ئەقلى –ھۇشى تامامەن ئۇچۇپ كەتتى.شۇڭا ھەممە نىيەتلىرىنى پارامۇش قىلدى.بەھرام ئۇنىڭ سەپەردىكى جەۋر- جاپالىرىنى خىزمەتچىلىرىدىن كۆڭۈل قويۇپ ئاڭلىدى.ئەلچى بولسا بەھرامنىڭ قامىتىنى كۆرۈپلا سۆزدىن قالغان ئېدى.ئۇ ئەلچىلىككە كەلگەن بولغاچقا قانداقلا بولمىسۇن ئۇنىڭ بىلەن نورمال سۆزلەشمىسە،مەقسىدىنى بىلمىسە بولمايتتى.شۇڭا قوبۇلدىن كېيىن ئۇنى يېنىدا ئېلىپ قالدى.قالغانلارنى چىقىرىۋېتىپ ئۇنى قېشىىدا ئولتۇرغۇزدى.تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئۆزى ئېغىز ئېچىپ سۆز قىلدى.ئۇنى ھۆرمەتلەپ چەكسىز ئىلتىپاتللارنى كۆرسەتتى.شۇنداق دەپ سورىدى:
-ئەي ئەلچى،نىمە مەقسەد بىلەن ئىراندىن چىققان ئېدىڭىز؟ مىڭ بىر جاپادا شۇنچە ئۇزاق يوللارنى بېسىپ بۇ يەرگە كېلىپ مەن بىلەن كۆرۈشكەن،مەقسەدنى ئىزھار قىلىدىغان چاغدا نىمە ئۈچۈن گاچىدەك جىم تۇرۇۋالىىسىز؟ ياخشى نىيەت بىلەن رەنج تارتىپ بۇ يەرگە كەلگەن بولسىڭىز تارتىنىش، قورۇنۇش ئىلكىدە قىينىلىنىپ يۈرمەڭ.نىمە مەقسىدىڭىز بولسا ئوچۇق دەڭ.تەلىپىڭىزنى ئورۇنداپ بېرىمەن. خىزمىتىڭىز ئۈچۈن  نۇرغۇن مال -دۇنيا بىلەن تارتۇقلاپ سىزنى  قەدەم رەنجىڭىزگە لايىق رازى قىلىمەن.
كېيىن بەھرام ئەلچىگە بىر ئادەمنى ھەمراھلىققا قوشۇپ مەنزەرنىڭ يېنىغا قايتۇردى.كاتىپلىرىغا بۇيرۇدىكى:
-نامىگە ياخشى جاۋاپلارنى يېزىپ بېرىڭلار.چۈنكى، خۇش گەپكە خۇش- خۇي جاۋاپ بەرمەكلىك ساۋاپ.ئۇنى ئۆز  مەيلىگە قويۇۋېتىڭلار.ئۇ مېنىڭ ھوزۇرۇمدا سۆزلەشتىن قورىقتى.شۇڭا ئوردىغا قايتىپ مەنزەر بىلەن كۆرۈشسۇن.قىممەتلىك پىكرى بولسا پىكرىنى ئېيتسۇن. ھەرقانداق گەپ سۆزى بولسا ئۇنىڭغا ئېيتسۇن.  
     ئەلچىگە شۇنداق تاپىلىدى:
  -ياخشى گەپكە ياخشى گەپ بىلەن جاۋاپ بېرىش ساۋاپلىقتۇر. مەنزەر سەن ئېلىپ كەلگەن نامىىگە جاۋاپ يازدۇرسۇن.مېنىڭ ئالدىمغا سۆزلىگىلى ئۇنىمىدىڭ.مەنزەرنىڭ يېنىغا بارغاندا مەقسىدىڭ نىمە بولسا تارتىنماي پىكرىڭنى بايان قىلغىن.ئاندىن ئۇنىڭ جاۋابىنى ئاڭلا.ئىران نامدارلىرىغا ئاڭلىغان جاۋابىڭنى ۋە جاۋاپ  مەكتۇپنى تېزلىكتە  ئېلىپ بېرىپ تاپشۇرغىن.
  جەۋانۇي كەلگەندە ئۇنى كۆرۈپ مەنزەرنىڭ چىرايى خۇشاللىقتىن شۇ قەدەر ياشناپ كەتتى.ئۇنى ئىززەتلەپ ئولتۇرغۇزۇپ پىكىر-تەلەپلىرىنى كۆڭۈل قويۇپ ئاڭلىدى.ئاندىن مەنزەرمۇ ئۆز پىكرىنى ئىزھار قىلىشقا باشلىدى:
-ئەي دانا ئەلچى،ئاڭلىغىن! ئەزەلدىن يامانلىققا يامانلىق قىلىش يوسۇن بولۇپ كەلگەن.ئېلىپ كەلگەن مەكتۇبىڭنىڭ مەزمۇنىدىن تولۇق خەۋەر تاپتىم.ئۇلۇغلار بىزگە كۆپتىن-كۆپ سالام يوللاپتۇ.سەن بېرىپ ئۇلارغا تۆۋەندىكى سۆزلۈرۈمنى يەتكۈزگىن.ئەڭ ئەۋۋەل ئۇرۇشنى باشلىغان،ئەلگە بالايى-ئاپەت كەلتۈرگەن كىم؟ ئۇلارغا يەنە  شاھ بەھرامنىڭ بۇ يەردە سالامەت تۇرۇۋاتقانلىقىنى،ئۇنىڭ قولىدا قۇدرەتلىك لەشكىرى ۋە باتۇرلۇق شۆھرىتى بارلىقىنىمۇ يەتكۈزۈپ قويغىن.كىمىكى يىلاننى ئىنىدىن قوزغاتسا،شۇ كىشى ئەڭ دەسلەپ يەم بولغاي.ئۇلار دەسلەپ مەسلىھەت بىلەن ئىش قىلغان بولسا ئىراندا مۇنچىۋالا تەشۋىش پەيدا بولمىغان بولاتتى.
جەۋانۇي بۇ پۇرسەتتە شاھىنشاھنىڭ جامالىنى كۆردى.سۆزلىرىنى ئاڭلىدى.تېرەن پىكىر قىلىدىغان دانا كىشى ئىكەنلىكنى تونۇپ يەتتى.بىلدىكى،ئۇ بۈيۈك تەختكە،ئۇلۇغلاشقا،سەلتەنەتكە،غەلىبىگە ۋە شاھانە بەختكە مۇناسىپ كىشى ئېدى. ئۇ يەنە مەنزەرنىڭ قىلغان سۆزلىرىنىمۇ ئويلىدى.شۇنىڭ بىلەن ئۆزىچە بىر پىلان-تەدبىر تۈزۈپ چىقتى.دېدىكى:
-ئەي ئۇلۇغ شاھىم،ھەممىدىن خەۋەردار،ئىدراك بابىدا تەڭداشسىز دانا زات ئىكەنسىز.ئىرانلىقلارنىڭ بېشىدىن ئەقىل يىراقلاپ كەتتى.ئۇلار ھەرقانداق ئىشقا توغرا تاقابىل تۇرالمايدۇ.مەن بولسام ياشانغان بىر ئادەم.شۇنداقتىمۇ ئەقىل بىلەن ئىش قىلىشقا ئامراقمەن.ئەگەردە قۇلاق سالسىڭىز سىزگە دەيدىغان نۇرغۇن سۆزلىرىم بار ئېدى.مەن ھىس قىلىپ يەتتىم،جاناپلىرىمۇ،شاھ بەھراممۇ نامدار  پەھىۋانلاردىن ئىكەنسىلەر.شۇنداق ئىكەن تا دۇنيا پۈتكەنگە قەدەر ئامان-ئېسەن ياشىغايسىلەر.مېنىڭ مەسلىھەتىم شۇكى،پات پۇرسەتتە زور قوشۇن بىلەن  لاچىن ۋە شەھبازلار كەبى ئىران تامان پەرۋاز قىلىپ بېرىپ ئىران تەختىنى قولۇڭلارغا ئالغايسىزلەر.بۇ سەپەردىن سىزلەرگە ھىچبىر زىيان يوقتۇر.سىز ھۆرمەتكە لايىق دانا كىشى ئىكەنسىز.شۇنداق بولغاندىكىن ئىران تەختىدە ئولتۇرسىڭىز  جىمىكى خالايىق پەرمانىڭىزغا قۇلاق سالىدۇ.يامان ئوي خىياللارىن،بەدنىيەتلىكلەردىن يىراق تۇرىدۇ.قۇدرەتلىك ،ئۇلۇغ دانا شاھلارغا ھىچۋاق تەنە، قارغىشلار كار قىلماس.
مەنزەر ئۇنىڭ دانا مەسلىھەتىدىن شادلاندى.ئۇنى ھۆرمەتلەپ نۇرغۇن ئىلتىپاتلارنى كۆرسەتتى.
مەنزەر شاھ بەھرام بىلەن باش قوشۇپ بۇ ھەقتە كېڭەش قىلدى.بۇ جەڭ ئۈچۈن نەيزىكەش ئەرپلەردىن ئوتتۇز مىڭى تاللاندى.بۇ نەيزىكەشلەر ئارىسىدىن سەپ يېرىپ باتۇرلۇق بىلەن جەڭ قىلغانلار تارتۇقلىنىپ  كۆپلىگەن دىنارلانى مۇكاپات قىلىپ ئېلىشتى.جەۋانۇي بېلىگە مەردلىكنىڭ كەمىرىنى مەھكەم باغلاپ ئىرانغا يېتىپ بارغان چاغدا يەمەندە بولۇنغان بارلىق سۆزلەرنى ئىران دانالىرىغا ئاشكارە قىلدى.ئۇلۇغلار بۇ سۆزدىن غەمناك بولۇشتى.ئۇلار پاك تەڭرىدىن مەدەت سوراپ سەجدە-تازىملار قىلىشىپ  شۇنداق تىلەك تىلەشتى:
-ئەي پاك پەرۋەردىگار،بۇ جەڭدە بىز ئىرانلىقلارغا مەدەت بەرگەيسەن.بۇ جەڭنى بىزلەر ئۈچۈن بەئەينى بەزم،يەمەنلىكلەر ئۈچۈن ئازاپ كۈنى قىلىۋەتكەيسەن.
مەنزەرنىڭ لەشكەرلىرى جەھرەمگە يېقىنلاپ كەلگەندە پۈتكۈل دەشت باغرى لەشكەر بىلەن تولدى.بەھرام گۆر ئۈچۈن شاھانە چېدىر تىكىلدى.ئۇ كەسكىن تەدبىر قوللۇنۇپ لەشكەر سانىنى كۆپەيتتى.

شاھ بەھرام مەنزەردىن مىننەتدار بولۇپ مۇنداق دېدى:
-ئەي دانىشمەن زات،مېنى دەپ يەمەندىن جەھرەمگە ئات چېپىپ كەلدىڭىز.مەن بۇنىڭدىن مىننەتدارمەن.ئەمدى جەڭ ھەققىدىكى مەسلىھەتىم شۇكى، جەڭ پەيتىدە ياۋ بىلەن يۈزمۇ-يۈز ئۇچراشقان چېغىمىزدا، قەيسەرلىك بىلەن قاتتىق جەڭ قىلىپ دۈشمەننى بىر يولىلا تارمار قىلايلى.كۈچ قۇدرىتىمىزنى تونۇتۇپ يامانلارنىڭ ھوقۇق تارتىۋېلىش چۈشىنى بۇزۇپ تاشلايلى!
-مېنىڭ تەدبىرىم شۇكى،قاتتىق قول بولغاندىن كۆرە يۇمشاق قول بولۇپ،يۇرت چوڭلىرىغا  كەڭرى داستىخان يېيىپ ئۇلارنى مېھمان قىلايلى.شۇ سورۇندا سىلىمۇ سۆزلىسىلە،ئۇلارمۇ سۆزلىسۇن.سۆھبەت جەريانىدا ئۇلار قىزىرىپكەتسە سىلى تاقەتلىك بولۇپ جىم بولۇۋالسىلا.بىز يۇمشاق قول بولۇۋېلىپ،ئۇستىلىق بىلەن   گەپ ئوينۇتۇپ ئۇلارنىڭ ئىچ سىرىنى ،يەنى ئۇلارنىڭ زادى كىمنى شاھ قىلماقچى ئىكەنلىكىنى بىلىۋالايلى.ئۇلارنىڭ ھەقىقى مەقسىدىنى بىلىۋالساق ‹‹ئۇنداق قازانغا مۇنداق چۆمۈچ››قىلىپ دەرھال ھەل قىلىش چارىسىنى تېپىپ چىقىمىز.بەلكى بىز شۇنداق چارە تېپىپ چىقالىساق بۇ ئىش ئۇرۇشسىزمۇ ھەل بولۇپ قېلىشى مۈمكىن.مۇبادا ئۇلار بىزگە كۆنمەي جەڭ باشلپ قالسا ئىشىمىز تەسلىشىدۇ.بەئەينى تىمساھتەك قۇتراپ بىزگە ئەل بولمايدۇ.ئۇ چاغدا بىز سىلى دېگەندەك قاتتىق جەڭ قىلىپ  بۇ دەشتنى قانغا بوياپ دۈشمەننىڭ قېنىنى دەريا قىلىپ ئاقتۇرۇمىز.باش سۆڭەكلىرىنى ساينىڭ تاشلىرىغا قېتىۋېتىمىز.شۇندىلا ئۇلارنىڭ ئامىتى يوق بولىدۇ.يەنەە بىر خىل ئېھتىماللىق شۇكى مېھماندارچىلىقتا ئۇلار سىلىنىڭ قەددى-قامەتلىرى ۋە ھۆسۈن-جاماللىرىنى كۆرسە،ئالى ھىممەتلىرىنى ھىس قىلىپ يېتىپ سۆزلىرىنى ھىكمەت دەپ تونۇسا،ئەقىل ئىدراكلىرى ئۇلارنى تەسىرلەندۈرۈپ ئەقلىنى لال قىلسا،ئالغان ھەر جۈملە نەقىللىرى ئۇلارنى قايىل قىلىپ كۆڭۈلمايىللىقنى تارتالىسا ئىش تېخىمۇ ئاسان ھەل بولىدۇ.يەنى ئۇلار سىلىنى مۇقەددەس تەختكە لايىق دەپ بىلىپ ئاشۇ تاجۇ-بەختكە مۇيەسسەر قىلىدۇ.
بەھرام مەنزەردىن بۇ سۆزلەرنى ئاڭلاپ دىلدىكى غەم داغلىرى يۇيۇلۇپ خۇشال بولۇپ كۈلدى.قۇياش تاغ كەينىدىن باش كۆتۈرگەندە قېرى-ياش ھەممىسى كېڭەش قىلدى. كېيىن ئىراننىڭ ئۇلۇغلىرى بەھراملارنىڭ يېنىغا كەلدى. بۇ يەردە دەبدەبىلىك يىغىن ئېچىلدى.بەھرام گويا ئۇلۇغ شاھلاردەك تەختكە چىقىپ ئولتۇردى.ئۇنىڭ بېشىدا قىممەت باھالىق ئىسىل تاج بار ئېدى.ئۇنىڭ بىريېنىدا مەنزەر مەغرۇر ھالدا ئولتۇرغان،يەنە بىر تەرىپىدە بولسا ئوغلى نۇئىمانمۇ ئايدەك نۇرلۇق،شىردەك سۈرلۈك قىياپەتتە ئورۇن ئالغان ئېدى.يەنە شاھ ئايۋىنى ئادەم بىلەن لىق تولغان بولۇپ بۇ يەرگە جىمىكى ئەرەپ ئاقىللىرى توپلانغان.
ئېدى.بۇ قىممەتلىك پۇرسەتتە شاھىنشاھلىق رەسمى چىڭ تۇتۇلۇپ يۈكسەك شەۋكەت بىلەن مېھمان كۈتۈلدى.زىياپەت تازا قىزىغاندا كىرىشكە رۇخسەت سوراپ ئىرانلىقلار ئەۋەتكەن ۋەكىل ئايۋانغا كىرىپ كەلدى.پادىشاھ پەردىنى سۈرۈشكە پەرمان چۈشۈردى.پەردە سۈرۈلۈپ شاھ بىلەن ۋەكىللەرنىڭ ئارىلىقى ئېچىلدى.شۇندا ئىرانلىقلار بىلەن سۆھبەت باشلاندى. ۋەكىللەر بېزەكلىك ئىسىل تەختتە شاھىنشاھلاردەك  ئولتۇرغان بەھرامنى كۆرۈشتى.ئۇلار بەھرامغا قۇت تىلەپ مۇنداق دېيىشتى:
-ئەي دانا شەھرىيار،تەڭرى سىلىنى مەڭگۈ ئامان قىلغاي! تۈرلۈك بالالاردىن  خالىي بولۇپ ساھىپ جاھان بولغايلا!
شاھ بەھراممۇ ئۇلاردىن قىزغىنلىق بىلەن ھال-ئەھۋال سوراپ ئېھتىرام بىلدۈردى.شاھنىڭ قىزغىن مۇئامىلىسىدىن ۋەكىللەرنىڭ كۆڭلى شادلاندى.
سۆھبەتتە بەھرام ئىراننىڭ شاھلىق تەختىگە ئۆزىنىڭ مۇناسىپلىقى ھەققىدە سۆز قىلىپ مۇنداق دېدى:
-ئايا،ئېران ئۇلۇغلىرى، تەدبىركارلىرى!بۈگۈن بىزگە بېرىدىغان قانداق دانا يوليۇرۇقلىرىڭلار بار؟ ئېراننىڭ شاھلىق تەختى ماڭا ئاتامدىن قالغان مىراس تۇرسا نىمە ئۈچۈن ماڭا بەتخاھلىق قىلىسىلەر؟
ۋەكىللەر كەسكىنلىك بىلەن قارشى تۇردى،ئارىدىن بىرى قالغانلارغا ۋاكالىتەن سۆزلەپ مۇنداق جاۋاپ بەردى:
-شاھ يەزدىگىردتىن كۆپ زۇلۇم كۆردۇق.ئەمدى بىز ئۇنىڭ مىراسخورىغا شاھلىق تەختىنى تۇتقۇزۇپ داۋاملىق ئازاپ چېكىشنى خالىمايمىز.بىزگە ساڭا ئوخشاش شاھنىڭ كېرىكى يوق.بۇ يۇرت بىزنىڭ ئانا يۇرتىمىز.سەن بولساڭ ئارىمىزدىكى ئاددىي بىر سىپاھدۇرسەن.ئەجدادىڭنىڭ بىزگە سالغان جەبرى جېنىمىزدىن ئۆتكەن بولغاچقا زۇلۇم ۋە يولسىزلىققا نىسبەتەن  ئەلنىڭ سەۋرى قاچىسى توشتى.
بەھرام ئۆزىنى تۇتۇۋېلىپ سەۋرىچانلىق بىلەن چۈشەندۈردى:
-بەس،پىكرىڭلارنى چۈشەندىم.شاھلىققا ئىنتىلىش ھەرقانداق بىر دىلدىكى ھەۋەستۇر.لېكىن سىلەرمۇ قائىدە بىلىسىلەر. ئەزەلدىن مىراس مىراسخورغا تەۋە بولۇپ كەلگەن.سىلەر نېمە ئۈچۈن مېنىڭ رازىلىقىمنى ئالماي تۇرۇپ باشقا بىر كىشىنى مېنىڭ ئورنۇمغا شاھ قىلىشنى نىيەت قىلىپ قالدىڭلار؟
ۋەزىر بۇ سۆزگە مۇنداق جاۋاپ بەردى:
-چىنلىق يولىدىن تايماق مەيلى شاھ،مەيلى قۇل بولسۇن ھىچقانداق كىشىنىڭ قولىدىن كەلمەس.بۇنداق زىتلىشىپ يۈرمەيلى.ئەي بەھرام سەنمۇ كەل، بىزنىڭ سېپىمىزگە قوشۇل.بىز بىرلىكتە ئىرانغا باش بولالىغۇدەك،ئەلنى ئادالەت بىلەن سوراپ بەختىيار، تىنىچ تۇرمۇشقا ئېرىشتۈرەلىگۈدەك قابىل شاھتىن بىرنى تېپىپ چىقايلى.شۇندا ئەل بىزدىن رازى بولۇپ ئەجرىمىزگە رەھمەت ئېيتسۇن.
‹‹شاھلىققا لايىق كېلىدۇ››  دەپ قارالغان يۈز مەردنىڭ نامى تىزىمغا ئېلىنغان ئېدى.بەھراممۇ شۇلارنىڭ بىرى ئېدى.پەقەت ئۇلا شاھلىققا سەلتەنەتكە ھەممىدىن لايىق ئېدى.لېكىن ۋەكىللەر ئۇلارنىڭ ئارىسىدىن  شاھ تاللاش ئىشىدا ئۇزاق تالاش- تارتىش قىلىشىپ زادىلا  بىرلىككە كېلىشەلمىدى. شۇڭا شۇ سەھرادا روزىغار تۇتۇپ ئۈچ كۈن تۇرۇپ قالدى.بۇ يۈز نامزاتقا قارىتا ئەڭ ئېغىر تەلەپ ۋە شەرتلەرنى قويۇپ  دەسلەپكى تاللاش ئېلىپ بېرىلغاندىن كېيىن ئۇلاردىن  يېرىمى شاللىنىپ كېتىپ  يەنە ئەللىكى قالدى.بەھرام يەنە بۇ ئەللىك نامزات قاتارىغا كىرەلىدى.چۈنكى ئۇنىڭ قەلبى ئادالەتكە يار ئېدى.بۇ ئەللىك نامزات ئىچىدىن ئىسىل نەسەپلىك،نامدار، يۈزى يورۇق كاتتىلاردىن ئوتتۇزى تاللاندى.قالغان يىگىرمىسى يەنە شاللاندى. بەھرام بۇ ئوتتۇز نامزات قاتارىدىمۇ بار ئېدى.چۈنكى ئۇ قابىل ۋە تاجىدارلار نەسلىدىن ئېدى.ئۇزاق تالاش- تارتىش قىلىش،تېخىمۇ ئېغىر شەرتلەر بىلەن تاللاش ئارقىلىق بۇ ئوتتۇز نامزات ئىچىدىنمۇ يەنە تۆت نامزات تاللاپ چىقىلدى.بەھرام بۇ تۆت نامزات قاتارىدىمۇ بار ئېدى.
بۇ تۆت نامزات ئىچىدىنمۇ پەقەت بىرنىلا تاللاش توغرىلىق سۆز بولۇنغان چاغدا ئىرانلىقلار بەھرامنى شاھ قىلىشقا كەسكىنلىك بىلەن قارشى چىقتى:
-بىز بەھرامنى شاھ قىلىشنى پەقەتلا خالىمايمىز.ئۇ مەرد ئەمەستۇر،شاھلاردا بولۇشقا تېگىشلىك خىسلەتلەرمۇ ئۇنىڭدا يوق.
بۇ خىل جاھىللىق،غەرەزلىك چاتاق چىقىرىش مەنزەرنىڭ ئادەملىرىنىڭ غەزىپىنى قوزغاپ قويدى.بۇ خىل قىزىققانلىقتىن چىققان سۆز تۈپەيلى غەليان كۆتۈرۈلۈش خەۋپى قاش بىلەن  كىرپىكتەك يېقىنلىشىپ كەلمەكتە ئېدى.
مەنزەر ۋەكىللەرگە خىتاپ قىلىپ دېدى:
-ئەي دانا ئەقىلدانلار،نېمە غەرىزىڭلار بارلىقىنى  ماڭا چىرايلىقچە ئاشكار قىلىڭلار.بۇ ياش شاھزادە سىلەرگە نىمە سەۋەپتىن ياقمايدۇ؟ قانداق زۆرۈرىيەت بىلەن  ئۇنى رەت قىلىش پىكرىگە كەلدىڭلار؟
بۇ گەپكە جاۋاپ بېرىش ئۈچۈن ئىران ۋەكىللىرى پارىستىكى يەزدىگىرد دەۋرىدە زۇلۇم يېتىپ مېيىپ بولغان بارلىق مەجرۇھلار،ئەبگالارنى يىغىپ كەلدى.ئۇلار ھەممىسى بىر يەرگە يىغىلىپ باش قوشۇشتى.ئۇلاردىن بىرىنىڭ پۇتى سۇنۇق،بىرىنىڭ قولى يوق،يەنە بىرىنىڭ بولسا قولىمۇ پۇتىمۇ يوق ئېغىر ناكا ئېدى.بەزىلىرى قۇلاقسىز گاس،يەنە بەزىلىرى تىلسىز گاچا بولۇپ قالغانلار ئېدى.
ئۇلارنىڭ ئارىسىدا تېخىمۇ ئېچىنىشلىق ھالەتكە دۇچار بولغانلىرىمۇ بار بولۇپ بەزىلىرىنىڭ يەلكىسى يوق،بەزىلىرىنىڭ باش ۋە گەدەنلىرى جاراھەت بىلەن تولغان.ئېدى. كۆزى ئويۇلغان،چىرايى بۇزۇلغان،پالەچ بولغان مەجرۇھلارنىڭ ھەددى ھېسابى يوق ئېدى.نۇئىمان بۇ دەھشەتلىك ئالامەتلەرنى كۆرۈپ تولىمۇ ھەيران قالدى.بەھرام بۇ ھالنى كۆرۈپ، زىيانلانغان  ئالامانغا  قاتتىق ئېچىندى.بۇ پايدىسىز ھالەت ئېدى.شۇڭا ئۇ ئۆز تەقدىدىرىدىن قاتتىق غەمگە پاتتى.ئەلەم بىلەن پۇچۇلۇنۇپ ئولتۇرۇپ ئۆز ئاتىسىغا لەنەت ئوقۇدى:
-ئەي يەزدىگىرد، سەن قانداقسىگە مېنىڭ ئاتام بولۇپ قالغانسەن؟! بارلىق ئاتىلار ئەجر تۆھپىلىرى ئارقىلىق ئۆز پەرزەنتلىرىگە ئىقبال سارىيى بىنا قىلسا، سەن ئەلگە قىلغان چەكسىز زۇلۇملىرىڭ ئارقىلىق بەختىم كۆزىنى ناكا قىلىپسەن.مانا ئەمدى باغرىمنى قىساس ئوتىدا پۇچىلىماقتىسەن.لەنەت ساڭا!
بۇ خىل ئەھۋالدا مەنزەر بەھرامغا ئەقىل كۆرسۈتۈپ مۇنداق دېدى:
-زۇلۇمغا ئۇچراپ خاراپ بولغانلار ھەقىقەتەن ئاز ئەمەس ئىكەن.بۇ سەتچىلىكنى ئەلدىن يوشۇرۇپ قېلىش ئەسلا مۈمكىن ئەمەس.ئۇلارنىڭ ھالىنى كۆردۈڭ،سۆزلىرىنىمۇ ئاڭلىدىڭ.ياخشىراق ئويلۇنۇپ جاۋاپ بەرگىن.شۇنى بىلگىنكى، شاھلارغا ۋەزمىنلىك خوپمۇ يارىشىدۇ.
بەھرام ۋەكىللەرگە سۆز قىلىپ دېدىكى:
-ئايا،ئۇلۇغلار،جاھاندار،تەدبىركار،ئەقلى تولغان دانالار،سىلەر ھىچكىم يوشۇرۇپ قالالمايدىغان ئاچچىق ھەقىقەتنى كۆز ئالدىمدا نامايەن قىلدىڭلار.قىلغان يامان ئىشلىرى ئۈچۈن سىلەرلا ئەمەس ھەتتا مەنمۇ ئاتامغا تەكرار-تەكرار لەنەت ئوقۇيمەن.ئۇ ئاجىز پۇقرالارغىلا ئەمەس ھەتتا مەندەك يالغۇز پەرزەنتىگىمۇ زۇلۇم قىلغان ئېدى. ئاتامنىڭ قەسىرى ماڭىمۇ زىندان ئېدى.ئاخىرى ماڭا تەڭرى مەدەتكار بولغان، تەينۇشنى يەتكۈزۈپ ئۇنىڭ ۋاستىسى  بىلەن مېنى زىنداندىن ئازات قىلغان ئېدى.ئۇ كاساپەت مېنىڭ ئاتام بولغان بىلەن مەنكى ئۆز پەرزەنتىگىمۇ زەررىچە شەپقەت قىلمىغان ئېدى. شۇ زۇلۇم تۈپەيلى تېنىم قىينىلىپ،روھى راۋانىم زۇلمەتكە چۇلغۇنۇپ ، ئۇنىڭ يېنىدا تۇرۇشقىمۇ جۈرئەت قىلالماي يەمەنگە كېتىپ شۇ يەردە پاناھلانغان ئېدىم.ماڭا شاھ مەنزەر باشپاناھ بولۇپ، ئۆز ئوغلىدىن چارە كۆرۈپ تا بۈگۈنگە قەدەر ھالىمدىن خەۋەر ئېلىپ كەلگەن ئېدى.تەڭرى ھىچبىر بەندىسىگە شاھ ئاتامنىڭكىدەك يامان پەزلىنى  بەرمىسۇن.ئۇنداق يامان خۇي كىمدە بولسا بارلىق ئىنسانلارنى غۇربەتكە دۇچار قىلغاي.تەڭرىگە شۇنىڭ ئۈچۈن شۈكرى –ساناھ ئېيتىمەنكى،ئۇ ماڭا ئەقىل-ئىدراك بەرگەن،كۆڭلۈمگە ئىنساپ-دىيانەتتىن  يورۇق  نۇر چۈشۈرۈپ ياخشى پەزىلەتلەرنى ئاتا قىلغان.مەن تەڭرىدىن كېچە-كۈندۈز ياخشىلىق تىلىگىنىم ئۈچۈن دۇئايىم ئىجابەت بولۇپ ياخشلىقلار ھەر كۈنى قۇياش كەبى يولۇمنى يورۇتتى.ئەمدى مەن سىلەرگە ئۆز خاھىشىمنى ئىزھار قىلاي.ئاتام ھايات ۋاقتىدا بۇ ئەلگە قانچىلىك زۇلۇم ۋە جاپا سالغان بولسا مەن چىن دىلىمدىن ياخشلىق قىلىپ تامامىنى يۇياي. ئەگەر ئەل قوي توپى بولسا، مەن چوپان بولاي.ئەبەدى ئادالەت يولىنى تۇتۇپ پۇقرانىڭ ئارزۇسىنى قاندۇراي.مەن ھەر بىر قىلغان ئىشىمدا پۇقرانىڭ خاھىشىنى ئاساس قىلىمەن.تەڭرى يولىنى تۇتقان ھەر بىر ئىنسان مەندىن ئادالەت كۆرۈپ ئارمىنىغا قانسۇن.مەن كىچىكىمدىن تارتىپ زامانىمىزدىكى ئالدىنقى قاتاردا تۇرۇدىغان ئالىملاردىن بىلىم-ماھارەت ئۆگەنگەن.شۇڭا مەندە ئىلىم-ھۈنەر ۋە شاھلىققا لايىق ئىستىدات بار.زۇلۇمكار شاھلاردا بۇ خىل پەزىلەتلەر بولمايدۇ.شۇڭا ئۇلار زۇلۇم يولىنى تۇتىدۇ.يالغانچىلىق ۋە پەسكەشلىك زالىملارنىڭ قىلمىشىدۇر.شۇڭا ھەر كىشى ئۇنداقلارغا ھالاكەت ئىزدەيدۇ.تېزرەك يوقۇلىشىنى تىلەيدۇ.ماڭا بۇ شاھلىق ئەجدادىمدىن مىراس بولۇپ قالغان. شاپۇردىن ئەردەشرگە قەدەر ئۆتكەن بارلىق قېرى-ياش شاھىنشاھلارنىڭ ھەممىسى ئادىل، دانا شاھلاردىن ئېدى.بارلىق ئەجداتلىرىمىز ئەۋلادمۇ-ئەۋلاد ئادالەت يولىنى تۇتۇپ ئىسىل خىسلەتلىرى بىلەن ئەلنىڭ ھېمايىسىگە ئىگە بولغان ئېدى.ئانا تەرەپ بوۋام شىمېرانشاھمۇ شۇنداق سۈپەتلەرگە ئېگە ئېدى.شۇ سەۋەپتىن ھەر بىر ئىشتا تەپەككۇر قىلىش ماڭا خۇددى جېنىمدەكلا يار بولۇپ كەلگەن.مەردلىك بىلەن چەۋەندازلىق ماڭا روھ بېغىشلاپلا قالماي لەززەتمۇ ئاتا قىلىدۇ.مەيلى مەردلەر مەيدانىدا،مەيلى ئىشرەت بەزمىسىدە بولسۇن ھېچقانداق باتۇر ماڭا تەڭ كېلەلمەيدۇ.قولۇمدا يوشۇرۇن بايلىقلىرىم،ئوڭ ۋە سولۇمدا سادىق ئۈلپەتلىرىم بار.مەن شاھ بولغاندىن كېيىن شاھانە ئادالەتنى بۇنياد قىلىپلا قالماي ۋەدەمدە تۇرۇپ  سىلەرنى چىنلىقتىن شاد ئېتىمەن.

شاھ بەھرام ئۆزىدىن باشقا ئۈچ نامزات بىلەن شاھلىق تالىشىش رىقابىتىگە چۈشۈپ قالغان ئېدى.ۋەكىللەر ئۇلاردىن كىمنى تاللاش،قانداق تاللاشنى بىلەلمەي قالغان مۈشكۈل پەيتتە بەھرام مەردانلىق بىلەن ئەقىل كۆرسۈتۈپ مۇنداق دېدى:
-بىز ئىرانغا شاھ بولغۇچىنىڭ ۋەدىسىىدە تۇرۇپ ئادىل پادىشاھ بولۇشى ئۈچۈن خەلق بىلەن ئەھدۇ-پەيمان تۈزۈشەيلى.ئۇلۇغ تەڭرى بۇ ئەھدىمىزگە گۇۋاھ بولسۇن.مەن شاھ تاللاش شەرتى سۈپىتىدە مۇنداق بىرئەقىل كۆرسۈتەي. سارايدىن بىر تەختنى تېزلىكتە بۇ يەرگە كەلتۈرەيلى.ئۇ تەختكە ئۇلۇغ  شاھىنشاھلارغا لايىق گۆھەر نەقىشلىك زەر تاجدىن بىرنى قويايلى.ئاندىن توقايلىقتىن ئەركەك شىردىن ئىككىنى تۇتقۇزۇپ كېلىپ تەختنىڭ  ئىككى تەرىپىگە باغلايلى.ئىككى يىرتقۇچ ھايۋان تەختنى ئىگەللەپ تۇرۇپ ھېچبىر كىشىنى شاھلىق تاجىغا يېقىنلاشتۇرمىسۇن. رىقابەتچىلىرىمىزدىن كىمدە-كىم شىرلاردىن قورقماي دادىللىق بىلەن تەخت يېنىغا بارالىسا ۋە شىرلارنى ئۆلتۈرۈپ شاھلىق تاجىنى ئېلىپ بېشىغا كېيەلىسە شۇ مەردنى ‹‹شاھلىق دەۋاسى قىلىشقا ھەقلىق ئىكەن›› دەپ قارايلى.پەقەت ئاشۇ كىشىلا ئىرانغا شاھ بولمىقى شەرت.شۇ چاغدىلا بىز ئۇنى ‹‹باھادىر شاھ››دەپ ئاتاپ ئۇلۇغ بىلگەيمىز،‹‹تەڭرى بىزگە نېسىپ قىلغان ئادالەتپەرۋەر زات شۇ ئىكەن›› دېگەيمىز،-بەھرام دادىللىق بىلەن ئۆزىگە ۋە ئۆزى بىلەن شاھلىق رىقابىتىگە چۈشكەن باشقا ئۈچ رىقابەتچىسىگە بۇ شەرتلەرنى قويدى.شەرتىنى داۋاملاشتۇرۇپ شۇنداق دېدى،- ئەگەر سىلەردىن كىمدە-كىم بۇ شەرتنى قوبۇل كۆرمىسە،ئېغىر نامۇۋاپىق شەرت دەپ قارىسا قولىغا قۇرال ئېلىپ مەرتلەر ميدانىدا مەن بىلەن ماھارەت سىناشسۇن.ماڭا رەقب بولۇپ باتۇرلارچە  ئېلىشىشتا بەس كېلەلىسۇن.مەن ئۆتكۈر قىلىچىم بىلەن قىلىچ سېرىپ شۇنداق جەڭ قىلايكى،بارلىق ئەرەپ ۋە پارس  باتۇرلىرى تاڭ قالسۇن.شۇنىڭغا گۇۋاھ بولۇڭلاركى،مەن بۇ جەڭ مەيدانىدا بارلىق شاھلارنى يەرگە قارىتىمەن.قورقماس باتۇرلۇقۇم ۋە ھەممىنى بويسۇندۇرغۇدەك جاسارىتىم بىلەن سەلتەنەت تەختىنى قولۇمغا كىرگۈزىمەن.مېنىڭ سۆزۈم شۇ چىن پۈتمىگۈچىلەر بولسا مەيدانغا  چۈشۈپ باتۇرلۇق كۆرسۈتۈپ مېنى يوق قىلىۋەتسۇن.ئەقىل-بىلىمدە ۋە كۈچ-جاسارەتتە مەندىن ئۈستۈن ئىكەنلىكنى ئىسپاتلاپ شاھلىق تەختىنى ئىگەللەپ دەۋران سۈرسۇن.
بەھرام شۇنداق دېدى-دە چېدىرىغا كىرىپ كەتتى.بۇ سۆزدىن بارلىق يۇرت ئەھلى خاۋاتىرلەندى.شاھنىڭ غەزەپكە كەلگەنلىكنى بىلگەن دانا بىلەرمەنلەرمۇ تېڭىرقاپ قېلىپ قايتا ئېغىز ئاچالمىدى.ئۇلار دېيىشتىلەركى:
-بۇ سۆزدە ھەقىقەت ئايان بولۇپ ،ئىلاھى شان-شۆھرەت ۋە قۇدرەتلىك كۈچ-قۇۋۋەت نامايان بولۇپ تۇرۇپتۇ.ئۇنىڭ ھەر بىر سۆزىدە ئادالەت بار ئىكەن.بۇ خىل ھالەت بىزنى خۇشال قىلىدۇ.شاھ بەھرام  شاھلىق تەختىنى شىرلار ئارىسىدا قويۇپ  تەقدىرىنى ۋە بەختىنى سىنىماقچى ئىكەن.مەيلى شۇنداق سىنىسا سىنىسۇن.ئەگەر بۇ شەرتلەرنى ئورۇنلاش جەريانىدا شىرلار ئۇنى تۇتۇۋېلىپ ئۆلتۈرۈۋەتسە،گۆشىنى يەپ ئۇستىخانلىرىنى غاجىسا بۇ ئۆزى تاپقان بالا بولغاچقا ھېچكىم بىزدىن ئۇنىڭ خۇن دەۋاسىنى قىلالمايدۇ.ئاخىر ئۇنىڭ ئۆزئاغزىدىن مانا شۇنداق خەتەرلىك تەكلىپ ھەم ئەڭ ئېغىر شەرت چىقتى.ئەگەر ئۇ بۇ شەرتىنى ئورۇنلاش جەريانىدا ھالاك بولسا بىز ئۇنىڭ غېمىدىن قۇتۇلۇپ شادىمان بولىمىز.ئەگەر تەخت يېنىغا باتۇرلۇق بىلەن تىك قەد كۆتۈرۈپ بېرىپ تاجنى بېشىغا  كېيەلىسە دېمەك ئۇ ھەقىقەتەن پەرىدۇننىڭ ساپ نەسلىدىن بولغان بولىدۇ.بىز ئۇنى ئەتىۋارلاپ بېشىمىزدا كۆتۈرۈپ ‹‹شەھرىيارىمىز›› دەپ بىلگەيمىز.نېمە دېسە قوبۇل قىلىپ ئادىل پەرمانىنى ئىجرا قىلغايمىز.

ئارىدىن بىر تۈن ئۆتتى.سۈبھى يورۇپ يېڭى بىر  تاڭ يېقىنلاپ كەلدى.تاڭدىن كېيىن كۈن قىزىرىپ چىققان مەھەلدە پادىشاھ بەھرام سارايدىن چىقىپ ئۆز تەختىگە قەدەم قويدى.ئۇ ئىران ۋەكىللىرىنى چاقىرتىپ كېلىپ ئۆتكەنكى سۆھبەتنىڭ ئاخىرىنى داۋاملاشتۇردى.شۇ پەيتتە دانا ئەلچىلەردىن بىرى شاھ بەھرامدىن سۇئال سورىدى:
-ئەي دانالار داناسى بولغان باتۇر ئەزىمەت،ئۆزلىرى ئېيتىپ باقسىلا! ئەگەر سىلى شەرتنى ئوڭۇشلۇق ئورۇنداپ تەختنى قوللىرىغا ئالالىسىلا قانداق چوڭ ئىشلارنى ۋۇجۇتقا چىقىرىلا؟ زۇلۇم ۋە ناھەقچىلىقنى بەربات قىلىش ئۈچۈن تەختلىرىدە يەنە  قانداق ئەدلۇ-ئادالەتنى يولغا قويۇلا؟!
بەھرام سۆھبەت جەريانىدا ئېرانلىق نامدارلار ۋە تەدبىرلىك مەردانلارغا جاۋاپ بېرىپ مۇنداق دېدى:
-ئەگەر مەن غەلىبە قىلىپ شاھلىق تەختىگە چىقالىسام ھەمىشە مېھىر-شەپقەت ۋە خەير-ساخاۋەت ئىشلىرى بىلەن شۇغۇللىنىمەن.دىل خاھىشىم بىلەن ئاداۋەتنى يېڭىمەن.ئەلدە كىمىكى ئىززەت-ھۆرمەتكە لايىق بولسا ئۇنى بەخت-دۆلەتكە مۇيەسسەر قىلىمەن.دۆلەتتە ئادالەت ئورنىتىلسا پۇقرا باياشات،ئەل-يۇرت ئاۋات بولغۇسى.شۇڭا مەن پۇقرانى ئادىل ھۆكمۈم بىلەن پۇقرانى شادىمان قىلىپ ئۆزۈممۇ ئۇنىڭدىن خۇرسەن بولۇپ كۈلىمەن.كىمىكى ھورۇنلىقى تۈپەيلى باشقىلار بىلەن تەڭ باي بولالماي رەنج تارتىپ قالسا مەن ئۇنىڭغا خەزىنەمدىن لايىقىدا مال-دۇنيا بېرىپ قىيىنچىلىقلاردىن قۇتۇلدۇرىمەن.كىمىكى گۇناھ ئۆتكۈزۈپ ئەيىپكار بولۇپ قالسا گۇناھىنى كەچۈرەي.گۇناھنى تەكرار سادىر قىلىۋەرسە نەسىھەت قىلىپ ياخشى ئادەمگە ئۆزگۈرۈشىگە ياردەم بېرەي.لەشكەرلەرنىمۇ تولا ئۇرۇشقا سېلىپ ىاراپ قىلماستىن تىنىچلىق يولىنى تۇتۇپ دائىم يايرىتىپ يۈرىمەن.دانالارنىڭ قىممىتىنى تونۇپ ھەم ئەتىۋارلاپ ئىشلىتىپ ئۇلارنى دائىما شادىمان قىلىمەن.شۇ سۆزۈمگە گۇۋاھ بولۇڭلاركى،ھەمىشە سۆزۈم بىلەن ھەركىتىم بىردەك بولىدۇ.كاجلىق ۋە خۇسۇمەتتىن ئۆزۈمنى پاك تۇتىمەن.ئەگەر دۆلەتمەن كىشىلەردىن بىرەرسى قازا تاپسا ئۇنىڭ مىراسىور پەرزەنتى بولمىسا مەن ئۇنىڭ ئۆلۈمىنى ئۆزۈم باش بولۇپ ئۇزۇتۇپ مال-مۈلكىنى دەرۋىشلەرگە ئىنئام قىلىپ بېرىمەن.بۇ ۋاپاسىز دۇنيادا ماڭا ھىچنىمە كەم ئەمەس.شۇڭا نەپسىمگە بېرىلمەي دائىم ئىش قىلىشتا دانالارنىڭ مەسلىھىتىنى ئېلىپ با مەسلىھەت ئىش قىلىمەن.بەڭباشلىق قىلىپ ئىش بۇزۇپلا يۈرىدىغانلارغا ئەقىل-ئەدەپ ئۆگۈتۈپ توغرا يولغا باشلايمەن.بىرەر يېڭى ئىش قىلماقنى ئىختىيار قىلسام دانالارنى مەسلىھەتكە چاقىرىپ ئۇ ئىشنىڭ ئاقىبىتىنىڭ ياخشى-يامانلىقى ھەققىدەكەڭتاشا  مۇھاكىمە ئېلىپ بارغۇزۇپ ئۇلارنىڭ ماقۇللىقىنى ئالغاندىن كېيىن ئاندىن يولغا قويىمەن.مەندىن ئادالەت كۈتكەنلەرنى ھەق ۋە ئادالەتتىن بەھرىمەن قىلىمەن.مەندىن ياردەم سوراپ كەلگەن ھىچبىر كىشى مۇتلەق  ئۈمىدسىزلىك ئىچىدە قايتتىپ كەتمەيدۇ.دىلىم ئادالەت سارىيى بولغاي.تىللىممۇ ھەرۋاقىت ھەقىقەتنى سۆزلىگەي. دەرگاھىمىزدا كىمىكى باشقىلارغا يامانلىق قىلىدىكەن، ئۇنىڭ جاۋابىمۇ يامانلىق بولغاي.
ئادالەتكە بۇزغۇنچىلىق قىلغانلارغا دەرگاھىمدا ھېچقاچان ئامانلىق يوقتۇر.تەڭرى بارلىق سكز ۋە ۋەدە قەسەملىرىمگە شاھىت بولغاي! تىلىممۇ ھەرۋاقىت ئەقلىمگە بويسۇنغاي.

دانالارنىڭ داناسى ۋە باشقا بارچە دانالار، ھۈنەر-ماھارەتكە پىشقانلار، تەپەككۈرغا ماھىر مەشھۇرلار بەھرامنىڭ ۋەدە-قەسەملىرىنى قوللاپ قۇۋۋەتلەشتى.ئۇلار دېيىشتىلەركى:
-ئەي شەھرىيار، ھەممىمىز ساڭا بەندىمىز.ئەمىر-پەرمانلىرىڭغا ھەرقاچان پەيۋەندىمىز.
بەھرام ئۇلارغا رەھمەت ئېيتىپ مۇنداق دېدى:
-ئەي رەھنەما ئۇلۇغلار،ئەقىلدان دانلار!بىلىڭلاركى مەن شاھ بولۇپ ئارىدىن يۈز يىل ئۆتسىمۇ بۈگۈن قىلغان ۋەدىلىرىمدىن تايماسلىققا ۋىجدانىم بىلەن كېپىللىك قىلىمەن.مەن بايا ‹‹شىرلارئارىسىدىن تاج ۋە تەختنى قولۇمغا ئېلىپ جاسارتىمنى  سىنايمەن›› دەپ ۋەدە بەرگەن ئېدىم.مانا ئەمدى ئەنە شۇ شەرتىمنى ئورۇنلايمەن.بۇ جەرياندا شۇم نىيەت دۈشمەنلەرنى بەختسىز،توغرا نىيەت دوستلارنى شادىمان  قىلىمەن!
ئۇنىڭ بۇ سۆزى ئەتراپتكى ھەممە كىشىنى-دانالار،بىلىمدانلار ۋە دىل يورۇقلارنى مەپتۇن  قىلدى.بۇرۇن ئۇنىڭغا قاتتىق تەككەن،چەتكە قاققان،شاھ بولىشىغا بار كۈچى بىلەن قارشى تۇرغان نۇرغۇن ئادەملەر قىلغان سۆزلىرىگە پۇشايمان قىلىشتى.ئۆزلىرىنى گۇناھكار ھىس قىلىشىپ باغرى قان بولۇشتى.ئۇلار قاتتىق پۇشايمان ئىلكىدە ھەممىسى بىردىنلا ئورتاق ھالدا مۇنداق سادا ياڭرىتىشتى:
-شاھلىققا پەقەت بەھراملا لايىقتۇر.ئۇندىن ئۆزگە شاھلىققا پۈتۈنلەي ماس كەلگۈدەك ئىككىنچى بىرى يوقتۇر.،قەيسەر مەردلىك، شىرىن سۇخەن ناتىقلىق،يېتۈك دانالق ۋە ئەجدادى ئۇلۇغلۇقتا ھىچبىر زات ئۇنىڭغا تەڭ كېلەلمەس.بۇ قەدەر ئۈستۈن  ئەقىل-ئىدراك ۋە قۇياش كەبى مېھىر-شەپقەت ئۇنىغا پەقەت تەڭرىدىنلا ئىنئام قىلىنغاندۇر.خۇدايىم ئۇنى مەڭگۈ ئەزىز قىلغاي،دانا باشپاناھىمىز يامانلارنىڭ كۆزىدىن دائىم يىراق تۇرغاي! بىز ئۇنىڭدىن دائىم ئاۋاتلىق،توقلۇق-پاراۋانلىق،كامال ۋە شادلىق تاپقايمىز.بىز ئۇنىڭ شاھ بولۇشىغا يەنە كاجلىق قىلمايلى.ئەقىل كۆزىمىز ھەقىقەتەن خىرە ئىكەن.بىز شاھ بولۇشقا ھەقىقى لايىق ئۇلۇغ زاتنى بۇرۇنلا تونۇيالماپتىمىز.مۇنداق خۇشچىراي ۋە شەمشاد  كەبى قەددى-قامەت زادى كىمدە بار؟! شۇنى تونۇشىمىز كېرەككى، بىزنىڭ شەھرىيار جاھاندا تەڭداشسىزدۇر.بىزنەچچە ۋاقىتتىن بېرى ئۇنى رەت قىلىپ تەڭرى ئېرادىسىگە قارشى چىقىپتىمىز.تەڭرى پۈتكۈل ئېران ئەھلى بىرلىشىپ قارشى چىقساقمۇ بىزدىن قورقۇپ قالامتى؟!ئۇنىڭ ئالدىدا بىز ھەممىمىز گوياكى بىر سىقىم تۇپراقتىنلا ئېبارەت.

ئۇلار بەھرامغا دېيىشتىلەركى:
-ئايا ئۇلۇغ شەھرىيار،بۇ دەرگاھ ۋە شاھلىق شان شەرىپى پەقەت بىر سىزگىلا ماس كېلىدۇ.بىز سىزنىڭ كۈچ-قۇدرىتىڭىز ۋە بىلىم-ئىستىداتىڭىزدىن بىخەۋەر ئىكەنمىز.شۇ سەۋەپتىن بىز خۇسرەۋنى شاھ قىلىپ تىكلىگەن ئىدۇق.ئۇنى ئىلاھتەك ئۇلۇغ بىلىپ، بېشىمىز يەرگە يەتكىچە تازىم قىلىپ نىجات كۈتۈپتۇق.بىز ئۇنىڭغا سادىق بولۇش ئۈچۈن قەسەم ئىچكەن ئىدۇق.شۇ قەسەم تۈپەيلى بىز ئۇنىڭغا قارام بولدۇق.ئەمدى شۇنى تونۇپ يەتتۇقكى،ئەگەر خۇسرەۋ ئېراندا داۋاملىق سەلتەنەت تەختىدە تۇرۇۋەرسە  پۈتكۈل مەملىكەت خەتەرگە يولۇقىدىكەن.شۇ تاپتا خەلقىمىزنىڭ يېرىمى ‹‹بەھرام›› دەپ دىلىنى شاد قىلسا، قالغان يېرىمى يەنىلا خۇسرەۋدىن نىجاتلىق كۈتمەكتە.سىزنىڭ دېگەن پەيمانىڭىز ياخشى يول ئىكەن.دېگەن ەېپىڭىزدە تۇرۇپ ئۇنى ئەمەلگە ئاشۇرسىڭىز گېپىڭىز مۆھۈردەك ئۆتۈملۈك بولۇپ پەرمانىڭىز جاھاننى تۇتۇپ تۇرالايدۇ.سىز شاھلىق تەختىگە چىقىشتا شىرلار بىلەن جەڭ قىلماقنى باھانە قىلىپ تاللاپسىز.بىزمۇ بۇ قارارىڭىزنى قوللايمىز.شاھلىق تەختى تەڭرى ئېرادىسى،ئاۋامنىڭ رايى بويىچە كىم غالىب بولسا شۇنىڭغا نېسىپ بولغاي!
بەھرام بۇ تەكلىپكە رازى بولدى.رازى بولمايمۇ مۈمكىن ئەمەس ئېدى،چۈنكى بۇ ئۇنىڭ ئۆزى تاپقان چارە ئېدى.شاھلىق رەسمىدىمۇ بۇرۇندىن تارتىپ شۇنداقراق ئۇدۇملارمۇ بار ئېدى.تەختكە چىقماقچى بولغان يېڭى شەھرىيار دانالارنىڭ داناسىنڭ يېنىغا كېلىپ، ئۇلاردىن باشقا يەنە نامدار ئۈچ دانانىمۇ يېنىغا ئېلىپ مۇراسىم ئۆتكۈزەتتى.مۇراسىمدا  بۇ دانالار شاھنى مۇقەددەس  تەختكە ئولتۇرغۇزاتتى.بېشىغا ئالتۇن تاج تاقايتتى.ئالتۇن تاج،شانلىق تاج ۋە كۈندەك يالتىراق گۆھەر تاجدىن،نۇقەددەس ھوقۇقنىڭ سىمۋولى بولغان شاھانە كۇلاھتىن نۇرلار چاقنايتتى.شۇنىڭ بىلەن تەختكە چىققۇچىنىڭ چېھرى بەخت تۇيغۇسى بىلەن گۈلدەك ئېچىلاتتى.بۇ مۇراسىمدا شاھقا يېقىنلىرى مال-مۈلۈك ھەدىيە قىلسا شاھ مەردلىكىنى نامايەن قىلىش ئۈچۈن بارلىق ھەدىيەلەرنى خەللققە چاچما قىلىپ بېشىدىن چېچىۋېتەتتى.تاج-تەخت دانالارنىڭ قولىدىن شاھلارغا ئۆتەتتى.
بەھرام تەلەي سىناش ئۈچۈن  ھەمراھلىرى بىلەن دەشت تەرەپكە چىقتى.بەھرامنىڭ تەلىپىگە بىنائەن ئىككى قانخور شىر تۇتۇپ كېلىنگەن بولۇپ باغلانغان زەنجىرى دانالارنىڭ قولىغا تۇتقۇزۇلدى.دانالار ئەقىلپەم ئىشلىتىپ شىرلارنى تەختكە يېقىنلاشتۇردى ۋە تەختنىڭ ئىككى يېنىغا پەم بىلەن باغلاپ قويۇشتى.خىرىس قىلىپ تۇرغان ئىككى ۋەھشى شىردىن قورقۇپ  تۇرغان ھىچقانداق ئادىمىزات پەرزەنتىنىڭ  تەختكە يېقىنلاپ بېرىشقا ھەددى ئەمەس ئېدى.دانالار ئەقىلى ئىشلتىپ بۇ ئىشنى بىىەتەر ئورۇندىغان بولسىمۇ يەنىلا قورقۇنچتىن يۈزلىرى بەئەينى خەسىدەك ئاقىرىپ كەتكەن ئېدى.
تەييارلىقلار پۈتتى.تاج بىلەن تەخت شىرلارنىڭ قورشاۋىدا قالغان ئېدى.خەتەر ئىچىدىكى بۇ بىر جۈپ بۇيۇمدىن ئىقبال نۇرى پارلاپ تۇراتتى. تاماششا كۆرۈش ئۈچۈنبۇ يەرگە يىغىلغان تۈمەنلىگەن ئالامان بۇ ئەجەپلىنەرلىك مەيدانغا زور قىزىقىش ئىچىدە باقاتتى.‹‹شاھلىق تالاشقۇچى مەردلەر نىچۈك يول تۇتاركىن؟!›› دەپ كۈتۈپ تۇرۇشاتتى.

خۇسرەۋ بىلەن بەھرام مەيدانغا كىرىپ شىرلار تەرەپكە قاراپ مېڭىشتى.خۇسرەۋ شىرلار ئارىسىدا تۇرغان زەر تاجنى كۆرۈپ بەدىنىگە تىترەك ئولاشتى.ئۇنى ئېلىشنىڭ ھېچقانداق ئېلاجىنى تاپالمىدى.شۇڭا داناغا يۈزلىنىپ مۇنداق دېدى:
-مەن بولسام كۈچ-مادارىمدىن قالغان قېرى كىشىمەن. بۇ ۋەھشى مەخلۇقلارنىڭ ئارىسىدىن تاجنى ئېلىشقا جۈرئەت قىلالمىغۇدەكمەن.مېنى كەچۈرۈڭلار.قارىغاندا مۇشۇ شەرتنى قويغان باتۇرنىڭ ئۇنى ئېلىشقا ئۆز ئامالى بولۇشى مۈمكىن.مانا بۇ بەھرام مەندىن ياش،شىرلار ئارىسىدىن تاجنى ئۇ ئالالىشى مۈمكىن.شۇڭا بۇ ئىشقا ئۇ مەرد ئۆزى قەدەم قويۇپ تاجنى ئۆزى ئالسۇن.قارىسام ئۇنىڭ سىيماسىدىن كۈچ-قۇۋۋەت ئۇرغۇپ تۇرۇپتۇ.
بەھرام مەردانىلىق بىلەن ئۇنىڭغا جاۋاپ بېرىپ دېدى:
-ئەي خۇسرەۋ،ئېيتقان سۆزۈڭ بەرھەق.‹‹يولۋاس ئىزىدىن، يىگىت سۆزىدىن قايتماس››دېگەن گەپ بار.گېپىم گەپ،ۋەدەم ۋەدە.مەن ساڭا تاجنى ئالدى بىلەن ئېلىشقا  پۇرسەت بەرگەن ئېدىم.پۇرسەتتىن ئۆزۈڭ ۋاز كەچتىڭ. ئەمدى سەن مېنىڭ شىرلار ئارىسىدىن تاجنى قانداق ئالغىنىمنى،تەختنى قانداق ئىگەللىگىنىمنى كۆر!

بەھرام سۆزىنى تۈگىتىپ گۈرزىسىنى قولىغا ئالدى.ئەتراپتىكى تاماشىچى خالايىقنى ھەيران قالدۇرۇپ شىرلار تامان قەدەم قويدى.بىر ئەقىلدان دانا ئۇنىڭ شىرلار تەرىپىدىن زەخىمدار بولۇپ قېلىشىدىن ئەنسىرەپ ئۇنى نەسىھەت بىلەن توسىماقچى بولدى:
-ئايا زېھىندار دانا پادىشاھ،ھەممىمىز بىلىمىز.ئەقىل ئىگىسى بولغان تەدبىرلىك ئىنسان ھەرقانداق ئىشنى ئويلۇنۇپ قىلىدۇ.زىيان تارتىدىغان ئىشنى ھەرگىز قىلمايدۇ.سىزنى شىر جېڭىگە كىم مەجبۇر قىلدى؟ئەجەبا جاننى يىرتقۇچلارغا سەپ بەرمەي،ئەزىز تەنگە زەخم يەتكۈزمەي تۇرۇپ شاھلىققا ئېرىشكىلى بولمامدىكەن؟! نېمىدەپ جېنىڭىزغا جاپا سالىسىز،نىمە سەۋەپتىن ھاياتىڭىزنى دوغا تىكمەكچى بولىسىز؟ بىز ھېچقايسىمىز سىزنى بۇنداق خەتەرلىك ئىشنى قىلىشقا مەجبۇرلىمىدۇق.شۇڭا بولدى قىلىڭ. ئەمدى ئۇنداق خەتىرى كۆپ ئىشنى قىلىشىڭىزنىڭ ھاجىتى يوق.
دانا ۋەكىل شۇنداق دەپ تۇرسىمۇ لېكىن جاسارەتلىك بەھرام يەنىلا جاھىللىق قىلىپ ئۆز كۆزقارىشىدا چىڭ تۇرۇۋالدى.بەلكىم ئۇ بۇنچىۋالا كۆپ ئادەم بار يەردە ئۆزى دېگەن گەپتىن ئۆزى يېنىۋېلىپ يۈزى چۈشۈپ كېتىشتىن قورىققاندۇ ياكى ھەقىقەتەنمۇ شىرلارنى بويسۇندۇرالىغۇدەك كۈچ ۋە جاسارىتى باردۇ.شۇ سەۋەپتىن ئۇ داناغا نېمە دېدى دېمەمسىلەر:
-ئەي دانا،ئەنسىرىمىگىن.شۇنى بىلگىنكى،بۇ قارارنى ھېچكىم ئەمەس مانا مەن ئۆزۈم چىقارغان.شۇڭا بۇ ئىشتا ھېچكىم ئەيىپلىك ئەمەس.مەن مەجبۇرلىنىپ ئەمەس بەلكى ئۆزۈم خالاپ ۋە شۇنداق قىلىشنى ئارزۇ قىلىپ تۇرۇپ بۇ ئىشقا قەدەم قويۇۋاتىمەن.مەن بۇ مەيداندا ۋەھشى شىرلار بىلەن جەزمەن جەڭ قىلىمەن!مەردانە ئۆلچەمگە چوقۇم ھەممە قايىل بولغۇدەك ئەمەل قىلىمەن.
ئامالسىز قالغان دانا ئۇتۇق تىلەپ يول قويۇشقا مەجبۇر بولدى:
-ئەي باتۇر ئەزىمەت،تەڭرى سىزگە پاناھ بولسۇن.بۇ ئىش تۈپەيلى قانچىلىك گۇناھىڭىز بولسىمۇ يۇيۇلۇپ كەتسۇن!
شاھ بەھرام دانانىڭ سۆزىنى ئاڭلىغاچ شىرلار تەرەپكە قەدەم قويدى.ئۇ بۇ باتۇرلارچە جاسارىتى ئارقىلىق ھەقىقەتەنمۇ گۇناھلىرىدىن پاك-پاكىز پاكلىنىپ كېتىدىغاندەك ھېس قىلدى.
بەھرام شىرلارغا يېقىنلاشتى.شىرلار زەنجىرلىرىنى زەرپ بىلەن تارتىپ ئۇنى ھازىرلا ئۈزىۋېتىدىغاندەك،زەنجىردىن بوشۇنىۋالسا قىياندەك شىددەت بىلەن ئۇرۇلۇپ ئالدىغا ئۇچرىغان ھەرقانداق مەخلۇق ياكى ئادىمىزاتنى ھايالسىز خاراپ قىلىۋەتكۈدەك ئەلپازدا خىرىس قىلاتتى.ھەقىقەتەن بەكرەك غەزەپلەنگەن بىر شىر زەنجرىنى ئۈزۈپ تاشلاپ ئۆزىگە قارشى تۇرغىلى كەلگەن بەھرامغا تاشلاندى.شۇنداق قىلىپ بەھرام بىلەن شىرنىڭ ئېلىشىشى باشلاندى.  
بەھرام ئۆزىگە ئۇدۇل ئېتىلىپ كەلگەن شىردىن چەبدەسلىك بىلەن ئۆزىنى قاچۇردى.شىرنىڭ بىرىنچى ھۇقۇمى بىكار كەتتى.ئۇ ئارقىسىغا يېنىپ غەزەپ بىلەن ھۆركىرەپ بەھرامغا ئىككىنچى قېتىم ئېتىلدى.بەھرام قىلچە تەمتىرىمەستىن گۈرزىسىنى بېشىدىن ئىگىز كۆتۈرۈپ چاقماق تېزلىكىدە شىرنىڭ بېشىغا ئۇردى.شىرنىڭ بېشىدا گۈلدۈرماما گۈلدۈرلىگەندەك بولۇپ مېڭىسىنىڭ قېتىقى چاچرىدى.كۆزلىرىدىن يورۇقلۇق پىنھان بولدى.بەھرام ئىككىنچى شىرنىڭمۇ يېنىغا بېرىپ ئۇنى بىردەمدە ئۆلتۈرۈپ تاشلىدى.ئۇنىڭ كۆزلىرىدىن قانلار ئېتىلىپ چىقىپ تىپىرلاپ جان بەردى.باشقىلار قورقۇپ يېقىن كېلەلمىگەن،قىلىشقا  جۈرئەت قىلالمىغان بۇ دەھشەتلىك جەڭ ئۇنىڭ ئۈچۈن گويا بىر ئاددىي ئويۇندەكلا تۇيۇلغان ئېدى.شۇنداق قىلىپ بەھرام مەردلىك بىلەن شاھلىق تاجىنى بېشىغا كىيدى. تەختنى ئىگەللىدى.خۇسرەۋ  چىن دىلىدىن قايىل بولۇپ ئۇنىڭ يېنىغا كېلىپ تازىم قىلدى ۋە مۇنداق دېدى:
-ئەي مەرد يىگىت،قۇدرەتلىك پادىشاھ ئەزىم.ئولتۇرغان بۇ تەختىڭىز پايىدار بولسۇن.قاھاندىكى بارلىق مەردلەر خىزمەتكارىڭىز بولسۇن.مەن شۇنداق ئۆتۈنىمەنكى،سىز بىزنىڭ شاھىمىز بولۇڭ.بارچىمىز سىزگە قۇل بولايلى.ھەركۈنلىك ئىبادەتتە، دۇئالىرىمىزدا تەڭرىدىن بەخت-ئامىتىڭىزنى تىلەيلى.تەڭرى بېشىڭىزغا پاناھ بولسۇن.سىزگە ھەمىشە  توغرا يول كۆرسۈتۈپ گۇمراھلارنىڭ زىيانكەشلىكلىرىدىن ئامان قىلسۇن.
شۇنداق قىلىپ خۇسرەۋ ۋە باشقا ئۇلۇغلار يېڭى شاھقا نۇسرەت ۋە زەپەر تىلەپ بېشىدىن زەر ۋە گۆھەرلەرنى چېچىشتى.
بەھرام شاھلىق تەختىگە رەسمى ئولتۇرغان مۇراسىم كۈنى بارلىق يۇرتلارنى شادلىق دولقۇنى چۇلغىدى.
قىش كېلىپ بۇلۇتلار ئاينى يوشۇردى.ئاسماندىن قار ئۇچقۇنلىرى تىنىمسىز تۆكۈلۈشكە باشلىدى.ھەممە يەر قار بىلەن كۆمۈلۈپ كەتكەن بولغاچقا نە دەريا،نە دەشت،نە باغلار كۆزگە كۆرۈنمەيتتى.ئاسماندا لەپىلدەپ  ئۇچۇپ يۈرىدىغان زاغلارمۇ قاياققىدۇر غايىپ بولغان ئېدى. قېلىن قار يەرگە كۈمۈش تاغ كەبى توپلاندى.مۇشۇنداق چاغدا ئۆيۈمدە نە ئوتۇن،نە نان،نە ئارپا يوق.كۈنلىرىمنىڭ قانداق ئۆتۈشىنىمۇ بىلمەيمەن.شۇڭا بۇ كۈنلەر مەن ئۈچۈن قاراڭغۇ زۇلمەتكە ئوخشايدۇ.بارچە كارى-بارىم ئاستىن-ئۈستۈن بولۇپ كەتتى.مۇشۇنداق كۈنلەردە كۆڭلۈمنى چۈشۈنىدىغان بىرەر دوست تېپىلارمۇ؟ بەھرامنىڭ بۇرۇنقى كەچۈرمىشلىرى مەشەدە ئاخىرلاشتى.ئەمدى ئۇنىڭ شاھ بولغاندىن كېيىكى ھاياتى توغرىسدا باشقا بىر داستان ئىنشا قىلاي.ئۇ داستاندىن قالتىسراق داستاننى جاھان تېخى كۆرۈپ باقمىغان.

مەنبەسى:‹‹شاھنامە››نىڭ نەزمى نۇسخىسى
نەسرىلەشتۈرگۈچى:قابىلجان(ئابدۇغېنى ئابدۇراخمان)
داۋامى داۋاملىق ئىنكاس شەكلىدە يوللۇنىدۇ. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   qabiljan2004 تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-1-17 17:18  

بەھرام گور پادىشاھلىقى
بەھرام گور تەختكە ئولتۇرغان زاماندا ئاسمان ئۇنىڭ بېشىغا بەخت نۇرلىرىنى قىممەتلىك چاچقۇ قىلىپ ئايىماي چاچتى.بەھرام بەختنىڭ  شۇنداقلا رىزىق ۋە تاج-تەختنىڭمۇ بىردىنبىر خۇداۋەندىسى، ئالەمنىڭ ياراتقۇچىسى ھەم ئالەم ئىشلىرىدىن ئەڭ ئاگاھ بولۇپ تۇرغۇچى پاك،قۇدرەتلىك  پەرۋەردىگاردىن رازى بولۇپ مىڭلاپ  تەھسىنلەر ئوقۇپ ئىرانلىقلارغا دېدى:
  -بۇ بەخت ۋە بۈيۈك تاج-تەخت ماڭا ئىگەم تەرىپىدىن ھەدىيە قىلىندى.شۇڭا مەڭگۈ راۋاج تاپقاي.تەشۋىشىممۇ ئۇنىڭدىن،ئۈمىدىممۇ ئۇنىڭدىندۇر.تەڭرى شاراپىتى بىلەن ئىگە بولغان بۇ بۈيۈك مەرتىۋىلەرگە شۈكرى قىلماقلىق مېنىڭ مۇقەددەس ئىشىمدۇر. سىلەرمۇ تەڭرىگە ساداقەتمەن بولۇڭلار.شۇنى بىلىڭلاركى،ساداقەتمەن كىشىلەر سائادەتمەن بولۇر.
   ئىرانلىقلار جاۋابەن مۇنداق دېدى:
  -ئەي ئۇلۇغ شاھىم،سۆزلىرىڭىزنى ھەردائىم  دىلىمىزدا ساقلايمىز.ھەرقانداق خىزمىتىڭىز بولسا ئۇنى بەجا كەلتۈرمەككە ھەرقانچان بېلىمىز باغلاقلىق.تاجۇ-تەخت ئۆمۈربويى ئىلكىڭىزدە بولسۇن.بەخت-ئامەت يارىڭىز بولۇپ ھەمىشە يېنىڭىزدىن كەتمىسۇن.
   ئىرانلىقلار تەھسىن ئاپىرىنلار ئېيتىشىپ،ئېھتىراملار بىلدۈرۈشۈپ بەھرامنى مۇبارەكلەشتى.باشلىرىدىن زەر،گۆھەر ۋە دۇر جاۋاھىرلارنى يامغۇر كەبى چاچقۇ قىلىپ چېچىشتى.شاھ بەھرام سۆز ئېلىپ تەشەككۈرلىرىنى ئىزھار قىلدى:
   -ئايا،ئەزىزلەر، ياخشى-يامان بارلىق ئىشلاردىن خەۋەردارسىلەر.بارچە خالايىق بىر ئىگەمنىڭ بەندىلىرىدىندۇرمىز.ئۇ ئىەىمىز شۇ قەدەر ئۇلۇغكى، سەجدىگە لايىقتۇر.مەن ئىگەمنىڭ ئېرادىسى بىلەن سىلەرگە شاھ بولدۇم،شۇڭا  سىلەرگە قىلچە يامانلىقنى راۋا كۆرمەسمەن.مۈشكۈللۈككە دۇچار بولمىغايسىزلەر. كىمىكى مۈشكۈللۈككە يولۇقسا مېنى يېقىن دوستى كۆرۈپ مۈشكىلىنى مەلۇم قىلسۇن. مەن چامامنىڭ يېتىشىچە ئۇنى ئاسانلاشتۇرۇشقا تىرىشىمەن.
ئەل ئۇنىڭغا تەكرار-تەكرار ئاپىرىنلار ئېيتىشتى.شۇنداقلا ئىززەت-ئىكراملار كۆرسەتتى.بۇ يەردە سۆھبەت -ئەنجۈمەن راسا قىزىدى.ئۇلار تەبرىكلەش مۇراسىمىنى راسا قىزىتىپ شاد كۈلۈشۈپ تاكى تاڭ يورۇغانغا قەدەر تۈنەشتى.كېيىن ئەل-ئارام ئالماققا تارقاپ كېتىشتى.كۈن چىققىپ يېڭى بىر كۈن باشلانغاندا بەھرام شاھلىق سارىيىغا كىرىپ تەختتە ئولتۇردى ئاندىن ئۇلۇغلارنى توپلاپ ئۇلارغا پەند قىلىشقا باشلىدى:
-ئەي ئەزىزلەر،تەلەيلىك مۆتىبەرلەر.بىز بىزنى بۇ بۈيۈك مەرتىبىلەرگە ئىگە قىلغان تەڭرىگە كېچە-كۈندۈز سېغىنىپ بەخت تىلەيلى.تەڭرى ئۆزىنى سېغىنىپ ياد ئەتكۈچىلەرگە تولىمۇ مېھرىباندۇر.شۇ سەۋەپتىن غۇربەت كۆرمەي باياشادچىلىقتا ئۆتەيلى.تەخت-ئايۋاننى ئىسىل زىننەتلەپ سەلتەنىتىمىزنى نامايەن قىلايلى.مەرد پالۋانلارنى چىنلىققا چاقىرىپ ئەلنى پاراۋان ئېتەيلى.


شاھ بەھرام ئۈچۈنچى كۈنى شاھلىق تەختتە شادىمان ئولتۇرۇپ  خالايىققا نەسىھەت قىلدى:
-ھەرۋاقىت تەڭرى نامىنى تىلغا ئېلىپ ئۇنى ياد ئېتپ تۇرۇڭلار.پەقەت ئۇنىڭغىلا سەجدە قىلىڭلار.شۇندىلا ھەقىقەت نۇرىدىن كۆڭۈلگە رۇشەنلىك چۈشكەي.ھاياتلىق بار يەردە ماماتلىق بار.تەڭرى ئاخىرەتتە بۇ دۇنيادىكى قىلمىشىڭلاردىن ھېساپ ئالىدۇ. ياخشى ئىش قىلغانلارنى مۇكاپاتلاپ ،يامان ئىش قىلغانلارنى جازالايدۇ. ئاخىرەتلىك ماكاندا بېھىش بار،دوزاخمۇ ھەم بار.ئۇلار ياخشى-يامان كىشىلەرنىڭ ئۇ دۇنيادىكى تېگىشلىك نىسىۋىسىدۇر.كىمىكى بۇ ھەق سۆزنى تەن ئالمايدىكەن ناكەس ھېساپلىنىدۇ.بۇنداق كىشى دانالىق ۋە دىندىن تولىمۇ يىراقتىدۇر.
ئۇ يەنە مۇنداق نەسىھەت دۇردانىلىرىنى تىل غەزىنىسىدىن قىممەتلىك چاچقۇ قىلدى:
مەن بايلىقنى غۇرۇر دەپ بىلمەيمەن.خەلقىمنىڭ شادلىقى مەن ئۈچۈن ئەڭ زور بايلىق.بەش كۈنلۈك بۇ دۇنيادا مال-دۇنياغا ھېرىسلىق قىلىش ئارتۇقچە ئىش.بايلىقنى ئاشۇرغانلىق قايغۇنى ئاشۇرغانلىققا باراۋەر.شۇنى ئۇنتۇماڭلاركى،بۇ دۇنيا پانىيدۇر،ئۇ دۇنيا بولسا باقىي.شۇڭا ئۆتكۈنچى پانىي دۇنيا راھەت-پارغەتلىرىنى دەپ مەڭگۈلۈك باقىي دۇنيا مەئىشەتلىرىدىن قۇرۇق قالماڭلار!يەنە بىر نەسىھىتىم شۇكى، كىمىكى ئۆزىنى ئاقىل ھېساپلىسا تەمەدىن يىراق تۇرسۇن.چۈنكى تەمە دېگەن تۈگىمەس غەم كانى!
بەشىنچى كۈنى دېدى:
-پۇقرالىرىمدىن كىمىكى دەردكە مۇپتىلا بولسا  ئۇنىڭ دەردىگە مەلھەم بولماق مېنىڭ پەرزىمدۇر.ياردەمگە مۇھتاج بارلىق كىشىلەرگە ئۈزۈلدۈرمەي ياردەم  بېرىشكە  ئەھدە قىلىمەن.ئەل ئارىسىغا ياخشىلىق ئۇرۇقىنى تىكىش مەن ئۈچۈن ئالىي بەخت.
ئالتىنچى كۈنى مۇنداق دېدى:
-مېھنەتكەش ئەل-ئاۋامنىڭ بارچىسى مېنىڭ يېقىن قېرىنداشلىرىمدۇر.ئەگەر ئۇلارغا كىمىكى ئازار بېرىپ زۇلۇم سالسا مەن ئۇنى كۈلپەتكە دۇچار قىلىمەن.بىمەنە بايلىقنىڭ ۋەسۋەسىسى يامان شۇڭا بايلىق توپلاشقا ھېرىس بولمايمەن.لەشكەرلەرنى چىڭ مەشىققە سېلىپ ئاۋامنىڭ ئامانلىقنى قوغدايمەن،لېكىن بىھۇدە ئۇرۇش ئېچىپ ئورۇنسىز جەڭلەردە قۇربانلىق قىلمايمەن.
يەتتىنچى كۈنى يېقىنلىرىغا نەسىھەت قىلىپ مۇنداق دېدى:
-ئايا،دانالار،جاھانكەشتى ھۇشيارلار،ئەقلى تازا دانالار،نەسىھىتىمگە قۇلاق سېلىڭلار.ھىچقاچان خەسىس بولماڭلار.كىمىكى خەسىسلىك قىلىدىكەن، مەن ئۇنىڭغا خەسسلىك بىلەن مۇئامىلە قىلىمەن.ھەرۋاقىت ياخشىلار بىلەن يولداش بولۇڭلار.ياخشىلار بىلەن بىرگە ياشاش بەكمۇ ساۋاپلىقتۇر.كىمىكى بىزگە قولداش بولمىسا،تەپرىق ئىزدەپ مەردۇملۇق كۆرسەتسە قىلغان شۇملىقىدىن شۇملۇق يېنىپ ئۆز قەستىگە ئۆزى دۇچار بولغاي.كىمىكى ئەمرىمگە ئىتائەت قىلسا قايغۇدىن قۇتۇلۇپ سائادەتكە ئۇلاشقاي.
شاھ سەككىزىنچى كۈنى مۇنداق ئەمىر قىلدى:
-خۇشخەت يازىدىغان مىرزىلار تەييار بولسۇن، ھەر بىر دىيارنىڭ شاھىغا قارىتىپ نامە يېزىپ چىقىشسۇن.نامىدا ئۇلارغا قارىتىلغان پەرمانىم رۇشەن، جانلىق تىل بىلەن بايان قىلىنسۇن.
مىرزىلار تەييار بولغاندىن كېيىن شاھ پەرمانىنى ئاشكارىلىدى:
-قېنى ياز،‹‹بەھرام ئىراننىڭ شاھلىق تەختىگە مەرھەمەت قىلدى.راستچىللىق، سېخىيلىك ،مەردلىكنى ھاياتىدىنمۇ ئەزىز بىلدى.چۈنكى ئەگرىلىك،بېخىللىق،ئۇنىڭغا ئەزەلدىن يات ئىللەتتۇر.شاھىمىزنىڭ ئۆزى شەۋكەتلىك،قولى مېھىر-شەپقەتلىك.شۇڭا ئۇنىڭ تۇتقان يولى ياخشىلىق يولىدۇر›› دەپ ياز. تەختىم مېھىر –ئادالىتىمنىڭ سىيماسىدۇر .شۇڭا يەنە يازغىنكى،كىمىكى ئۇنىڭغا باش ئەگسە بەختىيار بولۇر.ئەكسىچە، كىمىكى ئۇنىڭغا شەك كەلتۈرسە گۇناھكار بولۇر.تەختكە قانداق چىققىنىمنى بىلمەك بولسا جاۋابىم شۇكى،ئاتامنىڭ قولىدىن چىقتىم.ئادىل توھمارىسنىڭ يولىدىن چىقتىم. ھەركىمگە راستچىللىقنى تەشەببۇس قىلىمەن.ئەگەر ئۇ شاھ مەندىن ئەندىشىسىز بولسىمۇپات –پۇرسەتتە  ئەھۋالىمدىن خەۋەردار بولۇشى كېرەك.ئەجداتلار تەڭرى يولىنى تۇتۇپ توغرا يولدا يۈرگەندۇر.شۇڭا ئېھتىيات ساقلاپ باشقىلارنىمۇ شۇ يولغا باشلايمەن. زەردوشت دىنىغا ھامىي بولغايمەن.چۈنكى بەخت ئاپتىپى شۇ يولدىدۇر.مەن ئەجداتلىرىمنىڭ تۇتقان يولىغا سادىق بولىمەن.شۇڭا بۇ دىننى مۇقەددەس ئورۇندا تۇتىمەن.بۇ ماڭا ۋەلىي ئىبراھىمدىن قالغان دەرس.ھەر كىم ئۆز ئۆيىدە مىسالى پادىشاھتۇر.ھەركىم ئۆز مۈلكى ۋە دىنىغا ئۆزى پاناھ بولغاي.بارلىق پۇقرالارنىڭ پەرزەنت ۋە ئاياللىرى ماڭا قارامدۇر.پەرسا ۋە زېرەك ئەرلەر ساھىپكەرەم(سېخىيلار)دۇر.

مېنىڭ شاھ بولۇشتىن مەقسىدىم بايلىققا ئېرىشىش،مال-دۇنيا توپلاش ئۈچۈن ئەمەس.دەرۋىشلەرنىڭ پۇل-مېلى بولمىغاچقا ئېغىر يوقسۇزلۇق دەردىنى تارتىدۇ.ئەگەر خۇدا بىزگە ھاياتلىق بەرسە،ئىنسان چەرخى -پەلەكنىڭ پېشكەللىرىدىن ئېھتىيات قىلسا،ئابرۇي ۋە ئېتىبار،بايلىق ۋە مالغا ئېرىشىپ بۇ مەكتۇپنىڭ مېغىزىدىن كامال تاپقاي.بىزدىن بارلىق شاھلارغا سالاملار بولسۇن! سورۇنىمىزدىكى بارلىق مېھرى ئۇلۇغلارغا شىرىن كالاملار بولسۇن!
شاھ بەھرام ئەلچىلەرگە ئەنە شۇنداق سۆزلەرنى دەپ ھېساپسىز رەھمەتلەرنى ئىزھار قىلدى.كېيىن نامىلەرگە مۆھۈرىنى باستى.ئەلچىلەر نامىلەرنى قوللىرىغا ئېلىشىپ سارايدىن چىققاندىن كېيىن ئۆزلىرى تەيىنلەنگەن مەملىكەتلەرگە قاراپ يولغا چىقتى.

ئەتىسى تاڭ ئېتىپ قارا تۇننىڭ يۈزى ئاقاردى.قىزىل قۇياش پارلاق تاغلار كەينىدىن باش كۆتۈرۈپ چىقىپ ئاپپاق كۈچلۈك نۇرلىرى بىلەن  جاھاننى يورۇتتى.بۇرۇن بەھرامنىڭ شاھ بولۇشىغا قارشى تۇرغان بىر گۇرۇھ كىشىلەر مەنزەرنىڭ ھوزۇرىغا كېلىشتى. ئۇلار كۆڭلىگە غەم چۈشكەنلەر ئېدى.شۇڭا مەنزەرگە دېيىشتى:
-مەرد شاھىمىزدىن ئۆتۈنۈپ سورىغايسىز، ئۇ بىزنىڭ بۇرۇن ئۆتكۈزگەن كەچمىش ۋە  گۇناھلىرىمىزدىن ئۆتسۇن.بۇنىڭدا بىزنىڭ قەستەنلىكىمىز يوق.ھەممىسىگە يەزدىگىردنىڭ بۇرۇن بىزگە قىلغان زۇلۇملىرى سەۋەپ بولغان.ئۇنى ئويلاپ قىزىققانلىق قىلغانلىقىمىز ئۈچۈن ئەسەپلىرىمىز بۇزۇلغان ئىكەن.ئۇنىڭ سۆز ئىغۋاسى بىزنى بۇ يولغا ،ئىشلەتكەن ئازارى بۇ ئويغا سالدى. يەزدىگىردتىن بىسلا ئەمەس سىزمۇ كۆپ جاپا كۆردىڭىز.شۇ سەۋەپتىن بىزمۇ بەھرامغا ۋاپا قىلمىغان ئىدۇق.
مەنزەر ئۇلارنىڭ تەلىپىگە ماقۇل بولۇپ شاھ قەسىرى تامان يول ئالدى.قىش كۈنىدىكى ئاتەش كەبى يېقىملىق سۆزلەرنى قىلىپ شاھتىن ئۆتۈنسە ئۇلارنىڭ گۇناھىدىن ئۆتۈپ قېلىشى مۈمكىن ئېدى.چۈنكى قەلبى تازا، ئادىل پادىشاھ ئەپۇچان، كەڭ قۇرساق بولاتتى.
شاھ بەھرام شاھانە ئايۋاننى بېزەشكە،دانالار ۋە ئۇلۇغلارنى ئۇنىڭغا توپلاشقا بۇيرۇق بەردى.پەرمان ئورۇنلاندى.نامدارلار تۆرگە چىقىپ ئولتۇرۇشتى.ھەربىر ئادەمگە ئاتايىن سالاھىيىتىگە ماس  جاي كۆرسۈتۈپ بېرىلدى.بۇ بەزمىگە خاس داستىخان ياسالغان ئېدى.داستىخاندىكى مول نازۇ-نېمەتلەر،مەي-شاراپلار ۋە ناخشا-سازلار سورۇنغا جان كىرگۈزۈۋەتتى.
ئىككىنچى كۈنىمۇ يەنە بىر بۆلۈك خەلق بۇ ئايۋاندا مەي- شاراپ ئىچىپ،ساز ئاڭلاپ راسا يايرىدى.مۇشۇ خىلدىكى زىياپەت ئۈچ كۈن داۋاملاشتى.بۇنىڭ بىلەن غەم-قايغۇ شاھ قەسىرىدىن يىراقلاشتى.

مەنزەر ئاتا-بالىنىڭ قىلغان ياخشلىقلىرى شاھنىڭ قەلبىگە مەھكەم ئورناپ كەتكەن ئېدى.شۇڭا ئۇلارغا رەھمەت ئېيتىش يۈزىسىدىن: -مەنمېنى شۇ كۈنگە ئۇلاشتۇرغان ئىككى مەرد-مەنزەر بىلەن نۇئىمانغا ئالاھىدە رەھمەت ئېيتىمەن.ئۇلار لۇتفىمدىن شانغا كۆمۈلۈپ كەتسۇن!-دېدى.
سەردارلار ئۇلارغا ھۆرمەت بىلدۈرۈپ رەھمەت ئوقۇشتى.بەخت-دۆلەت ئۇلاردىن ئايرىلماس بولدى.شۇدەم غەزىنە ئىشىكى كەڭرى ئېچىلدى.تارتۇق قىلىپ بېرىش ئۈچۈن تەييارلانغان دىنار،ياقۇت،گۆھەر ۋە رەڭگا-رەڭ بېزەكلىك كىمخاپلارمۇ تەييار بولدى.ئۇلاردىن باشقا نەچچە جەڭلەرنى باشتىن كەچۈرگەن ئىسىل تۇلپارلارمۇ تەييارلاندى.بۇلارنى ئەسلى پېلاندىكىدىنمۇ زىيادە قىلىپ مەنزەر بىلەن نۇئىمانغا تارتۇق قىلىشتى.شۇ كەمگىچە ھېچكىم بۇ يەڭلىغ مول سوغا-سالامنى كۆرۈپ باقمىغان ئېدى.شاھ بەھرام ساخاۋەت بابىدا تەڭداشسىز مەرت ئەزىمەت ئېدى.ئۇ مەنزەر ئاتا بالىغىلا بېرىپ قالماي باشقا مېھمانلارغىمۇ سانسىز ھەدىيەلەر تەقدىم قىلدى.بارلىق شاھلارنى ئەزىزلەپ لايىقىدا شاھانە سوۋغا كەلتۈردى.ئۇلاردىن باشقا بىر قۇر مەردلەر كىيىمى ۋە كەم تېپىلىدىغان بىر تۇلپار كەلتۈردى.ئۇلارنى بۇرۇنقى شاھ خۇسرەۋگە ئىززەت- ئىكراملار بىلەن تەقدىم قىلدى.

خۇسرەۋنى دەرگاھىدىن كەتكۈزىۋەتمەستىن بەخت دەرگاھىغا مەھرەم بېگى قىلىپ ئېلپ قالدى.بەھرامنىڭ بىر سۆزلۈك،دادىسىدەكلا شەپقەتسىز بىر ئىنىسى بار ئېدى.ئۇ باتۇرلۇقتا نامدار يىگىت ئېدى.دۆلەتنىڭ تىنىچلىقى، قېرىنداشلىق مېھىرنىڭ مۇھىملىقنى كۆزلەپ ئۇنى ھۆرمەتلەپ  لەشكەر باشلىقى قىلىپ تەيىنلەپ قوشۇنلىرىنى تاپشۇردى.كېيىن ئۇ لەشكەرلەرنى ئوڭ ۋە سول تەرەپلەرگە باشلاپ نۇرغۇن غەلىبىلىك جەڭلەرنى قىلىپ  كۆپلىگەن يۇرتلارنى بەھرامنىڭ ئىلكىگە ئالدى. ئەل سۆيەر شاھ بەھرام پەرمان جاكالاپ غەزىنىنى ئاچتى.تارتۇق قىلىنىدىغان دىنارلارنى لەشكەرلەرنىڭ بېشىدىن ئايىماي چېچىپ ئۇلارنى  خۇشال قىلدى.گۇشەسىپ مىرزا بولدى.دائىم شاھ بەھرامنىڭ يېنىدىن ئايرىلمىدى.زېرەك جەۋانۇيمۇ غەزىنىچىلىككە تەيىنلىنىپ ئاچقۇچ تۇتقۇزۇلغان ئېدى.شۇڭا ئۇمۇ دائىم شاھ يېنىدا سايىسىدەك تۇرار ئېدى.
شاھ بەھرام ئەقىللىق،تەدبىرلىك يىراقنى كۆرەر ئادەم ئېدى.ئۇ ئەلنىڭ ئاۋاتلاشمىقى،روناق تاپمىقىنى كۆزلەپ خەلقنىڭ پادىشاھلىققا تاپشۇرىدىغان بېجىدىن ۋازكەچتى.مىرزىلار شاھ دىۋانىغا كىرىپ شۇ زاماننىڭ ۋەلىيسى،خەزىنە ساھىبى ۋە ئۇستازى كەيۋاننىڭ ئالدىغا بېرىشتى ۋە ئۇنىڭدىن دىرھەم تەلەپ قىلىشتى.
ئىران خەلقى پۈتۈنلەي باجتىن كەچۈرۈم قىلىنىدى.شۇ سەۋەپ غەم تۈگەپ ھەممە پۇقرا باراۋەر يوسۇندا ئىناقلىققا ئېرىشتى. كەيۋان بىلەن توقسەن ئۈچ قېتىم ھېساپ-كىتاپ قىلىنىپ يۈزمىڭلاپ دىرھەملەر جەم قىلىندى.ئۇلارنى يوقسۇل، تۇرمۇش قىيىنچىلىقى ئېغىر پۇقرالارغا تارقىتىپ بەردى.پۈتكۈل ئېراننى پۇقرالارنىڭ شادلىق ساداسى قاپلاپ كەتتى.ئەل-ئاۋام ئۇنىڭدىن چەكسىز مىننەتدار بولۇپ ھەشقاللا ئاپىرىنلار ئوقۇشتى.

نورۇز بايرىمى كەلدى. ئەل-ئاۋام بايرام ئۆتكۈزۈلىدىغان دەرگاھتا قاراپ سەلدەك ئاقتى.ئاتەشگاھتىكى ئوتقا مۇشىك-ئەنبەرلەر سېلىنىپ ئەتراپنى خۇشبۇي ھىدقا تولدۇردى.ناھايىتى كۆپ يەرگە داشقازانلار ئېسىلىپ ئۇلارغا يەتتە خىل دانلىق زىرائەت،يەتتە خىل كۆكتات،يەتتە خىل ھايۋاننىڭ گۆشلىرى سېلىنىپ نورۇز ئاشلىرى ئېتىلدى.تەملىك، قۇۋۋەتلىك نورۇز ئېشى جامائەتكە تارقىتىپ بېرىلدى. تەرەپ-تەرپلەردە نورۇزلۇق پائالىيەتلەر قىزىپ كەتتى.ئاۋام شۇنداق كاتتا،شۇنداق توقچىلىق ئىچىدە  بايرام ئۆتكۈزەلىگىنى ئۈچۈن شاھ بەھرامغا رەھمەت-ئاپىرىنلار ئوقۇدى.جاكاچىلار تەرەپ-تەرەپلەرگە ماڭدۇرۇلدى.ئۇلار تاكى پۈتكۈل ئالەم خەلقى شاھ بەھرامنىڭ پەزلى-ئادالىتىدىن خەۋەردار بولغانغا قەدەر جاكا جاكالشتى.يەزدىگىرد ۋاقتىدا ئۇنىڭ زۇلمىدىن قورقۇپ تەرەپ-تەرەپلەرگە قېچىپ كەتكەن ئالامان توپ-توپ بولۇپ يۇرتلىرىغا قايتىپ كېلىشىپ خاتىرجەم ھالدا تىرىكچىلىكىنى داۋام ئەتتۈرۈشتى.
يېڭى، شۆھرەتلىك پەرمانلار ئوقۇلدى. ئۇلۇغلارغا ساراي باشپاناھ بولدى.ھەر بىرىگە خىل-خىلىدا مال-مۈلۈكلەر تارتۇق قىلىپ بېرىلىپ شاد كۆڭۈل قىلىندى.ئاقىللار،دانىشمەنلەر،دانا ھېكىملەرنىڭ ھەرقاندىقى شاھ بەھرامنىڭ دانالارنى ئەتىۋارلاپ ئىشلىتىش ھەققىدىكى پەرمانىدىن خەۋەر تاپتى.ئادالىتى،ئۆزلىرىگە ياغدۇرغان مېھىر-شەپقىتىدىن چەكسىز مىننەتدار بولۇشتى.شۇڭا شاد-خورام ھالدا شاھنىڭ دەرگاھىغا قايتىپ كېلىپ خىزمىتىدە بولۇشتى.ھەركىم تېگىشلىك بولغان ئورۇنغا قويۇلۇپ رولى تولۇق جارى قىلدۇرۇلدى. شۇڭا كۆڭۈللەر ئازادىلەشتى.چېھىرلەرنى گۈلگۈن تەبەسسۈملەر قاپلىدى.كىمىكى ئەرىز-تەلەپ ئىشى بىلەن كېلىپ قالسا، دانالار ئۇلارنىڭ دەردۇ-ھالىنى ئاڭلاپ تەلەپلىرىنى ئورۇنلاپ بەردى.
كېيىن يەنە يۇرت –يۇرتلارغا جاكاچى ئەۋەتىلدى.جاكاچىدىن جاكاچى ئاڭلاپ ھىچيەرنى ئالا-قويماي شاھ پەرمانىنى يەتكۈزۈشتى:
-ئايا، شاھ بەندىسى بولغان ئەزىزلەر! شاھ بەھرام دەۋرىدە ھىچقاچان  گۇناھ ۋە غەم دەردىنى كۆرمىدىڭىزلەر.شۇڭا داۋاملىق تەڭرىگە ئاپىرىن ئېيتىڭلار.شۇنى بىلىڭلاركى، بۇ زىمىن ئۇنىڭ شەپقىتىدىن ئازاد بولغان.ئۇ يەنە بۇ دۇنيادىكى يەككە-يېگانە باشپاناھىمىزدۇر.ئۇھەر بىر قىلمىشمىزدىن كېچە-كۈندۈز خەۋەردار بولۇپ تۇرىدۇ.كىمىكى پەرمانىمىزنى قوبۇل كۆرۈپ بىز تۇتقان ئەھدۇ-پەيمانغا ئەمەل قىلسا بىزمۇ ئۇنىڭغا ياخشلىق قىلغايمىز.دەردلىرىنى شەپقەتسىزلىك بىلەن قوغلاپ چىقىرىپ  بەختىيار قىلغايمىز.كىمىكى بۇ ئەدلىنى ئىنكار قىلسا بىزنڭ جازايىمىزغا گىرىپتار بولغاي. ئەگەر تەقدىر بىزگە قۇدرەت يار قىلسا تەھقىقكى ئالەمنى قۇچارمىز.ياخشىلىقنى ئەلدە زىيادە ئېتىمىز.بۇنىڭ بىلەن كۆڭۈللەرنى يەنە ئاۋات ئېتىمىز.
ئىران دىيارى بۇسۆزلەردىن قوۋناپ ئەلنىڭ ئىختىيارى ئادالەتنى خالىدى.بەھرامنىڭ شاھلىقى كۆپلىگەن شۆھرەتلەرگە ئىگە بولدى.شادلىقلار كۆپىيىپ غەملەر يوقالدى.شاھنىڭ قىلىدىغان ئىشى شىكار قىلىش،چەۋگەن ئويناش،بەزمە تۈزۈش ۋە بەيگىدە ئات چاپتۇرۇش  بولدى.

بىر كۈنى شاھ بەھرام بىرنەچچە ياش پالۋان ھەمراھلىرى بىلەن بىرگە شىكارغا چىقتى. ئۇلار كىيىك ئوۋلاش قەستىدە تاغ-داۋانلاردىن ئاشاتتى.تۇيۇقسىز ئۇلار ھاسا تۇتقان بىر چال بىلەن ئۇچرىشىپ قالدى.چال بەھرامنىڭ ئادەملىرى بىلەن سالاملىشىپ بولغاندىن كېيىن:
-يەزدان(زەردۇشت دىنىنىڭ ياخشىلىق تەڭرىسى)شۇناس شاھىم قۇلاق سالغايلا،شەھىرىمىزدە ئىككى ئىنسان ياشايدۇ.ئۇلارنىڭ بىرى باي،يەنە بىرسى گاداي.باينىڭ ئىسمى بىرىھام بولۇپ ئۇنىڭ ئالتۇن،كۈمۈش،گۆھەر، جاۋاھىرلىرىنىڭ ھېسابىنى بىلمەك تەس.لېكىن ئۇ ئۇچىغا چىققان ھىيلىگەر،بەدھۈنەر  جوھۇتتۇر.نامراتنىڭ ئىسمى لەنبەك.گەرچە ئۇ ئاددىي بىر سۇ توشۇغۇچى بولسىمۇ لېكىن تولىمۇ ئالىيجاناپ ،ساخاۋەتچى ئىنساندۇر –دېدى.
چالنىڭ سۆزلىرى شاھنىڭ دىققىتىنى تارتتى.شۇڭا ئۇ ئادەملىرىدىن سورىدى:
-بۇ بوۋاينىڭ سۆزىدە بايان قىلىنغانلار زادى كىم؟ ئۇنىڭ سۆزىگە ئاگاھ بولۇڭلار!
بوۋاي شاھقا جاۋاپ بېرىپ دېدى:
-ئەي گۆھەردەك ئەزىز پادىشاھ،سۆزۈمگە قۇلاق سېلىڭ.سۇچى لەنبەك تولىمۇ ھاجەتپەرۋەردۇر.قولى ئوچۇق،شېرىن سۆز مەرد ئادەمدۇر.ئۇ ھەر كۈنى چۈشكىچە يېرىم كۈن سۇچىلىق قىلىپ پۇل تاپسا، چۈشتىن كېيىن ئۆيىدە ئولتۇرۇپ قىينىلىپ تاپقان پۇللىرى بىلەن  مېھمان كۈتىدۇ. شۇ كۈنى ئۇ نىمىلا تاپسا نامراتلارغا ھەممىسىنىئۈلەشتۈرۈپ بېرىدۇ.ئۇ ئەزەلدىن شۇنداق قولى ئوچۇقلۇق قىلىپ كەلگەن بولغاچقا يېنىدا ساقلىنىپ قالغان بىر تىيىنمۇ پۇلى يوق.بىراھام بولسا ئۇنىڭ ئەكسىچە تولىمۇ ئوسال بىر ناكەستۇر.ئۇ بېخىللىق بىلەن نام چىقارغان.دىرھەملىرى،گەنجۇ دىنارلىرى،يۇمشاق پاياندازلىرى،مال-رۇزىغارلىرى بەك كۆپ بولسىمۇ بىر كىشىگە بىر تىيىن بەرمەيدۇ.تاس قالىدۇ ئۆزىنىڭ يېگەن –ئىچكىنىگىمۇ چىدىماسلىق قىلىپ كانىيىنى بوغۇپ قويغىلى!
  
شاھ بۇگەپنى ئاڭلاپ بىراھامنىڭ قىلىقلىرىغا نەپرەتلەندى.شۇڭا دەرھال بۇيرۇق چۈشۈردى:
-دەرھال شەھەرگە قايتىپ كوچا-كۆچىلارغا جارچى ماڭدۇرۇڭلار.خەۋەر يېيىلىپ بارلىق پۇقرا جارچىنىڭ جاكاسىدىن خەۋەردار بولسۇن.كىمىكى سۇچى لەنبەكتىن سۇ ئېلىپ ئىچسە ئۇ سۇنى مەكرۇ دەپ بىلسۇن.
بۇ چاغدا كۈن پاتارغا ئاز قالغان ئېدى.شاھ قايتماق بولۇپ  تۇلپارىنىڭ بېشىنى شەھەر تەرەپكە بۇرىدى.شاھ شەھەرگە كىرىپلا ئوردىسىغا قايتماي  ئۇدۇل لەنبەكنىڭ ئۆيىگە قاراپ ماڭدى.ئۇنىڭ ئىشىكىنى چېكىپ كېلىش مەقسىدىنى ئېيتتى:
-مەن ئىران سىپاھلىرىدىن بىرى بولىمەن.ئۆيگە قايتارىمدا يولدىن ئېزىپ قېلىپ سەرگەردان بولۇپ ئۆيۈڭگە كىردىم.سەندىن شۇنى ئۆتىنىمەنكى،كۈلبەڭدىن بىر كىشىلىك ئورۇن بېرىپ مېنى بىر كېچە قوندۇرۇپ قالغان بولساڭ!
بۇ شىرىن ئاۋاز مېھماندوست لەنبەكنى تولىمۇ خۇشال قىلدى.ئۇ ئىشىكىنى چوڭ ئېچىپ تەبەسسۈم بىلەن مېھماننى ئۆيىگە تەكلىپ قىلدى:
-ئىي ياخشى ئادەم،تېزدىن ئۆيگە كىرگىن.سەن بۈگۈن ماڭا تەڭرى يەتكۈزگەن ئەزىز مېھماندۇرسەن.مۇبارەك قەدىمىڭدىن  سۆيۈندۈم.سەن ھېلىغۇ بىر ئادەمكەنسەن.يېنىڭدا سېنىڭدەك ھاقەتمەن مېھماندىن ئونى بولغان بولسا مېنىڭ بۇ بېشىم خۇشاللىقتىن كۆككە يەتكەن بولار ئېدى.
بەھرام تېخى ئۈزەڭگىدىن پۇتىنى ئالماي تۇرۇلا لەنبەك مېھماننىڭ قولىدىن ئاتنى ئالماق بولۇپ ئاتنىڭ چۇلۋۇرىغا قول سوزدى.‹‹مېھمان››ئاتتىن چۈشتى.لەنبەك ئۇنىڭ ئېتىنى قولىدىن ئېلىپ يايلىغا قول سوزدى.ئاتنڭ يايلىنى بىر پەس سىلاپ مېھرىبانلىق قىلغاندىن كېيىن تەستە ئۇنىڭ بوينىغا ئارغامچا باغلاپ بەند قىلدى.بەھرام مېھمانخانىغا كىرىپ ئولتۇردى.ساھىپخان يۈگۈرۈپ يۈرۈپ خىزمەت قىلىپ مېھمانغا  كېرەكلىك نەرسىلەرنى تەق قىلدى.ئاندىن قازانغا تۇتۇش قىلىپ خىلمۇ-خىل تائاملارنى تەييارلاپ مېھماننىڭ ئالدىغا قويدى.

ئۇ بەھرامنى تاماققا تەكلىپ قىلىپ دېدى:
-ئەي بەدۆلەت يىگىت،شاھماتنى قويغىن! مەرھەمەت قىلىپ تائاملارغا ئېغىز تەككىن!
مېھمان ساھىپخاننىڭ قىزغىن كۈتۈشى ۋە زورلىشى بىلەن تاماققا تۇتۇش قىلىپ ئىشتىھا بىلەن غىزا يېيىشكە باشلىدى.لەنبەك يەنە مەي تولغان قەدەھلەرنىمۇ تەييارلاپ شاھ  بەھرامغا بىر-بىرلەپ تۇتتى. شاھ بۇ زىياپەتتىن ھەيران بولدى.ساھىپخان تولىمۇ ساخاۋەتلىك،مېھماندوست ۋە شېرىن سۆز ئادەم  ئېدى.شاھ بەھرام تۈن بويى يەپ ئىچىپ بەھۇزۇر ئارام ئالدى.
سەھەردە ساھىپخان ئۇنى ئويغاتتى ۋە ئۇنىڭغا ئىلتىجا قىلدى:
-ئەي ھۆرمەتلىك مېھمان،مېنى كەچۈر! ئاخشام  تېگىشلىك ھۆرمىتىڭنى قىلالمىدىم.سەندىن ئىلتىجايىم شۇكى، بۈگۈنمۇ ماڭا يەنە بىر كۈن ئەزىز مېھمان بولغىن.ئەگەر مەن يالغۇز بولغاچ زېرىكىدىكەنمەن دېسەڭ ھەمداستىخان بولۇشقا بىرەر ياران چاقىرىۋالغىن.داستىخاندا نىمىنى كۆڭلۈڭ تارتسا شۇنى دېگىن، مەن ھەممىنى تەق قىلاي!قايسى ئىش سېنى خۇش قىلالىسا، مەن شۇنى ئورۇنلاي!
شاھ ئۇنىڭ تەلىپىگە قوشۇلدى:
-ئەي ساھىپخان،مېنى بەكمۇ تەسىرلەندۈردۈڭ.قىزغىنلىقىڭ ھەققى ھۆرمىتى ئۈچۈن بوپتۇ، بۈگۈنمۇ ھوزۇرۇڭدا قالسام قالاي.
سۇچى مېھماننى كۈتۈشكە يېتەرلىك  پۇل تېپىش ئۈچۈن ئەتىگەندىن تارتىپ تاكى كەچكىچە جاپالىق ئىشلەپ نەچچە چاناچ سۇ تارتىپتۇ.لېكىن بىرمۇ خېرىدار ئۇچرىماپتۇ.بۇ ھالدىن يۈرىكى مىڭ پارە بولۇپ بېشى قېتىپتۇ.نائىلاج مېھماننى دەپ ئۆي بېساتلىرىنى ساتماق بولۇپتۇ. ئۆيىگە خېرىدار تېپىپ پۇلنى قولغا ئالغاندىن كېيىن ئالغۇچىدىن مۆھلەت سوراپ،ئۆي ساتقان پۇللىرىغا گۆش،سۈزمە قاتارلىق مېھمانغا كېتەرلىك نەرسىلەرنى تەييارلاپ ئۆيىگە چېپىپتۇ.ئۆيىگە كەلگەندىن كېيىن ئوچاققا ئوت يېقىپ قازان ئېسىپتۇ.مېھماننىڭ ھالىنى سوراپتۇ.گۆش پىشقاندىن كېيىن گۆش يەپ،مەي ئىچىشىپ زىياپەت قىلىشىپتۇ.بۇ كېچە سۆھبەت بەكمۇ قىزىپتۇ.بەھرامنىڭ قولىدىن قەدەھ چۈشمەپتۇ.لەنبەك بەھرامنىڭ ئالدىدا ئولتۇرۇپ ساقىيلىق قىپتۇ.ئۇلار يەپ -ئىچىشىپ قانغاندىن كېيىن بەھرام يەنە راھەت  ئۇخلاپ ئارام ئاپتۇ.
تاڭ ئاتقاندا لەنبەك يەنە مېھماننىڭ ئالدىغا كەپتۇ:
-ئەي قەدىرلىك مېھمان،ھەمىشە خۇشال –خورام بولغايسەن.قىلچە غەم-غۇسسە كۆرمىگەيسەن.سەندىن ئاخىرقى ئۆتۈنۈشۈم شۇكى، بۈگۈنمۇ ئۆيۈمدە تۇرۇپ قېلىپ داۋاملىق ھەمدىمىم بولغايسەن.ئۆزۈڭنى بەرىكەت ھامىيسى دەپ بىلىپ غېرىپخانامنى داۋاملىق ئاۋات قىلغايسەن!
-مەيلى،-دېدى بەھرام جاۋاپ بېرىپ،-ئۈچۈنچى كۈنۈممۇ سەن بىلەن شادلىقتا بىرگە ئۆتسۇن.
خۇشاللىقتىن سۇچىنىڭ بېشى ئاسمانغا يەتكەندەك بولدى.شۇڭا تەھسىن-ئاپىرىنلار ئوقۇدى:
-ئەي مېھمان،كۆڭلۈمنى يەردە قويماي داۋاملىق مېھمىنىم بولۇشقا رازى بولۇپ، مېنى ئاجايىپ خۇش قىلىۋەتتىڭ.يۈرىكىڭ شادلىقتا جۇش ئۇرسۇن.دائىما بەختىيار بولغايسەن!
لەنبەك سۇچىلىق بىلەن پۇل تېپىپ مېھمانغا كېتەرلىك نەرسىلەرنى تەييارلاپ كىرىش ئۈچۈن يەنە چىلەكنى كۆتۈرۈپ بازارغا ماڭدى.لېكىن ئۇ ئۈچۈنچى كۈنىمۇ بىر چېلەك سۇ ساتالمىدى.بېشى راسا قاتتى.نائىلاج ئۆزىنىڭ بىردىنبىر پۇل تېپىش دەسمايىسى بولغان جاندىن ئەزىز چېلىكىنى بىر بايغا گۆرۈگە قويدى. ئۇ پۇلغا كېرەكلىك نەرسىلەرنى سېتىۋېلىپ دەل ۋاقتىدا يەنە ئۆيىگە ياندى.ئۇ تېزلىكتە ئۆيىگە كېلىپ بەھرامغا دېدى:
-ئەي مېھمان ماڭا ياردەملىشىپ گۆش پىشۇرۇشۇپ بەرگەن بولساڭ!
بەھرام ماقۇل بولۇپ ئورنىدىن تۇردى.گۆشنى لەنبەكنىڭ قولىدىن ئالدى. قازان ۋە سۇ تەييار بولغاندىن كېيىن گۆشنى قازانغا سالدى.گۆش پىشقاندىن كېيىن ئۇلار يەنە خۇشال خورام  ھالدا بىرگە ئولتۇرۇشتى.زىياپەتتە گۆش يەپ، مەي ئىچىپ ئولتۇرۇپ ھايات پەيزىنى سۈرۈشتى. زىياپەت ئاخىرلاشقاندىن كېيىن بەھرام يېتىپ ئارام ئالدى.لەنبەك ئۇنىڭ بېشى تەرەپكە  شام يېقىپ قويدى.
ئۈچۈنچى تۈن ئۆتۈپ تاڭ ئاتقاندا شاھ بەھرام ئۇيقۇدىن ئويغاندى.لەنبەك ئۇنىڭ يېنىغا كېلىپ خىجىللىق ئىچىدە شۇنداق دېدى:
-ئەي نامدار سۆزۈمنى ئاڭلىغىن! ئۆيۈم تار بولغاچقا تاڭنى تەستە ئاتقۇزدۇڭ.شارائىتىم شۇ بولغاچقا سېنى راھەتكە مۇيەسسەر قىلالمىدىم.شۇنداقتىمۇ سەندىن شۇنى ئۆتۈنىمەنكى، ئەگەر تەلىپىمنى ماقۇل كۆرسەڭ، ئىران شاھىدىن قورقمىساڭ ، ئىلتىماسىمنى قوبۇل قىلىپ ئۆيۈمدە يەنە ئىككى ھەپتە تۇرۇپ بەرگىن.مەن سېنىڭ بىلەن داۋاملىق ئۈلپەت بولۇپ، ھەر كۈنى مېھمان كۈتۈشتەك ئۇلۇغ ئارزۇيۇمنى ئەمەلگە ئاشۇرۇۋالاي!
شاھ بەھرام ئۇنىڭغا ئاپىرىنلار ئېيتىپ ماختىدى.ياخشى تىلەكلىرىنى ئىزھار قىلىپ مۇنداق دېدى:
-ئەي سۇچى،سەن بىر ئاددىي سۇچى ئەمەس، بەلكى كۆتكى نۇرلۇق ماھ ئىكەنسەن.ماڭا قىلغان ياخشى خىزمەتلىرىڭ ئۈچۈن ئەبەدى شاد –خورام ياشىغايسەن.مەن بۇ كۆلبىدە ئۈچ كۈن مېھمان بولۇش جەريانىدا شاد-خورام ياشىدىم.مەن بۇندىن كېيىنكى سورۇنلاردا سېنىڭ نامىڭنى بەئەينى دۇنيا شاھلىرىنىڭ ئۇلۇغ نامىنى تىلغا ئالغاندەك يۇقۇرى ھۆرمەت بىلەن تىلغا ئېلىپ، دائىم تەرىپىڭنى قىلىپ تۇرىمەن.نام-شەرىپىڭنى ماختاشلار نۇرىغا چۆمدۈرۈپ سېنى باشقىلارغا مەڭگۈلۈك  ئۈلگە قىلىمەن.شۇنىسى ئېنىقكى، مۇنداق مېھماندارچىلىق غايەت زور بەخت-سائادەتتۇر.سەن بۇ ياخشى ئادىتىڭنى تاشلىمىغىن.شۇنىڭغا ئىشەنگىنكى،بۇ ياخشى ئادىتىڭ سېنى چوقۇم شاھلىق تەختىگە مۇيەسسەر قىلغۇسى.
بەھرام لەنبەك بىلەن خوشلىشىپ شىكار مەيدانىغا كەتتى.كۈندۈزى ھەمراھلىرى بىلەن ئوۋچىلىق قىلىپ كۈن ئۆتكۈزدى. كەچ بولغاندا بوۋاي ‹‹پىخسىقلىقتا تەڭداشسىز ››دەپ  سۈپەتلىگەن بىراھام جوھۇتنى سىناپ كۆرمەك بولۇپ شەھەرگە قاراپ يول ئالدى.

بەھرام كەچكە يېقىن لەشكەرلىرىدىن ئايرىلىپ بىراھامنىڭ ئۆيىگە قاراپ ئات چاپتۇرۇپ ماڭدى.ئۇنىڭ ئۆيى ئالدىغا كەلگەندىن كېيىن ئىشىكنى چەكتى.قونۇش ئۈچۈن باھانە ئىزدەپ ئىشىك ئاچقىلى چىققان بىراھامغا يالغان ئېيتتى:
-بىز بىرقانچەيلەن شاھ بىلەن بىرگە تاغ،دالا ۋە قىرلارغا شىكارغا چىققان ئىدۇق.كەچ كىرگەندە يولدىن ئادىشىپ قالدىم.ھەمراھلىرىمنى ئىزدەپ تاپارغا ئىمكانىيەت تاپالمىغىنىم ئۈچۈن سىزدىن قونالغۇ سوراپ كىرىشىم.ئەگەر مھماندوست ئادەم بولسىڭىز مېنى ئۆيىڭىزدە بىر كېچە قوندۇرۇپ قېلىپ باش پاناھ بولسىڭىز! خاتىرقەم بولۇڭكى سىزگە قىلچىلىك ئېغىرچىلىقىمنى سالمايمەن.

لېكىن خەسىس بىراھام مېھماننى قوبۇل قىلمىدى:
-نەدىمۇ ناتونۇش كىشىنى ئۆيىگە كىرگۈزۈپ قوندۇرۇپ قالىدىغان ئىش بار ئىكەن.ئەي مېھمان رەنجىمىگىن.مەن ئۆزۈمگە بىكاردىنلا رەنج-مۇشەققەت تېپىۋېلىشنى خالىمايمەن.
بەھراممۇ بوش كەلمىدى.ئۇ بىر ئامماللار بىلەن ئۆيگە كىرىپ بىراھامنىڭ ھەقىقى ئەھۋالىنى بىلىش ئۈچۈن ئۆز تەلىپىدە داۋاملىق چىڭ تۇردى:
-ئەي ياخشى نىيەتلىك كىشى،مېنىڭمۇ سىلىنى بۇ كېچىدە  ئاۋارە قىلىش ئويۇم يوق ئېدى.لېكىن ئەتراپتا قونالغۇ بولغۇدەك باشقا جاي بولمىغاچقا ئىلاجىسىز  بۇ يەرگە كېلىشىم.تەلىپىم يۇقۇرى ئەمەس، پەقەت ماڭا بىر كېچە قونۇۋالغۇدەك ئۆي بەرسىلىلا بولدى.ئۇندىن باشقا نان-چاي  دېگەندەك باشقا نەرسىلەر كېرەك ئەمەس.
-ھەي، نېمانداق جاھىل مېھمان سەن؟ مەن بايا ئېيتتىمغۇ،ئۆيىمىز بەكلا كىچىك ۋە تار.ئۆزىمىزدىن باشقا بىرمۇ ئادەمنى سىغدۇرالمايمىز.بىلەمسەن،مەن بىچارە جوھۇتنىڭ ھالىم  شۇنچىلىك خاراپ،ئۆيۈم شۇ دەرىجىدە تاركى، ھەتتا كېچىسى ئۆزۈم ياتقۇدەك يەرمۇ تاپالماي ئۆرە تۇرۇپ چىقىمەن.
-ئەي خوجايىن،بولدى خىجىل بولمىسىلا! ئۆيىلىرىدىن مەن قونغۇدەك ئورۇن چىقمىسا مەيلى.ماڭا سارايلىرىنىڭ تۆرى كېرەك ئەمەس. پەقەت دەرۋازىلىرى ئالدىدا بىر كېچە قونۇۋالساملا بولدى.بۇ تەلىپىمگىغۇ رازى بولالا!؟
-ئەي پەھلىۋان مەرد يىگىت.سەن تەلىپىڭدە جاھىللىق بىلەن چىڭ تۇرۇۋېلىپ كۆڭلۈمنى دەردۇ غەملەرگە تولدۇردۇڭ.تونۇمايدىغان بىر كىشى ئۆيۈمدە بىر كېچە قونسا بېشىمغا چىداپ بولغۇسىز غەم چۈشىدۇ.مەيلى بوپتۇ، كىرسەڭ كىر.بۇ كېچە ئالەم ساڭا شۇ قەدەر تارلىق قىلغان بولسا مەن ساڭا بىر كىشىلىك ئورۇن بېرەي. لېكىن سېنى  شەرت بىلەن ئۆيگە كىرگۈزىمەن.بىرىنچى شەرت شۇكى:مەندىن ھىچەرسە سورىمىغىن. مەندە ساڭا بەرگۈدەك ھىچنەرسە يوق.شۇ دەرىجىدە نامراتمەنكى،تۇيۇقسىز ئۆلۈپ كېتپ قالسام ئۆيۈمدىن ھەتتا كېپەنلىكمۇ تېپىلمايدۇ.ئىككىنچى شەرت: ئېتىڭ ھويلامغا  تېزەكلىمىسۇن.ئەگەر ئېتىڭ تېزەكلەپ قالسا دەرھال ئۇنى تازىلاپ تېزەكنى سىرتقا تاشلىغىن.ئات دېگەن كەپسىز ھايۋان،ئۇ تېپىپ ھويلا تامنىڭ خىشىغا قىلدەك دەز سالسا مېنىڭدىن قۇتۇلالمايسەن.مەن سەندىن  زىياننى ھەسسىلەپ تۆلىتىۋالىمەن.شۇ شەرتلەرگە كۆنسەڭ كىر،بولمىسا يولۇڭغا ماڭ!
-شەرتلىرىڭىزگە رازىمەن خوجايىن،-دېدى بەھرام دەرھال جاۋاپ بېرىپ،-مەن بىر كېچە ئامان ئىسەن قونۇۋالساملا بولدى.ئەگەر قونۇش جەريانىدا سىزگە مەن تەرەپتىن قىلچىلىك زىيان يېتىپ قالسا ئۇنى ھەسسىلەپ تۆلەپ بېرىشكە بېشىم بىلەن كاپالەتلىك قىلىمەن.

بەھرام ئېتىدىن چۈشۈپ جۇھۇتنىڭ ھويلىىغا كىردى.ئۇ كۆرسۈتۈپ بەرگەن ئورۇنغا ئېتىنى باغلىغاندىن كېيىن ئاتنىڭ توقۇمىنى كۆرپە،ئىگىرىنى ياستۇق قىلىپ ئارام ئالماق بولۇپ توقۇم ئۈستىگە يانپاشلىدى.بىخەتەرلىكى ئۈچۈن قىلىچىنى قىنىدىن سۇغۇرۇپ بېشى تەرىپىگە قويۇپ قويدى. جۇھۇت دەرۋازىسىنى تاقىغاندىن كېيىن ئۆيىگە كىرىپ ئۆزى ۋە ئائىلىىىىىدىكىلەر ئۈچۈنلا تاماق قىلىشقا تۇتۇندى.
ئۇ خەسىس بولۇپلا قالماي بەكمۇ ناچار ئادەم ئىكەن.شۇڭا مېھمانغا تاماق بەرمەكتە يوق بەلكى ئۇنىڭ كۆڭلىگە ئازار بولغۇدەك سۆزلەرنى قىلدى:
-ئەي قوناق،مەن ساڭا بىر ھىكمەتلىك بىيىت بار ئېيتىپ بېرەي، شۇنى ئاڭلاشنى خالامسەن؟
-قېنى ئېيتسىلا خوجايىن.
-خالىغاننى يېگەي كىمدە بار بولسا،
غەمدىن ھالى كېتەر كىمدە يوق بولسا.
-بۇ ھىكمەتنى مەنمۇ ئاڭلىغان،بۇ بەكلا كونىراپ كەتكەن گەپ.ئۆتمۈش نەقىللىرىدىن مەن بىلىدىغان نەقىللەر بەكمۇ كۆپ ئېدى.مانا بۈگۈن دەل شۇلارنىڭ ئۆزىنى كۆرۈۋاتىمەن.سىلى قىلمىشلىرى ئارقىلىق شۇ نەقىللەرنىڭ بەكمۇ توغرىلىقىنى ئىسپاتلىدىلا!
جۇھۇت كۈلۈپ قويۇپ ئىشىنى قىلىۋەردى.باشتا ئېيتقىنىدەك مېھمانغا بىر بوردا نان،ھەتتا بىر يۇتۇم سۇمۇ بەرمىدى.مېھماننىڭ كۆزىچە ھوزۇرلىنىپ غىزالنغاندىن كېيىن بادە ئىچتى.ئۇنىڭ تەسىرىدىن كەيىپ بولۇپ شادلىق پەيزىنى سۈردى.بۇ شادلىقنىڭ ئاخىرقى شادلىق بولۇپ قالىدىغانلىقىنى خىيالىغىمۇ كەلتۈرمىدى.ئۇ كۆرەڭلەپ تۇرۇپ مېھمانغا دېدى:
-ئەي رەنىج تارتقان مەرد،مەن ساڭا بىر داستان ئېيتپ بېرەي قۇلاق سال:
دىلى رۇشەن ئىرۇر كىمنىڭ يولى بار،
ئۇنىڭغا قالقاندۇر دىرھەم ۋە دىنار.
كىمنىڭ پۇلى يوقتۇر قاغجىراپ لېۋى،
ياشايدۇ بەئەينى سەن غېرىپ كەبى.
-بۇنداق گەپلەرگە بۇرۇن ئانچە ئىشەنمەس ئېدىم.بۈگۈن سىلى بىلەن ئۇچرۇشۇپ راستلىقىنى بىلدىم.كۆرگەنلىرىم-ئاڭلىغانلىرىمنىڭ ھەممىسىنى دىلىمغا پۈكۈۋالدىم.سىلى تولىمۇ باي كىشى ئىكەنلا،گەرچە بايلىقلىرىنى پەقەت ئۆزلىرى ئۈچۈنلا سەرپ قىلسىلىمۇ لېكىن ئۇنىڭدىن قانداق بەھىرلىنىشنى بىلىدىكەنلا.مەن مۇنداق بىر بىيىتنى ئاڭلىغان:
ئەگەر جامدىن تاپساڭ لەززەت ۋە ئارام،
بەختىڭنى بەخش ئېتەر ساز بىلەن مەي جام.
ئەتىسى سەھەردە قۇياش تاغ كەينىدىن نەيزىسىنى كۆتۈرۈپ چىققىنىدا بەھرام گورمۇ ئۇيقىدىن باش كۆتۈردى. ئۇ ئېتىغا ئىگەر توقۇملىرىنى بېكىتىپ ئۆزى ئاچ،ئېتىمۇ ئاچ ھالدا قايتماققا تەمشەلدى.شۇ چاغدا بىراھام ئۇنىڭ يېنىغا كەلدى.ئۇ غەزەپلىك ۋارقىراپ بەھرامنىڭ ئالدىنى توستى:
-توختا ئەي ئاتلىق يولۇچى،سەن ئاخشام دېيىشكەن ئەھدىگە ۋاپا قىلمىدىڭ.سەن ئاخشام ھويلامغا كىرىشتىن بۇرۇن ئېتىڭنىڭ تېزەكلىرىنى ئۇدۇللۇق سىرتقا چىقىرىپ تاشلاشقا، ھويلامنىڭ پاكىزلىقنى ساقلاشقا ئاند ئچكەن ئېدىڭ.شۇڭا كېتىشتىن بۇرۇن ۋەدەڭنى ئورۇندىغىن.ئاتنىڭ تېزەكلىرىنىۋە باشقا ئەخلەتلەرنى سۈپۈرۈپ تاشلاپ كۆزۈمدىن يوقات.ئادىل بولمىغان،ۋەدىسىدە تۇرمايدىغان مېھماننىڭ دەستىدىن مىڭ داد!
ۋەدىغۇ شۇنداق،لېكىن نەدىمۇ پادىشاھنىڭ ئات تېزىكىنى تازىلاپ تازىلىق قىلغىنى بار؟! ئۇ ۋەدىسىنى بىراھامنىڭ خىزمەتكارىغا ھەق بېرىپ شۇنىڭ قولى بىلەن ئورۇنلىماق بولۇپ دېدى:
-ئەي ساھىپخان،مەن ئىسىل نەسەپ ئادەممەن،مۇنداق مەينەت ئىشنى قىلىپ يۈرسەم بولمايدۇ.تېزدىن خىزمەتكارىڭنى چاقىر.ئەخلەتلەرنى شۇ سۈپۈرىۋەتسۇن.مەن ئۇنىڭ تېگىشلىك ھەققىنى بېرەي.
لېكىن بىراھام كاجلىق قىلىپ تۇرۇۋالدى:
-مېنىڭ باشقىلارنىڭ ئىشىنى قىلىپ بېرىدىغان  خىزمەتكارىم يوق.ئاخشام ئۆز ئاغزىڭ بىلەن ۋەدە قىلغان ئىكەنسەن، دېمەك لەۋزىڭنى ھارام قىلماسلىقىڭ.ئۆز  ئىشىڭنى ئۆزۈڭ قىلىشىڭ كېرەك.بولمىسا سېنى ‹‹ۋەدىسىگە ۋاپا قىلمايدىغان زالىم›› دەپ بەدنام چاپلايمەن.
شاھ بەھرام بۇ سۆزنى ئاڭلاپ تەڭقىسلىقتا ئويلىنىپ تۇرۇپ قالدى.كاللىسىغا بىرپىكىر كېلىپ ئاتتىن چۈشتى. ئاتنىڭ تېزەكلىرىنى ئۆزى  سۈپۈرگە بىلەن پاك-پاكىز سېرىپ-سۈپۈرۈپ تازىلىدى.ئاندىن كېيىن قوينىدىن غايەت قىممەت باھالىق  بىر ياغلىقنى چىقاردى. تېزەك ۋە ئەخلەتلەرنى ئۇنىڭغا ئېلىپ سىرتقا ئېلىپ چىقىپ خەندەككە تاشلىۋەتتى.ئاچكۆز بىراھام ئادەم تونىمىغىنى بىلەن مال-دۇنيانى بەكمۇ تونۇيتتى.شۇڭا رومالنى ئېلىۋالماق بولۇپ رومالنىڭ كەينىدىنلا ئۆزىنى خەندەككە ئاتتى.بەھرام بۇ ھالغا ھەيران بولۇپ قاراپ قالدى ۋە ئېچىنىش ئىلكىدە ئۇنىڭغا دېدى:
-ئەي پەرسا،سەن تولىمۇ مېھماندوست،سېخىي، مەرد كىشى ئىكەنسەن.مال تونۇيدىكەنسەن.مەن شاھنىڭ يېقىن كىشىلىرىدىن بىرى بولىمەن.شاھ سېنىڭ ماڭا قىلغان ئادىمىگەرچىلىكىڭنى ئاڭلىسا ساڭا كۆپ تەشەككۈر بىلدۈرۈپلا قالماي نۇرغۇن مال-دۇنيا ئىنئام قىلىدۇ.بۇ تۈپەيلى بايلىققا ئېرىشىپلا قالماي ئۇلۇغلار قاتارىغا ئۆتۈپ نام شۆھرەت تاپارسەن.شۇڭا ئەتە ئوردىغا بېرىپ شاھنى ئىزدىگىن!

شاھ بەھرام بىراھامنىڭ ئۆيىدىن قايتتى. كېچىدىن تۈزۈك ئارام ئالالمىغان بولغاچقىمىكىن تۈن بويى قەسىردە ئارام ئالدى.ئۇ خىيال سۈرۈپ يېتىپ بىردە كۈلەتتى،بىردە غەزەپلىنەتتى.لېكىن ھىچكىشىگە سىر ئېيتمايتتى.
ئەتىسى سەھەردە ئۇ  شاھلىق تاجىنى كىيىپ سارايغا قوبۇلغا چىقتى.بارلىق ۋەزىرلەر، ئەمىرلەر ۋە لەشكىرى سىپاھلار توپلىنىپ پەرمان كۈتۈپ تۇرۇشتى.شاھ پەرمان چۈشۈرۈپ ئالدى بىلەن لەنبەك سۇچىنى چاقىرتتى.لەنبەك ئانچە ھايال بولمايلا شاھ ھوزۇرىغا ھازىر بولۇپ ھۆرمەت ۋىسالىغا نائىل بولدى.ئارقىدىنلا بىراھاممۇ كەلتۈرۈلدى.لېكىن ئۇ تەكەببۇر قىياەتتە قىلچە غەم-ئەندىشىسز تۇراتتى.ئۇلار شاھ ھوزۇرىغا كىرگەندىن كېيىن تىز پۈكۈپ پەرمان كۈتۈپ تۇرۇشتى.شاھنىڭ بەكمۇ ئادىل بىر ۋەزىرى بار ئېدى.شاھ ئۇنىڭغا پەرمان چۈشۈردى:
-ئەي ۋەزىر،سەن دەرھال بىر ئاتنى مىنگىن دە دەرھال بىراھامنىڭ ئۆيىگە بارغىن.ئۆيىدە بار بولغان مۈلكىنىڭ ھەممىسىنى بۇ يەرگە ھازىر قىلغىن.مەن ساڭا ئۇنىڭ مال-مۈلكىنى ئادىل بىر تەرەپ قىلىش ھوقۇقىنى بېرىمەن.
ۋەزىر جۇھۇتنىڭ ئۆيىگە بېرىپ كۆردىكى،ئۇنىڭ ئۆيىدە ئالتۈن-كۈمۈش،تىللا-دىرھەم،كىمخاپ دېگەندەك ئىسىل مال-دۇنيالار بەكمۇ كۆپ ئېدى.ئۇلاردىن باشقا ماتا-گەزماللارنىڭمۇ سان ئېدىتى يوق ئدى.بۇ ئۆينى ئۆي دېگەندىن كۆرە ‹‹غەزىنە››،‹‹مال-مۈلۈككە تولغان كارۋان ساراي›› دېگەن تۈزۈك ئېدى.بۇ جاي مال-دۇنيا قويماققا تولىمۇ ئەپلىك بولۇپ نەچچە يۈز كوزا خۇمرىلار ياقۇت، زەر،دۇر ۋە گەۋھەرلەر بىلەن لىپمۇ-لىق تولغان ئېدى.دانا ۋەزىر بۇ مال-دۇنيالارنىڭ ھېسابىنى بىلەلمەي قالدى.ئۇ مال-دۇنياللارنى تولۇقى بىلەن يۆتكەش ئۈچۈن جەھرەم دەشتىدىن مىڭ تۆگە بىلەن نەچچە يۈز خىزمەتكار ئېلىپ ‹‹بايلىق كانى››نى تۆگىلەرگە يۈكلىدى.ئاندىن كاتتا كارۋاننى يېتەكلەپ ئوردىغا قاراپ ماڭدى.
ئۇلار ئوردىغا يېتىپ كەلگەندە كولدۇرما سادالىرىدىن ئوردا ئاۋاتلىشىپ كەتتى.پادىشاھ ئۇلارنىڭ كەلگەنلىكىدىن خەۋەر تېپىپ بارگاھىغا ھازىر بولدى.بۇنچىۋالا مال-دۇنيا پۈتكۈل ئوردا ئەھلىنى ھەيرانلىققا سالدى.بۇ جوھۇت شۇنچىۋالا مال-دۇنيانى توپلىغانيۇ لېكىن ئۆزىدىن باشقا ھېچكىمنى بۇ دۇنيالىرىدىن بەھرىمەن قىلماي تۆمۈر خۇراز بولۇپ ياشاپ كەلگەن ئېدى.شاھ پەرمان چۈشۈرۈپ كارۋاندىن يۈز تۆگىلىك مالنى ئاجرىتىپ ئۇنى لەنبەككە ئىنئام قىلدى.لەنبەك تولىمۇ خۇرسەن بولۇپ شادىمانلىق ئىلكىدە ئۆيىگە قايتتى. ئاندىن شاھ بىراھامنى يېنىغا چاقىرتتى.ئۇ ئالدىغا كېلىپ تىزلانغاندىن كېيىن كايىپ كەتتى:
-ئەي پەس،پىخسىق،كۆڭلى قارا ئەبلەخ! سەن ماڭا پەيغەمبىرىمىزنىڭ يېشىنى ئېيتپ بەر! يەنە قانچىلىك مال-دۇنياغا  ئېھتىياجىڭ  بارلىقىنى،نىمە سەۋەپتىن مال-دۇنياغا شۇنچە ھېرىسلىقىڭنى ماڭا ئايان قىل.مەن نۇرغۇنلىغان ھىكايەتلەرنى،قەدىمى داستان ۋە رىۋايەتلەرنى ئاڭلىغان ئېدىم.ئۇلاردا:
خالىغاننى غاجار كىم ناچار بولسا،
غەمدىن سارغايغۇسى كىم ناچار بولسا.
-دېگەن مىسرالار بار.مانا ئەمدى قولۇڭدىكى مال-دۇنيالىرىڭ تامام بولدى.ئەمدى سەن سۇچى لەنبەكنىڭ كۈنىگە قالىسەن.
كېيىن شاھ جوھۇت بىراھامنىڭ ئۆيىدە ھېلىقى ئاخشام يۈز بەرگەن ئىشلارنى بىر-بىرلەپ سۆزلەپ ئۇنىڭ ئېسىگە  سالدى.كېيىن ئۇنىڭغا تۆت دىرھەم بېرىپ دېدى:
-مە ،بۇ پۇلنى ئال، يېنىڭغا سەپ قوي.بۇندىن كېيىن بۇنى دەسمى قىلىپ كۈنۈڭنى ئال.سەن بۇنىڭدىن ئارتۇق پۇلغا لايىق ئەمەسسەن.قانداق خەشلەش،نىمە بىلەن جان ساقلاش ئۆز ئىختىيارىڭدا بولسۇن. ئەسلى مەن سېنى ئوساللىقىڭ بەدىلى ئۈچۈن جاللاتقا تاپشۇرماقچى ئېدىم.خەير، سەن قىلغاننى مەن قىلماي! بايلىقىڭنى خالايىققا،نامراتلارغا تەقسىم قىلىپ بېرىمەن.ئەلدىن ئايىغان نەرسەڭنى يەنە ئەل ئېلىپ پايدىسىنى كۆرسۇن!
شاھ ۋەدىسىگە ئەمەل قىلىپ توققۇز يۈز تۆگىدىكى مال دۇنيالارنى يوقسۇل يىتىملەر،ئاجىز بىچارىلەرگە تەقسىملەپ بەردى.نامراتلار تارتۇق قىلىنغان مال دۇنيالارنى يۈكلەپ كەتتى.بىراھامغا نالە-پەريادلىرى يۈك بولۇپ قالدى.لېكىن قانچە يىغلىسىمۇ پايدا بەرمىدى.

لاچىن بىلەن ئوۋ قىلىش مەۋسۈمى كەلگەندە  شاھ بەھرامدا ئوۋ قىلىش ئىشتىياقى قوزغالدى.ئۇ ئوۋچى لاچىنىنى قولىغا قوندۇرۇپ ئوۋغا ئاتلاندى.ئۇچقۇر ئات دەشتسېرى ئىلگىرىلەپ ئوردىدىن يىراقلاشتى.خېلى ئۇزاق يول ماڭغاندىن كېيىن كۆزىگە ئالدى تەرەپتىن  كەڭرى كەتكەن دەرەخزارلىق ۋە ياپ-يېشل چىمەنلىك گۈزەل ۋادا كۆرۈندى.بىھىش مىسال شۇنچۋالا گۈزەل ماكان قايسى بەختىيارنىڭ ئىلكىدىدۇ؟! شاھ ھەيرانلىق ئىلكىدە ئورمانلىقنى ئارىلىدى.بۇ جەننەتتەك گۈزەل،ساپ ھاۋالىق،ياپيېشىل مايسىزارلىق ماكاندا بىرمۇ ئادەم ياكى چارۋا كۆرۈنمەيتتى.بۇ سۈرلۈك جىمجىتلىقتىن شاھمۇ بىراز ئەيمىنىپ قالدى.ئۇ ئۆزىگە-ئۆزى دېدى:
-قارىغاندا بۇ شىرلار ياشايدىغان جاي ئىكەن.پەقەت شىر يۈرەك ئەزىمەتلەرلا بۇ يەرگە كىرەلەيدىكەن.
شاھ زور قىزىقىش ئىلكىدە چىمەنلىك ئىچىنىچەت بۇرجەكلىرىگە قەدەر ئارىلاپ چىقتى.بىناگاھ، بىر چاغدا بىر ئەركەك شىر ئۇدۇل تەرەپتىن پەيدا بولۇپ شاھقا قاراپ ھەيۋەت بىلەن ھۆركىرەپ  ئېتىلىپ كەلدى.شاھ:
-شىرنىڭ چارىسى شەمشەر،-دېگىنىچە  قىلچە تەمتىرىمەستىن  شەمشىرىنى چىقىرىپ تەييار بولۇپ تۇردى.ئەركەك شىر بىر تەرەپتە،شاھ بىر تەرەپتە نەرە تارتماقتا،بۈيۈك باتۇرلاردەك بىر-بىرىگە خىرىس قىلىشماقتا ئېدى.شىر يېتپ كېلىپ بولۇشتىن ئىلگىرى شاھ كامان تارتىپ ئەركەك شىرغا قارىتىپ ئوق ئۈزدى.ئوق ئۇچۇپ بېرىپ شىرنىڭ كۆكسىگە قادالدى.ئەركەك شىر قاتتىق ھۆركىرەپ يىقىلدى. بۇ ھالنى كۆرۈپ چىشى شىرنىڭ غەزىپى ئۆرلەپ تاشتى.ئۇ بەھرامغا قاراپ قىساس كۈچى بىلەن تاشقىن كەبى تاشلاندى.شۇتاپ ئورمان چىشى شىرنىڭ غەزەپلىك نەرىسىدىن تىترەپ كەتتى.شىر يېقىنلاپ كەلگەن ھامان بەھرام ئۇنىڭغا شىددەت بىلەن تىغ ئۇرۇپ بېشىنى چېپىپ تاشلىدى.بۇ شىرمۇ يەرگە يىقىلدى.
شۇ پەيتتە چىمەنلىك ئىچىدە مېھرىبەند ئىسىملىك بىر بوۋاي بۇ باتۇرلارچە ئېلىشىشنى كۈزۈتۈپ تۇرغان ئېدى.ئېلىشىش ئاخىرلاشقاندىن كېيىن بوۋاي چىمەنلىك ئىچىدىن چىقىپ بەھرام تەرەپكە ماڭدى. بۇ ئېلىشىشتىن ئەمگەكچان،خۇداگۇي مويسىپىت دانا  بەكمۇ روھلانغان، دىلى سۆيۈنگەن  ئېدى.شۇڭا ئۇ خۇشال ھالدا  بەھرامنىڭ يېنىغا كەلدى.بۇ ئورمانلىق ئۇنىڭ مەنزىلى ئېدى.بوۋاي بەھرام بىلەن كۆرۈشكەندىن كېيىن ئۇنىڭغا ئاپىرىنلار ئېيتقاچ دۇئالار قىلىپ بەخت تىلىدى:
-ئەي ئۇلۇغ نامدار،بۇ ئالەم رۇزغارلىرى بېشىڭدىن ئايلانسۇن.مەن مۇشۇ ئورماندا ياشايدىغان  قول ئىلكىمدە بار مۈلۈكدار ئادەممەن.بۇ دىيار ۋە دەشت سايلار مېنىڭ ماكانىمدۇر.ئۆيۈمدە ناھايىتى كۆپ قويۇم،ئىشىكىم،سيىر- كالىلىرىم ۋە منىدىغان ئاتلىرىم بار بولسىمۇ لېكىن مۇشۇ شىرلارنىڭ زۇلمىدىن غەم ئەپغان چېكەتتىم.بۈگۈن خۇدايىم سىزدەك ئۇلۇغ باتۇر پالۋاننى يەتكۈزۈپ مېنى ئۇلارنىڭ زىيانلىرىدىن ساقلاپ قالدى.تىغ بىلەن مۈشكىلىم ئاسان بولدى.ئەي غالپ باتۇر، بۇنىڭ ئۈچۈن سىزگە يۈزمىڭ مىراتىبە رەھمەت بارىكاللا ئېيتىمەن.ئەمدى سىزدىن كۈتۈدىغان ئۈمىدىم شۇكى،پىسەنتىڭىزگە ئېلىپ ئۆيۈمگە مەن بىلەن  بىرگە بارسىڭىز.ئەزىز مېھمىنىم بولۇپ بىر مۇددەت تۇرۇپ بەرگەن بولسىڭىز!مەن ئالدىڭىزغا سۈت،مەي ۋە مېزىلىك كاۋاپلارنى ئېلىپ كېلىپ خىزمىتىڭىزنى قىلىۋالسام.ئەگەر كۆڭلىڭىز مىۋىگە مايىل بولسا بېغىمدا پىشىپ مەي بولۇپ تۇرغان تۈرلۈك-تۈمەن مىۋىلىرىم بار شۇلارغىمۇ ئېغىز تەگسىڭىز.
شاھ بەھرام بوۋاينىڭ تەلىپىگە ماقۇل بولۇپ ئۇنىڭ ئۆيىگە بىرگە باردى.دەرۋازا ئالدىغا بارغاندىن كېيىن  ئاتتىن چۈشتى.ئەتراپتىكى كۆركەم مەنزىرىلەرگە نىگاھىنى تاشلىدى.ھەممە ئەتراپ ياپ-يېشىل بولۇپ ئېرىقلاردا سۈپ-سۈزۈك شەربەتتەك سۇلار راۋان  ئېقىپ تۇراتتى.بۇ باتۇر يىگىتلەر بىلەن گۈزەل  قىزلارغا ماس كەلگىدەك راھەت ماكان ئېدى.
مېھرىبەنداد مېھماننى مېھمانخانىسىغا باشلاپ ئالدىغا داستىخان سالدى.داستىخانغا تۈرلۈك ئىسىل يېمەكلىكلەرنى تىزىپلا قالماي ئىسىل مەي-شاراپلارنى ھەم تەييارلىدى.مېھماننىڭ كۆڭلىنى كۆتۈرۈش ئۈچۈن ئەتراپتىن مەشھۇر ناخشىچى ۋە سازەندە-ئۇسۇلچىلارنى تەكلىپ قىلىپ كېلىپ شاتلىق بەزمىسى تۈزدۈردى. مېھماننىڭ شەرىپى ئۈچۈن قويلارنى سويدۇردى.ئالتۇن قەدەھلەرگە مەيلەرنى قۇيۇپ ئىچىشتى.تاماقتىن كېيىن سۆھبەتلىشىپ ئولتۇرۇشتى.ئەتراپتىكى چىرايلىق گۈللەر كۆزلەرنى مەھلىيا قىلاتتى.بەھرام بۇ ەۈزەلمەنزىرىلەرنى تاماششا قىلغاچ ئولتۇرۇپ چالنىڭ قولىدىن مەيلەرنى ئېلىپ ئىچتى.بۇ دەمدە جامدىكى مەيلەر راھەت بېغىشلاپ جانغا جان قوشاتتى.بىللە ئىچىشكەن مېھرىبەندادمۇ مەي كەيپىدىن روھلاندى.

مېھرىبەنداد ئىززەت-ئىكرام ئىچىدە بەھرامغا  دېدى:
-ئەي مېھمان،سىز ئۆيۈمگە كېلىپ مېھمىنىم بولۇپ بەئەينى قاراڭغۇ كېچىلەرنى يورۇتقان تولۇن ئاي كەبى ئۆيۈمنى نۇرلاندۇردىڭىز.نۇرلۇق چىرايىڭىز ماڭا سائادەت كۆرسەتتى.
بەھرام بۇنىڭغا جاۋابەن:
-ئەي ساھىپخان،بۇ سۆزىڭىز راۋادۇر.چېھرى جەھەتتە نەسەبىمنى تارتقاندۇرمەن.خۇدا ئەجداتلىرىمىزنى سائادەتمەن،دۆلەتمەن ۋە خۇش چېھىرلىك قىلىپ ياراتقان ئىكەن.ھەر نەرسىنى خۇدا ئۆزى يارىتىدۇ.ئۇ ئارتۇقمۇ قىلمايدۇ،كەممۇ قىلمايدۇ،كامالىتى بىلەن ئۆزىگە ماس ۋە ياراشقىدەك قىلىپ لاھىيەلەيدۇ.ئەگەر نەزىرىڭىزدە مەن پادىشاھ بولۇپ كۆرۈنگەن بولسام، سىزگە سىز ياشاۋاتقان مۇشۇ جەننەت كەبى ماكاننى سوغا قىلىپ بەردىم.
شاھ شۇ سۆزنى قىلغاندىن كېيىن ئورنىدىن تۇرۇپ بوۋاي بىلەن خوشلاشتى.ئېتىغا مىنىپ گۈزەل قەسىرى تامان يول ئالدى.

بىر كۈنى تاڭ ئاتقان مەھەلدە بەھرام مەي سېغىنىپ قالدى.ئايۋان سارايلار،مەيدانلار،ھەتتا پەلەمپەيلەرمۇ لەشكەر بىلەن تولغان ئېدى.دەل شۇ چاغدا بىر مۆتىۋەر زات شاھ ھوزۇرىغا كىردى.بۇ مۆتىبەر يېزىدىن كەلگەن بولۇپ شاھقا سوۋغا قىلىش ئۈچۈن بىر نەچچە تۆگىدە ئالما،بىھى،ئانار...قاتارلىق تۈرلۈك مىۋىلەر،رەڭدار گۈلدەستىلەرنى ئېلىپ كەلگەن ئېدى.شەھرىيار بەكمۇ شادلاندى، ئۇنىڭغا يېندىن ئورۇن بېرىپ كۆپلىگەن ئىززەت-ئىكراملار قىلدى.مۆتىبەرنىڭ ئېلىپ كەلگەن مېۋە-چىۋىلىرى بەكمۇ تەملىك ۋە خۇشبۇي ئېدى.
بۇ مۆتىبەرنىڭ پەھلەۋىيچە نامى مەرد كەبرۇي ئېدى.ئۇ شاھنىڭ دىدارىنى ۋە يېنىدا تۇرغان نامدارلارنى كۆرۈپ تولىمۇ خۇرسەن بولدى.ئۇ يەنە جامدىكى لىپمۇ لىق قۇيۇقلۇق  تۇرغان مەينى كۆرۈپ  دىلىدا شۇ مەينى ئىچىشكە بولغان بىر ئارزۇ پەيدا بولدى.شۇڭا ئۇ شاھقا چەكسىز ئېھتىرام بىلدۈرۈپ مۇنداق دېدى:
-ئەي قۇدرەتلىك شاھىم،مەن بىر مەيخور كىشىمەن.بۇ ئىززەت ئابرۇيلارنىمۇ مەي سەۋەبىدىن تاپقان ئېدىم.شۇ تاپ كۆڭلۈم مەي ئىچىشنى خالاۋاتىدۇ.ماڭا مەي ئىچىشكە ئىجازەت بەرگەن بولسىلا!
شاھ ئۇنىڭغا رۇخسەت قىلدى.ئۇ جامنى قولىغا ئېلىپ دەست كۆتۈرۈپ ھەممىنى ئىچىۋەتتى.كېيىن يەنە مەستانىلىق ئىچىدە ئارقىمۇـ ئارقا يەتتە جام مەي ئىچتى.ئەتراپتا تۇرغان كىشىلەر ئۇنىڭ مەي كۆتۈرۈشچانلىىدىن ھەيران قېلىشتى.لېكىن كۈچلۈك شاھانە مەي كەبرۇينى مەست قىلىۋەتتى.ئۇ بارغانسېرى خۇدىنى يوقىتىشقا باشلىدى.ئۇ مەستچىلىكتە شاھ ئالدىدا ئەدەپسىزلىك قىلىپ سېلىپ كاللىسى كېتىشتىن قورقۇپ  شاھتىن رۇخسەت ئېلىپ تاشقىرىغا چىقتى.ئاندىن باغلاقتىكى ئېتىنى يىشىپ مىنىپ شەھەردىنمۇ چىقىپ كەتتى.مەقسىدى ئۆيىگە كېتىش ئېدى.لېكىن مەستلىكتە ئۆيىگە بارىدىغان يولنى پەرق ئېتەلمىدى. شۇڭا ئاتنى مەيلىگە قويۇۋەتتى.ئات يولدىن ئېزىپ  دەشتكە قاراپ يول ئالدى.ئۇ شاراپنى كۆپ ئىچىۋەتكەچكە ئىچ باغرى بەئەينى ئوت كۆيۈۋاتقاندەك كۆيۈپ تۇراتتى.تاغدا دەرەخزارلىق بىر زىمىن بار ئېدى.ئۇ ئېتىنى تېز چاپتۇرۇپ شۇ يەرگە يېتىپ باردى.بۇ چاغدا مەستلىكى تېخىمۇ كۈچىيىپ ئاتتىمۇ ئولتۇرالمىغۇدەك بولۇپ قالغان ئېدى.شۇڭا  ئېتىدىن چۈشۈپ دەرەخ تۈۋىدە ئارام ئېلىپ ياتتى.بىردەم ياتقاندىن كېيىن ئۇ ھۇشىنىمۇ بىلەلمەي قالدى.يالغۇز ماڭغاچقا يېنىدا بىرمۇ قارىغۇچىسى يوق ئېدى.كۆزى ئوچۇق ھالەتتە ھۇشسىز ياتقان بىچارە كەبرۇينى ئوزۇق ئىزدەپ يۈرگەن بىرنەچچە  قۇزغۇن كۆرۈپ قېلىپ ‹‹تاپ››ئوخشايدۇ دەپ ئويلاپ يېنىغا چۈشتى.مۆتىبەرنىڭ ئۇنى بايقىغۇدەك ۋە قوغلۇۋەتكۈدەك ھۇشى بولمىغاچقا بەئەينى ھەقىقى تاپتەك مىدىر قىلماي يېتىۋەردى.قۇزغۇنلار ئاۋال ئۇنىڭ كۆزىنى چوقۇشتى. كېيىن كىيىملىرىنى چوقۇلاپ يىرتىپ قۇرساق تېرىسىنى چوقۇلاشتى.تاپ يەپ كۆنگەن ئۇچلۇق ئۆتكۈر تۇمشۇقلار بىردەمدە ئۇنىڭ قۇرسىقىدىن بىرنەچچە تۆشۈك ئېچىۋەتتى.ئۇلار ئېچىلغان تۆشۈكلەردىن بىچارە مەستنىڭ گۆشلىرىنى ئاچكۆزلۈك بىلەن يىيىشكە باشلىدى. دېمەك بىقۇۋۇل مۆتىبەر كەبرۇي ئېغىر مەستلىك تۈپەيلى ئۆزىنى قوغدىيالماي قاغا –قۇزغۇنلارغا ئەنە شۇنداق يەم بولدى...
بىر چاغدا شاھ كەبرۇينى تېپىپ كېلىش ئۈچۈن ئارقىسىدىن ئەۋەتكەن بىرنەچچە ئاتلىق  مۇلازىم بۇ يەرگە كېلىپ قالدى.رىزىق تالىشىپ ھەدەپ ئۇنىڭ ئىچكى ئەزالىرىنى چوقۇلاپ يەۋاتقان بىر توپ يىرتقۇچ قۇزغۇن سەت قاقىلداپ ئۇچۇپ كېتىشتى.مۇلازىملار قارىسا كەبرۇينىڭ كۆزلىرى ئويۇۋېلىنغان،ئۈستى بېشى قان بىلەن بويالغان.ئىچكى ئەزالىرىنمۇ قۇزغۇنلار چوقۇپ يېگەچكە ئاللىقاچان جېنى چىققان ئىكەن.ئاچكۆز قۇزغۇنلار ئۇنىڭ بەدىنىنى خام تالاش قىلىپ ئىچكى ئەزالىرىنىمۇ يەپ بولاي دەپ قالغان بولۇپ بەكمۇ ئېچىنىشلىق مەنزىرە شەكىللەنگەن ئېدى. مۇلازىملار بۇ دەھشەتىك مەنزىرىنى كۆرۈپ قاتتىق چۆچۈشتى. دەرھال يەرلىك كولاپ كەبرۇينى دەپن قىلىۋەتكەندىن كېيىن ئۇنىڭ ئېتىنى ئېلىپ ئوردىغا قايتىشتى.

پادىشاھغا كەبرۇينىڭ ئەھۋالى يەتكۈزۈلدى.شاھ ئۇنىڭ ئۈچۈن كۆپ قايغۇردى.ئەل-ئاۋاممۇ ئۇنىڭ قىسمىتىدىن ئازاپلىنىپ پەرياد كۆتۈرۈشتى.جام بىلەن مەي ئىچىشىدىغان مەجلىس پادىشاھنىڭ دىلىنى بەربات قىلدى.شاھ ئاخشىمى سارايغا كىرىپ ئۇخلىماقچى بولدى.لېكىن مۇلازىملار يەتكۈزگەن كەبرۇينىڭ ئۆلۈمى ھەققىدىكى خەۋەر ئېسىگە كەلسىلا بىئارام بولۇپ ئۇيقىسى قاچاتتى.ئۇ كۆپ ئويلىنىپ بۇ پاجىئەنىڭ سەۋەبى ئۈستىدە ئىزدەندى.ئاخىر پۈتۈن گۇناھنى ھاراقتا  قويدى.
ئەتىسى ئەتىگەندە شاھ ئۇيقۇسىدىن ئويغىنىپ ئوردىغا چىقتى.مىرزىلارنى چاقىرتپ ھاراقنى چەكلەش ھەققىدە پەرمان يېزىشقا بۇيرۇدى.پەرمان يېزىلىپ بولغاندىن كېيىن جاكاچىلار كوچىمۇ-كوچا، شەھەرمۇ -شەھەر،يېزىمۇ-يېزا ئايلىنىپ يۈرۈپ شاھنىڭ مەي ئىچىشنى چەكلىگەنلىك،مەينى ھارام قىلغانلىق ھەققىدىكى پەرمانىنى ئەلگە جاكالاپتۇ:
-ئەي ئەھلى خالايىق،ئاڭلىمىدىم ئىشىتمىدىم دېمەڭلار.بۈيۈك پادىشاھ ئالىيلىرى بۈگۈندىن باشلاپ  جاھاندىكى ئەقلى-ھۇشى بار ھەرقانداق ئىنساننىڭ  مەي-شاراپ ئىچىشىنى چەكلىدى.مەي ھارام قىلىندى.ھەرقانداق بىر كىشى مەيلى ئۇ باتۇر يا كاسىپ ۋە ياكى داڭلىق ئەرباپ بولۇشىدىن قەتئىينەزەر ھەرقانداق چاغ ھەرقانداق جايدا ھەرقانداق سەۋەپ بىلەن مەي-شاراپ ئىچىشىگە بولمايدۇ.كىمىكى پەرمانغا قارشىلىق قىلىپ مەي-شاراپ ئىچىدىكەن قاتتىق جازاغا تارتىلىدۇ.گۇناھى ھەرگىز كەچۈرۈلمەيدۇ.

مەي ھارام قىلىنىپ ئارىدىن نەق بىر يىل ئۆتكەندە يەنە مەيگە مۇناسىۋەتلىك ئاجايىپ بىر ۋەقە يۈز بېرىپ بەھرام يەنە مەينى ھالال قىلىشقا مەجبۇر بولدى.
جاكا ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن پۈتكۈل يۇرت-ئەل شاراپنى ‹‹مەھرۇ››دەپ بىلىشتى.
شاھىنشاھ ھەر قېتىم زىياپەت قىلغىنىدا بەختسىز كەبرۇينى ئېسىگە ئېلىپ مەي شاراپ ئىچىشنى تەرك قىلاتتى.
كۈنلەردىن بىر كۈنى نامدار،مالدار بىر موزدوز ھۈنەرۋەن  يىگىت خوتۇن ئالدى.لېكىن تويدىن كېيىن تۈن كېچىلەردە خوتۇنى بىلەن يېقىنچىلىق قىلىشقا چارىسىز قالدى.يىگىتىنىڭ ئانىسى بۇ ئىشتىن خەۋەر تېپىپ ئېغىر غەمدە قالدى.تەدبىرلىك ئانا  ئوغلىنىڭ ‹‹كېسىلى››نى داۋالاشنىڭ چارىسىنى ئىزدىدى.ئانا بۇ ‹‹كېسەل››نى داۋالاشنىڭ چارىسىنى بۇرۇندىنلا  بىلەتتى.لېكىن بۇ ‹‹داۋا›› شاھنىڭ ئەمرىگە خىلاپلىق قىلىش بەدىلىگە ئورۇنلىناتتى.شۇڭا ئامالسىز قالغان ئېدى.ئوغلى بۇنداق ئازاپتا قالسا قايسى ئانا چىدىيالايدۇ دەيسىز؟!ئوغلىنىڭ ئارقىمۇ-ئارقا ئۇچرىغان بەختسىزلىكى ئاخىر بۇ ئانىنى قاراملىق بىلەن ئىش قىلىشقا مەجبۇر قىلدى.
بۇ ئايال ئەلدىن پىنھان بىر كوزا كۈچلۈك مەي ساقلىغان ئېدى.بۇ مەي ئاجىزنى -كۈچلۈك،توخۇ يۈرەكنى -قاپ يۇرەك،خەسىسنى- مەرت ھاتەم قىلىۋېتەتتى.موزدوز يىگىتكە ئوخشاش ‹‹ كېسەل››گە گىرىپتار بولغانلار بۇ مەيدىن قانغۇدەك ئىچسە ‹‹ياراملىق ئەزىمەت››كە ئايلىناتتى.بىر كۈنى ئاخشىمى ئۇ ئانا ئوغلىنى يېنىغا چاقىرىپ دېدىكى:
-ئەي ئوغلۇم،بۇمەيدىن يەتتە جام ئىچكىن! شۇندىلا مەقسىدىڭ ھاسىل بولۇپ، ئارام تاپقايسەن.
بۇ نەرسە سەۋەبى بىلەن مۈشكىلىڭ ئاسان بولسا،كۆڭلۈڭگە خۇشاللىق تولسا، مەن سەندىن ئۆتە خۇشال بولىمەن.
موزدوز ئوغلان ئانسىنىڭ سۆزىگە كىرىپ مەيدىن يەتتە جام ئىچتى.ئىچىپ بولغاندىن كېيىن ۋۇجۇدىغا كۈچ-قۇۋۋەت تولغاندەك،ئالدىدا ھىچقانداق مۈشكۈللۈك قالمىغاندەك ھىسسسياتقا كېلىپ قالدى.

يىگىت بۇ مەي بىلەن مەرتلەشتى.قورۇنۇش يوقۇلۇپ ئۆزىنى ئەركىن-ئازادە ھىس قىلدى.ئۆيىگە كىرىپ بەخت ئىشىكىنى ئاچماقچى،نىگارىنىڭ گۈلدەك  لېۋىدىن غۇنچە ئۈزۈپ بال-ھەسەل يىغماقچى بولدى...
يىگىت ھوجرىدا مۇراد –مەقسىدىگە يەتتى.ئۆزىمۇ ،ئايالىمۇ رازى بولدى.يېرىم كېچىلەردىن كېيىن ئۇ شاد-خورام ۋە مەغرۇر ھالدا ئانىسىنىڭ يېنىغا كىردى.مەستلىكى تېخىچە يېشىلمىگەن ئېدى.تۇرقىدىن بەيئەينى زەنجىرلەنگەن ئەركەك شىرغىلا ئوخشاپ قالغان ئېدى.شۇ تاپتا ئۇ زەنجىرمۇ كار قىلمىغۇدەك دەرىجىدە ئەسبىيلىشىپ ھىچكىم ھىچنىمىدىن قورقمايدىغان،كۈچ-قۇۋۋىتى،غەيرەت-جاسارىتى تاشقىن بولۇپ تۇرىدىغان بولۇپ قالغان ئېدى.شۇڭا ئانىسىنىڭ توسقىنىغا پەرۋا قىلماي ئوڭغۇل-دوڭغۇل دەسسەپ كوچىغا قاراپ يول ئالدى.ئۇ كوچىغا چىقىپ بىردەم ماڭغاندىن كېيىن شاھ ئوردىسىغا يېقىن يەردىكى شاھنىڭ شىرخانىسىغا بېرىپ قالدى.ئۇ يەردە راسا چوڭ ئەركەك شىردىن بىرسى بار بولۇپ ئۇ يوغان زەنجىر بىلەن باغلاپ قويۇلغان ئېدى.شۇنداقتىمۇ ئادەتتىكى ئادەملەر ئۇنىڭ سۈرىدىن قورقۇپ يېقىن بارالماس ئېدى.
لېكىن مەست ئەزىمەتكە قانخور ۋەھشى شىر، يۇۋاش قوتۇر ئىشەكتەكلا كۆرۈنۈپ كەتتى.ئۇ شىر باققۇچىلارنىڭ توسۇشىغا پەرۋا قىلماي:
-ۋۇ پىسپاس مۆشۈك،نىمانچە ھەيۋە قىلىسەن؟ سېنى راسا دۇمبالاپ ئۈستىڭگە مىنىۋالمىغىنىمنى كۆر!-دەپ تىللىغىنىچە شىر تەرەپكە دادىل قەدەم باستى.تا شۇ كەمگىچە مىڭلاپ ئادەملەرنى قورقۇتۇپ، ئۇچرىغانلا ئادەمنى دىر-دىر تىترىتىپ،ھەممىسىنى جېنىنى ياقىغا ئالدۇرۇپ كەلگەن ھايۋانلار شاھى شۇ تاپ قىلچە قورقۇشنى بىلمەي ئۆزى تەرەپكە كېلىۋاتقان مەست ئەزىمەتنى كۆرۈپ ئېغىر زەنجىرىنى سۆرىگىنىچە غەزەپلىك نەرە تارتىپ ئېتىلدى. زەنجىر بۇ غەزەپلىك ئېتىلىشقا بەرداشلىق بېرەلمەي ئۈزۈلۈپ كەتتى.شىر بوراندەك ئېتىلىپ كېلىپ موزدوز يىگىتكە ئۆزىنى ئۇردى. ئۇ شۇ ئېتىلىشدا ھېيىقىشنى بىلمىگەن ‹‹نادان››رەقىبىنى ئۇرۇپ يىقىتىپ خەنجەردەك چىشلىرىنىڭ  كارامىتىنى كۆرسەتمەكچى،يەنە بىر قېتىم ئادەم گۆشى يەپ تېخىمۇ كۆپ ئادەملەرنى ئۆزىدىن قورقۇدىغان قىلماقچى بولغان ئېدى.
لېكىن بۇ قېتىم شىرنىڭ تەلىيى تەتۈر كەلدى.مەست ئەزىمەت چەبدەسلىك بىلەن ئۆزىنى قاچۇرۇپ شىرنىڭ بىرىنچى ھۇجۇمىنى بىكار كەتكۈزدى.شىر ئىككىنچى قېتىم ئېتىلىپ كەلگەندە كۈچلۈك قوللىرى بىلەن ئۇنىڭ يايلىدىن چىڭ تۇتۇۋېلىپ ئېغىز سېلىشقا ئىمكان بەرمىدى.شىر ھەرقانچە يۇلقۇنۇپمۇ ئۇنىڭ قولىدىن ئاجرىيالمىدى.يىگىت بىر پۇتى بىلەن يەر دەسسەپ تۇرۇپ يەنە بىر پۇتى بىلەن شىرنىڭ قۇرساقلىرىغا راسا تەپتى.خېلى ئۇزاق تىركىشىشتىن كېيىن موزدوز يىگىت ئاخىر شىرنى بويسۇندۇردى.تاياق خېلى ئۆتكەن ‹‹ھايۋانلار شاھى››يۇۋاشلاپ جىم تۇردى.يىگىت ئۇنى باغلىغان تۆمۈر زەنجىرنى يۈگەن قىلىپ خۇددى بىر ئېشەكنى مىنگەندەك مىنىۋالدى.ئۇرۇپ تېپىپ ئۇياق-بۇياققا ماڭدۇردى.

شىر باققۇچى بۇ مۆجىزىدىن ھەيران بولۇپ شۇ ھامان شاھ ئوردىسىغا قاراپ چاپتى... جۈرئەت قىلىپ كىرىپ شاھ بىلەن كۆرۈشۈپ يۈز بەرگەن بۇ  قىزىقارلىق ۋەقەنى سۆزلەپ بەردى.تا شۇ كەمگىچە ھىچبىر قۇلاق بۇنداق ۋەقەنى ئاڭلاپ باقمىغان ئېدى.شۇڭا ئاڭلاپ جاھاندارمۇ غايەت لال بولدى.شۇ ھامان ئەمىر ۋە ۋەزىرلىرىنى چاقىرتتى.ئۇلارغا بۇيرىدى:
-بۇنداق ئىش ئاددى ئادەملەرنىڭ قولىدىن كەلمەيدۇ.ئۇ چوقۇم نامدار پالۋانلار زاتىدىن بولۇشى مۈمكىن.شۇڭا تېزدىن بېرىپ ئېنىقلاپ كۆرۈڭلار،ئۇ موزدوزنىڭ ئەسلى زاتى زادى كىم؟
ۋەزىرلەر شىرخانىغا بېرىپ يىگىتنى يەنىلا  شىر مىنىپ تۇرغان ھالەتتە كۆرۈشتى.ئۇنىڭ ئادەم تونۇغىدەك، سۇئاللارغا جاۋاپ بەرگۈدەك ھالى يوق ئېدى.بۇ بالا بىرەر مەشھۇر پالۋانزادە بولۇشى،قىلىق ھەركەتلىرى ئاتىسىنى تارتقان بولۇشى مۈمكىن ئېدى.شۇڭا نام نەسەبىنى ئېنىقراق سۈرۈشتۈرۈپ بىلىش ئۈچۈن يىگىتنىڭ ئانىسىنى تاپتى.ئۇلار بىلدىكى،ئۇ يىگىت ھىچبىر پالۋانزادە ئەمەس ئىكەن.ئۇلارنىڭ نەسەبىدىن شۇ كەمگىچە بىرەر نامدار ياكى  بىرەر  باتۇرمۇ چىقىپ باقماپتۇ.يىگىت پەقەت ئاددى بىر موزدوزنىڭ ئەۋلادى ئىكەن.بۇ جاۋاپ ئۇلارنى تېخىمۇ ھەيرانلىققا سالدى.ۋەزىرلەر بىردەم مەسلىھەت قىلىشقاندىن كېيىن  مەزلۇمنى شاھقا ئۆز ئاغزى بىلەن جاۋاپ بەرگۈزۈش ئۈچۈن ئوردىغا ئېلىپ باردى.ئايال شاھ ئالدىدا يۈكۈنۈپ تازىم بەجا كەلتۈردى.شەھرىيار نامىغا كۆپلىگەن دۇئا-مەدھىيەلەرنى ئېيتقاندىن كېيىن بولغان ئەھۋالنى بايان قىلىپ مۇنداق دېدى:
-ئەي ئۇلۇغ شەھرىيار،مەڭگۈ شاد ياشىغايلا! مەن ئاددىيغىنە بىر موزدوزنىڭ ئايالىمەن.جەمەتىمىزدىن تا شۇ كەمگىچە بىرەر باتۇر ئەزىمەت ياكى بىرەر نامدار شەخس چىققان ئەمەس.ئوغلۇمنىڭ بۇنداق ئەزىمەتلەرچە ئىش تەۋرىتەلىشى ئۇنىڭ  قانداقتۇر باتۇرلۇق خىسلىتىدىن ئەمەس،بەلكى مەي-شاراپنىڭ كۈچىدىن، مەستلىك-بىھۇشلۇقتىكى تەلۋىلەرچە قاراملىقتىن بولغان.بىلىمەن،سىلى پەرمان جاكالاپ پۇقرالارنىڭ مەي ئىچىشىنى چەكلىگەن.مەينى ھارام قىلغان.ئۇنداقتا بىز نىمە سەۋەپتىن گۇناھكار بولۇپ پەرمانلىرىغا خىلاپ ئىشنى قىلىپ سالدۇق؟ غەزەپلەنمەي تۇرسىلا ئالىيلىرى،مەن ئىشنىڭ جەريانىنى سىلىگە سۆزلەپ بېرەي! ئوغلۇم تېخى تولۇق ۋايىغا يەتمەيلا ئۆيلىنىش كويىغا كىردى.ئارزۇسىغا بىنائەن توي رەسمىيەتلىرىنى ئۆتەپ چىرايلىق بىرقىزنى نىكاھىغا ئالدى.

كىم ئويلىغان دەيلا،بالا بىرىنچى كېچە سۇسلۇق قىلدى.بالام خىجىل بولۇپ يەرگە قارىدى.قىز ئۇنىڭغا تەسەللى بېرىپ:‹‹قىينالما،خىجىل بولما،بۈگۈن بولمىسا ئەتە بولار،ئەتە بولمىسا ئۆگۈن بولار.بىز ئەر –خوتۇن بولغاندىن كېيىن ئىشىمىزدىن ھامان بىر كۈنى ياخشى خۇلاسە چىقىدۇ.لېكىن بۇ ئىشنى پىنھان تۇتايلى.خەق ۋاقىپ بولسا يىگىتلىك شەنىڭگە داغ يۇقىدۇ.››ئۇلار شۇنداق دېيىشىپ بىر ھەپتىنى ئۆتكەزدى.لېكىن مۇرادى ھاسىل بولمىدى.ئوغلۇم ئەسلى يارامسىز ئەمەس ئېدى.پەقەت ئۇياتچان،خىجىلچان بالا ئېدى.ئىش كۆرمىگەن بولغاچقا ئىنتاھاندا بوش كەلدى.ئۇلار بۇنداق كېتىۋەرسە بولمايتتى.ئۇلار ئاجرىشىپ كەتسە بەختلىك ئۆيى بۇزۇلۇپلا قالماي ئىش ئاشكارىلىنىپ ئوغلۇم سۆز –چۆچەككە قالاتتى.ئۇنداقتا ئۇ ئۆمۈر بويى باش كۆتۈرەلمەسلىكى،نومۇس كۈچىدە ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋلىشىمۇ مۈمكىن ئېدى.مەن بۇ ئىشنىڭ چارىسىنى بىلەتتىم.ئوغلۇمدەك تارتىنچاق يىگىتلەر توي كېچىسى مەست بولغۇدەك شاراپ ئىچىۋالسا خۇشخۇيلىشىپ قېلىپلا قالماستىن قورقماس،تارتىنماس،جۈرئەتلىك بولۇپ كېتەتتى.بەدىنى كۈچلىنىپ بۇرۇن قىلشقا پېتىنالمىغان ئىشلارنىمۇ قىلالايتتى.قىسقىسى ئايالى ئالدىدا كارغا كېلىپ ئەرلىك مەسئۇلىيىتىنى ئورۇندىيالايتتى.مەن ئوغلۇم ۋە ئۇنىڭ ئائىلىسىنى قوغداپ قېلىش ئۈچۈن پەرمانلىرىغا خىلاپلىق قىلىپ ئۇنىڭغا مەي ئىچكۈزدۈم.مەست قىلىۋەتتىم.ئىش ئويلىغىنمدەك بولدى.ئوغلۇم ئايالى يېنىغا كىرىپ مۇۋەپىقىيەت قازاندى.ئايالىنى رازى قىلدى.لېكىن ئۇ مەينى سەل كۆپرەك ئىچىپ سالغان بولغاچقا كەيىپلىكتە ئۆزىنى كونترۇل قىلالمىدى.توسقىنىمغا قارىماي سىرتقا چىقىپ كېتپ ئىش تېرىدى.بۇرۇن شىرغا مىنىش ئەمەس نامىنى ئاڭلىسىمۇ قورقۇپ تىترەيدىغان ئوغلۇم مەستچىلىكتە  شىر بىلەن ئېلىشىپ يېڭىۋاپتۇ.ھەتتا ئۇنى بويسۇندۇرۇپ ئىشەك قىلىپ مىنىۋاپتۇ...
شاھ كەمپىرنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلاپ كۈلۈپ كېتىپتۇ.مەينىڭ زىيانلىق تەرىپى بولۇپلا قالماي پايدىلىق تەرەپلىىمۇ بارلىقىنى،ئۇنى چەكلەپ خاتا قىلغانلىقنى تونۇپ يېتىپتۇ.
ئەتىسى  بۇ ئاجايىپ ۋەقە ھەممە يەرگە تارقىلىپ پۈتكۈل ئەل بۇ ئىشنى بىلىپ كېتىپتۇ.شاھمۇ ۋەزىرگە مەي ئىچىشنى چەكلەش پەرمانىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇشنى بۇيرۇپتۇ:
-ئەي ۋەزىر، پۈتكۈل ئەلگە جاكا قىلدۇرغىن.بۈگۈندىن باشلاپ مەي ھالالدۇر.مەيخورلۇق گۇناھ بولمىغاي! ئەل مەينى شۇنداق ئىچىشسۇنكى،توخۇ يۈرەكلەر شىر يۈرەككە ئايلىنىپ، شىر مىنىدىغان،ھىچكىم -ھېچنىمىدىن قورقمايدىغان باتۇر ئەزىمەتلەر كۆپلەپ  يېتىشىپ چىقسۇن!
سارايدىن شۇ خىلدىكى خەۋەر شەھەرگە تارقىلىپ نۇرغۇن كىشىلەر جاكاچىدىن بۇرۇنمۇ ئۇنىڭدىن جەۋەردار بولۇپ كېتىشتى.موزدوز يىگتىمۇ ئەزىمەت ئاتىلىپ شاھ ئوردىسىدىن بىر كىشىلىك خىزمەتكە ئېرىشتى.جاكاچى كوچىمۇ -كوچا ئايلىنىپ يۈرۈپ يېڭى پەرماننى ئەلگە جاكالىماقتا ئېدى:
-ئايا زەر كەمەرلىك پەھلىۋان مەرتلەر،شاھمىز بۈگۈندىن باشلاپ مەينى ‹‹ھالال›› دەپ ئېلان قىلدى.ئۇنى ئىچكەنلەر ئەمدى گۇناھكار ھېساپلانمايدۇ.بۇندىن كېيىن ھەممىڭىز مەي ئىچسىڭىز بولىدۇ.لېكىن ئىچتىم دەپ كۆپ ئىچىۋالماڭ.ئىچكەندە ئاۋۋىلى ۋە ئاخىرىنى بىلىڭ!ئەگەر بۇ ئىشتا سىزگە شەيتان رەھنەمالىق قىلسا جامنى يەرگە قويۇڭ.ئېغىر مەست بولۇپ جاننى سەپ بەرگەندىن كۆرە مەينى ئاز ئىچىپ كەيپلىكتىن ھوزۇرلانغان،جاننى ساقلاپ قالغان ئەۋزەل.
بىر كۈنى تاڭ يورۇغاندا شاھ بەھرام قوشۇنىنى ھەمراھ قىلىپ دەشتكە شىكارغا چىقتى.سول يېنىدا يېڭىدىن ۋەزىرلىككە تەيىنلەنگەن موزدوز يىگىت بار ئېدى.ئوڭ يېنىدا بولسا پاك ئوڭ قول ۋەزىرى بىرگە كېتىۋاتاتتى.ئۇلار يول بويى شاھنىڭ ئىززىتىنى قىلىشاتتى.شاھنىڭ زېرىكىشىنى بېسىش،يول ئۇزاقلىقىنى بىلىندۈرمەسلىك ئۈچۈن ‹‹جەمۇ پەرىدۇن››دىن داستان سۆزلىشەتتى.ئوۋچى تايغانلار شاھ ئالدىدا ئولجا ئىزدەپ چېپىشىپ ماڭماقتا،لاچىن،بۈركۈتلەر بولسا قوللارغا قوندۇرۇلغان بولۇپ بېشىغا توسۇق كىيدۈرۈپ قويۇلغان ئېدى.
ئۇلار كۈن بويى دەشت كېزىپ يول  يۈرۈشتى.گۈمبەزسىمان ئاسماندا قۇياش پارلاپ كۈچلۈك نۇرى بىلەن جاھاننى يوپيۇرۇق يورۇتۇپ تۇرغان بولسىمۇ كۆزلەرگە بىرمۇ كىيىك چېلىقمايۋاتاتتى.قۇياشنىڭ تەپتى شۇنچە كۈچلۈك بولغاچقا ئۇلارنى تەشنالىق قىينىدى.شۇڭا داۋاملىق ئالغا ئىلگىرلەشنى توختۇتۇپ كەينىگە يېنىشنى قارار قىلىشتى.ئۇلار خېلى ماڭغاندىن كېيىن سۇلۇق بىر ماكانغا ئۇلاشتى.بۇ سانسىز چارۋىلار ئوتلاپ يۈرۈشكەن بىپايان يايلاق بولۇپ باي چارۋىدارلار تۇرىدىغان ئوبدان ماكان ئېدى.يېزا ئەھلى شاھ ۋە ئۇنىڭ قوشۇنىنى كۆرۈشكە قىزىقىپ ئۇلارنى كۈتۈۋېلىش ئۈچۈن ئالدىغا چىقىشتى.
  جاھاندار ھەم ھارغان ھەم قانداقتۇر بىر ئىشقا غەزەپلەنگەن ئېدى.بىر يەرگە چۈشكۈن قىلىپ بىر مەزگىل ئارام ئېلىشنى خالاپ تۇراتتى.لېكىن بۇ يەردىكى چارۋىچىلار پۇقرالىق رەسمىيىتىنى بىلمەمدۇ قانداق شاھ ۋە ئۇنىڭ ئادەملىرىگە ئانچە ئىلتىپات قىلىپ كەتمىدى.شاھ باشقا يەرلەرگە بارغان چاغدىكىدەك ماختاش ۋە ئالقىش سادالىرىنى ئاڭلىيالمىدى.بۇ يەردىكى كىشىلەر گوياكى ھەممىسى كور بولۇپ قالغاندەك شاھ ۋە ئۇنىڭ ئادەملىرىنى كۆرمەسكە سېلىپ بىپەرۋا ھالەتتە ئۆز ئىشلىرى بىلەن بولۇشماقتا ئېدى.شۇڭا شاھ بۇ يېزا ئەھلىدىن ئازار يېدى.خاپىلىق دەستىدىن چارۋىچىلارغا ئىللىق نەزەردە قارىمىدى.بۇ يۇرتتىكى كىشىلەرنى ئەدەپلەپ ئۆزىنىڭ ھوقۇق-ئىمتىيازى، كۈچ ۋە ھەيۋىسىنى تونۇتۇپ قويغۇسى كەلدى.بۇ مەقسىدىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن ۋەزىرگە دېدى:
-بۇ مەنزىلدىكىلەر بەختى قايتقان ئەلدۇر.ئادەملىرى شۇم تەلەي،رەزىل كىشىلەردۇر.ئۇلار بىزگە تەركى ھۆرمەت قىلدى.شۇ سەۋەپتىن ئۇلارغا جازا بەرمىكىمىز لازىم.بۇ يېزىنى ۋەيران قىلىپ ئاھۇ بىلەن شىرلارغا ماكان قىلىپ بېرىڭلار.ئېرىق ئۆستەڭلىرىدە سۈزۈك،پاك سۇ ئورنىغا ئوغا ئاقسۇن.
ۋەزىر شاھنىڭ ئەمرىنى ئاڭلاپ ئۇنى بەجا كەلتۈرمەك بولۇپ لەشكەرلەر بىلەن يېزىغا قەدەم قويدى.

ھىيلىگەر ۋەزىر يېزىنى ۋەيران قىلىشقا لەشكىرى كۈچىنى ئىشقا سالمىدى.پەقەت ھىيلە-مىكىر ئىشلىتىپ يېزىدىكىلەرنى ئۆز-ئارا ئۇرۇش تالاشقا سالماقچى،بۇ ئىشتا ئۆزلىرىنىڭ قولى بارلىقنى  يوشۇرۇپ قالماقچى بولدى.شۇڭا ۋەزىر رەزىل مەقسىدىنى چىرايلىق سۆزلەر بىلەن ئىپادىلەپ مۇنداق دېدى:
-بۇ يەرنىڭ يېرى شۇنچە خوپ،مىۋىلىرى مول،چارۋىلىرى كۆپ،ئادەملىرىمۇ كۆپ ئىكەن.شۇڭا بۇ مەنزىل شاھىمىزغا غايەت يېقىپ قالدى.شۇڭا شاھىمىز سىلەرگە لۇتپى كەرەم قىلدى.ھەممىڭلارنى ئىسىل ئەرباپ قىلىپ سايلىدى.شاھىمىز بۇ گۈزەل ماكاندا يېڭىدىن شەھەر بىنا قىلماقچى بولدى.سىلەرنىڭ يېزىنى بىكارلاپ بەرگەنلىكىڭلەرگە رەھمەت ئېيتىش يۈزىسىدىن مەيلى ئەر،مەيلى ئايال،مەيلى كىچىك،مەيلى چوڭ ھەممىڭلارنى بىردەك ئەرباپ قىلىپ سايلىدى.ئەمدى خوجا بىلەن خىزمەتكار ئوخشاش بولدى.ھەممەيلەن ھوقۇق ۋە ئىمتىيازدا باراۋەردۇر.بۇ زور ئىلتىپاتنى چۈشىنىڭلار. سىلەرگە ئەمدى بۇنىڭدىن ئارتۇق يەنە قانداق شان-شەرەپ ۋە مۇكاپات كېرەك؟!
دۆلەتمەن يېزىدىن خۇشاللىق سادالىرى ئۈزۈلمەي ياڭراشقا باشلىدى.ھەممىسى كاتتا ئەرباپ بولۇش خام تاماسىدا ئەقلى-ھۇشىنى يوقىتىشقان ئېدى.ئەرباپ بىلەن پۇقرا،ئەر-بىلەن ئايال تەڭ-باراۋەر  بولغان بولغاچقا ھىچكىم ھىچكىمگە بوسۇنۇشنى خالىمايتتى.شۇڭا جىدەل-ماجرا ئاۋۇدى.ناپاكلىق قۇتراپ تەپرىق -نىزا سەلدەك يامرىدى.بىر-ئىككى كۈن ئىچىدىلا ناپاكلىق بىر تالاي ياشلارنى يوق قىلدى.ئۆز-ئارا چوڭ ئەرباپلىق تالاشقانلار بىر-بىرىنى قەستلەپ باشلىرىنى ‹‹شارت›› قىلىپ كېسىپ كېتىشتى.
شۇنداق قىلىپ ئوتتۇرىدا جىدەل ۋە نىزا باشلاندى.بۇ قىشلاقتىكىلەر ئۈستۈنلۈك تالىشىپ گۇناھسىز قانلارنى كۆپ تۆكۈشتى.بەئەينى بۇجايدا قىيامەت قايىم بولغاندەك ھەممە يەرنى نالە-پەرياد،ئۇر-چاپ سادالىرى قاپلاپ كەتتى.بۇنداق جايدا كىمنىڭمۇ داۋاملىق تۇرغۇسى كېلىدۇ دەيسىز شۇنىڭ بىلەن ئامان قالغانلار  جانلىرىنى ياقىغا ئېلىپ بۇدەھشەت باسقان يېزىدىن پىتىراپ قېچىپ كېتىشتى.بۇنداق زور پاجىئە ئالدىدا دانالار بىلەن ياشانغانلارمۇ ئىلاجىسىز قالدى.ئىكىن يەرلەر،رۇزىغارلار تامام ۋەيران بولدى.دەرەخلەر قىرقىلدى.ئېرىقلار قۇرۇپ سۇ ئاقماس بولدى.ئىسىل ئۆيلەر،ھەشەمەتلىك سارايلار خارابىلىككە ئايلاندى.شۇڭا ئادەملەر بىلەن چارۋىلار بۇ ماكاننى تەرك ئەتتى.
ئارىدىن بىر يىل ئۆتۈپ باھار پەسلى كەلگەندە شاھ بەھرام يەنە ھېلىقى جەزىرە تەرەپەك شىكارغا چىقتى.شاھ بەھرام قارىغۇدەك بولسا بۇلتۇرقى جەننت كەبى ماكان پۈتۈنلەي خاراپ بولۇپ كەتكەن ئېدى.بۇ ھالنى كۆرۈپ شاھنىڭ كۆڭلى بۇزۇلۇپ غەمكىن بولدى.چېھرى سارغىيىپ مۇڭلۇق ئاھ تارتتى.بۇ يەرنىڭ شۇنداق ھالغا چۈشۈپ قېلىشىغا ئۆزىنىڭ سەۋەپ بولغانلىقنى ئەسكە ئالغىنىدا ئازابى كۈچەيدى.گۇناھ ئۆتكۈزمەيدىغان كىم بار؟! خاتا قىلغانلىقنى بىلگەن ئادەم ئۇنى قەتئى تۈزىتىشى، ئۆزى بۇزغاننى يەنەئۆزى ئەسلىگە كەلتۈرمىكى كېرەك.
شاھ بىر قارارغا كەلگەندىن كېيىن بىزگە تونۇش موزدوز يىگىتتىن ۋەزىرللىككە ئۆسكەن ھېلىقى سول قول ۋەزىرى روزبىھقا تىكىلدى،پەرمان بېرىپ دېدىكى:
-ئەي دانا ۋەزىر،مېنىڭ سەۋەبىمدىن بۇ ئاۋات ماكان ۋەيران بولۇپتۇ.مەن سېنى بۇ يەرنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە بۇيرۇيمەن.تېزدىن يېتەرلىك خەزىنە ئاجرىتىپ بۇ يەرنى قايتىدىن ئاۋات قىل.خەلقى ئەمدى رەنج تارتمىسۇن.ئۇلارنى ئازاپتىن قۇتۇلدۇرۇپ ئۆمۈرلۈك شادلىققا ئېرىشتۈر!
ۋەزىر يۇرتنى ئارىلاپ كۆرگەچ ئۇنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشنىڭ ئامالىنى ئىزدىدى. شۇنداق ئايلىنىپ يۈرۈپ ئاقىبەت بىر قېرى چالغا دۇچ كەلدى. ۋەزىر خۇش تەبەسسۈم بىلەن ئاتتىن چۈشۈپ بوۋاينىڭ يېنىغا كەلدى.ئۇنى ھۆرمەتلىدى.ئاندىن مۇلايىم ئاۋازدا گەپ سورىدى:
-ئەي ئۇلۇغ ياشلىق كىشى،ئەي مۆھتەرەم زات! بىلىشىمچە بۇ يۇرت بۇرۇن مۇنداق ئەمەستى.نېمە سەۋەپتىن مۇنچىۋالا خاراپلىشىپ كەتتى؟ سەۋەبىنى دەپ بېرەلەمسىز؟
-ئەلۋەتتە بىلىمەن.بۇلتۇر دەل  مۇشۇ ۋاقىتتا شاھ شىكارغا چىقىپ بۇ يەردىن ئۆتۈپ قالدى.بىزدىن نىمە سەۋەن-خاتالىق ئۆتۈلگەنلىكنى بىلەلمىدۇق.شاھ بىزگە پىكرى بۇزۇق،ناپاك، ياۋۇز ۋەزىرىنى يوللاپ ئاپەت كەلتۈردى.ئۇ كېلىپلا بىزگە:‹‹ئەمدى ھەممىڭلار ئەرباب بولدۇڭلار.بۈگۈندىن ئېتىبارەن ھەممە ئادەم ئۆزىگە ئۆزى خوجا بولىدۇ.ھېچكىم ھېچكىمگە بويسۇنمايدۇ.سىلەر ئۆزۈڭلار بەگ،ئۆزۈڭلار خان بولۇپ پاراغەتتە ياشاڭلار...›› ۋەزىرنىڭ بۇ سۆزىدىن كېيىن تىنچ يېزا غەلۋە غوۋغاغا تولدى.ھىچكىم ھېچكىمنىڭ سۆزىنى ئاڭلىماي بىر-بىرىدىن ئۈستۈنلۈك تالىشىپ جىدەل-ماجرا ئويناشقا،بىر-بىرىنىڭ قېنىنى تۆكۈشكە،بىر بىرىنىڭ مال-مۈلكى رۇزغارىنى ۋەيران قىلىشقا باشلىدى.ھەممە يەرنى  قىساس ۋە مەنمەنلىك قاپلاپ ئاقىبەت پۈتكۈل يۇرت مانا شۇنداق ئېچىنىشلىق تۈردە ۋەيران بولۇپ كەتتى.تارتقان زىيانلىرىمىزنى تىل بىلەن ئىپادىلەپ بېرەلمەيمىز بالام.بۇلارنىڭ ھەممىسىگە ئەشۇ مۇناپىق ۋەزىر سەۋەپچى.ئۇ ۋەزىرگە خۇدانىڭ غەزىپى ۋە لەنەت -نەپرىتى ياغسۇن.ئۆمۈر بويى غەمدىن باش كۆتۈرەلمەي خارۇ-زارلىقتا قېلىپ ئۆلسۇن.مانا كۆرۈپ تۇرۇپسىز بىز ھەممىمىز قاباھەت ئىچىد ياشاۋاتىمىز.ھالىمىزنى بىلگەن ۋە كۆرگەنلەر چوقۇم يىغلاپ تاشلايدۇ.بىزنىڭ بېشىمىزغا كەلگەن بۇ ئاپەت ھېچبىر قەۋمنىڭ بېشىغا كەلمىسۇن!
چالنىڭ بەرگەن جاۋابى رۇزبېھنىڭ باغرىنى كۆيدۈدى.شۇڭا بوۋايدىن ياندۇرۇپ سورىدى:
-ئۇنداقتا ھازىر بۇ يۇرتقا كىم باشچىلىق قىلىۋاتىدۇ؟
-ھەي،ھەممىلا ئادەم مەن ئۆزۈمگە ئۆزۈم باشلىق دپ يۈرسە بىزدە نەدىمۇ باشلىق بولىدۇ دەيسىز.شۇڭىمۇ راۋاج تاپماي خار بولۇپ ئۆتۈۋاتىمىز.
-ئەي بوۋا مەنمۇ پادىشاھنىڭ ۋەزىرى بولىمەن.لېكىن مەن سىلەرگە يامانلىق قىلغىلى كەلمىدىم. ئەكسىچە سىلەرگە ياردەم بەرگىلى،سىلەرنى ئاپەتتىن خالاس قىلغىلى كەلدىم.دېگىنىڭىز توغرا ئادەمگىمۇ، ھايۋانغىمۇ بىر باش بولمىسا بولمايدۇ.يۇرتمۇ شۇنداق.باشسىز يۇرت ۋەيران بولىدۇ.مەن سىزنى پادىشاھ نامىدىن بۇ يۇرتقا ئاقساقال  قىلىپ بەلگۈلەيمەن.سىز بارلىق يۇرتداشلارغا باش بولۇپ،ئۇلارغا يېتەكچىلىك قىلىپ يۇرتنى قايتىدىن قۇرۇپ چىقىڭ.ئۆيلەرنى قايتا قۇرۇش،چارۋا سېتىۋېلىش،ئورمان بىنا قىلىش،ئۇرۇقلۇق ئاشلىق ۋە ئوزۇقلۇق ئاشلىق سېتىۋېلىش...قاتارلىق تۈرلۈك چىقىملار ئۈچۈن قانچىلىك دىنار كەتسە ھەممىسىنى پادىشاھلىق غەزىنىدىن تەلەپ قىلىپ ئېلىڭ.ئىشسىزلارغا ئىش،ئاشسىزلارغا ئاش،كىيىمسىزگە كىيم،مالسىزغا مال ھەممە نەرسىسىنى تولۇقلاپ بېرىڭ.بارچە يۇرت ئەھلى ۋە مال-مۈلۈك سىزگە تەۋە بولدى.ھېلىقى قېرى ۋەزىرنىڭ ئىشىغا كەلسەك ئۇنىڭغا ئەمدى نەپرەت بىلدۈرمەڭ.ئۇمۇ ئۇ ئىشنى ئۆزى خالاپ قىلمىغان،بەلكى باشقىلارنىڭ بۇيرۇقى بىلەن قىلغان.ئەمىسە بارچە ئىش سىزگە قالدى.ئادەم دېسىڭىز ئادەم بېرەيلى،مال-دۇنيا دېسىڭىز دىنار بېرەيلى.نىمە قىلسىڭىز قىلىپ يۇرتنى پات ئارىدا تېزدىن قايتا قۇرۇپ چىقىدىغاننىڭ، قايتا ئاۋاتلاشتۇرىدىغاننىڭ ئىشىنى قىلايلى.
مويسىپىت بۇ سۆزنى ئاڭلاپ كۆپ خۇشال بولدى.دىلدىكى قايغۇ-ھەسرەتلىرىدىن تامام ئازاد بولدى.

قېرى ئەمەلدار ۋەزىپە تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن تېزلىكتە ئىشقا كىرىشتى.ئەلنىڭ ئۆيلىرىگە بىر-بىرلەپ بېرىپ چاقىرىپ ھەممىسىنى كۆل بويىغا جەم قىلدى.ۋەزىر شاھ پەرمانىنى ئۇلارغا يەتكۈزگەندىن كېيىن ئەمەلدار ۋە پۇقرا بىرلىكتە يۇرتنى ئاۋاتلاشتۇرۇش ئىشىغا بەل باغلاشتى.
ئالدى بىلەن ئىشنى  يەرلەرنى ئىكىنگە كەلتۈرۈپ تاشلىنىپ قالغان يەرلەرنى تېرىشتىن باشلىدى.خۇلۇم ىوشنىلاردىن ئۇي بىلەن ئىشەك ۋە ساپانلارنى سوراپ شاھ بەرگەن ئۇرۇقلۇق بىلەن يەرلەرنى تېرىدى.كېرەكلىك جايلارغا شاھ ئوردىسىدىن مەبلەغ سوراپ ئىشلىتىپ تۈرلۈك ئىشلارنى يۈرۈشتۈردى.ئېرىق-ئۆستەڭلەر چېپىلىپ سۇلار باشلاپ كېلىندى.دېھقانلار غەيرەت بىلەن ئىشقا كىرىشكەچكە زىرائەتلەر ئوخشىدى.بوش قالغان يەرلەرگە مېۋىلىك كۆچەتلەر تىكىلىپ يېڭى-يېڭى  مىۋىلىك باغلار بىنا قىلىندى.شۇڭا بۇ يېزا تېزلىكتە ئاۋاتلاشتى.مەردۇملارنىڭ دىلى قايتىدىن شادلاندى.بۇرۇن كۆزلىرىدىن قانلىق ياشلارنى تۆكۈپ نادامەت ئىچىدە ئۆز يۇرتىدىن ئايرىلىپ ياقا يۇرتلاردا سەرگەردان بولۇپ يۈرگەن كىشىلەر قېرى ئەمەلدارنىڭ باشچىلىقىدا  بۇ يۇرتنىڭ قايتا ئاۋاتلاشقانلىقى ھەققىدىكى تەرىپلەرنى ئاڭلاپ تېزلىكتە يۇرتلىرىغا قايتىپ كېلىشىپ ئۆز ئەسلىدىكى تىرىكچىلىكلىرىنى تېپىۋېلىشتى.ھەممىنىڭ بىردەك كۈچ چىقىرىپ ئىناقلىق ئىتتىپاقلىق بىلەن تىرىشىشى ئارقىسىدا يېزا ئەسلىدىكىدىنمۇ ئاۋاتلىشىپ كەتتى.يايلاقلار قوي،ئۆشكە،ئات –كالىلار بىلەن تولدى.مىۋىلەر چېچەكلەپ ياش، لەۋەن قىزلاردەك ھۆسۈن تۈزۈشتى.بۇرۇنقى خارابىلەر ئورنىغا يېڭى-يېڭى ،ئەسلىدىكىدىنمۇ ئىسىل ئۆي-ئىمارەتلەر سېلىنىپ ھەممە ئەتراپ جەننەت تۈسى ئالدى.ئۈچ يىلدا بۇ ماكان كامال تاپتى.ئەل ئەمگەكتىن قاچماي جاپالىق ئىشلاپ  ئۆزىنى شادىمان قىلدى.
يەنە بىر گۈزەل باھار پەسلىدە پادىشاھ يەنە شىكار قىلىشنى ئىختىيار قىلدى.ۋەزىرى روزبىھ بىلەن بىللە شىكارغا چىقتى.ئۇلار سەپەر جەريانىدا يەنە ھېلىقى يېزىنىڭ يېنىدىن ئۆتتى.ناگاھ ئۇلارنىڭ كۆزىگە ئىلگىركىگە زادىلا ئوخشىمايدىغان گۈزەل مەنزىرە چېلىقتى.پايانسىز ئېكىنزارلىقتا زىرائەتلەر ئوخشاپ كەتكەن،يايلاقلار مال-چارۋابىلەن تولغان،شەھەردىكىدىن قېلىشمىغۇدەك رەت-رەت ئىمارەتلەر ھەرياندا  قەد كۆتەرگەن، تۈرلۈك تۈمەن مىۋىلەر پىشىپ كېتىشكەن ھەرەم باغلىرى كۆزلەرنى كۈلدۈرگەن،ئېرىق ئۆستەڭلەردە زەمزەم كەبى پاك، ھالال سۈزۈك  سۇلار ئويناقشىپ ئېقىپ تۇرغان...شاھ بۇ ئارامبەخش مەنزىرىلەردىن سۆيۈنۈپ ۋەزىرگە مىننەتدرلىق بىلدۈردى:
-ئەي روزبىھ،ماڭا سۆزلەپ بەرگىن!ئاۋالقى ۋەزىر بۇ يېزىنى قانداق چارە بىلەن شۇنچە ۋەيران قىلىۋەتكەن ئېدى؟! تىرىك جانلار نىمە سەۋەپتىن بۇ يەردىن قېچىپ كېتىشكەن ئېدى؟ كېيىن مەن بۇ يېزىنى  قايتا قۇرۇپ چىقىشنى بۇيرۇغاندا قانداق ئامال بىلەن تېزلىكتە ئاۋاتلاشتۇرالىدىڭ؟
-بۇرۇنقى ۋەزىر سىلىنىڭ پەرمانلىرىنى باھانە قىلىپ بۇ قەدىم يېزىنى بىر نەچچە ئېغىز سۆز بىلەنلا  ۋەيران قىلىۋەتكەن ئېدى.كېيىن مەن بۇ يەرگە كېلىپ يەنە بىرنەچچە ئېغىز سۆز بىلەنلا يەنە قايتىدىن ئاۋاتلاشتۇردۇم.ئاۋالقى ۋەيران قىلىش تەدبىرىدە ئىناقسىزلىق ئۇرۇقى تېرىلغان ئېدى.كېيىنكى ئاۋاتلاشتۇرۇش پىلانىنى ئەمەلەە ئاشۇرۇشتا پۇقرا ئىناقلاشتۇرۇلدى.بىرلا قومانداننىڭ پەرمانىغا بويسۇنۇشقا،بىر نىيەت بىر مەقسەدتتە كۈچ چىقىرىشقا تەشكىللەندى.دەرۋەقە بۇنىڭ تېزلا ئۈنۈمى كۆرۈلدى. شاھىم ئەسلىرىدە بار،بۇرۇن سىلى دىنار ئىشلىتىپ بۇ سۇلۇق يېزىنى تارمار قىلماققا پەرمان بەرگەن ئېدىلە،ئەمما ۋەزىر بىر تەرەپتە خۇدانىڭ غەزىپىدىن،يەنە بىر تەرەپتە ئەلنىڭ قاغىشىغا قېلىشتىن قورقۇپ ئوچۇق ئاشكارە قول سېلىشقا،ئۇلارنى يوقۇتۇشقا  قۇرال-ياراق ۋە لەشكەرنى ئىشقا سېلىشقا پېتىنالمىغان ئېدى.لېكىن بۇنىڭ ئۈچۈن ھىيلە ئىشلەتكەن ئېدى.يەنى ھەممىگە ئايانكى،بىر باشتا قوش خىيال بولسا، بىرى يېڭىپ يەنە بىرسى زاۋاللىق تاپۇر.ئوخشاشلا بىر يەردە قوش خۇدا بولسا ھىچكىم ھىچكىم بىلەن ئىناقلاشمايدۇ.زىددىيەت ئۆتكۈرلىشىدۇ.شۇنىڭ بىلەن ئۈزۈلمەي قانلىق پاجىئەلەر يۈز بېرىدۇ.بۇنداق جاينىڭ پۇقرالىرىنىڭ ھالىغا ۋاي! شۇ سەۋەپتىن ۋەزىر قىشلاقنىڭ بارلىق ئۇلۇغ-ئۇششاقلىرىنى بىر يەرگە توپلاپ ئۇلارغا باراۋەر يوسۇندا تەڭلىك ھوقۇقى بەرگەنلىكىنى، ھەممەيلەننىڭ ئەرباب سايلانغانلىقىنى،شۇڭا ھېچكىم ھېچكىمگە بويسۇنمىسىمۇ بولىدىغانلىقىنى جاكالاپتۇ.شۇنىڭ بىلەن پۇقرالار ئەربابلىق دەۋاسى قىلىشىپ چىن ئەربابلارنىڭ باشلىرىنى ئۈزۈپ تاشلاپتۇ.شۇنىڭ بىلەن ئەشۇ بىر سۆز بۇ يۇرتتا قىيامەت مالىمانلىرىنى پەيدا قىلىۋېتىپتۇ.كېيىن خۇدايىم بۇ يېزىغا شەپقەت نەزىرى بىلەن قارىدى.سىز مېنى بۇ يېزىنى ئاۋات قىلماققا بۇيرۇدىڭىز.مەن يېزىغا قەدەم ئېلىپ مۇۋاپىق ئادەم ئىزدىدىم.تەلىيىمگە بىر دانىشمەن بوۋاي ئۇچرىدى.مەن بارلىق پۇقرانى يىغىپ ئۇلارغا ھېلىقى بوۋاينى ئاقساقال قىلىپ بەلگۈلەپ بەردىم ۋە ھەممىنى ئۇنىڭ پەرمانىغا بويسۇنۇشقا بۇيرۇدۇم.يېزىنى ئەنە شۇ بوۋاي ۋەيران بولغان يېزىنى ئاۋات قىلدى.غەم-قايغۇدىن تۈگىشىپ كېتىۋاتقان ئەلنى قايتا  شادلاندۇردى.دېمەك رەھبەر بىرلا بولغاچقا يول راۋان بولدى.ياخشلىق كۆپىيىپ يامانلىق يوقۇتۇلدى. دېمەك ئەلنى ياخشىلىققا باشلايدىغانمۇ،يامانلىققا تاشلايدىغانمۇ يەنىلا سۆز.ئەگەر ھەر بىر سۆز ئۆز ئورنىدا ئىشلىتىلسە، ئۇنىڭ قىممىتى گۆھەردىنمۇ،كۈچى رۇستەمدىنمۇ ئارتۇق بولىدۇ.ئەقىل گوياكى شاھ بولسا، تىل –پەھلىۋاندۇر.كىمىكى توغرا ئىش تۇتسا يولى راۋان بولىدۇ.كىمىكى يامانلىق قىلماق مەقسىدىدە نىيىتىنى بۇزسا ئەل ئاۋامغا ئاپەت ياغۇر.شاھىمىزنىڭ دىلى دائىما شاد بولغاي.كۈنلىرى رەنجىدىن خالىي،ئىقباللىرى كەڭ-كۇشادە بولغاي!
شاھ بەھرام  بۇ ۋەزىرنىڭ تەدبىرگە باي دانا ۋەزىر ئىكەنلىكنى تونۇپ يەتتى.شۇڭا ئۇنىڭغا بارىكاللا ئېيتىپلا قالماي كۆپلگەن ئالتۇن دىنارلار بىلەن تەكرار-تەكرار مۇكاپاتلىدى. ئۇچىسىغا شاھانە لىباسلارنى كىيدۈردى.ۋەزىرنىڭ شۆھرىتى يېيىلىپ بېشى چەرخ گەردۇنغا يەتتى.

كۈنلەردىن بىر كۈنى شەھرىيار يەنە  ۋەزىرلەر ۋەباشقا نامدار ئۇلۇغلار بىلەن بىرلىكتە قۇلان ئوۋلاشقا چىقىشنى خالاپ قالدى.ئۇلار بىر ئايدەك شىكار قىلىپ نۇرغۇن قۇلانلارنى ئوۋلىدى. ئۇلار قەيەرگىلا بارمىسۇن تاغلار،چۆللەر ۋە يوللارنىڭ ھەممىسىدە توپ-توپ غەنىيمەتلەرگە ئىگە بولدى.كەچلەردە ياخشى يەرلەردە  چۈشكۈن قىلىپ ئارام ئېلىپ ئولتۇرۇشقانلىرىدا شىكار ئەھلى بىلەن زىياپەت ئۇيۇشتۇرۇپ مەيخورلۇق قىلىشتى.ئاخىرقى كۈنى ئۇلار شىكارنى تاماملاپ شاد-خورام ھالدا شەھەرگە قايتىشقان چېغىدا كەچ كىرىپ قالغان بولۇپ ئالەم قۇچىقى  قاراڭغۇ زۇلمەتكە تولغان ئېدى.شاھنىڭ يېقىنلىرى ئۇنى زېرىكتۈرۈپ قويماسلىق ئۈچۈن يانمۇ-يان مېڭىپ بۇرۇن ئۆتكەن شاھلارنىڭ قىسسىلىرىدىن قىزىقارلىق نەقىللەرنى سۆزلەپ بېرىشمەكتە ئېدى.بىر كەمدە ئۇلارنىڭ كۆزىگە ئۇزاق بىر يەردىن گويا بەخمەنلەر زىياپەت قىلىۋاتقاندەك ئۇچقۇنداپ كۆيۈۋاتقان گۈلخان كۆرۈندى.
شاھ ئاتنىڭ بېشىنى بۇراپ ئوت يورۇقى كۆرۈنگەن تەرەپكە قاراپ ماڭدى.باشقىلارمۇ ئەگەشتى.قوشۇن خېلى ماڭغاندىن كېيىن بىر ئاۋات قىشلاققا كىرىپ كەلدى.قىشلاقنىڭ يېنىدا بىر تۈگمەن بار ئېدى.تۈگمەن ئالدىدىكى مەيداندا كۆپلىگەن مەرتلەر گۈلخاننى دەۋرى قىلىپ ئولتۇرۇپ بەزمە قىلىشىۋاتاتتى.بۇ بەزمىدە گۈزەل بەرنا قىزلارمۇ بار ئېدى.بەزمىنىڭ نۇرلۇق نىشانىسى بولۇپ گۈزەل قىزنىڭ پىشانىسى گۈلخاننىڭ قىزغۇچ نۇرىدا يالتىراپ تۇراتتى. بېشىغا گۈلدىن تاج تاقىغان بۇ بەرنا قىزلارماھىرلىق بىلەن ساز چېلىپ يېقىملىق ئاۋازدا ناخشا ئېيتىپ شېرىن سادالارنى ياڭراتماقتا ئېدى.ئۇلارنىڭ ئېيتىۋاتقىنى شاھ خۇسرەۋ ھەققىدىكى داستان بولۇپ، بۇ داستان يېقىملىق ئاھاڭغا سېلىنىپ ئېيتىلىۋاتقان بولغاچقا ھەرقانداق كىشىنى مەپتۇن قىلاتتى.بۇ قىزلارنىڭ بەرى ئاي يۈزلۈك،بوستان چاچلىق،شېرىن سۆزلۈك مۇئەتتەرلەر بولۇپ ھەر بىرى بەئەينى پەرىنىڭ ئۆزى ئېدى.ئۇلار يېشىل،يۇمران مايسىلار ئۈستىگە گىلەم سېلىشىپ كۆڭۈل ئاچماق مەقسىدىدە جەم بولۇشقان ئېدى.ھەر بىرىنىڭ قولىدا بىر دەستىدىن گۈل بار بولۇپ شاراپ بىلەن سازغا مەشغۇل بولۇپ خۇشال ئولتۇرۇشاتتى.
بەزمىگاھتىن مەستخۇش بىر سادا چىقتى:
-شاھ بەھرام ھەمىشە دىلى خۇش ئۆتكەي،يەنى ئۇ شانلىق مەرد ،دەۋران نادىرى بولغاچقا بۇ چەرخى زامان ئۇنى تايانچ بىلگەي.شاھىمىزنىڭ يۈزلىرىدىن نۇر،لەۋلىرىدىن بال تامغاي!شوخ شامال ھەرقاچان ئۇنىڭ چېچىدىن خۇشبۇي ھىدلارنى تارتقاي! ئۇ شۇنداق ماھىر ئوۋچىكى،ئۇنىڭ ئالدىدا شىرلارمۇ تىز پۈككەي.شۇ سەۋەپتىن ئۇنىڭ نامىنى بەھرام گور دەرلەر.
جاھاندار سورۇندىكىلەرنىڭ ماختىشىنى ئاڭلاپ تۇلپارىنىڭ بېشىنى ئۇلار تەرەپكە بۇرىدى. سازەندە قىزلارنىڭ يېنىغا كېلىپ ئۇلارنىڭ قىلغان ئىشىغا كۆز سالدى.شۇ تاپتا ئاي گويا بۇ چۆلگە ئۇدۇل چۈشكەندەك بولۇپ شاھنىڭ قايتار يولىنى توسۇپ قويغان ئېدى.
شاھ بىرقانچە يېقىن كىشىلىرى بىلەن كېلىپ سورۇننىڭ بىر چېتىدە ئەدەپ بىلەن ئولتۇردى.ئاندىن ساقىينى شاراپ كەلتۈرۈشكە بۇيرۇدى:
-ئەي ساقىي،ماڭىمۇ شاراپ كەلتۈرۈڭ! بىز بۈگۈن بۇ يەردە ئەل بىلەن بىرگە  يايراپ ئولتۇرۇپ  شاراپ ئىچەيلى.
ساقىي ماقۇل بولۇپ كۈمۈش جامدا شاھقا ئارقىمۇ-ئارقا شاراپ تۇتتى.شاھ بەھرام شاراپنى قولىغا ئېلىپ ھۇزۇر بىلەن ئىچىۋەتتى.شۇ چاغدا قىزلار ئارىسىدىن تۆت قىز ئايرىلىپ چىقىپ شاھنىڭ يېنىغا كەلدى.ئۇلار شۇ قەدەر گۈزەل ئېدىكى، گۈزەللىك تەرىپى داڭلىق شائىرلار تىلى بىلەن قەسىدە پۈتۈلۈپ پۈتكۈل ئەلدە كۈيلىنىشكە مۇناسىپ كەلگۈدەك  ساھىپجامال قىزلاردىن ئېدى.ئۇلاردىن بىرىنىڭ ئىسمى مۈشكىناز،بىرىنىڭ مۈشكىنەك،بىرىنىڭ نازياپ،ئاخىرقى بىرىنىڭ سەۋسەنەك ئېدى.ئۇلار شاھ بەھرامغا گۈل سۇنۇپ شوخ تەبەسسۈم بىلەن قىزغىن قارشى ئالدى.شاھ ئۇلارنىڭ جامالىغا نەزەر تاشلىدى.
بۇ قىزلارنىڭ يۈزلىرى لالىدەك،قەددى شەمشادتەك،چاچلىرى سۇمبۇل،شىرىن سۇخەندە بەئەينى بۇلبۇل ئېدى.ئۇلار شاھ بەھرامنى ماختاپ ئۇنىڭ ھەققىدە ياخشى دۇئالارنى قىلدى.ئالىي مەقام دانىشمەن پادىشاھ تۆت گۈزەلنىڭ ئاي جامالىغا باققىنىدا مۇھەببەت لەرزىدە جىسمىمۇ قەلبىمۇ تىترىدى.شۇ تىترەك ئىچىدە ئۇلاردىن سورىدى:
-ئەي گۈلرۇخ سەنەملەر،سىلەر كىمنىڭ قىزلىرى بولىسىلەر؟سىلەرنىڭ بۇ يەردە بەزمە قۇرۇپ ئولتۇرۇشتىن مەقسىدىڭلار نېمە؟
قىزلاردىن بىرى ئالتۇن قوڭغۇراقتەك يېقىملىق ئاۋازدا سۇئالغا  جاۋاپ بەردى:
-ئايا، شەھرىيار،سىز ئىقلىمدىكى ساخاۋەتچى مەرتلەرنىڭ ئۈلگىسىسىسز.بەختىيار شاھىنشاھسىز.بىز شۇ تۈگمەندىكى قېرى تۈگمەنچىنىڭ قىزلىرى بولىمىز.ئاتىمىز قۇلان ئوۋلاشقا چىقىپ كەتكەن ئېدى.بىز بۇ يەردە:‹‹ ئاتام چۆلدە قۇلان ئوۋلاپ بولۇپ ئوۋدىن قايتسا،ئۆيىگە كەچ قالسا،كۆزى يولنى ياخشى كۆرەلمەي قىينىلىپ قالسا ئۇنىڭ تېز ھەم ئازماي قايتىپ كېلىشىگە ياردەم قىلايلى ››دېگەن مەقسەد بىلەن گۈلخان سېلىپ، بەزمە قۇرۇپ ئولتۇرغان ئېدۇق...
قىزنىڭ سۆزى تېخى ئاخىرلاشمىغان ئېدى دېگەندەك بۇ يەرگە قېرى تۈگمەنچى ئوۋدىن قايتىپ كەلدى.ئۇمۇ نۇرغۇن قۇلانلارنى ئوۋلاپ خۇشال-خورام قايتقان ئېدى.ئۇ شاھ بەھرامنى كۆرۈپ شۇ ھامان يەر سۆيۈپ ھۆرمەت بىلدۈردى.تەزىمدىن كېيىن ئېھتىياد يۈزىسىدىن  پەرمان كۈتۈپ جىم تۇردى.شاھ ساقىيغا بۇيرۇدى:
-ئەي ساقىي،زەر قەدەھنى كەلتۈرگىن.ئوۋدىن ھېرىپ قايتقان ئوۋچى ئۇنى ئىچىپ ئارام ئالسۇن.
ئاندىن چالدىن سورىدى:
-ئەي تۈگمەنچى بوۋا،بۇ گۈزەل قىزلارنى نە سەۋەپتىن تا شۇ كەمگىچە ئەرگە بەرمىدىڭىز؟
چال مۇنداق جاۋاپ بەردى:
-مېنىڭ ئارزۇيۇم قىزلىرىمغا ئۆزلىرىگە مۇناسىپ كەلگۈدەك لايىق تېپىش ئېدى.تا شۇ كەمگىچە دىتىمغا ياققۇدەك لايىق چىقمىغاچقا قىزلىرىمنى ياتلىق قىلمىدىم.قىزلىرىمنىڭ يېشى چوڭىيىپ يېشى خېلى بىر يەرگە بېرىپ قالغان بولسىمۇ تا شۇ كەمگىچە قىزلىق ئىپپىتىنى ساقلاپ پاك ياشاپ كېلىۋاتىدۇ.گەرچە ئۆزۈم كەمبەغەل كىشى بولساممۇ ،لېكىن ئۇلارنى دۆلەتتىن، ئالتۇن-كۈمۈش،تىللالاردىن،زەر بېزەكلەردىن ئەلا بىلىمەن.
-ئەي ئاتا،بۇ قىزلىرىڭىزغا مەن لايىق بولاي،ھەممىسىنىلا ماڭا بېرىڭ.ئۇلارنى ئەرگە بەرمەي ئۆيدە ساقلاۋەرسىڭىز زىيان تارتىپ قالىسىز.
-ئەي مەرد ئوغلان،بۇنداق پىكىردە بولغۇچى بولماڭ.مەندە نە جامە،نە زېمىن،نە ساراي،نە قەسىرلەر يوق.مىنىدىغانغىمۇ  نە تۇلپار،نە ئىشەك،نە تۆگىلىرىم يوق.شۇنداق تۇرسا مەندەك نامرات قېرى قانداقمۇ سىزدەك ئۇلۇغ زاتنى كۈيئوغۇل قىلالايمەن؟
-ماڭا مال-دۇنيا،دۇكان-ساراي،ئۇلاغ -چارىپايلارنىڭ كېرىكى يوق.ئۇنداق نەرسىلەر مەندە ئېشىپ -تېشىپ تۇرۇپتۇ.ماڭا مۇشۇ قىزلار بولسىلا بولدى.مەن ئۇلارنى پۈتۈن دۇنيانىڭ بايلىقلرىغا تېگىشمەيمەن.
-ئەي ئەزىز مېھان،ئۇنداق بولسا ئال،ئۇلار سىزگە سوۋغات بولسۇن.ئۇلار ھەممىسى باغرىمدا يېتىشكەن تۆت شەمشادىم ئېدى.ئەمدى ئۇلارنى سىزگە تاپشۇردۇم.ئۆمۈر بويى ئىززەت ئېتىبارىنى قىلغايسىز.خارلىق مۇھتاجلىققا دۇچار قىلمىغايسىز.
-مەن ياراتقان پەرۋەردىگارنى ئەسلەپ بۇ تۆت نىگارنى خوتۇنلۇققا قوبۇل قىلدىم.سىز غەرەز ئۇقىدىغان ياخشى ئادەم ئىكەنسىز.ئەمرىمنى يەردە قويماي دەرھال بەجا كەلتۈردىڭىز.قىزلارنى ھەرىمىمگە راۋا قىلدىڭىز.خاتىرجەم بولۇڭكى، قىزلىرىڭىزنىڭ ئۆمرى راھەت پاراغەتتە ئۆتىدۇ.ھەرگىز خارلىق تارتىپ قالمايدۇ.
شاھ سۆزىنى تۈگەتكەندىن كېيىن قىزلارنى تەختىراۋانلارغا جايلاشتۇرۇپ ئىززەت بىلەن ئېلىپ كەتتى.تۈگمەنچى بوۋاي قىزلىرىدىن ئايرىلىپ مەيۈسلۈك ئىچىدە قالدى.
ئۇلار كەتكەندىن كېيىن باياۋاندىن بىر توپ لەشكەر كەلدى.ئۇلار ھىچكىم ھېچنىمىگە زىيان سالماي تىنىچ ئۆتۈپ كەتتى.كەينىدىنلا يەنە بىر توپ قوشۇن بۇ يەردىن ئۆتتى.دېمەك بۇدەشتتىن ئاخشامدىن تا تاڭ ئاتقانغا قەدەر توختىماي لەشكەر ئۆتتى.تۈگمەنچى بوۋاي شاھنى توونىمىغان،ئۇنى قانداقتۇر بىرەر دۆلەتمەن كىشى دەپ ئويلاپ قالغان ئېدى.‹‹خوجا››نى ئارقىمۇ-ئارقا قوغداپ ماڭغان بۇ ھېساپسىز لەشكەرنى كۆرۈپ ئەقلى ھەقىقەتەنمۇ لال بولدى.تاڭ ئاتقۇچە ئۇيقۇسى كەلمەي خىيال سۈرۈپ چىقتى.تاڭ ئاتقانغا قەدەر خىيال سۈرۈپمۇ ئىشنىڭ تېگى- تەكتىگە يېتەلمىدى. خوتۇنى ئۇنىڭغا دېدى:
-بۇ كىشىلەر غايىپتىن كېلىپ قالمىغان،بەلكى قىزلىرىمىز ياققان گۈلخاننىڭ نۇرىنى كۆرۈپ ۋە ئۇلارنىڭ ئېيتقان ناخشىلىرىنى ئاڭلاپ ئاندىن بۇ يەرگە كەلگەن.قارىغاندا ئۇلار ياخشى ئادەملەردەك قىلىدۇ.ئۇلار بۇ يەرگە كېلىپ بىزگە قىلچىمۇ ئەسكىلىك قىلمىدى.ئەكسىچە سورۇندا ئەدەپ بىلەن ئولتۇرۇپ مەي ئىچكەچ ناخشا ساز تىڭشىدى.خۇشال-خورام ئولتۇرۇپ كۆڭۈل ئاچتى.
تۈگمەنچى چال ئىشنىڭ ئاقىۋىتىنى بىلەلمەيغەمگە چۆكۈپ خوتۇنىغا ئىلتىجا قىلىپ دېدىكى:
   -بۇ ئىشنىڭ ئاخىرى زادى قانداق پۈتەركىن،ئاقىۋىتى ياخشى بولۇرمۇ ياكى يامان؟ئەي ئانىسى،بەختىمگە بىر پال سېلىپ باققان بولساڭ!
  -بۇ ئىش ساخاۋەت بىلەن ئاخىرلىشىدۇ،-دېدى ئايالى شۇ ھامان-كەلگەن كىشى بىزنى چوڭ كۆردى،يوقسۇلكەن دېمىدى،دېمەك مەرد كىشى ئىكەن.دۇنيادا ساخاۋەت دېگەن ئۇنىڭدىنمۇ ئارتۇق بولامدۇ؟پەقەت ئاي يۈزلۈك گۈزەل ئۆزى خالىسىىلا ئۇنى زەر،نەسەپ ۋە ئەمەل قىزىقتۇرالمايدۇ.ئەگەر بۇتپەرەس چىن ئۇنى كۆرگىنىدە ئېدى،ئېتىقادىدىن يېنىپ بۇتقا سەجدە قىلماس ئېدى.
ئەتىسى نۇرلۇق قۇياش قىزىل رەڭلىك شەپەق نەيزىسى بىلەن تۈن پەردىسىنى يېرىپ ئاسمان يۈكسەكلىكىگە كۆتۈرۈلگىنىدە پۈتكۈل جاھان رۇشەنلىككە تولدى.ئەرخوتۇن ئىككىسى ئۆز كۆزقاراشلىرىنى ئىسپاتلاش ئۈچۈن تۈرلۈك نەقىللەرنى ئېلىشتى.يامانلار تىللاندى،ياخشىلارنىڭ پاك نامىغا مەدھىيەلەر ئوقۇلدى.كەچ بولغاندا قىشلاقتىن بىر ئۇلۇغ زات كەلدى.ئۇ كىشى دېدىكى:
-ئايا، باتۇر تۈگمەنچى،بەختى-پىشانىڭىز ئوڭ ئىكەن.بەختىڭىز قۇتلۇق بولسۇن.تۈنۈگۈن ئاخشام قاراڭغۇ كېچىدە بەھرام شاھ يېقىنلىرى بىلەن شىكاردىن يانغان ئىكەن.ناەاھ قىزلىرىڭىزنىڭ ياققان گۈلخانىغا نەزىرى چۈشۈپتۇ ۋە ئات بېشىنى بۇ ياققا بۇراپتۇ.تېزلىكتە بۇ تەرەپكە كېلىپتۇ ۋە گۈلخان بەزمىسىگە قاتنىشىپتۇ.كېيىن ئۇ بەزمىدە قىزلىرىڭىزنى كۆرۈپ ئۇلارنى ئۆزىگە جۈپتى ھالال بولۇشقا مەقبۇل كۆردى.مانا ئەمدى شاھنىڭ قېيناتىسى بولدىڭىز.بۇندىن كېيىن پاراغەتتە خۇشال-خورام ياشارسىز.نامار شاھىمىز سىزگە كۈيئوغۇل بولغان بولغاچقا، مانا ئەمدى سىزمۇ نامدارلاردىن بولدىڭىز.سىزنى كۆپلىگەن دىيارلاردىكىلەر تونۇيدۇ.ھەممە ھۆرمەت ئېتىبارىڭىزنى قىلىدۇ.شاھىمىز پەرمان چۈشۈرۈپ بۇ زىمىننى سىزگە بەخش قىلىپ بەردى.ئەمدى سىز غەمدىن يىراق بولدىڭىز.بارچە ئەل سىزنىڭ خىزمىتىڭىزنى قىلىدۇ.سىزگە چاكار بولۇپ ئىشلىرىڭىزنى قىلىپ بەرمەككە بەللەر باغلاقلىق.ماڭا كۆڭۈل خاھىشىڭىزنى ئېيتىڭ.بىز ھەممىمىز سىزنىڭ پەرمانىڭىزدىمىز.نىمە ئارزۇيىڭىز بولسا شۇنى ئورۇنداپ بېرىشكە جان-دىلىمىز بىلەن تەييارمىز.
چال ۋە خوتۇنى بۇ سۆزلەرنى ئاڭلاپ ھەيرانلىققا چۆكتى.تەڭرى نامىنى تىلغا ئېلىپ شۈكۈر سانالار ئوقۇدى.ئەرباپ شاھ بەھرامغا ۋە تۈگمەنچى چالغا يۈزلىگەن مەدھىيەلەرنى ئېيتىپ مۇنداق دېدى:
-ئەي پازىل بوۋاي،ھەيران بولماڭ.تەڭرى سىزنى يۆلىدى.سىزگە تۆتىنچى قات ئاسماندىن بەخت ياغدى.

يېڭى بىر ھەپتە كەلگەندە شاھ ۋەزىر ۋە سەردارلىرىنى ئەگەشتۈرۈپ يەنە شىكارغا چىقتى.ئۇلارنىڭ ئۆتەر يولىدا بىر دېھقان ئۇچرىدى.ئۇ دېھقان قولىدا مىتىن كۆتۈرۈپ شامالدەك تېز كېتىپ بارماقتا ئېدى.ئۇئالدىغا ئۇچرىغانلىكى كىشىدىن سورايتتى:
-بەھرام شاھ قايسى؟
ۋەزىر ئۇنىڭ ئالدىغا كېلىپ سورىدى:
-نىمە سۆزۈڭ بولسا مانا ماڭا ئېيتقىن.لېكىن شاھنى كۆرۈش ئارزۇيۇڭدىن قايت!
لېكىن دېھقان ۋەزىرنىڭ تەلىپىگە قوشۇلمىدى:
-بىھۇدە زورۇقمىغىن.مېنىڭ ئىرادەم قەتئى،تاكى شاھنى كۆرمىگۈچە ئارقامغا قايتمايمەن.كۆڭۈل سىرىمنىمۇ باشقا كىشىگە ئېيتمايمەن.
      شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ شاھقا سىر ئېيتىشىغا قولاي بولۇشى ئۈچۈن شاھنىڭ قېشىغا ئەۋەتىلدى.ئۇ شاھ بەھرامنى كۆرگەندىن كېيىن پىنھان جايدا سۆزلۈشۈشنى تەلەپ قىلدى:
    -ئەي شەھرىيار يالغۇز ئۆزىڭىزگىلا ئېيتىدىغان سۆزۈم بار ئېدى.
شاھ ئۇنىڭ رايىغا بېقىپ ئېتىنىڭ بېشىنى بۇراپ نېرىراق يەرگە قاراپ ماڭدى.
   شاھ قوشۇنىدىن يىراقلىشىپ خاس بىر جاينى تاللىدى.ئۇ كىشى سۆزلىدى:
      -ئەي جاھاندار شاھ،مەن سىلىنى سۆزۈم مەزمۇنىدىن ئاگاھ قىلاي.مەن بۇ قىشلاقنىڭ ئاقساقال بېگى بولىمەن.قىشلاقتىكى ئېكىنزار،ۋە سارايلار،ئىچى تېشىدىكى ھەممىلا نەرسىلەر ماڭا قارايدۇ.مەن بۈگۈن تەككەن ئەمگەك تەرىمگە بەرىكەت بولسۇن دەپ  ئېتىزىمغا سۇ باشلىغان ئېدىم. ئېتىزدىن تۇيۇقسىز بىر تۆشۈك ئېچىلىپ قويغان سۈيۈمنىڭ ھەممىسىنى سۈمۈرۈپ قۇرۇتىۋەتتى.بۇ نىمە ئىشتۇ دەپ ھەيران بولۇپ تۇرسام تۆشۈكتىن غەلەت بىر پۇراق چىقتى.قارىغاندا ئۇ يەردە بىر ھاڭ باردەك قىلاتتى.ئۇ ھاڭ ئەمەس بەلكى بىر غەزىنە بولۇشى مۈمكىن.شۇڭا بۇ سىرلىق ھادىسىدىن سىلىنى خەۋەردار قىلىش ئۈچۈن ئالايتەن ئىزدەپ كېلىشىم.شاھ ئالىيلىرى مەن بىلەن بىرگە بېرىپ كۆرۈپ باققان بولسىلىرى بوپتىكەن.
بەھرام بۇ سۆزنى ئاڭلاپ ئۇ ئېيتقان ئەھۋالنى تەكشۈرۈپ كۆرمەك بولۇپ ئېتىنى بۇراپ دېھقان بىلەن بىرگە كەتتى.ئۇلار خېلى ئۇزاق مېڭىپ سۇلىرى ئەلۋەك بىر ۋادىنى تاپتى.
شاھ ئادەملىرىگە ھېلىقى يەرنى كولاشقا  ئەتراپتىن ئىشلەمچى دېھقانلارنى تېپىپ  كەتمەن ۋە گۈرجەكلەر بىلەن ئېلىپ كېلىشكە بۇيرۇدى.بۇ خەۋەر چاقماق تېزلىكىدە ئەتراپقا تارىلىپ دېھقاننىڭ ئېتىزى يېنىغا  نۇرغۇن ئادەم يىغىلىپ كەتتى.شاھ ئېتىدىن چۈشتى.مۇلازىملار شاھقا ئاتاپ دەرھال چېدىر تەييارلاشتى.
بۇ چاغدا  كەچ كىرىپ قالغان ئېدى.باتۇرلار ئەتراپنى يورۇتۇش ئۈچۈن مەشئەل يېقىشتى.ئۇنىڭدىن باشقا ئەتراپقا يەنە نۇرغۇن گۈلخانلارمۇ يېقىۋېتىلدى.كېچە ئارام ئېلىش بىلەن تامام بولدى.ئەتىگەندە قۇياش كۆتۈرۈلۈپ  دەريا ئارقىسىدىن  نۇرلۇق جامالىنى كۆرسەتتى.كۆك قىرى ئالتۇنغا ئوخشاش نۇرلاندى.شاھنىڭ پەرمانىغا بىنائەن ئەتراپتىن كەتمەن مىتىنلەرنى كۆتۈرۈشكەن ئىشلەمچىلەر توپلىنىپ كېلىشكە باشلىدى.
بۇ مەيدان توپلانغان ئادەمنىڭ كۆپلىكىدىن لەشكەر بىلەن تولغان مەيدانغا ئوخشاپ قالدى.پەرمان بېرىلگەندىن كېيىن ئۇلار ھاڭنىڭ ئاستىنى كولاشقا باشلىدى.ئۇ يەر شۇ قەدەر چوڭقۇر ئويۇپ تاشلاندى.تۇيۇقسىز ئۇلار شۇنداق  چوڭ بىر نەرسىگە دۇچ كەلدى.شۇنىڭ بىلەن ھەممە  كولاشتىن توختىدى.
دۇچ كەلگەن نەرسە خىشلىرى مىس رەڭلىك چوڭ بىر بىنا بولۇپ چىقتى.بۇ بىنا شۇ قەدەر ئېسل ئېدىكى گويا بىھىشتىن نىشانە بېرىپ تۇراتتى.ئۇلار ئۆينىڭ تېمىغا بازغان ئۇرۇۋىدى،ئۇنىڭ ئىشىكى نامايەن بولدى.ۋەزىر ئىچىدە نىمە تىلسىمات بارلىقنى كۆرۈپ بېقىش ئۈچۈن ئۇ ئىشىكتىن كىرىپ ئىچىگە راۋان بولدى.ئۆينىڭ ئىچىدە يەنە بىر كەڭ ھەم ئۇزۇن ئۆي كۆرۈندى.ئۇنىڭ تاملىرى ھەم ئىگىز ھەم مەزمۇت ئېدى.ئۇنىڭ كۆزىگە ئالدى بىلەن چېلىققىنى ئالتۇندىن ياسالغان ئىككى ھەيكەل بۇقا بولدى.ئۆي ئىچىدە ناھايىتى كۆپ ساندۇقلار بار ئېدى.ۋەزىر ساندۇقلاردىن بىرنەچچىنى ئېچىپ كۆردى.ساندۇقلاردا سانسىز تىللالار يالتىراپ جىلۋە قىلاتتى.ئۇ باشقا ساندۇقلارنىمۇ ئاچتى.ئۇلار ئىسىل پىستىرەڭ قاشتېشى،ياقۇت،گۆھەر،ۋە تۈرلۈك جاۋاھىرلار  بىلەن لىق تولغان ئېدى.بۇقىلارنىڭ قارنىمۇ گۆھەر ۋە جاۋاھىرلاردىن ياسالغان  ئالما،ئانار،بىھى دېگەندەك تۈرلۈك مىۋىلەر بىلەن توشقان ئېدى.بىھىنىڭ ئىچى رەت-رەت دۇر ئېدى.ئۇنى دۇر دېگەندىن كۆرە چاقناپ تۇرغان نۇر دېگەن تۈزۈك ئېدى.ئۇ ئىككى بۇقىنىڭ كۆزلىرىمۇ ياقۇتتىن ياسالغان ئېدى.ئۇلارنىڭ ئەتراپىدا يەنە شىر ۋە قۇلانلار شەكلىدە ياسالغان باشقا نۇرغۇن ھەيكەللەرمۇ بار ئېدى.ئۇلارنىڭمۇ بىرىنىڭ كۆزى دۇر،يەنە بىرىنىڭ كۆزى بولسا گۆھەر ئېدى.بۇ ھايۋانلاردىن باشقا نۇرغۇن قۇشلارنىڭ ھەيكەللىرىمۇ بار ئېدى.مەسىلەن قىرغاۋۇل ۋە توزلارنى تىللادىن ياسىغان ئېدى.كۆكرىكى ۋە كۆزىمۇ باشقا بىباھا مېتاللار،قىممەتلىك ئىسىل تاشلاردىن ياسالغان ئېدى.
        ۋەزىر ھەممىنى كۆزدىن كەچۈرۈپ بولغاندىن كېيىن سىرتقا قايتىپ چىقىپ كۆرگەنلىرىنى شاھقا مەلۇم قىلدى:
-ئەي ئۇلۇغ شاھىم،سىلىگە ىۇش خەۋەر.تاپقىنىمىز چەكسىز بىر غەزىنە ئىكەن.ئۇ شۇنداق چوڭ خەزىنە ئىكەنكى،ئىچى زەر،گۆھەر ۋە جاۋاھىرلار بىلەن تولۇپتۇ.ئۇ پەلەكنىڭ جاناپلىرىغا قىلغان ئىسىل سوۋغىسى بولسا كېرەك.
شاھ ھەم ھەيران ھەم خۇشال بولغان ھالدا سورىدى:
-ئەجەپ بىر ئىش،ئۇنى بۇ يەرگە كىم جەم قىلغان ۋە ئەلدىن پىنھان قىلىپ يوشۇرغان بولغىيدى؟!
بۇ سىرنى چوقۇميېشىشىمىز كېرەك.ئۇنى ساقلىغۇچى چوقۇم نامىنى بىر يەرگە يېزىپ قويىدۇ.سەن قايتا كىرىپ شۇ نامنى ۋە بۇنىڭ قاچان بولغان ئىش ئىكەنلىكىنى ئىزدەپ باققىن.
ۋەزىر قايتا كىرىپ ئىزدىدى،دېگەندەك خەزىنە ئىگىسى بىر تامغا ئۆز نامىنى ئويۇپ قالدۇرغان ئېدى.ۋەزىر يېزىلغان خەتتىن شاھى جاھان جەمشىدنىڭ ئۇلۇغ نامىنى ئوقۇدى.ۋەزىر قايتىپ چىققاندىن كېيىن شاھ بەھرامنى بۇ سىردىن ئاگاھ قىلدى:
-سىر ئاشكارە بولدى.تىللالارغا شاھى جەمشىدنىڭ نامى ئويۇلغان ئىكەن.
شاھ ئۇنىڭ قىلغان ئىشلىرىدىن رازى ۋە خۇشال بولدى.شۇڭا ئۇنى ماختاپ تۇرۇپ سورىدى:
-ۋەزىرلىرىمنىڭ ئىچىدە ھەممىدىن ئەلاسى ۋە ھەربىر ئىشتا ھەممىدىن داناسى سەن ئۆزۈڭدۇرسەن.قېنى ئېيتقىنا جەمشىد قويغان گەنجىنىڭ يۈكلىرىنى خەزىنەمگە قانداق يۆتكىشىم كېرەك؟مەن تىغ ۋە ئادالەتكە تايىنىپ بايلىق تاپارمەن.ئۇنىڭدىن باشقىلىرىدىن بولسا رەنج-مۇشەققەت تاپىمەن.قارارىم شۇكى، بۇ جەمشىد گەنجىنى يوقسۇللارغا بەرگىن.بولمىسا ئەل ئىچىدىكى ئىززىتىم دەپسەندە بولۇر.ئەگەر نام چىقىرىش مۇددىئايىم بولغان بولسا ئېدى،ئادالەت شەمشىرىنى ئوينىتىپ بايلىق تاپسام راۋا بولاتتى.مېنىڭ قوشۇنۇمغا بۇ بايلىق ئارتۇقلۇق قىلىدۇ.ھەقىقى مەردلەر دۇنياغا ھىرىسلىق قىلمايدۇ.بوۋىلار رەسمىگە ساداقەت بىلدۈرىدۇ.ئەي ۋەزىر بۇ غەزىنى پۈتۈنلەي ساڭا تاپشۇردۇم ئادالەتنى ئۆلچەم قىلىپ تۇرۇپ ھەممىسىنى يوقسۇللار ۋە دەرۋىشلەرگە تارقىتىپ بەرگىن.مەيلى،ئالتۇن،مەيلى تىللا،مەيلى گۆھەر،ياقۇت قاتارلىق ئىسىل تاشلاردىن تارتىپ بارچىسى يوقسۇللارغا بىر تۇتاش بۆلۈپ بېرىلسۇن! كىمىكى پېقىر بولسا ئۇ بىناۋادۇر،يوقسۇللۇققا مەھكۇمدۇر.مەقسەد ۋە تىلەكتىن ئايرىلغاندۇر.پەرمان چۈشۈرۈپ ۋەيران بولغان، سەرسان بولغانلارنىڭ ھەممىسىنى يىغىڭ.ئاندىن ئۇلارنىڭ سانىنى ھېساپلاپ چىقىڭ.دىرھەم بىلەن دىنارنى ئۇلارغا تەقسىم قىلىپ بېرىڭ.جەمشىد گەنجىدىن بەھرىمەن بولغانلار دۇئالىرىڭلاردا ئۇنى ياد ئېتىڭلار.غەزىندىن يەنە بىر قىسىم بايلىقنى ئاجرىتىپ ئېلىپ ئۇنى بايقىغان ۋە مەلۇم قىلغان ھېلىقى دېھقانغا بېرىڭلار.جەمشىد بايلىقىدىن بەھرىمەن بولۇڭلار لېكىن تەككەنگە قانائەت قىلىڭلار.كىمىكى جەمشىدتىن كېپەنلىك كۈتسە ئۇ ئالەم شادلىقىدىن ئۈمىدسىز ئۆتىدۇ.مەن بۇبايلىقتىن بەھرىمەن بولماي لەشكەرلىرىم بىلەن رەنج چەكسەممۇ لېكىن،تۇرانغا ۋە چىنغا يۈرۈش قىلىپ نۇرغۇن بايلىقلارنى قولغا كەلتۈرەلەيمەن. قولۇمدا تۇلپىرىم ۋە ئۆتكۈر تىغىم بار شۇڭا دۈشمەنگە دۇچ كەلسەم قورقۇپ قالمايمەن. ئەلنىڭ دۇئاسى ۋە قوللىشى بولسىلا ماڭا ھەر كۈنى زەپەر كۈلۈپ باقىدۇ.

كېيىن شاھ بەھرام ئۆز  مۈلكى تەرەپكە قاراپ يۈرۈپ كەتتى.ئۇنىڭ مۈلكىنىڭ ھەممىسى ھالالدىن كەلگەن ئېدى.شاھ يۇرتنىڭ بارلىق مەردلىرىنى ھوزۇرىغا جەم قىلدى.ئاندىن لەشكەرلىرىگە بىر يىللىق دىرھەم تارقاتتى.
باھار پەسلى كەلگەندە شاھ دۇر جاۋاھىرلارنى ئايىماي خەشلەپ ئاجايىپ ئىسىل بىر قەسىر ياساتتى.بۇ قەسىر پۈتكەندىن كېيىن كاتتا بىر بەزمە ئۇيۇشتۇردى.گۆھەر جامدا ئۈزۈم شارابى لەيلىدەك چانايتتى.بەھرام گور ئۇ شاراپتىن ئىچىپ بەزمىدە يايرىدى.يارەنلىرىگە دېدىكى:
-ئايا،باتۇرلار،سىلەر بۇندىن ئىلگىرى ئۆتكەن بارلىق شاھلارنىڭ ھالىدىن خەۋەردارسىلەر.مەن ئولتۇرغان بۇ تەخت بۇرۇن ھۇشەڭنىمۇ،نۇزەرنىمۇ كۆرگەن.ھەم بۇندا شاھ ئەپرىدۇنمۇ دەۋران سۈرگەن ئېدى.يەنە كەيقۇبادمۇ بېشىغا تاج كىيىپ بۇ تەختتە دۆلەتنى راۋاج تاپتۇرغان ئېدى.قېنى ئېيتىڭلارچۇ،ئۇ زاتلاردىن قايسى بىرى ئۆلمەي تىرىك قالدى؟
كىم ئادالەت يولىدا شۆھرەتكە نائىل بولالىدى؟ بۇ چەرخى پەلەكتىن كۆپلىگەن نامدارلار ئۆتتى.ئۇلارنىڭ بەزىلىرىدىن ياخشى نام،بەزىلىرىدىن يامان نام قالدى. شۇنداقلا نۇرغۇن ھىكايەتلەر يادىكار بولۇپ قالدى. بىزمۇ ھەم نۆۋەت بىلەن بىر-بىرلەپ جاھاندىن ئۆتىمىز.شۇنداق تۇرۇپ نىمىدەپ يامانلىققا يۈز تۇتىمىز؟ئۆتكەنلەرنىڭ مال دۇنياسىنىڭ بىزگە نىمە پايدىسى؟ ئاقچىغا دىل بەرمەڭلار،شۇندىلا كۆپلىگەن پايدىلارغا مۇيەسسەر بولىسىلەر.شۇڭا مەن بۇ پانىي دۇنياغا كۆڭۈل بەرمەيمەن.بۇ تەخت،بۇ تاج،بۇ دۇنيالارغا ھېرسلىق قىلمايمەن.
بۇ يىغىندا ماھيار ئىسىملىك بىر زات بار ئېدى.ئۇ شۇ كەمگىچە بىر يۈز ئاتمىش تۆت يىل ئۆمۈر كۆرگەن ئېدى.ئۇ شاھنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلاپ ئورنىدىن تۇردى.شاھقا قايىللىق نەزىرى بىلەن قاراپ، ئۇنى لايىقىدا تەرىپلەپ شۇنداق دېدى:
-ئەي ئادالەتلىك،ھەقىقەتلىك شاھ،مەن ئۇزۇن ياشىغان بولغاچقا  جەمۇ پەرىدۇننىڭ ئىشلىرىدىنمۇ ئاگاھ كىشىدۇرمەن.ئۇلارنىڭ ئىشلىرىنىمۇ ئاز-تولا بىلىمەن.ئەمما جاھان شۇ كەمگىچە سىزدەك پادىشاھنى كۆرۈپ باقمىغان ئېدى.سىز ئەلنىڭ پەخرى،زاماننىڭ غۇرۇرىسىز.دىلىڭىز بەئەينى دەريا كەبى دولقۇنلاپ ،ئۇنىڭدا بىباھا گۆھەرلەر چاقناپ تۇرۇپتۇ.ئۇنىڭدىن تارلغان نۇردا ھەتتاكى دانالارمۇ ھەيرەتتە قالۇر.سىز ئالەمدە شۇنداق بىر ئۇلۇغ غەزىنى بىنا قىلدىڭىز.ئۇ بولسىمۇ تەڭدىشى يوق مەرت سېخيلىق؛ئەل ئۈچۈن يۈرىكى مەشئەل كەبى يېنىپ تۇرىدىغان، ،نامراتلاردىن ھىچىنىمىسىنى ئايىمايدىغان يۈكسەك شاھانە پەزىلەت.سزدىن ئىلگىرى ھىچكىم جەمشىد گەنجىنى بىلمەيتتى.دانۇيۇ زەرفلەر جەمشىد جامى ھەققىدە سۆز سۆزلىشەتتى.ئۇنىڭ خەزىنىسىڭ نەگە يوشۇرۇلغانلىقىنىمۇ ھېچكىم بىلمەيتتى.لېكىن سىز ئۇنى تاپتىڭىز.بۇ خەزىنە سىزدىن باشقىسىغا نىسىپ بولغان بولسا بىر تال يىپ چاغلىق نەرسىىنى قالدۇرماي ھەممىسىنى غەزىنىسگە ئالدۇرۇپ كېتىپ بايلىقلىرىنى ھەسسىلەپ ئاشۇرغان،ئۇنىڭ كۆپلىكىدىن پەخىرلەنگەن بولار ئېدى.لېكىن سىز ئۇنى تاپتىڭىزيۇ قىيا باقمىدىڭىز.قەلبىڭىز بايلىق كىرىدىن پاك،يۈكسەك بولغاچقا كۆڭۈل بەرمىدىڭىز.مۇنچىۋالا كۆپ دۇرى گۆھەرلەر دەريادىمۇ يوق ئېدى.دەريا تۈگۈل پۈتكۈل جاھاندىنمۇ تېپىلمايتتى.سىز ئۇلاردىن بىر دانىسىنىمۇ ئېلىپ قالماستىن ھەممىسىنى دەرۋىشلەرگە بەردىڭىز.شۇڭا بىز شۇنداق دەپ قارايمىزكى،بۇ تاج ۋە شاھلىق كەمىرى سىزگە ئۆمۈر بويى نىسىپ بولسۇن.مەڭگۈ سائادەتمەن بولغايسىز.ھەر بىر قەدىمىزدە زەپەر قۇچۇپ تېز پۇرسەتتە  پۈتكۈل ئالەمنى ئۆز ئىلكىڭىزگە ئالغايسىز.نامىڭىز تارختا ئەڭ بۈيۈك شاھلار قاتارىغا يېزىلىپ مەڭگۈ  تىللاردا داستان بولغايسىز!

بىر نۆۋەت شاھ بەھرام ئۆزى پەقەت بىرنەچچىلا يېقىن مەھرىمى بىلەن ئوۋغا چقىپ بىر ھەپتە ئوۋچىلىق قىلدى.رىزقى پاراۋان بولۇپ  نۇرغۇن قۇلانلارنى ئوۋلىدى. ئەمما  بۇ تومۇز پەسلى بولغاچقا بىپايان  چۆل ئاپتاپنىڭ تەپتىدىن چوغدەك يېلىنجاپ تۇراتتى.ئىسسىققا ۋە تەشنالىققا  چىدىمىغان شاھ ئاخىر شەھەرگە قايتماقنى قارار قىلىپ دەرھال يولغا چۈشتى.ئۇلار قايتىش يولىدا ئۇ بىر سودىگەرنىڭ قەسىرىگە دۇچ كەلدى.شاھ ئۇسسۇلۇق سوراپ ئىچمەك بولۇپ ئەتراپقا ھەرقانچە قاراپمۇ بىرەر ئادەمنى چېلىقتۇرالمىدى.خېلى ئىزدەشتۈرگەندىن كېيىن ئاندىن ئۆي ئىگىسى بىلەن كۆرۈشەلىدى.شاھ ئۇنىڭغا مېھمان قىلىش تەلىپىنى قويۇپ مۇنداق دېدى:
-ئەي سودىگەر،بىز شەھەردىن چىققا ئوۋچىلاردىنمىز.چۆلدە ئىسسىق دەستىدىن ئۇسساپ دەرمانىمىزدىن كەتتۇق.قايتىش يولىدا ئاران تەستە بۇ يەرگە يەتتۇق.بىزنى ئۆيۈڭگە باشلاپ مېھمان قىلغىن.بىزدىن ساڭا ھەرگىز زىيان يەتمەيدۇ.
سودىگەر تەكلىپنى قوبۇل قىلدى.
سودىگەر مېھمانلارنى ئۆيىگە باشلاپ مۇناسىپ جاي بەردى.لېكىن ئۇلارنىڭ قۇرسىقى بەكلا ئاچقان بولغاچقا قۇرساق ئاچلىقىدىن غەم چېكىشەتتى.سودىگەر ئۇلارنى ئۆيىگە باشلىغان بىلەن يەيدىغان ئىچىدىغانغا بىر نەرسە بەرمىدى.شاھ  بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن يېنىدىن بىر سىقىم دىرھەم چىقىرىپ سودىگەرگە تەڭلىدى، دېدىكى:
   -ئەي ساھىپخان بىزنىڭ قۇرسىقىمىز ئاچ،بۇ پۇلنى ئالغىن.بىزگە يەيدىغانغا قاق،پىشلاق ۋە بادام مېغىزى قوشۇلغان قورداق بەرگىن!
   لېكىن ساھىپخان بۇ تەكلىپنى ئادا قىلمىدى.ئۇنىڭدا بادام مېغىزى يوق ئېدى.كەچتە ئۇ ئۆيىگە قايتىپ كېلىپ مېھمانلارغا قورۇلغان توخۇ قوردىقى تەييارلاپ بەردى.داستىخان ئۈستىدە شاھ بەھرام ئۇنىڭغا دېدى:
   -ئەي ساھىپخان،بىز بۇ يەرگە كەلگەندە قۇسىقىمىز بەكلا ئاچقان ۋە ئاغرىپ كەتكەن ئېدى.كۆڭلۈم پىشلاق يېيىشنى تارتىپ تۇرغاچقا  مەن سەندىن شۇ تاماقنى تەييارلاپ بېرىشنى ئىلتىماس قىلغان ئېدىم.تاماقنى بىكارلىق يېمەيلى دەپ ئۇ تاماقنىڭ ھەققى ئۈچۈن دىرھەم بەرگەن ئېدىم.لېكىن سەن تاماقنى ۋاقتىدا تەييارلاپ بەرمەيلا قالماي يەنە باشقا تاماققا ئالماشتۇرۇۋېتىپسەن،بۇ نېمە قىلغىنىڭ؟!
  سودىگەر جاۋاپ بېرىپ دېدى:
-ئەي ناشۈكۈر مېھمان،سەن جاننىڭ ھوزۇرىنى بىلمەيدىغان نادان ئىكەنسەن.مەن ساڭا قورۇلغان توخۇ قوردىقى بەردىم.مەن بەرگەن تاماق سەن تەلەپ قىلغان تاماقتىن ئىسىل ۋە يىيشلىك تۇرسا نېمىگە نارازى بولىسەن؟ بۇنىڭدىن ئارتۇقىنى تەلەپ قىلساڭ ماڭا بەكمۇ ئېغىر كېلىدۇ!
شاھ بەھرام بۇ جاۋاپنى ئاڭلاپ پىشلاق يېيىش ئارزۇسىدىن ۋازكەچتى.دېگەن سۆزىدىن پۇشايمان قىلىپ نان بىلەن توخۇ قوردىقى يېدى.

تاماقتىن كېيىن ئۇيقۇ غالىپ كېلىپ شاھ ئۇخلاش ئۈچۈن ئورنىغا كىرىپ  ياتتى.ئۆي ئىگىسىگە نە سىر ئېيتمىدى، نە باشقا بىرەر ئېغىز گەپ قىلمىدى.
تاڭ ئاتتى.تۈننىڭ قارا چېدىرى كۆزلەردىن غايىپ بولغىنىدا زەر رەڭ نۇرلىرىنى چېچىپ كۈن چىقتى.پەسەندە سودىگەر شاگىرتىغا دوق قىلىپ مەغرۇرلۇق بىلەن دىل ئازار قىلدى:
-ئەي گالۋاڭ بەندە،قىممىتى بىر دىرھەمگە توشمايدىغان توخۇنى ئەسلى باھەسىدىن قىممەت ئېلىپ كېلىپ ماڭا نۇرغۇن جەبرە سالدىڭ.ئەگەر مېھمان مەن تەييارلىغان تائامنى خۇش كۆرگەن بولسىغۇ ماڭا  تۈندە ئۇنچىۋالا ئازار يەتمىگەن بولار ئېدى.ئەگەر پىشلاقنى بىر تەڭگىگە سېتىۋالالالىغان بولساڭ مەن مېھماندىن ھەسسىلەپ پايدا ئېلىپلا قالماي بەلكى رازى قىلىپ كېچىچە شىكەر ئىچكەندەك لەززەتلەنگەن بولار ئېدىم.
شاگرت ئۆزىنى ئاقلاپ  دېدى:
-ئەي ئۇستام،ئۇ توخۇنى مەن ئۆز پۇلۇمغا سېتىۋالغان ھەم ئۆز قولۇم بىلەن قورۇپ تەيييار قىلغان ئېدىم.سىز جاپا چېكىش ئورنىغا توخۇ گۆشىنى مېھمان بىلەن تەڭ يەپ ئۇنىڭ بىلەن تەڭ لەززەتلەندىڭىز. شۇنداق تۇرۇپ نىمىگە ماڭا ئارتۇق  كايىيسىز؟
شاھ بەھرام پاراغەت ئۇيقۇسىدىن ئويغۇنۇپ ئورنىدىن تۇردى.كېيىن بۇ يەردىن شەھەرگە- ئوردىدىكى سارىيىغا،شاھانە تاج،زەر تەخت،لەززەتلىك تائام بولغان، مىڭلاپ ئادەم ‹‹خوش-خوش›› دەپ خىزمىتىگە تەييار تۇرىدىغان راھەت ماكانغا  قايتىپ كەتمەكچى بولدى.لېكىن ئۇستازىنىڭ مېھمان كۈتۈشىدىن رازى بولمىغان شاگرت ئۇنى كەتكىلى قويمىدى.ئۆز ئۆيىگە تەكلىپ قىلىپ ئەكىرىپ بىر كۈن مېھمان قىلىۋالماقچى بولدى.شاھ بەھرام ئۇنىڭ مۇئامىلىىگە قىزىقىپ  تەلىپىگە ماقۇل بولدى.
شاگىرت شاھ بەھرامنى ياسىداق،پاكىز،ئازادە مېھمانخنىسىغا باشلاپ تۆردە-ئىززەتلىك مېھمانلارنىڭ جايىدا ئولتۇرغۇزى. ئۇ يىگىت ئالدى بىلەن داستىخانغا ئىككى يۈز پىششىق تۇخۇم كەلتۈردى.ئاندىن يەنە ساھىپخانغا بۇيرۇدى:
-تېزدىن بادام مېغىزى قوشۇپ قورۇلغانقاق پىشلاق بىلەن ئىسسىق نان كەلتۈرگىن! ئاخشام مېھماننىڭ شۇنداق تاماق يېگۈسى بولسىمۇ يېيىشكە مۇيەسسەر بولالمىغان ئېدى.بىز بۈگۈن شۇ ئارزۇسىغا قاندۇرۇپ قويايلى.داستىخاننى كەڭ يېيىپ مېھمانغا ئېھتىرام بىلدۈرەيلى.

يىگىت شاھ بەھرامنىڭ ئالدىغا كېلىپ دېدى:ئەي ئەزىز مېھمان،كېچە سىز تۇخۇم يېيىشنى ئارزۇ قىلغان ئېدىڭىز.بىز بۈگۈن مۇشۇ ئارزۇيۇڭىزنى بەجا كەلتۈرىمىز.ئۇندىن باشقا تۈرلۈك تائاملارنى داستىخانغا مۇئەييا قىلىپ ئاخشام ئۇستازىمدىن  رەنجىگەن كۆڭلىڭىزنى ئېلىۋالىمىز.
يىگىت شۇنداق دەپ بولۇپ ھەر خىل نازۇ نېمەتلەرنى ئېلىپ كەلمەك ئۈچۈن  بازارغا كەتتى.بازاردىن قوزا، توخۇ،شىكەر،بادام،ئىسىل شاراپ،مۈشكى گۇلاب قاتارلىق نەرسىلەرنى سېتىۋېلىپ ئالدىراپ قايتىپ كەلدى.بۇ يىگىت سېخى شۇنداقلا ئەقلى تازا يىگىت ئېدى.مېھماننىڭ ھۆرمىتىنى پۈتۈن قۇربى - شېرىن تائام، شېرىن كالاملار بىلەن قىلىپ ئۇنى خۇشاللىققا چۆمدۈردى.تائام يىيىلىپ بولغاندىن كېيىن جاملارغا مەي قۇيدى،ساقىيلىق قائىدىسى بويىچە ئالدى بىلەن ئۆزى ئىچىپ ئاندىن  مېھمانغا تۇتتى.قەدەھلەر شۇ بويىچە رەتمۇ-رەت ئايلاندى.قانلار قىزىپ سۆھبەت جانلاندى. يەپ-ئىچىش راسا قىزىۋاتقان چاغدا  شاھ بەھرام  يىگىتكە قاراپ دېدى:
-مەن شاھ بەھرامنىڭ خاس كىشىلىىرىدىن بولىمەن.مەن ئوردىغا تېزرەك قايتمىسام بولمايدۇ. ئەيش –ئىشرەتنى،سۆھبەتنى بۇزماي  سىز داۋام قىلدۇرۇۋېرىڭ، ماڭا بولسا  ئوردىغا  قايتماققا رۇخسەت قىلىڭ!
يىگىت مېھمانننىڭ رايىغا باردى.مېھماننىڭ قۇرسىقى توقلانغان تۇلپاىنى ئېغىلدىن ئېلىپ چىقىپ ئۆز قولى بىلەن توقۇدى،يايلىنى تارىدى.ئاندىن بەھرامنى يۆلەپ ئاتقا مىندۈردى.شاھ شىركەيىپ ھالەتتە ئوردىغا قايتتى.مېڭىش ئالدىدا سودىگەرگە دېدى:
-ئەي ساھىپخان،سەن بەكمۇ مەمەدان،مال-دۇنيا گاداسى،ئەرزانپۇرۇش كىشى ئىكەنسەن،بۇندىن كېيىن ھۇشۇڭنى تېپىۋال،سەل ھالىڭدىن چۈش.كېچە مەن ساڭا  شۇنچىۋالا كۆپ  پۇل بەرسەم پۇلۇمغا چۈشلۈق نەرسە بېرەلمەي مېنى بىر تىيىنغا ساتتىڭ.ئالىيجاناپ شاگىرتىڭغا ئازار بېرىپ  كۆزلىرىگە قۇم-توپا ئاتتىڭ.ئۇنىڭغا دېدىڭكى:‹‹توخۇنى قىممەت باھادا سېتىۋاپسەن،بۇ بەتخەجلىكىڭ بىلەن مېنى مىسلى يۇھادەك يالماپ كەتمەكچى بولدۇڭ›› بۇ گېپىڭ قاملاشمىدى.بۇندىن كېيىن خەسسلىكتىن يېنىپ مەردانە ياشا،ئۆيۈڭگە كەلگەن مېھماننىڭ قەدرىنى قىل!
شاھ شۇنداق دەپ بولۇپلا يولىغا راۋان بولدى.ئوردىغا يەتكىنىدە ئالدىدا ھەشەمەتلىك ئايۋان سارايلار ئايان بولدى.

ئۇپۇقتا زەر قۇياش نۇرلۇق تاجىنى كۆرسەتكىنىدە شاھ بەھرام شاھلىق تاجىنى كىيىپ تەختكە چىقىپ ئولتۇردى.ئوردا ئەھلى قوبۇلغا جەم بولغاندا ئوردا بېگىگە پەرمان چۈشۈردى:
-ئاخشام مېنى ئۆيىدە قوندۇرغان سودىگەرنى بۇيان كەلتۈرۈڭلار!
ئارىدىن كۆپ ۋاقىت ئۆتمەي سودىگەر بىلەن شاگىرتى شاھنىڭ ئالدىغا ھازىر بولدى.شاھ ئۇنىڭغا ئىلتىپات قىلمىدى.لېكىن شاگىرتىغا خۇشچىراي ئېچىپ ئۇلۇغلار قاتارىدىن ئورۇن بېرىپ ئولتۇرغۇزدى.ئۇنىڭ ئالدىغا بىر ھەميان قويۇلدى.شاگرتنىڭ ئىقبالى كۈلۈپ گويا ئاسمانغا ئاي چىققاندەك بولدى.كېيىن شاھ سودىگەرگە قاراپ دېدى:
-ئەي سودىگەر،شۇنى ئۇنتۇمىغىنكى،جېنىڭ تېنىڭدىلا بولىدىكەن سەن مېنىڭ ئالدىمدىكى بىر بىچارە بەندە.مەن ساڭا شۇنداق پەرمان بېرىمەن.سەن ھەر ئايدا شاگىرتىڭغا ئىككى قېتىم مۇئاش بېرىسەن.ھەر قېتىم بېرىدىغان مۇئاشىڭنىڭ ئۆلچىمى ئاتمىش دىرھەم بولىدۇ.
-ئەي شاھىم،بۇنىڭ سەۋەبىنى سوراشقا مۈمكىنمىكىن؟
-ئالدىنقى كۈنى مەن ئۆيۈڭگە مېھمان بولۇپ بارغاندا ئىللىق مۇئامىلىدە بولماي قوپاللق قىلدىڭ. ئۆز پۇلۇمغا مېھمان بولاي دېسەممۇ پۇلۇمنى يۇتۇۋېلىپ ناچار نەرسىلەرنى ئېلىپ كېلىپ دىلىمنى رەنجىتتىڭ. ئەكسىچە شاگىرتىڭغا بىر تىيىن پۇل بەرمىسەممۇ ئۇ مېنى ئۆيىگە تەكلىپ قىلىپ ئەكىرىپ  قىزغىن كۈتۈۋالدى. ئىلكىدە بار بولغان ھىچبىر نەرسىسىنى ئايىمىدى.شۇ سەۋەپتىن ئۇ مېھماندوست يىگىتنى مۇكاپاتلىماقچى، سەندەك خەسىس، ھارامخورنى جازالاپ باشقىلارغا ئبرەت قىلماقچى بولۇۋاتىمەن.ئۇ يىگىت بۇندىن كېيىن سېنىڭ مېلىڭ بىلەن مېھمان كۈتسۇن.ساڭىمۇ، باشقىلارغىمۇ ئادىمىيلىكنى،مەرد-مەردانىلىق،مېھماندوستلۇقنى ئۆگىتىپ قويسۇن!
كېيىن شاھ ۋەزىرىگەقاراپ دېدى:
-ھەرقانداق پادىشاھ ھۇشيار بولمىقى،جاھاننى ئارىلاپ كۆرۈپ پۇقرالارنىڭ ھال-ئەھۋالىنى بىلىپ تۇرمىقى كېرەك.ئەگەر ئۇنداق قىلالمىسا پۇقرالارنىڭ قايسىسى ئۇلۇغ،قايسىسى بۇزۇق ئۇنى نەدىن بىلسۇن؟قانداقمۇ توغرا يوليۇرۇق بېرىپ  ئىشلارنى توغرا يۈرۈشتۈرەلىسۇن؟! ئەي ئاقىل دانا، بۇ پەندىم دائىما قۇلۇقۇڭدا بولسۇن! ئۇنى ھېچقاچاندا ئۇنتۇما،دائىم ئەسلەپ تۇرغىن.ئەگەر دۇرۇس ئىنسان بولىمەن دېسەڭ بېخىللىقتىن كەچ.شۇنى بىلگىنكى، ‹‹بېخىلنىڭ بېغى كۆكەرمەس!››

باھار پەسلى كەلگەندە ھەريان بىھىشتەك گۈزەلللىشىپ كەتتى.ئاسمانمۇ گۈزەللىشىپ لالىرەڭ تۈس ئالدى.دەشتلەردە قۇلان ۋە ئاھۇلار كۆپىيىپ كەتكەن بولۇپ ھەريان چېپىشىپ يۈرەتتى. ئارقار ۋە كىيىكلەرمۇ قىرلاردا چېپىشىپ ئويناشقا چۈشتى.بەئەينى يېشىل گېلەمگە ئايلانغان  كەڭ دالا رەڭگارەڭ گۈللەر بىلەن گۈلزارلىققا ئايلاندى. ئېرىقلاردا مۇزلار ئېرىپ  ماي ۋە سۈتتەك تاتلىق سۈزۈك سۇلار شىلدىرلاپ ناخشا ئېيتىپ  شوخ رېتىمدا ئېقىشقا باشلىدى.دەريالارمۇ ئىپارغا تولۇپ دولقۇنلىدى.جاملار  مەي بىلەن سىقىلغان ئانار شەربەتلىرىگە تولدى.
مانا شۇنداق گۈزەل مەمۇرچىلىق پەسىلدە مەرد سەردارلار شاھ بەھرامنىڭ يېنىغا كىرىپ ئەرزىنى بايان قىلىشىپ ئوۋغا چىقىشقا رۇخسەت سوراشتى.چۈنكى بۇ قۇلان ئوۋلاشقا چىقىشنىڭ راسا ئوبدان پەيتى ئېدى.شاھ ئۇلارغا ئېيتتى:
-مەيلىگە شىكارگاھ راسلاڭلار،بىرگە چىقىدىغانغا لەشكەرلەر ئارىسىدىن مىڭ نەپەر باتۇر يىگىتنى خىللاپ چىقىڭلار.ئۇندىن باشقا ئوۋغا كېرەكلىك ساز  شەھباز( لاچىن)،بۈركۈت ۋە قارچۇغىلارنى تەييارلىماق كېرەك.بۇ يىلقى مەنزىلىمىز تۇران.تۇران شىكارغا راسا لايىق جاي.بىز ئۇ يەرگە بېرىپ بىر ئاي تۇرۇپ راسا ئوۋ ئوۋلايلى.
تەييارلىقلار پۈتكەن كۈنى  شىكارخۇمار شاھ لەشكەر ۋە سەركەردىلەر بىلەن بىللە شىكارغا ئاتلاندى.ئەتراپقا نەزەر تاشلايدىغان بولسا  ئالەم رەڭ تۈزەپ توزدەك گۈزەللىشىپ كەتكەن ئېدى.

قۇلان،ئارقار،كىيىك قاتارلىق ياۋايى ھايۋانلار بۇندا شۇنچە  مول ئېدى.سەردارلار مەنزىلگە يېتىپ كېلىپ چوڭ شىكارغا قول سوزۇشتى.ئوۋ شۇ تەرىقىدە ئىككى كۈن داۋام قىلدى.شاھ بەھرام ئوۋ قىلىش بىلەنلا بولۇپ قالماي يەپ ئئىچىپ ھوزۇر سۈرۈشنى ئۇنتۇمىدى.ئۇنىڭ قولىدىن جام چۈشمەيتتى.
ئۈچىنچى كۈنى قۇياش جامالىنى كۆرسەتكەندە قارا تۈن دەرھال  ئىزىدىن ئارقىغا چېكىندى.ئاپتاپ مۇنەۋۋەر بولۇپ نۇردىن تاج كىيدى.يالىڭاچ تاغ-دەريالار زەر نۇردا يالتىراشقا باشلىدى.شاھ يەنە يالغۇز چىقىپ  ئوۋ ئىشقىدا ئات سۈرۈپ يۈرگىنىدە  ناگاھ شىردەك چوڭلۇقتىكى بىر ئەجدىھاغا ئۇچرىدى.بۇ ئەجدىھانىڭ بېشى يۇڭلۇق، بوينى يايلىلىق ئېدى.كۆكرىكىدە بولسا بىر جۈپ پىستان بار ئېدى.شاھ قولىغا كاماننى ئېلىپ ئۇنىغا ئوق سالدى.كاماننى ئەجدىھاغا توغرىلاپ ئىككى تال ئوق ئاتتى.ئۇنىڭ بىرىنى كۆكسىگە،يەنە بىرىنى بولسا بېشىغا ئاتتى.ئەجدىغاھنىڭ جىسمىدىن شۇئان جىرقىراپ زەھەرلىك قان  ئېتىلىپ چىقتى.شاھ ئۇنى تولۇق ئۆلتۈرمەك بولۇپ خەنجىرىنى ئېلىپ ئېتىدىن چۈشتى.ئەجدىغانىڭ يېنىغا بېرىپ ئۇنىڭ بېشىنى كېسىپ بەدىنىنى پارە –پارە قىلىۋەتتى.بۇئەجدىھا شاھقا يولۇقۇشتىن ئىلگىرى بىر بەرنا يىگىتنى پۈتۈن يۇتۇۋەتكەن ئېدى. ئەجدىغانىڭ زەھەرلىك ئوغىسى ئۇنىڭ جىسمىغا تەسىر قىلىپ جېنىغا زامىن  بولغان ئېدى.شاھ ئۇ يىگىتكە ھېسداشلىق قىلىپ زار-زار يىغلىدى.ئەجدىغانىڭ زەھىرى ئۇنىڭغىمۇ تەسىر قىلىپ كۆزلىرى ئازار يېدى.شۇڭا بۇ يەردىن كەتمەك بولۇپ يولغا چۈشتى.شۇ تاپتا قاتتىق چارچاش تۈپەيلى ئۇنىڭ ئۇيقۇسى كەلگەن ھەم تەشنالىق راسا قىينىغان ئېدى.

شاھ پاناھ ئىزدەپ ئوڭ-سولغا بېقىپ  ئاتلىق كېتىۋاتقىنىدا ئۇدۇلدىن ئوبدانغىنا بىر جاي كۆرۈندى.يەنى ۋادىنىڭ ئوتتۇرسىدا بىر ساراي بار ئېدى.شاھ سارايغا يېقىنلاپ كېلىپ كېلىشكەن بىر ئايالنى ئۇچراتتى.ئايال بۇ ناتونۇش مھماندىن تارتىنىپ گەپ قىلالماي تۇرۇپ قالدى.شاھ ئۇنىڭدىن پاناھلىق تىلەپ ئېغىز ئاچتى:
-ئەي ئايال،مەن بۇ يەرگە مۇساپىر بولۇپ كېلىپ قالدىم.شۇ تاپ مەن سۇغا ۋە ئوزۇققا تولىمۇ مۇھتاج.مېنى يات كۆرمەي پاناھلىق بەرگەن بولسىڭىز.مېنىڭ سىزگە پايدام تەگسە تېگىدۇكى، ھەرگىزمۇ زىيىنىم تەگمەيدۇ.
ئايال ئۇنىڭ تۇرقىدىن ئىسىلزادىلەردەك تۇرغانلىقىنى،ئۆزى دېگەندەك كىشىگە زىيىنى تەگمەيدىغان ئاق كۆڭۈل ياخشى ئادەملەردەك قىلىپ تۇرغانلىقنى كۆرۈپ ئۇنى قوبۇل قىلماق بولدى ۋە جاۋابەن مۇنداق دېدى:
-ئايا،پەھلىۋان يىگىت، تەلىپىڭىزنى قوبۇل قىلدىم.مەيلى ئاتتىن چۈشۈڭ،ئۆيۈمنى خۇددى ئۆز ئۆيىڭىزدەك كۆرۈپ مېھماندارچىلىقىمىزنى قوبۇل قىلىڭ.
شاھ بۇ سۆزنى ئاڭلاپ ئېتىنىڭ بېشىنى ئۆي تەرەپكە بۇرىدى.خەيرىخاھ خوتۇن شۇئان ئېرىنى چاقىردى.ئاڭا دېدىكى:
-ئەي قەدىناسىم،بۇ ئىسىل زات بىزگە بۈگۈن خۇدايى مېھمان بولۇپ كەپتۇ.بىز ئۇنى ئوبدان كۈتۈۋالمىقىمىز بەرھەق.سەن دەرھال ئۇنىڭ ئېتىنى قولىدىن ئېلىپ سامان بېرىپ باققىن.تارغاق بىلەن يايلىنى ئوبدان تارىغىن.
ئېرى ئۇنىڭ جورىغىنىنى قىلىشقا باشلىدى.ئايال مېھماننى ئۆيىگە باشلاپ ئالدى بىلەن ئۇنىڭ ياتىقىنى تەيىن قىلدى.ئاتايىن ياسىداق ۋە ئازادە بىر خانىنى تەييارلاپ ئاستىغا بورا سالدى.ئۇنىڭ ئۈستىگە گىلەم ۋە كۆرپىلەرنى يايدى.شاھ بەھرامنى ئۇ يەرگە باشلاپلا قالماي خەيرلىك دۇئالىرىدا ياخشىلىق تىلەپ يادلىدى.ئۇندىن كېيىن مېھمانغا ئىچىدىغانغا سۇ،ئىسسىنىدىغانغا ئوت تەييارلىدى.

ئايال مېھماندىن پىنھان ھالدا ئېرىنى چاقىرىپ ئۇنىڭغا ئىش تاپىلىدى.بۇ نادان مويسىپىت ئايالىنىڭ مېھمان ئۈچۈن قىلىپ كەتكەن خىزمەتلىرىنى كۆرۈپ ھەيران بولدى.ناتونۇش مېھماننى سارايغا باشلاپ  ئۇنى ئىززەتلەپ كۈتۈش ئەسلى خوتۇنلارغا مۇناسىپ ئىش  ئەمەس ئېدى.لېكىن بوۋاينىڭ مېھمان بىلەن چاتىقى يوق پىخسىق نادانلىقى تۈپەيلى زېرەك ئايالى ھەممە ئىشقا ئۆزى رىياسەتچىلىك قىلىشقا توغرا كەلگەن ئېدى.ئايال ساھىپخانلىق بۇرچىنى ئۆزى ياخشى ئادا قىلىشقا باشلىدى.بەھرام يۈز-قوللىرىنى يۇيۇپ سارايغا كىردى.لېكىن ئەرنىڭ كارى يوق چاغدا  ئايالنىڭ قىزغىن ساھىپخان بولۇشلىرىدىن غەلىتىلىك ھىس قىلىپ قانداقتۇر بىرەر ئىشتىن ئەنسىرەپ ئاگاھ بولۇپ تۇردى.ئايال بەھرامنىڭ ئالدىغا داستىخان سېلىپ يېمەكلىلەرنى مول قىىپ تىزىۋەتتى.داستىخاندا نان،قايماق،سۈت،قېتىق...دېگەندەكياخشى يېمەكلىكلەر خېلىلا كۆپ ئېدى.پەقەت گۆشلا كەم ئېدى.شاھ ئازراق نان بىلەن سۈت ئىچىپ ئايال تاشلاپ بەرگەن پەر ياستۇققا يۆلىنىپ چىنچە دەستارىنى يېپىنىپ  ئارام ئېلىپ ياتتى.ىېلى ۋاقىتتىن كيىن سىرتتا بولۇنۇۋاتقان پاراڭ قۇلىقىغا كىرىپ قېلىپ ئۇيقىسى قاچتى.شاھ چاندۇرماي ئۇ پاراڭغا دىققەت قىلدى:خوتۇن ئېرىگە ئىش بۇيرىماقتا،ئەر نارازىلىق بىلدۈرمەكتە ئېدى:

-ئاڭلا ئەي ناكەس،ئۇنداق پىخسىقلىق قىلماي تېزدىن مېھمانغا ئاتاپ بىرقوزا سويغىن.ئۆيىمىزگە كەلگەن بۇ مېھمان قامەتلىك،ماھ تەلئەتلىك،ئىسىل تەبىئەت، شەھرىيار سۈپەت مۆتىبەر كىشى ئىكەن. شۇنىڭدىن قارىغاندا ئادەتتىكى ئادەم ئەمەستەك قىلىدۇ. ئاڭلىسام شاھ بەھرام پات-پات پۇقراچە كىيىنىپ  ئوۋ ئوۋلىغىلى ۋە پۇقرالارنىڭ ھال ئەھۋالىنى ئۇقۇشقىلى چىقىدىكەن.بىزگە كەلگەن بۇ مېھمان شاھ بەھرام ئۆزى بولمىغان تەقدىردىمۇ ئۇنىڭ بىرەر ۋەزىرى ياكى بىرەر يېقىنى بولۇشى مۈمكىن.راستىنلا شۇنداق بولسا،ئەزىز مېھمان بەخت نىشانى بولۇپ ئۆيىمىزگە كەلسە ئۇنى لايىقىدا كۈتەلمەي قېلىپ كېيىن پۇشايمان قىلىدىغان ئىش بولۇپ قالمىسۇن يەنە.
-سەن ئۇنداق دەپ بىھۇدە ۋايسىما!شۇ تاپتا ئۆيدە نە گۆش، نە بىر تال نان يوق. يىپ ئىگىرىپ سېتىپ كۈنىمىزنى ئاران ئالىمىز.سەن ئۇ مېھمانغا قوزا سويىمەن دېگەن بىلەن ئۇ قوزاڭنى يەۋېلىپ ئەتىگەنلىككە بىرەر ئېغىز رەھمەتمۇ دەپ قويماي يولىغا كېتىۋېرىدۇ.سەن بەكمۇ ئەخمەق خوتۇن ئىكەنسەن كۈندە دېگۈدەك بۇ يەردىن ئۆتۈپ تۇرىدىغان يولۇچى-ئۆتكۈنچىدىن بىزگە نېمە مەنپەت يۇقسۇن؟ سەن ھازىر مەرتلىك قىلىپكەتكىنىڭ بىلەن بۇ يىل قىش سوغاق شاماللىق كېلىپ قالسا قىشتىن ئامن چقالماي،ئوزۇق يېتىشتۈرەلمەي  ۋايجىنىمىز چىقىدۇ.قوي ئۇنداق گېپىڭنى!
بوۋاي نىمىلا دەپ ۋايسىمىسۇن خوتۇنى ئۇنىڭ گېپىگە قۇلاق سالماي ئۇنى ئاخىرىيولۇچى ئۈچۈن بىر قوزا سويۇشقا مەجبۇر قىلدى.ئايال قوزا گۆشىنى پاكىز يۇيۇپ ئادالاپ قازانغا سالدى.سەۋزە،چامغۇر دېگەندەك تەم تەڭشىگۈچى كۆكتاتلاردىنمۇ سېلىپ تۇزىنى ياخشى تەڭشەپ راسا مېزىلىك قىلىپ شورپا بىلەن گۆش پىشۇردى. شۇنداق قىلىپ ھەمساتتا  ئىسل بىر قازان تائامنى تەييار قىلدى.گۆش پىشقاندىن كېيىن ئۇنى تەڭنىگە ئېلىپ  تۇخۇم سەۋزىلەر بىلەن قوشۇپ شاھ بەھرامنىڭ ئالدىغا ئېلىپ كېلىپ قويدى. ئەزىز  مېھماننى ئۇيقىدىن ئويغۇتتى. ھۆرمەت-ئىكرامنى يۇقۇرى قىلىپ قولىغا قايتا سۇ بېرىپ  گۆش يېيىشكە تەكلىپ قىلدى.شاھ بەھرام ئىشتىھا بىلەن گۆش يېدى.لېكىن بىراز ساقسىز بولۇپ قالغىنى ئۈچۈن جېنى قىينالماقتا ئېدى.
تۈن ئۆتتى،قۇياش چىقىپ ئاپتاپ ئەنجۈمەن تۈزگەن چاغدا ھېلىقى ئايال شاھ بەھرامغا ئەتىگەنلىك ناشلىق بەردى.كېيىن ئالدىغا شاراپ ئېلىپ كەلدى.شاھ ئۇنىڭ قىلغانلىرىدىن رازى بولدى.ئىچىملىك سورۇنىدا ئۇلار ئوتتۇرسىدا تۆۋەندىكىدەك سۆھبەتلەر بولدى:
-ئەي ياخشى ئايال،سىز مېھماندارچىلىقنى ۋايىغا يەتكۈزۈپ مېنى ئىنتايىن ياخشى كۈتۈۋالدىڭىز.شاراپ مەجلىسىدە سۆھبەت بولمىسا قىزىمايدۇ.سىز سورۇنىمىزنى قىزىتىش ئۈچۈن ماڭا قەدىمى داستانلاردىن سۆزلەپ بېرىڭ.مەن ھىكايىڭىزنى تىڭشىغاچ شاراپ ئىچەي.ھىكايىڭىز بىلەن كۆڭلۈم ئېچىلسۇن.ئازابىمنى ئۇنتاي!
-بەك ياخشى گەپ بولدى.ھەر ئىشنىڭ رەۋىشىگە خۇدا ئۆزى سەۋەپكاردۇر.
-سۆزىڭىز راست،ھەركىمگە ئەدىل ۋە ئىنساپ تولىمۇ زۆرۈردۇر.
-ئەي نۇر چىراي مېھمان،ئاڭلاڭ! بۇ يەردە ئادەم كۆپ،سارايلارمۇ كۆپ.يولغا يېقىن بولغاچقا ھەر كۈنى كۆپلىگەن يولۇچلار بۇ يەردىن ئۆتۈپ تۇرىدۇ.بۇ يولۇچىلار ئارىسىدا شاھنىڭ ئەمەلدارلىرىمۇ بار بولۇپ ئۇلارمۇ ئاندا-ساندا بۇ سارايلاردا  قونۇپ ئۆتىدۇ.لېكىن شاھنىڭ سەردارلىرى بىر-بىرىگە ئىشىنىشمەيدىكەن. بىر-بىرى بىلەن ئەپ ئۆتۈشمەيدىكەن.ئۇلار بۇ يەردە قونغانلىرىدا بەش ئالتە تەڭگە پۇل ئۈچۈن بىر بىرىنى ئوغرى تۇتۇشۇپ جىدەللىشىپ قالىدۇ.بىر بىرىنى ھاقارەتلەپ كۆڭلىگە ئازار بېرىشىدۇ.ئۇلارنىڭ بۇ ھەركىتى بۇ پاراغەت ماكاندىكى كىشىلەرنىڭ كۆڭلىدە غەشلىك پەيدا قىلىدۇ.ئۇلارنىڭ ئويلايدىغىنى پۈتۈنلەي يامان ئىشلارنىڭ خىيالىلا ئوخشايدۇ. ئۇلار سارايلاردا قونغانلىرىدا يەنە سارايدىكى پاكدىل ئاياللارغا يامان نىيەتلەردە بولۇشىدۇ.شۇنىڭ بىلەن ئۇلار يامان ئاتلىق بولۇپ قېلىپ ئۆيلىرىدىن ماجرا ئۆكسىمەيدۇ.شاھىمىز ئۇلارنىڭ بۇ ئىشلىرىنى بىلمەمدىكىن ياكى بىلسىمۇ بىلمەسلىككە سالامدىكىن ئىشقىلىپ پۇخرالار  ئەمەلدارلاردىن ياخشىلىق كۆرۈپ باقمىدى.ئۇلارنىڭ ئاتا قىلىدىغىنى پەقەتلا رەنج-مۇشەققەت.
شەھرىيار بۇ سۆزلەرنى ئاڭلاپ كۆپ مەھزۇن(خاپا،غەمكىن) بولدى.خىزمەتكارلىرىنىڭ قىلغان يامان ئىشلىرى ئۇنى يامان ئويلارغا سېلپ قويدى.مۆتىبەر شاھ كۆڭلىدىن تۆۋەندىكىلەرنى ئۆتكۈزدى:‹‹ئەلگە قىلغان ئادىللىقىمنىڭ ھۆرمىتى شۇ بولسا مەن بىر نەچچە كۈن زالىملىقمۇ قىلاي.شۇ تەرىقىدە جەبرى قىلايكى،ئەل نىمىنىڭ جەبرى،نىمىنىڭ زۇلۇم،نىمىنىڭ مىھىر-مۇھەببەت ۋە ئادىللىق ئىكەنلىكنى تونۇپ يەتسۇن.
شاھ ناخۇشلۇق ئىچىدە شۇنداق جەبرى-سېتەم  خىياللىرىغا بەند بولۇپ ئولتۇرۇپ كەتتى.ئاپتاپ تۈن پەردىسىنى يىرتىپ تاشلاپ نۇرىدىن جاھاننى مۇنەۋۋەر قىلغان چاغدا ئايال ئۆيىدىن چىقىپ ئېرىنى بۇيرۇدى:
-ئەي دادىسى،تېزرەك ئوچاق بېشىغا ئۆتسىلە.ئەتىگەنلىك تاماققا تۇتۇش قىلسىلا! قازاننى ئوچاققا ئېسىپ،ئۇنىڭغا تۇخۇملارنى سېلىپ.ئوچاققا  ئوت قالاپ تۇخۇم پىشۇرماققا مەشغۇل بولسىلا.مەن ئېغىلغا بېرىپ سىيردىن سۈتۈمنى ساغاي.بىلىمەن ئەركىشىگە قازان بېشى ئىشى ئوڭاي ئەمەس.لېكىن ئالدىراشچىلىقتا  مېھمان ئۈچۈن خىزمەت قىلساق ئەرزىيدۇ.
ئايال شۇنداق دەپ يايلاقتىن سىيىرنى ئېلىپ كەلدى.ئۇنى بىر يەرگە باغلاپ ئالدىغا ئوت سامان تاشلىدى.ئاندىن سۈت چېلىكىنى سىيىرنىڭ ئاستىغا ئېلىپ كېلىپ ئۇنى ساغماق بولدى.قولى سىيىرنىڭ يىلىنىگە تەككىنىدە خۇدا نامىنى تىلغا ئېلىپ تۇرۇپ ئۇنى ساغماق بولدى.لېكىن غەلىتە ھادىسە يۈز بەردى.ھەر كۈنى سۈت ئېسىلىپ تۇرىدىغان،چېلەكلەپ سۈت چىقىدىغان يىلىندىن بىر تامچىمۇ سۈت چىقمىدى.ئايال قانچە قىلىپمۇ سۈت چىقىرالماي غەمدە قالدى.ئايال قايتىپ كېلىپ ئېرىگە دېدى:
-ئەي دادىسى،سۆزۈمنى ئاڭلىسىلا!مەن بىر نەرسىنى تۇيۇپ قالدىم.بۈگۈن شاھىنشاھىمىزنىڭ دىلى غەزەپكە تولۇپتۇ.شەھرىيار چوقۇم پۇقراغا زۇلۇم سالىدىغان پىلان تۈزگەندۇر.بۇ كېچە پۇقراغا ئاپەت كەلگەن،قاباھەت ئۇۋىسىدىن قوزغىلىپ چىققان نەس باسقان كېچە بولدى.
ئېرى بۇ گەپلەرنى ئاڭلاپ ھەيران بولدى.ئىشەنگۈسى كەلمەي سورىدى:
-ھەي ئانىسى،سىلە نىمە ئۈچۈن شۇنداق غەلەت پىكىرنى قىلىسىلەر،بۇنىڭغا  ھىچ ئىشەنگۈم كەلمەيدۇ.قېنى ئېيتىپ بېقىڭلارچۇ، شاھ نىمە ئۈچۈن بىكاردىن-بىكار پۇقراغا يامانلىق قىلىشنى كۆزلەيدۇ؟!
-بۇ غەلەت پىكىر ئەمەس.قىلغان سۆزلىرىم ھەم ھېچ ئارتۇقچە ئەمەس.سىلەر شۇنداق بىر ھېكمەتنى ئاڭلىمىغانمۇ؟ قايسى ئەلنىڭ شاھى زالىم،زۇلۇمكار بولسا،ئۇنىڭ ئېلىگە ھەتتا ئايمۇ زىنھار  چېھىر ئاچالماس. سۈتلۈك سىيىردىنمۇ سۈت قېچىپ بىسەمەر بولغاي.ئىپاردىنمۇ مۈشك بىلەن ئەنبەر يوقالغاي.شاھ قانداق يامان ئىش سادىر قىلىشىدىن قەتئى نەزەر تۈرلۈك ئالامەتلەر بىلەن قىلمىشى پاش بولۇپ قالغاي.يۇمشاق دىل كىشىمۇ ئاقكۆڭۈللۈكنى تەرك قىلىپ يامان خىياللارغا ئەسىر بولغاي.دەشتتە يۈرگەن ئىنسانغىمۇ بۆرە ئۇچراپ بۆرىگە يەم بولار.دانىشمەنلەر كۆزگە كۆرۈنمەي نادانلار دەۋران سۈرگەي.ئەگەر شاھ ئادالەتسىزلىكنى كەسپ قىلىپ پۇقراغا زۇلۇم سالسا ھەتتا توخۇ تۇخۇمىمۇ شاكالغا ئايلىنىپ كېتەر.بىلەمسەن،سىيىرغا يەيدىغانغا يايلاقتا ئوت-چۆپ شۇنچە مول ئېدى.ئۇنىڭدىن سىرت باشقا يەم بوغۇزنىمۇ ئايىماي بەرگەن ئىدۇق.لېكىن كۈندە چىلەكلەپ سۈت چىقىدىغان سىيىرىمىزدىن بۈگۈن بىر تامچىمۇ سۈت چىقمىدى.قارىسام نە كۈندىكىدەك رەڭگى،نە تەندە مادارى قالماپتۇ.
شاھ بۇ سۆزلەرنى ئاڭلاپ ئايالنىڭ ھۇشيار ۋە تاپقۇرلۇقىغا ھەيران بولدى.ئۆزىنىڭ ئيلىغان يامان خىياللىرى ئۈچۈن خىجالەت بولۇپ غەم –ئەلەم چەكتى.خۇداغا تەۋبە قىلىپ دېدىكى:
-ئەي ئۇلۇغ  پەرۋەردىگار،پۈتكۈل دۇنيا ۋە جىمىكى رۇزىغار  سېنىڭ ئىلكىڭدىدۇر.قىلغان يامان خىياللىرىم ئۈچۈن تەۋبە قىلدىم.بۇندىن كېيىن پۇقرا ھەققىدە قىلچە يامان خىيالدا بولمايمەن.مۇبادا دىلىم ئىنساپتىن باش تارتسا،ئەل-ئاۋامغا قىلچە زىيان سالماق بولسا شاھلىق تەختىم مەۋجۇد بولۇپ تۇرمىغاي!

مېھمانغا سۈت بېرىشنىڭ غېمىدە قالغان پاك دىل، خۇداگۇي خوتۇن سىيىرنى يەنە بىر قېتىم سېغىپ سىناپ بېقىش مەقسىدىدە چېلىكىنى كۆتىرىپ قايتا سىيرنىڭ يېنىغا باردى.قارىسا سىيىر بۇرۇنقىدەكلا تېمەن ھالەتتە كۆرۈندى. يېلىنىدە سۈت تولۇپ كەتكەن بولۇپ توپتەك ئېسىلىپ كەتكەن ئېدى.
ئايال يەنە تەڭرى نامىنى تىلغا ئېلىپ سىيىرنى سېغىشقا باشلىدى.ھەيران قالارلىق ئىش،تېخى يېرىم سائەت ئالدىدا بىر تامچىمۇ سۈت چىقمىغان يىلىندىن سۈت ھەر بىر سېغىشتا جوپۇلداپ چىقىشقا باشلىدى. بىردەمدە چېلىكىمۇ تولدى.ئايال تەڭرىگە شۈكرىلەر ئېيتىپ دېدى:
-ئەي قادىر ئىگەم،بىدەتكار كۆڭۈلگە ئىنساپ-ئادالەت ساپسەن.پۇقرانى زۇلۇم-سېتەمدىن قۇتۇلدۇرۇپسەن.شۇ سەۋەپتىن مانا بىردەمدە ئالامەتلەر كۆرۈلۈشكە باشلىدى.
ئايال قايتىپ كىرگەندىن كېيىن خۇشال ھالدا ئېرىگە دېدى:
-ئايا،كەتخۇدا، ساڭا خۇش خەۋەر ئېلىپ كەلدىم.تەڭرى ئىگەم شەھرىيارنىڭ كۆڭلىگە ئىنساپ- ئادالەت ئاتا قىپتۇ.بىز مانا قايتىدىن خۇش كۆڭۈل بولدۇق.بۇ ئالەم تەكتىدىن چىققان تەنتەنىدۇر.
ئايال سۈتنى قازانغا قۇيدى.سۈت گويا  بەختى كۈلگەن پۇقرانىڭ يۈرىكىدەك مەۋج ئۇرۇپ قاينايتتى. شادلانغان ئەر-ئايالنىڭ ئەسلىدىكى غازاڭدەك چىرايىمۇ ياقۇت رەڭگە كىرگەن ئېدى.

ئەر خوتۇن ئىككىسى مېھمانغا ئىززەت-ئىكرام كۆرسۈتۈپ كاسىدا سۈت،ئۈستىدە ساپ ماي بولغان گۈرۈچ تامىقى،قوزا گۆشى،تۇخۇم،چاي قاتارلىق تۈرلۈك تائاملارنى رەت-رېتى بىلەن تىزىۋەتتى.شاھ سۈتتىن ئىچتى،گۈرۈچ تامىقىدىنمۇ ئازراق يېدى.ئاندىن ئايالغا قولىدىكى قامچىسىنى بېرىپ مۇنداق دېدى:
-ئەي مېھماندوست ئايال،مېنى ياخشى كۈتۈۋالغانلىقىڭىز ئۈچۈن رەھمەت.ماڭا قىلغان ياخشىلىقلىرىڭىز ئۈچۈن مەن ياخشى جاۋاپ قايتۇرىمەن.بۇندىن كېيىن ئۆيىڭىز گۈزەل ھەم مۇقەددەس جايغا ئايلىنىدۇ.بۇ قامچىنى ئېلىڭ دە يول بويىدىكى دەرەخنىڭ شېخىغا ئېسىپ قويۇڭ.ئۇنىڭ ئورنى ئىگىزدە، شامال ۋە بوراندا چۈشۈپ كەتمەيدىغان يەردە بولسۇن. ئاندىن چەتتە تۇرۇپ ئەھۋالنى كۈزىتىڭ.قامچىدىن ھەرگىزمۇ كۆزىڭىزنى ئۈزمەڭ.بۇ يولدىن ئۆتكەنلەرگە نەزەر سېلىڭ، ھەرگىزمۇ بىپەرۋالىق قىلماڭ.
ئايال قامچىنى ئېلىپ چىقىپ مېھماننىڭ دېگىنىدەك قىلىپ ئەڭ ئىگىز دەرەخنىڭ ئۈستۈنكى بىر شېخىغا كۆزگە ئاسان چېلىقىدىغان قىلىپ ئېسىپ قويدى. ئايال نىمە ئىش يۈزبېرىشىگە قىزىقىپ خېلى ۋاقىت كۈزىتىپ تۇردى.بىر چاغدا بۇ يەرگە ھېساپسىز ئەسكەرلەر كەلدى.ئىگىز شاخقا ئېسىپ قويۇلغان قامچىنى كۆرگەن ھەر بىر كىشى شاھ بەھرامغا ئاپىرىنلار ئېيتاتتى.دەرھال ئاتتىن چۈشۈپ قامچىنىڭ دەستىسىنى تۇتۇپ كۆزىگە سۈرتەتتى ۋە ھۆرمەت ئىلكىدە سۆيەتتى.بۇنداق ھۆرمەت پەقەت ئۇلۇغ شاھلارغىلا كۆرسۈتلەتتى.ئەر-خوتۇن ئىككەيلەن بۇ ئالامەتلەردىن ئۆيىگە كەلگەن مېھماننىڭ ئاددىي بىر يولۇچى بولماستىن بەلكى نامدار ئۇلۇغ، شاھلار شاھى- شاھ بەھرام ئىكەنلىكىنى بىلدى.ئىككەيلەن يولدىن خىجالەت ئىلكىدە قايتىشتى.دەرھال پادىشاھنىڭ ئالدىغا كېلىپ ئاخشام لايىقىدا كۈتەلمەي قالغانلىقى ئۈچۈن  ئەپۇ سوراشتى:
-ئەي ئۇلۇغ شاھ،پەھلىۋان ئاقىل!دانالارنىڭ داناسى،ئادىل جاھاندار.بۇ ئۆينىڭ ئېگىسى دەرۋىشلەردەك بىر ئىنسان.خوتۇنى بىناۋا،ئېرى بولسا بىر ناداندۇر.شۇ تۈپەيلى ئۇلۇغىمىزنى تونۇماي بىھۆرمەتلىك قىپتىمىز.ئەسلى شاھىمىزغا بىر بەندىچىلىك قىلىش بىزنىڭ چۈشىمىزدىمۇ كۆرەلمەيدىغان ئارزۇيىمىز ئېدى.شاھىمىزغا ئايان بولسۇنكى،بىز تەمەگەر ئەمەسمىز.قول ھەم بىلىكىمىز،خىزمەت قىلماققا پۇتىمىز ساق.بۇندىن كېيىن بۇ تەرەپلەرگە ئۆتۈپ قالسىڭىز داۋاملىق بىزنىڭكىگە چۈشۈشىڭىزنى،بىزگە ئەزىز مېھمان بولۇشىڭىزنى ئۈمىد قىلىمىز.
شاھ ئۇلارغا جاۋاپ بېرپ مۇنداق دېدى:
-سىلەرنىڭ بۇ ئۆلكە،بۇ يۇرت ۋە ئىكىنزارلىق ماڭا تولىمۇ ياقتى.مەن بۇندىن كېيىنمۇ بۇ يەرلەرگە كېلىپ تۇرىمەن.ھەر كەلگىنىمدە ماڭا ساھىپخانلىق قىلىڭلار.باغۋەنلىكتىن ئەمدى ئەندىشە قىلمىساڭلارمۇ بولىدۇ.
شاھ شۇنداق دەپ ئۇلار بىلەن خوشلۇشۇپ ئۆيدىن چىقتى.ئۇچقۇر ئات بىلەن يولغا چىقىپ بۇ نامرات قىشلاقتىن يىراقلاشتى. لېكىن شۇندىن كېيىن بۇ نامرات قىشلاق ئاۋاتلىشىپ كەتتى.تەرەپتەرەپتىن كىشىلەر كېلىپ ئۇلارنى زىيارەت قىلىدىغان،سارىيىدا قونۇپ ئۆتىدىغان،شاھ بەھرامنىڭ قامچىسىنى تاۋاپ قىلىدىغان بولدى.بۇ ئىشلارنىڭ بەركاتىدىن بۇ نامرات ئەر-ئايالنىڭ تۇرمۇشى ياخشىلىنىپ بارا-بارا باي زەردارلارغا ئايلاندى.باياشات،خۇشال-خورام تۇرمۇش كەچۈرىدىغان بولدى.

شاھ بەھرام شىكارگاھ تەرەپكە ئىران قوشۇنىدىن ئۈچ يۈز ئاتلىق ئەسكەرنى باشلاپ يەنە ئۈچ كۈنلۈك ئوۋغا چىقتى.لەشكەرلەر شاھنىڭ كەينىدىن رەت-رەت بولۇپ سەپ تۈزۈپ ماڭدى.ئۇلاردىن باشقا يەنە ئۈچيۈز خىزمەتچىمۇ بىللە ماڭغان ئېدى.ئۇلار ھەممىسى شىكارگاھتا  ئۆز رولىنى جارى قىلدۇرماق بولۇپ شىكارگاھقا قاراپ ماڭدى.سەپەر جەريانىدا ھەر ئون تۆگە بىر گۇرۇپ قىلىنىپ ئۇلاردىن بىر كىچىك سەپ ھاسىل  قىلىنغان ئېدى.
يەتتە پىلنى قاتارلاشتۇرۇپ تىزىپ  ئۇلارنىڭ ئۈستىگە شاھقا ئاتاپ ئالاھىدە ياسالغان تولىمۇ ھەيۋەتلىك بارگاھ ئورۇنلاشتۇرۇلدى.ئۇنىڭ ئىچىگە نىل رەڭلىك ئىسىل تەخت قويۇلغان بولۇپ، ئۇنىڭ پايىلىرى ئالتۇن ۋە بىللۇردىن ياسالغان ئېدى. بارگاھ  ئۈزەڭگىسىى زەردىن،پەردىلىرى ساپ دۇردۇندىن تولىمۇ كۆڭۈل قويۇپ ياسالغان ئېدى.بەھرام گور ئەشۇ شاھانە تەخت ئۈستىدە يىنىك چايقىلىپ ئولتۇرۇپ سەپىرىنى داۋام قىلماقتا ئېدى.بارگاھ ئەتراپىدا زەر كەمەر،ئالتۇن كۇلاھلىق ئوتتۇز نەپەر غۇلام شاھقا ھەمراھ بولۇپ بارگاھ ئەتراپىدا شاھ خىزمىتى ئۈچۈن تەق بولۇشۇپ ئاتلىق  ماڭماقتا ئېدى.ئۇلارنىڭ ئىككى يېنىدا يەنە يۈزدىن ئىككى يۈز  مەرد ئەر ئات مىنگەن، تولۇق قۇراللانغان ھالدا  شاھنى مۇھاپىزەت قىلىپ تەڭ ئىلگىرلەپ ماڭماقتا ئېدى. ئۇلارنىڭ ئارقىسىدا بېشىغا گۆھەر تاج تاقىغان،رەڭگارەڭ بويالغان چاچلىرى جۇلالىنىپ تۇرىدىغان يۈز قېچىرلىق سازچى-ئۇسۇلچىلار ئەگىشىپ ماڭماقتا ئېدى.ئۇلاردىن كېيىن بىر يۈز ئاتمىش ئاتلىق شەھباز  قۇش تۇتۇپ كەلمەكتە ئېدى.بۇ قۇشلارنىڭ ئارىسىدا تىرنىقى قاپقارا، سېرىق تۇمشۇقى قاراڭغۇ تۈندىكى چولپان يۇلتۇزدەك ئېنىق يالتىراپ تۇرىدىغان ،كۆزلىرى بەئەينى قانغا لىق تولغان جامغا ئوخشايدىغان،نامى ‹‹تۇرغا›› دەپ  ئاتىلىدىغان  بىر قارا قۇش بار ئېدى. بۇ قۇش شاھنىڭ نەزىرىدە ھەممە نەرسىدىن بىباھا ئېدى.
بۇ قۇشنى چىن خاقانى شاھ بەھرامغا باج ھېسابىدا شاھانە تەخت،ياقۇت تاجلار بىلەن قوشۇپ  ھەدىيە قىلغان ئېدى.ئۇلاردىن باشقا قىرىق زەر بىلەيزۈك،قىرىق زەر سىرغا،ئۈچ يۈز ياقۇت كۆزلۈك ھالرەڭ  ئۈزۈك،ئۈچ يۈز تۆگە چىنچە قىممەت باھا مالمۇ ھەدىيە قىلىنغان ئېدى.قۇشدارلارنىڭ كەينىدىن يۈزدىن ئارتۇق ئوۋ ئالار  ئوۋچى قاپلانلارمۇ بىرگە ئەپ مېڭىلغان بولۇپ ئۇلار ھەممىسى زەر ھالقىلىق گۆھەر زەنجىرلاردا باغلانغان ئېدى.
ئۇلار كېتىۋاتقىنىدا ئالدىغا شۇنداق چوڭ بىر دەريا ئۇچرىدى. بۇ دەريا ئەسلى شاھنىڭ مۇقەددەس مەنزىلگاھى ئېدى.شاھ ھەر يەتتە يىلدا دىلىغا مۇبارەك نىيەتنى پۈكۈپ شۇ دەريا سۈيىنىڭ بويىغا كېلەتتى. ئەسكەرلەر دەرياغا يېقىنلاپ كەلگىنىدە دەريا قىرغىقىنى قۇشلار قاپلاپ كەتكەن ئېدى.لەشكەرلەر قۇشلارنى ھۈركۈتۈش ئۈچۈن ناغرا دۇمباقلارنى چېلىۋىدى ھەممىسى قورقۇشۇپ ھاۋاغا ئۇچتى.شاھنىڭ تاقەتسىز ئالغۇر قۇشى ھەم ئوۋ ئوۋلاش ئۈچۈن پەرۋاز قىلىپ كۆتۈرۈلۈپ چىقىپ بىرتۇرنىغا چاڭگال سالدى.لېكىن ئۇنىڭ دۇچ كەلگىنى  ئادەتتىكى تۇرنا بولماستىن يولۋاسقىمۇ يول بەرمەيدىغان چاققان باتۇر تۇرنا ئېدى.قۇش تۇرنىنى تۇتۇپ بولغاندىن كېيىن ئىككىنچى قېتىم بىر بۈركۈتكە چاڭگال سالدى.ئاندىن بۈركۈتنى قاماللاپ قاناتلىرىنى شۇڭغۇتقىنىچە كۆككە كۆتۈرۈلۈپ ئوقيادىن ئېتىلغان ئوق كەبى تېز ئۇچۇپ بىردەمدە  كۆزدىن يوقالدى.قورقۇپ كەتكەن بىر قۇشچى دەرھال ئۇنىڭ ئارقىسىدىن يۈگەردى.‹‹ئەتۋارلىق قۇشۇم ناغرىدىن چۆچۈپ كېتىپ قاچقان بولسا كېرەك››دەپ ئويلىغان شاھ تولىمۇ مەيۈسلەندى. ئەسكەرلەر دەريادىن ئۆتمەك بولۇپ سۇغا چۈشۈشتى. سۇغا چۈشۈشتى.
ئەمدى قۇشنى ئىزدەپ ماڭغان شاھنىڭ ئەھۋالىدىن خەۋەر بېرىمىز:
شاھ بىرنەچچە ھەمراھى بىلەن قۇشنى ئىزدەپ بىر  گۈلزارلىق باغقا دۇچ  كېلىپ قالدى.باغنىڭ بىربۇرجىكىدە ئازراق بوش يەر بار ئېدى.لەشكەرلىرى شۇ يەردە قېلىپ شاھ بىلەن نەچچە ھەمراھى باغنىڭ ئىچىگە كىردى.باغ بىھەد گۈزەل ،ئېقىن سۇلىرى كۆپ ئېدى.شۇڭىمۇ بۇ باغ شاھقا شۇنچىۋالا ئىسىلدەك تۇيۇلدى.گۈللۈكنىڭ ئارىسىدىكى كۆلدە سۈپسۈزۈك زىلال سۇ بار بولۇپ كۆل لېۋىدە بىر چال سۇغا قاراپ خىيال سۈرۈپ ئولتۇراتتى.بۇ باغ تولىمۇ ئۇز زىننەتلەنگەن ئېدى.يەرلەردە كۈمۈش ۋە زەر يىپ بىلەن توقۇلغان ئىسىل گىلەملەر كەڭرى ئېتەك يايغان ئېدى.بوۋاينىڭ يېنىدا تەنلىرى سەدەپتەك سۈزۈك ئۈچ نەپەر  ئاي يۈزلۈك مەلەك بار ئېدى.ئۇلارنىڭ كۆزلىرى باھاردەك،قەددى سەرۋى غولىدەك،قاشلىرى كاماندەك،ئۇزۇن سۇمبۇل چاچلىرى باھاردىكى سۆگەت بوستاندەك بولۇپ،باشلىرىغا گۆھەر تاج تاقىغان،قوللىرىدا گۆھەر جام تۇتقان ئېدى. جامدىكى مەي جۇلالىنىپ تۇراتتى.
بەھرام گور بۇ قىزلارغا قىيا كۆزى بىلەن باقتى.ھەقىقەتەنمۇ بۇ قىزلارنىڭ چېھرىدىكى نۇردىن قارىغان كىشىنىڭ كۆزلىرى قامىشاتتى.سۆزلىگۈچى سۆزىدىن،ئويلىغۇچى ئويىدىن ئادىشاتتى.
دۆلەتمەن چال شاھنى كۆرگەن ھامان چىرايى زەپىراندەك سارغىيىپ كەتتى.بۇ مويسىپىتنىڭ ئىسمى ‹‹بەرزىن›› دەپ ئاتىلاتتى.ئۇ شاھنىڭ ئۆزىگە ئىلتىپات  قىلىشىنى ئارزۇ قىلاتتى.شۇڭا شاھنى كۆرگەن ھامان شامالدەك تېزلىكتە ئورنىدىن قوپتى ۋە ئالدىغا كېلىپ يەر سۆيۈپ تازىم قىلدى.شاھقا ئىلتىىجا قىلىپ دېدىكى:
-ئەي شاھى جاھان،سىلىگە تەئەللۇقتۇر يەر بىلەن ئاسمان.بۈگۈن جاناپلىرى  مۇبارەك قەدەملىرى بىلەن بېغىمغا كېلىپ مېنى ئالەمچە خوش قىلىۋەتتىلە.بۇنىڭ ئۈچۈن سىلىگە كۆپتىن كۆپ رەھمەت ئېيتىمەن.بۈەۈن بۇ يەرگە كەلگەن ئىكەنلا سىلىدىن ئۈمىدىم شۇكى، بىرگە كەلگەن ئىككى يۈز يىگىت بىلەن بىللە بېغىمدا مېھمان بولغايلا.ئەگەر بېغىم نەزەرلىرىگە مەنسۇپ بولۇپ جاناپلىرى بۇ باغدىن خۇشاللىق تاپالىسىلا  مەن قېرىنىڭ بېشىنى كۆككە يەتكەن بولاتتى
شاھ بەھرام بەرزىن دېھقانغا مۇنداق جاۋاپ بەردى:
-مېنىڭ توغرا ئىسىملىك ئەتىۋارلىق بىر قۇشۇم بار ئېدى.ئۇ ئوۋ جەريانىدا كۆزۈمدىن پىنھان بولدى.شۇ تۈپەيلى كۆڭلۈم غەمكىن بولۇپ ئۇنى ئىزدەپ يۈرگەن ئېدىم.بۇ قەيسەر قۇشۇم پۇتىدا بىر ئولجىنى چاڭگاللىغىنىچە ئۇچۇپ كەتكەن ئېدى.
-ئايا پادىشاھ،ھېلىراقتا تېنى ۋە قاناتلىرى سىياھتەك قاپقارا،قوڭغۇرىقى زەردىن،مارجانلىرى گۆھەردىن بولغان  بىر قۇشنى كۆرگەن ئېدىم.ئۇنىڭ چاڭگىلى ۋە تۇمشۇقى مىسالى ئارىدەكلا ئۆتكۈر ئىكەن.مەن باغدىكى دەرەخلەرگە تور قويۇپ قويغان ئېدىم.ئەگەر شاھىمىزنىڭ بەختى كېلىپ قالسا ئۇ قۇش ھايالسىزلا تورغا چۈشۈپ قالىدۇ.شۇنىڭ بىلەن ئىزدەش ئاۋارىچىلىقىدىن قۇتۇلىمىز.
شاھ بەھرام بۇ گەپنى ئاڭلاپ ئۈمىدلەندى، شۇڭا دەرھال بىر غۇلامنى بۇيرۇدى:
-تېزدىن تور قويۇلغان دەرەخنى تاپقىن،ئۇنىڭغا يېقىن بېرىۋالماي يىراقراق جايدا  كۈزىتىپ پايلاپ ياتقىن!
غۇلام كېتپ ئانچە ئۇزاق ھايال بولمايلا خۇش خەۋەر ئېيتىپ كەلدى:
-شادىمان بولغايلا پادىشاھى ئالەم،توغرا ياڭاق دەرىخىگە قويۇلغان تورغا ئىلىنىپ قاپتۇ.ئۇ ساپ ساق ۋە بىخەتەر ئىكەن.مەن ئۇنى ئالالمىدىم،پەقەت قۇشچىلا ئۇنى توردىن ئازاد قىلالايدۇ.
بەرزىن دېھقان بۇ گەپنى ئاڭلاپ دەرھال دەرەخ يېنىغا بېرىپ قۇشنى توردىن ئازاد قىلدى،ئاندىن قۇشنى شاھ يېنىغا ئېلىپ كەلدى ۋە ئۇنى شاھقا تەڭلەپ شادىمان ھالدا سۆزلىدى:
-ئەي ئالەم يىگانىسى،بىزاۋال مەردى ئەزىمەت! قەدەملىرى خاكى كۆزۈمگە تۇتىيادۇر.بارلىق شاھلارنىڭ مۇقامى سىلىگە بەندە بولسۇن! مانا ئەتىۋارلىق قۇشلىرىمۇ تېپىلدى.ئەمدى مەن ئۈچۈن ئازراق ۋاقىتلىرىنى چىقىرىپ  ئامەتلىك مېھمان بولغايلا.بۇ باغدا تىنىچقىنا ئولتۇرۇپ بىر قەدەھ مەي ئىچسىلە.دىللىرى ئارام تاپسۇن،ھىچنىمىدىن ئەندىشە قىلمىسىلا.
شاھقا مويسىپىتنىڭ سۆزلىرى تەسىر قىلىپ  كۆل تەرەپكە قەدەم قويدى.دەل شۇ چاغدا ۋەزىر شاھنىڭ يېنىغا يېتىپ كەلدى.ئۇنىڭ بىلەن خاس خىزمەتچى ۋە غەزىنىچىمۇ بىللە كەلگەن ئېدى.بەرزىن دېھقان ئۇلارنى كۆل بويىدىكى شىپاڭغا باشلاپ شاھنىڭ شەرىپى ئۈچۈن كاتتا بەزمە –زىياپەت ئۇيۇشتۇرۇپ بەردى.شاھ بىلەن بىرگە كەلگەن ئىككى يۈزدىن ئارتۇق لەشكەر ، سەركەردە ۋە باشقا نامدارلار زىياپەتكە داخىل بولۇپ بەزمىنى ئاۋات قىلدى.بەرزىن ئۆزى ساقىيلىق قىلىپ بىللۇر جاملاردا مەي قۇيدى.تۇنجى جامنى ئېھتىرام بىلەن شاھقا تۇتتى. جاھاندار ئەسلىدىمۇ مەي خالاپ قالغان ئېدى.شۇڭا كۆڭۈللۈك ئولتۇرۇپ مەي ئىچىپ شادىمان بولدى.بۇنى كۆرۈپ بەرزىنمۇ روھلىنىپ كەتتى.مېھمانلارنىڭ ھۆرمىتى ئۈچۈن كوزا-كوزا ئەڭ ئىسىل مەيلەرنى كەلتۈرۈپ ئايىماي قۇيدى.بىر كەمدە بەرزىن مەست بولۇپ كەتتى.ئۇ مەستلىكتە قىزلىرىغا بۇيرۇق قىلدى:
-ئەي سەنئەتكار قىزلىرىم،سۆزۈمنى ئاڭلاڭلار،كەلگەن بۇ مېھمان ئاددىي ئەمەلدار ئەمەس.ئۇ دۆلىتىمىزنىڭ پاسىبانى، شاھى جاھانىمىزدۇر.شۇڭا ئۇنى قولىمىزدىن كېلىدىغان ئىشلارنىڭ ھەممىسىنى قىلىپ ياخشى كۈتۈۋالمىقىمىز لازىمدۇر.غەزەلخان قىزىم سەن بىر غەزەل ئېيت! سازەندە قىزىم سەن چاڭنى قولۇڭغا ئېلىپ بىر پەدە شوخ مۇزىكىغا چال.ئۇسۇلچى قىزىم سەنمۇ بوش كەلمەي مېھمانلارنىڭ ھۆرمىتى ئۈچۈن كېپىنەكتەك شوخ پىرقىراپ لەرزان ئۇسۇل ئويناپ بەر.
قىزلار ئاتىسىنىڭ بۇيرۇقىنى ئورۇنلاپ گۆھەر كۆزلۈك تاجلارنى كەيگىنىچە شاھنىڭ يېنىغا كېلىپ ئولتۇرپ ھەر بىرى ئۆز ھۈنىرىنى كۆرسۈتۈشكە باشلىدى.ئۇلار ناخشا سازغا  شۇ قەدەر ماھىر ئېدىكى شاھ ئۇلارنىڭ ھۈنىرىدىن بەكمۇ زوقلىنىپ شادلىقى ئەۋجىگە چىقتى. شاھنى مەپتۇن قىلغىنى پەقەت ئۇقىزلارنىڭ ئۆزگىچە ھۈنەرلىرىلا ئەمەس ئېدى.شاھ مەي ۋە ناخشا ئۇسۇلدىن باشقا بۇ گۈزەللەرنىڭ سېھىرلىك كۆزلىرىدىنمۇ مەست بولۇپ كەتكەن ئېدى.ئىشىق دەردىدە تەنلىرى سىرقىراپ يۈرىكىدە ئوتلار لاۋۇلداپ يانماقتا ئېدى.
-بۇ قىزلار كىم ئىكەن؟- دەپ سورىدى شاھ،-ئۇلار ناخشا-ئۇسۇلغا نىمانچىۋالا ماھىر،مەن بۇ سىرلاردىن خەۋەر تاپسام بولامدۇ؟!
-ئەيشەھرىيار،سۆزۈمنى ئاڭلىسىلا،-دېدى بەرزىن جاۋاپ بېرىپ ،-بۇ ئالەم دىيارى سىلىسىز ئۆتمىسۇن.جاناپلىرىغا ئايان بولسۇنكى، بۇ قىزلارنىڭ ھەممىسى مېنىڭ قىزلىرىم.جىگىرىم،باغرىم ۋە دۇنيادىكى قالار ئىزلىرىم.ئۇلارنىڭ بىرى غەزەلخان،بىرى ماھىر چاڭچى سازەندە،يەنە بىرى بولسا داڭدار ئۇسۇلچىدۇر.سايىلىرىدا مەن ھېچنىمىدىن غەم يېمەي پاراۋان تۇرمۇش كەچۈرىمەن.باغلىرىم،يەر-زىمىنىم،دىنار -دىرھەملىرىم يېتەرلىك بولۇپ ئەۋلادمۇ-ئەۋلاد يەپ-ئىچىشىمىزگە يېتىدۇ.كۆرۈپ تۇرۇپلا، بۇ ئۈچ قىزىممۇ تەڭرى ماڭا ئاتا قىلغان ئامەت بولۇپ، ئۈچىلىسىلا ھۆسۈن-لەتاپەتتە تەڭداشسىزدۇر.ئەي ئاي يۈزلۈك غەزەلخان قىزىم،قانابى شاھ ئالىيلىرىنى تەرىپلەپ يېڭى بىر قەسىدە توقۇپ ئۇنى غەزەل قىلىپ  ئېيتىپ بەرگەن بولسىڭىز!
قىزلار ماقۇل بولۇپ ئۆز ماھارەتلىرىنى كۆرسۈتۈشكە يېڭىۋاشتىن كىرىشىپ كەتتى.
بىرى ناخشا باشلىدى،يەنە بىرى كەلتۈرۈپ ساز چالدى.ئۈچىنچىسى ئۇنىڭغا ئۇسۇل ئوينىدى.ئۇلار بۇ قالتىس ھۈنەرلىرى ئارقىلىق سورۇندىكىلەرنىڭ دىلىدىن غەم كىرلىرىنى تامامەن چىقىرىپ تاشلىدى.
غەزەلخان قىز ناخشىسىنى ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن يۈزىنى شاھ تەرەپكە بۇراپ مۇنداق دېدى:
-ئەي بەھرام شاھىم،سۆزۈمنى ئاڭلىسىلا! سىلى گويا كۆك يۈزىدىكى نۇرلۇق  ئايغا ئوخشايلا.دېمەك سىلى بۇ دۆلەتكە مۇناسىپ شاھ ھېساپلىنىلا.يۈزلىرى گويا ئايدەك،قەددىلىرى شەمشادتەك،مەملىكىتىمىز تاجۇ-تەختلىرى بىلەن ئاۋاتتۇر.كىمگە يۈزلىرىنى سەھەردە كۆرۈش نېسىپ بولسا بۇ ئۇنىڭ ئۈچۈن بەختتۇر. چاچلىرىمۇ دىماغقا سۈرتسە ئەنبەردەك خۇشبۇي پۇرايدۇ.قامەتلىرى بەئەينى بىر قىران يولۋاستۇر. شۇنداق ئىكەن شانۇ-شەۋكەتلىرى دائىما داۋاملىشىپ ئاداققا يەتسۇن.چېھرىلىرى گوياكى گۈلنار بەرگىگە ئوخشايدۇ. مېھىرلىرىدىن  كۆڭۈللەر گۈلشىنى ياشنار.دىللىرى بەئەينى ئەزىم دەريادۇر.ئۇ ئەل ئىشقىدا دائىما مەۋج ئۇرسۇن.قىلغان بارلىق ئىشلىرى ئوڭۇشلۇق،ئۇتۇقلۇق بولسۇن.ساداق ئاتسىلا ئوۋ ئوقلىرىغا يولۋاس چۈشسۇن.سىلى شۇ قەدەر ئۇلۇغ مەرگەنكى،ئاتقان ئوقلىرى خاتاسىز  قىلنىمۇ تىشىپ ئۆتەر.ئادالەتلىرىدىن سۇ سۈتكە ئايلانسۇن.قەددىلىرى قۇۋۋەتكە لىقتولغان بولغاچقا ،باتۇرلار سىلىنىڭ ئاتقان ئوقلىرىنى كۆرگەندە ھەيرانلىقتا ئاغزىنى كاماردەك ئېچىپ ھەيكەلدەك قېتپ تۇرۇپ قالار.جەڭ كۈنلىرى دۈشمەن قوشۇنىدا ھېساپسىز لەشكەر بولسىمۇ، لېكىن سىلى شىددەتتە يەكسار بولغاچقا سىلىگە تەڭ كېلەلمەي يەر بىلەن يەكسان بولار.
شاھ بەھرام قىزنىڭ ناخشىسىنى ۋە ئۆزى ھەققىدىكى تەرىپلىرىنى ئاڭلاپ ھاياجانلاندى.قولىغا مەي تولغان جامنى ئېلىپ بەرزىن دېھقانغا قاراپ بىر سۆز ئېيتتى:
-ئەي پەھلىۋان مەرد،سىز شۇ كەمگىچە  جاھاندا كۆپ شادلىق ۋە غەم-دەردلەرنى كۆرگەن.سىزگە بىر ئىلتىماسىم بار شۇنى قوبۇل قىلغايسىز.شۇنى دېمەكچىمەنكى،پۈتۈن جاھاننى قېدىرىپ كەزسىڭىزمۇ مېنىڭدىن ئەۋزەلرەك كۈيوغۇلنى تاپالمايسىز.چۈنكى مەن شاھلار شاھى مەن.بۇ خۇسرەۋ سۈپەت ئۈچ قىزىڭىزنى ماڭا بەخىش قىلىڭ.تاجىڭىز شولىسىنى ئۇ كەيۋانغا يەتكۈزۈڭ.
ئايا شەھرىيار،-دېدى بەرزىن جاۋاپ بېرىپ،-سىلىگە بۇمەي بىلەن بىرگە شادلىق يار بولسۇن.قېنى ئېيتسىلىچۇ،بۇ دۇنيادا جۈرئەت قىلىپ تۇرۇپ تەلەپلىرىگە قارشى تەلەپ قويالىغان كىم بار؟! مەن رازى،سىلى مېنى غۇلاملىققا، تەختلىرى يېنىدا قۇللۇق قىلىشقا  قوبۇل قىلسىلا! مەن شانۇ- شەۋكەتلىرىنى ۋە بارچە بەختلىرىنى قوغدايدىغان تىلتۇمارلىرى بولاي.مەيلى لۇتپىلىرى تۈپەيلى ئۈچ قىزىم قۇللىرى ئورنىدا خىزمەتلىرىدە بولسۇن.
          پادىشاھ بۇ ئۈچ نەپەر قەددى سەرۋىدەك ھال چېھىر پەرىنى خۇش كۆرۈپ خوتۇنلۇققا  تاللىدى. چۈنكى ئۇلارنىڭ ھەر بىرى بەئەينى بىردىن تولغان ئاي ئېدى.بۇ ئۈچ ساھىپجامال  شاھقا راسا ماسلىشىپ تاجۇ- تەختنىڭ يېڭى زىننىتىگە ئايلاندى. شاھبەرزىن دېھقانغا رەھمەت ئېيتىش يۈزىسدىن مۇنداق دېدى:
        -ئەي شاھى جاھان،كۆڭلۈمدە بار بولغان ياخشى-يامانلارنىڭ ھەممىسىنى سىلىگە ئىزھار ئېتەي.مېنىڭ پالاس،لىباس،زىب-زىننەت،يىمەك-ئىچمەك قاتارلىق بارلىق راھەتلەردىن غېمىم يوقتۇر.ھازىر پەقەت ئىككى يۈز تۆگىلىك مېلىملا بار.بەلكىم مال-مۈلكىم ئۇنىڭدىنمۇ كۆپراقتۇر.بىلەيزۈك،ھالقا ۋە تاج –تەختىمنىڭ ھەممىسى قىزلىرىمغا مەنسۇپ بولسۇن،چۈنكى ئۇلار مېنىڭ بەختىمدۇر.
        -بىساتىڭىزدىكى مۈلكى ئەنجاملارنىڭ ھەممىسى قايىدا قېپ قالسۇن،-دېدى شاھ كۈلۈپ تۇرۇپ،-مەن ھېچنىمىڭىزگە تەگمەي،ھازىرقى پەرمانىم شۇكى قىزلىرىڭىزنى داۋاملىق غەزەل ئوقۇتۇڭ ۋە شىرىن مەيلەردىن قۇيۇڭ.بەزمىمىزنى داۋام ئېتەيلى.
       - ئايدەك بۇ ئۈچ قىز كەيۇمەرس ۋە ھۇشەڭ يولىدا تەڭداشسىزدۇر،-دېدى بەرزىن جاۋاپ بېرىپ،-بۇلار خاكى،روھى،ھەتتا ھەر بىر تال چېچى ، تىنىقلىرىغىچە ھەممىسى سىزگە تەئەللۇقتۇر.ئەمدى مەن ئۇلارنىڭ ئىسمىنى ئېيتىپ بېرەي.كەنجى قىزىمنىڭ ئىسمى مەھاپەرد،ئىككىنچىسىنىڭ ئىسمى فەرانەك،چوڭىنىڭ بولسا شەنبەلىد.
شاھىنشاھ بۇ ئۈچ دىلبەرنىڭ ھەممىسىنىلا خۇش كۆرۈپ مەھبۇبەلىككە قوبۇل قىلدى.لەشكەرلىرىگە بۇيرۇپ تۆت ئالتۇن تەخت تەييار قىلدۇردى.بۇ ئۈچ نازىنىن گىلەمگە ئولتۇردى.ھەر بىرىنىڭ خىزمىتىگە ئاتمىشتىن رۇملۇق خادىم تەيىن قىلىندى.ئۇلار بۇ قىزلارنى شىرىن زۇۋاندا تەرىپلەپ تەختىراۋاندا ئېلىپ مېڭىشتى.بۇ ئۈچ ئاي-ماھنىڭ ھەممىسى زەررىن شەبىستانغا كىردى.پادىشاھ ئۇلارنىڭ جامالىدىن مەست ئېدى.
ئەمدى بىز شەھرىيارنىڭ سىرتتا قالغان لەشكەرلىرىنىڭ ئەھۋالىنى بىلىپ باقايلى.شاھ ئۇزاققىچە قايتىپ كەلمىگەندىن كېيىن بىر غۇلام شاھىنشاھنىڭ قامچىسىنى ئېلىپ ئېھتىرام بىلدۈرۈپ تۇرۇپ دەرگاھ ئالدىغا ئىلدى.پۈتكۈل قوشۇندا بۇ قامچىدىن ئۆزگە ھىچقانداق نىشان يوق ئېدى.كىمنىڭ كۆزى قامچىغا چۇشسە شۇ شۇئان بېرىپ ئۇنى سۆيۈپ تاۋاپ قىلاتتى. شۇنىڭ بىلەن پۈتكۈل قوشۇن يىنىچلىنىپ ھېچقانداق غەيرى ئەھۋال يۈز بەرمىدى.
ئەمدى يەنە شاھنىڭ ئەھۋالىنى بىلەيلى: شاھ تېخىچە سەپەردە ئېدى.ئۇ تەختىراۋاندا گىلەمدە ئولتۇرۇپ بەختىيارلىق ئىلكىدە مەستانە بولغۇنچە مەي ئىچمەكتە ئېدى.تېزراق ئوردىغا قايتىپ بېرىپ بولۇشنى ئارزۇ قىلاتتى.ئاخىر بۇ ئارزۇيىغىمۇ يەتتى.گۆھەردەك قەسىردە ئايدەك ئۈچ دىلبەر بىلەن ئارام ئېلىپ جەننەت ھوزۇرىنى سۈردى.شۇ تەرىقىدە بىر ھەپتە تاماششا ۋە سۆھبەتلەر قۇرۇپ راھەت كۆردى.بەرزىنگە ناھايىتى نۇرغۇن ئىنئام-سوۋغاتلارنى بېرىپ مەخسۇس كىشىلەردىن ئەۋەتىپ بەردى.

سەككىزىنچى كۈنى شاھ ئوۋغا چىقتى.مىڭ لەشكەر ئۇنىڭغا  ھەمراھ بولۇپ بىرگە چىقتى. بۇ باھار پەسلى بولۇپ ئوۋنىڭ ئالتۇن پەسلى ئېدى. دەشت-باياۋان قۇلان بىلەن تولغان ئېدى.قۇلانلار نەچچە توپ بولۇپ كىچىكلىرى بىر بىرىنى قوغلىشىپ ئوينىسا ئەركەكلىرى بايتال تالىشىپ بىر بىرى بىلەن جەڭ قىلىشار ئېدى. بەھرام قولىدا كاماننى ئوينىتىپ ماھىرلىق بىلەن ئوۋ ئوۋلىماقتا ئېدى.تۇيۇقسىز يېقىنلا يەردە جەڭ قىلىشىۋاتقان  ئىككى ئەركەك قۇلان   كۆرۈندى.ئۇلار بىر-بىرىنى قان ئىچرە پايمال قىلىشىپ بىرى يېڭىلدى.غالىپ چىققىنى باياۋان ئارا يۈرۈپ بىر ئۇرغاچى قۇلانغا زور سالدى.  شاھ بۇ ھالنى كۆرۈپ ئۇنى ئاتماق بولۇپ قادىر خۇداغا ئىلتىجا قىلىپ تۇرۇپ ئىككى ئۇچلۇق ئۆتكۈر ئوقتىن بىرنى يايغا ئورناتتى.ئوقنىڭ ئۇچىنى قۇلانلار تەرەپكە قارىتىپ كىرىچنى راسا تارتىپ قويۇۋەتتى.ئوق شىددەت بىلەن ئۇچۇپ بېرىپ  جۈپلەشكەن قۇلانلارنى بىر بىرىگە چەمبەرچەس مىخلىۋەتتى.دېمەك ئۇ بىر تال ئوق بىلەن ئىككى قۇلاننى بىمالال ئېتىپ يىقىتتى.ئەسكەرلەر بۇ كارامەتتىن لال بولۇپ قېلىشتى.ئۇنىڭ مەرگەنلىكتىكى ئۈستۈن سەنئىتىنى تەرىپلەپ، ھېساپسىز ھۆرمەت بىلدۈرۈپ ، تەھسىن-ئاپىرىنلار ئېيتىشتى:
-ئەي شاھىم،كارامەت مەرگەن ئىكەنلا،ئىگەم سىلىنى يامان كۆزلەر،زىيانلىق سۆزلەردىن ئامان ساقلىسۇن. ھەر بىر كۈنلىرى بايرامدەك خۇشال ۋە ئەھمىيەتلىك ئۆتسۇن.سىلى ھەقىقەتەنمۇ مەردلىك بابىدا ساھىپقىران.ھەم ئۇلۇغ شاھ،ھەم خۇسرەۋدەك تەڭداشسىز قەھرىمان!

بەھرام ئۇچقۇر تۇلپارىغا قامچا بېسىپ ئۇزۇن يوللارنى باستى.بىر توقايزارغا كەلگىنىدە ناگاھ  جاڭگاللىقتىن ئىككى شىر چىقىپ كەلدى. شاھ قورقۇپ قاچماستىن ياكى تەمتىرەپ تۇرماستىن دەرھال كاماننى ئېلىپ ئۇنىڭغا ئوق سالدى ۋە ئوقنى ئۇلارغا قاراتتى.بىرىنچى ئوق چاقماق تېزلىكىدە ئۇچۇپ بېرىپ ئەركەك شىرنىڭ كۆكسىگە تېگىپ تاكى ئارقىسىغىچە ئىچكىرلەپ پاتتى.ئەمدى ئوۋلاش  نۆۋىتى چىشى شىرغا كەلگەندە بەھرام ئۇنىڭغا قىلىچ ياكى ئوق ئىشلىتىپ يۈرمەستىن بەلكى بېلىدىكى شايى بەلبېغىنى يىشىپ بىرنەچچە قېتىم ئوينىتىش بىلەنلا ئۇنى مىدىر-سىدىر قىلالمىغۇدەك چۈشەپ قويدى.
     شاھ بىلەن ھەمراھ بولۇپ بىرگە ماڭغانلار بۇ كارامەتكە  يەنە بىر قېتىم ھەيران بولۇشتى.شاھ ئۇلارغا چۈشەنچە بېرىپ مۇنداق دېدى:
    -بۇ شىرنى تۇتۇشقا ئوق ئىشلىتىشنىڭ ھاجىتى يوق ئېدى. قولۇمغا چىققىنى ئالدىدىكىسىدەك ئكتكۈر ئوق بولماستىن بەلكى ئۆتمەسرەك ئاددىي ئوق ئېدى.
ئەمەلدارلار شاھقا دەرھال  ئاپىرىن ئوقۇشتى:
-ئەي شاھى زىمىن،نامىڭىز جاھاندەك ئۇلۇغ بولسۇن! تاكى بۇ تەختى-ئالەم پەيدا بولغاندىن تارتىپ بۇكەمگە قەدەر ئالەم خەلقى سىلىنى بېسىپ چۈشكىدەك باتۇر ھەم غەيۈر پادىشاھنى كۆرۈپ باققان ئەمەس.بايا ئۇچسىز ئوق بىلەنمۇ شىرنى غۇلاتتىڭىز.ئەگەر شەمشەر ئوينىتىدىغان بولسىڭىز ئۇنىڭ زەربىسى تاغنىمۇ يەنچىپ تاشلىغۇدەك.
شىر ئوۋى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن بەھرام جاڭگاللىققا قاراپ ئات سۈرۈپ سەپىرىنى داۋاملاشتۇردى.سادىق لەشكەرلىرىمۇ ئاتلىرىنى سۈرۈپ، شاھ بىلەن يانمۇ-يان يۈرۈپ چۆلنى چاڭغا باستۇردى.
ئۇلار شۇنداق تېز يۈرۈپ قويلىرى ئەلۋەك بىر يايالاققا يېتىپ كەلدى.قوي بېقىۋاتقان بىر چوپان قۇراللىق بىر توپ ئادەمنىڭ باستۇرۇپ كېلىۋاتقانلىقنى كۆرۈپ سېلىپ قويغان ئايىقىنىمۇ كېيىشكە ئۈلگۈرمەي يالىڭاياق قېچىپ كەتتى.لېكىن چوپانلارنىڭ باشلىقى قاچمىدى.بەھرام ئۇنىڭ يېنىغا كېلىپ گەپ سورىدى:
-بۇ دەشت باياۋاندىكى توقايلىقتا ئۆي سېلىپ ماكان تۇتقان ۋە قوي بېقىۋاتقان كىشى كىم، ئۇ ھازىر نەدە؟
-ئايا،نامدار، بۇ قويلارنىڭ ھەممىسى زەرگەرنىڭ.مەن ئۆزۈم ئۇلارنى بېقىپ بېرىشنى ئىختىيار قىلغان،-دېدى چوپانلار  باشلىقى جاۋاپ بېرىپ،-كېچە مەن ئۇلارنى تاغدىن بىمالال ھەيدەپ چۈشتۈم.خوجايىنىم بەدۆلەت،بۇ دەشتنى پىسەنتىگىمۇ ئىلمايدۇ.ئۇ شۇ قەدەر بايكى، مال- مۈلكى، زەر-كۈمۈشلىرى،ياقۇت،بىللۇر ۋە گۆھەرلىرى بىھېساپتۇر. ئۇنىڭ بۇ دۇنيالىقتا بىرلا قىزى بار. ئۇ قاپقارا چاچلىرى بەلدە ئويناپ تۇرۇدىغان چاڭچى قىز. ئۇ ھەر كۈنى ئەشۇ گۈزەل قىزىنىڭ قولىدىن مەي-ھاراق ئىچىپ راھەت ئىچىدە ياشايدۇ.دۇنيا ھازىرغىچە بۇنىڭدىن ئارتۇق دۆلەتمەن قېرىنى كۆرۈپ باقمىغان.بۇمۇ ئۇنىڭ ئامىتى.ئەگەر شاھ بەھرام ئادالەتلىك بولمىغان بولسا ئۇمۇ بۇنچىۋالا بېيىيالمىغان،دۆلەتمەن بولۇپ نام چىقىرالمىغان بولاتتى.شاھىنشاھىمىز بايلىق ۋە زەرگە ئىنتىلمەيدۇ.ۋەزىر ۋۇزرالىرىغىمۇ شۇنداق تەلىم بېرىپ تۇرىدۇ.ئەي مېھمان سىلىدىن بىر ئىشنى سوراپ باقاي،بايا قانخور ئىككى شىر بىلەن جەڭ قىلىپ ئۇنى ئۆلتۈرگەن مەرد كىم؟ خۇدا ئۇنىڭ ئۆمرىنى ئۇزۇن قىلسۇن. تۇرمۇشىنى خاتىرجەملىككە ئېرىشتۈرۈپ زەررە دەرد قوندۇرمىسۇن.
-ئۇ شىرلار بىر باتۇرنىڭ ئككى ئوقى بىلەن ئۆلتۈرۈلدى،-دېدى شاھ ئۆزى ئاتقانلىقىنى يوشۇرۇپ،-ئەي چوپان سەن بىزگە ئۇ كىشىنىڭ ئۆيىنى كۆرسەت.بىز قاراڭغۇ چۈشۈپ ئۇنىڭ ئىشىكلىرى تاقىلىپ بولۇشتىن بۇرۇن بېرىپ ئۇنىڭ بىلەن كۆرۈشۈۋالايلى.
-مېنىڭ بىرگە بېرىشىمنىڭ ھاجىتى يوق.ئۆيى يېقىنلا يەردە.ئارغىمىقىڭىزنى تېز چاپتۇرۇپ ئۇدۇلغا بىردەملا ماڭسىڭىز كۆزىڭىزگە سۇلۇق بىر قىشلاق چېلىقىدۇ.ئۇ جاينىڭ نامى پۈتۈن يۇرت بويىچە مەشھۇر.ئايۋان سارىيىمۇ ھەممە ئۆيدىن باشقىچە پەرىقلىنىدۇ.يەنە بىر بەلگىسى شۇكى،شۇ ئەتراپقا بېرىپ ئوبدان قۇلاق سالساڭلار ئۇنىڭ ئۆيىدىن نەغمە-ناۋانىڭ يەنى چاڭنىڭ كىشىنى مەست قىلغۇدەك يېقىملىق ئاۋازى ئاڭلىنىپ تۇرىدۇ.شۇنىڭغا قاراپ ئاسانلا تاپالايسىلەر.
شاھ بەھرام ئۇنىڭ سۆزىنى ئاڭلاپ ۋەزىرى روزبېھنى لەشكەرلىرى بىلەن  شۇ يايلاقتا قالدۇردى.ئۆزى بىلەن بىرگە بېرىشقا شاھانە كىيىنگەن خادىملار(ئەڭ يېقىن كىشىلىرى)دىن يەتتە كىشىنى تاللىۋېلىپ چوپان كۆرسەتكەن تەرەپكە يۈرۈپ كەتتى.
شاھ ماڭغاندىن كېيىن رۇزبېھ  بولغۇسى ئىشلارنى تەسەۋۋۇر قىلىپ يېنىدىكىلەرگە دېدى:
-پەرىزىمچە ئىران شاھى زەرگەرنىڭ ئۆيىگە بېرىپ ئىشىكنى قاققاندا زەرگەر شۈبھىسىز ئىشىكنى ئاچىدۇ.كۆڭلىدە بارىنى ئېيتىپلا قالماي ۋە ئىلكىدە بارىنىمۇ ئايىمايدۇ.شاھىمىز ئۇنىڭدىن قىزىنى خوتۇنلۇققا سورىشى،بېشىنى تاج بىلەن ئورىشى مۈمكىن.شۇنىڭدىن كېيىن ھەرەمگە ئۇ گۈزەلنى باشلايدۇ.بەرزىننىڭ ئۆيىدىمۇ مەئىشەت سۈرىدۇ.شاھىمىز ئەيش-ئىشرەتكە زادىلا تويمىدى.تا تاڭ ئاتقانغا قەدەر يارنىڭ چېچىنى قويۇۋەتمىدى.ئۇنىڭ ھەرەملىرى يۈزدىن ئاشىدۇ.شاھ مۇنچىلىك ئاشىق بولۇپ خوتۇنلارغا بېرىلىپ كەتسە بەكمۇ ياماندۇر.بۇ خوتۇنلارنىڭ ھەر بىرى ئۆزگىچە گۈزەل بولغاچقا شاھنى ئۆزىگە ئەسىر قىلىۋېلىپ دۆلەت خەزىنىسىنى ۋە شاھنىڭ سالامەتلىكنى خورىتىدۇ.مۇشۇنداق بولىۋەرسە رۇمدىن چۈشكەن باج بىر ئايلىق خىراجىغىمۇ يەتمەيدۇ.بۇنچىۋالا قەددى –قامەت،قۇياش كەبى ھۆسنى كامالەت بىلەن ئۆزىنى تۇتۇۋالالماي ئىشقى مۇھەببەت دېڭىزىغا چۆكۈپ كېتىش تولىمۇ خەتەردۇر.قېنى دەپ بېقىڭلارچۇ، كىم ئۇنىڭچىلىك زور پەھلىۋاننى،بىر ئوق بىلەن ئىككى قۇلاننى ئۆلتۈرگەن قەھرىماننى كۆرۈپ باققان؟ئەگەر ئۇ ئاياللار ئەيشىدىن ئادا بولمىسا بەدىنى بوشىشىپ تاختىغا ئايلىنىپ قالىدۇ.شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا يۈزى سارغىيىدۇ،كۆزى ئولتۇرۇشۇپ،قاپىقى چوڭقۇرلايدۇ.كۆز نۇرى بارغانسېرى ئاجىزلايدۇ.خېىنملار خىيالىدىن ھەتتا چاچلىرىمۇ ئاقىرىپ كېتىدۇ.شۇندا چاچ ئېقى ئۇنى ئۈمىدسىز قىلىپ قويسا نىمە ئامال قىلىمىز؟ شەھۋەتخۇمارلىق شۇ قەدەر يامانكى ئۇ ياش قامەتنىمۇ ئېگىۋېتىدۇ.كۈنلەر شۇ يوسۇندا ئۆتىۋەرسە ئاپەت باشلىنىدۇ.ئەسلى خوتۇن كىشىگە كۆپ يېقىنچىلىق قىلمىغان ياخشى.ئۇنىڭغا ئايدا پەقەت بىر قېتىملا يېقىنچىلىق قىلسا كۇپايە.ئۇندىن ئارتۇق بولۇپ كەتسە بالاسى تولا.ئەر ىوتۇنچىلىق مۇناسىۋەت كۆڭۈل خوشلىقى ئۈچۈن ئەمەس ئەسلى نەسىل قالدۇرماق ئېھتىياجى ئۈچۈنلا يارالغان.ئەقىللىق كىشى بۇ خىل تەشۋىشتىن يىراق تۇرۇشى لازىم.بۇرۇنقىلارنىڭ مۇنداق ھېكمىتى بار:
       كىمىكى بېرىلدى شەھۋەت تامان،
       جىسمىدىن كېمىيىپ بارار ئىسىل قان.
بەھرام شاھ ئادەملىرى بىلەن قەسىرگە يېتىپ كەلگەن چاغدا تۈن ئاللىقاچان ئەتراپقا  قاپقارا چېدىرىنى يېيىپ بولغان ئېدى.
قۇياش كۆزدىن يوقالغۇچە بەھرام يېنىدىكى يارانلىرى بىلەن سۆھبەتداش بولۇپ شۇ تەرىقىدە يول يۈردى.ئۇلار مەنزىلگە يەتمەي قاراڭغۇ چۈشتى.بەھرام يەنىلا نۆكەرلىرى بىلەن ئەشۇ قىشلاق تامان سەپىرىنى داۋاملاشتۇرۇۋەردى.ئۇلارئۇزاق يوللارنى باسقاندىن كېيىن ئاخىر زەرگەرنىڭ ئۆيىگە يېتىپ كەلدى.ئۇلار كېچىدە باشقا ئۆيگە خاتا كىرىپ قالماسلىق ئۈچۈن چوپان دەپ بەرگەن بەلگە بويىچە قاياقتىن چاڭ ئاۋازى چىقاركىن دەپ ئەتراپتىكى ئاۋازلارنى تىڭشىدى.
دېگەندەك  قىشلاقتىكى ھەممىدىن يورۇق كۆرۈنگەن بىر ئۆيدىن دىلنى مەپتۇن قىلارلىق دەرىجىدىكى چاڭ ئاۋازى كېلىپ تۇراتتى.شاھ ئۈن چىقارماستىن ئۈن چىقىۋاتقان  تەرەپكە يېقىنلاپ كەلدى.دەرۋازا ئالدىغا كەلگەندىن كېيىن خۇدانىڭ نامىنى تىلغا ئېلىپ تۇرۇپ ئىشىك زەنجىرىنى ئارقىمۇ-ئارقا قاقتى.بىر چاغدا دەرۋازا ئاچقىلى چىققان خىزمەتكار ئايالنىڭ:-تۈن كېچىدە بىمەھەل كېلىپ ئىشىك قاققان كىم، نىمە ئادەم سىلەر،كىمنى ئىزدەيسىلەر؟ -دەپ سورىغان ئاۋازى ئاڭلاندى.جاۋاپ شۇنداق بولدى:
   -شاھ بىلەن بىرگە بۇ دەشت چۆلگە شىكارغا چىققان ئېدۇق.كەچ كىرىپ قالغاچقا يولنى تاپالماي تېنەپ قالدۇق.ئەگەر بۇ تۈندە كوچىدا ياتايلى دېسەك ئوغرى-يالغاننىڭ ئېتىمىزنى ۋە بىساتىمىزنى ئېلىپ قېچىشىدىن قورقتۇق.بىز شۇتاپتا ئاچ، دەرمانسىز، پاناھسىز ئەھۋالدا قالدۇق.شۇڭا سىلەرنى بىزنى قوندۇرۇپ پاناھ بولارمىكىن دەپ ئۈمىد كۈتۈپ بۇ يەرگە كەلدۇق.
  خىزمەتكار ئايال كىرىپ خوجىسىغا ئەھۋالنى بايان قىلدى:
  -ئەي خوجام بىر يىگىت قونالغۇ سوراپ كىرىپتۇ.ئۇ:‹‹كوچىدا قالسام بىساتىمنى ئوغرى ئالىدۇ،ئالتۇن جابدۇقلىرىم بىلەن ئۇچقۇر ئېتىمنىڭ يوقاپ كېتىشىدىن قورقىمەن›› دەيدۇ.خوجا شۇنداق بۇيرىدى:
  -تېزدىن بېرىپ ئىشىكنى ئاچقىن.ئۆيگە مېھمان كەلسە قىزغىن كۈتۈۋالماق ۋە خىزمىتىدە بولماق بىزنىڭ مېھماندارچىلىق نېزامىمىزدۇر.
  كېنىزەك تېزلىكتە چىقىپ ئىشىكنى ئاچتى ۋە بەھرامغا قاراپ دېدى:
  -ئەي يىگىت، قېنى مەرھەمەت،چاپسان ئۆيگە كىرىڭ!
شاھ ھويلىغا كىرىپ ئاجايىپ بىر جاينى كۆردى.نۇرغۇن  سارايلار ئىچىدىكى بىر ساراي خىزمەتكارلار بىلەن لىق تولغان ئېدى.
بەھرام بۇ ھادىسىدىن ھەيران بولۇپ شۇئان خۇداغا ئىلتىجا قىلىپ دېدى:
-قادىر خۇدايىم،سەن ئۆزۈڭ ھەردائىم بەندىلىرىڭگە رەھنەمادۇرسەن.بۇ قەلبىم ھەمىشە ئادالەتلىك ،دىلىم بولسا تەمەدىن پاك بولسۇن.تىلىكىم شۇكى،قىلغان ھەر بىر ئىشىمغا ئادالەت قانات بولسۇن.مېنىڭ دەۋرىمدە پۇقرالار ھەمىشە شادىمان ياشىسۇن.ئەقىل-كارامىتىمنى زىيادە قىلغايسەن.بارچە مىللەتنى زەرگە ئوخشاش قەدىرلىك،مېنى دۇنيادا ھەممىدىنمۇ نام- شۆھرەتلىك قىلغايسەن!
شاھىنشاھ ئىگىز ئايۋانغا چىققاندا ناگاھ ئاجايىپ كېلىشكەن بىر گۈزەل جانانغا كۆزى چۈشتى.ئۆي ئېگىسىنىڭ مېھمان كىرگەندە ئورنىدىن تۇرۇپ تەزىم بەجا كەلتۈرمىكى رەسىم قائىدە بولغاچقا قىز ئورنىدىن تۇرۇپ شاھ بەھرامغا ئىگىلىپ تەزىم قىلدى،ئارقىدىنلا مۇنداق  دېدى:
-ئەي مېھمان خۇش كەپسىز،بۇ ئاخشام بىزنىڭ ئۆيدە سىزگە بەخت يار بولسۇن.تەڭرى ئىشىڭىزنى ئوڭ،رىزقىڭىزنى چوڭ قىلسۇن.بارچە دۈشمەنلىرىڭىز بەختىڭىزگە  ھەسەت قىلىپ،ھەسەت زەھىرىدىن قان قۇسۇپ،خارۇ-زار بولۇپ ئۆلسۇن!
شاھ بەھرام تېگىگە ئورۇن سېلىپ بېرىلىپ تۆردە ئولتۇرغۇزۇلدى. ئالدىغا داستىخان يېيىىلدى.ساھىپخان ئۇنىڭ قۇياشتەك ھۆسنىدىن ھوزۇرلىنىپ شادىمان بولدى.كېنىزەكلىرىگە بۇيرۇپ داستىخاننى تۈرلۈك تائام،يەل -يېمىش دېگەندەك نازۇ نېمەتلەرگە تولدۇرۇۋەتتى.ئۇندىن باشقا سىرتتىكى چاكارلارغا مېھماننىڭ ئېتىغىمۇ ياخشى قاراش،ئۇنىڭغا ياخشى يەم سېلىپ بېرىش،يايلىنى يۇيۇپ-تاراش تاپىلاندى. بىللە كەلگەن نۆكەرلىرىنىڭ  ياتىدىغان يېرىمۇ تەيىن قىلىپ بېرىلىپ ياخشى ئورۇنلاشتۇرۇلدى.
بارلىق ئورۇنلاشتۇرۇشلار تۈگىگەندىن كېيىن ساھىپخان ئورنىنى شاھ بەھرامغا يېقىنراق سۈرۈپ ئولتۇرۇپ ئاجايىپ قىزغىن مۇئامىلە بىلەن  مېھمان كۈتۈشكە باشلىدى.قولىدىن كېلىدىغانلىكى ئىلتىپاتلىرىنى ئايىمىدى.ئۇ شاھ بەھرامغا مۇنداق دەيتتى:
-ئەي مەردۇ-مەردان،مېنىڭ ئۆيۈمنى ئۆز ئۆيىڭىزدەك بىلىپ قىلچە تارتىنماڭ، قورۇنماڭ! ئۇشبۇ تەكلىپىمنى قوبۇل قىلىپ كۆڭۈللۈك غىزالىنىڭ.قۇرسىقىڭىز بىراز تويغاندىن كېيىن قولىڭىزغا جام ئېلىڭ.مەي سىزنى مەست قىلىپ ئۇيقۇ غالىپ كەلگەندە سىزگە ھالاۋەت ئىچىدە ئۇخلىغۇدەك جاي تەييارلاپ بېرىمەن.ھازىر يەپ-ئىچىپ كۆڭۈل ئاچىدىغان چاغدا راسا يايرىۋېلىپ ئاندىن ھاردۇق يېتىپ ئۇيقىڭىز كەلگەندە ئۇخلاپ ئارام ئېلىڭ.ئەتىگەنلىككە قېنىپ ئۇخلاپ ئورنىڭىزدىن قوپقاندا ئاندىن يولىڭىزغا كېتەرسىز.

-ئەي مەرد ساھىپخان،-دېدى شاھ بەھرام جاۋاپ بېرىپ،-مەن بىمەھەل ۋاقىتتا كېلىپ سىلەرنى ئاۋارە قىلدىم.سىلەرنىڭ ماڭا قىلغان ئىلتىپاتىڭلار بەكمۇ زىيادە بولدى. مېنىڭ مۇشۇنداق كېچىدە دالىدا  پاناھسىز قالغان چېغىمدا سىلەردەك ياخشى ئادەملەرگە ئۇچراپ پاناھقا ئېرىشكەنلىكىم،خۇددى ئۆز ئۆيۈمدىكىدەك، كەڭتاشا يەپ-ئىچىپ ئازادە ئولتۇرالىغىنىم ئۈچۈن تەڭرىگە شۈكرى ئېيتىمەن.
كېنىزەك قىز ئاپتۇۋىدا سۇ كەلتۈردى.مېھماننىڭ قولىغا سۇ بېرىۋاتقىچە ئۇنىڭدىن كۆزىنى ئۈزەلمەي قالدى.قولغا سۇ بېرىپ بولغاندىن كېيىن جام بىلەن لالىرەڭ مەي ئېلىپ كەلدى.مېھماننىڭ لېۋى جامغا تەككەندىن كېيىن جامدىكى شىرىن مەي ئۇنى خۇش كەيىپ قىلىپ دىلىغا ئارام بەردى.
ساھىپخان  دەسلىپىدە ئۆزى بىر جام مەي ئىچتى.ئاندىن تېزلىكتە گۇلاب جامنى تولدۇردى ۋە بەھرامغا ئۇزاتتى.قىزىقىش ئىچىدە ئۇنىڭ  نام نىشانىنى سورىدى:
-ئەي ئەزىز مېھمان،نام نىشانىڭىز نېمە؟ قورۇنماستىن راستى بىلەن بايان قىلىڭ.سىزگە سادىق بولۇشقا، سىرىڭىزنى ھېچكىمگە پاش قىلماسلىققا بەھرام شاھ نامىدىن قەسەم  بېرىمەن.
شاھ بەھرام بۇ گەپنى ئاڭلاپ كۈلدى.شۇنداقتىمۇ ھەقىقى سالاھىيىتىنى يوشۇرۇپ شۇنداق جاۋاپ بەردى:
-ئىسمىم گۇشەسىب،كەسپىم ئوۋچى.مەن بۇ ياققا يېقىملىق بىر چاڭ ئاۋازىنى ئاڭلاپ ئۇنى چالغان سازەندىنى كۆرۈش ئىستىكى بىلەن كەلدىم.
-بۇ قىز مېنىڭ دىلپارەم بولىدۇ. ئۇ يۈرىكىمنىڭ يىلتىزى،كۆزۈمنىڭ قارىسىدۇر.ئۇ ھەم ماھىر چاڭچى،ھەم ئۇستا ھاپىزدۇر.بۇ ئاي يۈزلۈك قىزىم شىرىن سۆزلىرى بىلەن ھەر كۈنى قەلبىمنى غەمدىن پاك ئېتىدۇ.بۇ دىلئارامىمنىڭ نامى ئارزۇ بولىدۇ.ئۇ ھەم غەمگۈزار،ھەم دىلىمنىڭ ئارامىدۇر. –ساھىپخان شۇنداق دەۋېتىپ سەرۋىقەد قىزىغا بۇيرىدى:
-ئەي دىلئارامىم،چاڭنى قولۇڭغا ئالغىن-دە دەرھال گۇشەسىپنىڭ يېنىغا بارغىن.ئۇنىڭغا ناۋا قىلىپ بەرگىن!
يەمەن سۇھەيلىسىدەك خۇشخىرام،تەڭسىز، گۈزەل چاڭچى قىز شاھ بەھرامنىڭ يېنىغا كېلىپ دېدىكى:
-ئەي باتۇر ئوغلان،سىز ئەسلى سالاھىيىتىڭىزنى يوشۇرسىڭىزمۇ، لېكىن مەن سىزدە شاھلاردا بولۇشقا تېگىشلىك نىشانلار بارلىقنى بايقىدىم.شۇنى بىلىشىڭىز كېرەككى، بۇ ئۆيمۇ ئۆز خانىدانىڭىز.ئاتام بولسا ساھىپخان ۋە خەزىنىدارىڭىز.بۇ قاراڭغۇ كېچىدە كەيپىڭىز چاغ بولسۇن.بېشىڭىز بۇلۇتلاردىنمۇ بۈيۈكلۇكتە بولسۇن.
-ئەي گۈزەل سەنەم،يېنىمدا ئولتۇرۇپ چاڭنى تېزراق چېلىڭ.خۇش ئاھاڭ ناخشىدىن بىرنى باشلاڭ.شۇنى بايقىدىمكى، ئاتىڭىز مېھماندوستلۇق بابىدا غايەت ئىكەن.مەن مېھمىنىڭىزنىڭ قەلبى چالغان ھاياتبەخش كۈيلىرىڭىز بىلەن ياشارغۇسى.

چاڭچى قىز سازىنى قولىغا ئېلىپ ‹‹مۇغان›› ناملىق كۈيگە جاراڭلاتتى.قىزنىڭ ئەۋرىشىم قولى شۇقەدەر تېز رېتىمدا ھەركەت قىلاتتىكى، چاڭنىڭ تارلىرىدا كىشىنى مەستخۇش قىلغۇدەك دەرىجىدە سېھرى كۈچ پەيدا قىلاتتى.قىزنىڭ بەدىنىدىنمۇ ئىپار ئەنبەرلەرنىڭ پۇرىقىدىنمۇ ئىسىل بولغان بىر خىل خۇشبۇي ھىد ئەتراپقا تارىلىپ دىماقلارنى راھەتلەندۈرەتتى.قىز ئىككىنچى قېتىم ماھيار قوشىقىنى ئېيتتى.بۇ قىز شۇ قەدەر گۈزەل ئېدىكى،ئۇنىڭ يۈزىنىڭ زىبالىقى سەنۇبەر گۈلىنى بېسىپ چۈشەتتى. ئۇنىڭ سۆزلىرى ئاتەش كەبى يالقۇنلۇق بولۇپ دۇچ كەلگەن دىللارنى شامدەك ئېرىتىۋېتەتتى. قىزىل گۈل ئاق گۈلنى چىرمىغانسىمان ئۇنىڭ يۈزلىرىنىڭ ئېقى ئاق،مەڭىز ۋە لەۋلىرى چوغدەك قىزىل ئېدى.قاش كۆزلىرىنىڭ قارىلىقى كىچىكلىكىگە باقماي ‹‹ئىپەكتەك چاچلىرىنىڭ قارىلىقىنى بېسىپ چۈشىمەن›› دەپ بەھس قىلاتتى.
ئۇنىڭ ئوقىغان ناخشىلىرىدا شاھ بەھرام مەدھىيەلەنگەن مۇنداق مىسرالار بار ئېدى:
ئىلىم ئەقلىڭ بىلەن يۈكسەلسۇن روھىڭ،
دۈشمىنىڭ يېڭىلىپ ئاشسۇن شۆھرىتىڭ.
ئازادە خۇلقدارسەن پەرىدۇن گويا،
مەن ئارزۇ خىزمىتىڭ قىلاي دائىما.
جەڭدە لەشكەرلىرىن غالىپ قىلغان شاھ،
قەدەم تەشرىپ قىلدىڭ،بىزگە بولۇپ ماھ.
پەرى مەسەل چاڭچى قىز ئارزۇ شاھنىڭ يېنىدا ئولتۇرۇپ چاڭ بىلەن تەڭ قوش بۇلبۇل كەبى سايرىدى.شۇ تەرىقىدە بىرنەچچە پەدە ناخشا-مۇزىكا ئورۇنلاپ بولغاندىن كېيىن سازنى توختىتىپ شاھقا دېدى:
-ئەي شاھ سۆلەتلىك،مۇنەۋۋەر يۇلتۇزلۇق،دانا-دۆلەتلىك مېھمان! مەن شاھ بەھرامنى بەكمۇ كېلىشكەن كىشى دەپ ئاڭلىغان ئېدىم.كىمىكى شاھ بەھرامنى-ئۇ ئالىيجاناپ زات ۋە ،مىھرى ئاتەش دىلئارامنى كۆرۈش بەختىگە مۇيەسسەر بولالمىغان بولسا ئۇنىڭ ئورنىغا سىزنىڭ جامالىڭىزغا بىر قېتىم باقسا كۇپايە بولىدىكەن.چۈنكى سىزنىڭ بەدىنىڭىزگە بەھرامنىڭ قىياپىتى نەقىش قىلىنغاندۇر.ئۇلۇغۋار ھالىتىڭىز،سەرۋىدەك قەددىڭىز،مەغرۇر خىرامىڭىزدا باردۇر چەكسىز ھەددىڭىز.سىز بىر قورىقماس شىر يۈرەكسىز،تېنىڭىز مىسلى پىل.چوقۇمكى جەڭدىكى شىددىتىڭىز يۈز شىرچە باردۇر.چىرايىڭىز پۈتۈنلەي گۈلنارغا ئوخشايدۇ.بەلكى رەڭگىڭىزنى لالىگۈل بىلەن سېلىشتۇرۇشمۇ مۇۋاپىق بولار.كەڭ يەلكىڭىز تۆگىدەك،كېلىشكەن بەستىڭىز شۇ قەدەر بەقۇۋۋەتكى، بەئەينى بىستۇن تېغىنى كۆتۈرۈۋەتكۈدەك.مەن ئارزۇ شۇ تاپ تېنىڭىزنىڭ ئارمىنىنى يېمەكتىمەن.پۈتكۈل ھاياتىم يولۇڭىزدا پىدا بولسۇن.
گۈزەل مەھلىقادىن بۇ مەقامدىكى شۇنچىۋالا شىرىن سۆزنى ئاڭلىغاندا شاھ ھەقىقەتەن شام كەبى ئېرىپ ئۇنىڭدىن كۆزىنى ئۈزەلمەيلا قالدى.شۇ تاپ ئۇنىڭ قەلبىنى ‹‹ئىشىق›› ناملىق بالا چۇلغىۋالغان ئېدى.ئۇ مەيدىن ئەمەس بەلكى، ئارزۇنىڭ ئىشقىدىن مەست بولغان ئېدى. مەستلىك كىشىنى نىمىلەرنى دېگۈزمەيدۇ دەيسىز.مەست يالغان سۆزلىيەلمەيدۇ.كۆڭلىدە نىمە بولسا تەخىرسىزلا دەپ سالىدۇ.شاھمۇ شۇنداق قىلدى.ئۇ ساھىپخانغا يۈزلىنىپ ئۇنىڭدىن قىزىنى سورىدى:
-ئەي ساخاۋەتلىك زات،مەن سىزدىن بىر تىلەك تىلەيمەن.تىلىكىمنى رەت قىلمايدۇ دەپ ئىشىنىمەن.
-ئەي مېھمان،قانداق تەلىپىڭىز بولسا ئېيتىۋېرىڭ.مەن قولۇمدىن كەلسىلا ئورۇنلاپ بېرەي.
-دىن يولىنى تۇتۇپ قىزىڭىزنى ماڭا خوتۇنلۇققا بېرىڭ.قەلبىم بۇ ھىممىتىڭىزدىن سۆيۈنۈپ سىزگە ئاپىرىن ئېيتىدۇ.
زەرگەر ماھيار بۇ گەپنى ئاڭلاپ قىزىدىن سورىدى:
-ئەي قىزىم ئارزۇ،مېھماننىڭ تەلىپىنى سىزمۇ ئاڭلىدىڭىز.قېنى ئېيتىڭا، بۇ شىر يۈرەككە راستىنلا مەيلىڭىز بارمۇ؟!
-جان ئاتا،ھەر بىر ئېغىز سۆزىڭىز مەن ئۈچۈن ئىزگۈ.ئەگەر دىلىڭىزدا شۇنداق ياخشى نىيەت بار بولسا مەن رايىڭىزنى قوبۇل قىلىپ گۇشەسىپكە يار بولاي.چۈنكى بۇ ئەزىز ئوغلان بەئەينى بەھرام سۈپەتتۇر.سىز ماڭا شۇنداق ياخشى بىر تەكلىپنى بېرىۋاتسىڭىز رەت قىلاتتىممۇ؟! بۇنداق ياخشى پۇرسەتنى رەت قىلىدىغانغا مەن نادان ئەمەس.
ماھيار  قىزىنى مۇنداق تېزلا ماقۇللۇق جاۋابى بېرىۋېتەر دەپ ئويلىمىغان ئېدى.شۇڭا لال بولۇپ تۇرۇپ قالدى.ھەر ئىككىلا تەرەپ رازى بولۇۋاتقان مۇنداق شارائىتتا ئۇلارنى رەت قىلىش مۈمكىن ئەمەس ئېدى.لېكىن ماھيار بەھرامدىن خاتىرجەم بولالمىدى.چۈنكى بۇ پەيتتە ئۇ مەست ئېدى.مەستلەر خۇدىنى بىلەلمەيدۇ.ئاسان ھاياجانلىنىدۇ.ھىسسىياتقا تايىنىپ ئىرادىسىگە خىلاپ ئىشلارنى قىلىپ سالىدۇ.مەستلىكتىن يېشىلگەندىن كېيىن بولسا قىلغان ئىشىغا پۇشايمان يەپ مەستلىكتە بەرگەن  شىرىن ۋەدىسىدىن تېنىۋالىدۇ.شۇنداق ئىكەن بۇ توي  ئىشىغا بۇ كەچتە ھۆكۈم چىقىرىشنى ئاقىلانىلىك ئەمەس دەپ قارىدى.شۇڭا ئۇ بەھرامدىن سورىدى:
-ئەي مەرد ئەزىمەت،پەھلىۋانى بەركامال.سىز قىزىمنى باشتىن ئاياغ تولۇق كۈزەتتىڭىز.ئۇنىڭ چىرايىغا قول قويدىڭىز، لېكىن ئەقىل-پاراسىتى ۋە ئىلىم-ھۈنەرلىرىنى تېخىمۇكەممەل سىناپ باقمىدىڭىز.ئەگەر ئۇنىڭ بىلەن راستىنلا توي قىلىش نىيىتىڭىز بولسا، ئۇنى چىن قەلبىڭىزدىن ئىنتاھان قىلىپ بېقىڭ.پۇرسەتنى ئۆتكۈزمەي پەيلىنى بىلىڭ.قىزىم بەدۆلەت ھەم چىرايدا تەڭسىزدۇر.ئۇ يېنىمىزدا تولۇن ئايدەك نۇر چ        ېچىپ تۇرسا ئۇنى بۇ جەھەتتە يەنە تەرىپلەۋېرىشنىڭ نىممە پايدىسى؟مەن داڭلىق زەردارمەن،مەشھۇر گۆھەرپۇرۇشمەن. كىمىكى مېنىڭ گۆھەرلىرىمنى ھېساپلىسا بەلكىم  شاھنىڭ بايلىقلىرىدىنمۇ كۆپ چىقىشى مۈمكىن.توي ھەققىدىكى گەپ-سۆزلەرنى ھازىرچە بولدى قىلايلى.سىز ھازىر ئۇخلاپ ،بۇ كېچە  ئوبدان ئارام ئېلىڭ. ھازىرچە باشقا گەپنى قويۇپ، قولۇمدىن بۇ لىق مەي تولدۇرۇلغان جامنى ئېلىپ ئىچىۋېتىڭ.توي ئىشى نازۇك ئىش،شۇنداقلا ئۆمۈرلۇك ئىش.شۇنداق ئىكەن ئۇنى كەيىپلىكتە بىكىتىش ئاقىلانىلىك ئەمەس.ئۇلۇغلار :‹‹ھەرقانداق ئىشنى ئاسايىشلىق چاغدا بېجىرىڭلار!›› دەپ ئەسكەرتكەن.تەكلىپىم شۇكى،ھازىر يېتىپ تاكى كۈن چىققۇچە،ۋەزىر-ۋۇزرالار توپلاشقىچە قانغۇدەك ئۇخلاپ ئوبدان  ئارام ئېلىۋېلىڭ. تاڭ ئاتقاندىن كېيىن يەنە داستىخان تەييارلاپ ئۇلۇغلارنى،دانالارنى،ئەللامەلەرنى چاقىرايلى.بۇ ئىشنى شۇلار بار سورۇندا مەسلىھەت قىلىپ شۇلارنىڭ پىكرى ۋە قارارى بويىچە بېكىتەيلى.چۈنكى تۈندىكى ۋەدىدە ئىناۋەت يوقتۇر.كەيىپلىكتە دېيىلگەن سۆز خەيرلىك ئەمەس.بۇ پەرىدۇن دەۋرىدىن باشلاپ ھەممە ئەمەل قىلىۋاتقان قائىدە.ئاقىللار بۇ ئىشىمىزنى بىلسە:‹‹ ئىنساپتىن ۋە ئەقىلدىن چىقىپسىلەر›› دەپ بىزنى ئەيىپلىمىسۇن يەنە؟!
بەھرام جاۋاپ بېرىپ دېدى:
-كىم بىلەم كىمنىڭ توي قىلىشى تەقدىردە  تەڭرى تەرىپىدىن بەلگىلىنىدۇ.شۇنداق ئىكەن ئەقلى بار كىشى بىرەر ئىشنى قىلىشتىن بۇرۇن ‹‹ئاقىۋىتى قانداق بولار؟›› دەپ پال ئېچىپ يۈرمەي تەڭرىگە تەۋەككۈل قىلىدۇ.بۇ كەچ كۆڭلۈم بۇ چاڭچى قىزغا مايىل بولدى.شۇڭا سىز تۈرلۈك ئەندىشە ۋە گۇمانلاردىن كېچىپ بىزنىڭ بىرگە بولۇشۇمىزغا رۇخسەت قىلىڭ.
بۇزرۇكۋار بۇ گەپتىن تەڭلىك تارتىپ ئارىسالدى بولدى.شۇڭا قىزىنىڭ رايىنى سورىدى:
-ئەي قىزىم ئارزۇ، قېنى دىلىڭدىكىنى سۆزلە! بۇ ئادەم ساڭا ئەر بولۇشقا ئەرزىمدىكەن؟
-مەن ئۇنى كۆرگەن چېغىمدىلا ئۇنىڭغا نىسبەتەن كۆڭلۈمدە مۇھەببەت زوقى پەيدا بولغان ئېدى.شۇڭا تەڭرى ھەققىدە دۇئا قىلىپ بىزنىڭ قوشۇلۇشىمىزغا رۇخسەت قىلىڭ.ئۇ توغرا دەيدۇ.ھەقىقەتەن ئىنساننىڭ تەقدىرى تەڭرىنىڭ ئىختىيارلىقىدىكى ئىش.شۇنداق قىلسىڭىزلا ياراتقان ئىگەم  قىلمىشلىرىڭىزدىن غەزەپلەنمەيدۇ.
-رايىڭ شۇنداق بولسا مەيلى،مەنمۇ قوشۇلدۇم.ئەمىسە پاك نىيەت يولىغا قەدەم قويۇپ بۇ كېچە ئۇنىڭغا ياستۇقداش بولغىن.
شۇنداق قىلىپ ماھيار قىزىنى بەھرامغا جۈپلەپ قويدى...
تېخى تاڭ ئاتمىغاندا  شاھنىڭ خاس خىزمەتكارى شاھ بەھرامنىڭ شاھانە قامچىسىنى  ئېلىپ كېلىپ ماھيار دەرگاھىدىكى ئىگىز، شۇنداقلا ھەممە ئادەمنىڭ كۆزى چۈشكىدەك يەرگە ئېسىپ قويدى.ئارزۇ شاھ بەھرام بىلەن ئۆز خانىسىگە ئۆتكەن چاغدا قورادىكىلەرنىڭ ھەممىسى ئاللىقاچان شېرىن ئۇيقىغا غەرق بولغان ئېدى.
ماھيار ھەممە خانىلارنى چارلاپ ‹‹گۇشەسىپ››نىڭ ئىشىدىن خەۋەردار بولدى. ئۇ خىزمەتكارغا مۇنداق تاپىلىدى:
-تېزدىن قوزىدىن بىرنى كەلتۈرگىن. گۇشەسىپنى يۇمشاق قوزى گۆشى بىلەن مېھمان قىلايلى.داستىخان قايتىدىن زىننەتكە كىرىپ بىباھا نېمەتلەر بىلەن تېخىمۇ موللاشسۇن.گۇشەسىپكە ئاگاھ بولۇپ ئۇ ئويغانغان ھامان ماڭا خەۋەر قىل.ئۇنىڭ ناشتىلىقىغا بوزا بىلەن گۆشلۈك  غىزا بېرىپ، كافۇرى قەدەھلەردە مەي تۇتايلى.
زەرگەر شۇ گەپلەرنى قىلىپ بولۇپ ئۇخلاشقا ياتتى.شېرىن ئۇيقۇ تېنىگە ئارام بېرىپ پىنەككە كەتتى.
سۇبھىدە تاڭ نۇرى مۇنەۋۋەر بولۇپ قۇياشنىڭ يورۇق تاجى قىزىل ياقۇتتەك تاۋلىنىپ چىققاندا پارلانغان زىمىندا يېڭى بىر كۈنلۈك ھايات باشلاندى.شاھ بەھرامنىڭ نەيزە قالقان كۆتۈرگەن لەشكەرلىرىدىن نەچچە مىڭى ماھيارنىڭ دەرۋازىسى ئالدىغا-شاھنىڭ قامچىسى ئېسىلغان مۇقەددەس جايغا كەلدى.ئۇلارنىڭ كۆزى قامچىغا چۈشكەن ھامان بىر بىرلەپ ئۇنى كۆزىگە سۈرۈپ تاۋاپ قىلىشتى. نەيزە قالقان گۈرزىلەر بىلەن تولۇق قۇراللانغان بۇنچە كۆپ لەشكەردىن مەيدانمۇ تىترەيتتى.ماھيارنىڭ كۈزەتچىسى بۇ ئەھۋالنى كۆرۈپ قاتتىق ھودۇققىنىچە پالاقلاپ كىرىپ خوجايىنىنى ئويغاتتى:
-ئەي خوجايىن،تېزدىن چىقىپ سىرتقا قاراپ باقسىلا،ئۇيقىدىن كېچىپ جاھان ئالەمدىن خەۋەر ئالسىلا.دەرۋازىمىز ئالدىنى لەشكەر قاپلاپ كەتتى.ئۇلار ھەممىسى دەرۋازىمىز ئۈستىگە ئېسىلغان بىر شاھانە قامچىنى تاۋاپ قىلىشىپ تۇرىدۇ.ئەھۋالدىن قارىغاندا ئۆيىمىزدىكى مېھمان شاھى جاھان ئوخشايدۇ.دېمەك ئۇ بىزدەك بىر بىخەستە بىناۋانىڭ خاندانىدا قونۇپتۇ.
ماھيار بۇ گەپنى ئاڭلاپ ھۇشيار بولدى.بۇ خەۋەر قەلبىنى شۇنچىۋالا خۇش قىلىۋەتتى.شۇنداقتىمۇ ئىشەنگىسى كەلمىگەندەك سورىدى:
-نىمىگە ئاساسەن بۇنداق گەپنى قىلىسىەن،ئۆيىمىزدىكى مېھماننىڭ شاھىنشاھ ئىكەنلىكنى قانداق بىلىسەن؟
ئۇ شۇنداق دېگىنىچە غەزەپ بىلەن ئورنىدىن تۇردى.ئەقلى بۇ سىرنىڭ تەكتىنى ئىدراك قىلالمايۋاتاتتى.شۇڭا خىزمەتكارىغا ۋارقىرىدى:
-دېگەنلىرىڭ  راست گەپ ئەمەس.ئەقلى–ھۇشى جايىدا كىشىلەر ھەرگىزمۇ مۇنداق ئەپسانە سۆزنى قىلمايدۇ.بىر دۆلەتنىڭ شاھىنشاھى قانداقمۇ مېنىڭدەك ئاددىي بىر زەرگەرنىڭ ئۆيىدە قونۇپ يۈرسۇن.

-ئايا جاھاندار،بۇنداق بىھۇدە ئاچچىقلانمىغايلا،مەن راست سۆزلەۋاتىمەن.بۈگۈن بەخت-ئامەت سىلىگە كۈلۈپ بېقىپتۇ.        شاھىنشاھىمىزنىڭ ئۇلۇغ نەزىرى سىلىگە چۈشۈپتۇ.ئىشەنمىسىلە سىرتقا چىقىپ قاراپ باقسىلا،دەرۋازا ئالدىدا سەپكە تىزىلىپ ئېھتىرام بىلەن تۇرغان قوشۇن شۇنچە مولكى،سانىنى ئېلىپ بولماس.ئۆتكىلى يولمۇ چىقماس.شۇ تاپتا كىمىكى بۇ دەرگاھقا كېلىپ قالسا بۇ قوشۇننىڭ ھەيۋىتىدىن قورقۇپ كونا پالازدا ناماز ئوقۇپ گۇناھىنى تىلەيدۇ.ئەتىگەن قۇياش تېخى نۇرىنى چاچماستىن بۇرۇن قورادىكى نۆكەرلەردىن بىرى سىرتقا ئالدىراپ چىقىپ قولىدىكى مېھماننىڭ زەر دەستىلىك،گۆھەردەك جۇلالىق ئىسىل قامچىسىنى دەرۋازا بېشىغا ئىلىپ قويدى.شۇنىڭدىن كېيىنلا بۇ جاي مۇقەددەس ماكانغا ئايلاندى.ئەمدى سىلى گەپنى سوزماي مەي كەيپىنى ئۇنتۇپ مېھمان بىلەن بولسىلا،سەۋەپسىز ھېچقانداق ئىشنىڭ يۈز بەرمەيدىغانلىقنى ئويلىسىلا.
شۇ دەمدە كۈزەتچىنىڭ سۆزىنى ئاڭلىغان قېرى زەرگەرنى تىترەك باستى.ئۇ ئەلەم بىلەن دېدى:
-ئاھ ئېسىت،مەن شاھنشاھ ئالدىدا نىمە دەپ مەست بولۇپ قالغاندىمەن،نېمىدەپ قىزىمغىمۇ مەي ئىچۈرۈپ مەيپەرەست قىلىۋەتكەندىمەن؟!
ماھيار شۇئان قىزىنىڭ ھوجرىسىغا قاراپ ماڭدى.قىزىنى سىرتقا چاقىرىپ ئۇنى ئەھۋالدىن خەۋەردار قىلدى:
-ئەي ئازادە خۇلۇقلۇق ئاي يۈزلۈك پەرى! ھۇشير بولغىن،كېچە خانىدانىمىزغا كېلىپ قونغان زات شاھىنشاھىمىز بەھرام ئىكەن.بۇراستتۇر،شۈبھىسزدۇر.ئۇ قۇلان ئوۋىغا چىقىپ ئۇ يەردىن يانغان ئىكەن. ئۇنىڭغا بىزنىڭ ئارامگاھىمىز لازىم بولغاچقا بۇ يەرگە كىرگەن ئىكەن.سەن چاپسان رۇمچە شاھانە  لىباسلىرىڭنى كىيىپ چىققىن.بېشىڭغا خاس پاك تاجىڭنى قوندۇرغىن.بىساتىڭدىن ئۈچ تال قىزىل ياقۇت ئالغىن دە شاھقا ھەدىيە قىلىش ئۈچۈن تەييارلاپ قويغىن.چېھرى قۇياش كەبى پارلاق شاھىنشاھنى كۆرگەندە قولۇڭنى كۆكسۈڭگە قويۇپ تازىم قىلىپ تۇرغىن.سۆز قىلسا كۆزىگە تىكىلىپ قارىماي ھايا بىلەن باق.كېچە ئۇ سېنىخوتۇنلۇققا سوراپ ئالدى شۇڭا ئۇنى يات كۆرسەڭمۇ بولمايدۇ.تەنمەھرەملىك بىلەن يېقىن تۇرۇپ، سۇئال سورىسا يېقىملىق سۆزلەر بىلەن جاۋاپ بەر.شەرمى-ھايا،نازۇ-كەرەشمىلەردە بىمىسال كامىل بولغىن.دائىم يېنىغا كىرىۋالماي شاھ چاقىرغان چاغلاردىلا كىرگىن.ئۇ سېنى قۇل ئورنىدا كۆرسە قۇللار ئورنىدا،مەلىكىلەر ئورنىدا كۆرسە ئەزىزىلەر ئورنىدا ئولتۇرغىن.كېچە مەنمۇ ئۇ مۇبارەك زاتنى تونۇيالماي يېنىدا يانمۇ-يان ئولتۇرۇپتىمەن.ھەتتا ئۇنىڭ بىلەن بىللە مەي ئىچىپتىمەن.شۇ تاپتا تېنىم پارا-پارە بولۇپ ئۇستىخىنىم سۇنۇپ كېتىدىغاندەك خىجىللىق ھىس قىلىۋاتىمەن.
شۇ مەھەلدە خىزمەتكار يېڭى خەۋەر يەتكۈزدى:
-مۆتىبەر شاھ ئالىيلىرى ئۇيقىدىن ئويغاندى!
شاھ ئۇيقىدىن ئويغانغاندىن كېيىن دەسلەپ باش كۆزلىرىنى يۇيۇپ پاكلاندى، ئاندىن باققا چىقىپ باغنىڭ گۈزەل مەنزىرىلىرىدىن ۋە ساپ ھاۋاسىدىن ھوزۇرلاندى.قۇياش تەلئەتلىك پادىشاھ قۇياشقا ئۇدۇلمۇ-ئۇدۇل تۇرۇپ تەڭرىگە مىڭ قەتلە شۈكرى تەسەننا ئوقۇدى.ئاندىن ئۇ ئاستاغىنە چۈشكۈن قىلغان خانىسىگە قايتتى. خادىمغا بۇيرۇدى:
-بىر جام مەي كەلتۈرۈلسۇن، ئارزۇنى يېنىمغا چاقىرىۋەت! ئۇنى كۆرۈشنى ئارزۇ قىلىمەن.
بۇيرۇق بەجا كەلتۈرۈلدى.بېشىغا تاج تاقاپ توزدەك ياسانغان،بىر قولىدا مەي كۆتۈرگەن ئارزۇ كېنىزەكلىرى بىلەن يۇلتۇزلار ئارىسىدىكى  تولۇن ئايدەك جىلۋە قىلىپ شاھ يېنىغا كىردى.ئۇ كىرىپلا شاھ ئالدىدا تىزلاندى.يەر سۆيۈپ تازىم قىلدى.شاھ كۈلۈپ تۇرۇپ بۇ ئامراق گۈزىلىگە ئىلتىپات كۆرسەتتى. چىرايىدىن تەبەسسۈم ياغۇرغان ھالدا ئۆزىدىن يىراقلىشىش سەۋەبىنى سورىدى:
-سۆزلىگىنچۇ ئەي گۈزىلىم،نىچۈن مېنىڭ كەيپىمنى لال قىلىپ مەندىن يىراقلاشتىڭ؟ ماڭا باشقا نەرسە تەييارلىمىساڭمۇ ئوقۇغان ناخشاڭ بىلەن سەن  چالغان چاڭ يېتەرلىك ئەمەسمىدى؟ كېچە ئوۋ توغرىسدا بىر ناخشا ئوقۇغان ئېدىڭ،ئەشۇ ناخشىنى قايتا ئېيت.ناۋايىڭ پەلەككە ياڭرىسۇن!
شاھ يەنە گۆھەرپۇرۇشنىمۇ سۈرۈشتۈردى:
-ئاخشام قىزغىن مېھماندوست بولۇپ يېنىمدا ئولتۇرغان،مەن بىلەن مەي ئىچىشكەن گۆھەرپۇرۇش نەگە كەتتى؟
قىز بۇگەپنى ئاڭلاپ دەرھال دادىسىنى چاقىرتتى.چال دەرھال كىرىپ كەلدى.ئەمما بۇرۇنقىدەك ھالەتتە ئەمەس تاتىرىپ،بەكلا قورۇنۇپ تەستە كىردى.كىرىپلا ئاپتاپتەك شاھقا خۇش سىياقتا باقتى،قۇللۇق بىلدۈرۈپ ئارقىمۇ-ئارقا  تازىم قىلدى.

گۆھەرپۇرۇش ماھيار شاھ بەھرامدىن ئاخشامقى لايىقىدا بولماي قالغان مۇئامىلىلىرى ئۈچۈن كەچۈرۈم سوراپ شۇنداق سۆزلەرنى قىلدى:
-ئەي دانا،ئەي مەردانە شاھ،ئەڭ نادىر باھادىر، سىلى جاھاندىكى پۈتكۈل يۇرتلارنىڭ پاناھى! تەڭرى بارلىق ئىشلىرىنى ئوڭ قىلسۇن.بۇ ئالەم دائىما ئەمىرلىرىدە بولسۇن.تاجلىرىنىڭ جۇلاسى ئالەمگە تولسۇن.كىمىكى بىھۇشلۇق دورىسى ئىچكەن بولسا ئالدىلىرىغا كەلسە گۇناھكار كەبى سۆز قىلالماي جىم تۇرىدۇ.ئاخشام مەن نادان ئۇلۇغ شاھىنشاھىمىزنى تونۇماي ئالدىلىرىدىن توغرا ئۆتۈپتىمەن.يانلىرىدا ئولتۇرۇپ بىللە ھاراق ئىچىپتىمەن.مەن دىۋانە مەستلىكتە ھۇشۇمدىن كېچىپ ئالىيلىرىغا نالايىق سۆزلەرنى قىلىپ تاشلاپتىمەن.شۇڭا شۇ گۇناھلىرىم ئۈچۈن كەچۈرۈم تىلەيمەن.ئەگەر مېنى شەپقەتكە ئېرىشتۈرۈپ  بېشىمغا كەچۈرۈم ئاپتىپىنى چاچسىلا ئىشىكلىرى ئالدىدا قۇللىرى بولۇپ ئۆمۈر بويى خىزمەتلىرىدە بولاي.ماڭا ئىنسانلىقنى ھارام قىلمىسىلا!
-كىمىكى مەي ئىچىپ مەست بولۇپ قالسا، دانالار ئول مەستتىن ھېچ نەرسە ئالماس.مەي بىرەر كىمگە دەرت-ئەلەم كەلتۈرسە،ئۇنىڭ سەۋەبىنى مەيدىن كۆرمەس.ئاخشام سىز مەست بولۇپ قالغان بولسىڭىزمۇ يامان خۇلۇق ئىپادىلەپ تاپتىن چىقمىدىڭىز،ماڭا نالايىق سۆزمۇ قىلمىدىڭىز.بۇ سۆزۈمنىڭ راستلىقىنى ئارزۇقىز تەستىقلايدۇ.سىز ھازىر باشقا ئىشلاردىن غەم يېمەي ئارزۇ بىلەن ئىككىمىزنىڭ بەختى ئۈچۈن دۇئا قىلىڭ.ھازىرقى مۇھىم مەسىلە شۇكى،ناخۇش كۈنلەرنىڭ غېمىنى بېشىمىزغا كەلتۈرمەي شاد-خورام ئولتۇرايلى.  بۇ چاڭچى گۈزەل ھازىرمۇ چاڭ چېلىپ لالە-سۇمەنلەردىن بىر ناخشا ئېيتىپ بەرسۇن. بىز يەنە مەي ئىچەيلى.
مويسىپىت شاھنىڭ ئىلتىپاتىغا خۇشال بولۇپ  يەر سۆيۈپ قايتا-قايتا باش ئۇردى.ئاندىن ئورنىدىن تۇرۇپ خىزمەتكارلىرىنى بۇيرۇپ شاھنىڭ ئالدىغا داستىخان سالدۇردى.داستىخان نېمەتلىرىنى ئاخشامقىدىن نەچچە ھەسسە موللاشتۇرۇپ تىزارغا يەر يوق مول قىلىۋەتتى.تاشقىرىدا تۇرغان شاھنىڭ يېقىنلىرى- باشقا نامدار ئۇلۇغلارمۇ داستىخانغا چاقىرىلىپ سورۇن ئاۋاتلاشتۇرۇلدى.ئارزۇ قىز مۇنچىۋالا كۆپ ئالاماننىڭ كىرگىنىنى كۆرۈپ ئۇلار بىلەن بىرگە ئولتۇرۇشنى ئەپسىز كۆرۈپ ئۆزىنىڭ خاس ھوجرىسىغا چېكىندى.سورۇندىكىلەر تاكى تۈن قاراڭغۇ چۈشۈپ ئەتراپقا قارا لىباس ياپقانغا قەدەر كەڭرى يەپ-ئىچىپ،ناخشا-ساز ئاڭلاپ ئولتۇرۇشتى.
قاراڭغۇ چۈشۈپ يۇلتۇزلار ئاينىڭ ئەتراپىغا جەم بولغان چاغدا شاھ ئارزۇنى يېنىغا چاقىرتتى.ئول ئاي يۈزلۈك سەنەم ئالتۇن كۇرستا ئولتۇرۇپ قولىغا چاڭنى ئالدى.بۇلبۇلدەك ئاۋازى،سېھىرلىك كۈيلىرى بىلەن مۇقام باشىلىۋەتتى.شاھ بەھراممۇ دەل شۇ مۇقامنى ئاڭلاشنى خالايتتى.مۇقامدا شاھ بەھرام مەدھىيەلەنگەن ئېدى:
                    قۇدرەتلىك شەھرىيار،ئۇلۇغ باھادىر،
                    نامىڭدىن شىرلارغا چۈشەر خاۋاتىر.
                    سەن غالىب سۇلتانسەن دۈشمەنگە زاۋال،
                   چىمەنلەر ئىچىدە سەن لالە مىسال.
                     جاھاندا سەن كەبى شەۋكەتلىك شاھ يوق،
                  پەلەكتە سەن سۈپەت نۇرانە ماھ يوق.
                 كۇلاھىڭ يالتىراپ جەڭ قىلسا ئەگەر،
                 جەڭ ئارا شىددىتىڭ گەر كۆرسە لەشكەر،
                 بىر دەھشەت يېپىشقاي شۇئان يۈرەككە،
                 سەن زەربە بېرەرسەن دۈشمەنگە يەككە!
                ...
         زىياپەت شۇ خىلدا داۋام قىلىۋەردى.ئالتۇن جاملارغا شاراپلار توختىماي قۇيۇلۇپ مېھمانلارنىڭ ئىچىشىگە سۇنۇلماقتا مېھمانلار مەيدىنمۇ،سېھىرلىك كۈي مۇقاملاردىنمۇ مەست بولۇشماقتا ئېدى.بىر كەمدە ۋەزىر رۇزبېھمۇ بۇ سورۇنغا كىرىپ كەلدى.تۈنۈگۈندىن بېرى ئۇ قىشلاق چېتىدە ماكان تۇتقان ئېدى.ئۇنىڭ يېنىدا قىرىق نەپەر كېنىزەك قىز بار بولۇپ ھەممىسىلا رۇم شاھى سىياق ، ئەڭ گۈزەل، ھۆر سۈپەت ساھىپجاماللاردىن ئېدى. ئۇلارنىڭ نۇرلۇق چېھىرلىرىدىن تۆت ئەتراپقا يورۇق چۈشۈپ تۇراتتى.
         بەزمە ئاخىرلاشقاندىن كېيىن ئارزۇ شاھ بىلەن بىللە ئۆز ئۆيىدىن ئايرىلىپ شاھ قەسىرىگە قاراپ يول ئالدى.ئۇنىڭ يۈزى ئايدەك، بېشىدىكى گۆھەر تاج بولسا يارقىن يۇلتۇزدەك كېچە قوينىغا نۇر چاچار ئېدى.

شاھىنشاھ نۇرغۇن لەشكەرلىرى بىلەن ئوۋ قىلماق بولۇپ سەلتەنەت قەسىرىدىن چىقتى.يېنىدا رۇزبېھمۇ بار بولۇپ ھەر  ئىككىلىسى شاد ئېدى. ئۇلار كېچە-تۈن مەھەلدە خۇددى قۇلانلار دەشتىگە قاراپ ئۇچقاندەك ئات سۈرۈپ ئالغا كېتىپ بارماقتا ئېدى.ئۇلار يولدا ئىگىز-پەس يەرلەردىن ئۆتۈشتى.ئۇلار ئوردىدىن شۇ چىققىنىچە دەشت -چۆلدە بىر ئايدەك تۇرۇپ قېلىشتى.ئۇلار چۈشكۈن قىلغان جايدا شاھانە بارگاھ قۇرۇلدى.ئوۋ جەريانىدا ئۇلار  غەنىيمەت ئالغان نەرسىلەر بەكمۇ كۆپ ئېدى.ئوۋدىن يېنىپ بارگاھتا ئارام ئالغان ئويۇن تاماششا بەزمە-مەشرەپلەرنى قىزىتقان چاغلىرىدا كۆزلەرگە ئۇيقۇ كەلمەيتتى.جاملارغا لىققىدە مەي قۇيۇۋېلىپ دۇتار راۋاپلارنىڭ سېھىرلىك كۈيلىرىگە ئەسىر بولاتتى.گۈلخانلار شولىسى چۆل باغرىنى يېرىپ يىراقلارغا تارىلىپ غېرىپلىق باسقان قاراڭغۇ تۈن قوينىنى ئاۋۇندۇراتتى.گۈلخاننىڭ كۈچلۈك يالقۇنلىرى ھۆل قۇرۇق دېمەي سېلىنغانلا نەرسىنى كۆيدۈرۈپ تاشلايتتى.
شەھەردىن ھەر كۈنى ئادەم كېلىپ تۇراتتى.ئۇلار سودا-سېتىق بىلەن شۇغۇللۇنۇپ،دىناردىن بەھرىمەن  بولۇپ، شاھنى ئوۋجەريانىدىكى كېرەكلىك نەرسىلەر بىلەن تەمىنلەپ تۇراتتى.شاھ چېدىرى ئەتراپىغا يەنە ھېساپسىز لەشكەرلەر ئورۇنلاشقان بولۇپ ئۇلارنىڭ كۆپلۈكىدىن دەشتنىڭ ھەممىلا يېرىنى لەشكەر قاپلاپ  كەتكەندەك تۇيۇلاتتى.مەردلەر ھەر بىر ئوۋ قىلىشقىنىدا ئونلىغان ئاھۇلارنى بىر يولىلا تۇتىشاتتى.ئولجا ئېلىنغان قۇلان كىيىكلەرنى سودا كارۋىنى ئارقىلىق دىنارلارغا ئالماشتۇراتتى.چۆلدە ئۇلارنىڭ كۆزىگە ئىلىنىپلا قالغان قۇلان-كىيىكلەر دەم ئۆتمەي جېنىدىن جۇدا بولۇپ گۆشلىرى لەشكەرلەرنىڭ مەززىلىك كاۋىپىغا ئايلىنىپ كېتەتتى.كارۋاندىكى نەچچە مىڭ ئېشەكلەر ئۈستىگە خۇرجۇن-خۇرجۇن يۈكلەر ئارتىلغان بولۇپ ئۇلاردا بالا –چاقىلار ئۈچۈن ئەۋەتىلىدىغان ئوۋ غەنىيمەتلىرى بار ئېدى.
شاھ بەھرام بۇ دەشت چۆلنى بىر ئاي ماكان تۇتۇپ يېتىپ سانسىزلىغان جانىۋارلارنى ئامان قويمىدى.ئوۋ ئاخىرلاشقاندىن كېيىن لەشكەرلەرنى بۇ ئەزىم چۆلدىن شەھەرگە –ئوردىغا يۆتكىدى.ئۇلارنىڭ كۆپلۈكىدىن چۆلدىن پۇرقۇراپ چاڭ-توزان كۆتۈرۈلۈپ ئۇچى بۇلۇتلارغا قەدەر يېتىپ باردى.لەشكەرلەر ئەنە شۇنداق ئىلدام تۈستە كۆچتى.ئارغىماقلار بىر-بىرى بىلەن بەسلىشىپ شامالدەك ئۇچتى.
ئۇلار سەپەرنى داۋام قىلىپ كېتىۋاتقانلىرىدا بىناگاھ ئۇدۇلدىن  بىر شەھەر ئۇچرىدى.بۇ كوچىلىرى ھاۋالىق ھەم رەتلىك ،بازارلىرى بەكمۇ ئاۋات بىر شەھەر ئېدى.شاھ لەشكەرلىرىگە بۇيرۇدى:
-بۈگۈن كەچ شۇ شەھەردە تۈنەيمىز.ياخشى ئارام ئېلىۋېلىپ ئەتە يولىمىزنى داۋام قىلىمىز.
شاھنىڭ ئادەملىرى شەھەر ئاقساقىلىنى دېرەكلەپ تېپىپ چىقتى.ئاندىن شاھ يېقىن ئادەملىرى بىلەن شەھەر كوچىلىرىنى ھەر ياندىن ئايلىنىپ تاماششە كۆرۈپ چىقتى.شاھ بىر كوچىدا كېتىۋېتىپ خاراپ بولغان بىر ئۆينىڭ ئالدىغا كېلىپ توختىدى.ئۆيدىن بىر ياشانغان مويسىپىت چىقىپ شاھقا تازىم بەجا كەلتۈردى.شاھ ئۇنىڭدىن سورىدى:
-بۇ شەھەر بولسا تولىمۇ  ئاۋات ئىكەن. لېكىن بۇ خانە نىمە ئۈچۈن شۇنچىۋالا ۋەيران بولۇپ كەتتى؟ چال جاۋاپ بەردى:
-بۇ بۇزۇلغان ساراي مېنىڭدۇر.ئۇنىڭ خاراپ بولۇپ كېتىشى بەلكىم تەلىيىمنىڭ تەتۈرلۈكىدىن بولسا كېرەك.مېنىڭ باشقىلارنىڭكىدەك نە بىساتىم،نە ئېتىم،نە كىيىمىم،نە ئىلىم-بىلىم،نە تەندە قۇۋۋىتىم يوق.مېنى كۆردىڭىز ئەمدى سارىيىمغا قاراپ بېقىڭ.بۇ ئۆيگە رەھمەتتىن لەنەت ياخشىراقتۇر.
شاھ ھىسداشلىق يۈزىسىدىن ئاتتىن چۈشۈپ ئۆيگە كىرىپ ئۇنىڭ ئىچىنى كۆزدىن كەچۈردى.كۆردىيۇ تەندىن دەرمانى كەتكەندەك بىرقىسمىلا بولۇپ قالدى.ئۆينىڭ ئىچى قوي قىغى بىلەن تولۇپ كەتكەن ئېدى.ئۆينىڭ قەيىرى تۆر،قەيىرى پەگاھ،قەيېرى مال قوتىنى بولغانلىقىنى پەرقلەندۈرمەك تەس بولۇپ قالغان ئېدى.شاھ چالغا دېدى:
-ئەي بوۋاي،مەن بۈگۈن كېچە ساڭا مېھمان بولۇپ مەشەدە قونىمەن.ساھىپخانلىق بۇرچۇڭنى ئادا قىلىپ ئالدىمغا يېگۈدەك نەرسەڭ بولسا كەلتۈر.
-ئەي ئۇلۇغ نامدار،مەندەك نامرات ساھىپخاننى مازاق قىلىش نىمىگە زۆرۈر بولۇپ قالدى؟ ئەگەر مەندە يەرگە سالغۇدەك پالاز چاغلىق بىساتىم بولغان بولسا ئېدى ، بۇ ئەندىشىلەردىن خالاس بولغان بولار ئېدىم.ئۆزلىرىمۇ كۆرۈپ تۇرۇپلا مەندە نە بىرەر پارچە پالاز،نە يەيدىغانغا ئاش نېنىم،نە ئەل قاتارى كىيىدىغانغا كىيىمىممۇ يوقتۇر.ھەتتا مېھمان ئالدىغا سالغۇدەك داستىخىنىممۇ يوق.ئەڭ ياخشىسى مېنىمۇ ئۆزلىرىنىمۇ قىينىماي باشقا باشپاناھ تاپقانلىرى تۈزۈك.بولمىسا بۇ ئىشتىن سىلىگە ھېچ پايدا چىقمايدۇ.
-بوپتۇ، سەندىن كۆپ نەرسە تەلەپ قىلمايمەن.ئاددىيسى بىر بەلىشمۇ كەلتۈرەلمەمسەن، بۇ يەردە بىراز ئارام ئېلىشمۇ تەسكە توختىماس؟!
-بۇ قانداق تەلەپ ، بۇ گەپ خۇددى قۇشنىڭ سۈتىنى ئىچمەكچى بولغانغىلا ئوخشايدۇغۇ؟
-بەلىش تاپالمىساڭ بىر پىيالە سۈتقۇ تاپارسەن؟ ھېچبولمىغاندا مەن مېھمىنىڭغا ئىسسىقراق بىرەر نان بولسىمۇ تۇت!
-ئەي مېھمان،مەندە راستىنلا سىلىگە بەرگۈدەك ھېچنەرسە يوق.سىلى ئىككى قام سۈت ئىچتىم،ئىسسىق نان يېدىم دەپ تەسەۋۋۇر قىلىۋەرسىلە.شۇنى بىلىشلىرى كېرەككى،ئەگەر مېنىڭ يىگۈدەك نېنىم بولغان بولسا تەندە دەرمانىم بولغان بولاتتى.گەرچە تېنىم ناندىن ئەزىز بولسىمۇ، شۇ تاپ نان مەن ئۈچۈن تېنىمدىنمۇ ئەزىز تۇيۇلىدىغان بولۇپ قالدى.
-ئەگەر سويغۇدەك قوي-قوزىلىرىڭ بولمىسا مۇنچىۋالا قوي قىغى ۋە قوي ماياقلىرى قەيەردىن كەلدى؟
-كەچ كىرىپ قالدى،ئەي مېھمان،سۆزنى قىسقا قىلسىلا،سىلىدە ئەقىل بارمۇ؟مەندە ھېچنىمە يوق دېسەم كوچىلاپ سوراۋېرىپ كۆڭلۈمنى ئاينىتتىلا.سىلى بۇ يەردە ماڭا گەپ قىلىمەن دەپ ۋاقىتلىرىنى ئىسراپ قىلماي ياخشىسى تېزدىن پاكىز،ئازادە،ئاستى گىلەملىك ئۆيدىن بىرنى تاپسىلا.شۇ ئۆيدە ئۆي ئېگىسى ئىززەتلىرىنى زىيادە قىلسۇن.بۇ يەردە قونسىلىرى زەررىچە خوشلۇق كۆرمەيدىلا.مەندە سىلگە سېلىپ بەرگۈدەك بىسات يوق. تۈندە دەرەخ يوپۇرماقلىرىنى كۆرپە قىلىمەن.سىلىدە ئىسىل ئات،ئالتۇن ئىگەر ، ئالتۇن ئۈزەڭگە ۋە گۆھەر كۆزلۈك تىغ بار ئىكەن.بۇ يەردە قونسىلا ئۇ نەرسىلىرىنى ئوغرىغا ئالدۇرۇپ ئوغرىلاردىن ئازار يەپ قالىلا.شۇنى بىلىشلىرى كېرەككى، مېنىڭ بۇ ۋەيرانە كۈلبەم،غېرىپ سارىيىم ھەر تۈندە ئوغرىلار ۋە شىرلارغا ماكان بولىدۇ.
-مەيلى ئالتۇن ئىگەر بىلەن ئالتۇن تىغىمنى ئوغرى ئالسا زىيان ئۆزۈمگە. لېكىن سەن  مەندىن قاچمىغىن.مەندىن ساڭا قىلچە يامانلىق كەلمەيدۇ.سەن ماڭا بۈگۈن كەچ تۈنىشىم  ئۈچۈن بىر جاي كۆرسۈتۈپ بەرگىن.ماڭا ھېچنەرسە كېرەك ئەمەس.شامالدىن دالدىلىنىشقا مۇشۇ ساراي بولسىلا بولدى.
-ئەي مەرد-مەردان، بۇ نىيەتلىرىدىن يانسىلا! بۇ ئۆيدە قونغان ھېچبىر كىشى ئوغرى-قاراقچىلاردىن ئامان بولغان ئەمەس.
-ئەي خىرامان چال،سىلى نىمانچە خەسىس ئادەم، مەن سىلىدىن بىر يۇتۇم سۇ چاغلىق نەرسە تەلەپ قىلمىغان تۇرسام، ئەجەبا مەندىن ئۆيلىرىنىڭ بىر بۇلۇڭىنىمۇ ئايامدىلا؟! ئەقەللىسى بىر قاچا سوغاق سۇمۇ كەلتۈرەلمەمدىلا؟! مەن سىلىدىكى مەردلىك ۋە سېخيلىققا :‹‹بەللى››دېسەم بولغۇدەك.
-ئەي مېھمان، بۇ يەردىن ئىككى چاقىرىمچە يول يۈرسىلىرى شۇ يەردە چوڭقۇر،ھەم سۇلۇق  بىر كۆل بار.ئەگەر ئۇسساپ كەتكەن بولسىلا شۇ يەرگە بېرىپ سۇ ئىچسىلە.مېنىڭ سىلىگە سۇ ئەكىلىپ بەرگۈدەك دەرمانىم ۋە سۇ ئۇسقىدەك جامىممۇ يوق.ھەممىنى كۆرۈپ، بىلىپ تۇرۇپ يەنە نىمە ئۈچۈن مەندەك بىر غېرىپنى ئۇنى-بۇنى دەپ قىستايلا!؟ مەن بولسام بىر قېرى دەرۋىش.بىچارە كىشى.بۇ دۇنيانىڭ تەڭسىز ئىشلىرى مېنى بارلىق بىساتىمدىن ئايرىپ مانا شۇنداق خانىۋەيران قىلغاندۇر.
-ئەگەر سەن ئۇلۇغ زاتلاردىن بولساڭ، سۇ ئۈچۈن لەشكەرلەر بىلەن مۇنچىۋالا جەڭ قىلىپ يۈرمىگىن.
بوۋاينىڭ ئىسمى فەرشېدۋەرد ئېدى.ئۇ شاھنىڭ يۇقارقى سۆزىنى تەنە دەپ چۈشىنىپ شۇنداق جاۋاپ قايتۇردى:
-مەن يەرسىز،كىيمسىز،سۇسىز بىر ئاچ زېرىن بەندە تۇرسام مەندە ئۇلۇغلۇق نېمە قىلسۇن؟!
-ئەي بوۋاي،‹‹ھەركەتتە بەرىكەت›› دەپتىكەن.يەنە‹‹ ئۆلمىگەن جاندا ئۈمىد بار››دېگەن ماقالمۇ بار.سەن ئۆيۈڭگە كەلگەن مېھمىنىڭ ئۈچۈن ھېچنىمە بېرەلمىسەڭمۇ مەيلى، لېكىن ئۆز نەپسىڭ،جېنىڭنى قۇتۇلدۇرۇپ قالماق ئۈچۈن بولسىمۇ ئەقىل ۋە كۈچۈڭنى ئىشقا سېلىپ نان تېپىشقا،ئاچلىق ۋە ئۇسسۇزلۇقتىن ئۆلۈپ قالماسلىققا تىرىشقىن!
-يا پەرۋەردىگار،بۇ ۋەيرانە رۇزغار ئەجەپمۇ جېنىمغا تەگدى. ئەي مېھمان سەن مېنى بەكمۇ بىزار قىلىۋەتتىڭ.ئەگەر مەن شۇ مىنۇتتا ئايۋىنىمنى سەندىن خالىي كۆرسەم، شۇ خۇشاللىقىم ئۈچۈن تەڭرىگە يۈزلەپ تەشەككۈر ئېيتقان بولار ئېدىم.
چال شۇنداق دەپ كۆزلىرىدىن يامغۇردەك ياش تۆكۈپ زار-زار يىغلىدى.شاھ ئۇنىڭ يىغىسىغا تاقەت قىلىپ تۇرالماي سىرتقا قېچىپ چىقتى.بۇ ھالنى كۆرۈپ يىغلاۋاتقان چال شۇ ھامان كۈلدى.بۇ غەلىتە ئىشتىن لال بولغان پادىشاھ ئالغا قاراپ ماڭدى.قوشۇنىمۇ ئۇنىڭغا ئەگەشتى.
شاھ بەھرام قوشۇنلىرى بىلەن شەھىرىستاندىن چىقىپ سەپىرىنى داۋام قىلدى.ئۇلار چۆلدە كېتىۋېتىپ قويۇق يانتاق ئۆسكەن بىر جاڭگاللىقتىن ئۆتتى.ئۇ يەردە بىر ئوتۇنچى ئۇچرىدى.ئۇ ئالدىراشلىق بىلەن يانتاق چاپماقتا ۋە پەنجىلەپ يىغماقتا ئېدى.شاھ ئۇنىڭ ھېلىقى شەھەرلىك ئوتۇنچى ئىكەنلىكنى پەملەپ لەشكەرلىرىدىن ئاجراپ ئوتۇنچى تەرەپكە باردى.مەقسىدى فەرشېدۋەرد ھەققىدە ئېنىق مەلۇماتقا ئېرىشىش ئېدى.شۇڭا  ئوتۇنچى بىلەن سالاملىشىپ بولغاندىن كېيىنلا ئۇنىڭدىن سورىدى:
-ئەي ئوتۇنچى،قارىغاندا سەن مۇشۇ شەھەرلىك ئوخشايسەن،مەن سېنىڭدىن بىر كىشى ھەققىدە سورىماقچى ئېدىم.
-ئەي نامدار،توغرا ئېيتتىڭىز.مەن مۇشۇ شەھەرلىك،ئوتۇنچىلىق بىلەن جان باقىمەن.ئۇ يەردىكى كىشىلەرنىڭ كۆپىنچىسىنى تونۇيمەن.سىز كىمنى سورىماقچى؟
-ئۇ شەھەرنىڭ چېتىدە ۋەيرانە بىر خارابە ئۆي بار ئىكەن.ئۇنىڭدا تولىمۇ نامرات بىر چال ياشايدىكەن.مەن ئۇنىڭ قانداق ۋەيران بولغانلىقىنى بىلەي دېگەنتىم.
-خاتالىشىپتىلا نامدار،ئۇ ئادەم سىلى ئويلىغاندەك نامرات كىشى ئەمەس.دۇنيادا ئۇنىڭدەك بايدىن ئىككىنچى بىرى تېپىلمايدۇ.ئېھتىمال بايلىقتا ئىران شاھىۇ ئۇنىڭغا يېتىشەلمىسە كېرەك.ئۇ چالنىڭ ئىسمى فەرشېدۋەرد.ئۇ بايلىقتىلا ئەمەس خەسسىلىك ۋە بېخىللىقتىمۇ دۇنيادا بىردۇر.ئۇنىڭ يايلاقتكى قويلىرىنىڭ سانى يۈزمىڭدىن ئاشىدۇ.تۆگە،ئات ۋە كالىلىرىنىڭ سانى بولسا قويلار سانىدىن كۆپ ئارتۇقتۇر.دىنارلىرىنىڭ سانىغا كەلسەك پۈتۈن  ئالەم خەلقىگە تەقسىملەپ بەرسىمۇ يېتىپ ئاشقۇدەك بەكلا كۆپتۇر.ئۇ تەڭداشىز باي زەردار ۋە چارۋىدار تۇرۇپ شۇ بايلىقلىرىدىن قىلچە بەھرى ئالمايدۇ.بېخىللىقىدىن ھەر كۈنى قۇرسىقى ئاچ ، ئۈستى يالىڭاچ ياشايدۇ.نە خوتۇن بالىسى،نە ئۇرۇق تۇققانلىرى يوق.تۇققانلىرى بولسىمۇ ئۇنىڭدىن بىر تەڭگىلىك نەپكە ئېرىشەلمەيدۇ.ئۇ شۇنچىۋلا خەسىسىلىك بىلەن تېجەپ يىغقان بىلەن چارۋىلىرىنىڭ ماغزىنى چوپانلىرى چاقىدۇ.چوپانلارنىڭ ئۆيىگە قاچانلا كىرمەڭ قازىنىدىن سۈت بىلەن گۆش كەم بولمايدۇ.بۇ بىچارە فەرشېدۋەرد بولسا قاتقان زاغرا بىلەن قۇرۇتقان پىشلاق چايناپ جېنىنى قىينايدۇ.شۇنچىۋالا بايلىقى تۇرۇپ بىر كۆڭلىكى ئىككى بولماي كۈلپەتتە ياشىغىنىغا ھەممە ئادەم لەنەت ئوقۇيدۇ.نىمانچىۋالا قىلىدىكىنە؟ قېرىپ ئاجىزلاپ ئۆلەر ھالەتكە يەتتى.شۇنچىۋالا بايلىقنى بىكاردىن يىغىپ نىمە قىلىدىكىن؟ يە ئۇ دۇنياغا ئېلىپ كېتەلەيمەن دەپ ئويلامدىكىن.ھالىنى سىلىمۇ كۆرۈپلا.ئۇ ئۆلسە شۇنچىۋالا بايلىقلىرىنىڭ ھەممىسى كىشى قولىغا قالىدۇ.
-ئۇنىڭ قويلىرى شۇنچىۋالا كۆپمۇ، ئۇنىڭ قويلىرى،ئات تۆگىلىرى بېقىلىدىغان يايلاقنى بىلەمسەن؟
-ئەي نامدار،ئۇنىڭ مال-مۈلكى ھەقىقەتەن ھەددى ھېساپسىز.چارۋىلىرى شۇ قەدەر كۆپكى ساناپ ساناپ بولغىلى بولمايدۇ.مەيلى قايسىلا يايلاققا بارماڭ ھەممىلا يەردە ئۇنىڭ چارۋىلىرى بار.
شاھ كۆڭلىگە بىر نىيەتنى پۈكۈپ يېنىدىن بىرنەچچە دىنارنى چىقىرىپ ئوتۇنچىغا بەردى ۋە دېدى:
-ئەي ئوتۇنچى،سەن بۈگۈن ماڭا ئۇچرىشىپ مۈشكىلاتتىن قۇتۇلدۇڭ.ئەمدى سېنىڭ زەردار بولىدىغان،باياشات ياشايدىغان چېغىڭ كەلدى.ئوتۇنلىرىڭنى قوي مەن بىلەن ماڭ.
شاھ ئۇنى ئەگەشتۈرۈپ لەشكەرلەر يېنىغا قايتتى. فەرشېدۋەردنىڭ مال مۈلكىنى ئىزدەپ تېپىش ۋە ئېنىقلاپ چىقىش ئۈچۈن لەشكەرلەر ئارىسدىن مەخسۇس بىر  ئادەم (ئىشەنچلىك،سادىق،تەدبىرلىك بىر دانا) نى ئاجراتتى.ئۇنىڭ ئىسمى بېھرۇز بولۇپ نامدار پەھلىۋان،زېھنى ئۆتكۈر،شېرىن سۆز، يېقىشلىق ئادەم،ئىش بىلەر قەھرىمانلاردىن ئېدى.شاھ ئۇنىڭغا سەپەر ھازىرلىقى قىلىشنى بۇيرىدى.ئۇنىڭغا ھەمراھ بولۇپ بېرىش ۋە ياردەم بېرىش ئۈچۈن يۈز ئاتلىقنى قوشتى.ئۇندىن باشقا يەنە ئاق كۆڭۈل،ھەر ئىشتا ئادىل،ھېساپ -كىتاپقا،پۈتۈكچىلىك ئىشلىرىغا ماھىر بىر كىشىنىمۇ بىرگە بېرىشقا بۇيرىدى.ئاندىن ئوتۇنچىغا قاراپ:
-سەن بۇلارغا يول باشلىغۇچى  بولۇپ بىرگە بېرىپ، فەرشېدۋەردنىڭ مال-چارۋىلىرىنى كۆرسۈتۈپ قوي.ھەققىڭگە گۆھەر بېرىپلا قالماي ئۇنىڭ مال-مۈلىنىڭ يۈزدىن بىرىنى بېرىمەن،-دېدى.
بۇ ئوتۇنچىنىڭ نامى دىلەفروز بولۇپ ئۇ ئىشچان،ئاق كۆڭۈل،كىشىگە يامانلىقى يوق،ھالال ئىشلەپ تېپىپ يەيدىغان توغرۇل ئادەم ئېدى.شاھ ئۇنىڭ مىنىپ بېرىشى ئۈچۈن يەنە بىر  ئىسىل تۇلپارنىمۇ ھەدىيە قىلدى.يېڭى پاكىز كىيىم بېرىپ جۈل-جۈل كىيىملەردىن ئازاد قىلىپ دېدى:
-ئەي دىلەفروز،بۇ يولدا ساڭا سائادەت ھەمراھ بولسۇن!
دىلەفروزنىڭ بېشىغا بەخت قۇشى قونغان بولۇپ ،شاھ ئۇنىڭغا يەر زىمىن ۋە ئىقبال تەختىنى لۇتف ئەتكەن ئېدى.
ئاجرىتىلغان قوشۇنلار يايلاققا باشلاپ بېرىلدى.ھەقىقەتەنمۇ قويلارنىڭ سانىنى ساناپ بولارغا رەقەم يېتىشمەيتتى.چۆلدىكى تۆگىلىرىنىڭ سانىلا ئون كارۋان كېلەتتى.ھەر بىر كارۋاندا نەچچە مىڭدىن تۆگە بار ئېدى.ھەر بىر كارۋانغا بىردىن سەربان باشچىلىق قىلاتتى.
بارغانلار كالا-سىيىرلارنى ساناپ بېقىۋىدى،ئون ئىككى مىڭدىن ئاشتى.ئات قۇلانلارنى ساناپ بېقىۋىدى سانى يىگىرمە مىڭدىن ئاشتى.چوڭ بىر باياۋان مال چارۋىغا لىق تولغان ئېدى.چارۋىچىلارنىڭ كوزىلىرى قايماق،سېرىق مايلارغا لىق تولغان ئېدى.
فەرشېدۋەردنىڭ غەزىنە ئامبارلىرىدىكى ئىسىل مال-مۈلۈك،زىب زىننەلەرنىمۇ ئېنىقلاپ چىقتى.ئۇلار شۇ قەدەر كۆپ ئېدىكى،يۈكلەشكە توغرا كەلسە ئۈچ يۈز مىڭ تۆگىلىك يۈك بولاتتى.

تاغۇ-دەشتلەر ئېتىكى بىپايان ئوتلاق بولۇپ  ئۇنى تەرىپلەشكە جاھان ئاجىزلىق قىلاتتى. بېھرۇز شاھنى ۋاقىپ قىلىش ئۈچۈن مال-مۈلۈك ۋە چارۋىلارنىڭ ھېساپ خېتىنى بىرمۇ بىر تولۇق يازدۇردى.ئۇ تەڭرىگە شۈكرانىلەر ئېيتتى:
-ئەي قۇدرەتلىك تەڭرى،ساڭا مىڭلارچە ئاپىرىن.ئۆزۈڭ مۇزەپپەرسەن،بارلىق جانلىقلارنىڭ پەرۋەردىگارىسەن!
ئارقىدىنلا شاھ بەھرامغىمۇ ئاپىرىنلار ئېيتتى:
-ئەي ئۇلۇغ شاھىم،سەن نېمىدىگەن دانا،نېمىدىگەن خەلقپەرۋەر ھە؟!مۈشكۈللۈكتە قالغانلارنى كۈلپەتتىن قۇتۇلدۇرۇش سېنىڭ ئىلكىڭدىدۇر.
بىھرۇز شاھنى خىزمىتىدىن ۋاقىپلاندۇرۇش ئۈچۈن مەلۇمات يازدۇردى.خەتنىڭ ئاساسى مەزمۇنى مۇنداق ئېدى:
‹‹ئايا پادىشاھ جاھان،ھەممە ئەل لۇتفىڭدىن بەختىيار ۋە شادىماندۇر.ئادالىتىڭ ھەددىدىن زىيادىدۇر.مال-مۈلكۈڭ بۇ دۇنيادا ھەرگىز پەرىشان بولمىسۇن.ھەر بىر ئىشتا ياخشى ئەندىزىلەرنى يارىتىۋاتىسەن.ئەنە شۇ ئەندىزىلەردىن شاھ قەلبى پاكىزىلەندى.
ئەي ئۇلۇغ شاھىم،ئېلىڭدە فەرشېدۋەرد ئىسىملىك بىر زات ياشايدۇ.ئۇ شۇنچىۋالا باي بولسىمۇ بېخىللىقتن باشقا ھېچبىر ساھەدە نام چىقارمىغاندۇر.مەيلى كاتتا،مەيلى كىچىك ھېچكىممۇ ئۇنىڭ كىملىكىنى بىلمەس.ئۇ شۇنداق بىر ئېتىقادسىز كىشىكى، يە تەڭرىنى ياد ئەتمەس،يە خۇسرەۋنى دېمەس.ئۇنىڭ بىردىنبىر ئالاھىدىلىكى ئاچكۆزلۈك،قانائەت قىلماسلىق.بىر ئۆزى ئالەمنىڭ بايلىقىنى توپلىغان بولسىمۇ، ئەمما كۆرۈنىشىدە بىر نانغىمۇ كۈچى يەتمەيدىغان پېقىر دەرۋىش سىياقىدا ياشايدىكەن.تا شۇ كەمگىچە ئۇنىڭ ئەدىپىنى بەرگۈدەك،ئادەمدەك ياشاشنى ئۆگىتىپ قويغۇدەك بىرەرمۇ ئادىل پادىشاھ چىقمىغان.ئەي كەرەملىك شاھىم،بۇ سۆزۈمنى گۇناھ ھېساپلىمىغىن.ئۇنىڭ بيلىقلىرى شۇ قەدەر كۆپ ئىكەنكى،خەزىنىلىرىدىن بىرسىنى ئېچىشقىمۇ ئۈچ يىل ۋاقىت كەتكۈدەك.بىز سېنى دانالىققا دەۋەت قىلىپ ئۇنىڭ بايلىقلىرىنى ئېدىتلەپ رۇيخەتكە پۈتۈپ چىقتۇق.شۇنداقتىمۇ يەنىلا ئۇلارنىڭ ھېسابىدىن قەلبىمىز گۇماندا.بىز تېخى بارلىق بايلىقلىرىنى تولۇق ئېنىقلاپ بولدۇق دېيەلمەيمىز.ئۇنىڭ يەر ئاستىغا كۆمگەن زەر – كۈمۈش ۋە قىممەتلىك گۆھەرلىرىمۇ بەك مول ئىكەن.ئۇلارنى قانداق بىر تەرەپ قىلىشنى بىلەلەمەي بۇ نامىنى پۈتۈپ ھوزۇرۇڭغا ئەۋەتتۇق.ئەمىرىڭنى تەقەززالىق بىلەن كۈتۈپ كۆزۈم يولۇڭدىدۇر.ئىران شاھىغا مەندىن ھېساپسىز سالاملار بولسۇن.قەدەمگاھىدا بەرىكەت تېپىپ بىر ئۆمۈر سالامەت بولغاي!››
چاپارمەن بۇ خەتنى شاھقا تېزلىكتە يەتكۈزۈش ئۈچۈن ئېتىنى بوراندەك چاپتۇرۇپ يولغا چۈشتى.شاھ بەھرام خەتنى كۆرۈپ ئەھۋالنى ئۇققىنىدا روھىيىتىدە ئىككى خىل زىددىيەتلىك ھالەت پەيدا بولدى.ئۇنىڭ بىرى خۇشاللىق،يەنە بىرى بولسا غەمكىنلىك ئېدى. بىھرۇزنىڭ ۋەزىپىنى ئوڭۇشلۇق تاماملىغانلىقى، يەنە بىر يامان خۇلۇقلۇق كىشىنىڭ ئەدىپىنى بېرىش پۇرسىتى يارىتىلغانلىقىنى ئويلىغىنىدا روھى كۆتۈرۈلۈپ خىيال قۇشلىرى قاناتلاندى.پەرشېدۋەردنىڭ بىر ئۆمۈر جاپالىق ئىشلەپ يېمەي-ئىچمەي مال- دۇنيا يىغىپ دۇنيادا ئەڭ ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدىغان زەردارغا ئايلانغانلىقى،لېكىن شۇنچىۋالا پۇل-مېلى تۇرۇپ ئۇنىڭ راھىتىنى قىلچە كۆرمەي ئەڭ بىچارە يوقسۇللاردەك تۇرمۇش كەچۈرگەنلىكى،مانا ئەمدى ئۆزى ئۈچۈن ئازراق سەرىپ قىلىشقىمۇ قىيمىغان ئۇ بايلىقلىرىدىن تەلتۆكۈس  ئايرىلىپ قالسا قانداق ئېچىنىشلىق ھالغا چۈشۈپ قالدىغانلىقنى ئويلىغىنىدا، ئۇنىڭ ئۈچۈن قايغۇرۇپ غەمكىن بولدى.كۆزلىرىدىن ئىختىيارسىز ياشلار ئاقتى.قاپىقى قاش ئۈزرە كاماندەك تارتىلدى.
كاتىپ چاقىرتىلدى.ئۇ تېزلىكتە شاھ يېنىغا كېلىپ قول باغلاپ تۇردى.شاھتىن پەرمان چۈشكەندىن كېيىن ئۇ رۇم قەلىمى بىلەن چىن قەغىزىنى تەييارلاپ خەت يازماققا تۇتۇندى.خەتنىڭ بېشىدا ئادەت بويىچە تەڭرىگە ئاپىرىن ئېيتىلدى:‹‹ئۇ ھەممىدىن ئۇلۇغ،ھەممىدىن غالىپ قۇدرەتلىك تەڭرىدۇركى،ئاسمان ۋە زىمىن ئۇنىڭ ئېرادىسى بىلەن قۇدرىتىنىڭ نامايەندىسى سۈپىتىدە يارىتىلغان.ئۇ دانالىقنىڭ ۋە شاد –خوراملىقنىڭ خۇداۋەندىسى بولۇپلا قالماي تاجۇ-تەخت ۋە شاھلىقنىڭمۇ خۇداۋەندىسىدۇر.سەن خېتىڭدە: ‹شاھ ئادىل بولغىنىدا مۇنچىۋالا گۇناھ سادىر قىلغان يامانلار جازاسىز قالمايتتى› دەپ يېزىپسەن.بىر ئادەمنىڭ تەنھا ئۆزى ھالال قان تەرى بىلەن مۇنچىۋالا كۆپ بايلىقلارنى جۇغلىيالىشى ھەرگىز  مۈمكىن ئەمەس.دېمەككى ئۇ بۇ بايلىقلارنى ئوغۇرلۇق قىلىپ جەملىگەن.يامانلىق قىلىپ غەملىگەن.ئۇنىڭ ئەڭ يامان تەرىپى شۇكى،ئۇ قانائەت قىلىشنى بىلمەيدۇ.چۈنكى ئۇ تەڭرىدىن قورىقمايدىغان شور پىشانىدۇر.شۇنچىۋالا كۆپ مال-مۈلۈككە ئۇ يالغۇز ئۆزىلا پاسىبان ئېدى.دىلى بولسا مال-مۈلۈك ھېرىسلىقىغا چۆكۈپ ئۇنى چۈشەپ تۇرىىدىغان  بىر زىندان بولغان  ئېدى.

مال دۇنيانى قەيەرگىلا قويساڭمۇ ئۆز ئېگىسىگە ھەر دائىم كار قىلماس.ئەگەر ئېگىسى ئۇنىڭ پايدىسىنى بىلمىسە ئۇنىڭدىن بەھرە ئالالمايدۇ.ئۇ گەرچە يېنىڭدىلا تۇرسىمۇ ئىشلىتىشنى بىلمىسەڭ يەر ئاستىغا كۆمۈلۈپ قالغان بايلىقتىن پەرقى يوق.بۇ قىسقىغىنە ئۆتكۈنچى دۇنيادا مال-دۇنياغا كۆڭۈل بەرمەكلىك بىكار ئاۋارىچىلىق.سەن دۇنيانى قىممەتلىك  مال-مۈلۈك بىلەن لىققىدە تولدۇرۇۋەتسەڭمۇ ئۆلسەڭ ھەممىسى خەققە قالىدۇ.پەرىدۇن،ئېرەج،سەلمۇ،تۇر قاتارلىق نامدارلار بۇنىڭغا مىسال بولالايدۇ.ئۇلار پۈتۈن دۇنيانىڭ ھۆكۈمرانلىرى ئېدى.غىپپىدە كېلىپ-كەتكەن يولۇچىدەك ئۈن-تۈنسىزلا كېتىپ قالدى.ئاتاممۇ خەلق كۈتكەندەك ئادىل شاھ بولالماي بۇ دۇنيادىن دىلى دەرتكە تولۇپ ئۆتتى.ھېچبىر ئۇلۇغ زات ئۆلۈمدىن ئامان قېلىپ جاھاندا ئۇزاق ياشىغان ئەمەس.مىڭ يىللاپ ياشىغانلارمۇ ئاخىر ئۆلۈپ بۈگۈنگە كەلگەندە قارا تۇپراققا ئايلىنىپ كەتتى.دۇنيانىڭ يېشىغا سېلىشتۇرسا ئىنساننڭ يېشى ھېچنىمىگە ئەرزىمەيدۇ.دېمەك ھېچكىمنىڭ مۇرادى ۋايىغا يەتمىدى.مەيلى سەن قانچىلىك كۆپ مال دۇنيا توپلىساڭمۇ ئۇنىڭدىن بىر ئۆزۈڭلا بەھىر ئالماي ئەلگە بەخش ئەتكىن.ھەممىنى ئۆزۈمگە سەرىپ قىلىمەن دەپ ئاچكۆز بولۇشنى تەمە قىلما.كىمىكى ئېھتىياتچانلىق بىلەن سىر ساقلىسا،قەلبىنى يامانلىق ئەسىر قىلمسا بۇ دۇنيادىن خارلىق تارتماي  مەنىلىك ياشاپ ئۆتكەن بولىدۇ.كىمىكى، شۇ قېرى فەرشېدۋەردكە ئوخشاش ياخشى يولدا ماڭماي تۇيۇق يولدىن ماڭسا،دۇنيا خەلقىگە يەتكۈدەك زور  بايلىقى تۇرۇپ ئۇنىڭدىن قىلچىلىك بەھىر ئالالمىسا ئۇ ئەڭ بەختسىز كىشىدۇر.ئەڭ ئەقىلسىز بىچارىدۇر.ئۇنداقلار نەزەرگە ئىلىنمايدۇ.كىمىكى بارۇ يوقىنى توپىدەك سورۇپ ئىسراپچىلىق بىلەن يەپ ئىچىۋەتسە داۋاسىز بىر دەرتكە دۇچار بولۇر.
ئەمدى  فەرشېدۋەردنىڭ مال-مۈلكىنى قانداق بىر تەرەپ قىلىشقا كەلسەك، ئۇ ئۆمۈر بويى مال- دۇنيا يىغىپتۇيۇ، ئۆزى ئۇنىڭدىن بەھىر ئېلىشنى بىلمەپتۇ.كەڭتاشا يەپ-ئىچەلەيدىغان،ئۆزىنىمۇ ئۆزگىنىمۇ خوش قىلالايدىغان تۇرۇپ ھېچكىمنى بايلىقلىرىدىن بەھرىمەن قىلماپتۇ.باشقىلارنى بەھرىمەن قىلمىسىمىغۇ مەيلى، ئۆزى يىغقان بايلىقنى ئۆزىنىڭ نورمال تۇرمۇشى ئۈچۈن سەرىپ قىلىشقىمۇ چىدىمىغان،تەڭرىنىڭ پەرمانىغا قارشى چىققان بۇنداق غەلىتە مەخلۇقنى قاتتىق جازالىماي،باشقىلارغا مەڭگۈلۈك ئىبرەت قىلماي بولمايدۇ.ئۇ بۇ بايلىقلىرىنى ئۆزى ئۈچۈنمۇ ئىشلىتىشنى خالىمىغان ئىكەن دېمەك ئۇنىڭ بۇ بايلىقلارغا قىلچە ھەققى يوق.ئۇنىڭ بايلىقلىرىنىڭ ھەممىسىنى دۆلەت غەزىنىسى ھېسابىغا تولۇق ئۆتكۈزىۋېلىپ، ئۇنى بارلىق مۈلكىدىن مەھرۇم قىلىڭلار.ئاندىن پۈتۈن مەملىكەت تەۋەسىدىكى قەرىزدارلار،جاپادا قالغانلار،يېتم-يېسىرلار،مىراسسىز گۆدەك بالىلار،ھېچنەرسىسى يوق بىچارە نامراتلار،تۇل خوتۇنلار ،ئىگە-چاقىسى يوق غېرىپ-غۇرۋالار،مۇھتاجلىق بالاسىغا گىرىپتار بولغان مۇساپىرلار،ئاش ئوزۇق غېمىدە بېشى تاشتەك قاتقان يوقسۇل بىچارىلارنى تولۇق  ئېنىقلاپ چىق.ئاندىن ئۇلارنى تولۇق  چاقىرتىپ كېلىپ فەرشېدۋەردنىڭ بارلىق مال-مۈلكىنى ئادىللىق بىلەن  بۆلۈپ بەرگىن.ئۇلارنىڭ ئاجىز دەرمانسىز تېنىگە قايتىدىن جان پەيدا قىلغىن.بۇ ئىشتا سېنىڭمۇ ھەم تۆھپەڭ بار.ئوتۇنچىنى مەن بۇيرىغان نىسبەتتىكى مۈلۈكتىن بەھرىمەن قىلىش ئۈچۈن فەرشېدۋەردنىڭ كۆمۈلگەن خەزىنىسىنى بەر. ئۆزۈڭمۇ بۇ بايلىقتىن يۈزدىن بىر نىسبەتتە  بەھرىمەن بولغايسەن.مۈلۈك ئېشىپ قالمىسا قالمىسۇنكى،مۇھتاج نامراتتىن بىرمۇ كىشى ھەدىيىدىن قۇرۇق قالمىسۇن.ساڭا ئىنساپ ۋە ئادالەت رەھنەما بولسۇن››خەت تامام بولغاندىن كېيىن شاھ ئۇنىڭغا مۆھۈرىنى بېسىپ پېچەتلەتكۈزدى.ئاندىن ئۇنى چاپارمەنگە تۇتقۇزدى.چاپرامەن ئۇچقۇر ئات يەڭگۈشلەپ مىنىپ مەنزىلگە قاراپ ئۇچتى.شاھ پەرمانى تولۇقى بىلەن ئىجرا قىلىندى.‹‹يېمىگەننىڭ چىشىغا تاش››دېگەندەك نامدار بېخىل فەرشېدۋەرد ئۆزى ئۈچۈن ئىشلىتىشكىمۇ قىيمىغان  بارلىق بايلىقلىرىدىن مەھرۇم بولۇپ قاتتىق ئىچ ئاغرىقى تارتىپ ھۇشىدىن كەتتى.كېيىن ئۆزىنى ئۆزى كاچاتلايدىغان،ساراڭلاردەك سۆزلەيدىغان بولۇپ قالدى. بۇ دەرت ئۇنى تۈگەشتۈردى.شۇڭا ئۇزاققا قالماي يۈرەك سانچىقى بىلەن قان قۇسۇپ ئۆلدى.

شاھىنشاھ گۈزەل ئوردا  بېغىنىڭ ئوتۇرسىدىكى شىپاڭغا تەخت ئورنۇتۇشنى بۇيرىدى.چاكارلار شاھنىڭ پەرمانىنى كۆڭلىدىكىدەك قىلىپ ئورۇنلىدى.بۇ تەختنىڭ پايىسى باھارنىڭ رەڭگىدە ئېدى.ئۈستىدە گۈزەل مەنزىرە دەرەخلىرى سايە تاشلاپ تۇراتتى.بارلىق تەييارلىقلار پۈتكەندىن كېيىن باغدا كاتتا بىر بەزمە ئۇيۇشتۇرۇلدى.ساقىيلار قولىغا خۇشبۇي مەيلەر قۇيۇلغان ھېقىق جاملارنى ئېلىپ شاھقا ھەمدەم بولۇپ  ئۇنىڭ يېنىدا ئولتۇرغان ساراي ئەھكاملىرىغا بىرمۇ-بىر سۇنماقتا ئېدى.شاھ ۋەزىرلىرىگە شۇنداق دەپ ۋەز ئېيتتى:
-ئەل-ئۇلۇسقا ھەركىمنىڭ  ئۆزىنىڭ رۇزغارلىرى خاتىرجەملىك ئاتا قىلسۇن.ئەقلى-ھۇشۇ جايىدا كىشىلەر ئۆز تۇرمۇشى ئېھتىياجىدىن ئارتۇق مال يىغىمەن دەپ فەرشېدۋەردتەك ئاچكۆزلۈك، خەسىسىلىك قىلىپ جېنىنى قىينىمىسۇن.ئادەم تاپقان بايلىقلىرىنى ئۇ دۇنياغا ئېلىپ كېتەلمەيدۇ.ئادەم ئۆلگەندە  ھەركىمگە بىرلا قەبرە بولسا شۇ كۇپايە.ئادەملەرنى شاھ-گاداي دەپ تەبىقىگە ئايرىشنىڭ نېمە ھاجىتى،ھەممىسىلا تەڭرى ياراتقان ئوخشاش ئىنسان ئەمەسمۇ؟! ئۆلۈم شۇ قەدەر قۇدرەتلىككى،نى نى ساراي-دىۋانلارنى بەربات قىلىدۇ.كۆكە تاقاشقان ساماۋى قەسىرلەرنىمۇ ۋەيران قىلىۋېتىدۇ.مەيلى شاھ،مەيلى دەرۋىش بولسۇن ھەممىسى ئۆلگەندىن كېيىن بىردەك قەبرىگە دەپنە قىلىنىدۇ.ئۇلاردىن قالىدىغىنى ‹‹ياخشى››ياكى ‹‹يامان››دەيدىغان نام-ئاتاق.تىرىكلىكىڭدە تارتقان رەنجىلىرىڭنىڭ ھەممىسىلا بىۋاپادۇر.سەن كۆز يۇمغان چاغدا ئۇمۇ تەڭ كۆز يۇمار،يەنى سەندىن ئالاقىسىنى ئۈزەر.دۇنيادا ياشىغان ئىكەنسەن ياخشى نام قالدۇرالىساڭلا شۇنىڭ ئۆزى بەستۇر.شاھلاردىكى تاجۇ-كەمەرلەر،بايلاردىكى راھەت-پاراغەتلەر،يوقسۇلدىكى ئازار كۈلپەتلەر مەڭگۈلۈك ئەمەستۇر.ھايات پەيتىڭدە راست سۆزلۈك بول.باشقىلارغا قولۇڭدىن كېلىشىچە شەپقەت قىل.مانا شۇ سېنىڭ دۇنيادىكى ئىزلىرىڭ بولالايدۇ.تاپقان تەرگىنىڭنى ھالالدىن تاپساڭ تېنىڭگە ئاش بولىدۇ.ھارامدىن تاپساڭ تېنىڭدە سىڭمەس تاش بولىدۇ.

مەن بۇيىل ئوتتۇز سەككىز ياشقا كىردىم.بۇ ئۆمرۈمدە كۆپلىگەن شادلىق كۈنلىرىنى باشتىن كەچۈردۈم.ئادەمنىڭ يېشى قىرىققا يەتكەندە كىشى يېرىم ئۆمرىنىڭ ئۆتۈپ بولغانلىقىنى،ياشلىق،قىرانلىق دەۋرىنىڭ ئاخىرلىشىپ ئەمدى ئۆلۈم مەنزىلىگە يېقىنلىشىۋاتقانلىقنى ھىس قىلىپ غەمگە چۆكىدۇ.چاچنىڭ بىر تېلىغا ئاق كىرگەن چاغ، كىشىنىڭ شادلىقتىن ئۈمىدىنى ئۈزگەن ۋاقتىدۇر.ئاق چاچلىق پاسىباندىن تەختنى گۈللەندۈرۈشنى ئۈمىدىنى كۈتمەك تەس.مەيلى،چاچقا ئاق سانچىسا سانچىۋەرسۇن،مەن يەنە ئىككى يىل راھەت پاراغەتنىڭ پەيزىنى سۈرەي.ئۇندىن كېيىن بولسا، تەقدىر پىشانەمگە نىمىنى پۈتكەن بولسا ئۇنى كۆرەي.تەڭرىنىڭ ئالدىدا پالاس توننى كېيىپ ئاخىرەت كۈنۈمگە تەييارلىق قىلاي..مەن ناشۈكۈر ئادەم ئەمەس.تەڭرىنىڭ ماڭا ھازىرغىچىلىك بەرگەن بەخت-ئامەتلىرىگە قانائەت قىلىمەن.شۇ كەمگىچە كۆپ يىل شاھلىق تەختىدە ئولتۇرۇپ  ئەزىز بولۇپ ياشىدىم.كۆپلىگەن خۇشاللىقلار نېسىپ بولۇپ غەمسىز ئۆتتۈم.ئەمدى ماڭا تۈرلۈك شىرىن نازۇ-نېمەتلەر كېرەك.زەر كاسەم ھېچقاچان مەيدىن خالىي بولمىسۇن. ياخشى مەيلەردىن يۈزۈمگە قىزىللىق يۈگۈرۈپ ئالمىدەك رەڭ ئالسۇن.كەيىپ بولغان چاغلىرىمدا ئاسمان يولۋاس تېرىسىدەك كۆرۈنسۇن.خۇشبۇي مەي تەپتى ئادەمنى باھادىر قىلىدۇ.شۇ تاپتا قىزىل مەي خۇددى غەمگۈزارىمدۇر.ھاۋامۇ مۆتىدىل بولۇپ ئۇنىڭ ئىللىق تەپتى كۆڭۈلگە ياقىدۇ.ئېرىق ئۆستەڭلەردە سۈزۈك پاكىز سۇلار ئويناپ ئېقىۋاتقان،تۈرلۈك گۈل چېچەكلەردىن جاھان گۈزەللىشىپ كەتكەن،ياز يامغۇرى زېمىن باغرىنى يۇيۇپ پاكلىغان،مۇنداق گۈزەل كۈنلەردە كىممۇ شادلانماي،دوستلار بىلەن مەي ئىچىپ خۇشال يايرىماي تۇرالىسۇن!؟ يەنە ئازغىنە ۋاقىتتن كېيىن  زىمىن يىپەك كىيىم كېيىپ كۈز پەسلى كىرىدۇ.دالىدىكى شىكارگاھتا جەم بولۇپ تېتىكلىشىپ قالىمىز.شۇ چاغدا كەڭ دەشتتە شۇنداق بىر ئويۇن قىلايلىكى،ئوۋدىكى ماھارەتلىرىمىز تارىخقا يېزىلىپ كېيىنكى ئەۋلادلارغا يادىكار بولۇپ ساقلىنىپ قالسۇن.ھازىر ياۋايى ھايۋانلار راسا يېتىلدى.شىرلار قۇۋۋىتىنى بەدەنگە يىغىپ راسا ۋەھشىيلەشتى.بىز بۈركۈت،تايغان،قارچۇغا،تايغان قاتارلىق ئوۋغا كېرەكلىك ھايۋان ۋە قۇشلارنى ھازىردىن تارتىپ تەييارلىغاچ تۇرۇشىمىز كېرەك.دەشتتە ياۋايى ھايۋانلارنى قورشىۋېىپ، كامانلىرىمىزنى ئوينىتىپ ماھىرلىق بىلەن ئوۋ قىلىپ راسا يايرايلى.ئۇ يەردە ئوۋىمىز ئوڭدىن كېلىپ بارگاھىمىز غەنىيمەتلەر  بىلەن لىق تولار.

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   qabiljan2004 تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-1-25 14:22  

بەھرام گور پادىشاھلىقى(4)
     شاھ بەھرام يەنە ئوۋغا چىقتى،ئۇنىڭ ئارقىسىدىن بىھىساپ باتۇر لەشكەرلىرى كۈز كۈنى ئاسمان بىتىدە ئاققان بۇلۇتلاردەك ھەممە ياقنى قاپلاپ ئېقىپ كەلمەكتە ئېدى.ئۇلار يولغا چىقىشتىن بۇرۇن ھەرقايسى ئەللەردىن ئەۋەتىلگەن سان-ساناقسىز جەڭ سۆيەر لەشكەرلەر تۇشمۇ-تۇشتىن كېلىشىپ ئىران شاھى ئوردىسىغا توپلانغان ئېدى.پادىشاھ ئۇلارنىڭ ئارىسىدىن مىڭدىن بىرنى تاللاپ يۈرۈپ ئوۋ تەلەپ قەھرىمانلاردىن نەچچە ئوننى تاللاپ چىقتى.ئۇلار سەپەر جەريانلىرىنى ئوڭۇشلۇق تاماملاپ شىكار قىلىدىغان دەشتكە يېتىپ كەلدى.پۈتكۈل دەشت تۈمەنلىگەن قوشۇنلار بىلەن ئاۋاتلاشتى.ھەر يانلارغا شاھانە چېدىرلار قۇرۇلدى.باياۋان لەشكەرلەر ۋە ئۇلار مىنىپ كەلگەن ئات،تۆگە،خېچىر دېگەندەك تۈرلۈك چارۋا ماللار بىلەن تولدى.ئادەم ۋە چارۋا ماللارنىڭ سۇ مەسلىسىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن قۇدۇقلار كولاندى.قۇدۇق بەكلا چوڭقۇر بولغاچقا ئۇلارغا چىغرىقلار ئورنۇتۇلۇپ سۇلار تارتىلدى.لەشكەرلەر كېلىپ جايلىشىپ بارلىق تەييارلىقلارنى پۈتتۈرۈپ بولغاندىن كېيىن ئاندىن  شاھ كېلىپ ئورۇنلاشتى.قەلەمدار ۋە ئەلەمدار بەگلەر،ۋەزىر- ئەمىرلەردىنمۇ نۇرغۇنلىرى ئۇنىڭ بىلەن ھەمراھ بولۇشۇپ بىرگە كەلگەن ئېدى. بۇ ئوۋنىڭ ئەڭ ياخشى مەزەىلى بولۇپ باياۋان ۋە يايلاقلار قۇلان بىلەن تولغان،شىرلارمۇ ئورمانلىقلارغا ماكانلىشىپ نەرە سادالىرى بىلەن ھەرقايسى ھايۋانلارغا ۋەھىمە پەيدا قىلىپ تۇرۇۋاتقان ئېدى.
شاھ يارانلىرىغا دېدى:
-بۇ كېچە مەي ئىچىپ،ناخشا ساز ئاڭلاپ بەزمە قىلايلى!كېچىدىكى ۋاقتىمىز خاتىرجەم ۋە خۇشال ئۆتكەي.ئەتە تاڭ ئاتقاندىن كېيىن ئورمانغا كىرىپ شىر ئوۋى قىلايلى.ئوۋىمىز ئەۋجىگە چىقسۇن،ئورماننى زىلزىلىگە سېلىپ يۈرگەن زوراۋان شىرلار نەرىمىزنى ئاڭلاپ مۈشۈكتەك يۇۋاشلاپ توشقاندەك  پىتىراشسۇن!
ئەتە قۇياش شەپەق رەڭلىك نۇرلۇق تاجىنى تاقاپ چىقىشتىن  بۇرۇنتاڭ بىلەن تەڭ ئۆتكۈر شەمشەرلىرىمىزنى قوللاردا چىڭ تۇتۇپ ئوۋغا ئاتلىنىمىز،دالىدا ئاتلارنى سۈرۈپ قۇترىغان شىرلارنى چانايمىز.بۇ جاڭگال شىرلاردىن خالىي بولغان چاغدىلا قۇلانلارنى خاتىرجەم ئوۋلىيالايمىز،شۇندا كېيىنكى ئوۋ تولىمۇ كۆڭۈللۈك بولىدۇ.
   ئۇلار شۇ كېچە دالىدا بەزمە تۈزىشتى،يەپ ئىچىپ ئويناپ چارچىغاندىن كېيىن چېدىرلىرىدا ئارام ئېلىشتى.
پادىشاھ ئەتىسى ئەتىگەندە جاڭگالغا قاراپ يول ئالدى،يېنىدا لەشكەرلىرىمۇ بىرگە مېڭىشقان ئېدى.جاڭگاللىقتىن بىر شىر تەمكىنلىك بىلەن چىقىپ كەلدى.ئۇنىڭ قۇدرىتىدىن زىمىن تىترەيتتى.پەھلىۋان شاھ بەھرام يارەنلىرىگە دېدى:
قولۇمدا تېخى يېتەرلىك كۈچ قۇۋۋىتىم بار،ئۇنىڭ ئۈستىگە كامانىممۇ تەييار. مەن قولۇمغا ئۆتكۈر  تىغ ئېلىپ،مەردلەرگە خاس غەيرەت جاسارەتكە كېلىپ  شىر جېڭىگە كىرىشىمەن. بۇ شىر بىلەن ئۆزۈم ئېلىشىمەن، ھېچقايسىڭلار مەدەت بەرمەڭلار!
شۇ سۆزدىن كېيىن شاھ ئۇچۇسىغا شىكارلىق لىباسلىرىنى كىيىپ ئاستىدا ئۇچقۇر ئات ئويناپ تۇرغان،قولىغا ئالاماس تىغلىق شەمشەر تۇتقان ھالدا شىرغا قارشى جەڭگە ئاتلاندى.شىر ئۇنى كۆرگەن چاغدا غەزەپكە كېلىپ ئالدى ئىككى پۇتىنى ئىگىز كۆتۈرۈپ ئۆرىلىنىپ غەزەپ بىلەن ھۆركىرىدى،ئاندىن دەھشەتلىك ئاۋازدا گۈلدۈرمامىدەك نەرە تارتىپ  شاھقا قاراپ  قارا قۇيۇندەك تېزلىكتە ئېتىلىپ كەلدى.شىر كېلىپلا ئاتنىڭ بوينىغا ئېغىز سالدى.مەقسىدى ئالدى بىلەن ئاتنى چىشلەپ يىقىتىپ ئاندىن ئۈستىدىكى رەقىبىنى قاچالماس قىلىپ قويۇپ ئىككىنچى ھۇجۇمنى ئۇنىڭغا قىلماقچى بولغان ئېدى.شاھ بەھرام شىرنىڭ ئات بوينىغا ئېغىز سوزۇۋاتقان شۇ ۋاقتىدىن پايدىلىنىپ چاقماقتەك تېزلىكتە پۇتىدىكى ئۆتۈكىنىڭ پاشنىسى بىلەن شىرنىڭ دۈمبىسىگە قاتتىق بىرنى تەپتى.بۇ كۈچلۈك زەربە بىلەن شىر مەقسىدىگە يېتەلمەي كەينىگە نەچچە قەدەم سەنتۈرۈلۈپ كەتتى.غەزىپى تېخىمۇ تاشقان،كۆزلىرىگە قان قۇيۇلغان شىر ھۇجۇم نىشانىنى ئۆزگەرتىپ ئىككىنچى قېتىمدا توپتوغرا شاھنىڭ ئۆزىگىلا ئېتىلىپ كەلدى.ئۇ يېقىنلىشىپ كەلگەن ھامان شاھ قولىنى بىرلا شىلتىپ شىرنىڭ بېشىغا شەمشەر ئۇردى.شىر چىشلەشكىمۇ ئۈلگىرەلەمەي بېشىدىن ئايرىلىپ قالدى.ئۇنىڭ چوڭ قوپال تېنى ئۆز كۈچىنىڭ تەسىرىدىن ئاتنىڭ يېنى بىلەن سۈرۈلۈپ كەينى تەرەپكە ئۆتۈپ دەرەخ غۇلىغاندەك يىقىلىپ چۈشتى.بۇ ئىش شۇنچىلىك قىسقا ۋاقىت ئىچىدە تاماملاندىكى، ھۆركىرەپ نەرە تارتىپ كېلىۋاتقان ئەركەك شىرنىڭ نەرىسىمۇ تېخى تولۇق ئاخىرلاشماي تۇرۇپ بېشى كېسىلىپ زۇۋانى ئۆچتى.بۇ شىرلار ئىككى ئېدى،ئەركەك شىر ھۇجۇم قىلىپ كەلگەندە چىشى شىر ئۇنىڭ  غەلىبىسىنى كۈتمەكچى بولغاندەك جايىدا تۇرۇپ تۇرغان ئېدى.ئەركەك شىرنىڭ بىردەمدىلا ئۆلۈپ كېتىشى چىشى شىرنى گاڭگىراتتى،شۇنداقتىمۇ قورقۇپ قاچماستىن جۈپتىنىڭ قىساسىنى ئېلىش ئۈچۈن توپتوغرا ئېتىلىپ كەلدى.ئۇمۇ  تەنھا ئەمەس بولۇپ يېنىدا بىرنەچچە  كۈچۈكلىرى بار ئېدى.شاھ شەمشىرىنى تەييارلاپ تۇرۇپ يېقىنلىشىپ كەلگەن ھامان ئۇنىڭمۇ بېشىغا شەمشەر ئۇردى.كۈچلۈك شەمشەر زەربىدىن ئۇنىڭ بېشى بىر تەرەپكە ئۇچتى،تېنى بولسا يەنە  بىر تەرەپكە ئاغدۇرۇلدى.شاھ ئېتىنى چاپتۇرۇپ ئۇنىڭ كۈچۈكلىرىگە داۋاملىق ھۇجۇم قىلماقچى بولۇپ تەمشەلگىنىدە يېقىن بىر خادىمى توسۇۋالدى:
   -ئەي نۇر چېھرىلىك شاھىم،توختىسىلا،ئەمدى بۇ مەخلۇقلارنى ئۆلتۈرمەي مېھىر شەپقەت قىلغايلا!
-نىمىشقا ئۆلتۈرمەيمەن؟!
-بۇ دەشتتە شىر كۈچۈكلىرى بەكمۇ تولا،ئۇلارنى بىر يولىلا ئۆلتۈرۈپ تۈگىتىپ بولغىلى بولمايدۇ.بۇ پەسىل بىزنىڭ شىر ئوۋلايدىغان ئەمەس، شىردىن ئېھتىيات قىلغان ئاساستا قۇلان ئوۋى قىلىدىغان مەزگىلىمىزدۇر. چۈنكى بۇ ياز پەسلى شىرلارنىڭ كۈچۈكلەپ كۆپىيىدىغان پەسلى،ئۇلارنى بۇ پەسىلدە تەلتۆكۈس   قىرىۋەتسەك رەھىمسىزلىك بولىدۇ،بۇ قىلىقىمىزنى تەڭرىمۇ راۋا كۆرمەيدۇ. چامىمچە بۇ توقاينىڭ ئۇزۇنلىقى ئۈچ پەرسەڭ كېلىدۇ.بۇ يەرنىڭ ھەممىلا يېرى يىرتقۇچ شىرلارنىڭ ماكانىدۇر.ئۇلار بىلەن بىر يىلچە جەڭ قىلساقمۇ جاھاننى ئۇلاردىن خالىي قىلغىلى بولمايدۇ.شۇڭا بۇنچىۋالا رەنج مالامەت تارتىشنىڭ ئەھمىيىتى بارمۇ؟!
-ئەمىسە قانداق قىلىمىز؟
-بۇرۇنقى شاھلارمۇ تەختكە ئولتۇرغان چاغلىرىدا شىر ئوۋلاش توغرىسىدا پەرمان قىلمىغان.ھازىر سىلى پۈتۈن ئېران مەملىكىتىنىڭ قۇدرەتلىك دانا پادىشاھى ،ئەلگە ‹‹قۇلان ئوۋلىغىلى چىقىمىز›› دەپ جاكا قىلىپ قويۇپ بۇ يەردە شىر ئوۋى قىلىپ يۈرسەك ياخشى بولماس.
-ئەي دانا،قېنى ئېيتقىنا،بۇ قۇلان ئوۋىدىن ماڭا قانداق نام-ئاتا كېلەر؟باھادىر مەردلەر ھەرقاچان  يېنىدىكى ئوقيا-كامانلىرى ئارقىلىق جەڭ ۋە ئوۋ قىلىپ يۈرۈپ نام-ئاتاق ئېلىپ،  شان-شەرەپلەرگە نائىل بولۇپ كەلگەن.ئەگەر قەھرىمان بولماقچى ئىكەنمىز گۈرزە قىلىچلىرىمىزنى ياندىن ئايرىماسلىقىمىز،ئۇلار بىلەن باتۇرلۇق قىسسىلىرىنى يارىتىشىمىز كېرەك ئەمەسمۇ؟
-ئەي شاھىم،ئەگەر سىلىدەك مەرد مەرداندىن ئارىمىزدا ئون نەپەر بار بولغان  بولسا ئېدى،ھىچكىم ھېچنىمىدىن قورقمىغان،مەيلىش شىر،مەيلى يولۋاس بولسۇن ھەرقانداق ئوۋدىن،ھەرقانداق كۈچلۈك دۈشمەندىن قاچماي خەتەرگە تەۋەككۈل قىلالىغان،ھەرقانداق جەڭدە زەپەر قۇچالىغان بولار ئېدۇق. بۇ كەمگە رۇم بىلەن چىننىڭ تەختىمۇ جاناپلىرىنىڭ تەسەررۇپلىرىغا ئۆتۈپ بولغان بولار ئېدى.شۇندا جاھان سەلتەنىتى قوللىرىغا ئۆتۈپ جاھان شاھىغا ئايلانغان بولار ئېدىلە. باتۇرلۇق سۈپەتلىرىگە كۆز تەگمىسۇن،بەخت گۈلشىنى سىلىگىلا نېسىپ بولسۇن!
شاھ ئۇ ۋەزىرىنىڭ سۆزىگە كىرىپ ۋەزىر ۋە لەشكەرلىرى بىلەن توقايدىن چېدىرىغا قايتىپ كەلدى.لەشكەرلىرى ئۇنىڭ شىرلار بىلەن قىلغان جەڭدىكى باتۇرلۇقى ۋە قورقۇمسىزلىقى ئۈچۈن:‹‹ئەي شاھىم،ئەگەر سىلى بولمىسىلا بۇ زىمىن ئۆز قۇدرىتىنىمۇ يۇقاتقاي!››دەپ ئاپىرىن ئېيتىشاتتى.
شاھ خاس خانىسىگە كىرگەندىن كېيىن پاكىز يۇيۇنۇپ-تارىنىپ دەشتنىڭ چاڭ-توزانلىرىدىن پەيدا بولغان كىر داغلىرىدىن تازىلىنىۋىدى جامالى قايتىدىن نۇرلىنىپ ئاسماندىكى ماھقا ئايلاندى.
ئاڭغىچە مېھرىبان خاس چاكىرى خىزمەتكە كىرىپ بارگاھ ئىچىنى سۈپۈرۈپ چىنىدەك پاكىز قىلىۋەتتى.ئاندىن ئولتۇرۇپ ئارام ئالىدىغان ئورنىنى تەق قىلىپ قويدى.يېنىغا ئالىپتە داستىخاننى يېيىپ ئۇنىڭغا زەررىن جاملاردا  گۈل شارابى قويدى.بۇ يەرگە يەنە شاھ ئامراق تائاملاردىن بىرنەچچە خىلى تەييار قىلىنغان بولۇپ قۇش،قوزا،ئوغلاقلارىن قىلىنغان،مەززىلىك دورا دەرمانلار سېپىلگەن كاۋاپلار كۆزگە ئالاھىدە چېلىقىپ  مەززىلىك ھېدى دىماقلارغا ئۇرۇلۇپ ئىشتەينى ئاچاتتى.بەھرام گور تاماق يەپ بولغاندىن كېيىن بۇيرۇدى:
-بىللۇر جامدا بىر جام مەي بېرىلسۇن!
پەرى يۈزلۈك ساقىي جامنى قوش قوللاپ تۇتۇپ  ئىززەت ئىكرام بىلەن تازىم قىلىپ شاھقا ئۇزاتتى.شاھ جامنى ئالغاندىن كېيىن دېدى:
-ئەردەشىر تەختتە ئولتۇرۇپ دەۋران سۈرگەن مەزگىللەردە ھەتتاكى قېرىلارمۇ ياشلاردەك ئىقبالىنى تاپقان ئېدى.ئۇ تولىمۇ دۆلەتتار ئۇلۇغ پادىشاھ ئېدى.بىز ئۇنىڭغا سېلىشتۇرغاندا ئاددىي بىر سۇلتاندۇرمىز.ئۇنىڭدەك بولۇپ پادىشاھلىقنىڭ ھۆددىسىدىن چىقماق مۈشكۈلدۇر.ئۇ مەيلى جەڭ،مەيلى بەزىم ۋە ياكى ساخاۋەت بابىدا جاھاندىكى بارلىق شەھرىيارلار ئارىسىدا تەنھا ئېدى.ئىسكەندەر ئېرانغا رۇمدىن كەلگەن چاغدا ئۇ نامەردلىك پەسلىك يولىدا ماڭغانلىقى ئۈچۈن تەخت -دۆلەت شۇنداق ۋەيران بولغان ئېدى.داڭلىق شەھرىيارلاردىن ئوتتۇز ئالتىسى ئۇنىڭ قولىدا ئۆلدى.شاھى خۇسرەۋلەر ئۇنىڭ نامىغا لەنەت-نەپرەت ياغدۇرىدۇ.چۈنكى ئۇچاغدا ئەل ئىچى  نەپرەت ۋە ئاداۋەت بىلەن تولغان ئېدى.ئەل ۋە بارلىق پادىشاھلار بۈيۈك شاھىمىز پەرىدۇنغا بىردەك ئاپىرىن ئېيتىشىدۇ.پەقەت نامەرتلەرلا ئۇنىڭغا تاش ئاتار ئېدى.ئۇ جاھان ئىچىدە خۇددى كۆڭۈل نەقىشىدەك يېقىملىق ئېدى.ئۈمىدىم، مەندىنمۇ كېيىنكىلەرگە ئۇنىڭدەك ياخشى نام ۋە ياخشلىقلار قالسا دەيمەن.
شاھ يېنىدىكىلەرگە بۇيرۇدى:
-تېزدىن نامدار ،خۇشئاۋاز بىر جارچى تېپىڭلار،ئۇ توختىماي قوشۇننى ئايلىنىپ چىقسۇن ۋە بۇ گەپنى ھەممىگە ئۇقتۇرسۇن! دېسۇنكى،بىز ھازىر بەركۇھ،جەز  تەرەپلەردىكى جەزىرىدە شىكار قىلىۋاتىمىز.بۇ جەرياندا پۇقرالار بىلەن پات پات ئۇچرىشىپ قالىمىز.لەشكەر ۋە ئەمەلدارلارنىڭ  گۆھەر،زەر،ھەتتا يىپەكتىن تارتىپ ئەرزىمەس خەس ياكى خەشەككە قەدەر ھەرقانداق نەرسىنى ناپاك يول بىلەن تېپىشىغا ۋە ئىگەللىۋېلىشىغا بولمايدۇ.كىمىكى بۇ تۈزۈمگە خىلاپلىق قىلىدىكەن مەن ئۇنى ئېتىغا تەتۈر مىندۈرۈپ،ئاتنىڭ چۇلۋۇرىنى ئىككى باتۇرغا تۇتقۇزۇپ،ئاياغلىرىنى ئاتنىڭ قارنىغا باغلاپ،قەدەمدە بىر تاياقلاپ ئازەر گۇشەسپكە قەدەر ئېلىپ بارىمىز.ئىش بۇنىڭ بىلەنلا تۈگىمەيدۇ،زاڭ مالنى تاپشۇرغان،قىلمىشىغا تۆۋە قىلىپ نىجاتلىق تىلىگەن،ياراتقان ئىگەمدىن ھاياتلىق كۈتكەنگە قەدەر جازانى توختاتمايمەن.ئۇنىڭ ئىشىنى تولۇق ئېنىقلاپ كىمگە زۇلۇم قىلىپ غەمگە چۇلغىغان بولسا بارلىق مال مۈلكىنى تارتىۋېلىپ زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىغا بۇيرۇپ بېرىمەن.يەنە كىمىكى ئات بىلەن ئېتىزغا ئۇۋال قىلسا ياكى مىۋىلىك دەرەخكە زاۋاللىق يەتكۈزسە،ئۇنىڭ قانچىلىك بىباھا باتۇر بولۇشى،قانچىلىك يۇقۇرى مەرتىۋىلىك ئادەم بولۇشىدىن قەتئىي نەزەر زىندانغا سالغۇزۇپ،نەق بىر يىل ياتقۇزۇپ زۇلۇم سېتەمگە گىرىپتار قىلىمەن.يەنە كىمىكى بۇ دەشتتە باشقىلارغا جاپا سېلىپ ئۆزى پايدا ئالسا، ئۇ ئالغان پايدىسىنى ئۇنىڭغا نىسىپ قىلمايمەن،ھەممىسى ئاگاھ بولسۇن!
بۇ پەرمان جاكالانغاندىن كېيىن مەيلى شەھەر،مەيلى يېزا ئەھلى،مەيلى ياش مەيلى قېرى بولۇشىدىن قەتئىي نەزەر ھەممىسى بەركۇھ ۋە جەزدىن دەشتكە چىقىپ كەلدى.شەھرىيارنىڭ لەشكەرلىرى تۇرغان بۇ دەشت بىردىنلا قاتتىق ئاۋاتلىشىپ چىننىڭ ئاۋات بازارلىرىغا ئوخشاپ قالدى.  
ئەتىسى قۇياش ساماغا ئۆرلەپ بىر كۈنلۈك سەپىرىنى باشلىغاندا جاھاندار ئادەملىرى بىلەن يەنە شىكارغا ماڭدى.سەپنىڭ ئالدىدا ئوقياچى سىپاھلىرى ماڭاتتى،ئۇلارنىڭ ئارقىسدا شاھ تۇلپارىنى سۈرۈپ ماڭماقتا ئېدى.ئۇ ئەتراپىدىكىلەرگە  مۇنداق پەرمان چۈشۈردى:
-كىمىكى كاماندازلىققا ماھىر بولسا، ھەم بىزگە ئۆز ماھارىتىنى نامايەن قىلىپ بەرمەكنى ئىختىيار قىلسا نىشان ئۈچۈن ئالدى بىلەن ياۋا ئىشەكنى مۆلچەرلەپ ئاتسۇن.شەرت شۇكى،ئاتقان ئوقى قۇيرۇقتىن بۆسۈپ كىرىپ تاكى كۆكرەك قەپىزىگە قەدەر يېتىپ بېرىپ يۈرەككە پاتسۇن!
بۇ پەرمانغا جاۋابەن بىر پالۋان مۇنداق دېدى:
-ئايا شەھرىيار،نامدار لەشكەرلەر ئەتراپلىرىدا ھەرقاچان پەرمەنبەردار بولۇپ تۇرۇپتۇ.ئوۋ ماھارىتىدە سىلى زامانىمىزنىڭ ئەڭ ماھىر پاسىبانى ھېساپلىنىدىلا.مەرگەنلىك ماھارىتىدە سىلى دېگەن شەرتنى ئورۇنلاش ھېچقايسىمىزنىڭ قولىدىن كەلمەيدۇ.بۇ ئىشتا پەقەت بىر ئۆزلىرىنىڭلا ئىلاجىسى باردۇر.تاجۇ-تەختلىرىنىڭ دەۋرى بۇ جاھاننىڭ ئۆمرىچە بولغاي.ھەممەەيلەن بىلىمىز،سىلىنىڭ قامەتلىرى چىناردەك زور،كۈچ- قۇدرەتلىرى گويا  توسقۇنسىز شىر.ئەگەر قوللىرىغا كامان بىلەن شەمشەر چىقىپ قالسا جۈرئەتلىرى بارلىق لەشكەرلەر ئارىسىغا غۇلغۇلا سالار.شۇنىڭ بىلەن ئۇلارمۇ قوللىرىغا كاماننى ئېلىپ ئارقىڭىزدىن جەڭگە ئات قويار.
شاھ ئۇنىڭغا جاۋابەن مۇنداق دېدى:
-ئەگەر ھەممەيلەن بىرلىكتە تەڭرى يولىنى تۇتىدىغانلا بولساق، مېنىڭ قولۇمدىن ھەممە ئىش كېلىدۇ.
شاھ بەھرام ئارغىمىقىنى تېز چاپتۇرۇپ بىر ياۋا قۇلانغا يېقىنلىشىپ كەلدى.ئۇنى ئوۋلاشقا قولايلىق پەيت كەلگەندە بىردىنلا ئوق ئۈزدى.بۇ ئوق قۇلاننىڭ يانپىشى بىلەن قۇيرىقىنى بىر قىلىپ مىخلاپ قويدى.قۇلان شۇ زامات يەرگە يىقىلدى.شاھنىڭ زەركەمەر باتۇرلىرى ئات سۈرۈپ ئۇنىڭغا يېقىنلاشتى.ئوق ئىزىنى كۆرگەندە ئۇلار يەنە بىر نۆۋەت قاتتىق لال بولۇشتى.
قەھرىمان بەھرام بۇ ئوقنى شۇنداق كۈچ بىلەن ئاتقان ئېدىكى،بۇ ئوق قۇلاننىڭ ئىچىگە تولۇق كىرىپ ئاخىرقى ئۇچىلا ئازراق كۆرۈنۈپ قالغان ئېدى.جەڭگىۋار لەشكەرلەر بىلەن تەڭداشىسز مەرگەنلەر بۇ كارامەتلىك ھالدىن ھەيران بولۇشۇپ قايتا –قايتا تەھسىن ئاپىرىنلار ئېيتىشتى:
-ئايا شەھرىيار،سىلىگە ھەرقاچان سائادەت يار بولسۇن،سىلى بولسا تەڭداشىسز مەرد، بىز بولساق سىزنىڭ ساداقەتمەن كىشىلىرىڭىزمىز.ھەر بىر ئىش ھەر بىر ھۈنەردە سىزدىن خېلىلا كەم تۇرىمىز.
-بۇ مېنىڭ ئوقۇم ئەمەس،-دېدى شاھ چۈشەندۈرۈپ،-بۇ تەڭرى ئىگەمنىڭ ماڭا بەرگەن ئىنئامى.يىگانە ئاللاھ ھەممە جايدا،ھەرقانداق ئىشتا غالىپتۇر.خۇدايىم كىمنىڭ يولدىشى بولمىسا،ئۇنى قوللىمىسا بېشى ھېچ ۋاقىتتا خارۇ-زارلىقتىن قۇتۇلماس.
شاھ شۇنداق دەپ ئېتىغا قامچا ئۇردى.ناگاھ شاھنىڭ تۇلپارى گوياكى سۇمرۇغ كەبى ئۇچتى.ئۇ شۇنداق تېز چېپىپ كېتىۋاتقاندا ئالدىغا يەنە بىر چىشى قۇلان چىقتى.ئۇنىڭ يېنىدا تايچىقىمۇ بىرگە ئەگشىپ چىققان ئېدى.شاھ ئۇنىڭغا قوغلاپ يېتىشىۋېلىپ بېلىگە تىغ سېلىۋىدى قاق ئوتتۇرىدىنلا ئىككى بۆلەك بولۇپ كەتتى.شاھنىڭ ئارقىسىدىن كېلىۋاتقان بارچە باتۇرلار،قىلىچۋاز پالۋانلار ۋە نەيزىۋاز شاتۇرلارنىڭ ھەممىسى ئۇ يەرگە توپلاندى.ئۇلار بىر شەمشەر بىلەنلا  ئىككى بۆلەك  بولۇپ ياتقان قۇلاننى كۆرۈپ يەنە بىر نۆۋەت تەھسىن ئاپىرىنلار ئوقۇشۇپ كەتتى:
-ئەي بىر شەمشەر بىلەنلا قۇلاننى ئىككى بۆلەك قىلىۋېتەلىگەن قۇدرەتلىك بىلەككە كۈچ-قۇۋۋەت بەرگەن كەرەملىك ئاللاھ، شۇ قەدەر مەرگەن،شۇ قەدەر باتۇر ھەم قۇدرەتلىك يىەانە پادىشاھىمىزنى يامان كۆزدىن ۋە يامان سۆزلەردىن ساقلىغايلا.ئۇنىڭ چىرايىنى پەقەت كۆكتىكى ماھقىلا ئوخشىتىش مۈمكىن.ئۇنىڭغا جاھاندىكى بارلىق ئۇلۇغلار چاكار بولسۇن. تىغى ۋە يورۇقى پۈتكۈل جاھاننى بەند قىلسۇن!
شۇ ۋەقەدىن كېيىن لەشكەرلەر ئوۋغا چۈشۈشتى،دەشتتىكى بارلىق قۇلانلار ئۇلارنىڭ ئولجىسىغا ئايلاندى. شاھ باتۇرلارغا ئىلھام بېرىش ئۈچۈن مۇنداق پەرمان چۈشۈردى:
ئالتۇندىن ناھايتى كۆپ ھالقا سوقتۇرۇلسۇن،ئۇ ھالقىلار باتۇرلىرىمىز تىرىك ھالدا قولغا چۈشۈرگەن قۇلانلارنىڭ قۇلىقىغا ئېسىلسۇن ھەمدە ھالقىغا ئۇ باتۇرنىڭ نامى يېزىلسۇن.
شۇنىڭ بىلەن باتۇرلار تىرىك قولغا چۈشۈرگەن ئۈچيۈز قۇلانغا تامغا بېسىلدى ۋە قۇلىقىغا ئالتۇن ھالقا ئېسىلدى.كېيىن ئۇ قۇلانلارنى شاھ بەھرامنىڭ شەپقىتى  بىلەن شاھنىڭ ئېتىنى قوشۇپ يايلاققا  بىرگە قويۇۋېتىشتى.
نامراتلىق،ئاچارچىلىقتا قالغان ئەل ئاۋام شاھقا دەردىنى ئېيتىش،ئوۋ غەنىيمەتلىرىدىن بەھرىمەن بولۇپ ھاياتلىق يولىدىكى مۈشكۈللىكلىرىنى تۈگۈتۈش ئۈچۈن بىر يۈرەكلىك كىشىنى شاھ بىلەن كۆرۈشۈشكە ئەۋەتتى.ئۇ شاھقا  يېقىنلىشاماي قالغاچقا جاكاچى قىياپىتىگە كىرىپ  قوشۇنلارنى ئارىلاپ يۈرۈپ مۇنداق جار سالدى:
-ئەي دەشتى ئەزىمدە  ئوۋ قىلىپ يۈرگەن شەھرىيار،بىز سىزدىن شۇنى ئىلتىجا قىلىمىزكى،شىكاردا قولغا كىرگەن ئوۋ غەنىيمەتلىرىنى ئەھلى سودىگەرلەرگە ساتمىسىڭىز. ئۇنى سېتىپ پۇل قىلغاندىن كۆرە نامرات پۇقرالارنى،ئاچ-يالىڭاچ قالغانلارنى خۇشال قىلماق،زۆرۈر ھاجەتلىرىدىن چىقماق ئۈچۈن شۇلارغا تەقسىملەپ بەرگەن بولسىڭىز!
شاھ بۇ تەكلىپنى قوبۇل قىلدى.ھەر كۈنى بەركۇھ،جەز تەرەپلەردىن يۈزلىگەن سودىگەرلەر كېلىپ كېتىپ تۇراتتى.ئۇلاردا يىپەك رەخت ۋە كىمىاپ رەىتلەر بار ئېدى.ئۇلار ئۇ رەختلەرنى ئوۋ غەنىيمەتلىرى بىلەن ئالماشتۇرۇپ شاھنىڭ ئادەملىرى ۋە لەشكەرلىرى بىلەن سودا قىلىپ تۇراتتى.جاكاچىنىڭ جاكاسىدىن كېيىن شاھ ئۇنىڭ تەكلىپىنى قوبۇل قىلدى.ئۇندىن باشقا ھەرقايسى ئەللەر،يۇرتلاردىن مەردلەر ئېلىپ كەلگەن باجلاردىنمۇ ۋازكەچتى،بۇ باجلارنى ئوۋ غەنىيمەتلىرى بىلەن قوشۇپ نامرات پۇقرالارغا بەرمەكچى بولدى:
-شەھەرلەر ۋە يېزىلار ئارا ئارىلاپ كۆرۈپ ئىش ئەمگەك بىلەن قان- تەر تۆكۈپ ھالال نان تېپىپ يەۋاتقان نامرات پۇقرالار بىلەن يوقسۇز دەرۋىشلەرنى تېپىپ كېلىڭلار.ئۇلار بۇ يەرگە كېلىپ كۈندىلىك تۇرمۇشىغا نىمە كەم بولسا شۇنى ئېلىپ تۇرمۇش غېمىدىن قۇتۇلسۇن!
پەرمان بەجا كەلتۈرۈلدى.يوقسۇل پۇقرالارنىڭ ئاغزى گۆش،قولى دىنار،ئۇچىسى كىيم كۆردى.بۇنداق زور شەپقەت ئالدىدا ئۇلار ھاياجانلانماي تۇرالايتتىمۇ شاھ بەھرام يەنە بىر قېتىم خۇشامەتسىز مەدھىيەلەرگە ۋە خەيرلىك دۇئالارغا كۆمۈلۈپ كەتتى.
شاھ بەھرام شىكار قىلغان دەشتتىن بارگاھىغا  قايتىپ كېلىپ ساق بىر ھەپتە ئارام ئېلىپ بەزمە تۈزدى.قولىدىن جام چۈشمىدى.بۇ بەزمە ئۈچۈن كەڭرى مەيداندا چوڭ بارگاھ قۇرۇلغان ئېدى.لەشكەرلەر خىزمەت كىيىمىنى كىيىپ مېھمانلار ئۈچۈن خىزمەتتە تۇردى.نامدار سازەندىلەر سورۇننى ئارىلاپ يۈرۈپ شاھنىڭ بەختنى كۈيلەيتتى،شادلىقىنى كۆزلەيتتى.مەست بولغان دانانىڭ جۈپ كۆزى نازىنىنلار بويىدا ئوينايتتى.ئۇ بەختىيارلىق ئىلكىدە دېدى:
-ئەي ئادالەت ئىزدەپ يۈرگەن ئەل،پۈتكۈل ئالەمنىڭ پەرۋەردىگارى،مېھرىبانلارنىڭمۇ مېھرىبانى بولغان خۇدانى ئۇلۇغ بىل.كىمىكى رەنجىمىزدىن ۋاقىپ بولسا،گەنجىمىز(سوۋغات-بايلىقلىرىمىز)دىن بەھرىسىز قالغان بولسا بۇ مەيدانغا كىرسۇن.تاكى شەھرىيار ئۇنى ئىنئاملاردىن بەختىيار قىلغاي.كىمىكى،قېرى،ئاجىز ۋە شىكەستىلەنگەن بولسا،ۋە ياكى ئۆزى ياش،گۆدەك دىلى خەستە بولسا،   
ياكى بىراۋدا قەرزى بولۇپ قەرزىنى ئۈزەلمەي ئۆزى خارۇ-زارلىقتا قالغان بولسا ، ياكى بولمىسا كۆپ بالىجانلىق بولغان،يوقسۇزلۇقتىن بالىلىلىرىنى باقالماي ئاچ -زېرىن قويغان بولسا؛سەبىي گۆدەكلەر يىتىم يىسىرلەر ئاچ-ياللىڭاچ قالغان بولسا؛ئاتا-ئانىسى ياكى ھامىيلىرى ئۇلارنى بېقىشقا ئامالسىز قېلىپ بايلارنىڭ رەھىم شەپقىتىگە مۇھتاج بولغان بولسا؛ئۇ گۆدەكلەرنىڭ ئانىسى ناچار خۇيلۇق بولغان ۋە ئۇ ناچارلىقىنى سىر تۇتقان بولسا؛ياكى بىر دۆلەتمەن كىشى ئۆلگەن،ئۇنىڭ گۆدەك تەشۋىشلىرى پاناھسىز قالغان، ئۆزى بىئار،خۇدايىمدىن قورقماس مەنسەپداردىن بىرسى ئۇنىڭ مال-مۈلكىنى ئىگەللىۋېلىپ بىچارە يېتىملارنى ئېېغىر كۈندە مۇھتاجلىقتا قويغان بولسا دەرگاھىمغا كېلىپ بىرمۇ بىر بايان ئەيلىگەيسىزلەر.بارچە ئىشلار ماڭا ئايان بولسۇن.شۇندىن كېيىن مەن يوقسۇز مەردان  دەرۋىشنى دۆلەتمەن،ئاسىي، بەدنىيەت كىشىنى دىيانەتلىك قىلىمەن.كىمنىڭ ھالى ناباپ،قولى پۇلسىزبولسا قولىغا پۇل بېرىپ  ئۇنى ھاجىتىدىن چىقىراي.ئۇ خۇرسەن بولۇپ تەبەسسۈم قىلسۇن.كىمىكى مۇھتاجلىقتا رەنج چەككەن بولسا ئۇنىڭغا ساىاۋەت قولۇمنى سۇنۇپ ئۈستىگە بايلىق چاچقۇ قىلاي.كىمىكى قولىدىكى مەنسىپىنى سۈيئىستىمال قىلىپ كىچىكتىن تارتىپ چوڭغىچە قول ئاستىدىكىلەردىن ھارام يول بىلەن مال يىغىۋالغان بولسا ئۇنداق نائىنساپنى تىرىك  دارغا ئېسىپ پاك زىمىننى ئۇنداق ناپاكلاردىن تازىلايمەن.چۈنكى ئۇنداق غەددارلارغا ئۆلۈم ئەڭ مۇۋاپىق جازادۇر.
شىكار ئاخىرلاشقاندىن كېيىن شاھ باغداتقا كەتتى.قىلغان ئەھمىيەتلىك ئىشلىرىنى ئويلىغىنىدا يارقىن خىياللار دىلىنى شاد ئەتتى.باتۇرلىرى ئۇنىڭغا يولداش بولۇپ بىرگە مېڭىشتى.
ئوردىغا قايتىپ كەلگەندىن كېيىن شاھ سىپاھلىرىغا ئۆيلىرىگە قايتىپ بېرىپ تۇققانلىرى بىلەن يۈز كۆرۈشكەچ ئارام ئېلىشقا رۇخسەت قىلدى.ئۆزىمۇ تەنھا ھالدا دىلاراي قەسرىگە قاراپ ماڭدى.شاھ قەسىرگە كىرگەندىن كېيىن خوتۇنلىرى ئۇنى قىزغىن كۈتىۋالدى.قىز خىزمەتكارلار زەررىن جاملارغا خۇشبۇي مەيلەردىن  قۇيۇپ ئىززەت بىلەن شاھىنشاھقا سۇنۇشتى.ئارزۇ كېنىزەكلىرى بىلەن  چاڭ چېلىپ ناخشا ئېيتتى. نامەھرەمدىن خالىي قەسىردە رۇد،نەي،چاڭ قاتارلىق چالغۇلاردىن تارىغان ئىسىل خۇش سادالار خۇشبۇي مەي بىلەن راسا ماسلىشىپ بەزمىدىن ئوت چىقىرىۋەتتى.شۇندن كېيىن شاھ ھەر بىر كەچتە بىردىن ھوجرىدا بىردىن گۈزەل رەناسى بىلەن بەزمە تۈزۈپ خانىشلىرىنى نۆۋەت بىلەن يوقلاپ چىقتى.
ئىككى ھەپتە ۋاقىت شۇ يوسۇندا بىردەمدە ئۆتۈپ كەتتى.خەزىنە قاپقىسى كېچەيۇ-كۈندۈز ئوچۇق تۇردى.ھاجەتمەنلەر كېلىپ غەزىنىدار بىلەن كۆرۈشۈپ  كېرەكلىك نەرسىلەرنى ئېلىپ دۇنيادىن بىھاجەت بولۇشتى.ئىككى ھەپتىدىن كېيىن شاھ بېشىغا شاھلىق تاجىنى كىيىپ شان بىلەن سىتەھىر تەرەپكە ئاتلاندى.ئۇ يەردە فەررات شەبىستانىنىڭ ئىشىكىنى ئاچتى.گۈزەللەرنىڭ بېشىدىن دىرھەملەر چاچتى.بۇ ئەلدە كىملەرگە بەخت كۈلۈپ باقمىغان بولسا،ۋە ياكى تەختتىن زەررىچىلىك نەپ يۇقمىغان بولسا شاھ ئۇنىڭدىن قاتتىق غەزەپلەندى.شاھ ساپ ئىدراكلىق ۋەزىرى رۇزبېھنى بۇ يەردىكى نامرات –يوقسۇللار،يىتىم مىسكىنلەرگە پاناھ بولۇشقا بۇيرىدى:
-ئەلنىڭ ئېھتىيجىنى قاندۇرماقلىق ئۈچۈن ئۇلارغا رۇم بىلەن ھەزەردىن ئېلىنغان باج پۇللىرىنى ئۈلەشتۈرۈپ بەرگىن.ئۇندىن باشقا بىرنەچچە قېچىر دىنار تەييارلا،ئۇمۇ يەتمىسە ئىسفەھان بىلەن رەينىڭ بېجىنىمۇ تەلەپكارلارغا سەرىپ قىلغىن.شەبىستانىمىز بۇ بۇ خىلدا خاراپ بولۇپ تۇرسا،بىز غەزىنىمىزدىكى تاغدەك بايلىقلىرىمىز بىلەن پەخىرلىنىپ ئولتۇرساق خۇدامۇ راۋا كۆرمەيدۇ. ئۇ ھالدامېنىڭ قەلبىم ئىزتىراپتىن قۇتۇلالمايدۇ.ئەلنىڭ يوقسۇللۇق نامراتلىقتىن قۇتۇلۇپ تىنىچ خاتىرجەم ياشاپ  خۇش تەبەسسۈم بىلەن قېنىپ بىر كۈلگىنى ماڭا دۇنيا بايلىقلىرىدىنمۇ ئارتۇقتۇر.
شۇ ئىشتىن كېيىن ھەر بىر ئۆلكىدىن يېڭى باج يىغىۋېلىندى.بۇ باجلاردىنمۇ سەرىپ قىلىنىپ ئەلگە قايتىدىن ئاراملىق بېرىلدى.تىنىچلىق ئاسايىشلىك كۈنلەر باشلاندى.شىكار بىلەن مەي بەھرامغا كۈنۇ -تۈن ھەمنەپەس ئېدى.گۈزەل خانىشلىرىمۇ ئاياللىق بەختىدىن ھوزۇر ھىس قىلىپ ئۇنىڭ باغرىدا ئىشقتىن مەست ئېدى.

‹‹دەرەخ جىم تۇرىمەن دېسىمۇ شامال جىم تۇرغۇزمايدۇ›› دېگەندەك شاھ بەھرامنىڭ تىنىچ بەختىيارلىقتا ئۆتكەن كۈنلىرى ئانچە ئۇزاققا بارمىدى. چىن خاقانى كېڭەيمىچىلىك ئۇرۇشى  قوزغاپ ئىرانغا قوشۇن تارتتى.ئۇنىڭ قوشۇنلىرى ھىندىستان بىلەن رۇمغا كېلىپ يەتتى.يەنە بىر قىسمى قاراقۇرۇم تاغلىرىدىن ھالقىپ ئۆتتى.مەملىكەت بېشىغا ئېغىر كۈنلەر چۈشۈۋاتقان مۇشۇنداق خەتەرلىك  پەيتتە شاھ بەھرام يەنىلا دۇنيادىن بىخەۋەر ھالدا ئەيش-ئىشرەت بىلەن بەند ئېدى.بۇ چاغدا ئۇنىڭ قىلچىمۇ ئۇرۇش تەييارلىقى يوق دېيىشكە بولاتتى.ئۇنىڭ مەملىكىتىنى نە سەرھەد بانى(مەملىكەت چېگرىسى) نە پاسىبانى يوق ئېدى.شۇنداقلا دىيار ئىچىدە جەڭگە يارىغۇدەك ئۆزىدىن باشقا بىرەر زور پەھلىۋانىمۇ يوق ئېدى.چىن خاقانى ئۇنىڭ شۇ قەدەر دۇنيادىن  بىغەم، خىرامان ياشاۋاتقانلىقنى ئاڭلاپ بۇ پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ  ئۇنىڭ مەملىكىتىنى قولغا كىرگۈزۈۋېلىش ئۈچۈن ئايىماي دىرھەم چېچىپ چىن ۋە خوتەن مەملىكەتلىرىدىن ناھايىتى كۆپ لەشكەر تارتتى.لەشكەرلەر ئات سېلىپ توسقۇنسىز قىيان سۈيىدەك ئىران زىمىنىغا  يوپۇرۇلۇپ كەلدى.بۇ دەمدە ھەممە ئۆز غېمى بىلەن بولۇپ كەتكەن بولۇپ ھېچكىممۇ بەھرام گورنى يادلاپ قويمايتتى.
توساتتىن بىر كۈنى رۇمدىن ‹‹ چىن بىلەن خوتەندىن لەشكەرلەر بېسىپ كەلدى، چىننىڭ قەيسىرى زور قوشۇنغا ئۆزى باش بولۇپ ھۇجۇم قىلىپ  كېلىۋېتىپتۇ››دەپ  خەۋەر كەلدى.ياۋ  رۇمغا يېتىپ كەلگەن ئىكەن ئەلۋەتتە بارغانسېرى ئىرانغا يېقىنلىشىپ كېلەتتى. بۇئىشتىن خەۋەر تاپقان ئىراننىڭ بارچە پېشىۋالىرى ۋە ئۇلۇغلىرى دەرھال شاھ بەھرامنىڭ يېنىغا كېلىشتى.
كەلگەنلەر بىر تەرەپتىن دۈشمەندىن  تەشۋىشلىنىپ،يەنە بىر تەرەپتىن شاھنىڭ نەچچە ۋاقىتتىن بۇيان بەخىرامان ئويناپ كۈلۈپ يۈرگەنلىكىگە،دۈشمەنلىرىدىن مۇداپىئە كۆرمىگەنلىكىگە نارازى بولۇپ تەنە مالامەت سۆزلىرىنى ئېيتىشتى:
-بىر دۆلەتكە شاھ بولغان كىشىنىڭ پىكرى ھەمىشە مەملىكەت بېشىغا كېلىدىغان خەۋىپ ۋە جەڭ بولۇشى كېرەك ئېدى.ئەمما جاناپلىرى كۈن بويى مەي ئىچىش،شىكار قىلىش،سەتەڭلەر بىلەن كۆڭۈل ئېچىشنىڭلا كويىدا يۈرىيدىلا.نەزەرلىرىدە غەزىنە ،قوشۇن،بارگاھ،تاجۇ -تەخت،ھەتتا يۇرت-ۋەتەن دېگەنلەر ئەسلا يوق.بۇلار سىلىنىڭ نەزەلىرىدە خار ئەرزىمەس نەرسىلەردۇر.
شاھ ئۇلارغا جاۋاپ بېرىپ شۇنداق دېدى:
-ھەي ۋەزىر، ئەمەلدارلار،ئەمىرۇ-سەردارلار،بىلىشىڭلار كېرەككى ئاللاھ ئىگەم پۈتكۈل جاھاننىڭ ئادىل ھۆكمىرانىدۇر.ئۇ ماڭا رەھنەمادۇر،باش پاناھىمدۇر.مېنى ھىچۋاقىتتا تاشلىۋەتمەيدۇ،دۈشمىنىم ئالدىدا خار قىلمايدۇ.شۇڭا بۇ ئىشتىن ئارتۇق ئىزتىراپ چەكمەڭلار.مەن ئەشۇ ئادىل تەڭرىنىڭ مەدىتىدىن كۈچ قۇۋۋەت تېپىپ ياۋۇز بۆرىلەرنى ئىران مۈلكىدىن قوغلاپ چىقىرىمەن.بۇ بەخت،بۇ قوشۇن،بۇ بايلىقلىرىملا بولىدىكەن ئەلگە ھىچقانداق دەرد ۋە رەنج يېقىن كېلەلمەيدۇ.
شاھ ئانچە غەم چېكىپ كەتمىگەندەك دوستلارغا شۇنداقلا جاۋاپ بەردى.بۇ جاۋاپنى ئاڭلاپ باتۇرلارنىڭ كۆزى قانغا تولدى.شاھ قارىماققا بىپەرۋا تۇرغاندەك قىلغان بىلەن بۇ ناخۇش خەۋەدىن ئاللىقاچان دىلى خۇشاللىق،خاتىرجەملىكتىن بىدار بولغان ئېدى.ئۇ خىيالىدا لەشكەرلەرنىڭ غېمىنى يەيتتى.ئويلىغان ھەر بىر ئامالىدا زەپەر كۈلمەكتە ئېدى.پۈتكۈل ئىران شەھەر پۇقرالىرىنى قورقۇنۇچ باسقان ئېدى.گۇماننىڭ زەھىرىرى يۈرەكنى مۇجۇيتتى.بارچە ئەل بۇ شاھتىن ئۈمىدىنى ئۈزۈپ تەنە قىلار ئېدى.مەغلۇبىيەت دەملىرىنى ئويلىغىنىدا كۆڭلى بۇزۇلاتتى.
بىر كۈنى ئۇلار شاھقا يېڭى خەۋەر يەتكۈزۈشتى:
-ئايا بەھرام شاھ،چىننىڭ لەشكەر ۋە سىپاھلىرى ئىرانغا باستۇرۇپ كەلدى،ئەمدى نىمە قىلماق كېرەك؟!
بۇ جىددى پەيتتە شاھ گۇستەھەمنى يېنىغا چاقىرىپ دېدى:
-چىن لەشكەرلىرى نىمە ئۈچۈن شۇنچە تېز يېقىنلاپ كېلەلىدى؟
گۇستەھەم ھەم نامدار پەھلىۋان ھەم شاھنىڭ مۇھىم ۋەزىرلىرىدىن بىرى بولۇپ ،ئۇرۇش مەيدانلىرىدا بىنەزىر ئېدى.شۇئارىدا پەھلىۋانلاردىن مېھىرپىرۇز، ھەرراد،مېھىر بەرزىن ۋە پەرھادلارمۇ يېتىپ كېلىپ غالىپ شاھنىڭ ھوزرىغا كىردى.ئۇلاردىن باشقا رۇھام،ھەزەرۋان،ئەندىمان قاتارلىقلارمۇ كەلدى.ئۇلارنىڭ بىرى گېلان شاھى،يەنە بىرى بولسا راينىڭ شاھى،جەڭ مەيدانلىرىدا ئەلنىڭ پاسىبانلىرى ئېدى.يەنە پالۋان دادبەرزىنمۇ ئوردىغا كىردى.ئۇ رۇستەمنىڭ يۇرتى زابۇلىستاندىن كەلگەن قەيسەر ئەزىمەت ئېدى.نامدار پالۋانلاردىن قارەنىي بۇرزمېھىر ، رادبەرزىن ۋە نۇر چېھىرلىك زەرىفلەرمۇ بۇ يىغىلىشقا قەدەم تەشرىپ قىلدى. قوشۇنلار ئاللىقاچان يىغىلىپ بولغان ئېدى.شاھ پالۋانلارنى قوبۇل قىلىپ بولغاندىن كېيىن قوشۇنلانى ئارىلاپ چىقتى.ئون ئىككى مىڭ مەرد ئەزىمەت سەپراس بولغان ئېدى.شاھ ئۇكىسى نەرسىغا تەخت بىلەن شاھلىق كۇلاھىنى بېرىپ پۈتكۈل لەشكەرلەرنىڭ قۇماندانلىق ھوقۇقىنى تاپشۇردى.ئۇ مەرد،دانا ۋە ئاقىل ئادەم ئېدى.شاھ ئۇنىڭدىن ئىپتىخارلىناتتى.ئۇمۇ ئاكىسىغا ئوخشاش ئادىل ۋە نۇر چېھىر ئەزىمەت ئېدى. ھېساپلىق باتۇر لەشكەرلىرى ھەرقاچان جەڭ مەشقىنى قولدىن بەرمەيتتى.ئۇلار دۈشمەنگە قارشى ئاتلىنىپ ئازەرئابادقا قاراپ يولغا چىقتى. لېكىن ئىران خەلقى ئۈمىدسىزلىك پاتقىقىغا چوڭقۇر  پاتقان ئېدى. ئۇلار نۇرغۇن سىرلاردىن خەۋەرسىز ھالدا يەر جاھاننى غەلۋە- غوۋغاغا سېلىپ تۈرلۈك يالغان-ياۋىداق، يامان خاراكتىرلىك خەۋەرلەرنى بىر بىرىگە تارقاتماقتا ئېدى:
-بىزنىڭ بۇ پارس مەملىكىتىدە ئەسكەر يوق ئىكەن.
-شاھ بەھرام ئۇرۇشمايلا جەڭ مەيدانىدىن قېچىپ كېتىپتۇمىش!
-ئۆزى بىر ئۆيگە مۆكۈۋېلىپ ئازەرگۇشەسپتىن ئۈمىد كۈتىۋېتىپتۇمىش.
-چىن شاھى باستۇرۇپ كەپتىمىش،تەڭ كېلەلمىگەچ شاھ بەھرامنىڭ تەختىگە زاۋاللىق يېتىپتۇ.شۇنىڭ بىلەن دۆلەتنىڭ بەختى قارا بوپتۇ.
-شاھ بەھرام تولىمۇ ئەخمەق ئىكەن،ئۇ باشقا شاھلاردەك غەزىنىسىگە بايلىق توپلىماستىن بۇزۇپ چېچىشقا ئامراق ئىكەن.
-ئۇ تولىمۇ باتۇر ئادەممىش،ھەرقانداق دۈشمەن دۇچ كەلسە جانبازلىق قىلىدىكەن.ھىچكىم تەڭ كېلەلمەيدىكەن، لېكىن بۇ قېتىم چىن خاقانىدىن يېڭىلىپ قاپتۇمىش.
-ئۇنى بەكمۇ ئويۇنچى ئادەم دەيدۇ،كېچە- كۈندۈز ئويۇن- تاماششا بىلەن مەشغۇل بولارمىش، ياش ەۈزەل قىزلارغا بەكمۇ ئامراقمىش،ياشلىقنىڭ ماغزىنى چاقارمىش.
-لەشكىرى بەكمۇ تەرتىپسىز چېچىلاڭغۇ ئىمىش،ئۇلار ئۇزاققىچە مەيلىگە قويۇۋېتىلگەن بولغاچقا دۈشمەن بىلەن جەڭمۇ قىلالماس بولۇپ قالغانمىش.
-ھىچكىمنىڭ گېپىگە قۇلاق سالماسمىش،ئۇرۇق تۇققانلىرىمۇ ئۇنى توغرا يولغا باشلىيالماي ئاۋارە بولارمىش.
-...
چىن شاھى قەيسەردىن شامالدەك تېزلىكتە بىر ئەلچى كەلدى.نەرسى ئازغىنە لەشكەر بىلەن مەنزىلگاھ تۇتۇپ دۈشمەننى توسۇپ ئۇلارغا ھۇجۇم قىلىشقا لايىق پۇرسەتنى كۈتۈپ ياتقان ئېدى.
يۇقارقىدەك ئەپقاچتى گەپلەر بەكلا ئاۋۇپ كەتكەن بولغاچقا ئالامان مۇنداق قارار چىقاردى:
-ئىراندىن بىر پازىل ئادەم تاپايلى،ئاندىن ئۇنى چىن خاقانىغا ئەلچى قىلىپ ئەۋەتەيلى.ئۇ تېزلىكتە بېرىپ خاقان بىلەن كۆرۈشۈپ ئىرانلىقلارغا ئامانلىق تىلىسۇن.ئەگەر چىن ىاقانى بىز ئاڭلىغاندەك كەرەملىك بولسا بىزنى ئۈمىدسىز قويمايدۇ،ھەم  يامانلىق ئويلمايدۇ.ئەگەر ئۇ ئىران مۈلكىنى تىنىچ ھالدا قولىغا ئېلىۋالسا غەزىپى تاشمايدۇ،لەشكەرلىرىنى بۇلاڭ-تالاڭ قىلغۇزۇپ يۇرتقا بالايى ئاپەت  كەلتۈرمەيدۇ.
بۇ سۆزلەرنى نەرسى ئاڭلاپ مۇنداق جاۋاپ بەردى:
-ئۇرۇشمايلا تەسلىم بولۇش،يامان نىيەت بىلەن بوسۇغىمىزغا باستۇرۇپ كەلگەن ياۋ بىلەن سۈلھى قىلىپ شەرمەندىلەرچە ئەل بولۇپ ئامانلىق تىلەش ساتقىنلارنىڭ،توخۇ يۈرەك نامەرتلەرنىڭ ئىشى.مۇنداق ئىشنى قىلىشقا مېنىڭ يۈزۈم چىدىمايدۇ.ئۇنداق قىلغاندىن ئۆلگىنىم ئەۋزەل.مەن چىن شاھىدىن ئامانلىق تىلىمەيمەن بەلكى قارشى چىقىپ تىغمۇ-تىغ ئېلىشىمەن.ئىران زىمىنىنى پىل بىلەن لەشكەرگە تولدۇرۇۋېتىمەن. بىز ئىقتىدارسىز ئەمەس،بىزدە لەشكەر،باتۇر سەركەردە،غەزىنە،يېتەرلىك قۇرال-ياراق، مىنىدىغان پىل ۋە ئاتلىرىمىز تۇرۇپتۇ.شۇنداق تۇرۇپ نىمىدىن قورقىمىز؟!بىز دۈشمەن بىلەن باتۇرلارچە جەڭ قىلىمىز.خەنجەرلىرىمىزدىن ئۇچقۇنلار چاچرىتىمىز.
ئەگەر شاھ بەھرام سىلەرنى نائۈمىد قىلغان بولسا،ئازغىنە كۈچ بىلەن قېلىپ دۈشمەن بىلەن بولىدىغان جەڭگە يېتەرلىك لەشكەر يىغمىغان بولسا،جەزمەن  يېڭىلىپ قالىمىز دەپ ئەندىشىدە بولماڭلار، ياخشىلىق بىلەن يامانلىق ئادەمنىڭ نىيىتىگە باغلىق بولىدۇ.شۇڭا سىلەر يامان خىياللاردا بولماي ئىشنىڭ ياخشى تەرىپىنى ئويلاڭلار.چۈنكى ‹‹يامان ئەندىشىنىڭ تېگى يامانلىق ››دېگەن گەپ بار ئەمەسمۇ؟!
ئىرانلىقلار نەرسىنىڭ گېپىنى ئاڭلاپ ئەندىشىدىن ئازاد بولۇشۇپ شادىمان بولۇشتى.ھەممە قولمۇ-قول كۈچ چىقىرىپ يېڭى بىر بارگاھنى بۇنياد قىلىشتى.
‹‹شاھ بەھرام بۇ يەردىن قوشۇنسىز ھالدا قايتىپ كەتكەن ئېدى.ئەگەر ئۇ دۈشمەنگە دۇچ كېلىپ تۇتقۇن بولۇپ كەتكەن بولسا قەلبىمىز ئېيتقۇسىز ھەسرەت نادامەتكە چۆمىدۇ›› دېيىشتى.ئەگەر چىن خاقانى ئىرانغا جەڭ قىلىپ كىرسە چوڭ كىچىك ھەممە ئاشىيانلار تالان-تاراجغا ئۇچرايتتى.ئەگەر نەرسىنىڭ قوشۇنى بۇ ئۇرۇشتا يېڭىلىپ ھالاك بولۇپ كەتسە ياۋ باشتىن -ئاياغ ھەممە يەرنى ئاياغ ئاستى قىلاتتى.شۇڭا ئۇلارغا قارشى ئۈنۈملۈك چارە تەدبىر كۆرمەكلىك زۆرۈر ئېدى.ھەر بىر پۇقرانىڭ دىل رىشتىسى يۇرت-ماكان بىلەن بىر بولغاندا غەلىبە نۇسرەت كۈلۈپ باقاتتى.شۇڭا دىل رىشتى ۋەتەن  تەقدىرىنى بەلگىلەيدىغان خاسىيەتلىك ئەڭگۈشتەر ئېدى.
ئىراندا ھۇماي ئىسىملىك ئەقىللىق،بىلىملىك ۋە ئىدراكقا باي  بىر ۋەزىر بار ئېدى.ئىرانلىقلار ئۇنى قەدىرلەپ ئۈمىدىنى ئۇنىڭغا باغلاشتى.توپلىشىپ ئۇنى ئىزدەپ كېلىپ:‹‹بۇ مۈشكۈل ئىشقا ئىشقا چارە تاپ›› دېدى.مەسلىھەتتىن كېيىن ئۇلار چىن خاقانىغا ئاتاپ بىر نامە پۈتۈشتى.بۇ نامىدە ھەممە دەردىنى ئىزھار قىلىشتى.ئۇنىڭغا مۇنداق سۆزلەرنى يېزىشتى:‹‹بىز ھەممىمىز ساڭا بەندىمىز،ھەممىمىز ئەمىر پەرمانىڭنى قوبۇل قىلىشقا تەييارمىز.ئىران تۇپرىقىدىن ھەرقانداق نەرسىنى خالىساڭ بىز قىلچە تالاشماي ئۆزرۈ-تەھسىن بىلەن ساڭا بېرەيلى.ئۇندىن باشقا ساڭا چوڭ-كىچىك ھەممەيلەن ئەل بولايلى،ھەر يىلى لايىقىڭدا سوۋغات ۋە باج بېرەيلى.ئۇنىڭ بەدىلىگە سەندىن كۈتىدىغىنىمىز شۇكى،قەھرىڭدىن كەچ،بىزنىڭ تۈرۈكلەر بىلەن جەڭ قىلىشقا ھېچبىر تاۋىمىز يوقتۇر.››
ھۇماي ئىرانلىقلارنىڭ نامدار ئۇلۇغلىرىدىن بىرنەچچىنى يېنىغا ئېلىپ چىن خاقانىنىڭ يېنىغا باردى.ئۇلار ئېلىپ كەلگەن خەتنى سوۋغا –سالاملىرى بىلەن قوشۇپ  خاقانغا تاپشۇرۇشتى.تۇران شاھى خەت بىلەن سوۋغاتتىن شاد بولدى. ئۇلاردىن بىلدىكى،ئىران شاھ ئىران شەھىرىنىڭ قاپقىسىنى ئېچىپ قوشۇنلىرى بىلەن بىللە يىراققا قېچىپ كېتىپتۇ.بۇ خەۋەر ئۇنى خەتتىنمۇ بەكرەك خوش قىلىۋەتتى.قەلبى شۇدەم گۈل چىمەنگە تولغاندەك بولدى.

ئاندىن خاقان تۈركلەرگە سۆز قىلدى:
-ئىرانلىقلار بىزگە تازىم قىلدى.بىز بۇ دىيارغا قەدەم قويۇپ چەكسىز زەپەر قۇچتۇق.دېمەككى قوللانغان تەدبىرىمىز ئوڭ كەلدى....
تۇران شاھى ئەلچىگە كۆپلىگەن ئىنئاملارنى بەردى.بېشىدىن دىرھەم ۋە دىنارلارنى يامغۇر كەبى ياغما قىلىپ چاچتى.ئاندىن خەتكە جاۋاپ يازدۇرۇپ بەردى:‹‹ئاقىللارنىڭ جېنىغا ھىراد يار بولسۇن.ئەمدى ئۆزۈمنى سىزلەرگە دوست دەپ بىلىمەن.ھەر بىر ئېغىز سۆزۈمنى چىن دىلىم بىلەن قىلىمەن.بىز قوشۇن بىلەن مەرۋىگە كىرگەن كۈنى ئۇيەرنى قىرغاۋۇل بوينىدەك ياشنىتىمەن.ئىنساپلىق بولۇپ تەدبىرلىرىم بىلەن ئەلگە قۇت بەخش ئېتىمەن.ئېرىقلىرىڭلاردىن سۇ ئورنىغا سۈت ئاققۇزىمەن.ئەل قەدەم رەنجىمىزنى چۈشىنىپ تىنچ ئەل بولغىنى ئۈچۈن مەرۋىدىن باجنى ئەپۇ قىلىمىز.پەقەت مەردلەرنىڭ مۈلكىدىنلا ئازراق خىراج ئالىمىز.شۇنداق ۋەدە بېرىمەنكى،مەرۋىنىڭ ئۇ تەرىپىگە قەدەم باسمايمەن.پۈتكۈل ئىران زىمىنى قوشۇنۇم رەنجىدىن يىراق بولۇر!››
ئەلچىلەر يۇقارقى ۋەدىلەردىن شادىمان بولۇپ تېزلىكتە ئىرانغا قايتتى.ئەل-ئاۋام بىلەن كۆرۈشۈپ كۆرگەن ئاڭلىغانلىرىنى ئېغىزغا ئالدى.
كېيىن خاقان قوشۇنلىرىنى باشلاپ مەرۋەگە كەلدى.لەشكەرلىرى شۇ قەدەر كۆپ ئېدىكى، ئۇلارنىڭ مىنگەن ئاتلىرىنىڭ تۇياقلىرىدىن چىققان چاڭ توزان دەستىدىن  زىمىن قارايغاندەك بولدى.بۇ يەردىكى ھايات ئەنە شۇنداق ئۆتمەكتە ئېدى.ھېچكىممۇ شاھ بەھرامنى ياد ئەتمەيتتى.شادلىققا چۆمگەن ئەل توختىماي چالغۇ چالدى،ناخشا ئېيتتى،ئۇسۇل ئوينىدى،ئوينىغان ئويۇن تاماششىلىرىنىڭ كۆپلۈكىدىن كۆزلەردە ئۇيقۇ يوق ئېدى.لەشكەرلەر چۆللەردە ئۆز مەيلىچە يۈرەر ئېدى.ساقچىلار كۆپ ئىشتىن خەۋەرسىز قالدى.شىكارلار قىزىدى،بەزمىلەر ئاۋۇپ ئەۋجىگە چىقتى. مەيلەر ئىچىلدى،نەيلەر چېلىندى، جەڭ ئويى ھىچكىمنىڭ خىيالىغا كىرىپمۇ چىقمايتتى.تۇران شاھى ئىرانلىقلاردىن ئالىدىغان باجنى كۈتمەكتە،غەزەپلەنمەكتە ئېدى.شۇنداق بىر كۈنلەر كېلىپ خۇشاللىقلار كۆپۈكتەك توزۇپ كەتتى.ئاھ-پەريادلار كۆككە يەتتى.
بەھرام گور ھامان قىساس ئالىدىغان پەيتنى كۈتمەكتە ئېدى.ئۇنىڭ كۆزگە چېلىقىپ يۈرمەسلىكىدىكى سەۋەپ، قوشۇنلىرىنى كۈچلۈك  دۈشمەندىن  ساقلاپ قېلىپ مۇۋاپىق پەيت كەلگەندە قايتۇرما ھۇجۇمغا ئۆتۈپ دۈشمەننى مەغلۇپ قىلىش، قولدىن كەتكەن تاجۇ-دۆلىتىنى قايتۇرۇۋېلىش ئۈچۈن ئېدى.ئۇ بۇرۇنقىدىن پۈتۈنلەي ئۆزگەرگەن بولۇپ مەيلى كېچە،مەيلى كۈندۈزدە بولسۇن   مەي ئىچمەيتتى،بەزمە ئوينىمايتتى.قويغان پايلاقچىلىرى كېچە-كۈندۈز ئارام ئالماي ھەركەرت قىلىپ ئۇنى دۈشمەن ئەھۋالىدىن ۋاقتى-ۋاقتىدا خەۋەردار قىلىپ تۇراتتى.
مەلۇم بىر كۈنى ئۇ پايلاقچىسىدىن پايدىلىق يېڭى خەۋەر ئاڭلىدى.خەۋەردە دېيىلىشىچە چىن خاقانى مەرۋەدە ھەدەپ لەشكەر يىغىۋېتىپتۇ.ئۇلار ھازىر ئازەر گۇشەسىپ تامان كېلىۋېتىپتۇ.ئۇلارنىڭ ھەر بىر ئەسكىرىدە ئىككىدىن تېمەن ئات بار بولۇپ، بىرىنى مىنىپ بىرىنى يېتىلىۋالىدىكەن،بىرى ھارسا يەنە بىرىنى مىنىدىكەن،شۇڭا يوللاردا شامالدەك ئۇچۇدىكەن.چاپسانلىقى جەھەتتە تاغدىن چۈشكەن سەل كەبى تېز ۋە راۋان ئىكەن.ئۇلار رۇمچە كۇلاھ،تۈركچە  لىباس كىيىپ يۈرىشىدىكەن.ئۇلار شۇ تېز يۈرۈشلىرى بىلەن ئەردەبېلدىن ئۆتۈپ ئامۇلغا بېرىپتۇ.ئۇ يەردىن ئۆتۈپ گۇرگان شەھىرىگە بېرىپتۇ.قايسى شەھەرگە بارسا شۇ يەردىن لەشكەر ئېلىپ كۈچىنى ئاشۇرۇپ داۋاملىق ئىلگىرلەپتۇ.گۇرگاندىن ئۆتۈپ شەھرى نىساغا بېرىپتۇ. ئۇلارنىڭ يول باشلىغۇچىسى بىر قېرى پارسا ئىكەن.ئۇلار گاھى تاغ ئېدىرلارنى،گاھى دەشت-چۆللەرنى كېزىپ، كېچەيۇ-كۈندۈز تىنىمسىز يول بېسىپ، يېقىنلاپ كەلمەكتە ئېدى.ئۇلار كۈندۈزى ساقچى ،كېچىسى كۈزەتچى قويۇپ، قىرغاۋۇل كەبى پەرۋاز قىلىپ ئەڭ تېز سۈرئەتتە توختىماي ئىلگىرلىمەكتە ئىكەن.ئۇلارنىڭ مەرۋەگە يېقىنلاپ كەلگىنى ئېنىق ئىكەن.پايلاقچىلار شاھنى خاقاننىڭ ئىشىدىن ئاگاھ قىلىپ يەنە مۇنداق دېيىشتى:
-ئۇ ھازىر جەڭ تەشۋىشىدىن تامامەن خالىي،ئۇنىڭغا ئەھرەمەن دىۋە پېشىۋا ئىكەن.ئۇ ھازىر جەڭ قىلىش ئەمەس،دائىما  شىكارغا چىقىپ قۇلان-كىيىك ئوۋلاش غېمىدە بولۇۋاتىدۇ.  

شاھ بەھرام بۇ خەۋەردىن غايەت خۇشال بولدى. نىھايەت دىلىدا خاتىرجەملىك سەزگەچكە ھەممە رەنجىدىن خالىي بولۇپ،لەشكەر ۋە سىپاھلىرى بىلەن شۇ مەنزىلدە بىر كۈن ئارام ئېلىشتى.
قۇياش تاغ كەينىدىن كۆتۈرۈلۈپ قىزىرىپ كەتكەن كۆزلىرىنى ئېرىنچەكلىك بىلەن ئاچقان  چاغدا قوشۇننىڭ ئايىغى كەشمېھانغا يەتتى.دۇمباقلار ساداسى قۇلاقنى ياراتتى.بايراقلار لەپىلدەپ كۆزنى چاقنىتاتتى.دەشتى چۆلدىن ھەيۋەت غۇلغۇلا چىقتى.شاھ بىلەن لەشكەرنىڭ دىققىتى ئۇنىڭغا بۇرالدى. كۆڭۈلنى ئەزگۈدەك  بۇ شېرىن نالىدىن  بۇلۇت ياش تۆككەندەك بولۇپ زىمىن نەم بولدى.بەئەينى ئاسماندىن قان ئېقىپ چۈشكەندەك بولۇپ مەيدان بىردەمدىلا قان بىلەن يۇيۇلدى.دەشت چۆلدىكى بارگاھىدا يېتىپ كېچە ئوينىغان بەزمىسى تۈپەيلىدىن تېخىچە شېرىن ئۇيقۇسىدىن ئويغىنالمىغان خاقان چۇقان سۈرەن ئاۋازىدىن چۆچۈپ ئويغىنىپ كەتتى.لېكىن ئۇ تېخى ئورنىدىن تۇرۇپ كىيىملىرىنى كىيىشكە، نىمە ئىش بولغانلىقىنى بىلىشكىمۇ ئۈلگۈرمەيلا بەند بولۇپ قولغا چۈشتى.خاقان باشلىق چىننىڭ ئۈچيۈزدىن ئارتۇق نامدارى بىردەمدە قولغا چۈشۈپ بەندكە تارتىلدى.ئۇلارنىڭ ھەممىسى ئاتلارغا مىندۈرۈلۈپ قول پۇتلىرى چۈشەپ باغلىنىپ كەشمىھاندىن مەرۋەگە ئېلىپ كېلىندى.
بۇ جەڭدە شاھ بەھرام زەپەر قۇچقان بولغاچقا مەرۋەدە تۇرۇۋاتقان چىن لەشكەرلىرىمۇ ئاللىقاچان يوقۇتۇپ بولۇنغان ، ئالغان غەنىيمەتلىرىمۇ قايتۇرۇۋېلىنىپ يەكسار گۇم بولغان ئېدى.بىر قىسىم دۈشمەنلەر قېچىپ قۇتۇلماقچى بولۇۋاتقان پەيتتە شاھ بەھرام دەل ۋاقتىدا ئۈلگۈرۈپ يېتىپ كېلىپ ئۇلارنى يىغىشتۈردى.شاھ بەھرام بۇ سەپەردە قىران پارسىيلارنى ھەمراھ قىلىپ  ئوتتۇز پەرسەڭ يولنى تېزلىكتە تاماملىغان ئېدى.
ئۇلار شىكارگاھتىن ئىقبال تېپىپ قايتىپ كېلىشكىنىدە دۈشمەندىن تارتىۋېلىنغان جەڭ غەنىيمەتلىرى باتۇر لەشكەرلەرگە بۆلۈپ بېرىلدى.چىن خاقانى بىلەن بولغان جەڭدە شاھ بەھرام سەرفەراز بولدى.بۇ زەپەر ئۇنىڭغا تەڭرى ئاتا قىلغان ئېھسان ۋە نىياز ئېدى.
نەزمە:
ياخشى ھەم يامانغا مال بەرگەن تەڭرى،
قۇياش ھەم ئايغا نۇر، بەخش ئەتكەن تەڭرى.

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   qabiljan2004 تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-1-25 14:23  

     شاھ بەھرام لەشكەرلىرىنى ۋە ئات-ئۇلاغلىرىنى ئارام ئالدۇرۇش ئۈچۈن مەرۋەدە جاي تۇتۇپ بىرنەچچە كۈن ياتتى.گەرچە جەڭدە غالىپ كېلىپ تىنىچلىققا ئېرىشكەن بولسىمۇ داۋاملىق جەڭ قىلغۇسى كېلىپ بۇ ھەۋەس كۈنسىرى ئارتماقتا ئېدى.كۆڭلىنى بۇخارا زەۋقى تارتاتتى.بۇ يەر بىلەن ئامۇنىڭ ئارىلىقى بىرنەچچە كۈنلۈكلا يول بولۇپ ئۇ يەرگە بارسا ئاخشىمى بەزمە قىلىپ،كۈندۈزلىرى ئوۋغا چىقىپ قۇلان-كىيىكلەرنى ئوۋلاپ كۆڭۈللۈك ئۆتكەن بولار ئېدى.
  ئارام ئېلىش ئاخىرلاشقاندىن كېيىن شاھ بەھرام قوشۇنلىرىنى باشلاپ فاراب چۆلىگە قاراپ ئات سالدى.ئۇلار بۇ ئۇزاق مەنزىلدە قۇملۇق چۆلنى كىسىپ ئۆتتى.قۇياش غەربى ئۇپۇققا باش قويۇپ  كۆك ئاسماننى ئالتۇن رەڭگە كىرگۈزگەندە يەرۇ-زىمىن بەئەينى ياقۇت تون كىيگەندەك بولدى. لەشكەرلەر مىنگەن ئاتلار چۆلدە ئاسمان پەلەك  چاڭ توزۇتۇپ قاناتلىرىنى يايغان قۇزغۇننى ئەسلەتتى.
      شاھ بەھرامنىڭ لەشكەرلىرى  تۈرك زىمىنى مايۇ مەرغگە قەدەم قويغاندا پۈتۈن يۇرت تېزلا ئۇنىڭ قولىغا ئۆتتى.ئۇلارجەڭدە يېڭىلگەن  تۈرك لەشكەرلىرىنى يەكسان قىلىپ قوللىرىدىكى ئىران زىمىنىدىن تارتىۋالغان مال-مۈلۈكلىرىنى پۈتۈنلەي ياندۇرۇۋالدى.باشقا مال-مۈلۈكلىرىنى كۆيدۈرۈپ كۈل قىلىۋەتتى.
     ئەتىسى تاڭ ئېتىپ يۇلتۇزلار ئۇيقىغا مەشغۇل بولغاندا كېچىلىك قىرغىندا ئامان قالغان ئاتا-ھەم ئوغۇل بىر-بىرىنى ئىزدەشكە باشلىدى.تۈركتىكى جىمكى سەركەردە-سەردارلار،قېرى-ياشلار ۋە يەرلىك نامدارلار باشلىرى چۈشكەن، زار-زار يىغلاشقان ھالدا شاھ بەھرامنىڭ ئالدىغا كېلىشىپ ئامانلىق تىلەشتى:
   -ئەي ئۇلۇغ شاھ،تەڭداشسىز شىر يۈرەك ئەزىمەت،بىز بىلىمىز سىلى پەھلىۋانلىق بابىدا يۈكسەك تەلەي ئېگىسى.گەرچە چىن خانى ئالدىلىرىدا ئاسىي گۇناھكار بولۇپ مۇقەددەس زىمىنلىرىغا دەخلى-تەرۈز قىلغان،سىلىدەك بۈيۈك جاھاندارغا پۇت ئېتىشقا جۈرئەت قىلىپ سەۋدايىلارچە قىلىق قىلغان بولسىمۇ ئۇ بەرىبىر قىلمىشىغا لايىق جازاسىنى تارتىپتۇ.ئەمدى بىز ئالەم پاناھتىن شۇنى ئىلتىماس قىلىمىزكى، گۇناھسىز پۇقرالارنىڭ قېنىنى تۆكمىگەيلا! بۇنداق قىلىش سىلىدەك ئۇلۇغ نامدارلارغا ماس كەلمەيدۇ.بىز ئەمدى سىلىگە تەۋە بولدۇق.تەۋە بولدۇق دېمەك پۇقرالىرىغا ئايلاندۇق دېگەن گەپ.شۇڭا بىزنىمۇ مېھىر-شەپقەتلىرىدىن مۇستەسنا قويمىغايلا.ئەگەر خالىسىلا سىلىگە ساداقىتىمىزنى بىلدۈرۈپ ھەر يىلى باج-سېلىق تاپشۇرايلى،ھۆكۈملىرىنى مۇقەددەس بىلىپ سىزغان سىزىقلىرىدىن چىقماسلىققا ئەھدە بېرەيلى. بارچە ئەر-ئاياللار سىلىگە بەندە بولۇپ خىزمەتلىرىدە بولايلى.شەپقەتلىرى ئۈچۈن كېچە-كۈندۈز ھەققىلىرىدە دۇئا قىلىپ تەڭرىدىن ئىشلىرىغا ئاسايىشلىق تىلەيلى.شۇنداق تۇرۇپ بىزنىڭ ئۇلۇغلىرىمىزنىڭ قېنىنى تۆكمەك نېمە ئېھتىياج؟!
  شاھ بەھرامنىڭ قەلبى شەپقەت سۈيىدە نەم بولغاندىن كېيىن  ئۇلارنىڭ ھالىغا رەھىم قىلدى.قان تۆكۈشتىن قولىنى تارتىپ تەڭرىشۇناسلىقنىڭ شەپقەت يولىنى تۇتتى.شاھنىڭ كۆڭلى مېھىرگە پەيۋەند بولغان بولغاچقا ئاراملىق ۋە ئەندىشە ئۇنى بەند قىلىۋالدى.بۇ ئۆلكىنىڭ يىللىق باج تاپشۇرۇش ھېسابىغا ئۇلارنىڭ ئىلتىماسىنى قوبۇل قىلىپ پۇقرالاردىن يىغىلغان زور بىر تۈركۈم دىرھەملەرنى قوبۇل قىلىپ ئالدى.
  كېيىن شاھ چېھرىدە تەبەسسۈم،لېۋىدە كۈلكە ئوينىغان ھالدا  فاراب شەھىرىگە قايتىپ كەتتى.بۇ يەرنى مەنزىلگاھ قىلىپ بىر ھەپتە ئارام ئالدى.ھەپتىدىن كېيىن چىننىڭ ئۇلۇغلىرىنى دەۋەت قىلىپ ۋە  ناھايىتى كۆپ بايلىق سەرىپ ئېتىپ چىن بىلەن ئېراننىڭ چېگرىلىنىدىغان يېرىگە تاش بىلەن ئىگىز ۋە ئۇزۇن بىر سېپىل سوقتۇردى.شۇندىن كېيىن تۇراندىن ياكى خەلەجدىن كىم بۇ يەرگە كەلسە شاھتىن رۇخسەت ئالماي تۇرۇپ ئىران تۇپرىقىغا قەدەم قويالماس بولدى.بۇ سېپىل ئەبىدىل ئەبەد جەيھۇندەك ھەيۋەت بىلەن تۇرۇپ ئىراننىڭ تىنىچلىقى ۋە ئەمىنلىكىگە زور تۆھپە قوشتى.
  تۇران لەشكەرلىرى ئىچىدە شەمر ئاتلىق بىر نامدار پالۋان بار ئېدى.شاھ بەھرامنىڭ ئىزنى بىلەن ئۇ تۇرانلىقلارغا شاھ بولۇپ كۈمۈش تەختكە ئولتۇردى.قۇياش بىلەن ئاي ئۇنىڭ تەختى بىلەن تاجىنى بېزەپ سەلتەنەت نۇرلىرىغا بەخت نۇرلىرىنى قوشتى.تۇران خەلقى قوللىرىنى ئېچىپ ئۇنىڭ ھەققىدە تەشەككۈر ۋە بەخت دۇئالىرىنى قىلىشىپ بېشىغا تىللادىن تاج كىيدۈردى.ئۇ ئادىللىق بىلەن يۇرت سورىغاچقا بارچە ئەل ئۇندىن رازى ۋە شاد بولدى.
تۇران زىمىنىنىڭ ئىشى شۇ خىلدا پۈتۈپ شاھ بەھرامدا كۆڭۈل ئارامى پەيدا بولغاندىن كېيىن ئۇ ئىنىسى نەرسىگە خەت يازدى.بۇ خەتتە ئىران بىلەن تۇران ئوتتۇرسىدا بولغان ئۇرۇش ھېكايە قىلىنغان ئېدى.بۇ خەتتە يەنە تەڭرى نامى ۋە بۇرۇن ئالەمدىن ئۆتكەن ئۇلۇغ زاتلارنىڭ نامىمۇ بىر بىرلەپ تىلغا ئېلىنىپ ھۆرمەتتە ياد ئېتىلدى:‹‹بارلىق شان زەپەرلەر ئۇلۇغ پەرۋەردىگارىمىز بولغان خۇداۋەندە كېرىمگە خاستۇر.شاھ بەھرامنىڭ كەيۋانلىرىمۇ يەنىلا شۇ ئۇلۇغ تەڭرىگە خاستۇر.ئۇنىڭ پەيمانى بىلەن ھەممىمىزگە بەخت يار بولۇر.بارچە جانلىقلارنىڭ ھايات-ماماتىمۇ ئۇنىڭ پەرمانى بىلەن بولۇر.مەن بۇ مەكتۈپنى چىن يېرىدە تۇرۇپ پەي قەلەم بىلەن  ئېران يېرىگە، ئىنىمنىڭ نامىغا قارىتىپ يازدۇرۇۋاتىمەن.بۇ سۆزۈم ئىران مەرتلىرىگە يەتسۇن.كىمىكى ىاقان بىلەن بولغان جەڭنى كۆرمىگەن بولسا بۇ خەت ئارقىلىق بۇ جەڭدىن ھېكايەت ئاڭلىسۇن:تۇران لەشكەرلىرى شۇ قەدەر كۆپ ئېدىكى،ئۇلار مىنگەن ئاتلاردىن توزۇغان چاڭ توزاندىنلا كۈندۈزىمۇ ئاسمان بىتى قارىيىپ كەتكەن ئېدى.بۇ ئەلدە قانلار بەئەينى دەريا بولۇپ ئاققان ئېدى. پاك زېمىنىمىزنى ئۇرۇش ئاپىتىگە دۇچار قىلغىنى ئۈچۈن رەقىپلىرىمىزنىڭ بەختى قارا بولدى.ئۇلار بىزنى ئۇرۇش ئاپىتىگە دۇچار قىلدى.تىنىچلىققا تەشنا ئالەم ئەھلى ئۇلارنىڭ قىلمىشلىرىدىن بىزار بولدى.‹‹كېيىن قانداق بولدى؟›› دەپ سورىساڭلار مانا بۈگۈن مەن ئۇلارنىڭ خاقانىنى تۇتۇپ تۆگىگە باغلاپ ئېلىپ كېلىۋاتىمەن.ئۇنىڭ جىگەر-باغرى داغلاندى،كۆزلىرىدىن ياش ئورنىغا قانلار ئاقماقتا.بۇرۇن نوچىلىق قىلىپ قىنىغا پاتماي قالغان سەركەش ئەللەر بۈگۈن ماڭا بويۇن سۇندى.دىللار جۇش ئۇرۇپ، بۇرۇن زەھەردەك تەنە-مالامەت سۆزلەرنى قىلىدىغان تىللىرى بۈگۈن شېرىن ئىبارىلەرنى سۆزلەيدىغان بولدى.بارچە بەدبەختلەر قويدەك يۇۋاشلاپ بىزگە باج تۆلەيدىغان بولۇشتى.بۇرۇن توغرا يولدىن ئاداشقان ھەممە گۇمراھلار توغرا يول تاپتى.نامە يېتىپ بېرىپ ئۇزاققا قالماي ئۆزۈممۇ  ئىز بېسىپلا يېتىپ بېرىپ بولىمەن.مۇراد-مەقسەدلەرنى ئۆز قولۇم بىلەن ھاسىل ئېتىمەن.
تۆگىلەر ئاغزىدىن بەئەينى توپاندەك كۆپۈكلەرنى  چاچرىتىپ چوڭ كارۋان سەپەرگە ئاتلاندى.چوڭ كارۋاندىن بىرنەچچە كۈن بۇرۇن شاھ ئەۋەتكەن نامە نەرسىنىڭ قولىغا يېتىپ باردى.بۇ نامە ئۇنىڭ كۆڭلىگە نۇرغۇن خۇشلللىقلارنى تولدۇردى.بارلىق ۋەزىرلەر ، دانالار ۋە قېرىنداش تۇققانلار ئۇنىڭ قېشىدا بار ئېدى.نامە ئوقۇلۇپ بولغاندىن كېيىن ئۇنىڭ مەزمۇنىدىن پۈتۈن ئىران زىمىنى شادلىنىپ لەرزىگە كەلدى.ھەتتا بۇ ھالەت تىللاردا داستان بولدى.نامدارلارنىڭ تىلىنى قومۇش كەسكەندەك بولۇپ ئەقلى-ھۇشىنى يوقاتتى.بۇرۇن قىلغان قىلمىشلىرىنى ئەسلەپ تەڭلا  پۇشايمان يېيىشتى:
-ئەقىل ۋەسۋەسىسى ھەممىدىن يامان ئەندىشە ئىكەن.ئۇ بىزنى توغرا يولدىن ئازدۇرۇپ ئاسىي مۇناپىقلارغا ئايلاندۇردى. مانا ئەمدى بىز بۇرۇن قىلغان گۇمانلار بىھۇدە بولۇپ چىقتى.دانا، جاسارەتلىك شاھىمىز زېھىن ۋە ئەقىلدە ئۈستۈن بولغىنى ئۈچۈن مۈشكۈلنى يوق قىلدى.ئەي ئۇلۇغ شاھىم،قىلمىشلىرىمىز ھەققىدە ياخشى ۋە ياماندىن ئىنشا يازغاندا بىزنىڭ ھۈزۈرىمىزنى چۈشەنگەيلا.بىز ئۇلۇغلاردىن چوڭ گۇناھ ئۆتتى.شايەتكى،سىلى غەزەپتىن كۆرە ئەپۇنى ئەلا بىلىپ بىز ئەقىلسىز خىزمەتكارلىرىنى كەچۈرسىلە!
-ئەي شاھ قېرىندىشى،ئىلتىماسىمىزنى قوبۇل قىلىپ شاھنىڭ دىلىنى قىساستىن خالاس ئەتكەيلا!
نەرسى ياخشى بىلەن ياماننى ئېسىگە ئېلىپ ۋەزىر-ۋۇزرالار تىلىدىن بۇ نامىگە دەرھال جاۋاپ يازدى.نامىدا مۇنداق دېيىلگەن ئېدى:‹‹ئىرانلىقلار مال مۈلكى ۋە ئەزىزى پەرزەنتلىرىنىڭ دۈشمەن زۈلمى تۈپەيلى  قولدىن كېتىشىدىن ئەنسىرەپ كۆپ ئازار-رەنج تارتتى.جان قايغۇسىدا چىن خاقانىنى  پۇشتى-پاناھىم دەپ بىلدى.بۇ قىلمىشلىرى تۈپەيلىدىن شاھى جاھانىمىزنى نائۈمىد قويدى.بۇ ھال پۈتۈنلەي ئامالسىزلىقتىن سادىر بولغان بولۇپ سىلىگە نىسبەتەن ئۆچلۈك ۋە ئاداۋەتتىن يۈز بەرگەن ئەمەس.يېڭى شاھ تاللاش ئىشىدا بىز پەرەز قىلمىغان،پالمۇ ئاچمىغان ئېدۇق.ئەي غالىب شاھىم،گۇناھىمىزدىن كەچكەيلا.ئادەمدە كۆز كورلىقى كورلۇق ئەمەس دىل كورلۇقى ھەقىقى كورلۇق ئىكەن.دىل كور بولسا كۈندۈزمۇ كېچىدەك قاراڭغۇ بىلىنىدىكەن.ۋەزىرلەر ۋە ئەمىرلەر ھەممىسى غەزەپ قىلىشىڭىزدىن قورقۇپ  مەندىن ئارىدا ۋاستىچى بولۇشنى ئۈمىد قىلىشىپ كەپتۇ.ئۇلار بىردەك:‹ئۆزرىمىزنى شاھقا يەتكۈز!› دېيىشتى شۇڭا بۇ جاۋاپ مەكتۇپنى يازدىم››
ۋەزىرلەر ئارىسىدا بۇرزمېھىر ئىسىملىك بىر دانا بار ئېدى.ئۇ بۇ ئىشقا بەل باغلاپ تەدبىر ئىزدىدى.كېيىن ئۇ نەرسىنىڭ مەكتۇبىنى ئېلىپ ئەلچى بولۇپ شاھ بەھرامنىڭ ھوزۇرىغا كەلدى.شاھ بىلەن كۆرۈشكەندىن كېيىن دىلىدىكى تۇيغۇلىرىنىڭ ھەممىسىنى تولۇق ئېيتىپ كېلىش مۇددىئاسىنى ئايان قىلدى.ئۇنىڭ ئوچۇق كۆڭۈللىكى شاھنى خۇشال قىلدى.يۈزلىرى ئاتەشتەك ۋال-ۋال قىلىپ نۇر چاقنىتاتتى.
جاغانلىق،خەتلىق،بۇخارالىق،غەرچەلىق ۋە بەلخلىق شىرىن سۆز بەگلەر تەرەپ تەرەپتىن ئالىي دەرگاھقا ھۆرمەتلەر بىلدۈرۈپ  باج-خىراج كۆتۈرۈشۈپ كەلدى.ئۇلار ئاتەشپەرەس شاھقا كۆپلىگەن دۇئالارنى قىلىپ ئىشلىرىغا راۋاج تىلىدى.ئۇلارنىڭ سوۋغىلىرى ئوخشىمايدىغان بولۇپ، ھەركىم ئۆزىنىڭ تاپقىنىنى ئېلىپ كەلگەن ئېدى.
ئاتەشكەدىكى بارلىق ئىشلار،نورۇزلۇق سەيلىلەر تاماملىنىپ ۋەسسالامغا كەلدى.شۇنىڭ بىلەن شاھ بەھرام بۇ يەردىن ئايرىلىپ نامدار باتۇرلىرى بىلەن ئازەرباداگانغا يول ئالدى. ئازەرباداگانغا كەلگەندىن كېيىن ئۇ يەردىكى بارچە ئاۋام شاھ بەھرامنىڭ كەلگەنلىك خەۋىرىنى ئاڭلاپ ئالدىغا چىقتى.كېيىن قالغانلارمۇ دانا شاھ  بىر بىرلەپ كېلىپ سەجدە قىلىشتى.ئۇنىڭ دىدارىنى كۆرەلىگەنلىكىنى بەخت ھېساپلاپ شۈكۈر قىلىشتى.شاھنىڭ ئالدىغا كېلىپ سەجدە قىلغانلار ئىنئام ئالدى.ئاتەشكەدە ھەممە ئادەم ئىززەت –ئېكرامغا ئېرىشتى.شۇنىڭ بىلەن شاھ بىلەن ئادەملىرى پىللارغا مال تولغان ساندۇقلارنى يۈكلەپ خىرامان ھالدا سىتەھر شەھىرىگە كېلىشتى.چۈنكى بۇ شەھەر شاھنىڭ پەخرىگە لايىق ئاۋات شەھەر ئېدى.مال ئارتىلغان ئەركەك پىلنىڭ سانى بىرمىڭ بىريۈز ئاتمىش ئېدى.ئۇلاردىكى يۈكلەر بەكمۇ ئېسىل بولۇپ كۆپىنچىسى دىنار بىلەن دىرھەملەر ئېدى.ئولقا ئېلىنغان بۇنچىۋالا كۆپ تىللا-تەڭگىلەر ۋە زىب- زىننەتلەر پارىسلىقلارنى پەخىرلەندۈردى.شاھ بۇ بايلىقلارنىڭ ھەممىسىنى غەزىنىگە ئالماستىن بىر ئۈلۈشىنى دەرۋىشلەرگە بۆلۈشتۈرۈپ بەردى.يىتىملەر ۋە يوقسۇللارنى شادىمان قىلىپ باشلىرىدىن كۈمۈشلەرنى تۆكمە قىلدى.يولدا ۋەيران بولغان كۆۋرۈكلەر ئۇچرىسا ياكى چۆلدە  خاراپ بولغان  راباتلار يولۇقسا شاھ پەرمان چۈشۈرەتتى:
-بۇزۇلغان جايلارنى پۇل-مالنى ئايىماي سەرىپ قىلىپ يېڭىلاپ ئاۋات قىلىڭلار!  بۇ ئىش ئۈچۈن  ھېچكىم رەنج–مۇشەققەت تارتمىسۇن.يەنە قىيىنچىلىقتا قالغان نامراتلارنى ئېنىقلاڭلار. دۇنيادا قەلەندەر دەرۋىشلەر ياكى جاپادا نان تېىپ يەۋاتقان مۇھتاج كىشىلەردىن ئەگەر بىرسى ئۇچرىسا بىرنى،مىڭى ئۇچرىسا مىڭنى تېپىپ ئالدىمغا ھازىر قىلىپ بۇ دىرھەملەردىن ئۈستمۇ-ئۈست سوۋغات بېرىڭلار.شۇندىلا ئۇلار بۇ ساخاۋىتىمىزنىڭ شاپائىتىدىن بەھرىمەن بولۇپ  قايتا غەم چەكمەس بولسۇن.
شاھ بۇنىڭلىق بىلەنلا بولدى قىلماي ‹‹بىناۋا،بىچارە،يېتىملەرگە›› دەپ ئالتۇن،كۈمۈش، ياقۇت،پروزىلاردىن ھەدەپ سوۋغاتلارنى بەردى.ئۇلارلا ئەمەس قېرى ھالسىزلارمۇ خەزىنىنىڭ دىرھەملىرى بىلەن كۈمۈشلىرىدىن   ئۆز ئۈلۈشلىرىنى ئالدى.
بەشىنچىدىن كىمىكى ئېسىل زات بولسا،ئەتراپتا ھېچكىم ئۇنى ياد قىلمىسا،ئالتىنچىدىن كىمىكى يىراق يەردىن كېلىپ ئولتۇراقلىشىپ قالغان،پىنھان قېلىپ دەرۋىشلىك يولىغا ماڭغان بولسا شاھ ئۇلارغا پۇل-مال ئىنئام قىلاتتى.شۇڭا ئۇ بۇ پەزىلەتلىرى بىلەن سېخىيلىق بابىدا ئالەمپاناھقا ئايلاندى.
يۇقارقىلاردىن تاشقىرى  شاھ بۇ بايلىقلارنى لەشكەرلىرىگىمۇ ئۈلەشتۈرۈپ بەردى.شۇنىڭ بىلەن ئۇلارنىڭ نورمال تۇرمۇش ئېھتىياجى قامدىلىپ خاتىرجەم بولدى.ئاچكۆزلۈك رتىزگىنلەندى.ئۇلار  ئۇرۇش كۈنلىرىدە قالايمىقانچىلىق چىققان پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ پۇقرالارنىڭ ئۆيلىرىگە كىرىپ بۇلاڭچىلىق قىلمايدىغان بولدى.
ئاخىرقى بىر كۈنى شاھنىڭ پەرمانى بىلەن دانالاردىن بىرى چىن خاقانىنىڭ تاجىنى ھازىر قىلدى.شاھ ئۇ تاجدىكى گۆھەر بىزەكلەرنى ئېلىپ ئاتەشكەردە قويۇلغان ئۆينىڭ ئىشىكىنى زەر ۋە گۆھەرلەر بىلەن زىننەتلەپ نەقىشلىك قىلدى.ئازەرى تەختىگىمۇ زىننەتلەر بەردى.
ئۇ يەردىكى ئىشلار تاماملانغاندىن كېيىن تەيسەفۇن تامان يول ئالدى.نەرسى ھەم  ۋەزىرلەرنى يانمۇ يان تۇرغۇزۇپ بارلىق كاتتىلارغا تارتۇق بەردى. ئىران ئۇلۇغلىرىنى ئەزىزلەپ بۇرۇنقى قىلمىشلىرىنى ھېچكىمنىڭ يۈزىگە سالمىدى.
نەرسى بىلەن دىلەفرۇز شاھنىڭ بېشىدىكى شاھلىق تاجىنى ۋە قوشۇندىكى لەشكەرلەرنىڭ سانىنى،تۇتقان ھەر خىل بايراقلىرىنى،بۇرۇنقىدىن زور دەرىجىدە راۋاج تېپىپ كەتكەنلىكىنى  كۆرۈپ ئاتتىن سەكرەپ چۈشۈپ تازىم بەجا كەلتۈردى.شاھنىڭ ئەتراپىدا دانىشمەن ۋەزىرلىرى ،ئالتۇن كەمەرلىك مەردۇ- مەردان سەركەردە سەرۋازلىرى سەپ-سەپ بولۇپ تىزىلىپ پەرمانىغا مۇنتەزىر بولماقتا ئېدى.بۇنداق سورۇندا شاھنىڭ يېنىدا،ئالتۇن تەختنىڭ ئالدىدا ئولتۇرماقلىق  زور شەرەپ سانىلاتتى.
شاھ بۇ يەردىمۇ قولىدىن كېلىدىغانلىكى ياخشىلىقلارنىڭ ھەممىسىنى قىلدى.دۆلەت غەزىنىسىنى ئېچىپ مۇھتاجلارغا دىرھەم تارقاتتى.زىندان ئىشىكلىرىنى ئېچىپ گۇناھكارلارنى ئازاد قىلىپ، چەكسىز مېھىر-شەپقىتىنى ئىپادىلىدى.بۇ زامان ئەدلۇ-ئادالەتكە تولدى.پۇقرالارنىڭ غېمى تۈگەپ دىللىرى شادلىققا تولدى. بارلىق ئارمانلار ئىشقا ئاشقاچ دىللاردىن بىر-بىرلەپ چېكىندى.ئۇلۇغلارغا ئاتالغان شادلىق بەزمىلىرى باشلاندى.بۇ مەجلىسكە داخىل بولۇشقان نامدارلارنىڭ ھەممىسى ھەشەمەتلىك لىباسلارنى كىيىپ شادلىق ئۈستىگە شادلىققا چۆمدى.
شاھ بەھرام قايتىپ كېلىپ ئۈچىنچى كۈنى بولغاندا  كاتتا بەزمە باشلاندى.يۈزلىرى مەي سېھرى بىلەن ياشنىغان خۇش خەتكە ماھىر بىر كىشى بار ئېدى.شاھ مېھرى بىلەن ئۇنىڭغا بىر نامە يازدۇردى.نامىنىڭ بېشىدا ئۆزىگە ئەقىل ۋە كۈچ-قۇدرەت بەخش ئەيلىگەن تەڭرىگە ئوقۇلغان  قاتمۇ-قات ئاپىرىن سۆزلىرى بار ئېدى.ئەقىل تەڭرى ئۇنىڭغا ئاتا قىلغان مىۋە بولسا،ئادەمگەرچىلىك ئۇنىڭ سايىسى ئېدى.شاھ بەھرام بارچە ياخشلىقنى خۇدادىن دەپ بىلدى.ئەقىلنى بولسا دانالىق مەقامىغا يەتكەن كىشىلەردىن ئىزدىدى.بىلدىكى: ياخشلىقتىن ئامانلىق كېلىدۇ.يامانلىق ئىشىكىنى ئاچماقلىقمۇ بىرخىل يامانلىق بولۇپ ھېساپلىنىدۇ.نامىدە مۇنداق دېيىلگەن ئېدى:‹‹كىمىكى قولۇمدىكى ئەقىللىق سەركەردە-سەردارلىرىمدىن زارلانسا ئۇلارنى زىندان بىلەن دار كۈتۈۋالىدۇ ۋە ياكى جەسىدى چۆلدە خار بولۇپ قالىدۇ.پۇقرالارغا رەھىمدىل بولۇڭ،رەنج -مۇشەققەتنى كەم قىلىڭ.قولۇڭىزدىن كېلىشىچە غەمكىنلەر قەلبىنى شاد ۋە بىغەم ئېتىڭ.بۇ دۇنيادا ھېچكىم مەڭگۈ ئۈستۈن بولالماس.كېچە-كۈندۈز ئادالەتپەرۋەر بولۇپ پۇقراغا بىئازارلىق يولىنى تۇتۇڭ.بۇ سۆزۈم ئەدلى-ئادالىتىمنىڭ نىشانىسى بولغاي.راستچىللىق يولىغا ھامىي بولىمەن.قانچىلىغان سىپاھلار مېنى قەتلى قىلماق بولۇپ  قەست قىلىشىپ كەلدى.مەن ھۆكۈمرانلىقىمنى مۇستەھكەملەش ئۈچۈن كۈچلۈك ۋە خىل قوشۇن تەسىس قىلىپ شەرەپ قازاندىم.مەن يەنە ياخشى قائىدە يوسۇنلارنى ئورناتتىم.چىن خاقانىدەك شۇنچىلىك نامدار،تاجۇ-تەختلىك،مېھىرلىك، ساھىبى دەۋران بىر خاقانمۇ تۈركلەرنىڭ تاج-تەختى گۇم بولغىنى ئۈچۈن بۈگۈن ئۇرۇشتا يېڭىلىپ قولۇمغا ئەسىرگە چۈشتى.ئەزىز تەڭرى مېنى ھەممىدىن ئەزىز ۋە غالىپ قىلغىنى ئۈچۈن ماڭا قەست قىلغان دۈشمەنلىرىم بىر-بىرلەپ يەكسان بولدى.مەن تەڭرىنىڭ دىلىغا نۇرغۇن ساپ مەقسەدلەرنى پۈككەن بىر بەندىسىمەن،ئەندىشەم ئادالەتنىڭ يۈرگۈزۈلمەسلىكى،كىشىلەر قەلبىدىن ئىنساپنىڭ كۆتۈرۈلۈپ كېتىشى.مەن ئۇرۇش تالاپىتىگە ئۇچرىغان،ئىگىلىگەى ۋەيران بولغان پۇقرالىرىمنىڭ باي بولۇپ پاراۋان تۇرمۇشقا ئىگە بولۇشى ئۈچۈن ئۇلاردىن يەتتە يىلغىچە خىراج ئالمايمەن.چاكارلارمۇ،چېرىكلەرمۇ باج تاپشۇرمايدۇ.بۇ كالام پەھلەۋى تىلىدا پۈتۈلدى.بارلىق ئەل-ئاۋام خەۋەردار بولغاي.
     بۇ نامىدە شاھ سەردارلىرىغا ۋە پۇقرالارغا نەسىھەت قىلىپ يەنە تۆۋەندىكى مەزمۇنلارنىمۇ يازدۇرغان ئېدى:
ئەل-ئاۋام ۋە سەركەردىلەر نەسىھەتلىرىمگە ئوبدان قۇلاق سالسۇن.ھەر بىر يۇرت ۋە شەھەرلەرنىڭ باشقۇرغۇچى ئەمەلدارلىرى ئۆز تەۋەلىرىگە ئادالەت قولىنى سوزسۇن.تاكى يامانلىقتىن قولىنى تارتقانغا قەدەر مېنىڭ زالىملارغا نەقەدەر ئۆچلۈكىمنى ۋە ھەرگىز كەچۈرمەيدىغانلىقمنى ئەستىن چىقارمىسۇن.كىمىكى بۇ شەھەردە دەرۋىش بولۇپ ياشاپ شۇ كەمگىچە شادلىقلاردىن بەھرىسىز قالغان بولسا،ئۇنىڭ نامىنى بىزگە مەلۇم قىلىڭلار.بىز ئۇنىڭ ئارمانىنى ھەل قىلىپ بېرەيلى.يەنە ئەگەر كىمىكى ئېسىلزادە تۇرۇپ مال-مۈلۈكتىن ۋاز كەچكەن،پاك-دىل ،نامرات،ئازادە ياشاپ كەلگەن بولسا ئۇنىڭغىمۇ شەپقەت كۆرسۈتۈپ  پۇل-ماللىرىمىزدىن كۆپلەپ ھەدىيە بېرەيلى.ھۈنەرۋەنلەرنى ئەتىۋارلاڭلار،ئۇلار قەرزى بار ،لېكىن مېلى يوق، پۇشتى پاناھسىز،ھەم ھېچ ئامالسىز كىشىلەردۇر.ئۇلارنىڭ قەرىزلىرىنى خەزىنىدىن ھەل قىلىپ بېرىڭلار.كىچىك پېئىل بولۇڭلار،بوسۇغاڭلارنى ئىگىز قىلىۋالماي بىچارە ئەلنىڭ ئەرزىنى ۋاقتىدا ئاڭلاپ،ۋاقتىدا ھەل قىلىپ بېرىڭلار.بەخت تەلىيڭلارنى تەڭرىدىن ئەستايىدىل تىلەڭلار،تاكى ئول پەرۋەردىگار لۇتف-كەرىمى بىلەن دىلىمىزنى يورۇتقىچە تىلەكتىن ۋازكەچمەڭلار.بىزنىڭ دەۋرىمىزدە قول ئاستىڭىزدىكىلەرگە سوغاق مۇئامىلىلىك  بولماي خۇشچاخچاق ، ئىللىق مۇئامىلىلىك بولۇڭ.  
ئالدىڭىزغا ھاجەت بىلەن كەلگەنلەرنى ئەقىل ۋە زېھنىڭىزگە تايىنىپ خۇشال ۋە بەختلىك قىلىڭ.ھىچقانداق يەردە بەندىلەرنىڭ يىلتىزىنى قىرقىماڭ،چۈنكى چوڭ كىچىك ئادەملەرنىڭ ھەممىسى تەڭرىنىڭ بەندىلىرىدۇر.كىمنىڭ مال-مۈلكى ۋە ئەقىل-ئىدراكى يېتەرلىك بولسا ئاقىل كىشىلەرگە ياخشى مۇئامىلىدە بولسۇن.پەرزەنتلىرىنى ياخشى تەربىيەلەپ ئىلىم-بىلىم بىلەن دىلىنى مۇنەۋۋەر قىلسۇن.ئۆزىمۇ داۋاملىق بىلىم ئىگەللەپ ئەقىلدە مۆتىۋەر بولۇپ يېتىلسۇن.خۇداپەرەس بولۇڭلار،ئۇنىڭدىن قورقۇڭلار،كىشىنىڭ ھەققىگە قول سوزماڭلار.مەن قىلغان نەسىھەتلەرنى قۇلاقتا ئوبدان تۇتۇپ ئۇنىڭغا تولۇق ئەمەل قىلىشقا ئەھدۇ-پەيمان بېرىڭلار.ۋەدىگە ۋاپا قىلماقنى مۇقەددەس بىلىڭلار.قەيەردە يامانلىق بايقىساڭلار ئۇنىڭ يىلتىزىنى مۇتلەق قۇرۇتۇڭلار.دىلىڭلار تار،مېھىرسىز بولماڭلار.سەركەردىلەر قوشۇنلاردىكى لەشكەرلەرگە ھەرگىز ئازار بەرمەڭلار.ئۇلۇغلارنى ئاياپ بەدكىردارلىق قىلماڭلار.كىمىكى ناچار يوللار بىلەن مال-دۇنيا تاپىدىكەن ئۇنىڭغا پېقىرلىقتىن زاۋاللىق يەتكۈسىدۇر.كىمىكى بارىغا شۈكۈر قىلىشنى بىلمىسە، ناشۈكۈرلۈك ئۇنى يەنە پېقىرلىق ھالىغا گىرىپتار قىلىدۇ.دەرۋىشلەردىن دۆلەتنى ئاياپ يۈرمەڭلار،قەلبىڭىز ئۇلارنىڭ ھاجىتىنى يەشمەكنى مۇھىم پەرز دەپ بىلسۇن.ساپ دىل كىشىلەرگە دائىما ياخشىلىق قىلىڭلار.
كىمىكى مەغرۇر ۋە ناپىسەند بولسا ئۇنىڭ بېشى خەۋپ خەتەرگە تامامەن بەند بولغاي.كىمىكى ئىنسانلىق شەنىنى ئەزىز تۇتىدىكەن تەڭرى ئىگەم ئۇنىڭ ئۇنىڭ جاھانىنى بىنا قىلغاي.››
  نامە نەپىس يىپەككە كاتىپنىڭ قولى بىلەن ئېسىل ئىپار سىياھتا يېزىلدى.نامىگە يەنە جاھاندارنىڭ ئېتىمۇ يېزىلدى.ئۇ ئادىل ۋە دانالىقنىڭ تالماس قانىتى ،شاھ بەھرام بىقىياس ساخاۋەت ئېگىسى بولۇپلا قالماي قۇدرەت ۋە ئادالەتتىمۇ بىقىياس ئۇلۇغ شاھ ئېدى.ئۇ بارلىق ئەلنى- قېرى-ياشنى، ئەقىللىقلەرنى، ئەقىلسىزلەرنى، سەردار-سەركەردىلەرنى،لەشكەرلەرنى بۇ نامە ئارقىلىق ئاگاھ قىلماق بولغان ئېدى. چاپارلار ۋە ئەلچىلەر نامىنى ئېلىپ ئات سېلىشىپ تېزدىن ھەريانلارغا مېڭىشتى.نامە ھەر بىر كىشىۋەرگە،مۆتىبەرگە ۋە نامدارغا يەتكەن ھامان ئۇلار:
-خۇداغا مىڭ قەتلە شۈكۈر،تەڭرىشۇناسلىقتا شاھىمىز يەككە-يىگانىدۇر!-دېيىشتى.
خۇتۇنمۇ،ئەركەكمۇ،ياشمۇ،قېرىمۇ ئىشقىلىپ بارچە پىشىۋاز بۇ نامىنى قوبۇل قىلىش ئۈچۈن شەھەردىن نېرى  چىقىپ نامە ئېلىپ كەلگۈچىنى كۈتۈۋالدى ھەمدە نامىنى ئاڭلاپ شاھقا بىھەد ئاپىرىنلار ئېيتىشتى.
  ئارقىدىنلا نەسىھەتنامىنى تەبرىكلەپ بەزمە باشلىنىپ مەي ئىچىشتى.سازەندىلەر ماھىرلىق بىلەن نەي ۋە رود چېلىشتى.ئۇلار يېرىم كۈنگىچە نازۇ-نېمەتلەرنى تەنەۋۋۇل قىلىشىپ راسا كۆڭۈل ئېچىشتى.
شاھنىڭ دەرگاھىدىن ئەل ئىچىگە ھەر كۈنى سەھەردە يېڭى-يېڭى خۇشخەۋەرلەر تارقىلىپ تۇردى:
  -كىمىكى تۇرمۇشتا قىينىلىپ قالغان بولسا،كەم كۈتىسىنى پۈتكۈزمەكچى بولسا تېزلىكتە كېلىپ شاھ خەزىنىسىدىن دىرھەم ئالسۇن!
ۋادىلار رەڭ تۈزۈپ، رەڭدار گۈل چېچەكلەرگە چۆمۈلۈپ  قايتىدىن ياساندى.مەيخورلارنىڭ خۇشاللىقى ئىچىگە پاتماي توختىماي مەي ئىچەتتى.ئۇلارنىڭ ساداسى كېچە-كۈندۈز ياڭراپ تۇراتتى.بايلىقلارنىڭ نەرخى –ناۋاسى ئۆزگۈرۈپ تالنىڭ باھاسى ئىككى دىنارغا چىقتى.نەرگىسنىڭ بىر شېخىمۇ بىر دىرھەمگە سېتىلاتتى.نىر سودىدىن ھېچكىم غەم تارتمايدىغان بولدى.بارلىق دىللارنى شادلىق ۋە قۇت قاپلىغان ئېدى.بۇلاقلاردا سۇ ئورنىغا سۈت ئاقاتتى.بارچە خەلق جاھاندارنى ياد ئەيلەشتى.ئالەم ئەھلىمۇ ئۇنىڭدىن شاد بولدى.
شاھ بەھرام بىر كۈنى ئىنىسى نەرسىگە دېدى:
-ئەي ئىنىم، مەن ساڭا خۇراساننى بەردىم.ئۇ يەرنىڭ ھۆكۈمرانلىق مۆھۈرى ۋە شاھلىق كۇلاھى سېنىڭكىدۇر.تېزدىن يولغا چۈشۈپ ئۇ يەرگە بېرىپ خۇراساننى ئاۋات قىلغىن.ھەر بىر ئىشىڭدا ھۇشيار بول،ئادىللىق يولىدىن تايما.شەخسىيەتسىز،ئالىجاناپ بولۇپ ھەر بىر ئۆتكۈنچىگە چاڭگىلىڭنى سالما.كىمىكى يامانلىق قىلسا ئۇنىڭغا قىلچە يۈز خاتىرە قىلما،چۈنكى يامانلىقتىن ئەلگە ئامانلىق كەلمەس.
خەزنىچىلەرگە بۇيرۇپ نەرسىگە شاھلارغا خاس لىباس كىيدۈردى.ئۇندىن باشقا ئۇنىڭ مال-دۇنياغا بېرىلمەي پاك ئادىل ياشىشى ئۈچۈن خەزىنىدىن يېتەرلىك پۇل-مال ئاجرىتىپ بەردى.يەنە مۇنداق تىلەك تىلىدى:
-تەڭرى سېنىڭ پاناھىڭ،قۇياش تەختى دەرگاھىڭ بولسۇن.
ئارىدىن تېخى ئىككى ھەپتە ۋاقىتىمۇ ئۆتمەي كۆركەم ۋە خۇشھال خۇراساننى ئاسانلا قولغا كەلتۈردى.نەرسى كېتىپ بىر ھەپتىدىن كېيىن شاھنىڭ قەلبىدىمۇ غەم-ئەندىشە قالمىدى.ئۇ رۇم شاھى قەيسەردىن ئەلچى بولۇپ كېلىپ ىېلىدىن بېرى جاۋاپ كۈتۈپ تۇرغان ئەلچى ھەققىدە سۆھبەتلەشمەك بولۇپ دانالار داناسىدىن بىرىنى يېنىغا چاقىرتتى.ئۇ باشقا نۇرغۇن دانالارنى يېنىغا ھەمراھ قىلىپ شاھ ھوزۇرىغا كەلدى. شاھ ئۇنىڭدىن سورىدى:
-قەيسەرنىڭ ئىشى سوزۇلۇپ كەتتى،خاقان ئەۋەتكەن كىشىمۇ قايتىپ كېتىشنى ئىستەيدۇ.ئۇ ئۆزى قانداقراق ئادەم، قانچىلىك بىلىمى بار، ئىلىم ھېكمەت ئارا يېتۈك ئالىممۇ قانداق؟
دانا مۇنداق دەپ جاۋاپ بەردى:
-دۇنيادا ھەر خىل ئىلىملەر،ئادەم بەدىنىدىمۇ پەللىلەر ئۈستىدە يەنە  پەللىلەر بار.ئۇ ئەلچى ئەندىشە ۋە ھايادا نام قازانغان.خۇشخۇي خاراكتىرلىك،سۆھبەتلەردە مەنتىقىلىق،راۋان  پىكىر قىلىدۇ.ئۇنىڭ ئۇستازى ئەفلاتۇن ئىكەن.مەيلى زېھىن جەھەتتە،مەيلى ئىلىم جەھەتتە پۈتۈندۇر.ئۇ رۇمدىن يېڭى كەلگەن چېغىدا ئالىپتە ئېدى.بۇ يۇرتقا غېرىپلىق بىلەن بەند بولغان،گوياكى قىشتىكى ئىلاندەك ھالى يەرگە تەڭ ئېدى. چىرايى قومۇشتەك سېرىق، جىسمى بوزرەڭ كۆرۈنەتتى.بارچە خىزمەتكارلىرى يېنىدا خىزمەتكە تەييار تۇراتتى.ئۇ بىكارچىلىقتا تايغانلارنى ئەگەشتۈرۈپ ئوۋ تاماشىسى بىلەن مەشغۇل بولغان.لېكىن بىر كەمچىل تەرىپى شۇكى،ئادەمنى ئادەمچە سانىماس.كۆزىدە خۇسۇمەت ئۆچمەنلىك ۋە غەمكىنلىكنىڭ بەلگىلىرى بار.
-خۇدا بىزگە شانۇ-شەۋكەت،تاجۇ-قۇدرەت ۋە ياخشى نام ئەمەل بەرگەي.جاھاندار مېنى مۇزەپپەر(زەپەر قازانغۇچى) تۈنۈمنى يورۇتۇپ مۇنەۋەر قىلغاندۇر.ئۇ رۇم ئېلىنىڭ پادىشاھى،شۇ دىيارنىڭ ھاكىمى ۋە پاناھىدۇر.ئۇنىڭ بېشىغا شاھ پەرىدۇن شاھلىق تاجىنى ئۆز قولى بىلەن كىيدۈرگەن بولۇپ  سەلىمدىن ئالغان راۋاجى تولىمۇ ئۇلۇغدۇر.ئۇ كۆپتىن بېرى ئادىمىيلىك قىلىپ،دانالىقنى تاشلىماي،غەرەزسىز ھالدا بىزگە ئىنتىلىپ كېلىۋاتىدۇ.ئۇنى چاقىرايلى ۋە قوبۇل قىلايلى.ئۇنىڭ سۆزىنى ئاڭلاپ دانا سۆزلىرىنىڭ مېغىزىنى چاقايلى.شۇندا ئۇنى ياخشلىق بىلەن يولغا سالغايمىز.ياخشلىق يولىدا خىسلەت تاپقايمىز.جاھان شاھلىرىدىن بىرى ئۇرۇش ئىزدەپ قوشۇن ئوينىتىدۇ،بىرى بولسا بەزمىلەر قۇرۇپ كۇلاھ كىيدۈرىدۇ.بۇ ئىشلارنىڭ پەرقىنى ياخشى بىلىمەن.شۇڭا بۇ ئەلچىنى قوبۇل قىلىپ مۇناسىپ ھۆرمەت قىلىمەن.
دانا شاھ بەھرامنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلاپ ئۇنىڭغا تەھسىن-ئاپىرىنلار ئېيتىپ دېدى:
-ئەي دانا شاھىم،دۇنيانىڭ ئۆمرىچە ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرۈپ شاد ياشاڭ.مەن سىزگە قايىل ئاغزىڭىزدىن چىققان سۆزىڭىز ھەرقاچان ياخشىلىق يۈزىسىدىنلا بولىدۇ.دېمەك سىز ‹‹ئۇلۇغلارنىڭمۇ ئۇلۇغى›› دەپ تەرىپلەشكە مۇناسىپ شاھىنشاھتۇرسىز.
ئەتىسى سەھەردە قۇياش ئاسمان ئېتىكىدە نۇرىنى پاش قىلىپ قىپقىزىل تاجىنى كۆرسەتكەندە شاھ بەھرام رۇم ئەلچىسىنى يېنىغا چاقىرتتى.شۇ دەمدە ئۇنىڭ تەخت ۋە قەسىرىمۇ سەدەپتەك پارلىدى.شۇ دەمدە دۇنيا كۆرگەن مويسىپىت دانا قەسىرگە كىرىپ كەلدى.ئۇ شىرىن،خۇش سۆزنىڭ ئۇستازى،ئىلىم ھېكمەتتە تەنھا ئەلچى ئېدى.ئۇ قولىنى كۆكسىگە ئېلىپ،بېشىنى تۆۋەن ئىگىپ تەخت يېنىدا تۇراتتى.شاھ بەھرام سۆز قىلىپ ئۇنى ئۆزىگە  تېخىمۇ يېقىنراق سىلاجىتتى ۋە يېقىملىق ئاۋازدا ھال-ئەھۋال سورىدى:
-ئۇزاقتىن  بېرى مەن سلىنى كۆپ كۈتكۈزۈپ قويدۇم.رۇم ئەلچىسى ئارام ئېلىۋالسۇن،كۆپرەك يەرلەرنى كۆرۈپ تاماششا قىلىۋالسۇن دېدىم.ئۇندىن باشقا مېنىڭ ئوردىدىكى جىددىي ئىشلىرىم ئۇزاققىچە تۈگىمەي ئەلچى بىلەن دىدار كۆرۈشمەك مۇشكۈل بولۇپ قالدى.چىن خاقانىنىڭ ئېلىمىزگە قوزغىغان ئۇرۇشى بىزنى كۆپ ئاپەتكە دۇچار قىلدى.ئەمدىلىكتە ئۇ ئەندىشىلەردىن خالاس بولدۇق،كۆز قارىقىمىز پۈتۈن.ھەر قانداق بىر ئىشنىڭ بىر چېكى بولمىقى مەقبۇلدۇر.سىزنىڭ ھەرقانداق سۇئالىڭىز بولسا سوراڭ.مەن جاۋاپ قايتۇراي.بۇ ئارقىلىق ھەر بىر سۆزدىن بەختىمگە پال سېلىپ كۆرەي.
مويسىپىت ئەلچى بىرتالاي ئاپىرىن سۆزلىرىنى ئېيتقاندىن كېيىن دېدى:
-سىلى جاھاندا ھەممىدىن بۈيۈك پادىشاھ.يەر ۋە ئاسماننىڭ بارلىق ئىشلىرى سىلىسىز بولماس.شاھنىڭ قەلبى ئەقىلگە تولۇق بەند بولغان  بولسا، باشقىلار ئەقىلدارنىڭ سۆزىدىن تولۇق بەھرىمەن بولالايدۇ.ئەقىلدار شۇنداق بۈيۈك كىشىدۇركى،ئۇ تەڭرىگە ئاددىي پۇقرادىن يېقىنراقتۇر. بەتغەرەزلەر قەلبىدە ھىچقاچان چىراغ يانماس.سىلى ھەم ئۇلۇغ شەھرىيار،ھەم سەرۋەر(يول باشچى)،شۇنداقلا ئالىي مەقام ۋە ئەلپەرەس دانا پادىشاھ.سىلىدە ئەقىل-ئىدراك،بىلىم،تەدبىر مول.بۇنداق يول- غالىپ پادىشاھلارغا ئەينەكتۇر.مەقسەتلىرى پاكىزە،باشلىرىدا بەخت قۇشى.تەڭرى سىلىنى بارچە ئەقىللەرگە باي قىلغاندۇر.گەرچە مەن قەيسەرنىڭ ئەلچىسى بولساممۇ قوللىرىغا قول،پۇتلىرىغا پۇت بولۇشنى ئارزۇ قىلىمەن.مەن قەلبىمدىكى چىن  سۆزلەرنى دەيمەن، سىلى ئەستايىدىلى قۇلاق سالغايلا! ئالدى بىلەن سىلىگە قەيسەرنىڭ سالامىنى يەتكۈزىمەن،قوبۇل قىلغايلا!بۇ شاھلىق دەرگاھلىرى داۋامەت پۇختا بولغاي.قەيسەر مەندىن سىلىگە يەتتە سۇئال ئەۋەتتى ھەمدە ھوزۇرلىرىدىكى دانالاردىن جاۋاپ ئېلىپ كېلىشىمنى بۇيرىدى.رۇخسەت بولسا مەن بۇ سۇئاللارنى ئوتتۇردا قوياي ۋە جاۋابىنى ئالاي!
-مەيلى،قېنى سورىسىلا.مەردلەر قىيىن سۇئاللىرىغا جاۋاپ بېرىپ شۇنىڭ بىلەن ئابرۇي تاپقاي.
شاھنىڭ پەرمانى بىلەن دانالار داناسى بولغان شاھ ۋەزىرى ئەلچىنىڭ سۇئاللىرىغا جاۋاپ بەرمەككە تەق بولدى.ئاندىن شاھ سۇئالچىغا سىناق نەزىرى بىلەن بېقىپ بىر مۇددەتكە قۇلاقنى دىڭ قىلدى.قەيسەر ئەلچىسى دىل قۇلۇپىنى ئاچتى.ئۇنىڭ بىرىنچى سۆزى خاقان ھەققىدە بولدى:
-ئايا رەھنەماي،قېنى جاۋاپ قىلغىن! قانداق نەرسە ئىچىدىن جاي تۇتىدۇ؟
-ئەي سىنالمىغان مەرد،جاۋابىمنى كۆڭۈل قويۇپ ئاڭلا،سۇئالىڭدا قانچە پىنھان سىر بار بولسا مەندىن جاۋابىنى بىرمۇ بىر ئالىسەن.بىرىنچى سۇئالىڭنىڭ جاۋابى شۇكى ئۇ سۆزدۇر.ئۇنىڭ تۇرار جايى ئادەمنىڭ ئىچىدۇر.
-يەنە قانداق نەرسىدۇركى،تاكى سىرتقا چىقارمىغۇچە نامىنى بىلمىكىڭ مۇئەمما بولغاي؟
-جاۋابى يەنىلا سۆزدۇر.ئۇ پەقەت سۆزلىنىپ سىرتقا چىققاندىلا ئاشكار بولغاي. ياخشى سۆز گوياكى چىرايلىق  كىيمگە ئوخشايدۇ.ئۇ ئادەمنى گۈزەل، يېقىملىق كۆرسۈتىدۇ.
-زىرۇ-زەبەر دېگەن نىمە؟ ئىزھار ئەيلىگىن!
-زىر  دېگىنىڭ ھاۋا،زەۋەر دېگىنىڭ ئاسماندۇر.بىرىنىڭ ئورنى ئۈستىدە، بىرىنىڭ ئورنى ئاستىدا. يەنى ئاسمان ئابۇ ھاۋانىڭ ماكانىدۇر.
-نىمە بىپاياندۇر؟
-يۈكسەكلىك پەقەت قادىر خۇداغىلا خاستۇر.ئۇنىڭ ئېنى ھەم بويى يوقتۇر.ھەقىقى بىپاياندۇر.ئۇ قىلغان ھېساپ چەكسىزدۇر.ئۇ ياراتقان ئالەممۇ بىپاياندۇر.پەلەكنىڭ ئۈستىدە يۇلتۇزلار پارلايدۇ.بىز ئۇنىڭ ھېسابىنى بىلمەككە ئاجىزدۇرمىز.ئاسمان-پەلەك ئاددىيغىنە بىر تاشلىق يول ئەمەس،ئۇنىڭغا چىقماق ۋە ئەڭ ئۈستىگە يەتمەكنى خىيال قىلىش بىمەنىلىك.كىمىكى ئوقنىڭ يىراققا ئۇچقانلىقنى كۆرسە ئۇنىڭغا شاھىد بولار.ئالەمنىڭ ئادىتىنى،ئۇنىڭدا قانچە گەردىش،قانچە قەۋەت ۋە زامان بارلىقنى ئاسانلىقچە بىلىپ بولغىلى بولمايدۇ.ئاسماندىكى يۇلتۇزلارنى دائىم ساناۋەرسەڭمۇ تولۇق ساناپ بولغىلى بولمايدۇ.ئاسمانغا چىقىپ شۇ يۇلتۇزلارنىڭ ھەقىقى يۈزىنى كۆرمەك بەكمۇ تەستۇر.
-نىمە ئەڭ ئەزىز،نىمە ئەڭ خارۇ-زار؟
-ئاللاھ ياراتقان جەننەت بىلەن دەۋزەخكە كىرگەن ئادەملەر.جەننەت ئۈستىگە قايلاشقان.ئۇ ياخشىلارنىڭ ماكانى.ئۇنىڭغا كىرگەنلەر ئەڭ ئەزىز.دەۋزەخ ئاستىغا جايلاشقان ئۇ رەزىل،پاسىق، يامان ئادەملەرنىڭ ماكانى. ئۇنىڭغا كىرگەنلەر ئەڭ خارۇ-زار بولۇر.
-نىمە ھەممىدىن پاراۋان؟
-ھەممىدىن پاراۋان نەرسىنىڭ نامى ئەقىل.بارلىق ئارزۇلار ۋە نىيەتلەر ئۇنىڭ بىلەن راۋانلىشار.ئۇ ياخشىلارنى مۇرادقا يەتكۈزىدىغان پاراۋان يولدۇر. ئەقىلداننىڭ نامى ‹‹پەم پاراسەت›› دەپ ئاتىلىدۇ.بۇ دۇنيادا دانادىنمۇ ئەۋزەلرەك كىشى يوقتۇر.دانالار جاھاننىڭ سىرلىرىنى نامايەن قىلىدۇ.ئاددىي كۆزلەرگە بۇ سىر ئايان بولماس.كىمدە مۇكەممەل ئىلمۇ-دانىش بولىدىكەن ھەرقانداق مۈشكۈلنى ۋە سىرلىق تېپىشماقلارنى ئاسان قىلار. ئەقىلسىز ئىنسانغا بۇ زېمىن ھەر بىر قەدەمدە  جاپا سېلىپ تۇرىدۇ.
-ھەممىلا يەردە ساھىبى پەرمان بولالايدىغان نەرسە نېمە؟
-بىرى مېھىر، يەنە بىرسى بولسا ۋاپا.خۇش سۆزلۈك زاتلار ئۇنى راستچىللىق دەپ ئاتايدۇ. ئۇلار ئادەم ئۈچۈن ياخشى پەزىلەتلەردۇر.ئۇ زېرەكلىككە ماس كېلىدۇ.ئۇ گاھىدا تەمكىن،گاھىدا سىرداش كېلىدۇ.ئەي جاناپ، سۇئاللىرىڭغا مېنىڭ جاۋابىم ۋە بىلگىنىم  شۇدۇر.باشقىچە جاۋاپ كۈتمەك ۋە يەنە باشقا سۇئاللىرىڭغا جاۋاپ ئالماق بولساڭ مەن تەييار.
بۇ جاۋاپ رۇم شاھى قەيسەرنىڭ دانا  ئەلچىسىنى تاڭ قالدۇردى.ئۇ شۇ ھامان شاھ ئالدىدا تىزلىنىپ يەر سۆيۈپ تەسەننا ياغدۇردى:
-ئەي شاھىم،بۇ ۋەزىر سىلىنىڭ ئەڭ زور بەخت-ئىقباللىرى ئىكەن.ھىچۋاقىت خۇدادىن بۇندىن ئارتۇق بەخت تىلىمىسىلە.تىلەش كېرەك بولسا ئۇنىڭ ئۆمرىنىڭ ئۇزۇن ،تېنىنىڭ ساغلام بولۇشىنى تىلىسىلە! مۇشۇنداق يىتۈك دانالار ئەتراپلىرىدىلا بولسا ئالەم باشتىن ئاياغ پەرمانلىرىدا،باتۇرلارنىڭ بېشى پەيمانلىرىدا  بولىدۇ.بەخت بەخش ئەتكۈچى بارچە ئۇلۇغلارنى قوللاپلا،بۇ ئالەمنىڭ ھەممە يېرىنى ئىزدىسىلىمۇ مۇندىن ئارتۇق يورۇقنى تاپالمايدىلا.دانالار ۋەزىرلىرى بولغاچقا،سىلى ئۆزلىرىمۇ ئەقىللىقلاردىن زىيادە بولغاچقا بارچە پەيلاسوپلار سىلىگە بەندىدۇر.بارچە ئۇلۇغ ئالىملار ئەتراپلىرىدا پەيۋەندىدۇر.
بۇ سۆزلەرنى ئاڭلاپ بەھرامنىڭ روھى كۆتۈرۈلۈپ كەيپى تېخىمۇ چاغ بولدى.كۆڭلىمۇ پارلاپ نۇرلۇق چىراق يانغاندەك بولدى.شاھ پەرمان چۈشۈرۈپ ئەلچىگە ۋە دانا ۋەزىرىگە تالاي دىرھەملەرنى مۇكاپات قىلىپ بەردى.ئۇندىن باشقا شاھانە لىباس،ئىسىل ئات ۋە يەنە كۆپلىگەن ماللارنىمۇ ئىنئام قىلىپ بەردى.قەيسەرنىڭ دانىشمەن ئەلچىسىمۇ شاھتىن كۆپ خۇرسەند بولۇپ شەھرىيار ئالدىدىن قايتتى.

قۇياش كۆتۈرۈلۈپ پەلەككە قول سوزغاندا شاھمۇ تەختىگە چىقىپ ئاپتاپقا ئوخشاش نۇر چاچتى.شۇ دەمدە ئەلچىنىڭ قەدىمى بارگاھقا يەتكەندە بۇزرۇكۋار ئۇلۇغ ۋەزىر ئەزەممۇ كېلىپ بولغان ئېدى.ئۇلار ئۆتكەن كەچكەنلەرنى ياد قىلىشىپ بىردەم پاراڭلاشتى.كېيىن ۋەزىر ئەلچىگە يۈزلىنىپ تەدبىرلىك دانادىن سۇئال سورىدى،ئەلچى جاۋاپ بەردى:
-دۇنيادا كۆپ زىيان سالىدىغان ئىش ۋە ئىنساننى يىغلىتىدىغان ئېغىر تەشۋىش نىمە؟ئىنسان قانداق نەرسىدىن مەنپەئەت تاپالايدۇ ۋە قانداق نەرسىدىن ھەردائىم مەقسەدلىرى ھەل بولۇپ تۇرىدۇ؟!
-ئول نەرسىنىڭ ئىسمى دانادۇر.ئۇ ھېمىشە ئۇلۇغدۇر ۋە  بەختلىكتۇر.نادانلىقنىڭ جىسمى تۇپراقتىنمۇ پەستۇر.ئىسمىمۇ ھېچقانداق ئىشقا سازاۋەر ئەمەستۇر.سىلى بۇ سۇئاللىرى ئارقىلىق دانادىن ۋە ناداندىن ھېكايەت ئاچتىلا بەرگەنلىرىم راستچىللارنىڭ جاۋابىدۇر.
-ياخشىراق ئويلاپ باقسىلا،بېلىقنى قۇرۇق يەرگە قويمىسىلا!ئەي مەرد،جاۋابىمنى ئاڭلىسىلا،سىلى دانالارنىڭ سۆزلىرىنى ئەسلىمەكلىرى شەرت.باشقا خىل سۇئاللىرى بولسا سورىسىلا.ئىلىم بىلەن ئەقىل ئادەمنىڭ ئادەمنىڭ ئابرۇيىنى ئاشۇرىدۇ.
-ئەندىشە قىلىش كېرەك.ئەندىشە ھەمىشە سۆزگە شان بېرىدۇ.كىمىكى بۇ دۇنيادا بىئازار بولسا ئۇنىڭ ئۆلۈمى ئەل ئۈچۈن زىيادە غەم ئېلىپ كېلۇر.لېكىن يامانلار ئۆلگەندە شادلىنىپ كۈلسە راۋا بولىدۇ.گەرچە بىزمۇ ھامان بىر كۈنى ئۆلۈپ كەتسەكمۇ، كىشىگە بىر ئىشتىن پايدا بولسا، يەنە بىر ئىشتىن زىيان بولىدۇ.ئەقىل نىمىدىن پايدا،نىمىدىن زىيان كېلىدىغانلىقنى پەرىق ئېتەلەيدۇ.رۇم ئەلچىسىنىڭ بۇ جاۋابىنى ۋەزىر مەقبۇل كۆردى.ئۇنىڭ سۆزلىرىدىن نۇرغۇن ھېكمەتلەرنى بىلىۋالدى.
رۇم ئەلچىسى تەبەسسۈم بىلەن  شاھىنشاھقا ئاپىرىن ئوقۇدى ۋە مۇنداق دېدى:
-ئېران زىمىنى مۇبارەك زىمىن،ئۇلار ھەمىشە ئادىل شاھنىڭ تەختىنى،دانا ۋەزىرىنىڭ بەختىنى كۆرەلەيدۇ.ئەي جاھاندار، سىلىنى ئىلىمگە تولغان دېيىشكە بولىدۇ.چۈنكى ۋەزىرلىرى ھەرقانداق دانادىنمۇ دانادۇر ۋە تەڭداشىسز ئەقىل ساھىبىدۇر. شۇنداق ئىكەن سىلى بىزنىڭ شاھىمىز قەيسەردىنمۇ باج تەلەپ قىلىشقا تامامەن ھەقلىق.
شاھ ئۇنىڭ سۆزلىرىدىن يايراپ كەتتى.دىلىدا گۈللىگەن باھار چىراي ئاچقاندەك بولدى.كەچ كىرىپ تۈن ئۆزىنىڭ ئەتىر بۇي  پەردىسىنى يايغاندا ئەلچى مەمنۇنلۇق بىلەن شاھنىڭ يېنىدىن قايتىپ چىقتى.قۇياشمۇ ئۆزىنىڭ نۇرلۇق گەۋدىسىنى ئەنبەرگە بېكىتتى.
سۈبھىدىن كېيىن چەرخى گەردۇنمۇ ئالدىراپ پاراغەت ئۇيقۇسىدىن مەمنۇنلۇق بىلەن ئويغاندى.تاڭنىڭ جۇلاسى ئالەمگە يېيىلىپ قۇياش چەشمىسى يەنە پارلاپ كەتتى.قوۋۇق باقار  ئوردا ئىشىكىنى ئاچقاندا شاھى جاھان  ئادەت بويىچە ئوردىغا كىرىپ شاھلىق تەختىدىن ئورۇن ئالدى.ئۇ غەزىنىدارۋە خىزمەتچىلەرگە سوۋغاتلارنى تەييار قىلىشنى بۇيرۇدى.ئۇلار تەييار قىلىشتى.شاھ ۋەئۇنىڭ يارەنلىرى رۇم ئەلچىسىگە ھۆرمەتلەر ئىزھار قىلىشتى. ئاندىن زەر،كۈمۈش،ئات-جابدۇق،ئالتۇن غىلاپلىق ھىندى شەمشىرى،ياقۇت،گۆھەر، ئىپار،ئەنبەر قاتارلىق بىر قاتار ئىسىل سوۋغىلارنى تەقدىم قىلىشتى.بۇ سوۋغىلار شۇ قەدەر كۆپ ئېدىكى ئەلچىنىڭ ئۆزىنىڭ ئويلىغىنىدىنمۇ نەچچە ھەسسە كۆپ ئېدى.

رۇم شاھىنىڭ ئىشلىرىنى ئاياغقا يەتكۈزۈپ بولغاندىن كېيىن شاھ بەھرام ‹‹رۇم بىلەن ئۇرۇش بولۇپ قالسا قانداق قىلارمەن؟›› دەپ  قوشۇن تەشۋىشىنى ئويلاشقا باشلىدى.شۇڭا ساراي ۋەزىرلىرىگە:‹‹بارلىق ۋەزىرلەر، ئەمىرلەر،سەركەردىلەر ۋە باشقا نامدار ئۇلۇغلار  سارايغا يىغىنغا جەم بولسۇن!››دەپ بۇيرۇق چۈشۈردى.
بۇ يىغىندا شاھ بەھرام مەردۇ-مەردانلارغا نام بېرىش بىلەن بىر ۋاقىتتا جاھان بايلىقلىرىدىن دىنار، تۇلپار ،زەر كۇلاھ،تاج،دەرگاھ...قاتارلىق  نۇرغۇن ئىنئاملارنى بەردى.شۇ ئارقىلىق ئالەم يۈزىنى راستلىققا تولدۇردى. ھەممە ئەل ئۆزىنى شادىمان سەزدى.كىمىكى بىدادكار(زۇلۇم قىلغۇچى) بولسا جازاغا مەھكۇم بولدى.ئەمەلدارلار مۈلۈككە ئېرىشىشنىڭ شىرىن سۆزىدىن مەھرۇم قىلىندى.ئارقىدىن شاھ ۋەزىرلەرگە سۆزلىدى:
   -سىزلەر مەملىكىتىمىزنىڭ پاك دىل دانالىرى،زېھىنلىك،جاھان ئىشلىرىدىن ئاگاھ ئەقىلدارلىرى،مەن سىلەرگە ئادىل ۋە نائادىل شاھلاردىن سۆز ئاچاي.بۇ سۆزدىن يۇرتنىڭ بارلىق ئۇلۇغلىرى ۋاقىپ بولغايسىزلەر.تارىختا يامانلىق يولىنى تۇتقان بىر قىسىم شاھلار ئۆتكەن.ئۇلار بارچە ھارام ئىشلارغا قولىنى سوزاتتى،شۇڭا ھېچبىر قولى ئۇلارغا ئاراملىق بەرمىگەن. پۈتكۈل جاھان ئەھلى ئۇلاردىن جەبىر-زۇلۇم تارتاتتى،ياخشىلارنىڭ دىلى غەمدىن قۇتۇلالمايتتى.ئۇلاردىن ھېچقايسىسى خۇدا يولىنى ئويلاپ قويمىدى.ئوردا چاڭگىلىدا ئەل نالەن(نالە-پەرياد چېكەر) ئېدى.ئالەمنىڭ شاھىدىن يۈرەكلەر قان ئېدى.بارچە ياخشىلىق ۋە يامانلىق ئۇنىڭ قۇلى ئېدى.ئەقىللىقلەرنىڭ تۇتقان يولى،بىلىم ئىشىكىگە بېرىش.ئەلدىكى پاكلىقمۇ،ناپاكلىقمۇ شاھقا باغلىقتۇر.ئۇ باش قوماندان بولغاچقا ئەلنى يا ئەگرى يولغا،يا توغرا يولغا باشلايدۇ.ئاتاممۇ شۇ شاھتەك زالىملىققا يول سالغان ئىكەن.شۇڭا ئۇنى پاكدىل بىر خۇداكەش دېگىلى بولمايدۇ.ھېچكىممۇ ئۇنىڭ قىلمىشلىرىدىن ھەيران بولمىسۇن.ئۇنىڭ كۆڭۈل ئەينىكىنى چاڭ باسقان بولغاچقا جەمشىد،كاۋۇس ۋە زەھھاكلاردەك ئىبلىسنىڭ يولىنى تۇتۇپ ‹‹ياۋۇز›› ئاتالدى. چۈنكى ئاتام ‹.ئەقىل بىلەن ئىش قىلىش كېرەك›› دېگەن دەرسنى ئۇنۇتقان ئېدى.ئۇنىڭ تەۋەلىكىدىكى بارلىق جايلار زىيادە رەنج تارتىپ ئۇنىڭ خاتا قىلمىشلىرىنىڭ قۇربانى بولۇپ پەرياد چېكىشتى.ئاقىۋەتتە ئۇنىڭدىن يامان نام قالدى.ئاۋام ئۇنىڭ شەنىگە ئاپىرىن ئېيتمايدۇ.مەيلى بىز ئۇنىڭ شەنىگە قانچىلاپ ئاپىرىنلار ئېيتساقمۇ، لېكىن دۇنيانىڭ قۇدرىتى ئۇنداق قىلىشىمىزنى راۋا كۆرمەيدۇ.ھازىر ئۇنىڭ دەرگاھى بىزگە قالدى.بىگۇمانكى، ئۇنىڭ روھى ئاللىقاچان ئاسمانغا يۈزلەندى.

ئالەمنى ياراتقان ئۇلۇغ تەرىدىن ھەر ئان كۈچ قۇۋۋەت ئاتا قىلىشنى ئاشكارە ۋە پىنھان تىلەيمەن.پۇقرالىرىم بىلەن مادارا قىلىپ ھالال ئەجرىم بىلەن تۇپراقتىن قارا ئىپارنى ئالارمەن.تىلىكىم شۇكى،ھېچكىم مەندىن ھەرقانداق ئىشتا  نارازى بولمىسۇن.بۇ دۇنيادىكى رىزقىم تۈگىگەن، ئۇ دۇنياغا سەپەر قىلىپ تېنىم يەر بىلەن تەڭ بولغاندا ھېچكىم مېنىڭ يامان گېپىمنى قىلمايدىغان،‹‹بىر ياماندىن قۇتۇلدۇق››دېمەيدىغان بولسۇن. سىلەرمۇ مېنىڭ ياخشى ئادەتلىرىمنى ئۈلگە قىلىپ چىنلىقنى پىشە(ئادەت) قىلىڭلار.ھېچكىمدە يامان ئەندىشە قالمىسۇن.بۇ ئۆلۈم ھەركىمنىڭ بېشىدا باردۇر. ئۇنىڭدىن قۇتۇلماقلىق يوقتۇر.ئۆلۈم قوينىدا ئەركەك شىرمۇ بىئىلاج ياتار.ئۆلۈم بەئەينى شىردەك ھۇجۇم قىلىپ كەلگەن چېغىدا ئەجدىھالارمۇ ئۇنىڭ ئۆتكۈر  تىرنىقىدا ھالاك بولىدۇ.بۇرۇنلاردا ‹‹جاھان مېنىڭ››دەپ يۈرگەن شاھىنشاھلارنىڭ بېشى ۋە تاجى قېنى؟!نى نى ئۇلۇغ ئالىملار ھەكىملەرنىڭ ئۆلۈمنى قايتۇرۇش ئۈچۈن قىلغان ئىلاجلىرى قېنى؟!پالۋان،قەھرىمان ئاتالغان،كۈچ قۇۋۋىتى بىلەن تاغنى تالقان قىلىۋېتەلەيدىغان مەرد ئوغلانلار قېنى،ئۇلار نەلەردە قېپقالدى؟!گۈزەل تەڭسىز  رۇخسارى بىلەن مىڭلىغان نەۋقىران يىگىتلەرنىڭ يۈرىكىگە ئىشقى ئوتلىرىنى يېقىپ ئۆتكەن گۈلچېھرە قىزلار،گۈلگۈن رۇخسارلار،ياخشىلار قەلبىنى شاد قىلغان يارلار قېنى؟! ھازىر ئۇلاردىن ھېچبىر نىشاننى ئىزدەپ تاپالمايمىز.ئۆلگەنلەردىن كىمنىڭ يۈزىنى بارگاھ ئۇزاققىچە ياپالايدۇ؟ ئۇنىڭغا پەقەت تاش بىلەن تۇپراقلا مەڭگۈلۈك يار بولىدۇ.شۇنداق بولغان ئىكەن بىز پاكلىق ۋە ياخشلىق قىلماققا قول ئۇزۇتايلى.بەدكارلىق قىلمىشقا ئەسلا يول بەرمەيلى.تەڭرى نامى بىلەن قەسەم ئىچىمەنكى،ئۇ ماڭا تاجۇ-تەخت، شان-شەۋكەت، ھەم بەخت ئاتا قىلدى.ئەگەر بىرەر سەردار ئىدراكنى ئۇنتۇپ بىرەر سىقىم خاكنى غەرەزلىك ئالسا ئەگەر ئۇنىڭ جىسمىنى ئوتتا كۆيدۈرمىسەم،ئاسىي تېنىنى دارغا ئېسىپ بېشىنى دارنىڭ ھالقىسىدا كۆرمىسەم؛ئەگەر قارا تۈندە بىر ئىپلاس ئوغرى دەرۋىشنىڭ ئۆيىگە ئوغۇرلۇققا كىرىپ ئۇنىڭ پالىزىنى ئوغۇرلاپ چىقسا تۆلىمىگە غەزىنىدىن دىنار بېرىپ ئۇ ئوغرىنى تۇتۇپ قاتتىق جازالىمىسام؛غەمگۇزارلارنىڭ دىلىنى رەنج –مۇشەققەتتىن يۇيمىسام؛ يوپيورۇق كۈندۈزدە ياكى بورانلىق تۈندە يەنە بىر ناكەس ئوغرى قارا قولىنى ئۇزۇتۇپ قوي ئوغۇرلىسا قوي يوقاتقانغا بىر ئات بېرۈرمەن.زىيانلانغۇچى ئۇنىڭغا شۈكرانە قىلسا بەس مەن ئۇنىڭغا قانات بېرۈرمەن.
جەڭ بولۇۋاتقان  چاغدا بىرەر ئەسكىرىمنى دەرد بىلەن زەخمنىڭ دېغى ئۆرتىسە مەن ئۇنىڭ تۆلىمى ئۈچۈن بىر ئايلىق رىزقىغا يەتكۈدەك دىرھەم بېرىمەن.تاكى ئۇ رۇزىغار توغرىلىق غەم-ئەلەم چەكمەيدىغان بولسۇن.سىلەر ھەر كۈنى ئادىل ئىگەمگە شۈكۈر قىلىڭلار.
بارچە ياخشىلىقنى تەڭرىدىن دەپ بىلىڭلار،ئاتەشپەرەست مەردلەر ئوتنى پاك ساقلاڭلار.ئەقلى ھوشى جايىدا،ئىدراكلىق،پاك ئىنسانلار ھەرقانداق چاغدا ئاتەشنى خار قىلماس.مەن گۇناھلىق ئىشلارنى دەپ بېرەي دىققەت قىلىڭلار.ئۆكۈزنىڭ قېنىنى تۆكمەكلىك،سەھرادا گومۇشنى ئۆلتۈرۈپ بېشىنى ئۈزمەكلىك زور گۇناھ. پەقەت مال-چارۋىلار قېرىسا ئۆزى ئىشتىن چىققاي،شۇنىڭ بىلەن ئېگىسى ئۇنىڭ تەشۋىشىدىن قۇتۇلغاي.ئەي يولۇچى،ھەرگىزمۇ ئۆكۈزنى ئۆلتۈرمەڭ.ئۇنداق قىلمىسىڭىز سەھرادىن  بەرىكەت ئىزسىزلا يوقۇلىدۇ.قىيىن ئىشقا يولۇقۇپ مەسلىھەت قىلماق بولغىنىڭىزدا  دەردىڭىزگە دەرمان بولغىلى دانا تېپىلىدۇ.ھىچقاچان،ھەرقانداق جايدا  ياشلارنىڭ كۆڭلىنى ئەسلا  سۇندۇرماڭ.قېرىغان چېغىڭىزدا مەستلىكتىن قول ئۈزۈڭ،چۈنكى،قېرىنىڭ مەستلىكى كاساپەت ياماندۇر.دىۋىنىڭ قەستىدىن ئۇزاقتا تۇرۇڭلار.زىمىنىمزنى ياۋ بېسىۋالغان چاغدا ئىشرەتتىن قول ئۈزۈڭلار.ئەگەر تەۋەلىكىمدىكى جايلاردىن خىراج ئۈندۈرمىسەم  بىلىڭكى،بۇنداق تاجۇ-تەخت ماڭا ھارامدۇر.ئاتام يەزدىگىردن ھايات چېغىدا كۆپ زامان بەدكارلىقتا ئۆتكەن.بىزگە كەلگەندە بىز ئادالەت يولىنى تونۇپ يەتتۇق ۋە ئۇ يولدا ماڭدۇق.خۇدايىم بىزنىڭ بۇرۇن ئۆتكۈزگەن گۇناھلىرىمىزنى كەچۈرسە،بىز دوزاىتىن جەننەتكە ئۆتۈپ مەڭگۈلۈك سائادەتكە سازاۋەر بولغايمىز.خۇدا ئۇلۇغدۇر،ھەممىنى بىلىپ تۇرغۇچىدۇر.شۇڭا ئۇ ھەققىدە تەپەككۇر قىلغىنىڭىزدا دىلىڭىز خىرە بولمىسۇن.دىلى قارىلارنىڭ يولۇقىدىغان قىسمىتىنى قىلچە ئۇنۇتماڭ.بىز دىن ئادالەت تەلەپ قىلىۋاتقان ئەل ۋە ئادالەتكار تەڭرىم شاد بولسا شۇنىڭ ئۆزى بەس!بۈگۈنىڭنى قەدىرلە،ئەتىنىڭ تەشۋىشىنى قىلىش دەركار ئەمەس.بىزگە تەۋە بارلىق كىشىلەرنىڭ كۆڭلى شاد بولسۇن. مەردلەرنىڭ دىلى غەمدىن پاك-پاكىز ئازاد بولسۇن.
سورۇن ئەھلى شاھنىڭ سۆزىگە ئېتىبار بېرىشىپ، دانا سۆزلىرىنىڭ چىن مەنىسىنى چۈشىنىشىپ نۇتقىغا  قايىل بولۇشتى.شۇڭا قايىللىق نەزىرى بىلەن شاھنىڭ يۈزىگە باقتى.كۆزلەردىن قەترە-قەترە ياشلار تۆكۈلدى.زېرەك ۋە بىلىمدان شاھ يۇرتقا باش بولغان بولغاچقا بارلىق ئەل ئۇنىڭغا ئاپىرىن ئوقۇشتى.ھەتتا بارچە ئەل ئۇنى ئۇلۇغلاپ ‹‹جاھاننىڭ شاھى›› دەپ ئېتىراپ قىلىشتى.
بىر كۈنى ئەتىگەنلىك قوبۇل ۋاقتىدا شاھ بەھرام پايدىلىق  دانىشمەن ۋەزىر ئورنىدىن قوزغۇلۇپ شاھ بەھرامغا ھىندى شاھى شەنگۇل ھەققىدە سۆز قىلدى:
-ئەي ئادىل شاھىم،سىلىگە ئېيتىدىغان بىرنەچچە ئېغىز مۇھىم مەلۇماتىم بار ئېدى،قۇلاق سالغايلا.نەچچە ۋاقىتتىن بۇيانقى تىرىشچانلىقلىرى،كۈچ -قۇدرەتلىرى تۈپەيلى جاھان بەدغەرەزلەردىن خالىي قىلىندى.غۇربەتچىلىك- مالالچىلىقىمۇ يۇرتتىن يوق قىلىندى.پەقەت ھىندى شاھى شەنگۇللا دائىم ئادالەتتىن يۈز ئۆرۈيدۇ.ئۇ ھەمىشە لەشكەرلىرىنى باشلاپ ئوغرىلىق- بۇلاڭچىلىق قىلىپ ھىندىدىن  تارتىپ تاكى چىنغىچە بولغان مەملىكەتلەردە ئەل تىنىچلىقنى بۇزماقتا. شۇڭا ئۇنىڭدىن تەشۋىشلەنمەي بولمايدۇ.ئۇنىڭ مۇنداق كېتىۋېرىشىگە يول قويساق ھەددىدىن ئېشىپ، ئاز كۈندە ياۋۇز قولىنى ئىرانغىمۇ سوزماي قالمايدۇ. ئۇ سىلىدەك بىر ئۇلۇغ شاھىنشاھنى نەزىرىگە ئىلماي چىن بىلەن سىندىن باج ئېلىپ يۈرسە نى ئات، نى نومۇس؟! بىز ئۇنىڭ قەبىھ زوراۋانلىقىغا يول قويىۋەرسەك،توساش ئۈچۈن  بىرەر چارىسىنى قىلمىساق بولماس!
شاھ بۇ مەلۇماتنى ئاڭلاپ شۇ زامان  خىيالغا چۆمۈپ قالدى. مەلۇمات قاتتىق تەسىر قىلغان بولغاچقا كۆزىگە  پۈتكۈل جاھان قاراڭغۇلاشقاندەك تۇيۇلدى.ئويلاپ  بىر قارارغا كەلگەندىن كېيىن كەسكىنلىك بىلەن مۇنداق دېدى:
  -مەن بۇ ئىشقا تېگىشلىك تەدبىر قوللۇنىمەن.لېكىن پىنھان ئىش قىلىمەن.شۇڭا سىرھېچكىمگە ئاشكارە قىلىنمىسۇن! پىلانىم  شۇكى،نامىمدا ئۇنىڭغا ئاتاپ مەكتۇپ يازدۇرىمەن،ئاندىن ئۇ مەكتۇپنى ئۆزۈم ئەلچى سىياقىدا ياسىنىپ ئېلىپ بارىمەن.شۇ باھانىدا ئۇنىڭ قوشۇنلىرىنى،شاھلىق يوسۇنلىرىنى،ئوردا سارايلىرىنى ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆرۈپ باقاي.ئەي ۋەزىر،شەنگۇلغا ئاتاپ تېزدىن مېنىڭ نامىمدا بىر پارچە نامە يازغىن.ئۇ نامىدا شەنگۇلنىڭ قىلمىشلىرىغا بولغان غەزىپىممۇ،ئۇنىڭغا بولغان مېھرىممۇ تەڭ ئىپادە قىلىنسۇن.
شاھ بەھرام ھوزۇرىدا قەددى-قامىتى خوپ كېلىشكەن،ئەقىل-پاراسەتتە تولغان،ئادالەت جەھەتتە مەردان ۋە بىنەزىر بىر دانىشمەن ۋەزىرى بار ئېدى.شاھ ئۇنىڭ بىلەن  مەسلىھەتلىشىپ مەسلىھەت سۆزلىرىنى پۇختا قىلىشتى.مەكتۇپقا ئىپار ھىدلىق سىياھ ئىشلىتىپ قەلەمنى سۈرۈشتى.بۇ نامەئى شېرىپ ھېكمەت بىلەن يېزىپ چىقىلدى.ئۇنىڭدائالدى بىلەن خۇداغا تەھسىنلەر ئوقۇلۇپ ئاندىن ھەق يولى تەرىپ قىلىندى.قارشى تەرەپ ياخشى ئىشلارنى قىلىشقا ئۈندەلدى:
‹‹ ئۇ شۇنداق ئۇلۇغ خۇدادۇركى،بىر ئۆزى ھەر ئىككى جاھانغا رەھنەما(يول كۆرسەتكۈچى،باشچىلىق قىلغۇچى)دۇر.تەنھالىق ۋە چەكسىز قۇدرەت پەقەت ئۇنىڭغىلا  خاستۇر.ئۇ مەيلى خىزمەتكار،مەيلى تاجدار بولسۇن ھەربىر بەندىسىگە رىزقى-رۇز بېرۇر.دۇنيادا ئەقىلدىن ئۇلۇغراق ھېچ نەرسە يوقتۇر.ئۇ ھەر بىر قەدەدە يولۇڭنى يورۇتىدۇ.كىمىكى ئەقىل-بىلىمدە ئوڭسىز بولسا جاھاننى يامانلارغا بەرمەس.كىمىكى ئۈزۈلدۈرمەي ياخشىلىق قىلسا بەختىنى يوقاتماس.يامانلىق شۇنداق يامان ئاپەتكى، شاھلارنىڭ تەختىنى گۇم قىلىدۇ. ئىلىم-مەرىپەت ھەرقانداق بالانى يوق قىلىدۇ.ھېچكىممۇ بالالارغا مۇپتىلا بولمىسۇن. بىلىڭلاركى، ھەرقانداق ئادەم ئەقىلدان بولسا يامانلىق يولىغا قەدەم باسمىغاي.ئەقىل مەنمەنلىكنى ئەسلا ياقتۇرماس.ئەي نامدار شاھ،ئەقىل كۆزى بىلەن ئالەمگە باققىن.ئەقىل شاھىنشاھلارنىڭ بېشىدىكى تاجدۇر.ئەقىللىق نامدارنىڭ بەختى راۋاج تاپۇر.مەن شۇنداق ئويلايمەنكى،سەن يۈكسەكلىكتىن بىخەۋەر،پەسلىككە ھېرىسمەن ئوخشايسەن. مانا  بۈگۈن سېنىڭ دەستىڭدىن دىللار قان بولماقتا.بىلگىنكى، مەن ئادىل تاجدارلارغا زامانىدۇرمەن.ئىشلىرىنىڭ ياخشى ياكى يامان بولمىقىغا باھانىدۇرمەن.سېنىڭ شاھلىقىڭدا راستچىللىق كەمچىل. شۇڭا قىلغان ئىشلىرىڭدىن ئەل غەم-كۈلپەت چېكىدۇ.
خوشنا ئەللەرنى تالان-تاراج قىلماقلىق شاھلارنىڭ رەسمى ئەمەس.تاج يامانلىقتىن شۆھرەت تاپالماس.شۇنى ئۇنتۇمىغىنكى، ئەجداتلىرىڭ بىزگە بوي سۇنۇپ كەلگەن.ئاتاڭمۇ شاھلىرىمىزغا قارام(قاراشلىق) ئېدى. ئۇلارنىڭ ھېچقايسىسى ئەھدىنى بۇزمىغان ئېدى،شۇڭا  سېلىقنىڭ ۋاقتىنى كەينىگە سوزمايتتى.چىنلىقلار ئۆزىنى بىلمەي ئېرانغا بېسىپ كەلگەن ئېدى. ئاقىۋىتىنىڭ قانداق بولغىنىنى دېمىسەممۇ كۆردۈڭغۇ؟! ئۇلارنىڭ يامان يول بىلەن  توپلىغان مېلى تالان-تاراج بولدى.يامان قىلمىشلىرى تۈپەيلى ھالى يەر بىلەن تەڭ بولدى. سېنىڭ ئەينىڭمۇ،تۇتقان يولۇڭ،دىلدىكى مەيلىڭمۇ شۇنىڭغا ئوخشايدۇ.مېنىڭ مال-مۈلۈكلىرىم،سەپ يېرىپ يۈرگەن لەشكەر-سىپاھلىرىم بەكمۇ كۆپتۇر.ئۇلارنىڭ قىلغان جەڭلىرىنى تىل بىلەن تەرىپلەپ بولغىلى بولمايدۇ.ئەگەر راستىنلا مەن بىلەن جەڭ قىلىپ قالساڭ مەردلەر جېڭىگە بەرداشلىق بېرەلمەيسەن.چۈنكى سېنىڭ ئېلىڭدە زور تۈركۈمدىكى لەشكەرلىرىڭ ۋە ھەقىقى پالۋان ئاتىقى بار نامدار لەشكەر باشلىرىڭ يوق.شۇنداق ئىكەن سېنىڭ كۈچۈڭگە ئىشەنچىڭ يوقلىقىمۇ ئېنىق.مەن گوياكى بىرئەزىم  دەريا بولسام،سەن بەئەينى بىر كىچىك ئېرىق.مەن بىر دانا ئەلچىنى سەن تامان يولغا سالدىم.ئۇ ماھىر ئالىم ۋە ماھىر نۇتۇقچى.سەن ئۇنىڭدىن يا باجنى ئەۋەتكىن ياكى پىسەنت قىلماي جەڭ باشلىغىن.ئەمدى بۇ تۈگۈننى ئاچىدىغان ئاشكارا دوستلىشىدىغان ياكى دۈشمەنلىشىدىغان پەيت كەلدى.››
قادىر ئىگەمگە دىلىدا تەھسىنلەر تولدۇرۇپ، ئەقىل-پاراسەت ۋە ئەدلى –ئادالەتنى پەيۋەستە قىلغان دانا ۋەزىر نامىنى يېزىپ مۇكەممەل ئىنشا قىلىپ بولغاندا مىرزا شاھ نامىنى قەيت قىلىپ ئۇنۋانىغا ‹‹ئالىي مەقام- خۇداگۇي جاھاندار شاھ بەھرام››دەپ يازدى.
يەزدىگىرد ئوغلى شاھ بەھرام ئىراننىڭ تاج سەرۋەرى،ئاتەشكەردە ئەھلىنىڭ ئالىي رەھبىرى ئېدى.ئۇ يەنە ئەلنىڭ قوشۇندارى،ئەلگە بەخت،راۋاج،تىنچلىق،ئاسايىشلىق كەلتۈرگۈچى ھۆكۈمدارى ئېدى.ئۇ سوقلا ۋە رۇملاردىن باج-خىراج ئالاتتى.شەنگۇل بولسا قەننۇجدىن تارتىپ سىندگىچە ھۆكۈمران ئېدى.شاھ بەھرام مانا شۇ شەنگۈلنىڭ يېنىغا ئۆزىگە ئۆزى ئەلچى بولۇپ ئۇدۇل سەپەرگە ئاتلاندى.

شاھ بەھرام شەنگۇلغا ئېلىپ بېرىلىدىغان مەكتۇپقا ئۆز مۆھۈرىنى باستى.بۇ سىر بارچىدىن پىنھان تۇتۇلدى.لەشكەر ۋە پۇقراغا:‹‹ شاھىمىز بىر ئايلىق شىكارغا چىقماقچى›› دەپ يالغاندىن خەۋەر تارقىتىلدى.بۇ ئۇنىڭ دائىمى ئادىتى بولغاچقا ئەل شەكسىز ئىشەندى.بۇ سەپەردە شاھقا ئەڭ ئىشەنچلىق يېقىنلىرىدىن بىرنەچچە دانا ھەمراھ بولدى.
ئۇلار يوللارنى كېزىپ،دەريالارنى كېچىپ ‹‹يول ئازابى گۆر ئازابى ›› دېگەن ماقالدىكىدەك ناھايىتى كۆپ مۈشكۈللەرنى باشتىن كەچۈرۈپ ئاخىر ھىندىستانغا يېتىپ كەلدى.ئۇلار ھىندى شاھى شەنگۇلنىڭ دەرگاھىغا يەتكىنىدە دۇنيادا كەم ئۇچرايدىغان،تەرىپىگە تىل ئاجىزلىق قىلىدىغان،مۇكەممەل ياسالغان ھەيۋەت قەسىر -ئايۋانلارنى كۆرۈپ تاڭ قالدى.بۇندا ھىچقانداق شاھنىڭ ئىلكىدە بولۇپ باقمىغان ئاجايىپ بىر قەسىر قەد كۆتۈرۈپ تۇراتتى.دەرۋازا ئالدىدا جەسۈر قاراۋۇللار ھەيۋەت بىلەن سەپ تۈزۈپ، قاتۇرۇلغان ھەيكەلدەك قىمىرلىماي تىك  تۇرۇشاتتى.ئوردا ئەتراپلىرى ۋە لەشكەرگاھلاردا پىل مىنگەن،ئات مىنگەن سان-ساناقسىز قوشۇنلار سەپ تۈزۈپ پەرمان كۈتۈپ تۇرۇشاتتى.جەڭ ئاتلىرىنىڭ قوڭغۇراقلىرى جىرىڭلاپ،ھەربى كانايلار چىرقىراپ،دۇمباقلار داراڭلاپ، جاھانغا مالمان سېلىپ كۆرگەن رەقىپلىرىنى سۈر باستۇرۇپ تۇراتتى.
  بەھرام بۇ بارگاھنى كۆرۈپ لال بولۇپ قالدى.دىلىغا كەلگەن بىرنەچچە خىيال كۆڭۈل ئارامىنى بۇزدى.
ئىران شاھىدىن ئەلچى كەلگەنلىك خەۋىرى دەربان(شاھ قەسرىنىڭ قورۇقچى دەرۋازىۋەنلىرى)لار ئارقىلىق ھىندى شاھى شەنگۇلغا يەتكۈزۈلدى.شەنگۇل پەرمان چۈشۈرۈپ ‹‹ئەلچى››نى ئىچكىرى كىرىشكە ئىجازەت قىلغاندىن كېيىن ئىشىكلەر ئېچىلىپ قارشى ئالارغا كىشى چىقتى.بەھرام گور خاس ىادىمنىڭ يول باشلىشى بىلەن ئىچكىرىگە قەدەم قويدى.كۆردىكى شاھ سارىيىنىڭ ئىچكىرىسى سىرتىدىنمۇ ئېسىل بولۇپ ئاددىيسى تاپسىلارمۇ بىللۇردىن ياسالغان ئېدى...
  بەھرام شەنگۇلنىڭ يېنىغا كىرگەن چېغىدا ئۇ باھادىر تاجدارنىڭ پۈتۈنلەي زەر بىلەن بېزەلگەن،باشقا شاھلار تەختىگە سېلىشتۇرغاندا  كۆپ بىباھا سانىلىدىغان تەختتە پەخىر بىلەن ئولتۇرغانلىقىنى كۆردى.شەنگۇلنىڭ تەختى بىلەن شاھلىق تاجىلا زەردىن بولۇپ قالماي ئەتراپىدىكى بارلىق ئەسلىھەلىرىمۇ زەر ۋە كۈمۈشتىن، ئەڭ ئېسىل گۆھەرلەردىن ياسالغان ياكى زىننەتلەنگەن ئېدى.شاھ ئۆزىمۇ زەر چېھىرلىك بولۇپ زەردەك نۇر چېچىپ تۇراتتى.شاھنىڭ يېنىدىكى تەختتە ئاكىسىمۇ يانداش ئولتۇرغان  بولۇپ، ئۇنىڭمۇ بېشىدا گۆھەر تاقالغان زەر كۇلاھ يالتىرايتتى.ئۇنىڭ ھوزۇرىدا نەچچە يۈز دانىشمەن ئۇلۇغ رەھنەمايلار شاھ خىزمىتى ئۈچۈن قول باغلاپ تۇرۇشاتتى.ئوغلىمۇ شۇ يەردىن جاي ئالغان ئېدى.شاھ بەغرام ئېلىپ كەلگەن نامىسىنى قولىدا تۇتقىنىچە ئەلچى قىياپىتىدە تازىم بەجا كەلتۈرۈپ ئېھتىرام بىلدۈردى.ئەلچىلىك سۆزلىرىنىمۇ لايىقىدا قىلدى:
  -بۇ ئىران شاھى،قۇدرەتلىك جاھاندار بەھرامنىڭ ھىندى شاھى بولغان  جاناپلىرىغا  ئاتاپ ئەۋەتكەن مەكتۇبى.مەكتۇپنىڭ ھەر بىر سۆزى سىلىگە قارىتىلغان بولۇپ،شاھىمىز  ھۇش كاللىسى بىلەن پەھلىۋى تىلىدا يازدۇرغاندۇر.
شەنگۇل شاھ بەھرامنىڭ نامىنى ئاڭلاپ دەرھال زەر كۇرس كەلتۈرۈپ ‹‹ئەلچى››گە قويدۇرۇپ بەردى. ‹‹ئەلچى›› ئالتۇن كۇرس بىلەن ئېتىبارلاندى. شەنگۇل‹‹ئەلچى››گە ۋە ھەمراھلىرىغا بىرمۇ بىر قاراپ نەزەردىن ئۆتكۈزدى. ‹‹ئەلچى››  شىرىن سۆزلىرى بىلەن كۆڭلىنى ئىزھار ئەيلىدى:
-ئەي ئۇلۇغ شەھرىيار،سۆزۈمگە قۇلاق سېلىڭ.ئەگەر ئەرزىمنى ئېيتىشقا پەرمان قىلسىڭىز ئىزمۇ ئىز بايان قىلسام،ئەلچىلىك قەرزىمنى ئادا قىلىپ خۇشنۇد بولسام! ئەي دانا جاھاندار،شۇنى قەيت قىلىمەنكى، تەڭرى سىزنى تولىمۇ ئۇلۇغ يارىتىپتۇ،جاھاندا سىزسىز ھېچكىمدە پاكلىق ۋە ئۇلۇغلۇق بولمىسۇن!  
شەنگۇل ئۇنىڭغا ئىجازەت بەردى:
-ئەي ئەلچى،ئەرزىڭنى دەرھال بايان ئەيلىگىن.دەرگاھىمدا ئەرز ئېيتقانلار  ئالەمدە كامال تاپقاي!
ئەي خۇسرەۋ نىجات، ئەمىسە ئەرزىمنى ئىشىتكەيلا! تا شۇ كەمگىچە جاھانغا بەھرام يەڭلىغ ھىچبىر زات كەلمىگەندۇر.ئۇ جاھان مۈلكى ئارا سەردار ۋە سەرۋەردۇر.ئۇنىڭ ئەدلىدىن زەھەرمۇ ھەسەلگە ئايلىنىدۇ.جاھان شاھلىرى ئارىسىدىكى نى ئۇلۇغ ئەرلەر ئۇنىڭغا باج تۆلەيدۇ.ئۇ شۇنداق قورىقماس باتۇر ئەركى،ھەمىشە تەنھا ئوۋغا چىقىپ قۇلان دەشتىدە ۋەھشى شىرلارنى ئوۋلايدۇ.جەڭ پەيتلىرىدە  ئۇ تىغ تۇتۇپ مەيدانغا چۈشكەن ھامان دەشت چۆلدە قانلار دەريا بولۇپ ئاقىدۇ.ساخاۋەت بابىدا ئۇنى ھەممىگە تەڭ ئىللىقلىق ئاتا قىلالايدىغان باھار شامىلىغا ئوخشىتىش مۈمكىن.ئۇ شۇ قەدەر مەرتكى،ئۇنىڭ ئالدىدا گەنج،دىنار،ئالتۇن-كۈمۈش،گۆھەر ۋە دۇر جاۋاھىرلارنىڭ قىممىتى يوقاپ خارلىنىپ قالىدۇ.شۇنداق ئۇلۇغ ۋە قۇدرەتلىك بولغان شاھىمىز سىلىدەك دانالار شاھىغا ئاتاپ سالاملار يازدۇرۇپ بىز بىلەن ئەۋەتتى.
تاجدار شەنگۇل نامىنى بىر پەررۇھقا  ئوقۇتۇپ مەزمۇنىدىن ۋاقىپ بولغاندىن كېيىن نامىدا تىلغا ئېلىنغان ئەڭگىمىدىن ھەيرەتكە چۆمدى.چېھرى زەپىران رەڭگىنى ئالدى.قانچە غەزەپلەنسىمۇ ئۆزىنى تۇتۇۋېلىپ تەمكىنلىك بىلەن جاۋاپ بەردى:
-ئەي ئەلچى،سۆزۈڭنى ئاڭلاپ مەقسىدىڭنى بىلدىم.مەكتۇپنى ئوقۇتۇپ ئۇنىڭ مەزمۇنىدىنمۇ خەۋەر تاپتىم.قارىسام پادىشاھىڭ سەل غەزەپناك كۆرۈنىدۇ.ئۇ مەكتۇپ يېزىشتىن بۇرۇن تازا ياخشى ئويلانماي ئالدىراڭغۇلۇق قىلىپ نامىنى يازدۇرغان چېغى.جاھىللىق ۋە نادانلىق  جاھان شاھلىرىغا ياراشمايدۇ.مەن ساڭا شۇنى ئېيتاي،شاھىنشاھلاردىن قايسى بىرى ھىندىستاندىن باج ئالماقنى ئستەيدىكەن بۇ ئارزۇسى بىزگە خوپ كەلمەيدۇ.ئۇ ئۆزىمۇ راۋاج تاپالمايدۇ.سەن قايتىپ بارغاندا ئۇنىڭغا مېنىڭ ئىشلىرىمنى ،قوشۇنلىرىمنىڭ نەقەدەر كۆپلىكىنى،مال-دۇنيالىرىمنىڭ بىھەدلىكىنى،يۇرتلارنى قانداق پايمال قىلىدىغانلىقىمنى سۆزلەپ بەرگىن.مىسالى باشقا شاھلار قۇلان بولسا مەن ئۇلارنى ئوۋلايدىغان بۈركۈت،ئۇلار تۇپراق بولسا مەن تاشقىن دەريا.ئاسماندىكى يۇلتۇز بىلەن ھېچكىممۇ جەڭ-جېدەل قىلماس.قىلسا بۇندىن خارلىق تاپقايكى،ئۆزگە نەپكە ئىگە بولالماس.دۇنيادا مەنمەنلىكتىن ئاددىي ھۈنەر مىڭ بارە ئەلادۇر.مەنمەنلىك دانالىق ئارا ھامان خار ۋە زەبۇندۇر.شۇنى ھىس قىلدىمكى، شاھ بەھرامدا نە مەردلىك،نە بىلىم،نە غۇرۇر يوق ئىكەن.شۇنداق تۇرۇپ شاھلىقتىن گەپ سېتىپ ھوزۇرلىنىدىكەن.ئەي ئەلچى،مەن ساڭا جاۋاپ بېرەي ياخشى قۇلاق سال،قايتىپ بارغاندا شاھىڭغا  ئاڭلىغان ۋە كۆرگەنلىرىڭنى تولۇق سۆزلەپ بەرگىن.ھىندى ۋە تۇران  ئىقلىمىدا بارچە يەر مېنىڭكى،گەنجىم(مال بېسات) بىھەد مولدۇر.ئۇلار ئەجداتلىرىمدىن مىراس قالغان بولماستىن ھەممىسىنى ئۆزۈم تاپقان.ئۇلاردىن باشقا ئۇرۇش ئەنجاملىرى(غەنىيمەتلىرى)دىن قولغا چۈشۈرگەن مال-دۇنيالىرىممۇ بىھەد بولۇپ بىھىېساپتۇر.ئەگەر خەزىنىچىم قۇلۇپ ئاچماقچى بولسا غەزىنىنىڭ ئاچقۇچلىرىنى ئارتىش ئۈچۈنمۇ نەچچە پىل كېرەك بولىدۇ.بۇ غەزىنىلەرنى ئادەتتىكى پىللار ئەمەس ئەڭ قۇدرەتلىك پىللارلا ئاچالايدۇ.ئەگەر جەڭدە ئىشلىتىدىغان قىلىچ-قالقانلىرىمنى بىلمەك بولساڭ سانى كۆكتىكى يۇلتۇزلار سانىدىن كۆپ ئۈستۈندۇر.قوشۇنۇم شۇ قەدەر كۆپكى،ھەممىنى جەم قىلسام زىمىنغا سىغماس.پىللىرىممۇ شۇنچىلىك جىقكى،سانىنىڭ كۆپلۈكىدىن ئۇلارمۇ ئالەمگە سىغماي قالىدۇ.ئەگەر بەھرام جاھان شاھلىرى سانىنى مىڭغا يەتكۈزگەن تەقدىردىمۇ شۇنچە كۆپ شاھلار ئۇنىڭغا بېقىنماي، ماڭا سېغىنىدۇ.ئالەمدىكى تاغۇ- دەريالارنىڭ خەزىنىلىرى ھەممىسى ئىلكىمگە ئۆتكەن بولۇپ  ئوڭ ۋە سولۇمدىن ئورۇن ئالغاندۇر.دېمەككى، پۈتۈن جاھاننىڭ تەقدىرى مېنىڭ قولۇمدا.يەنە دۇنيانىڭ خۇشبۇي ماددىلىرى بولغان ئۇد،ئەنبەر، مۈشك چەشمىلىرى ۋە ئۆسۈملۈكلەر،دەل-دەرەخلەرنىڭ ھەممىسى مېنىڭدىدۇر.
بارلىق دەرتمەنلەرنىڭ دەردىنىڭ ئېلاجى مەندىدۇر.پۈتكۈل ئالەمنىڭ مۇھتاجى مەندىن بەھرىمەند بولۇر.مېنىڭ خەزىنەم گوياكى بىر دېڭىز،ئۇنىڭدىن زەر دەمسەن،كۈمۈش دەمسەن،ياقۇت دەمسەن،گۆھەر دەمسەن دۇنيادىكى قىممەتلىك بايلىقلارنىڭ ھەممىسى تېپىلىدۇ.پۈتۈن دۇنيادىكى شاھلار ئىچىدە سەكسەنچە زەر تاجلىق شاھ ۋە شەھرىيار ماڭا قاراشلىق بولۇپ ئەمىر پەرمانىمغا ھەر لەھزە تەيياردۇر.شۇنچىۋالا كۆپ بايلىقلاردىن بىر ئۆزۈم بەھرىمەن بولىمەن.شۇنداق ئىكەن ھېچكىمدىن قورقۇشۇم يوق،دىۋە ئەھرەمەنلەرمۇ يولۇمنى توسالمايدۇ.تاكى قەننۇجدىن تارتىپ ئىران تۇپرىقىغىچە،سوقلابدىن چىن قىرغاقلىرىغىچە بارچە يۇرتلار مېنى ئۆز ھامىيسى دەپ بىلىدۇ.شاھلىرى ماڭا باش ئېگىپ خىزمىتىمنى قىلىدۇ.
ھىندۇ،چىن،خوتەن قاتارلىق ئەللەردىكىلەرمۇ نامىمنى ئاڭلىسا تەكرار تەكرار ماختىشىدۇ.ھىندى بىلەن چىن مەملىكىتىدىكىلەر شاھلىق تاجىمنى ئۇلۇغ دەپ بىلىشىپ خىزمىتىم ئۈچۈن ئىىلاس بىلەن چاكارلىق يولىنى تۇتۇشىدۇ.شەبىستانىمدا فەغفۇرى چىننىڭ قىزى بار.ئۇ ھەمىشە مەدھىيەلەرنى ياغدۇرۇپ چىن ئىخلاسى بىلەن خىزمىتىمنى قىلىۋاتىدۇ.ئۇنىڭدىن تۇغۇلغان بىر ئوغلۇم بار.ئۇ باتۇر، شىر يۈرەك بىر ئەزىمەت بولۇپ يېتىلدى.ئەگەر ئۇ تاغلارغا تىغ ئۇرىدىغان بولسا شەكسىز ئىككى بۆلەك قىلىپ تاشلايدۇ.
شاھ كاۋۇستىن كەيقۇباد دەۋرىگە قەدەر ھىچكىم بۇ دىيارغا خەتەر ئېلىپ كەلگەن ئەمەس.ئۈچيۈز مىڭ پەھلىۋان لەشكىرىم بار.ئۇلار مېنى ‹‹شەھرىيار›› دەپ ئاتىشىدۇ.ئۇلاردىن باشقا يەنە ئىككى يۈز قوۋم- قېرىندىشىم بار.ئۇلارنىڭ ھەممىسى مېنىڭ قولۇمدا.ئۇلار ئەجدادىدىن ئەۋلادىغا قەدەر ماڭا پەيۋەستە.قىلغان ئىشلىرىمغا رازى ۋە ھەۋەستە.شۇڭا خاتىرجەممەنكى،بېشىم ھەرقانچە چوڭ ئاپەت كەلسىمۇ ئامان قالىدۇ.ناۋادا شىرلار توقايلىقتا بىز بىلەن جەڭ قىلىپ قالسا، ئۇلارنىڭ نەرە ساداسىدىن دەھشەتلىك چاڭ كۆتۈرۈلۈپ شىرلارنىمۇ قورقۇتۇپ قاچۇرۇۋېتىدۇ.ھوزۇرۇىمىزغا كەلگەن ئەلچىنى ئۆلۈمگە مەھكۇم قىلماقلىق بىزنىڭ رەسمىمىزدە ئۆلۈمدىن ئۆتە نومۇس ھېساپلانمايدىغان بولسا ئاللىقاچان بېشىڭنى تېنىڭدىن جۇدا قىلىپ ئەدەپسىزلىكىڭ ئۈچۈن بەدەل تۆلەتكەن بولاتتىم.كىيگەن لىباسىڭنى قېنىڭ بىلەن بوياپ باغرىڭنى تىلاتتىم.
-ئەي تاجدار،سۆزۈمنى ئىشىتكەيلا! مال دۇنيانىڭ كۆپلۈكىنى ۋە لەشكىرى كۈچلەرنىڭ ھېساپسىزلىقىنى بەھس قىلىپ بىكاردىنلا ئىككى ئوتتۇرىغا زىددىيەت ئۇرۇقىنى تېرىماقلىق نىمىگە كېرەك بولۇپ قالدى؟! شاھىمىز مال-دۇنياغا قىزىقمايدۇ.ئالەمچە لەشكەردىنمۇ قورىقمايدۇ.پەقەت ئەقىل-بىلىمنىلا ئۇلۇغلايدۇ. مېنىڭ بىر تەكلىپىم بار.قول ئاستىڭىزدىكىلەر دەرگاھىڭىزدىن ئىككى دانانى كۆرسۈتۈپ بەرسۇن.ئۇلار نۇتۇق سۆزلىسۇن.نۇتۇقلىرىدا ھىكمەتلەرنى بايان ئەيلىسۇن.ئەقىللىق كىشىلەر ئۇلارنى ئىمتىھان قىلسۇن.بىزنىڭ ئارىمىزدىمۇ بىر دانا جاھان بار.ئۇمۇ نۆۋىتىدە سۆز قىلسۇن.ئاقىللار سۆز قەدرىنى ياخشى بىلىدۇ.ئۇلار كىمنىڭ ئەقىل ۋە بىلىمدە ئۈستۈن ئىكەنلىكىنى ئايرىپ باقسۇن.ئەگەر ئۇنى توغرا كۆرمىسىڭىز جەڭچى مەردلىرىڭىز ئارىسىدىن ئەڭ ماھىر بىرىنى تاللاپ مەيدانغا چۈشۈرۈڭ.ئۇ قولىدا چوقماق ئوينىتىپ پەھلىۋانلىق ماھارەتلىرىنى نامايەن قىلسۇن.بىزمۇ بىر كىشىنى مەيدانغا چۈشۈرىمىز.ماھىرىڭىز ئۇنىڭ بىلەن ئېلىشىپ كۆرسۇن.ئەگەر ئۇ ماھىر تەڭ كېلەلمىسە ھىندىستان باتۇرلىرىدىن يۈز مەرد ئەزىمەت بىر بولۇپ سۇۋارى مەيدانغا چۈشۈپ بىزنىڭ بىر ماھىرىمىز بىلەن ئېلىشسۇن.قولىدىن كېلىدىغان بارلىق جەڭ ماھارەتلىرىنى چىقىرىپ ماھىرىمىز بىلەن كۈچ سىناشسۇن.ئەگەر پەھلىۋانلىرىڭىز بىزنىڭ بىر ئادىمىمىزنى يېڭىپ بىزنى رام قىلالىسا سىزگە باشقا پىكرىمىز يوق،شۇ ھامان سىزگە بويۇن سۇنۇپ باج تۆلىمەك،مەڭگۈلۈك بېقىنماقنىڭ يولىنى تۇتىمىز.
شەنگۇل  بەھرامنىڭ سۆزىگە سۆز قېتىپ مۇنداق دېدى:
-ئەي ئەلچى،سېنىڭ بۇ تەلىپىڭ مەقبۇل ئەمەس.سەن ئۇزاق سەپەرلەرنى تاماملاپ ھېرىپ ئېچىپ بۇ يەرگە كەلدىڭ.شۇڭا باشقا ئىشلارنى ئويلىماي يېنىمىزدا بىردەم ئولتۇرۇپ دەم ئالغىن.ئارتۇق سۆزلىمەكتىن نېمە پايدا بار؟!
بەھرام ئۇنىڭ رايىغا باقتى.شەنگۇلنىڭ پەرمانى بىلەن دىلرابا بىر جايغا زىننەت بېرىلدى.مېھمانغا ھۆرمەت ۋە ئىززەت بىلدۈرۈلۈپ  كاتتا شاتلىق بەزمىسى ئۆتكۈزۈپ بېرىلدى.بەھرام بەزمىگە قاتنىشىپ تا چۈشكە قەدەر ئويۇن تاماشىلاردىن ھوزۇر ئالدى.قۇياش تىكلەشكەندە ئورنىدىن تۇرۇپ شەنگۇل  ئۇيۇشتۇرغان چۈشلۈك زىياپەتكە داخىل بولدى.زىياپەتتىن كېيىن  شاھنىڭ بۇيرۇقى بىلەن يەنە يېڭى مەجلىس قۇرۇشتى.چاكارلار ھۇشيار ۋە چەبدەس بولۇشۇپ مەجلىستە خىزمەتكە تەييار تۇرۇشتى.شاھ يېڭى پەرمان چۈشۈردى:
-بىزنىڭ ئەلچى  مېھمانلىرىمىزنى بۇيان كەلتۈرۈڭلار! ئىران شاھى بىزگە بىرنەچچە ئەلچى ئەۋەتىپتۇ.ئەلچىنىڭ ھەمراھى خۇسرەۋ كەبى مەرد ئەزىمەتلەردىن ئىمىش.بىز ئۇلارنىڭ كۆڭۈل خوشى ئۈچۈن چېلىشىش مۇسابىقىسى ئۆتكۈزۈپ بېرەيلى. ئىران ئەلچىلىرى مەردلەر داستىخىنىغا قەدەم تەشرىپ قىلسۇن. بىزنىڭ چېلىشچى ماھىرىمىزمۇ يولداشلىرىنى يېنىغا ئېلىپ  بۇ يەرگە كەلسۇن.
بەھرام شۇ ھامان ھەمراھلىرىنى ئېلىپ بۇ داستىخانغا قەدەم تەشرىپ قىلدى. مېھمانلارنىڭ ئاستىغا زەربابتىن كۆرپىلەر سېلىندى.بەھرام ئىززەت ئورنىدا ئولتۇرۇپ بىر ئاز ئاش ۋە ناننى تەنەۋۇل ئەيلىدى.
تائامدىن كېيىن رۇد بىلەن نەي قاتارلىق تۈرلۈك چالغۇلار چېلىنىپ ناخشا –مۇزىكا قىزىپ كەتتى.ئىچىشۋازلىق باشلىنىپ سورۇندىكى ساپا ئەھلىگە كۆپلىگەن ئىسىل مەيلەر قۇيۇلدى.شاھانە تائاملاردىن مۈشك-ئەنبەرلەرنىڭ ھېدى كېلەتتى.سەردارلارنىڭ قەلبىنى شادلىق بەند ئەتكەن بولغاچقا دىللاردىن غەم-غۇسسىلەر يىراقلاپ كەتكەن ئېدى.شەنگۈل ئىككى نەپەر زور قامەتلىك چېلىشچى پالۋاننى چاقىرىپ:
-مەيدانغا چۈش،كۈرەشتە بەختىڭنى سىنا!-دەپ پەرمان بەردى.
ئول مەردۇ مەردانلار مەيدانغا چۈشۈپ بەل تۇتۇشتى.ھەر ئىككىلىسى ئۆزىنى بىردىن كۈچلۈك شىر چاغلاپ چېلىشىشقا چۈشۈشتى.چىرماشقان ئىككى چىناردەك زور قامەتلىك پالۋانلار ئۆز كارامەتلىرىنى ئىشقا سېلىپ تىنماي كۈرەش قىلدى.بىر-بىرىگە شىر سۈپەت چاڭ سېلىشىپ،رەقىبىگە ھەرگىز يول قويماي قاتتىق ئېلىشتى.لېكىن تەڭ كېلىپ قېلىپ بىر-بىرىنى يېڭەلمىدى.كۈرەش ئۇزاققا سوزۇلدى.سورۇنغا كەلگەندىن بېرى شاھ بەھرام بىللۇر جامدا تىنماي شاراپ ئىچىپ خېلى ئېغىر مەست بولۇپ كەتكەن ئېدى.شاراپ ئۇنىڭ قېنىنى قىزىتىپ خىيالىغا ئىنقىلاپ سەۋداسىنى سالدى.ئۆزىمۇ ماھىر چېلىشىلاردىن بولغاچقا زادىلا چىداپ ئولتۇرالماي شەنگۇلنىڭ ئالدىغا كېلىپ چېلىشقا چۈشۈشنى ئىلتىماس قىلدى:
-ئايا شەھرىيار،بۇيرىغىن! مەنمۇ مەيدانغا چۈشۈپ پالۋانلار بىلەن كۈرەش قىلىشنى خالاپ قالدىم.ئۇشبۇ ئايۋاندا ئولتۇرۇپ مەيخورلۇق قىلغاندىن كۆرە  مەيدانغا چۈشۈپ پالۋانلىرىڭ بىلەن كۈچ سىنىشپ كۆرەي.
شەنگۇل بۇ گەپنى ئاڭلاپ كۈلدى.ئۇ زىبا قامەت،خۇشچىراي كۆرۈنگەن شاھ بەھرامنى سەل چاغلاپ قالغان،پالۋانلىرىمغا رەقىپ بولالمايدۇ دەپ خاتا ئويلىغان ئېدى.شۇڭا مازاق تەلەپپۇزىدا جاۋاپ بەردى:
-ئەي ئەلچى،مەن ئەزەلدىن كىيىكنىڭ شىر بىلەن رەقىپ بولالىغىنىنى كۆرۈپ باقمىغان.سېنى مەيداندىن چەكلىسەم غۇرۇرىڭغا تەككەن بولۇپ قالماي،مەيلى،مەيدانغا كىرسەڭ كىر.لېكىن كۈرەشتە يېڭىلىپ مېيىپ بولۇپ قالساڭ مېنى ئەيىپكە بۇيرىما! مەن ئۇلاربىلەن چېلىشىشقا سېنى زورلىغىنىم يوق.
شاھ بەھرام بۇ سۆزنى ئاڭلاپ ئىرغىپ ئورنىدىن تۇردى.مەيدانغا كىرىپ سورۇن ئەھلىگە بويۇن ئېگىپ ھۆرمەت بىلدۈردى.ئاندىن ئارقىغا بۇرۇلۇپ خۇددى قۇلانغا قارشى چاپقان مەست شىردەك شەنگۇلنىڭ پالۋانلىرىغا قاراپ ئېتىلدى.بېرىپلا بىرىنىڭ بېلىدىن قاماللاپ تۇتتى، ھىچقانچە زورۇقماي بىر قولى بىلەنلا خۇددى كىچىك بالىنى كۆتۈرگەندەك دەست كۆتۈرۈپ بېشىدىن نەچچىنى ئايلاندۇردى.ئاندىن زەرىپ بىلەن يەرگە ئۇردى.پالۋاننىڭ ئۇستىىان سۆڭەكلىرى مىڭ پارە بولۇپ سۇنۇپ مىدىر-سىدىر قىلالماي يېتىپ قالدى.بەھرام ئىككىنچى پالۋانغا يۈزلەنگەن ئېدى.ئەھۋالنىڭ چاتاقلىقىنى پەملىگەن ئۇ پالۋان شۇ ھامان نومۇسنى قايرىپ قويۇپ مەيداندىن قېچىپ چىقىپ كەتتى.شەنگۇل بۇ ھالنى كۆرۈپ تولىمۇ ھەيران قالدى. ئۇ ئويلاپ قالدى:‹‹ئەجەپمۇ بىر تاش بەدەن،گۈل قامەت يىگىتكىنا؟! ئۇنىڭ بەدىنىنى نازۇكمىكىن دېسەم كۈچ -قۇدرەتكە لىق تولغان ئىكەن. بۇ بوش ئادەم ئەمەس ئىكەن،ئۇ ئۆزىنى ئاشكارە قىلىپ ئوبدان قىلدى،ئەمدى بۇ يىگىتنى قولدىن چىقىرىپ قويماسلىق كېرەك!››
زىياپەت داۋاملاشتى،دىل ئاچار شاراپتىن كۆڭۈللەر داۋاملىق يايرىدى.تاكى كەچ كىرىپ پەلەك مۈشك رەڭلىك لىباس كىيگەنگە قەدەر سورۇندىكىلەر قېرى-ياش دېمەستىن بەزمىنى قىزىتتى.  زىياپەت ئاخىرلاشقاندا شاھ بەھرام ھەمراھلىرى بىلەن گۆھەردەك سارايدىن تاشقىرى چىقىشتى.خىزمەتچىلەرنىڭ ئىززەتلەپ يول باشلىشى بىلەن چۈشكىنىگە قايتىپ ئۇىلاشقا يېتىپ ئارام ئېلىشتى.
ئەتىسى ئەتىگەن قۇياش چىقىپ ئالەم زەررىن لىباس كىيگەندە قۇيش تاجىنىڭ جۇلاسى ئالەمنى مۇنەۋەر قىلدى.ھىندى شاھى بىر ئارغىماققا مىنىپ مەردلەر مەشىق مەيدانىغا كەلدى.پالۋانلىرىنى مەيدانغا جەم قىلىپ چەۋگەن ئويۇنى ۋە تېرۇ كامان  ئويۇنى ئوينىماقچى بولدى.ھىندى پالۋانلىرى پەرمانغا بىنائەن ھەممىسى دېگۈدەك ئاتلىنىپ مەيدانغا كېلىپ سەپ تۈزدى.ھەممىسى يەكپار مەيدانغا چۈشۈپ ماھارەت كۆرسۈتۈپ باتۇرلۇق سىنىقىدىن ئۆتۈشكە تەييارلاندى.شاھنىڭ ئەمرى بىلەن بەھراممۇ ھەمراھلىرى بىلەن ئاتلىنىپ بۇ يەرگە كەلدى.خېلى ئۇزاق تاماششە كۆرگەندىن كېيىن يەنە  مەيدانغا چۈشۈپ ماھارەت كۆرسەتكۈسى كېلىپ كەتتى.شۇڭا ئۇ شاھانە كاماننى مەھكەم تۇتۇپ تۇرۇپ شەنگۇلغا دېدى:
-ئەي شەھرىيار،ئەرزىمنى ئىشىتكەيلا! كۆپلىگەن ئەزىمەت يىگىتلەر مەن بىلەن ئىراندىن بىرگە كەلگەن ئېدى.بۇ يەردە جاناپلىرىنىڭ پالۋانلىرى ماھارەت كۆرسۈتۈۋېتىپتۇ.بىزنىڭ يىگىتلەرمۇ مەيدانغا چۈشۈپ سىناپ بېقىشنى،تىر –كامان ئارقىلىق ھۈنەر كۆرسۈتۈپ بېقىشنى ئارزۇ قىلىۋاتىدۇ.ئازادە دىل شاھىم بىزنى بۇ ئارزۇيىمىزغا يەتكۈزەمدىكىن تاڭ؟!
-بۇ تىرۇ-كامان ئويۇنى باتۇر ئەزىمەتلەرنىڭ ئۆز كۈچ-ماھارەتلىرىنى نامايەن قىلىدىغان ئەپلىك سورۇنى.مەيلى،سىلەرگە پۇرسەت بېرەي.مەيدانغا چۈشۈپ كۈچ ۋە ھۈنەرلىرىڭلارنى كۆرسىتىڭلار.كىرىچنى چىڭ تارتىپ يايىڭلارنى ئېتىپ بېقىڭلار.
باشتا بەھرامنىڭ ھەمراھلىرىدىن بىرنەچچسى مەيدانغا چۈشۈپ ماھارەت كۆرسەتتى.نۆۋەت بەھرامغا كەلگەندە  ئىسىل بىر ئارغىماقنى مىنىپ مەيدانغا كىردى.ئارىمىقىنى شىددەت بىلەن تېز چاپتۇرۇپ نىشان تەرەپكە يېقىنلاشتى.قوشقانات ئۈستىدە لاچىندەك مەزمۇت تۇرۇپ ياغا ئوق قويدى،ھەمدە كىرىچنى تارتتى.كىرىچ بوشىغان ھامان ئوق ئاقار يۇلتۇزدەك تېز  ئۇچۇپ بېرىپ نىشانغا تەگدى ، نىشان پارە-پارە  بولۇپ كەتتى.ئەتراپتا تۇرغان ئالامان يەنە بىر نۆۋەت لال بولۇشتى.ئەل-ئالامان چوڭقۇر قايىللىق ئىچىدە ئاپىرىن سادالىرىنى ياڭراتتى.
شەنگۇل بەھرامنىڭ ھۈنىرىگە لال بولۇپ قالدى:
-بۇ قانداق زور كۈچ- قۇدرەت،بىر ئادەم جەڭ ماھارىتىدە شۇ قەدەرمۇ كامالەتكە يەتكەن بارمۇ؟!بىزگە ئەلچى سۈپىتىدە كەلگەن بۇ كىشى ھېچبىر ئەلچىگە ئوخشىماس.ئۇ تۈركمۇ ياكى ئېرانلىقمۇ، ۋە ياكى ھىندىلار نەسلىدىنمۇ؟ گۇمانىمچە ئۇ شاھ بەھرامغا قېرىنداش ياكى ئۇنىڭ ئۇلۇغ ۋەزىرلىرىدىن بىرى.ھەتتاكى ئۇنى شاھ بەھرامنىڭ ئۆزى شۇ دېسەكمۇ تەرىپكە ئەرزىگۈدەك كىشى ئىكەن.
شەنگۇل شۇنداق دەپ گۇمانلانغاندىن كېيىن يۇمشاق ۋاستە بىلەن سىر ئېلىش نىيىتىگە كېلىپ بەھرامدىن ھىجىيىپ تۇرۇپ سورىدى:
-ئەي ئەلچى،مەن سېنىڭ بەھرامنىڭ ئاددىيغىنە بىر ئەلچىسى ئەمەسلىكىڭنى بىلىپ قالدىم.شۇڭا تەكتىڭنى يوشۇرماي ئەسلى نەسلىڭدىن مېنى ئاگاھ قىلغايسەن.
-ئەي دانا شاھىم،مەن راستىنلا شاھ بەھرامنىڭ ئەلچىسى،ئۇنىڭ ھوزۇرىدىكى ئاددىي مۇلازىملىرىدىن بولىمەن.نىمىشقا شۇنداق گۇمان قىلىلا؟!
-بۇ قەدەر كامىل جەڭ ھۈنەرلىرىنى ئاددىي ئادەملەر بىلمەيدۇ.،بۇنچە ھەيۋەت دەستىلىك كامانلارنى شاھ نەسلى  ياكى نامدار پالۋانلار جەمەتىدىكىلەردىن باشقىلار تارتالمايدۇ.شۇڭا مەن سېنى چوقۇم شاھنىڭ ئىنىسى دەپ گۇمان قىلىمەن.چۈنكى سەن شاھلاردەك قەددى-قامەتلىك ۋە سالاپەتلىك،كۈچ-قۇۋۋىتىڭ بولسا شىرلارنىمۇ بېسىپ چۈشىدۇ.شۇنداق ئىكەن سەن شاھ ئىنىسى بولمىغان تەقدىردىمۇ جەزمەن بەھرامنىڭ جەسۈر مەردلىرىدىن،ياكى نامدار پالۋانلىرىدىن  بىرى بولساڭ كېرەك.

-ئەي ھىندىستان شاھى،مەن ھوزۇرۇڭىزغا چىن دىلىم بىلەن شاھىمىز ئۈچۈن ئەلچىككە كېلىپ مانا ئەمدى ناھەق گۇمان بىلەن يامان ئاتلىق بولۇپ قالسام بولمايدۇ.شۇنىڭغا ئىشىنىڭكى،مەن مۇتلەق يەزدىگىرد نەسلىدىن ئەمەسمەن.شۇنداقلا ئۇنىڭ بىلەن بۇرادەرچىلىكىممۇ يوق.مەن ئىران مۈلكىدىن بولغان بىر بىگانە كىشىمەن.يا شاھنىڭ دانىشلىرىدىن،يا مۈلكى ئەمەلدارلىرىدىن ئەمەسمەن.ئەي شاھىم، مېنى چوڭ كۆرۈپ ئەرزىمەس ھۈنەرلىرىم ئۈچۈن ئۇلۇغلارغا ئوخشاتقانلىقلىرىدىن تولىمۇ سۆيۈندۈم.ئەگەر جاناپلىرى ماڭا ياخشىلىق قىلىش نيىتىگە كەلگەن بولسىلىرى تېزرەك قايتىپ كېتىشىمگە ئىجازەت بەرگەيلا.چۈنكى مېنىڭ مەنزىلىم يىراق،بۇ يەردە تۇرۇۋاتقىلىمۇ خېلى كۈنلەر بولۇپ قالدى.
-ئەي ئەلچى،سۆزلەش نۆۋىتى مەندىدۇر.ئالدىراڭغۇلۇق قىلىپ نىيىتىمنى يامان چۈشەنمىگەيسەن.توختاپ تۇرغىن،مېنىڭ تېخى ساڭا ئېيتىدىغان نۇرغۇن سۆزلىرىم بار.بۇ يەردىكى پائالىيەتلىرىڭنى تولۇق تاماملىماي تۇرۇپ ئالدىراپلا قايتىپ كەتسەڭ ساڭىمۇ، ماڭىمۇ ياخشى ئەمەس.ئەزەلدىن ئالدىراپلا قىلىنغان ئىشلارنىڭ پەيزىسى يوق.قىلغۇچى ساۋاپقىمۇ ئېرىشەلمەيدۇ.شۇڭا سەندىن شۇنى كۈتىمەنكى،يەنە بىر مەزگىل تۇرۇپ بىز بىلەن بىرگە بول،جامالىڭ بىلەن دىلىمىزغا ئارام بەر. مىۋە چىۋە،ئىسىل تائام يەپ،شاھانە مەيلەردىن ئىچىپ ھوزۇر سۈر.
بەھرام نائىلاج چۈشكىنىگە قايتتى.ئۇ كېتىشى ھامان شاھ دانىشمەن ۋەزىرىنى يېنىغا چاقىرتتى.ئۇنىڭغا ‹‹ئەلچى››گە ئاگاھ بولۇش،قاچۇرۇپ قويماسلىق ھەققىدە مۇھىم گەپ تاپىلاپ مۇنداق دېدى:
-ئەي ۋەزىر، ساڭا ئېيتىدىغان  ئىنتايىن مۇھىم مەخپى گېپىم بار.بىز بەھرامنىڭ ئەلچىسى دەپ يۈرگەن بۇ مەرد ئۆز ماھارەتلىرى ئارقىلىق كۆڭۈللەرنى ھەيرەتكە سالدى.ئەگەر ئۇ بەھرامنىڭ قېرىندىشى بولۇپ چىقسا شۈبھىسىزكى  مەردلەرنىڭمۇ مەردى بولۇپ ھېساپلىنىدۇ.بىز بۇ ئىشنى قەتئىي مەخپى تۇتۇپ جامائەتكە ھەرگىز يايمايلى.سەن ئۇنىڭ بىلەن سكزلىشىپ ياخشىلىقچە ئېيت.ئۇ بۇيەردىن قايتىپ كەتمەي ھوزۇرىمىزدا تۇرۇپ قالسۇن.ئۇنىڭغا بۇ يەردە تۇرۇپ قېلىشنى خالىسا ئالاھىدە ئەتىۋارلاپ سەرلەشكەرلىككە تەيىنلەش نىيىتىم بارلىقىنى ئېيت.مەقسەدنى ئوچۇقلا دېمەي ھىيلە نەيرەڭ بىلەن بىلدۈرگىن. نىمىلادىمە،قانداقلا قىلما ئۇنىڭ كۆڭلىدىن غەم ۋە شۈبھىلەرنى يوق قىلغىن.
-ئەي شاھىم،بۇ نىيەتلىرىنى ئۇنىڭغا ئۆزلىرى دېگەن بولسىلا تېخىمۇ ياخشى بولماسمىدى؟!
-مەن كۆپ ئويلاندىم،بۇ ئىشنى ماڭا قارىغاندا سەن دېسەڭ ياخشىراق بولغۇدەك.چۈنكى سەن دېگەن كۆپنى كۆرگەن دانا ئادەم.ئېغىزىڭ ئېچىلسا، شىرىن سۆزلىرىڭ بىلەن تاشنىمۇ ئېرىتىۋېتەلەيسەن.ئۇنىڭغا چۈشەندۈرگىنكى،ئۇ بەھرامنىڭ ئالدىغا قايتىپ كەتمەي بۇ يەردە تۇرسا كاتتا شان –شەرەپكە،يۈز-ئابرۇيغا ئېرىشىپلا قالماي ساۋاپقىمۇ ئېگە بولىدۇ.سەن ئۇنىڭ يېنىغا كىرگەن چېغىڭدا خۇشھاللىق بىلەن مۇئامىلە قىلىپ گەپكە سال.نىمە مەقسىدى بارلىقىنى تىڭلا.ئېيتقىنكى،ئۇ بۇ يەردە قالىدىغانلا بولسا قانداقلا تەلىپى بولسا قاندۇرىمەن.ئۇنىڭ رايى ھوقۇققا تارتسا تارتىنماي دېسۇن.مەن ئۇنىڭغا ئۆزى خالىغان ۋىلايەتنى تەقدىم قىلىپ بېشىغا شاھلىق تاجى قوندۇرىمەن.ئەگەر ھەربى مەنسەپ تۇتۇشنى خالىسا مەن ئۇنى پۈتكۈل قوشۇنغا باش قىلىشقا رازى.ئۇ بۇ يەردە تۇرۇپ قالسا كۆپ مەنپەئەتكە ئېرىشۈر.چۈنكى بۇ يەردە ئالەمنىڭ ھېچقانداق يېرىدىن تېپىلمايدىغان سان-ساناقسىز دىرھەم ۋە باشقا بايلىقلار بار.ھەممىگە ئايانكى دىرھەم بولغان يەردە نە غەم،نە رەنج-مۇشەققەت بولمايدۇ.

-سەن ئۇ ئەلچى بىلەن يۈزمۇ يۈز بولغاندا :‹‹ئەگەر تەكلىپىمىزگە كۆنسەڭ مۈلۈكلەر شاھى بولغان شەنگۇل بېشىڭنى سىلار.ھەر نۆۋەت نۇرلۇق يۈزۈڭنى كۆرگەندە غەنىيمەت دىداردىن ئالەمچە شادلىنار››دېگەنگە ئوخشاش سۆزلەرنى قىلىىپ بىزگە مايىل قىل.سۆزلىرىڭ ئارىسىدا ئۇنىڭ ھەقىقى سالاھىيىتى ۋە ئىسمىنى سوراپ بىل.شۇندىلا كۆڭلۈم ئارام تېپىپ شاد بولغۇسى.ئۇ بىر تېپىلغۇسىز ئىسىل ئادەم،ھەقىقى قۇدرەت ئىگىسى ئىكەن.ئەگەر ئۇ بىزگە رام بولۇپ خىزمىتىمىزنى قىلسا ئېلىمىزنىڭ شۆھرىتى غايەت يۇقۇرى كۆتۈرىلىدۇ.بىز ئۇنى بارلىق لەشكەرلىرىمىزگە سەردار قىلىمىز.ئۇنىڭغا تايىنىپ ھەربى كۈچىمىزنى ھەسسىلەپ ئاشۇرىمىز.ھازىرچە مۇشۇنچىلىك دىيىشىپ تۇرايلى،نىمە ئىش بولىدىغانلىقىنى كېيىن بىلىمىز.
شەنگۇلنىڭ ۋەزىرى شاھىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بويىچە بەھرامنىڭ يېنىغا كەلدى.ئۇنى بىردەم گەپكە سالغاندىن كېيىن ئۇنىڭ نام-شەرىپىنى سورىدى ھەمدە :‹‹ئەگەر ئىسمىڭنى ۋە ھەقىقى سالاھىيىتىڭنى ئېيتساڭ سەن ئۈچۈن جېنىمنى تىكىمەن››دېدى.بەھرام بۇ سۆزنىڭ مەنىسىنى ئويلاپ لال بولدى.نىمە دەپ جاۋاپ بېرىشكە ئامال تاپالماي قىينىلىپ كۆپ ئويلاندى.ئاخىر مۇنداق جاۋاپ بەردى:
-ئىي سۇخەندان مەرد،سەن نېمىشقا مۇنداق سۆزلەرنى قىلىپ مېنى تەڭلىككە سېلىپ دىلىمغا دەرد سېلىپ رەڭگىمنى سامان قىلىسەن.بىلىشىڭ كېرەككى،ئىران مۈلكى ئىچىدە مېنىڭ گەنجىم(مال-دۇنيالىرىم) باردۇر.ئەگەر پات –پۇرسەتتە يولغا چۈشۈپ يۇرتۇمغا قايتمايدىغان بولسام رەنجىم ئارتىدۇ.بۇ جاي بىزگە ياتتۇر،رىزقىمىز بۇ تۇپراققا پۈتۈلمىگەندۇر.بىزنىڭ ئادەت-يوسۇنىمىز ۋە ئويۇنىمىز شۇكى،كىمىكى ۋەتەندىن ۋە ئۆز شاھىدىن  يۈز ئۆرۈسە بۇ خاتاسى ئۈچۈن ئەل –ئاۋام ئالدىدا شەرمىسار بولغۇسىدۇر.بىزدە مۇنداق ماقال بار‹‹ئەقلى بار ئادەم ئالتۇنغىمۇ سېتىلماس›› ياخشى-يامان ھەممىلا ئادەم رىزقى تامام بولغاندا بۇ دۇنيادىن ئۆتكۈسىدۇر.ئويلاپ باقايلى،زامانە ئەھلىگە پاناھ بولغان تاج سەرۋەرى شاھ پەرىدۇن قېنى؟! يەنە خۇسرەۋ،نىجات،كەيخۇسرەۋ،كەيقۇباد قاتارلىق نامدار پادىشاھلار قېنى؟! ئۇندىن باشقا ھازىرقى شاھلاردىن بەھرام گورنى سەن بىلىسەن.ئۇ جاھانكويلۇق ئارا تەنتەنە قىلۇر.ئەگەر مەن ئۇنىڭ يولىدىن بويۇن تولغۇسام بۇ ئاسىيلىقىم ئۈچۈن بېشىمدا مىڭ تۈرلۈك ئويۇن پىرقىرايدۇ.شاھىمىز غەزەپلىنىپ قۇم-تۇپراقتەك لەشكەر باشلاپ كېلىپ ھىندىستان مۈلكىنى تالان-تاراج ئېتىدۇ.ئاۋات جادۇستان ئېلىنى خانىۋەيران قىلىپ قۇم-تۇپراققا قوشۇۋېتىدۇ.شۇڭا ئىناق  ئىككى ئەل ئوتتۇرسىغا تۈگىمەس زىددىيەت ئۇرۇقىنى چېچىپ قويغاندىن كۆرە ۋاقتىدا مۇزەپپەر شاھ بىلەن كۆرۈشۈپ  قايتىشقا رۇخسەت ئالغىنىم تۈزۈك.شۇ تاپتا ئاتا –ئانام ۋە شاھىم مېنى كۈتۈۋاتىدۇ،‹‹تېزراق قايتىپ كەل››دەپ چاقىرىۋاتىدۇ. ئەي ۋەزىر، ۋاقىتنى سوزماي جاۋابىمنى شەنگۇلغا يەتكۈزگىن،مېنىڭ تېزراق قايتىپ كېتىشمگە يول قويغىن!
دانىشمەن ۋەزىر بەھرامنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلاپ  بۇ سۆزلەرنى شەنگۇلغا بىرمۇ-بىر يەتكۈزدى.شەنگۇل ئاڭلاپ بەكمۇ مەيۈسلەندى:
-بىزگە ئەل بولمىسا مەيلى،زورلىمايلى،لېكىن قايتىپ كېتىشىگە يول بەرمەيلى.سەن ئۇنى كېچە-كۈندۈز يوشۇرۇن نازارەت قىلىپ قايتىپ كېتىش يولىنى توس.مەن ئوبدانراق ئويلىنىپ ھامان ئۇنى بويسۇندۇرۇشنىڭ ئامالىنى تاپىمەن.بۇ لەشكەر يەكتاسى يېڭىلگىنىگە تەن بېرىپ قىلمىشى ئۈچۈن زارلىنىدۇ.

بۇ ئەلدە تولىمۇ ۋەھشى بىر كەركىدان ياشايتتى.ئۇ ئۆزىنىڭ تاغسىمان بەستى بىلەن شاماللارنىڭمۇ يولىنى توساتتى.ئۇ شۇنچە قورقۇنۇشلۇق ئېدىكى، ھەر بىر تىنىقىدا شىرلارغا دەھشەت چۈشەتتى.قۇزغۇنلارمۇ ئۇندىن قورقۇپ يەرگە قونۇشقا پېتىنالماي شىددەت بىلەن ئاسمان تامان قاچاتتى.نەرىسى ھەر بىر ئاڭلانغىندا ئەلگە قورقۇنۇچ چۈشۈپ تىترەر ئېدى.نەرە ساداسى شۇ قەدەر كۈچلۈك ئېدىكى، يېقىنراق تۇرۇپ قالغانلارنىڭ قۇلاق پەردىسى يىرتىلىپ كېتەتتى.
شەنگۇل بەھرامغا بۇ كەركىدان ھەققىدە گەپ قىلىپ دېدى:
-ئەي باتۇر ئەزىمەت،مەن سېنى ۋەتىنىڭگە ۋاقتىدا  قايتۇرماي يولۇڭنى توسۇپ قويدۇم. بۇنىڭ ئۈچۈن مېنى ئەپۇ قىلغىن.سەندىن ئۆتۈنىدىغان بىر مۈشكۈل ئىش بار ئېدى،قىلىپ بېرىش قولۇڭدىن كەلگەيمۇ؟!
بەھرام مەردانىلىق بىلەن جاۋاپ بەردى:
-نىمە ئىش ئېدى؟! قېنى دەۋەرسىلە ئالىيلىرى،خىزمەتلىرى ئۈچۈن جېنىم تەسەددۇق.
-شەھىرىمىزنىڭ يېنىدا بىر جاڭگاللىق بار،ئۇندا چوڭلۇقى لەھەڭدەك كېلىدىغان غايەت زور بىر كەركىدان ياشايدۇ.ئۇ قىلمىشلىرى بىلەن ھەر كۈنى ئەل –ئاۋامغا بالايى-ئاپەت ياغدۇرۇپ كۆڭۈللەرگە دەھشەت سېلىپ كەلدى.ئۇنىڭدىن ئادەملەر تۇرماق شىر،تىمساق ۋە پەلەڭلەرمۇ قورقۇشۇپ يېقىن بارالمايدۇ.دېمەكچىمەنكى،سېنىڭ شۇ كەركىدان تامان بارمىقىڭ،ئۇنى ئۆلتۈرۈپ تېنىنى غەلۋىر قىلىپ قېنىنى ئاقتۇرمىقىڭ دەركار بولۇپ قالدى.سېنىڭ باتۇرلۇقۇڭ تۈپەيلى كەركىدان يوقۇتۇلۇپ تا بۇ مۈلۈكنىڭ ئېلى ئۇندىن قۇتۇلسۇن،مەرد –مەردانىلىقىڭ،باتۇرلۇق خىسلىتىڭنىڭ تەرىپى يۇرتىمىزغا تولۇپ نامىڭ تىللاردا داستان،مەرتىۋەڭ گوياكى ئىگىز ئاسمان بولسۇن. بۇ مۈشكۈل ۋە شەرەپلىك ۋەزىپىنى ئورۇنلىيالساڭ ساڭا چەكسىز تەنتەنە نىسىپ بولىدۇ.ھىندىستان ۋە چىن مەملىكەتلىرىدە ياشىغان ھەر بىر زات ساڭا مىڭلاپ ئاپىرىنلار ئېيتىپ نامىڭنى ياد قىلىشىدۇ.
-ئەي ئۇلۇغ شاھىم،مەن سىلى ئۈچۈن خىزمەت قىلىشنى،بار كۈچۈم ۋە ماھارتىمنى ئىشقا سېلىپ ئۇ ياۋۇز مەخلۇقنى ئۆلتۈرۈپ ئەلنى ئۇنىڭ بالايى-ئاپىتىدىن خالاس قىلىشنى خالايمەن.
-ساڭا نېمە كېرەك،ياردەم بېرىش ئۈچۈن قانچلىك لەشكەر ئاجرىتىپ بېرەي؟!
- لەشكەرنىڭ كېرىكى يوق،ماڭا تەڭرى ئۆزى مەدەتكار بولىدۇ.مىنىدىغانغا ياراملىق بىر ئات بىلەن يول باشلاپ بارىدىغانغا يۈرەكلىكرەك كىشىدىن بىرنى ھەمراھ قىلىپ بەرسىڭىزلا بولىدۇ.
شەنگۇل ناھايىتى بەك خوش بولۇپ بەھرامغا ئۆزىنىڭ ئەڭ ياراملىق ئاتلىرىدىن بىرنى بەردى.بەھرام ئاتنى مىنىپ،شەنگۇل قوشقان يول باشلىغۇچى بىلەن يولغا چۈشتى.ئۇلار كەركىدان ياشىغان جاڭگالغا يېقىنلاپ كەلگەندىن كېيىن يول باشلىغۇچى داۋاملىق مېڭىشقا جۈرئەت قىلالماي بەھرامغا مەنزىلنى كۆرسۈتۈپ قويۇپ قايتىپ كەتتى.بەھرام يولغا چىققاندىن كېيىن ئىرانلىق ھەمراھلىرىدىن بىرنەچچىسى شاھىدىن ئەنسىرەپ مۈشكۈل پەيتلەردە ئۇنىڭغا ياردەم بېرىش ئۈچۈن ئارقىسىدىن يوشۇرۇنچە ئىز بېسىپ كەلگەن ئېدى.يول باشلىغۇچى قايتقاندىن كېيىن ئۇلار بەھرام بىلەن ئۇچرىشىپ كېيىنكى سەپەردە بىرگە ماڭدى.

بەھرام بىلەن ھەمراھلىرى كەركىدانغا يېقىنراق يەرگە كەلدى.كۆپچىلىك ئۇنىڭ تولۇق جىسمىنى كۆرمەي پەقەت  تېنىنىڭ بىر پارچىسىنى كۆرۈپلا ئىرادە كۈچىنى يوقاتتى.كۆپچىلىك بەھرامغا دېدى:
-ئەي قۇدرەتلىك شاھىم،بۇ مەخلۇق تولىمۇ زور شۇنداقلا كۈچ-قۇدرەتتە يەكتا،ياۋۇزلۇقتا ھەممىنى بېسىپ چۈشكۈدەك ئىكەن.بۇنداق مەخلۇق بىلەن ئېلىشىمەن دەپ ئەزىز جانلىرىنى دوغا تىكمەي بۇ نىيەتلىرىدىن يانسىلا.بۇنداق دېگىنىمىز سىلىنى سەل چاغلىغىنىمىز ئەمەس،سىلى كۈچ ۋە جاسارەتتە ئالەمدىكى كىشىلەر ئارىسىدا تەنھا.لېكىن شۇنى بىلىشلىرى كېرەككى،جەڭلەردە ھەر قاچان غالىپ كېلىدىغان،ھېچكىم تاقابىل تۇرالمايدىغان  قۇدرەتلىك شاھلارمۇ تاغ بىلەن چېلىشىشنى راۋا كۆرگەن ئەمەس.شۇڭا مەسلىھىتىمىز شۇكى،كەركىدان بىلەن ئېلىشماي قايتىپ كەتسىلە!
-سىلەر مېنى شەنگۇل دەرگاھىدا قورقۇنچاق،يارىماس،ئىرادىسىز دېگەندەك يامان ئاتاقلارغا قويماقچىمۇ؟مېنىڭ ئۇ يەردىن قانداق ۋەدە-قەسەملەر بىلەن بۇ يەرگە چىققانلىقمنى بىلمەمسىلەر؟ ھىندىستانلىقلار مېنى:‹‹شاھىمىز ئالدىدا چوڭ گەپ قىلىپ جەڭگە چىققان بىلەن كەركىداننى كۆرۈپلا قورقۇپ يېقىن بارالماپتۇ،بەرگەن ۋەدىسىدە تۇرالماتۇ››دەپ مازاق ئەتمەمدۇ. سىلەر ماڭا ياردەم بەرگىلى ئەمەس كۈچ ۋە جاسارتىمنى سۇندۇرغىلى،ئۇلۇغۋار يولدىن قايتۇرغىلى كەلگەنمىدىڭلار؟!
-سىلى بىزنىڭ پاسىبانىمىز،ھايات شامىمىز.سىلىنى قوغداش،توغرا يولغا باشلاش بىزنىڭ مەسئۇلىيىتىمىز.دېگەنلىرى بەرھەق،سىلى مۇنداقلا قايتىپ بارسىلا ھەقىقەتەن پىتنە چىقماي قالمايدۇ.بۇنىڭمۇ ئامالى بار.سىلى قايتىپ بېرىپ شەنگۇلغا:‹‹مەن ئىران شاھىنىڭ ئادىمى،ھەر بىر سۆز ھەركىتىم ئۇنىڭ پەرمانى بىلەن بولىدۇ.كەركىدان بىلەن جەڭ قىلاي دېسەم بۇ ئىشقا شاھ بەھرامنىڭ ئۆز قولى بىلەن يازغان مۆھۈرلۈك پەرمانى يوق.شۇڭا بېرىشقا جۈرئەت قىلالامىدىم.ئەگەر قايتىپ بارغاندىن كېيىن شاھىم مېنىڭ خەتەرگە تەۋەككۈل قىلغىنىمنى، ھىندى شاھى ئۈچۈن خىزمەت قىلغىنىمنى بىلىپ قالسا كاللامنى ئېلىپلا قالماي ئۇرۇق جەمەتىمدىكىلەرنىمۇ ئامان قويمايدۇ.شۇڭا مېنى تەڭلىككە سالمىغايلا!›› دېسىلە بولىدۇ.
-بۇ گېپىڭلار ئارتۇقچە،مەندىن ئەنسىرىمەڭلار.ئادەمنىڭ ھايات-ماماتى تەڭرىنىڭ ئىلكىدە.ئەگەر تەڭرى مېنىڭ تەقدىرىمنى  ماڭا مۇشۇ ئەلدە ئەجەل يېتىدىغان قىلىپ پۈتكەن بولسا مەن ھەرقانچە قىلىپمۇ ھايات قالالمايمەن.ئەكسىچە ئۆمرۈمنى ئۇزۇن،رىزقىمنى پاراۋان،دۈشمەنلىرىمدىن ئامان ساقلاشنى ئىرادە قىلغان بولسا دۇنيادىكى بارلىق كەركىدانلار بىر بولۇپ كېلىپ ماڭا قەست قىلسىمۇ بىر تال مويۇمنى يۇلۇۋېتەلمەيدۇ.ئەقلىم بۇنداق ئەندىشىلەرنى كۆتۈرەلمەيدۇ.
قەھرىمان شاھ بەھرام شۇنداق دەپلا ھەمراھلىرىدىن ئايرىلىپ،ئېتىغا مىنىپ، قولىغا كامانىنى  ئېلىپ دۈشمەنگە قارشى ھەركەتكە ئاتلاندى.

شاھ بەھرام ئېتىنى شىددەت بىلەن چاپتۇرۇپ كەركىدانغا يېقىنلاشتى.قىلچە تەمتىرىمەستىن ئۆزىگە تىكىلىپ تۇرغان ئەجەلنىڭ كۆزىگە سوغ نەزەر بىلەن باقتى.قولىغا تېزلىكتە شاھانە ئوقياسىنى ئېلىپ كەركىداننىڭ قارىسىنى نىشانلاپ كىرىچنى تارتتى.ئېتىلغان ئوق بەئەينى چاقماقتەك تېز  ئۇچتى.نىشانغا يەتكەندىن كېيىن كەركىداننىڭ باغرىغا زەرب-ئەلەم بىلەن سانچىلدى.بەھرام كەركىداننىڭ نالە پەريادىنى ئاڭلاپ خەنجىرىنى قىنىدىن چىقاردى.كەركىدانغا يېقىنلىشىپ كېلىپ ‹‹شارت›› قىلىپ ئۇنىڭ بېشىنى ئۈزىۋالدى.ئاندىن بۇ خەتەرلىك كۈرەشتە ئۆزىگە مەدەتكار بولغان قادىر  خۇداغا تەشەككۈر ئېيتىپ مۇنداق دېدى:
-ئەي ئۇلۇغ خۇدا،ساڭا مىڭ بارە تەشەككۈر! ياردىمىڭدە يەنە بىر خەتەرلىك دۈشمەن ئۈستىدىن غالىب كەلدىم.مەندىكى كۈچ-قۇدرەت ۋە غەيرەت سەندىن كەلگەندۇر.ئەمرىڭدىن ماڭا بۇ شان-شەۋكەتلەر قۇياش كەبى نۇر چاچتى.ھەرقاچان مەرھىمىتىڭنى ئايىمىغايسەن.
بەھرام قايتىپ كەلگەندىن كېيىن ھىندى شاھى شەنگۈل ئۇنىڭ غەلىبىسى شەرىپىگە كاتتا بەزمە ئۇيۇشتۇرۇپ بەردى.بەھرامنى يېنىغا ئولتۇرغۇزۇپ كاتتا ئىلتىپاتلارنى كۆرسەتتى.ھىندى لەشكەرلىرى،چىننىڭ باتۇرلىرى ۋە يەنە نۇرغۇن ئەللەردىن كەلگەن مېھمانلار ئۇنى ماختاشتى.شەنگۇلنىڭ سەردارلىرى بەھرامغا سوۋغا قىلىش ئۈچۈن بىسيار سوۋغاتلارنى كەلتۈردى.ئۇلار بەھرامغا:
-ئاڭلا ئەي نامدار،بۇ دۇنيادا باتۇرلۇق ۋە قەيسەرلىكتە ھىچبىر زات ساڭا تەڭ كېلەلمەس.دەرگاھىڭ مۇقەددەس بولغاي،ئۆمرۈڭ بادتەك ئۆتكەي.
بۇ ئىشتىن شەنگۇل ھەم شادلاندى ھەم مەيۈسلەندى.شۇڭا چىرايىمۇ گاھ ئىللىق، گاھ سۇس تۈس ئالدى.

شۇ زامانلاردا ھىندىستاندا بىر ياۋۇز ئەجدىھا پەيدا بولۇپ قالغان بولۇپ ئۇ پۇقرالارغا دەھشەت سېلىپ گاھ سۇدا، گاھ قۇرۇقلۇقتا ياشايتتى.
ئۇ شۇ قەدەر زور ۋە دەھشەتلىك ئېدىكى ھەتتا پىلنىمۇ دەم تارتىپ كېتەتتى.ئەگەر دەرياغا كىرىدىغان بولسا نىل دەرياسىمۇ مەۋج ئۇرۇپ دولقۇنلار ئەۋجىگە چىقاتتى.شەنگۇل كۆپ بىلىم ئىگىسى،ۋۇجۇدى پاراسەت بىلەن تولغان  دانا دوستىنى  يېنىغا چاقىرىپ ئۇنىڭغا سىرىنى ئېيتتى:
-ئەي دانا،ئىراندىن كەلگەن مەرد ئەلچى مېنى ئويغا سېلىپ قويدى.ئۇنىڭ باتۇرلۇقى ۋە زىيادە قەيسەرلىكى مېنى گاھ خۇشال قىلسا،گاھ غەمگە سېلىپ دەردكە مۇپتىلا قىلىدۇ.‹‹بەھرامنىڭ ئاددىي بىر چاكىرى بۇنچە يامان بولسا،باشقا سەركەردە سەرۋازلىرى ۋە ئۆزى قانچىلىك دەھشەتلىكتۇ››دېگەننى ھەر بىر ئويلىسام دەھشەتكە چۈشۈپ كېچىلىرى ئۇيقۇم ھارام بولىدۇ.ئەگەر ئۇ ماڭا بەيئەت قىلىپ مۈلكۈمدە قالسا،لەشكەرلىرىمگە باش بولۇپ ئىلكىگە ئالسا قانىتىم بولغان بولاتتى.شۇنىڭدىن قورقىمەنكى،ئەگەر ئۇ بۇ يەردىن قايتىپ ئىرانغا يول ئالسا بەھرام ئۇنىڭغا ۋە باشقا ئۇنىڭدەكلەرگە تايىنىپ بارلىق قوشۇنلىرىمنى ۋەيران قىلىۋېتىدۇ.بىزنى كۆرۈۋاتقان ھالاۋەتلىرىمىزدىن ئايرىۋېتىدۇ.مۇشۇ ئىشنى زادى قانداق قىلسام بولۇر دەپ تاڭغىچە ئويلىنىپ خىيالىمغا باشقا بىر چارە كەلدى.مەن ئۇنى:‹‹ئەجدىھارنى ئۆلتۈرپ بىزنى ئاپەتتىن خالاس قىلغىن›› دەپ ئەجدىھار غارىغا يولغا سالىمەن.ئۇ ئۇ يەرگە بېرىپ ئەجدىھارنى ئۆلتۈرسە ئەجدىھار بالاسىدىن خالاس بولىمىز،ئەگەر ئەجدىھار ئۇنى ئۆلتۈرسە ئىرانلىقلارنىڭ ۋەھىمىسدىن خالاس بولىمىز. ئۇ بۇ ياۋۇز ئەجدىھار ئۈستىدىنمۇ غالىپ كېلىپ ھايات قايتىپ كېلەلىسە ئۇنىڭغا ئىككىنچىلەپ تەنە قىلماسلىققا قەدەم قويىمەن.
دانا بۇ چارىنى قىزغىن قوللاپ قۇۋۋەتلىدى.شەنگۇلنىڭ دانا تەدبىرلىك شاھ ئىكەنلىكىنى بىردەم تەرىپلەپ ماختىغان بولدى.شۇ ئىشتىن كېيىن شەنگۇل بەھرامنى يېنىغا چاقىرتتى.بەھرامنى بىلەپ مەردلىك داستانلىرىدىن بىر ھازا سۆز ئېچىشقاندىن كېيىن ئەسلى مەقسىدىنى ئىزھار قىلدى:
-ئەي ئەزىمەت،سەن ئادالەتلىك ئىگەمنىڭ ئەمرى بىلەن ئىران ئېلىدىن بۇ يەرگە كەلدىڭ.بۈگۈن مەن ساڭا نامدارلار نامىدىن ئىلتىماس قىلىمەنكى، ئېلىمنى بالادىن خالاس ئەيلىگىن.شۇ تاپتا تولىمۇ جاپالىق بىر ئىش سېنى كۈتمەكتە.لېكىن بۇ ئىشنىڭ جاپاسى كۆپ بولغان بىلەن غەلىبىدىن كېيىنكى پايدىسىمۇ بىسيار كۆپتۇر.ئەگەر سەن بۇ ئىشنى بېجىرەلىسەڭ ئىختىيار سەندە بولىدۇ. سېنىڭ يۇرتۇڭغا قايتىپ كېتىشىڭگە ئىجازەت بېرىمەن.شۇنداقلا كۆرسەتكەن خىزمىتىڭ ئۈچۈن سەندىن تولىمۇ خۇرسەن بولىمەن.
-ئەي قۇدرەتلىك شاھ پاناھ،-دېدى بەھرام جاۋاپ بېرىپ-مەن ھىچبىر ئارام ئالماستىنلا بۇيرۇغان خىزمەتلىرىنى ئورۇنلاشقا،بۇيرۇقلىرىنى قايتۇرماي ئىجرا قىلىشقا ئاتلىنىمەن.ھېچ غېمىم يوقكى، بۇ ئىشنى بېجىرىش جەريانىدا پەلەكتىن قانداقلىكى كەلمىش كەلسە شۇنى كۆرۈشكىمۇ تەييارمەن.قېنى ئېيتسىلا ئۇ زادى قانداق خىزمەت؟!
-بېزگە يۈزلىنىپ تۇرغان چوڭ بىر بالا بار.ئۇ بولسىمۇ بېشىمىزغا ئاپەت بولغان دەھشەتلىك ئەجدىھاردۇر.ئۇ دائىم غارىدىن چىقىپ ئادەملىرىمىزنى ۋە مال-چارۋىلىرىمىزنى دەم تارتىپ كېتىپ بىزگە ئېغىر زىيانكەشلىك قىلىدۇ.ئۇنىڭ مەنزىلگاھى گاھ زېمىن،گاھ سۇدۇر.ئۇ شۇ قەدەر قۇدرەتلىككى،قۇترىغان لەھەڭمۇ ئۇنىڭ ئالدىدا ئاجىز كېلىپ نائىلاج يەم بولىدۇ.پەمىمچە ھازىر ئادىمىزاد نەسلىدىن پەقەت سەنلا ئۇنىڭغا رەقىپ بولالىشىڭ مۈمكىن.ئەگەر سەنمۇ تەڭ كېلەلمىسەڭ ئۇنىڭ ھەممىمىزنى بىر-بىرلەپ دەم تارتىپ كېتىشىنى،دۇنيانىڭ ۋەيران بولۇشىنى كۈتۈپ تۇرماقتىن باشقا ھېچ چارىمىز يوقتۇر.ئەگەر سەن ئۇ ئەجدىھارنى ئۆلتۈرۈپ بېشىنى چاپالىساڭ مەن چىن دىلىم بىلەن رازى بولۇپ ئىرانغا ھىندىستاننىڭ بېجىنى بېرىشكە ۋەدە بېرىمەن.بىز قەدىردانلاردىن بولۇپ قالىمىز.سەن باج ئۈچۈن بەلكىم نەچچە يۈزخىل مال ئالارسەن،مەيلى نېمىنى تەلەپ قىلساڭ  شۇنى بېرىمەن،مەيلى قىلىچ ئالامسەن ياكى ئۇدمۇ ئېسىڭگە كەلگەن،ئاغزىڭدىن چىققان ھەرقانداق نەرسىنى بېرىشكە مانا مەن تەييار.
-ئايا،ئەي پادىشاھ!پەقەت ۋەسەن ئۆزلىرىلا بۇ ئەلنىڭ شاھىنشاھى ۋە بۈيۈك پەرمانچىسى.مەن جاناپلىرىنىڭ پەرمانىنى تېنىمگە دەرمان دەپ بىلىمەن.مەيلى، مەن پەرمان بويىچە بېرىپ ئەجدىھارنى يەكسان قىلىشقا ۋەدە بېرىمەن.لېكىن ئۇنىڭ ماكانىنىڭ نەدە ئىكەنلىكىنى بىلمەيمەن.سىلى ئادەم بۇيرۇپ ماڭا يول باشلاتقۇزۇپ ئۇنىڭ ماكانىنى كۆرسۈتۈپ بەرسىلە.ئۇنى تېپىپ جەڭ قىلماق ۋە پەرمانلىرىنى ئورۇندىماق شۇ تاپ مېنىڭ كۆڭلۈم ئارمانىدۇر.
شۇ سۆزلەردىن كېيىن شاھ شۇم ئەقدىسارنى كۆرسۈتۈپ قويماققا بىر يول باشلىغۇچىنى چاقىرتىپ بەھرامغا قوشتى.ھەر بىر ئىشقا قادىر بەھرام ئۇنىڭ بىلەن بىرگە ماڭدى.بەھرامنىڭ يەنە بىر خەترلىك ئىشقا بۇيرۇلغانلىقىدىن خەۋەر تاپقان ئوتتۇز نەپەر ئىرانلىق قىلىچۋاز باتۇر ئەزىمەتمۇ ئۇلارغا يانداشتى.ئۇلار ئانچە ئۇزاق ماڭمايلا بىر دەرياغا يەتتى.بۇ يەردە يېقىنلا جايدىن  ئەجدىھارنىڭ شەپىسىنى بايقاشتى.ئۇزاققا قالماي ئەجدىھارنىڭ تاغدەك  گەۋدىسىنى ۋە ئېغىزىدىن ئوت پۈركەشلىرىنى كۆرۈشتى.ئۇنىڭ پۈركىگەن ئوتلىرى شۇ قەدەر كۆپ ۋە يالقۇنلۇق ئېدىكى،بىر پۈركۈش بىلەنلا بىر پارچە زېمىننى كۆيدۈرۈپ كۈل قىلىۋېتەلەيتتى.كۆزلىرىمۇ شۇنچە چوڭ بولۇپ يالقۇندەك چاقناپ تۇراتتى.بۇ ھال ئەزىمەتلەردە ئەجدىھاردىن قورقۇش دەھشىتى پەيدا قىلدى.ئىرانلىق ئەزىمەتلەر غۇلغۇۇلا قىلىشپ بەھرامنى بۇ جەڭدىن توسماق بولۇشتى:
-ئايا،شەھرىيار،بىز سىلىنىڭ تەڭداشسىز باتۇرلۇقلىرىنى بىلىمىز.لېكىن بۇنى كەركىدانغا ئوخشاتقىلى بولماس.بىز بۇ ئەجدىھارنى دەپ ئىران مۈلكىنى بەرباد قىلمايلى.ئېنىقكى بۇ دۈشمەننىڭ سىلىنى ئەجدىھارنىڭ قولى بىلەن يوقۇتۇش سۈيىقەستى ئىكەن.بىز بۇنى بىلىپ تۇرۇپ خەتەرگە ئۆزىمىزنى ئۇرمايلى.دوستلارنى يىغلىتىپ دۈشمەنلەرنى كۈلدۈرىدىغان ئىشنى ھەرگىز قىلمايلى.ئۇندىن كۆرە مۇشۇ يەردىنلا ئىرانغا قايتىپ كەتكىنىمىز تۈزۈك.
-سۆزۈڭلار ئورۇنلۇق،بىلىپ تۇرۇپتىمەن،ھەممىڭلار غېمىمنى يەپ شۇنداق دەۋاتىسىلەر.لېكىن ئۇنتۇماڭلاركى،مەن شەنگۇلغا ۋەدە بېرىپ چىقتىم.مەن ئۈچۈن ئۆلۈمدىن قورقۇپ قاچماقلىق،ۋەدىگە ۋاپا قىلماسلىق ئۆلۈمدىن ئۆتە ئازاپلىقتۇر.دۇنيادا ئۆلۈم ھەممە ئادەمنىڭ بېشىدا بار ئىش،ئۇ بەزىلەرگە بۇرۇن،بەزىلەرگە كېيىن كېلىدۇ.ئادەمنىڭ ھايات-ماماتى مەخلۇقنىڭ قولىدا ئەمەس ئاللاھنىڭ ئىلكىدىدۇر.ئەگەر بۈگۈن مۇشۇ ئەجدەر تۈپەيلى ھاياتىم پۈتسە مەن شۇنىڭغا رازى،مەردانە قەلبىم قىلچىمۇ ئازاپ چەكمەس!
يېقىنلىرى قانچە نەسىھەت قىلىپ توسسىمۇ كار قىلمىدى.ئەجدىھار بەكمۇ چوڭ ۋە خەتەرلىك بولغاچقا ئۇنىڭغا يېقىن بېرىپ قىلىچ-نەيزىلەر بىلەن يوق قىلىش مۈمكىن ئەمەس ئېدى.شۇڭا بەھرام ئۆزىنى دالدىغا ئېلىپ تۇرۇپ ئەقدىھارنى ئوقيادا زەھەرلىك ئوق بىلەن جايلىماق بولدى.ئەپلىك جايغا ئكزىنى يوشۇرغاندىن كېيىن چوڭ ئوقتىن بىرنى سېلىپ ئۇچىنى ئەجدىھارغا قارىتىپ  كاماننىڭ تارىنى تارتتى.تار قويۇپ بېرىلىۋىدى،زەھەرلىك ئوق ئاقار يۇلتۇزدەك تېزلىك بىلەن ئۇچۇپ بېرىپ ئەجدىھارنىڭ جىسمىغا پاتتى.ئەجدىھار قاتتىق نەرە تارتىپ جايىدىن قوزغالدى.تەلۋىلىشىپ ئۆزىنى ئۇيان بۇيان ئۇرۇپ رەقىبىنى ئىزدىدى. ئىككىنچى قېتىم ئېتىلغان پولات ئوق ئەقدىھارنىڭ ئاغزىنى تىكىپ ئوت پۈركىيەلمەس،دەم تارتالماس قىلىپ قويدى. زەھەرلىك ئوق يامغۇر كەبى خېلى كۆپ ئېتىلدى.شۇڭا ئوق كۈچىنى كۆرسۈتۈپ ئاخىرى ئەجدىھارنى دۈم سالدى.گەرچە ئۇ يېتىپ قالغان بولسىمۇتاغدەك  زور مەخلۇقنىڭ نالىسى ۋە دەھشىتى تۈپەيلى زېمىن ۋە ساما تىترىدى.ئوقلار زەربىدىن ئەجدىھارنىڭ ئىچىگە زەھەر بىلەن چوغ چۈشتى.ئۇ ھالسىزلىنىشقا باشلىغاندىن كېيىن بەھرام يېقىنلاپ بېرىپ بېشىغا چوقماقلار بىلەن ئۇردى.يارىلانغان ئەجدىھارنىڭ جىسمىدىن قان-زەرداپلار دەريادەك ئاقتى.ماجالى قالمىغاندىن كېيىن تىپىرلاشتىنمۇ قېلىپ جىمجىت يېتىپ قالدى.بەھرام شەمشىرىنى چىقىرىپ ئۇنىڭ تېنىنى پارە-پارە قىلىۋەتتى.پالتا بىلەن چورت قىلىپ بېشىنى كېسىۋالدى.ئەجدىھار ئاخىر ئۆلۈپ تېنى تۇپراق بىلەن تەڭ بولدى.
بەھرام جەڭدىن قولىنى ئۈزۈپ ئەجدىھارنىڭ بېشىنى ئېلىپ شەنگۇل تەرەپكە قاراپ ماڭدى.شاھ پالۋاننىڭ يېڭى ئىشىنى كۆرۈپ ھەم خۇشال بولدى،ھەم تېخىمۇ چوڭ غەمدە قالدى.ھىندىستانلىقلار بۇ ئىشتىن خەۋەر تېپىپ تەھسىن ئاپىرىنلارغا ‹‹ئىران ئەلچىسى››نى كۆمۈۋېتىشتى.ھەممىنىڭ تىلىدا ئىران كۈيلەنمەكتە ئېدى.دېمەك بۇ زور جەڭدىن كېيىن ئىران پەرزەنتىگە شان-شەرەپ ياغدى.ھىندىلار تەرەپ تەرەپلەردىن كېلىپ ئەجدىھارنى بىر تەرەپ قىلغان ئەزىمەتنى تاۋاپ قىلىشىپ چىرايىغا تويماي قاراشتى.ئۇلار كۆڭلىدە:‹‹شەھرىيارلىق مانا شۇنداق ئەزىمەتلەرگىلا يارىشىدۇ!›› دېگەنلەرنى ئويلىماقتا ئېدى.
  

بۇ ئىشتىن ھەممە شاد ئېدى.لېكىن بىرلا شەنگۇل چوڭقۇر قايغۇغا پاتقان،دەردى ھەسسىلەپ ئارتقان  ئېدى.بەھرامنىڭ مەردلىكى ئۇنىڭ رەڭگىنى سارغايتتى.شاھنىڭ ئەمرى بىلەن فەرزانە يەنە شاھ ھوزۇرىغا تۈن كېچىدە خۇپىيانە چاقىرتىلدى.ئۇنىڭدىن باشقا شاھنىڭ قەۋمۇ-قېرىنداشلىرى،دىلكەش يىگانىلىرىمۇ چاقىرتىپ كىرىلگەن ئېدى.شاھ ئۇلارغا دىلدىكى دەردىنى ئېيتىپ مۇنداق دېدى:
-شاھ بەھرام ئەۋەتكەن ۋەكىل پەزىلەتتە ھەممىدىن ئېسىل،كۈچ ۋە جاسارەتتە ھەممىدىن جەسۈر ئىكەن.ئۇ بىزنىڭ يۇرتتا قالدۇرۇپ قېلىش تەكلىپىمىزگە قوشۇلمىدى.ئۇنى كۆپ سىناش ئارقىلىق دىلىمغا شۇنداق بىر پىكىر كەلدى.ئەگەر ئۇ بۇيەردىن يېنىپ يۇرتىغا كەتسە،سەپىرىنى ئوڭۇشلۇق تاماملاپ شاھ بەھرامنىڭ ھوزۇرىغا يەتسە،شاھىنىڭ بىز ھەققىدە سورىغان سۇئاللىرىغا:‹‹ھىندى قوشۇنى مەيداندا تولىمۇ زەئىپ ئىكەن.ئۇلاردا بىزگە بەھس كەلگۈدەك پالۋانى زەربتىن بىرەرسىمۇ يوق ئىكەن››دېسە ئۇندا دۈشمەنلىرىم خۇشال بولۇپ مەن بىلەن جەڭ قىلماققا تەق بولىدۇ.شۇڭا ئۇنى تىرىك قايتۇرغاندىن كۆرە كېيىنكى ئاپەتنىڭ ئالدىنى ئېلىپ مۇشۇ يەردىلا كاللىسىنى ئالغىنىم ساز بولىدىغاندەك تۇرىدۇ.ئەي ئەزىزلەر، بۇ ئىش ھالىمنى يەر بىلەن تەڭ قىلدى.سىلەرگە بۇ پىلانىم خوپ كېلەمدۇ يوق،قىممەتلىك پىكىر تەكلىپىڭلار بولسا ئايىمىغايسىلەر.
باشقىلار جاۋاپ بېرىشكە ئاجىزلىق قىلىپ جىم تۇرۇشتى. ئوڭ قول ۋەزىر ئورنىدىن تۇرۇپ شاھقا ھۆرمەت بىلدۈرگەندىن كېيىن قارىشىنى بايان قىلىپ مۇنداق دېدى:
-ئايا،شەھرىيار،مەن بۇ قاراشلىرىغا قوشۇلالمايمەن.بۇنداق يامان ئىشنى ھەرگىز ئىختىيار قىلمىغايلا.ئۆزلىرىگىمۇ مەلۇم،باشقا ئەلدىن كەلگەن ئەلچىنى ئۆلتۈرمەكلىك شاھلىق رەسمىدە قاتتىق پەرھىز تۇتۇلىدىغان ئىشتۇر.ئۇ گويا گۇناھى ئەزىمدۇر.ئىشنى ھەل قىلماقنىڭ نۇرغۇن ياخشى تەدبىرلىرىنى تاپقىلى بولىدىغان تۇرۇپ نىمىگە مۇنداق نانلارچە پىكىرگە كېلىپ قالدىلا؟!مەن سەمىلىرىگە سالايكى،ئورۇنلىرىدا باشقا ئادەم بولغان بولسىمۇ ھېچكىم مۇنداق ناچار يولنى تۇتمىغان بولار ئېدى.شۇم نىيەت ھېچكىشىگە شەرەپ ۋە بەخت ئېپكېلەلمەس.ئەگەر رايلىرىدا چىڭ تۇرۇپ بۇ يىگىتنىڭ بېشىنى ئالسىلا ئىرانلىقلار بۇ ئىشنى باھانە قىلىپ شۇ ھامان ئېلىمىزگە ھېساپسىز قوشۇن تارتىپ باستۇرۇپ كېلىدۇ.شۇنىڭ بىلەن ئېلىمىز قۇتۇلدۇرۇۋالغۇسىز دەرىقىدە خەتەر ئىچىدە قالىدۇ.ئۇ چاغدا شاھ بەھرامنىڭ ئۆزى  قوشۇنلىرىغا باش بولۇپ كېلىشى مۈمكىن.ئۇندا بۇ ئەلدە بىرمۇ ئادەمنىڭ تىرىك قېلىشىدىن سۆز ئاچقىلى بولمايدۇ.دېمەككىم بۇ مەقسەدلىرى ياخشلىققا ياتتۇر.بىز ۋاپاغا جاپا قىلماسلىقىمىز،باشقىلارنى زۇلۇم بىلەن ئەمەس، شەپقەت بىلەن ئىندەككە كەلتۈرۈپ خىزمىتىمىزگە سېلىشىمىز كېرەك.ئۇ بىز ئۈچۈن كۆپ خىزمەت كۆرسەتتى،بىزنى كەركىداننىڭ ۋە ھېچكىم تەڭ كېلەلمەيدىغان ياۋۇز ئەجدىھانىڭ ئاپىتىدىن خالاس قىلدى.شۇنداق ئىكەن بىز ئۇنى كاتتا تارتۇقلار بىلەن مۇكاپاتلىشىمىز،ئۆزىمىزگە تېخىمۇ رام قىلىشمىز لازىم.ئەگەر بىزئۇنىڭغا مۇكاپات ئورنىغا ئېغىر جازا بېرىپ ئەزىز جېنىغا قەست قىلساق تارىختا بەد نامىمىز قالىدۇ.قول ئاستىلىرىدىكىلەرمۇ سىلىدىن ئۈمىتسىزلىنىدىغان،ئىشەنمەيدىغان،سىلى ئۈچۈن جان تىكىپ خىزمەت قىلىشتىنمۇ قورقۇدىغان بولۇپ قالىدۇ.شۇڭا ھەرگىزمۇ يېنىكلىك بىلەن قارار چىقارمىغايلا!
بۇ سۆزنى ئاڭلاپ شەنگۇلنىڭ بېشى قايدى.خېلى ئويلانغاندىن كېيىن دانانىڭ ئېيتقانلىرىنىڭ ئورۇنلۇق ئىكەنلىكىنى بىلىپ ئۇنىڭ پەندىدىن ئەقلى-ھۇشىنى تېپىۋالدى.
ئەتىسى تاڭ ئاتقاندا شەنگۇل بەھرام بىلەن كۆرۈشمەك بولۇپ ئۇنىڭ چۈشكىنىگە قاراپ يول ئالدى.شەنگۇل كىرگەندە بەھرام مەيۈس ھالەتتە تەنھا ئولتۇراتتى.شەنگۇلمۇ تەنھا كەلگەن بولۇپ ئۇنىڭ يېنىدىمۇ بىرەر ۋەزىر،ياكى باشقا دانالىرى يوق ئېدى.شەنگۇل كېلىش مەقسىدىنى ئىزھار قىلىپ بەھرامغا مۇنداق دېدى:
-ئەي،دىلاۋەر مەرد،سەن تولىمۇ بەختيار كىشى ئىكەنسەن،شان شۆھرىتىڭمۇ ئالەمچە بار ئىكەن.شۇنى بىلگىنكى مەن ۋەدىگە ۋاپا قىلىدىغان كىشىمەن.ھەرقاچان تىلىم بىلەن دىلىم بىردۇر.بۈگۈن يېنىڭغا بىر ياخشى نىيەت بىلەن كەلدىم.سەن ھوزۇرۇمغا كەلگەندىن بېرى مەن ئۈچۈن ناھايىتى كۆپ خىزمەتلەرنى قىلدىڭ.ئېلىمىزدىن ئىككى چوڭ ئاپەتنى يوق قىلدىڭ.مۇشۇ قىلغانلىرىڭنىڭ ھەققى ھۆرمىتى ئۈچۈن مەن سېنى كاتتا تەقدىرلەپ ئەڭ چوڭ مۇكاپاتلار بىلەن مۇكاپاتلىماقچى،شۇنداقلا سېنى ئۆزۈمگە كۈيئوغۇل قىلىپ قىزلىرىمنى بەرمەكچى بولۇۋاتىمەن.تىلىكىم شۇكى،سەن بۇ يەردىن كەتمەي ھوزۇرۇمدا قالغان،ماڭا قول قانات بولۇپ بارلىق ھوزۇر-ھالاۋەتنى مەن بىلەن تەڭ كۆرگەن بولساڭ.مەنسەپ ئابرۇيدىن غەم يېمە،مەن سېنى بارلىق قوشۇنلىرىمغا سەردار قىلىمەن.ئورنۇمغا تەخت ۋارىسى دەپ جاكالاپ بارلىق ھىندىستان مۈلكىگە سەركەر قىلىمەن.
شاھ بەھرام بۇ سۇئالغا نىمە دەپ جاۋاپ بېرىشتىن قىينىلىپ چوڭقۇر ئويغا چۆمدى.ئۇ ئۆزىگە –ئۆزى سۆزلەپ مۇنداق دېدى:
-مەن شۇ تاپتا ئەشەددىي يامان سۈيىقەستكە دۇچ كەپتىمەن. شاھنىڭ پېلانى بويىچە بولغاندا مەن ئۇنىڭغا كۈيئوغۇل بولۇپ يېقىن تۇققىنى،پايدا زىيىنىنىڭ شېرىكى  بولىدىكەنمەن.بۇنداق بولغاندا كۈيئوغلى تۇرۇپ ھېچقاچان ئۆز قېيناتامغا قارشى جەڭگە چىقالمايمەن،ئۇنىڭغا تىغ تەڭلىيەلمەيمەن.پۇت قولۇم كۆرۈنمەس يىپ بىلەن چۈشىلىپ رايى بويىچە ئىش قىلىشقا مەجبۇر بولىمەن.ئەسلىدىكى ئۆز ئارزۇ-ئارمانلىرىم بىر چەتتە قېلىپ باشقا بىر تەمەدە بولۇدىغان بولۇپ قالىمەن.ئۇنىڭ رايىغا باقاي دېسەم  مەن ئۈچۈن ئىراندىن ئايرىلىش ئۆلۈمدىنمۇ يامان.بۇ يەر مېنى تۈرلۈك باھانىلەر بىلەن ئۇزاق تۇتۇپ قالدى.مەن بىر ئەركىن شىر تۇرۇپ   ئۆز ئايىقىم بىلەن كېلىپ ھىيلىگەر تۈلكىنىڭ قاپقىنىغا ئىلىنىپ قالدىم.قانداق قىلسام بولار؟!
شاھ بەھرام بىراز ئويلىنىۋالغاندىن كېيىن بىر قارارغا كەلدى.يەنى ھازىرچە يالغاندىن ئۇنىڭ تەكلىپىنى قوبۇل قىلىپ بۇ يەردە قېلىپ تۇرۇدىغان، كېيىنچە ئەركىنلىكى قولىغا قايتىپ ھۆر ئادەم بولغاندىن كېيىن قايتىش پېلانىنى ئەھۋالغا قاراپ تۈزىدىغان بولدى.شۇڭا مۇنداق جاۋاپ بەردى:
-ئەي ئالەمپاناھ،مىھىر-شەپقەتلىرىگە ھەشقاللا،ئۆزلىرى قاھاندا تەڭداشسىز بىر شاھىنشاھ تۇرۇپ مەندەك بىر غېرىپ مۇساپىرنى ئەزىزلەپ،ئۆز كۆرۈپ بېشىمنى سىلىماقچى،ئالەمچە ياخشىلىق قىلىپ ئۆزلىرىگە كۈيئوغۇل قىلماقچى بولۇۋاتسىلا بۇنى رەت قىلىشقا قانداقمۇ تىلىم بارسۇن.جان دەپ پەرمانلىرىنى قوبۇل قىلىمەن.ئەمما قىزلىرىنى ماڭا كۆرسەتسىلە،سىلى ماڭا لايىق كۆرگەننى قوبۇل قىلىپ شەپقەتلىرى ئۈچۈن سىلىگە تەھسىن ئېيتاي!
ھىندى شاھى بۇ جاۋاپنى ئاڭلاپ شادلاندى.ئۇ ئوردىغا قايتقاندىن كېيىن ئوردىغا قايتىدىن بېزەك بەرگۈزۈپ ياساپ جابدۇدى.ئۇنىڭ ئۈچ قىزى گۇياكى ئۈچ ھۈررەم باھاردەك خۇش بۇي ھىد ۋە ئىللىق نۇر چېچىپ بەھرامنىڭ يېنىغا كەلدى.بۇلار بىر-بىرىدىن ئېسىل خۇش زىبا،خۇش پۇراق،خۇش رەڭ ئۈچ نىگار ئېدى.شەنەۇل بەھرامغا دېدى:
-ئەي ئەزىز مەرد،قىزلىرىمدىن بىرىنى تۇتقىل،بۇ سېنىڭ تاللىغىنىڭ بولسۇن.سەن قايسىسىنى تاللىساڭ شۇ سېنىڭ جۈپتى ھالالىڭ بولسۇن،شۇنى ئەمرىڭگە ئېلىپ شۇنىڭ بىلەن كۆڭلۈڭنى خۇش قىل!
بەھرام پەرمانغا ئاساسەن ئايۋانسېرى قەدەم تاشلىدى.ئايدەك گۈزەل قىزلار ئارىسىدىن بىرىنى تاللىدى.ئۇنىڭ تاللىغىنى شۇنداق بىر نازىنىن گۈل ئېدىكى،مۇبارەك نامى سەپېنۇد ئېدى.ئۇنىڭ جىسمىغا ەۈزەللىكتىن باشقا شەرمى-ھايا ۋە ئىززەت ئېكرام مۇجەسسەم بولغان ئېدى.
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئا.ئا.قابىلجان تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-4-2 19:38  

تاللاش ئاخىرلاشتى،شەنگۇل ۋەدىسىگە بىنائەن ئۆز قائىدىسى بويىچە كاتتا توي مۇراىمى ئۆتكۈزۈپ قىزى سەپېنۇدنى بەھرامغا نىكاھلاپ بەردى.شاھ بەھرام بۇ قۇياش يۈزلۈك  سەرۋى راۋان ھۆسنى مۇبارەكنى ئېلىپ ئۇنىڭ مۇھەببىتى بىلەن كۆڭلىنى خۇش قىلدى.شەنگۇل يەنە خەزىنىلىرى ئىچىدىن  بىباھا بايلىقلار بىلەن لىق تولغان بىرىنى تاللاپ ئۇنىمۇ بەھرامغا بەردى.ئۇندىن باشقا بەھرامنىڭ يارۇ-يولداشلىرىنى،خۇشقامەت،سۇۋارى ھەممە قولداشلىرىنىمۇ كاتتا تارتۇقلار بىلەن مۇكاپاتلاپ ناھايىتى كۆپ دىرھەم،دىنار،كۈمۈش ۋە زەرلەرنى بۆلۈشتۈرۈپ بەردى.
شەنگۇلنىڭ ئوردىسى زىننەتلەر بىلەن تولغان بولۇپ گۆھەردەك يالتىرايتتى.ئوردىنىڭ نامدارلىرى بۇيان كېلىشكەن چاغدا بەھرام شەنگۇلغا ھەمراھ بولۇپ ئۇلارنىڭ ئالدىغا مەغرۇر،خىرامان ھالدا بىرگە چىقتى.بەھرامنىڭ قۇتلۇق تويى مۇناسىۋىتى بىلەن بىر ھەپتىگىچەئۈزۈلدۈرمەي  كاتتا شادلىق بەزمىسى ئۇيۇشتۇرۇلدى.نامدارلار بىلەن مېھمانلار قانغۇچە يەپ ئىچىشىپ كۆڭۈللىرىدە شادلىقلارنى تاشقىن قىلىشتى.
گوياكى بىللۇر قەدەھكە لالەرەڭ مەي قۇيغاندەك شاھ  بەھرامغا شاھ قىزى سەپېنۇد خويمۇ ياراشقان ئېدى.
ۋەتىنىگە ۋاقتىدا قايتالماي جىلە بولۇپ قالغان  شاھ بەھرام  بۇ تويدىن كېيىن دەرت –ئەلەملىرىنى خېلى ئۇنتۇپ شادلىنىپ كۈلدى.شەنگۇل قىزىنىڭ ۋەسلىگە يېتىپ شېرىن مۇھەببەت پەيزىنى قېنىپ-قېنىپ سۈردى.ئۇ بۇرۇنقى ئەلچىلىك سالاھىيىتىدىن ھالقىپ بىردىنلا شاھنىڭ ھۆرمەتلىك كۈيئوغلىغا ئايلىنىپ قالغان بولغاچقا چەكسىز ئىززەت ئېھتىراملارغا نائىل بولدى.ئۇ سەپېنۇد بىلەن بىللە بولۇپ سۆيگۈ ئەشكى بىلەن يۈزىنى يۇيغاندا ئۇنىڭ نۇرلۇق چېھرىدىن كۆز ئۈزەلمەيتتى.شاھ قىزى بۇنچىۋالا كۈچلۈك مېھىر-مۇھەببەتكە ئېرىشىپ ئۆزىنى تولىمۇ بەختلىك ھىس قىلدى.شەنگۇل بۇئىشلاردىن خەۋەردار بولغىنىدا بەھرامغا بولغان گۇمانلىرى تۈگەپ ئۆزىنى يېنىكلەپ قالغاندەك ھىس قىلدى.ئاغزىغا تائام تېتىدى، ئۇيقۇسى ئۇيقۇ بولدى.
بىر كۈنى شاھ بەھرام سەپېنۇد بىلەن شاد-خورام ھالدا بىرگە ئولتۇرغىنىدا ئۇلار ياخشى-يامان ھەققىدە سۆھبەت قۇرۇپ كۆڭلىدىكى تۈگۈنلىرىنى ئىزھار قىلىشتى.شاھ بەھرام مۇنداق دېدى:
-ئەي گۈزەل مەلىكەم،بۇرۇن بۇ مەملىكەتتە ھېچبىر باشپاناھىم يوق ئېدى. تويىمىزدىن كېيىن سىز مېنىڭ بىردىنبىر خەيرىخاھىم بولۇپ قالدىڭىز.شۇ تاپتا سىزگە ئىشىنىپ دىلدىكى چىن سۆزۈمنى ئېيتماقچى بولۇۋاتىمەن.ئەگەر سىر ساقلاشقا، مەن بىلەن مەڭگۈ بىر-نىيەت-بىر مەقسەدتە بولۇشقا، ماڭا مەڭگۈ سادىق بولۇپ ئىجىل-ئىناق بولۇپ بىرگە ياشاشقا  ماقۇل بولسىڭىز مەن سىزگە ئىچكى سىرىمنى ۋە ئىلتىماسىمنى  ئېيتىمەن.
-ئەي سۆيۈملۈكۈم،مەن سىزنىڭ ئىككى دۇنيالىق ھالال جۈپتىڭىز،ھەقىقى مېھرىبانىڭىز.مېنىڭ سىزگە بولغان ساداقىتىمگە تەڭرى ئۆزى گۇۋاھ بولسۇن.مەن سىزگە يامان بولىدىغان ھېقانداق ئىشنى قىلمايمەن،ئۆمرۈم بويى سىزدىن بىر قەدەممۇ ئايرىلمايمەن.سىز ئۈچۈن بۇ دۇنيادىكى باشقا ھەرقانداق نەرسىدىن كېچىشكىمۇ تەييارمەن.شۇڭا مەندىن قىلچە شەكلەنمەڭ. قېنى تېز ئېيتىڭ،مەندىن نېمىنى تەلەپ قىلىسىز؟!
-ئەي كۆزۈمنىڭ نۇرى،سۆزۈڭنى ئاڭلاپ بىسيار سۆيۈندۈم.شۇ تاپتىكى شادلىقىم ۋە خۇرسەنلىكىمنى تىل بىلەن ئىپادىلەپ بېرىشكە ئاجىزدۇرمەن.مەنمۇ ھەم ساڭا بەكلا ئامراق،سەنسىز بىر مىنۇتمۇ ياشىيالمايمەن،سەن بولمىساڭ گېلىمدىن شەربەتمۇ  ئۆتمەيدۇ.مەن سەندىن ئايرىلىپ قېلىشنى خالىمىغاچقا بۇ سۆزنى قىلىۋاتىمەن.مەن ئەسلى ئىران شاھىنىڭ ئەڭ يېقىن كىشىسى،دىلكىشى ئېدىم.ئۇنىڭغا بولغان ساداقىتىم شەكسىز ۋە چەكسىز ئېدى.بۇ يەرگە ئۇنىڭ پەرمانى بىلەن ئەلچىلىك رەسمى ئۈچۈن كەلگەن ئېدىم.ئەمما ئەلچىلىك ۋەزىپەم تاماملانغان بولسىمۇ  شاھ ئاتاڭ مېنى يەنىلا قويۇۋەتمىدى.مېنى ئۆز يېنىدا ئېلىپ قېلىشنى خالاپ نۇرغۇن چارە-تەدبىرلەرنى ئىشلەتتى.ئىككىمىزنىڭ نىكاھىمۇ مۇشۇ سەۋەپتىندۇر.مەن ئەسلى تويدىن كېيىن بىر ئاماللار بىلەن قېچىپ كېتىشنى نىيەت قىلغان ئېدىم.لېكىن سەن بىلەن تونۇشقان،ئەر –خوتۇن بولۇشۇپ ئىشقىمىز چۈشكەندىن كېيىن سېنى تاشلاپ كېتەلمەيدىغانلىقىمنى ھىس قىلدىم.ئۆزۈڭگىمۇ ئايان سادىق چاكارنىڭ ئىككى خوجايىنى بولمايدۇ.بىر خوجايىن ئۈچۈن ئىشلەۋېتىپ پايدا-مەنپەئەتنى دەپ باشقا خوجايىنغا سېتىلىپ كەتكەن چاكارنى ئادەم دېگىلى بولمايدۇ.مەن پات ئارىدا يۇرتۇمغا قېچىپ كېتىمەن،بېرىپ ئۆز خوجايىنىمنى تېپىپ ئاخىرقى ئۆمرۈمگىچە ئۇنىڭ خىزمىتىنى قىلىمەن.سىزدىن ئۆتۈنىدىغىنىم شۇكى ماڭا قىيالمىسىڭىز،ئۆمۈر بويى مەن بىلەن بىرگە ئۆتۈشنى خالىسىڭىز مەن بىلەن بىرگە كېتىڭ.ئەگەر ۋەتىنىڭىز،ئاتا-ئانا قەۋمۇ-قېرىنداشلىرىڭىزدىن ئايرىلىشقا قىيالمىسىڭىز نەچچە ۋاقىتتىن بۇيان بىرگە ئۆتكۈزگەن شېرىن كۈنلىرىمىز،ئەر خوتۇنچىلىقىمزنىڭ ھەققى ھۆرمىتى ئۈچۈن مېنىڭ قېچىپ كېتىشىمگە ياردەم بەرسىڭىز ۋە بۇ سىرنى ھېچكىشىگە ئېيتمىغان بولسىڭىز.
سەپېنۇد دەمال ئارىسالدى بولۇپ بىراز ئويلىنىۋالغاندىن كېيىن تېزلىكتە بىر قارارغا كېلىپ مۇنداق جاۋاپ بەردى:
-ئەي، بەختى يۈكسەك مەرد،مەن سىزنى چۈشىنىمەن،ماڭا بولغان مۇھەببىتىڭىزنىڭ نەقەدەر چوڭقۇرلۇقىنىمۇ بىلىمەن.شۇڭا قارارىم شۇكى،سىز نەدە بولسىڭىز مەنمۇ شۇ يەردە.سىزسىز مەندە تىرىكلىك بولماس،سىزسىز قەلبىمگە خۇشاللىق تولماس.مەيلى، ئىختىيار سىزدە،ئەقلىڭىز،ۋىجدانىڭىز بۇيرىغاننى قىلىڭ.جاھاندا خوتۇن كىشىنىڭ ئەڭ چوڭ ئەندىشىسى ئېرىدىن ئايرىلىپ يالغۇز-يىگانە قېلىشتۇر.ئۇنىڭ ئەڭ چوڭ خۇشاللىقى بولسا ئېرىنى رازى قىلىش ۋە ئۇنىڭ بىلەن تەقدىرداش بولۇشتۇر.مەندىن ئىلتىماس قىلىمەن دېمەي بۇيرىقىڭىز بولسا بېرىڭ.مەن سىز ئۈچۈن ھەرقانداق ئىشنى قىلىشقا تەييارمەن.
-بەك ياخشى بولدى،مەن سىزنىڭ ساپ مۇھەببىتىڭىز ۋە چەكسىز ساداقىتىڭىزگە ئىشەنەىنىم ئۈچۈن بۇ سۆزنى ئېيتقان ئېدىم.شۇ تاپتا مەن پەقەت تېزراق كېتىشىم كېرەكلىكىنىلا بىلىمەن،لېكىن قانداق كېتىشنى بىلمەيمەن.بۇ ئىشنىڭ چارىسىنى سىز قىلىڭ،لېكىن شۇنى ئۇنۇتماڭكى، بۇ سىرىمىزدىن باشقا ھېچكىم خەۋەردار بولۇپ قالمىسۇن.
-ئەي، مېنىڭ تەختى-بەختىم بولغان سۆيۈملۈك ئاشىقىم،سىز ئۈچۈن ئىشلەش،مۈشكىلىڭىزنى ئاسان قىلىش مېنىڭ ئالىي بەختىمدۇر.مەن سىزگە مۇنداق چارە كۆرسۈتىمەن.بۇ يەرنىڭ يېنىدا بىر توقايزار بولۇپ ئۇ يىراق يېقىندا نامى چىققان بىر مەشھۇر سەيلىگاھتۇر.ئاتام پات-پات ئۇيەرگە سەيلىگە بېرىپ بەزمە-مەشرەپ قۇرۇپ كۆڭۈل ئاچىدۇ.شۇڭا كۆپىنچە ھاللاردا ئۇ يەرنى خالىيراق تۇتىدۇ.ئۇ يەردە خەلقىمىز دائىم ئېتىقاد قىلىدىغان، ئۇز ياسالغان بۇتلار قويۇلغان.بۇ يەر بىلەن بولغان ئارىلىقى يىگىرمە چاقىرىم كېلىدۇ. ئۇلار ھەرقاچان سەيلىگە بارغانلىرىدا ئالدى بىلەن بۇتلارغا سەجدە قىلىدۇ. ئۇ يەردە مال-چارۋىلار،قۇلانلار بەكمۇ كۆپ.شۇڭا نەچچىلىگەن مەرد ئوغلانلار ئۇ يەردە ئوۋ قىلىشىدۇ.ئۇ يەر شاھ ۋە ئۇنىڭ لەشكەرلىرىنىڭلا خاس سەيلىگاھى بولغاچقا بۇ يولدا باشقىلار ئۇلارغا ھەمراھ بولالمايدۇ.