19- ئەسىردە گۈللەنگەن جەسەت سەنئەت رەسىملىرى

قۇشۇلغان ۋاقتى : 2012/1/19 22:00:18        كۆرۈلىشى: 2731 قېتىم

ئۈلۈكلەرنى تىنىچ خاتىرجەم ئۆلگەندەك كۆرسىتىپ ئۇلارنى ياساپ-تاراپ گۈللەرنى مەيدىلىرىگە قىستۇرۇپ ھەرخىل شەكىلگە ئىلىپ كىلىپ قويۇش بىزگە نىسبەتەن ئىنتايىن غەلىتە ھادىسە .
بۇنىڭ بىز كۆرىۋاتقان ئاشۇ قورقۇنۇچلۇق فىلىملەردىكى كۆرۈنۈشلەردىن قىلچە پەرقى يوق ، بىراق ۋىكتورىيە دەۋرىدە بۇ خىل قىلمىش رەسمى ھالدا كىشىلەرگە مەدىنىيەت ئاساسىدا سىڭىپ كىرگەن ئىدى.

19- ئەسىردە ئادەم سىزمىلىرى ياۋروپادا قالتىس مودا بولغان بۇلۇپ ، جەمىيەتنىڭ مۆتىۋەرلىرى دائىم رەسساملارنى ئەكىلىپ ئۆزلىرىنىڭ ۋە ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ رەسىملىرىنى سىزغۇزاتتى .
1839-يىلى فوتوگىرافلىقنىڭ بارلىققا كىلىشىگە ئەگىشىپ يۇقۇرى قاتلامدىكىلەرگىلا مۇناسىپ بولغان بۇخىل ئۇسۇل بارابارا ئادەتتىكى پۇقرالارغىمۇ كېڭىيىشكە باشلىدى. شۇنداقلا جەسەت سەنئەت رەسىملىرى كىشىلەرنى ئەرزان قولايلىق بۇلۇشتەك ئالاھىدىلىكلىرى بىلەن ئۇلارنىڭ دۇنيادىن كەتكەن يىقىنلىرىنى ئەسلەش ئۈچۈن ياخشى ئۇسۇل بىلەن تەمىنلىدى.
 

  ئەڭ ئاساسلىقى يۈرەك پارىسىدىن ۋاقىتسىز ئايرىلغان ياش ئاتا ئانىلار ئۈچۈن ئۇلارنىڭ بالىلىرى ئەمدىلا كىلىپ يەنە قىشنى ئۆتكۈزگىلى كەلگەن ئاققۇلاردەك   قارارگىغا قايتىپ كەتكەن ئىدى.ئۈلۈپ كەتكەندىن كىيىنكى ئاشۇ بىر پارچە رەسىم بەلكىم ئۇلارغا قالىدىغان بىردىنبىر تەۋەرۇك بۇلۇپ قىلىشى مۇمكىن ئىدى. قايغۇغا پاتقان ئاتا ئانىلار ئۆزلىرىنىڭ يۈرەك پارىلىرىنى كۆڭۈل قۇيۇپ ياساندۇرۇپ، ئۇلارنىڭ ئاخىرقى گۈلدەك رۇخسارىنى ۋە ئەللەي ئىچىدە ئۇخلاۋاتقاندەك بەختىيار تۇيغۇسىنى قالدۇرۇپ قۇيۇشنى ئويلايدۇ. بۇ دەۋرنىڭ ئالاھىدە كۆپ بولغان بوۋاقلارنىڭ ئۆلۈپ كىتىش ھادىسىسى بۇ ئىشنىڭ تىخىمۇ كىڭىيىشىگە تۈرتكە بولغان . يەنە كىيىنچە بۇ جەھەتتىكى تېخنىكىنىڭ تەرەققى قىلىشىغا ئەگىشىپ كىشىلەر بۇنداق رەسىملەرنى كۆپلەپ يۇغۇزۇپ يەنە دوسلىرى ئۇرۇق تۇققانلىرىغىمۇ ئەۋەتىپ بەرگەن.
 

19-ئەسىرنىڭ ئاخىرىغا كەلگەندە، جەسەت سەنئىتى مودىغا ئايلانغان. سۈرەت ئوبىكتى كىچىك بالىلار بۇلۇشتىن بارغانسېرى چوڭلارغا ئۆتكەن. يەنە كىلىپ يەنە تىرىكلەردەك تەسىر بېرىش ئۈچۈن فوتو سۆرەتچىلەر ئۇلارنى ھەرخىل پوكۇسلارنى چىقىرىپ ياتقۇزغان ، مەسلەن بىر پۇتىنى كۆتىرىپ قۇيۇش،بىر قولىنى ئورۇندۇققا ئارتىلدۇرۇپ ئۇنى چاي ئىچمەكچى بولغان قىياپەتكە كەلتۈرۈش.يەنە بەزىدە ھايات تۇققانلىرىمۇ ئۇلار بىلەن بىرگە خاتىرە رەسىمگە چۈشۈش قاتارلىق يىڭى ئۇسۇللار بارلىققا كەلگەن. ئۇلار ھەتتە تىرەش ئۈسكۈنىلىرى ئارقىلىق ئۆلگۈچىنىڭ كۆزىنى ئاچقۇزغان . بۇ خىل قىلمىش نەزىرىمىزدە قىلچىمۇ ئەقىلگە سىغىدىغان ئىش ئەمەس. بىراق ئەمدىلا يىقىنىنى يوقىتىپ قاتتىق زەربىگە ئۇچرىغان بۇ خىلدىكى كىشىلەر ئۈچۈن بۇ ئىشلار يىتەرلىك روھى تەسەللى ئىكەن.
 

20-ئەسىرگە كىرگەندە فوتو سۈرەتچىلىكنىڭ ئۇچقاندەك تەرەققى قىلىشىغا  ئەگىشىپ فوتو ئاپراتىمۇ ئوموملىشىشقا باشلىغان. بۇرۇن ئاسان قولغا كەلمەيدىغان ۋە دەبدەبىلىك ھىسابلىنىدىغان بۇ ئىشلار ئاستا- ئاستا ئازايغان،ھىلىقىدەك ‹ھايات ۋاقتىدا سۆرەتكە چۈشۈش نىسىپ بولمايدىغان دەۋر›دىكى ئەپسۇسلىنىشلارمۇ ئاستا- ئاستا يوقالغان. ‹پەقەت بىر قىتىم ›ناملىق ئۆلۈم خاتىرە رەسىمىمۇ كىشىلەر نەزىرىدىن بارا بارا كۆتىرىلگەن. ئەلۋەتتە بىر قىسىم ئالاھىدە ئەھمىيەتكە ئىگە ‹خاتىرە پوترىتلىرى›ھىلىھەم كىيىنكى يۈز يىلغا قاراپ داۋاملاشماقتا.