ئاتاقلىق شائىر ، ئەدەبىياتشۇناس تېيىپچان ئېلىيوۋ

ھازىرقى زامان ئۇيغۇر شېئىرىيىتىنىڭ ئاساسچىلىرىدىن بىرى ، ئاتاقلىق شائىر ، ئەدەبىياتشۇناس ۋە جامائەت ئەربابى تېيىپچان ئېلىيوۋ

1930- يىلى سۈيدۈڭ (قورغاس) ناھىيىسىدە دىنىي ئائىلىدە تۇغۇلغان. دەسلەپكى ساۋاتىنى ئائىلىدە چىقىرىپ، 1938 يىلدىن 1948 - يىلغىچە ئىلگىرى - ئاخىر دىنىي ۋە پەننىي مەكتەپلەردە ئوقۇغان.

 1948 - يىلى غۇلجىغا كېلىپ ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابىي ئارمىيىسىگە قاتنىشىپ، ئارمىيە ئورگىنىدا ئالغاگېزىتىنىڭ مۇھەررىرى بولۇپ ئىشلىگەن.

 1950 - يىلى ئۈرۈمچىگەكېلىپ، 1955 - يىلغىچە ئۆلكىلىك مەدەنىيەت ئىدارىسىنىڭ ئەدەبىيات - سەنئەت باشقارمىسىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى، ئاپتونوم رايونلۇق ئەدەبىيات - سەنئەتچىلەر بىرلەشمىسى پارتگۇرۇپپىسىنىڭ مۇئاۋىن شۇجىسى، شىنجاڭ يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ باش كاتىپى، تارىم ژۇرنىلىنىڭ مۇئاۋىن باش مۇھەررىرى قاتارلىق ۋەزىپىلەرنى ئۆتىگەن.

 تېيىپجان ئېلىيېف 1959 - يىلدىن 1960 - يىلغىچە سولچىل ئىدىيىنىڭ زىيانكەشلىكىگە ئۇچراپ، تۆۋەنگە چۈشۈرۈلۈپ، ئەمگەككە سېلىنغان، كېيىن ئاقلىنىپ قايتىدىن ئەدەبىيات - سەنئەت ساھەسىدە ئىشلىگەن.

　 1963 - يىلدىن 1965 - يىلغىچە مەركىزىي پارتىيە مەكتىپىدە ئوقۇغان.

 تېيىپجان ئېلىيېف مەدەنىيەت زور ئىنقىلابىمەزگىلىدە ئېغىر زىيانكەشلىككە ئۇچراپ بىر مەزگىل گۇچۇڭغا سۈرگۈن قىلىنغان،

 1973 - يىلى نامى ئەسلىگە كەلتۈرۈلۈپ، ئەدەبىيات - سەنئەت ساھەسىگە قايتىپ كەلگەن،

 1979 - يىلى جۇڭگو يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ 3 - قۇرۇلتىيىدا ۋە 1985 - يىلى جۇڭگو يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ 4 - قۇرۇلتىيىدا جۇڭگو يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى بولۇپ سايلانغان.

 ئۇ 1980 - يىلى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ئەدەبىيات - سەنئەتچىلەر بىرلەشمىسىنىڭ 4 - قېتىملىق قۇرۇلتىيىدا بىرلەشمىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى، يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى بولۇپ سايلانغان.

 تېيىپجان ئېلىيېف 1989 - يىل 2 - ئاينىڭ 19 - كۈنى كېسەللىك سەۋەبى بىلەن ئالەمدىن ئۆتكەن.

 تېيىپجان ئېلىيېف ئۇيغۇر بۈگۈنكى زامان ئەدەبىياتىدىكى داڭلىق شائىرلارنىڭ بىرى.

ئۇنىڭ نامى 1950 - يىللارنىڭ بېشىدا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ رەئىسى ماۋ زېدۇڭغا قەشقەر پاختەكلى يېزىسى دېھقانلىرىنىڭ نامىدىن يازغان پاختەكلىدىن خەتدېگەن شېئىر بىلەن تەڭ چىققان.

 1950 - يىللارنىڭ ئاخىرى ۋە 1960 - يىللارنىڭ باشلىرىدا يازغان «ۋالاقتەگكۈروفنىڭ ئۆلۈمى»، « ۋەتەن ھەققىدە غەزەل» ناملىق شېئىرلىرى ئۇنىڭ ئۇيغۇر شېئىرىيىتىدىكى ئورنىنى مۇقىملاشتۇرغان.

1980 - يىللاردايازغان زەپمۇ چىرايلىق كەلدى باھار، مۇقام، يىغلىما، مەيلىمۇ، ئانا تىلىم قاتارلىق بىر تۈركۈم شېئىر - تېيىپچان ئېلىيوۋ ئۆزىنىڭ قىرىق نەچچە يىللىق ئەدەبىي ئىجادىيەت پائالىيىتىدە ئىزچىل شېئىر ئىجادىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىپ ، مىڭ پارچىدىن ئارتۇق شېئىر ، باللادا ، داستان ، رۇبائىيلارنى يازغان . بۇ ئەسەرلەرنىڭ كۆپ قىسمى ‹‹شەرق ناخشىسى ›› ، ‹‹تىنىچلىق ناخشىسى›› ، ‹‹تۇگىمەس ناخشا›› ، ‹‹ ۋەتىنىمنى كۈيلەيمەن›› ، ‹‹زەپمۇ چىرايلىق كەلدى باھار›› ، ‹‹باھار ئىلھامى›› ، ‹‹تاللانغان شېئىرلار›› ، ‹‹تۆھمەت قۇربانى›› ، ‹‹يانتاق›› قاتارلىق توپلاملىرىغا كىرگۈزۈلگەن .

 ‹‹تېيىپچان ئېلىيوۋ شېئىرلىرىدىن تاللانما›› ، ‹‹تىنچلىق ناخشىسى›› ناملىق شېئىرلار توپلاملىرى خەنزۇچە نەشىر قىلىنغان .غەزەللىرى ئۇيغۇر شېئىرىيىتىنىڭ تەرەققىياتىدىكى مۇھىم تۆھپە بولۇپ قالغان.