تۆرىبەگ قىزى: كېلىڭلار، پۇخادىن چىققۇچە كۈلەيلى

ئابلىپىزنى ئاپىسى ئەللەيلىتىپ ئۇخلىتىپ تۇرۇشىغا ھەدىسى سىرتتىن كىرىپتۇ ۋە"ھەي ئىشىمنى يەنە بېجىرەلمىدىم، ئۇلار تۇنۇشتۇرۇش ئەكىلىڭ"دەيدۇ،-دەپتۇ. ئەمدىلا ئۇخلىغان ئاپلىپىز بۇ گەپنى چالا-بۇلا ئاڭلاپلا كۆزلىرىنى ئۇۋلىغىنىچە،-ھەدە تۇش تۇيۇش ئەكەلدىڭمۇ،-دەپ سوراپتۇ. ھەدىسى ھەيران بولۇپ،- ياق ، قانداق دەيسەن؟-دەپ سورىسا ، ئابلىپىز ،- مېنىڭ تۇش تۇيۇش يېگىم كەلدى، تۇش تۇيۇش يەيتىم،-دەپ يىغلاپ كېتىۋاتقۇدەك.(توۋا، بەش ياشلارغا كىرىپ قالغان، يازغۇچىلار مۇنبىرىدە تور ئويناپ يۈرگەن بالا، تۇنۇشتۇرۇش دېگەننىڭ يەيدىغان نەرسە ئەمەسلىكىنى،ئۇنى يەۋەتسە بولمايدىغانلىقىنى بىلمەمدىغاندۇ؟)

دوغلات "ما كەپتۇ!"دەپتىكەن،داڭگال بۇنى"ئات كەپتۇ"دەپ چۈشىنىپ قايسى ئات كەلگەندۇ،دەپ ئىشىك تۈۋىگە چىقسا ئشىك تۈۋىدە بىر ئىت تىللىرىنى ساڭگىلىتىپ تۇرغان. "توۋا،دوغلات دېگەن ئاداش ئىتنى ئات دەيدىكەندە"دەپ ئويلاپتۇ داڭگال. كۈنلەر ئۆتۈپ بىركۈنى داڭگال  دوغلات بىلەن بىر يايلاقتا ئۇ چالغان ئىسكىرىپنى ئاڭلاپ ئولتۇرسا بىر ياۋا ئىت يىراقتىن ئاستا تىمىسقىلاپ كېلىۋاتقۇدەك. قورقۇپ كەتكەن داڭگال "ھەي دوغلات "ما كەلدى!"دېسە، دوغلات ئىسكىرىپكىسىنى تېخىمۇ شوخ پەدىگە چالغاچ بىز دېگەن ئاشۇنداق كەلتۈرىمىز، دېگۈدەك.
(ئاقىۋەتتە ھېلىقىسى بىر ئاچ قالغان چىلبۆرە،بولۇپ ئىشىنىڭ ئاقىۋىتىنى بىر قىياس قىلىپ بېقىڭلارچۇ؟...نېمىدىگەن قىززىق! بۇرنۇڭلارغا كاۋاپ پۇراۋاتامدۇ؟)

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   mahatjan تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-2-14 02:38 PM  


تۆرىبەگ قىزى مەكتەپ ئاشخانىسىدا ئوقۇغۇچىلارغا تاق ئىتىپ بىرىدىكەن.كەچتە ئۆيدىكىلەرگە تاماق ئىتىشكە تەييارلىق قىلىش ئۈچۈن گۆش توغراۋىتىپ بر توغرام گۆشنى يانچۇقىغا سېلىۋاتقىننى
يولدىشى كۆرۈپ قاپتۇ،يولدىشى؛-ھوي نىمە ئىش قىلىۋاتىسلە،-دەپتۇ.
- ھە،نىمە ئىش قىپتىمەن،
-گۆشنى يانچۇقۇڭلىغا سېلىۋاتىسلغۇ؟
-بۇ يەرنى مەكتەپ ئاشخانىسىمىكىن دەپتىمەن.

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   azizjan تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-2-15 04:12 PM  


تۇرۇش كېرەك بولسا ئەگەر بۇ يېنىمدا،
خانىمىمدىن ئەنسىرەش سىزگە نەھاجەت؟
مۇھەببەتلىك گۈلگۈن خۇشبۇي شارابلاردىن،
يۈرەك قېنىپ ئۆتمەس ئەسلا بۇ ھەقىقەت!

كۆڭۈل خالار كۆڭۈل ئىزدەپ چاڭقىغاننى،
تاش-تاياققا تېڭىلمايدۇ بۇ بىر ئۇدۇم.
ساھبجامال جىلۋىسىدىن مەرت يىگىتمۇ،
يازدا سايە بولار سىزگە قىشتا ئوتۇن.

قەلەم تۇتۇپ يازدىڭىزمۇ ماڭا قوشاق؟
ياكى يۈرەك تۇتتىڭىزمۇ يۈرەك سوراپ؟
مىڭ يۈرىكىم سادىغىڭىز بېشىڭىزدىن،
ئەل قىزىدىن كەچسەم مېنىڭ ھالىم خاراپ.

كۆرۈشكەنگە باج ئېلىنماس مىڭ قېتىملاپ،
سەھەرلەردە قالار تۇمان كەتمەس تاراپ.
چايخانىنىڭ ئاغچىسى سىز يولۇچىدۇرمەن،
چاي خۇمارىم بېسلىمايدۇ سىزنى خالاپ.

قەلەمكەشكە قەلەم تۇتۇپ بېرەي جاۋاب،
تۇلپارىڭىز سەپەرلەردە ھارماي چاپسۇن.
مۇنبەردىكى قان-قېرىنداش، قەۋمداشلار،
چاقچاقلاردىن بولۇپ مەستخۇش  ھەپتە ياتسۇن.

سالاي دەيمەن ئۆيۈمنى
ئۆيىڭىزگە پاسىل قىپ.
مۇڭداشقىلى كەلمەمسىز
مۇرادىمنى ھاسىل قىپ.

ئۈنچە-مارجان ئوينىسام
چېچىلىپ كەتتى.
سىزنى كۆرۈپ
كۆڭلۈم گۈلدەك ئېچىلىپ كەتتى.
پولۇ ئىتىپ ساقلىسام كەلمىدىڭىز،
ئۇماچ ئەتكەندە بولسىمۇ ساقلاي دېسەم
ئىچىلىپ كەتتى...

تۈلكە دېگەن ھىلىگە
مىنىۋالدىم بېلىگە.
كۆتۈرەلەمۇ دېمەستىن
چاقچاق قىلدىم سىلىگە.

ئۇستىرىغا قەرز بولۇپ
بېرىپتىلا بۇرۇتنى.
ئۆلتۈرەملە ئاش بەرمەي
قورساقتىكى قۇرۇتنى.

قۇرت بولمىسا قورساقتا
قانداق شېئىر پۈتەلا.
بۇرۇت بولمىسا قېرىغاندا
كوسا بولۇپ ئۈتەلا.

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   تۆرىبەگ قىزى تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-2-18 07:58 PM  


ئابلەت پۇلنى جىقراق تاپقىلى بولىدىغان ئىشنى قىلاي دەپ دوختۇر بولىۋاپتۇ. بىر چاغدا بىر بىمار كىرىپتۇ ، -ۋاي دوختۇر بولالمىدىم، قۇلىقىم بەك ئاغرىپ كەتتى. ئابلەت دوختۇرلۇقنى ئەمدى ئۆگىنىۋاتقان تۇرسا نېمە بىلىدۇ قۇلاقنىڭ ئىشىنى ؟ شۇنداقتىمۇ تەمتىرىمەستىن ئاۋال بمارنىڭ ئىسمىنى سوراپتۇ، ئاندىن قولىغا 30سانتا كەلگۈدەك ئوكۇلنى ئېپتۇدە،-ھەي، ئابدۇللانىڭ قۇلىقى گەپ ئاڭلىساڭ ئاغرىما، ئاڭلىمىساڭ مانى كۆردۈڭمۇ ،كۆزۈڭگە تىقىپ سۈيىڭنى چىقىرىۋېتىمەن،دەپتىكەن، بىمار،- ۋاي ساقايدى، قۇلىقىم ساقايدى، دېگىنىچە قېچىپ چىقىپ كېتىپتۇ. بايا قارىسام كوچىدا بىر ئاق چاپان بىر قارا چاپاننى قوغلاپ يۈرىدۇ، قولىدا مەشنىڭ كانىيىدەك يوغان ئۇكۇل، شۇ كۈيزار شۇ ئوخشايدۇ. قۇلىقىڭلار ئاغرىسا كۈيزارنى ئىزدەپ بارماڭلارا، بى گەپ ئاڭلاپ بىرە قېتىم.

ئەمدى قەرىز بەرمەيمەن،
بۇرۇت شۇڭا يوقالدى.
چاخچاق قىپسىز پاتىگۈل،
تورلىرىممۇ تاقالدى.

بۇرۇتۇم بار ئەركەكمەن،
خۈشمەن چاخچاق قىلسىڭىز.
مېنى بەكمۇ خوش قىلدى،
قىزىق يۇمۇرلىرىڭىز.

سىزگە مەدەت ھەرقاچان،
يۇمۇر ئېيتىڭ يېڭىدىن.
مەن مېھرىمنى ئەۋەتەي،
ئەتىلىكنىڭ تېڭىدىن.

بۇنداق ئاشكارە سورۇندا دەيدىغان گەپ ئەمەستى بۇ، ئىناۋەت بەش پۇل بولدىغۇ ئەمدى.

سىزغۇ تارتىنچاق بولسىڭىزمۇ يىگىت، ئوغاۋالا! لېكىن شۇ بىچارە ئېغىر ئاياغ ئايال تېلىفۇننى خاتا ئۇرۇپ قويغىنىنى ئايالىڭىزغا دېگۈدەك پۇرسەتكىمۇ ئېرىشەلمەيدۇ-دە ئەمدى...

چۈنكى ئۇ ئايال "ئېرىمگە تېلىفۇن قىلدىم، ھېلى كېلەر، ھازىر كېلەر "دەپ ئولتۇرۇپ ئۆيدە تۇغۇپ قويۇپ ... تۇغۇت دېگەن بىر جەڭدە. ئۆزى يالغۇز "جەڭ"قىلىپ ئۆلۈپ تارتىپ قالسا دەيمىنا ئۆزۈمچە. ماشتاق چاغدا ئىشنىڭ يامان تەرىپىنىمۇ ئويلاشماي بولمايدۇ چۇ؟!

كۆڭلى يەتكەنلەر مەندىن ئۇچۇر ، ئىنكاسلار ئارقىلىق سورىدى،"يومۇر قېنى؟"،"يومۇر نەگە كەتتى؟ "دەپ .
-يومۇر تۈگەپ كەتتى.
ئۇلار زادىلا ئىشەنمىدىدە، قانداقسىگە تۈگەپ كېتىدۇ؟ تۈگەپ كەتكىنىگە ئىشەنمەيمىز،دىيىشىپ.
-راستىنلا تۈگەپ كەتتى،-دېدىم مەن،- مۇنبەرگە چىقىپ سىلەرنى بىر قاراپ قويامدىكىن دەپ كانىيىم يىرتىلغۇدەك ۋارقىراپ ، توۋلاپ يومۇر كۆرسەتسەم،نومۇر كۆرسىتىۋاتىمەنمۇ، يومۇر كۆرسىتىۋاتىمەنمۇ، ئىشقىلىپ كارىڭلار يوق، ماشىناڭلارنى قۇيۇندەك ھەيدىشىپ ئۆتۈپ كېتىۋەردىڭلار. شۇنىڭ بىلەن قاتناش قىستاڭچىلىقى سەۋەبىدىن يومۇر دەسسىلىپ كېتىپ قازا قىلدى. ئەگەر تۈگەپ كەتكىنىگە ئىشەنمىسەڭلار  جۈمە كۈنى چۈشتە رەستە مەسچىتنىڭ ئالدىغا بېرىپ قاراپ باقساڭلار بولىدۇ. ئەتە چۈشتە ۋاقىتسىز "تۈگەپ كەتكەن يومۇر"نىڭ نامىزى چۈشۈرۈلىدۇ.

- ھوي توختا، توختا دەيمەن، نېمانداق جىم تۇرمايدىغان ئاداشتۇ ماۋۇ. ھە سېنى دەۋاتىمەن، توختا
- مېىنىما؟
- ھە ، بىر جايىڭدا جىم تۇرساڭ بولمامدۇ؟ نېمە سېنىڭ ئىسمىڭ؟
-ھى ھى ھى مېنىڭ ئىسمىم باغۇ تۇراپ تۇرسۇن ئەينا.

**************************

چىۋىن لەقەملىك بىر كىشى بارئىكەن. ھەر بازار كۈنى ئاغىنىلىرى ئىزدەپ كەلسە ئۆيىدە يوق. شۇنىڭ بىلەن بىر كۈنى ئاغىنىلىرى سوراپتۇ،- نەگە كېتىسەنەي شەنبە، يەكشەنبە كۈنلىرى ئۆيىڭدىن تاپقىلى بولمايدىغۇ سنى، دېسە،- چىۋىن لەقەملىك تۇرۇپ كېتىپ، -شەنبە، يەكشەنبە قاسساپ بازىرىدا ھېيىت ئويناپ يۈرگەن، دەيمىش.

پاتىگۈلغا چاقچاق:

2020-يىلى 2-ئاينىڭ 20-كۈنى پاتىگۈل ئۆيىدە ئۆزى بىلەن ئۆزى پىخىلداپ كۈلۈپ ئولتۇرسا، يۈسۈپ خاس ھاجىپ بوۋام، نەسىردىن ئەپەندى بوۋام، ھېسام قۇربان بوۋام كىرىپ كەپتۇ ۋە پاتىگۈل بىلەن  شېئىرىي تىل بىلەن سالاملىشىپتۇ:

نەسىردىن ئەپەندى دېدىلەر:

كۈلۈۋەرسە قىز بالا
دورداي بولىمىش كالپۇكى.
دورداي بولسا مەيلىغۇ،
يەردە قالىمىش <<تەلپىكى>>...

ھېسام قۇربان كۈلدىلەر:

كۈلكە جان ئوزۇقى،
كۈلۈڭ قىزىم سۆزگىمۇ!
كۈلۈپ بەرسە قىز بالا،
پايدا قىلۇر كۆزىگىمۇ...

يۈسۈپ خاس ھاجىپ ئېيتتىلەر:

كۈلۈش كېرەك، قۇچاقلاش كېرەك،
ئېرى جەڭدە غەلىبە قازانسا.
ئۇندىن باشقا كۈلكىنىڭ قىزىم،
مەنىسى يوق چوڭقۇر ئويلانسا...

ئۇلار بۇ خىل ئۇسۇل بىلەن سالاملىشىپ بولۇپلا، ھەر خىل شەكىلدە: ئېغىر ۋە يىنىك؛ يىغلىغان ۋە كۈلگەن ھالدا پاتىگۈلنىڭ كۆزىدىن غايىپ بولۇپتۇ. پاتىگۈل شۇنىڭدىن كېيىن يا ھەقىقىي كۈلەلمەيدىغان، يا ھەقىقىي يىغلىيالمايدىغان بولۇپ قاپتۇ...