«ئانىلارنى ئاپا دېمەڭلار» دېگەن شائىرغا

ئىلنازە

	مەنمۇ ئانا دەيمەن،كەلگۈسىدە پەرزەنتلىرىمگىمۇ شۇنداق ئۆگىتىمەن.

teskin

	دۇنيادا مۇكەممەل ساپ تىل بولمىغىندەك، ئۇيغۇر تىلمىزمۇ 20پىرسەنىت ئەتراپىدا ئەرەپ پارىس روس،خەنزۇ، ئېنىگىلىز تىللرنىڭ ھوجۇم قىلپ كىرىشگە ئۇچىرىغان. نۆۋەتتە خەنزۇ تىلنى ئومۇملاشتۇرۇش تەشەببۇسى ۋە 57-مللەت بولغان كۆپ قىسىم «مىنكاۋخەن»لەرنىڭ ئۇيغۇرتىلنى بارغانسىرى مۇھاسىرىگە ئېلىشى،داڭلىق تەرجىمانلارنىڭ خاتا تەرجىملىرى تۈپەيلى  ئانا تىلمىز ھازىر تۈرلۈك يېغىن،كۆرگەزمە ،يەرمەنكىلەردە سقىپ چىقىرىلدى، ھەتتا يىزىلاردا ئېچىلدىغان كىچىك يېغنلاردىمۇ ئۇيغۇر تىلىمز ئىشلىتلمەس بولۇپ كەتتى ، ئاپا دېگەن سۆزنىڭ يىڭدىن پەيدا بولغان يات مىللەت سۆزى ئىكەنلكىنى بىلىپ تۇرۇپ، يەنە كېلىپ ئانا سۆزنىڭ تېخى ئىستىمالدىن قالمىغانلقىنى بىلىپ تۇرۇپ يەنە شۇ  ئاپا سۆزنى ئانا دېگەن سۆزنىڭ ئورنىغا دەسسەتسە مۇۋاپىق دېگۇچىلەرنى نېمە دېسەك بولار؟ يەنە كېلىپ مۇشۇنداق ياخشى شېئىر يازىدىغان، ئۇيغۇر ئەدەبىيات تارىخدىن ئاز تولا خەۋىرى بار ئادەم مۇشۇنداق تەشەببۇس قىلسا،بۇ نېمە بولغنى....... ناھايىتى سەت گەپتىن بىرنى قىلساق- ئانا تىلنى ئىشلەتمەي، ياكى  يات تىل سۆزلىرىنى ئارلاشتۇرۇپ سۆزلەيدىغانلارنى قېچىرغا ئۇخشاتساق دەل كېلىدۇ، چۇنكى  قېچىر نى ھېچىكىم ئەتىۋارلمايدۇ، چۇنكى ئۇ-ئارلاشما تەنلىك ھايۋان ،يەنى ئېشەك، ئاتنىڭ ئارلاشمىسى،ھېچقايسى تەرەپكە تەۋە ئەمەس، ئۆمرى توىلمۇ قىسقا.ئۇنىڭ ئەۋلات قالدۇرشىمۇ ھەم ئۆزنىڭ ھاياتىنى نابۇت قىلش بەدىلگە توختايدۇ. نۆۋەتتە خەنزۇ تىلى سۆزلۈكلىرنىڭ  ئانا تىلمىز سۆزلىرى ئورننى ئېلىشى ئازكەلگەندەك  رۇس تىلدىمۇ يىڭى سۆزلەر ئېقىپ كىرىپ  ئېلان تاخيايلرىدا ئورۇن ئېلىشقا باشلدى، مىسال:   ئانا سۆزى ئورنىغا ئاپا، جۇمھۇرىيەت ئورنىغارېپلوبىسكا،يولۇچى ئورنىغا پاساجىر. تارماق دۇكان ئورنىغا- ماركېتىڭ دېگەندەك يات تىلدىن كىرگە سۆزلەر سۆزلىرى ئومۇملىشىقا باشلدى. ھەممىگە قادىر خۇدا سەندىن شۇنى تىلەيمەن-ئانا تىلمىزنى بۇزۇپ ئىشلتىدىغانلارنىڭ كۆڭلىگە ئىساپ ئاتا قىلغايسەن، ئانا تىلمىزدىكى سۆز ئىبارىلەرنىڭمۇ مانا مۇشۇنداق شالغۇتلىشىپ ئاخىرىدا ئانا تىلمىزنىڭ يوقىلشىدىن، ھەتتا شۇنىڭغا ئەگىشىپ  مىللتىمىزنىڭ پەيدىنپەي گۇمرانلققا يۇزلنىپ بىرەر يۇز يىلدىن كىيىن «ئۇيغۇر»دېگەن قايسى مىللەت بولغىيىدى دەپ سورالسا، يات مىللەت تىلشۇناسلىرى-ئانا تىلنى قەدىرلمىگەن قەدىمكى بىر بەغەرەز مىللەت ئىدى، شۇڭا بۇرۇنلا تارىخ سەھنىسىدىن يوقالدى ...دەپ جاۋاپ بىردىغان بىر كۇنلەر كېلىپ قالمىغاي.....   ئۆزىمزنىڭكنى قەدىرلسەك،  ئاندىن باشقىلاربىزنى قەدىرلەيدۇ.باشقا مىللەت كىشلىرى قورساق بېقىش ئۈچۈن بىر-ئىككى ئېغىز ئۇيغۇرچە سۆزلەپ قويىشى بىلەن بىزنىڭ ئۆز دىيارىمىزدا تۇرۇپ ئانا تىلمىزنى بۇزۇپ يات سۆزلەرنى ئارلاشتۇرۇپ سۆزلىشمىز تامامەن ئىككى خىل ئىش .شۇڭا ياشلارنىڭمۇ بۇ كىچىككنە سۆزنىڭ رولنى تۆۋەن چاغلماي.ئانا تىلنىڭ ساپلقىنى ئمكانقەدەر قوغىشىنى تۆۋەنلىك بىلەن سورايمەن.

توقماق

	mashrab يوللىغان ۋاقتى  2012-9-28 07:11 PM ئاپا سۆزىنىڭ كىلىش مەنبەسى ھازىرقى ئۆزبىك تىلىدىكى ئا ... ئۇزبېكلەر«ئۇزبىك»بولغىنى 600بولمىدى دىگەن گەپ بار،«ئاپا»نىڭ يېشى شۈنچە قىسقىمىكەن؟!.

zumrettash

	مەيلى ئانا دەيلى،مەيلى ئاپا دەيلى ئىشقىلىپ ئۆزىمىزنىڭ نەزىرىدە بۇ بىزنى تۇغۇپ ،بېقىپ چوڭ قىلغان شۇ ئۇلۇغ ئىنساننى كۆرسىتىدۇ،ئىككىلا ئاتالغۇ بىز بارلىق ئۇيغۇرلارنىڭ ئانا تىلىدۇر،ھەرئىككىسىلا قوغداشقا تىگىشلىك.......

ئىلنازە

	Ahsayigit يوللىغان ۋاقتى  2012-9-28 07:28 PM ئانا دېگەن سۆز يۈرەكنىڭ ئەڭ چوڭقۇر يېرىدىن چىقىدۇ ... ...  ... مىنىڭچىمۇ شۇنداق، باش سۈرىتىڭىزنى كۈرۈپ كۈلمەي تۇرالمىدىم.

Ahsayigit

	ئىلنازە يوللىغان ۋاقتى  2012-9-28 08:09 PM مىنىڭچىمۇ شۇنداق، باش سۈرىتىڭىزنى كۈرۈپ كۈلمەي تۇرا ... سىزنىڭكىدەك ئوماق ئەمەس لېكىن ... ...

چېچەك

	ئاپا دېگەن سۆزنى يات مىللەتلەرنىڭ سۆزى دېگۈچىلەر دەۋەرسۇن...ئىشقىلىپ ماما،مامى،نىياڭ.مام دېگەندەك چاقىرماي ئۇيـــــــــــــــــــــــــــغـــــــــــــــــــــۇر تىلىمدا ئاپا دەۋېرىمەن....

ahter

	بۇ ھەرگىزمۇ سەل قارايدىغان، ياكى پەرۋاسىز قارايدىغان ئىش ئەمەس، ئۈزۈمىزنىڭ قەدىمدىن شەكىللەنگەن ‹‹ ئانا›› سۆزىنى قايرىپ قويۇپ نەدىكى تۇتامى يوق يات بىر گەپنى ‹‹ ئانا›› سۆزىنىڭ ئورنىغا دەسسىتىپ ئۇمۇملاشتۇرۇپ ئىشلىتىش ئاقىۋەتتە ئۆزىمىزنىڭ پۇتىغا پالتا چاپقان بىلەن باراۋەردۇ، ھېچقانداق شائىر‹‹ ئاپا›› دەپ شېئىر يازمايدۇ، ھېچقانداق ناخشىچى ‹‹ ئاپا›› دەپ ئۇلۇغ ئانىلارنى كۆيلىمەيدۇ... مۇشۇنداق ئۆز تېلىمىزنىڭ قەدرىنى بىلمەي ‹‹ نىمە دەپ ئاتاۋەرسەك بولىۋىرىدۇ›› دەپ تىلىمىزغا چاقچاق قىلساق، ئاقىۋەتتە ساپ تىلىمىز ئىستىمالدىن قېلىپ ئۇيغۇر تىلى نامرات تىللار قاتارىدا باشقا تىللار ئالدىدا بويۇن قىسىپ قالماسمۇ؟  ئانا تىلغا مۇخالىپ يېزىلغان بۇنداق ئەخلەت تىمىنىڭ تەستىقلانغانلىقىدىن تۇلۇمۇ ئەپسۇسلاندىم...

ئىلنازە

	teskin يوللىغان ۋاقتى  2012-9-28 08:02 PM دۇنيادا مۇكەممەل ساپ تىل بولمىغىندەك، ئۇيغۇر تىلمىزمۇ ... گەرچە بۇلارنى ئويلاش  ھازىر سەل بالدۇرلۇق قىلسىمۇ، كەلگۈسىدە پەرزەنتلىرىمنىڭ ئانا تىلىمىز تەربىيىسىدىكى مەكتەپلەردە بىلىم ئېلىش پۇرسىتى بار يوقلىقىدىن ئەندىشە قىلىمەن، سىز ئېيتقاندەك، 57- مىللەت «خەنزۇۋان» لارنىڭ يوقلۇقتىن بارلىققا كىلىشى ۋە تىز سۈرئەتتە تەرەققىي قىلىشى، مائارىپىمىزنىڭ قوش-تىللىشىشى، مىنىڭ بۇ ئەندىشەمنىڭ ئورۇنسىز ئەمەسلىكىنى ئىسپاتلاپ تۇرۇپتۇ. بىر مىللەتنى يار لىۋىگە قىستاشنىڭ مۇنداق ئۈچ يولى بارلىقىنى ئاڭلىغانىدىم، بىرىنجىسى، ئۇلارنىڭ ئالاقىلىشىش قورالى بولغان تىل يېزىقىغا .... قىلىش، ئىككىنجىسى، نوپۇسى ئىگىلەيدىغان شۇ رايون ئومۇمىي نوپۇسىنىڭ نىسبىتىنى تۆۋەنلىتىش، ئۈچىنجىسى.... كەچۈرۈڭلار، ھازىر بېشىمىزغا بۇ ئىككى تۈرلۈك «بەخت» قونۇپ بولدى، ئۈچىنجىسىنىڭ نىمە ئىكەنلىكى يادىمدا تازا ئىنىق قالماپتۇ، بىلىدىغانلار بوسا ئورتاقلاشساق، رەھمەت.

ئىلنازە

	Ahsayigit يوللىغان ۋاقتى  2012-9-28 08:10 PM سىزنىڭكىدەك ئوماق ئەمەس لېكىن ... ... بۇ سۈرەتنى ياقتۇرغىنڭىزغا رەھمەت، سىز باش سۈرىتىڭىزنى تولا ئالماشتۇرۇپ كۆزلىرىمىزنى ئالا-چەكمەن قىلىۋەتتىڭىز ، چاقچاق ھە، تونىماي قالىدىكەنمەن بەزىدە، كىمدۇ دەپ ئىسمىڭىزغا قاراپ ئاندىن ئاخساجان دەپ بىلىمەن.