مەھەمەتجان راشىدىن شئېىرلىرىدىكى «مەخپىيەتلىك» ئەزىز ھېيت كۈن [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

ئابلىپىز  ئىدرىسقا:
   
    1؛ ماقالە دەسلەپ يوللانغاندا  ماۋزۇدىن ماقالە ئاخىرىغىچە « مەھەمەتجان راشىدىن» دەپ ئېلىنغانلىقى راست.
         رەشدنىڭ ئەسكەرتمىسدىن كىيىن ماقالىنىڭ تېكىست قىسمىدىكى يۇقۇرقى ئىسىمنى پۈتۈنلەي « مۇھەمەتجان   راشىدىن » دەپ ئۆزگەرتكەنلىكىمۇ راست.ئىنكاستىكىلىرىنى ئۆگەرتمىگەن ئىدىم.چۈنكى تېكست قىسمىغا قاراپ ئوقۇرمەنلەر ئىنكاستا ئېلىنغان خاتا ئىسىمنى توغىرلاپ چۈشىنىدۇ دەپ ئويلىدىم.
    2: ماقالىنىڭ تېكىست قىسمىدا  جۈملىنىڭ مەنا ئىپادىلەش ئېھتىياجى بويىچە« مۇھەمەتجان راشىدىن،مۇھەمەتجان راشىدىننىڭ،مۇھەمەتجان راشىدىنغا،مۇھەمەتجان راشىدىندا،مۇھەمەتجان راشىدىن ئاكا ...' دەپ ئېلىندى. بۇ قانداقتۇ  مۆھتىرەم  شائىرىمىزنىڭ  ئىسمىنى ئۆگەرتىۋەتكەنلىك ئەمەس.بەلكى تىل ئەمىلىيىتىدە  ئېھتىياج بويىچە ئىشلىتىشتۇر.بۇ خۇددى  «ھىمىت » دىگەن سۆزنى جۈملىدىكى ئىشلىتىلىش ئورنىنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن « ھىمىت،ھىمىتنىڭ ،ھىمىتتا،ھىمىتقا » دەپ ئېھتىياج بويىچە ئىشلەتكىنىمىزدەك ئىش.
    3: تېما تەستىقلانغاندىن كىيىنمۇ ماقالە تېكىستنى قايتا-قايتا تەھرىرلىدىم. مۇكەمەللەشتۈرۈش ئەلۋەتتە مەجبۇريەت.بۇنىڭغا گەپ كەتمەيدۇ.سىزنىڭ كۆزىڭىزنى نۇقسان تەرەپكە ئاغدۇرغىنىڭىز ئەلۋەتتە ياخشى ئىش.لىكىن يەنە بىر كۆزىڭىزنىمۇ  ئېچىپ تېمىنى ئەستايدىل  كورۈپ بېقىشقىمۇ ئادەتلىنىڭ.شۇنداق بولغاندا باشقىلار نىڭ يېتەرسىزلىكىدىن باشقا ئارتۇقچىلىقىنىمۇ كۆرەلەيدىغان بولىسىز.

بۇ ماقالە بۇرۇنراق يېزىلغان بولسا مۇھممەتجان راشىدىن ھەققىدكى يېزىلغان «شەيدالىقتىن شائىرلىققىچە» ناملىق تەتقىقات كىتابىمىزدا ئىجابىي پايدىلىنىش قىلاتتۇقكەندە.

مەن مۇھەمەتجان راشىدىن ھەققىدە «شەيدالىقتىن شائىرلىققىچە » ناملىق كىتاپ يېزىلغانلىقىنى يۇقۇرقى ئىنكاستىن بىلىپ خۇش بولدۇم.ئەل-ۋەتەن ئۈچۈن ئۆمۈر بويى سۆز كانىدىن دۇر قازغان شائىر ھەققىدە كىتاپ يېزىش ھەققىقەتەن لايىقىدا ئېلىپ بېرىلغان ئىش.ئەكرەم ئەپەندىنىڭ ماقالىدىكى مەزمۇنغا ئەھمىيەت بەرگەنلىكىگە رەخمەت.
   

مۇھەمەتجان راشىدىننىڭ شئېىرىي تىلى  ناھايىتى ئاددى ۋە راۋان بولۇپ خەلق قوشاقلىرىنىڭ تىل جەھەتتىكى راۋانلىقىغا ئىنتايىن يېقىن.شۇ سەۋەبلىك ھازىرقى دەۋىر پۇقرالىرىلا ئەمەس كەلگۈسىدىكى ئاددى پۇقرالارمۇ  بەھىر ئالالايدىغانلىقى ئېنىق.كەلگۈسى ئەدەبىيات تەتقىقاتىدىمۇ مۇھەمەتخان راشىدىن ئىجادىيتى بىر تېما سۈپىتىدە تەتقىق قىلىندىغانلىقىنى جەزىم قىلغىلى بولىدۇ.

مۇھەمەتجان راشىدىننىڭ ئۇلۇغ پىكىرنى ئەڭ ئاددى ۋە ئەڭ راۋان قىلىپ ئىپادىلەش ئۇسۇلى -ئۇيغۇرلارنىڭ ئوبرازلىق تەپەككۇر يۈرگۈزۈش ئەنئەنىسىدىكى ئەڭ ئەھمىيەتلىك ئۇسۇللارنىڭ بىرى.پىكىرنى مۇجىمەللەشتۈرۈش يولى بىلەن ئەمەس سۈزۈك،راۋان بايان قىلىدىغان ئادەم ھەرقانداق زاماندا كىشىلەرنىڭ ئالقىشىغا ئېرىشكەن.بۇ  ئۆرنەك قىلىشقا ئەرزىيدىغان ئىشتۇر،

مۇھەمەدجان راشىدىن شئېىرلىرىنىڭ قارىتىلدىغان ئوبكىت نوقتىسىدىن جامائەت ئالدىدا ئوقۇلۇشقا مۇۋاپىق قىلىپ يېزىلىشى ئۆرنەك قىلىشقا تېگىشلىك يەنە بىر موھىم نوقتىدۇر.تۇتۇق شئېىرلارنى ناھايىتى ئېسىل قىلىپ يازغان تەقدىردىمۇ سورۇندا ئادەم جەم بولغان ۋاقىتتا ئوقۇپ بەرگىلى بولمايدۇ.كوللىكتىپنىڭ ھېسسىياتىنى ئەكس ئەتتۇرۇش نوقتىسىدىن ئالغاندىمۇ مۇھەمەدجان راشىدىن شئېىرلىرى ئۆرنەك قىلىشقا ئەرزىيدۇ.يەنە كېلىپ شېئىر.نەزمە،بېيىت-قوشاق ئېيتىشىش ئۇيغۇرلارنىڭ ھەر خىل سورۇنلىرىدا ئۇزاق داۋاملىشىپ كېلىۋاتقان ئاممىۋى خاراكتىرلىك كۆڭۈل ئېچىش پائالىيەتلىرىنىڭ بىرى.

مۇھەمەتجان راشىدىننىڭ «بىر كۈنى » ناملىق شئېىرنى  2006-يىل يازدا بىر دۇكاندا رامكا ئىچىدە ھۆسنىخەت شەكلىدە كۆرگەن ئىدىم.دۇكان ئاچقۇچى 28 ياشقا كىرگەن بالىكەن.بۇ شئېىر ئۇ بالىغا بەك تەسىر قىپتۇ.ئۇنىڭ دىيىشىچە: ئۇ ئۆزىمۇ ئىلگىرى كەپسىز ئىكەن ....كەينىدىن ئۆزىنى تۇتىۋاپتۇ.شۇ چاغدا بۇ شئېىرنى بىرسىنىڭ خاتىرسىدىن كۆرۈپ قەۋەتلا ياقتۇرۇپ قاپتۇ....تىرىشچانلىق كۆرسىتىپ ساتراشخانا ئېچىپ ئەڭ ئالدى بىلەن قىلغان تۇنجى ئىشى شۇ شئېىرنى رامكىغا ئالغۇزۇش بوپتۇ... ئۇنىڭ يەنە  دىيىشىچە : چاچ ياساتقىلى كىرگەن ياشلارنىڭ كۆپۈنچىسى بۇ شئېىرنى ئىنتايىن ياقتۇرۇپ،خاتىرە قىلىپ ساقلاش ئۈچۈن كۆچۈرۈۋالغان.دۇكاندار (ساتراچ ) خېرىدارلارغا قولايلىق يارىتىش ئۈچۈن بۇ شئېىرنىڭ كۆپەيتىلمە نۇسخىسىنى (تەشۋىقات ۋارىقى شەكلىدە ) بىرەر يۈز بەت ئۆپ-چۆرىسىدە تەيارلاپ قويۇپ،ياقتۇرغانلارغا بىر نۇسخىدىن ھەقسىز تەقدىم قىلغان.شۇ چاغدا ماڭىمۇ بىر نۇسخا ھەدىيە قىلغان ئىدى.

مۇشۇنداق  بىر تىمىنى  سۇنغۇچىغا تەشەككۈر

         مەن خەلق شائىرى مۇھەممەتجان راشىدىن ئاكىمىزنى بەختلىك شائىر دەپ قارايمەن.

شائىر مەھەمەتجان راشىدىن ئاكا  تايانچىم بار ئېيتقاندەك ھەقىقەتەن بەختلىك شائىر.ئەمما بۇنىڭ ئۈچۈن بىر ئۆمۈر ئۆزى ئېيتقاندەك «شۆھرەت ۋە تاما كۆزلىمەي،خەلق ئۈچۈن ئاۋاز ياڭراتقۇچى قۇل» بولۇشنى تاللاپ،ئاۋامنىڭ ئوتىدا كۈيۈپ،سۈيىدە ئېقىپ كەلگەچكە خەلق ئۇنى ھۆرمەت تۆرىگە قويۇپ ئۇلۇغلىدى.دېمەك بەخت ئۆزلىكىدىن ۋە ئاسان كېلىپ قالغان ئەمەستۇر.

ئەزىز ھېيىت كۈن ئەپەندى:
ماقالىڭىزدە ‹‹مەخپىيەتلىك››لەر دەلىل بىلەن ئوتتۇرىغا قويۇلۇپتۇ، ئەمما مۇھەممەدجان راشىدىننىڭ ئىسمىنى ‹‹مەھەمەتجان راشىدىن›› دەپ يازساق بولماس؟! (ھازىرغىچە تۈزىتىلمەپتۇ) بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   قىران تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-4-21 02:41  

شائىر بولماق ئاسان ئەمەس،بولۇپمۇ ئاۋام ئۈچۈن ، ئاۋامنىڭ ئۆتمۈشى ، بۈگۈنى ۋە كەلگۈسى ئۈچۈن شىئېر يېزىپ ‹ شائىر ›دېگەن بۈيۈك نامغا نائىل بولماق تېخىمۇ تەس.بۇ نامنى خەلق ۋە تارىخ بىرىدۇ ،بەزىلەر دۇنيادىن ئۆتكەندىن كېيىن  بۇ نامغا مۇيەسسەر بولۇدۇ ، يەنە بەزىلەر ھايات چېغىدا ئوقۇرمەنلىرىنىڭ ھۆرمەت تەختىگە ساھىبخان بۇلۇپ ،شائىرلىق تاجىنى ئۆز قولى بىلەن تاقايدۇ ،ھازىرقى زامان ئۇيغۇر شىئېرىيىتىنىڭ ئىتراپلىق بايراقدارى،ئۇستاز شائىر مۇھەممەدجان راشىدىن ئەل قەلبىدىن چوڭقۇر ئورۇن ئالغان ھۆرمەتكە سازاۋەر شائىردۇر .شائىرلىق ئىشتىياقىدا كۆيۈپ پىشىۋاتقانلارغا مۇنەۋۋەر ئۇستاز، تىرىك نەمۇنە بولۇشقا لايىقتۇر . قېرىندىشىم ئەزىز ھېيت كۈن نىڭ ئەھمىيەتلىك ئىزدىنىشلىرىدىن تولىمۇ خۇرسەن بولدۇم.

  قېرىندىشىم قىران : ماقالىنىڭ تېكىستىدىكى ئىسىمنى تولۇق ئۆزگەرتتىم.بىرى : ئىنكاستىكى ،يەنە بىرى : مۇنبەر بەت يۈزىدىكى (دەسلەپ يوللانغىنىنى) ئىسىمنى ئۆزگەرتكىلى بولمىدى.سىز ۋە تورداشلارنىڭ تېكىست قىسمىدىكى ۋە تېكىستنىڭ ئەڭ بېشىدىكى ماۋزۇنى ئاساس قىلىشىنى « مۇھەمەتجان» دەپ ئېلىنغىنىنى ئاساس قىلىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.

ئەھەدى ئەپەندىنىڭ ماقالىدىكى مەزمۇنغا ۋە شائىر دېگەن نامنىڭ ماھايىتىگە كۆڭۈل بۆلگىنىگە رەخمەت.شۇنداقلا ئەھەدى ئەپەندىنىڭ ئىجادىيەت ئىشلىرىنىڭ كۆڭلىدىكىدەك بولۇشىغا تىلەكداشمەن.

    مۇنبەرداشلىرىمىز يوللىغان يازمىلارغا نىسبەتەن  ئىنكاس يېزىش ياخشى ئىش، ئەمما  يازغان شۇ ئىنكاسىمىزنىڭ ئىملاسى توغرا، ئىپادىلىنىشى راۋان،  مۈجىمەللىكتىن خالىي، تىنىش بەلگىلىرىمۇ جايىدا توغرا  قويۇلغان بولۇشى ئەڭ مۇھىم.  شۇڭا سىزگە سەمىمىي تەكلىپ: يازما ۋە ئىنكاسلاردا ئىملاغا يەنىمۇ ئەھمىيەت بېرىڭ. سانغىلا ئەمەس، سۈپەتكىمۇ ئەھمىيەت بېرىش-ھەر بىر قەلەمكەشكە نىسبەتەن ئەقەللىي تەلەپ.