1. "ئۇيغۇر" سۆزى " ئۇيۇشماق" ، "ياردەملەشمەك" دېگەن مەنىنى ئىپادىلەيدۇ . بۇ قاراش تۆۋەندىكى رىۋايەتكە ئاساسلانغان :
ئۇ ( ئوغۇزخان ) يىگانە تەڭرىگە ئېتىقات قىلاتتى ، ئەمما ئۇنىڭ ئاتا - ئانىلىرى ، تاغىلىرى ، ئاكا - ئۇكىلىرى خۇداغا ئېتىقات قىلىشنى قوبۇل قىلمىدى ، نەتىجىدە ئوغۇزخان بىلەن ئۇنىڭ قېرىنداشلىرى ، ئاكا - ئۇكىلىرى ئوتتۇرسىدا قاتتىق جەڭ بولدى . ئادەملەردىن بەزىلىرى ئۇنىڭغا ياردەم قىلدى ، بەزىلىرى ئۇنىڭغا قارشى جەڭ قىلدى . ئاخىرىدا دۈشمەنلەر قەبىلىلىرى بىلەن كېلىپ تەسلىم بولدى . غەلىبىدىن كېيىن ئوغۇزخان داغدۇغۇلۇق مەرىكە ئۇيۇشتۇرۇپ ، ئۆزىگە ياردەم قىلغان ۋە قوشۇلغان قېرىنداشلىرىنى ، سەركەردە ، لەشكەرلىرىنى كۈتۈۋالدى ، ئۆزى بىلەن بىرلىشىپ ئۇيۇشقانلارغا "ئۇيغۇر" نامىنى بەردى . تۈركى تىلدا "ئۇيغۇر" سۆزىنىڭ مەنىسى "ئۇيۇشماق" ، "ياردەملەشمەك" دېگەن مەنىلەرنى ئىپادىلەيدۇ . بۇ ئاتالما مۇشۇ مەنىدە بارلىق قەبىلىلەر ، قەبىلە تارماىلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئەۋلاتلىرىغىمۇ تەدبىق قىلىندى . ( <جامىئۇت تەۋارىخ>، 1-باپ، رادلوۋ يازغان "قۇتادغۇ بىلىك" نىڭ كىرىش سۆزى ) .

2. ئۇيۈۇر ئاتالمىسى "ئۇيۇشقاق" ، "يېپىشقاق" دېگەن مەنىنى ئىپادىلەيدۇ، بۇ توغرىدا مۇنداق رىۋايەت بار :
ئوغۇزخان ئۇلارغا "ئۇيغۇر" دەپ ئات قويدى . مەلۇمكى بۇ تۈركى ئاتالما بولۇپ ، "يېپىشقاق" دېگەن مەنىدىكى سۆز ئىكەنلىكىنى ھەممە بىلىدۇ . سۈت ئۇيۇشىدۇ ، سۈت، سۈت ھالەتتە تۇرسا ئۇيۇشمايدۇ ، ئۇ قېتىق ھالىتىگە كەلگەندىن كېيىنلا بىر - بىرى بىلەن ئۇيۇشىدۇ . يەنە ئىمامغا ئۇيۇدى دېگەن گەپلەرمۇ بار ، چۈنكى ئىمام ئولتۇرسا ، باشقىلارمۇ ئولتۇرىدۇ ، ئىمام ئورنىدىن تۇرسا ، باشقىلارمۇ ئورنىدىن تۇرىدۇ . بۇ ھال ئۇلارنىڭ ئىمامغا ئۇيۇشقىنى ياكى يېپىشقىنى ئەمەسمۇ ؟ ئۇلار ئىككى قولى بىلەن ئوغۇزخاننىڭ ئېتىكىگە مەھكەم يېپىشقان . ئوغۇزخان ئۇلارنى "ئۇيغۇر" دەپ ئاتىغان . بۇ "يېپىشقاق" دېگەن بولىدۇ . (ئەبۇلغازى باھادىرخان؛ "تەۋارىخى شەجەرەئى تۈرك" 1-باپ، 11- بەت ) .

دېمەك ، يۇقۇرقىلاردىن بىلىۋېلىش مۈمكىنكى ، "ئۇيغۇر" ئاتالمىسى "ئۇيۇشۇش" ، "ياردەملىشىش" ، "يېپىشىش" دېگەن مەنىلەرگە ئىگە .

مەنبە: "ئۇيغۇر كىلاسسىك ئەدەبىياتى تىزىسلىرى" دېگەن كىتابتىن ئېلىندى