نۇھ ئەدەبىيات بلوگى
«ئاپئاق ئېچىلغان سۆگەت گۈلى »: ئەنئەنە ۋە ئەپسانىگە قايتىش(2)

«ئاپئاق ئېچىلغان سۆگەت گۈلى »: ئەنئەنە ۋە ئەپسانىگە قايتىش(2)

ۋاقتى: 2011-يىلى 16-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ماقالىلىرىم | ئىنكاس: 2 پارچە | زىيارەت: 949 قېتىم


تۈركىي تىللىق خەلىقلەر ئۇزاق ئەسىرلىك تارىخي تەرەققىيات جەريانىدا ئورتاق تېرىتورىيدە ياشىقانلىقى، ئورتاق ئىشلەپچىقىرىش ۋە تۇرۇمۇش ئۇسۇلىغا ئىگە بولغانلىقى، ئېتنىك كىلىپ چىقىشى جەھەتتىن ئورتاق مەنبەگە تۇتىشىدىغانلىقى، تىل تۇغقانچىلىقىغا ئىگە ئىكەنلىكى ھەمدە ئورتاق مەدەنىيەت چەمبىرىكى ئىچىدە ئوخشىمىغان دىنلارنىڭ تەسىرىگە تەڭ ئۇچرىغانلىقىدەك ئوبىكتىپ سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، ئۇلارنىڭ مىللي پىسخىكىسى، مىللىي خارەكتىرى، مىللىي تەپەككۇر ئۇسۇلى ۋە ئېستىتىك زوقىدا كۆپلىگەن ئوخشاشلىقلارۋە ئورتاقىلقلار ساقلانغان. تۈركىي تىللىق خەلىقلەرنىڭ ئاڭ ، ئېدولوگېيىسىدىكى بۇ خىل ئورتاقلىقلار، ئەڭ ئالدى بىلەن ئۇلارنىڭ بايان ئەدەبىياتىدا، بولۇپمۇ ئېپوسلىرىدا بەلگىلىك ئىپادىلىنىدۇ.

[ تەپسىلاتى ]

«ئاپئاق ئېچىلغان سۆگەت گۈلى »: ئەنئەنە ۋە ئەپسانىگە قايتىش

«ئاپئاق ئېچىلغان سۆگەت گۈلى »: ئەنئەنە ۋە ئەپسانىگە قايتىش

ۋاقتى: 2011-يىلى 15-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ئەدەبىي تەنقىد | ئىنكاس: 2 پارچە | زىيارەت: 880 قېتىم


مۇھەممەت باغراش يېڭى دەۋر ئۇيغۇر پىروزىسىدا سېھرىي رېئالىزىملىق ئىجادىيەت ئۇسۇلىنى بۇرۇن قوللانغان ۋە مەلۇم نەتىجىلەرگە ئېرىشكەن يازغۇچى. ئۇنىڭ «مەن ئۆلگەن ئادەمنىڭ قارىچۇقىدا قېتىپ قالغان سۈرەت» ناملىق پوۋىسىتى سېھرىي رېئالىزىمنىڭ ئىجادىيەت ئۇسۇلىنى قۇبۇل قىلىش يولىدىكى بىر قېتىملىق ئىزدىنىش بولدى. لىكىن پوۋىسىت قۇرۇلمىسىنىڭ كېلەڭسىزلىكى، ئىدىيىۋى مەزمۇندىكى چېچىلاڭغۇلۇڭ، سىمىۋول، بىشارەت ئوخشىتىش قاتارلىق ۋاستىلەرنىڭ ھەددىدىن زىيادە ئاشۇرىۋېتىلگەنلىكى بۇ پوۋېسىتنىڭ بەدىئىي تەسىرلەندۈرۈش كۈچىگە مەلۇم دەرىجىدە نوقسان يەتكۈزدى. «كەلكۈن»پوۋېسىتى، «تۆت قۇلات»، «ئاپئاق ئېچىلغان سۆگەت گۈلى»، «قۇياش ۋە بالا » ھېكايىلىرى يازغۇچىنىڭ بۇ نوقتىدا داۋاملىق ئىزدىنىۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىدۇ.

[ تەپسىلاتى ]

تۈركىيە پروزىچىلىقىنىڭ تەرەققىيات يۈزلىنىشى

تۈركىيە پروزىچىلىقىنىڭ تەرەققىيات يۈزلىنىشى

ۋاقتى: 2011-يىلى 12-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ماقالىلىرىم | ئىنكاس: 1 پارچە | زىيارەت: 1,203 قېتىم


قىسقىچە تەسىرات ئالدى بىلەن ئالدىنقى ئەسىرنىڭ  80 – يىللىردىكى تۈركىيە ئەدەبىياتى ھەققىدە سۆزلەپ ئۆتۈشكە توغرا كېلىدۇ . تۈركىيە پروزىسىنىڭ تەرەققىياتى بۇ يىللاردا كۆتىرىلگەن بىر قىسىم سىياسى ئىنقىلاپلار بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇپ (ئەسكەرلەرنىڭ ھاكىمىيەت تارتىۋېلىشى ) ئەدەبىياتمۇ شۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ھالدا تەرەققى قىلىشقا باشلىدى. ئىجادىيەت ئۇسۇلى يەنىلا رىئالىزىم بولدى ھەم مودېرنىزىملىق ئامېللارنىمۇ چەتكە قاقمىدى. پروزا ھەر خىل شەكىل، [...]

[ تەپسىلاتى ]

تاغ بار يەردە چوققا بار (5)

تاغ بار يەردە چوققا بار (5)

ۋاقتى: 2011-يىلى 9-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ئۇيغۇرشۇناسلىق, نادىر ئەسەرلەر | ئىنكاس: 6 پارچە | زىيارەت: 1,353 قېتىم


 دۇنيادىكى چوڭ مىللەتلەرنىڭ تەبىئەتنى بىلىشى، كېلىچىكىنى ئورۇنلاشتۇرۇشى ۋە باشقىلارنى چۈشۈنىشى بۇرۇنراق باشلانغان، ئۇلار تەجرىبە ۋە ئەقىلغە تايانغان. جۈملىدىن رۇسلارمۇ شۇىداق. رۇسلارنىڭ ناۋايى ھەققىدىكى ئىزدىنىشلىرى باشقا ياۋرۇپا ئالىملىرىغا ئوخشاش19-ئەسىرنىڭ بىرىنچى يېرىمىدا قولغا ئېلىنغان.I.N.بېريازىننىڭ ‹‹تۈرك خرىستوماتىيىسى›› ناملىق نۇپۇزلۇق ئەمگىكى رۇسىيىدە تۇنجى قېتىم ناۋايى مىراسىدىن نەمۇنىلەر كىرگۈزۈلگەن مەشھۇر ئەسەر ھېساپلىنىدۇ. شۇنىڭدىن كېيىن رۇسلار ناۋايىنى ئىلمىي ساھىيىدە سىستېمىلىق تەتقىق [...]

[ تەپسىلاتى ]

تاغ بار يەردە چوققا بار (4)

تاغ بار يەردە چوققا بار (4)

ۋاقتى: 2011-يىلى 9-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ئۇيغۇرشۇناسلىق, نادىر ئەسەرلەر | ئىنكاس: يوق | زىيارەت: 844 قېتىم


كېيىن ئەندىجان، پەرغانە، سەمەرقەند بۇخارا ۋە خارزمدىن كەلگەن ئالىملار ناۋايىنىڭ ھاياتى، ئىجادىيىتى ۋە پەزىلىتىگە دائىر مەنىلىك، كونكېرت تەرەپلەر ھەققىدە بىر شىڭگىلدىن ئاغىزاكى نۇتۇق بايان قىلىشتى. ئۇلار ئىلمىي مەجلىسلەردە ماقالە ئوقۇماي كۆپرەك شۇ ئنىساننىڭ پېئىل-پەزىلىتى ۋە ئۇمۇمىيەتچىللىكى ھەققىدە ئەركىن سۆزلىشىدىكەن. مەن ئەنجۈمەننىڭ تەنەپپۇز ۋاقتىدا باشقىلاردىن نەجمىدىن كامىلوۋ بىلەن پىرىمقۇل قادىروۋنىڭ ئوتتۇرىسىدا ئول تۇرغانلىقىمنى ئاڭلاپ قۇلاقلىرىمغا ئىشەنمەي [...]

[ تەپسىلاتى ]

تاغ بار يەردە چوققا بار (3)

تاغ بار يەردە چوققا بار (3)

ۋاقتى: 2011-يىلى 9-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ئۇيغۇرشۇناسلىق, نادىر ئەسەرلەر | ئىنكاس: 2 پارچە | زىيارەت: 947 قېتىم


مەنىلىك ناۋايىخانلىق سۆھبىتى مەندە نەچچە كۈنگىچە شېئىرى ھالەت ھاسىل قىلغاندى. قاراڭغۇلۇقنىڭ گۈزەللىكىدىن ئاي بەختلىك كۈلۈپ تۇرغان ئاخشاملارنىڭ بىرىدە، تۇنجۇققان ۋە ئۆمۈرلۈك ھۈنەرگە ئايلانمىغان ھەۋەسكارلىق تەبىئى جىلمىيىشقا باشلىدى-دە، قىزنىڭ كۆز ئالدىمدىكى غايىۋىي ئوبرازىغا قاراپ لەۋلىرىم پىچىرلاشقا باشلىدى: تاشكەنتتە يامغۇر باھار غۇنچىلىرى سويلايدۇ لېكىن، قىز تىترىمەكتە،يۈرىكى گۈلخان، تاشكەنتتە يامغۇر.  تاشكەنتتە يامغۇر.  يۇمران ياناقلاردىن ئاقماقتا پەۋەس، دالا گۈللىرىنىڭ [...]

[ تەپسىلاتى ]

تاغ بار يەردە چوققا بار(2)

تاغ بار يەردە چوققا بار(2)

ۋاقتى: 2011-يىلى 7-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ئۇيغۇرشۇناسلىق, نادىر ئەسەرلەر | ئىنكاس: يوق | زىيارەت: 830 قېتىم


شۇنداق قىلىپ مەن ئەسلى پىلانىم بويىچە ناۋايى مۇزېيىنى ئالدىراش ئايلىنىشقا باشلىدىم. مۇزېىي ئەمەلىيەتتە ناۋايىنى مەركەز قىلىپ، بابۇر مىرزىدىن ھازىرقى زامان ئۆزبېك زىيالىلىرىغىچە ئىنتايىن باي مەزمۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان سالون ئىكەن. مەسىلەن، ئىككىنچى قەۋەتتىن باشلانغان ناۋايى قىسىمىغا شائىرنىڭ ھەيكىلى، دىۋانلىرىنىڭ تۈرلۈك ۋارىيانتلىرى،ئەسەرلىرىگە ئىشلەنگەن قىستۇرما رەسىملەر، سولتان ھۈسەيىن بايقارانىڭ شائىر ھەققىدىكى پەرمانلىرى، ناۋايىنىڭ مەكتۇپلىرى، ھىرات شەھەرىنىڭ رەسىم [...]

[ تەپسىلاتى ]

تاغ بار يەردە چوققا بار(1)

تاغ بار يەردە چوققا بار(1)

ۋاقتى: 2011-يىلى 4-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ئۇيغۇرشۇناسلىق, نادىر ئەسەرلەر | ئىنكاس: 3 پارچە | زىيارەت: 1,111 قېتىم


ـــــ ئۇزبېكىستاندىكى ناۋايى تۇغۇلغانلىقىنىڭ 566 يىللىق تۇيى مىسالىدا ( ئەدەبىي خاتىرە، تولۇق نۇسخىسى ) دوكتۇر تۇرسۇن قۇربان تۈركەش تاشكەنتكە نىسبەتەن ئىككىنچى ئاي قۇياشى پارلاق، دېڭىز بىلەن ئاسمان ئالمىشىپ قالغاندەك كۆك يۈزى يارقىن، نىل بۇياقتەك جۇلالىق ياكى ئاخشاملىرى ئاي-يۇلتۇزغا باقساڭ كۆز نۇرۇڭ ئۈزۈلگەن، تەسەۋۋۇرۇڭ يەتمىگەندىن كېيىنكى پايانسىزلىق گويا قارا كۆركۈمزارلىقتەك دىلئارام كۆرۈنىدۇ. قارا بولكىدەك تۇپراقنىڭ ئېرىق-ئويمانلىرىدىن [...]

[ تەپسىلاتى ]

«ئوغۇزنامە» ۋە ئۇنىڭ موتىف قۇرۇلمىسى(3)

«ئوغۇزنامە» ۋە ئۇنىڭ موتىف قۇرۇلمىسى(3)

ۋاقتى: 2011-يىلى 1-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ئۇيغۇرشۇناسلىق | ئىنكاس: يوق | زىيارەت: 851 قېتىم


 سېلۇشتۇرما تەتقىقات ئوبېكتىنى تاللاش بۇ خىل تەتقىقاتنى ئېلىپ بېرىشنىڭ بىرىنچى قەدىمى. بىز قىلچە ئىككىلەنمەستىن « ئوغۇزنامە » داستانى بىلەن سېلۇشتۇرىلىدىغان بۇ ئوبېكىتنى تۈركىي تىللىق خەلقلەر ئېپوس- داستانلىرىنىڭ ئۈستىگە مەركەزلەشتۈرىمىز. چۈنكى «تۈركىي تىللىق خەلقلەر ئۇزاق ئەسىرلىك  تارىخىي تەرەققىيات جەريانىدا ئورتاق تېرىتورىيەدە ياشىغانلىقى، ئورتاق ئىشلەپچىقىرىش  ۋە ئورتاق تۇرمۇش ئۇسۇلىغا ئىگە بولغانلىقى، ئېتنىك كېلىپ چىقىش جەھەتتىن ئورتاق مەنبەگە [...]

[ تەپسىلاتى ]

«ئوغۇزنامە» ۋە ئۇنىڭ موتىف قۇرۇلمىسى(2)

«ئوغۇزنامە» ۋە ئۇنىڭ موتىف قۇرۇلمىسى(2)

ۋاقتى: 2011-يىلى 1-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ئۇيغۇرشۇناسلىق | ئىنكاس: يوق | زىيارەت: 822 قېتىم


موتىف سۆزى خەلق ئېغىز ئەدەبىياتى تەتقىقاتى ساھاسىدە ئىشلىتىلگەندىن بېرى، ئېغىز ئەدەبىياتى ئەسەرلىرىنىڭ قۇرۇلمىسىدىكى ھەر بىر بايانى بۆلەكنى كۆرسىتىپ كەلمەكتە. 19- ئەسىرنىڭ ئاخىرىدا ياشىغان گېرمانىيىلىك داڭلىق ئەدەبىيات تارىخشۇناسى ۋېلھىلىم شېرېر  (WLHELEM SCHERER) موتىفنى تۈرلەرگە بۆلۈشنى ئوتتۇرىغا قويۇپ «موتىف بولسا ئەدەبىياتتىكى قېلىپلاشقان بايانى بۆلەكلەردىن ئىبارەت، ھەر بىر موتىف بىر يەككە ئىدىيەنى ئىپادىلەيدۇ، شۇنداقلا ھەر بىر موتىف ئۇنى [...]

[ تەپسىلاتى ]

«ئوغۇزنامە» ۋە ئۇنىڭ موتىف قۇرۇلمىسى(1)

«ئوغۇزنامە» ۋە ئۇنىڭ موتىف قۇرۇلمىسى(1)

ۋاقتى: 2011-يىلى 1-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ئۇيغۇرشۇناسلىق | ئىنكاس: 3 پارچە | زىيارەت: 1,151 قېتىم


« ئوغۇزنامە » داستانىنىڭ A نۇسخا دەپ قارىلىۋاتقان قەدىمقى زامان ئۇيغۇر يېزىقىدا كۆچۈرىلگەن نۇسخىسى ھازىر فرانسىيىنىڭ پۇقرالار كۈتۈپخانىسىدا ساقلىنىۋاتىدۇ. نومۇرى Sapul tus，1001. جەمىي 21بەت (42 ياپراق) ھەر بىر ياپراقتا قەدىمقى ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ يازما شەكلىدە يېزىلغان 9 قۇردىن خەت بار. ئەسەرنىڭ 1- 3 – قۇرلار ئارىلىقىدا بۇقا رەسىمى، 6 – بېتىدە قىئاتنىڭ رەسىمى بېرىلگەن. ئەسەرنىڭ بەزى بەتلىرى نەملىك تەسىرىدىن بۇزۇلغان، 17- ۋارىقى يىرتىلغان، 36- بەتتىكى بەزى ئۆچۈپ كەتكەن خەتلەر ئەسلىگە كەلتۈرۈلگەن. 40- بەتتىن بىر يېرىم قۇر، 42- بەتتىن ئاخىرقى ئىككى قۇر ئوقۇشقا بولمايدىغان دەرىجىدە بۇزۇلغان. لېكىن بۇ داستاننىڭ ئاساسىي مەزمۇنىنى چۈشىنىشكە تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

[ تەپسىلاتى ]

ئەدەبىي تەنقىدچىلىك - كىرىش

ئەدەبىي تەنقىدچىلىك – كىرىش

ۋاقتى: 2011-يىلى 1-ئاپرېل | ئاپتورى: | سەھىپە: ئەدەبىي تەنقىد | ئىنكاس: يوق | زىيارەت: 699 قېتىم


ئۇيغۇر ئەدەبىياتى 21- ئەسىرگە قەدەم قويۇش بىلەن بىللە ئۆزىنىڭ بېسىپ ئۆتكەن بىر ئەسىرلىك تەرەققىيات تارىخى ۋە نەتىجىلىرى ھەققىدە مۇلاھىزە يۈرگىزىشى، خۇلاسە چىقىرىشى شۇنداقلا نەزەرىيىۋىي يۈكسەكلىكتە تۇرۇپ ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ كەلگۈسى تەرەققىياتى يۈلىنىشى ھەققىدە ئىلمىي تەرەققىيات ئىستىراگىيىسىنى تۈزۈپ چىقىشقا مۇۋەپپەق بولىشى كېرەك ئىدى. گەرچە بۇ خىل ئىستىراگىيە زور دەرىجىدە سوبىكتىپلىققا ئىگە بولسىمۇ  لېكىن بۇ خىل ئىدراكى ئويلىنىشنىڭ [...]

[ تەپسىلاتى ]

  • سىز تۇرۇشلۇق بەت: 5 | جەمئىي بەت: 6
  • <
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • >